KHÓA ĐÀO TẠO BA NGÀY VỀ

“MUA SẮM CÔNG BỀN VỮNG VÀ NHÃN SINH THÁI”

NGÀY I

BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MUA SẮM CÔNG BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM

DỰ ÁN MUA SẮM CÔNG BỀN VỮNG VÀ NHÃN SINH THÁI (SPPEL) Do Liên minh Châu Âu tài trợ

Nội dung

Mở đầu

Giới thiệu

Mục tiêu của báo cáo

Phương pháp và phạm vi nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu hiện trạng mua sắm công tại VN

Tổng quan về mua sắm công

Khả năng áp dụng mua sắm công bền vững

Kết luận và Khuyến nghị

Mở đầu

Giới thiệu

Báo cáo này được xây dựng trong khuôn khổ Dự án “Thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất sản phẩm xanh thông qua mua sắm công bền vững và nhãn sinh thái” (SPPEL) – hợp phần Việt Nam do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) tài trợ.

Nội dung chính của báo cáo tập trung vào phân tích hiện trạng về mua sắm công tại Việt Nam bao gồm quy trình đấu thầu các cơ chế mua sắm công những thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện mua sắm

công bền vững và áp dụng nhãn sinh thái trong mua sắm công tại Việt Nam

kết luận và một số đề xuất về việc áp dụng mua sắm công bền vững và nhãn sinh thái vào mua sắm công.

Mục tiêu của báo cáo

Mục tiêu chung: Tổng quan về hiện trạng mua sắm công tại Việt Nam, từ

các khía cạnh pháp lý, quy trình, quy chế, các cơ quan hữu quan; làm cơ sở để phân tích khả năng áp dụng mua sắm công bền vững, nhãn sinh thái vào mua sắm công.

Mục tiêu cụ thể: Đánh giá hiện trạng mua sắm công tại Việt Nam

Phân tích thuận lợi, khó khăn về áp dụng mua sắm công bền vững, lồng ghép nhãn sinh thái vào mua sắm công

Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy mua sắm công bền vững và áp dụng nhãn sinh thái

Phương pháp và phạm vi nghiên cứu Các phương pháp chính để thực hiện báo cáo này bao gồm:

Nghiên cứu tài liệu Phỏng vấn sâu Phỏng vấn bằng bảng hỏi

Phỏng vấn sâu: Cục Quản lý đấu thầu Báo Đấu thầu Hiệp hội nhà thầu

Phỏng vấn bằng bảng hỏi được thực hiện với 3 nhóm: Ban cố vấn Dự án Các cơ quan Trung ương (văn phòng Bộ, các Tổng công ty, Tập đoàn

nhà nước) Các nhà thầu (doanh nghiệp, nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ)

Đa số các cuộc phỏng vấn đều được thực hiện tại Hà Nội

Số lượng các đơn vị tham gia phỏng vấn

Đơn vị Số phiếu gửi đi Số phiếu nhận được

Thành viên Ban cố vấn 6 4

Khối bộ, ngành, cơ quan, văn phòng trung ương

6 4

Khối các tổng công ty, tập đoàn nhà nước

3 2

Khối các nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ

6 3

Hệ thống thông tin nhà thầu xây dựng

10 1

Các cơ quan chuyên môn 3 2

Tổng 34 16

Kết quả nghiên cứu hiện trạng mua sắm công ở Việt Nam

Tổng quan về mua sắm công tại Việt Nam

Phạm vi mua sắm công ở Việt Nam: “Các đơn vị tham gia vào hệ thống đấu thầu mua sắm công tại Việt Nam gồm có: cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp độc lập, doanh nghiệp nhà nước” (Luật Đấu thầu)

Nguồn ngân sách nhà nước phân bổ cho mua sắm công là khoảng 20-30% (Kết quả phỏng vấn)

Tổng quan về mua sắm công tại Việt Nam (tiếp)

Về quy chế đấu thầu, từ 2008 đến nay Việt Nam đang áp dụng cơ chế mua sắm công theo phương thức tập trung (QĐ số 179/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 26 tháng 11 năm 2007 về “Ban hành quy chế tổ chức mua sắm tài sản, hàng hoá từ ngân sách nhà nước theo phương thức tập trung”)

Hình thức đấu thầu phổ biến (Kết quả phỏng vấn và nghiên cứu tài liệu): Đấu thầu rộng rãi

Chào hàng cạnh tranh

Đấu thầu hạn chế

Các loại nhãn sinh thái ở Việt Nam

Nhãn xanh Việt Nam

Triển khai trên phạm vi toàn quốc từ tháng 3 năm 2009

Hạn chế tác động đối với môi trường theo quan điểm “xem xét toàn bộ vòng đời sản phẩm”

Bao bì, hóa chất tẩy rửa, bóng đèn, mực in, pin/ắc quy, sơn nội-ngoại thất, văn phòng phẩm, các thiết bị văn phòng, và vật liệu xây dựng

Các loại nhãn sinh thái ở Việt Nam (tiếp)

Nhãn Tiết kiệm Năng lượng (1)

Chứng nhận thiết bị có mức hiệu suất năng lượng đạt hoặc vượt mức hiệu suất năng lượng cao (HEPS) do Bộ Công Thương quy định

Các sản phẩm được dán nhãn phải trải qua các cuộc kiểm tra về chất lượng, độ bền và hiệu suất sử dụng năng lượng theo tiểu chuẩn TCVN 7896:2008

Các loại nhãn sinh thái ở Việt Nam (tiếp)

Nhãn Tiết kiệm Năng lượng (2)

Nhãn Năng lượng so sánh là nhãn được dán cho các phương tiện, thiết bị lưu thông trên thị trường có mức hiệu suất năng lượng khác nhau ứng với năm cấp hiệu suất năng lượng

Các loại nhãn sinh thái ở Việt Nam (tiếp)

Nhãn Bông Sen Xanh

Loại nhãn sinh thái duy nhất được sử dụng trong ngành du lịch ở phạm vi toàn quốc

Nhãn cấp cho các đơn vị đã có những nỗ lực trong việc bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên, năng lượng, góp phần bảo vệ các di sản, phát triển kinh tế, văn hóa- xã hội của địa phương và phát triển du lịch bền vững.

Khả năng áp dụng mua sắm công bền vững

Những điều kiện thuận lợi Một trong những ưu tiên của quốc gia: Nhiều chính sách,

chiến lược, kế hoạch, chương trình cấp quốc gia về bảo vệ môi trường, sản xuất sạch, phát triển bền vững -> tạo ra các điểm can thiệp mấu chốt (Kết quả nghiên cứu tài liệu)

Mua sắm công bền vững có tính khả thi rất cao trong bối cảnh được thực hiện theo phương thức tập trung - tiết kiệm 469 tỷ đồng trong 5 năm thí điểm 2008 – 2012 thực hiện mua sắm công tập trung (Báo Đấu thầu)

Đại diện của các cơ quan trung ương, các cơ quan quản lý đấu thầu (Cục Quản lý Đấu thầu, Báo Đấu thầu) đều cho rằng việc lồng ghép tiêu chí bền vững vào mua sắm công là cần thiết, và luôn ủng hộ thúc đẩy thực hiện công tác này (Kết quả phỏng vấn)

Khả năng áp dụng mua sắm công bền vững (tiếp) Những khó khăn cản trở

Thiếu tính liên kết giữa các văn bản pháp luật, cụ thể là Luật Bảo vệ Môi trường và Luật Đấu thầu về nội dung mua sắm công

Các Luật cũng như các văn bản hướng dẫn thi hành chưa có các nội dung cụ thể về mua sắm công bền vững hoặc lồng ghép các tiêu chí bền vững trong mua sắm công

Sự phối hợp giữa các cơ quan về vấn đề mua sắm công bền vững còn hạn chế (Kết quả phỏng vấn)

Năng lực của cán bộ mua sắm đấu thầu về thực hành mua sắm công bền vững còn hạn chế (Kết quả phỏng vấn)

Các khóa đào tạo về mua sắm công mới chỉ dừng ở các nội dung mua “như thế nào”, chưa có nội dung về lồng ghép các tiêu chí bền vững (Kết quả phỏng vấn)

Chưa có tài liệu thống nhất hướng dẫn thực hiện và đào tạo mua sắm công bền vững (Kết quả phỏng vấn)

Kết luận và kiến nghị

Kết luận

Hệ thống mua sắm công của Việt Nam được xây dựng tương đối hoàn thiện, với những văn bản pháp quy rõ ràng về quy chế, quy trình và các thủ tục

Đã có những nỗ lực ban đầu về thực hiện áp dụng mua sắm công bền vững tại Việt Nam.

Một số tiêu chí xã hội như bình đẳng giới, tạo môi trường làm việc cho người khuyết tật cũng đã được đưa vào Luật Đấu thầu để thực hiện trong mua sắm công

Chưa có tiêu chí về mặt môi trường trong mua sắm công được quy định trong Luật và các văn bản hướng dẫn thực hiện

Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với một số khó khăn khi áp dụng mua sắm công bền vững: Khung pháp lý Cơ chế hợp tác giữa các đơn vị Nhận thức và năng lực của đội ngũ cán bộ mua sắm, đấu thầu Năng lực đào tạo (giảng viên, tài liệu...)

Kiến nghị

Khung pháp lý: Mua sắm công bền vững có thể được thực hiện thông qua sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chyên môn, thể hiện bằng việc ban hành các văn bản pháp luật với những hướng dẫn cụ thể

Cơ chế hợp tác: Một chương trình hành động quốc gia về mua sắm công cần được xây dựng trong thời gian tới, với sự tham gia của các bên từ quản lý nhà nước (bên mua) đến các nhà cung cấp

Nâng cao nhận thức và năng lực: Bên mua: tầm quan trọng và cách tiến hành

Các nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ: sản phẩm và dịch vụ đáp ứng được các yêu cầu mua sắm công bền vững -> tăng cường đổi mới công nghệ, thúc đẩy áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để sản xuất các sản phẩm, dịch vụ bền vững

Các điểm tiếp cận mấu chốt

(ví dụ: điều chỉnh Luật Đấu thầu và Luật Bảo vệ

môi trường, Chương trình

MTQG về SXTD bền vững,

Truyền thông, Nội dung và

Chương trình Tài liệu đào tạo v.v…)

Kiến nghị: công việc tiếp theo của dự án

Hiện trạng Khả năng áp dụng

Khuyến nghị

Sản xuất và tiêu dùng bền

vững

Mua sắm công bền vững

Phạm vi, quy trình & quy chế,

thực hành

Khung pháp lý

Nhận thức, năng lực (bên mua – bên cung cấp)

Mức độ sẵn sàng (bên mua – bên

cung cấp)

Nhãn sinh thái và chứng nhận nhãn sinh thái