Nhn loai ang trai qua nhng nm cui cung cuath ky vi nhng thun li va trin vong tt ep,nhng cung co khng t thach thc va tr ngai.

Trong nhng thp ky cui cung cua th ky, nhtla t sau chin tranh lanh kt thuc, th gii ma chungta ang sng a co nhng i thay nhanh chong vang trc hang loat vn nan giai mang tnh toancu cn phai giai quyt nh: tnh trang oi ngheo; nhim mi trng; can kit ngun tai nguyn thinnhin; cac cuc xung t khu vc...

Nhng din bin va chuyn i mau le cua thgii ang oi hoi bc xuc cac nha nc phai t duylai vai tro cua mnh, a ra c cac chu trng vagiai phap ung, hoat ng co hiu qua, bao am nnh chnh tr va phat trin kinh t xa hi bn vng.

Trong s nghip cng nghip hoa, hin ai hoat nc hin nay, ang ta ht sc chu trong nhimvu xy dng, tng cng va kin toan nha nc,khng nh ro chu trng: tip tuc cai cach b maynha nc, xy dng va hoan thin nha nc Cnghoa xa hi chu ngha Vit Nam, nhm xy dngNha nc ta tht s trong sach, vng manh, hoatng co hiu qua, xng ang la nha nc phap quynxa hi chu ngha cua nhn dn, do nhn dn va vnhn dn.

cung cp thm cho ban oc t liu nghincu va tham khao v tnh hnh th gii ngay nay,

c bit la vai tro va chc nng hoat ng cua mt snha nc trn th gii, Nha xut ban Chnh tr qucgia xut ban cun sach: Nha nc trong mt th giiang chuyn i, do Ngn hang th gii n hanh nm1997.

Thng qua nhng phn tch va anh gia susc, vi ngun t liu phong phu, cun sach a numt s c im cua tnh hnh th gii ngay nay,hoat ng thc tin cua cac nha nc, c bit latrong mt vai thp ky gn y. Cun sach a a ranhng v du in hnh v mt s nha nc hoat ngco hiu qua cung nh mt s nha nc hoat ngkem hiu qua. Trong tm cua cun sach tp trungvao vn : Nha nc cn phai lam g va lam th nao at hiu qua trong tnh hnh mt th gii ang conhng chuyn i su sc. Chung ti hy vong cunsach se la tai liu tham khao b ch i vi ban oc,nht la cac nha hoach nh chnh sach, cac nha quanly va cac nha nghin cu mc du co th co nhnganh gia v hoat ng cua mt s nha nc trn thgii, cung nh nhng giai phap c nu trong cunsach khac vi anh gia va giai phap cua chung ta.

Do phai hoan thanh trong mt thi han gp,chc rng cun sach se khng th tranh khoi nhngkhim khuyt. Rt mong ban oc gop y kin.

Thang 3 -1998

NHA XUT BAN CHNH TR QUC GIA

LI NHA XUT BAN

LI NOI U

Bao cao v tnh hnh phat trin th gii c xutban hang nm. Tp xut ban ln th 20 nay la Baocao v tnh hnh phat trin th gii nm 1997, tptrung ban v nha nc: nha nc nn lam g, nnlam th nao, va co th lam th nao at c ktqua tt hn trong mt th gii ang thay i nhanhchong.

Nhng vn trn co v tr cao trong chngtrnh ngh s cua cac nc ang phat trin va cacnc cng nghip. Trong nhng nm gn y, nhiunc rut ra bai hoc cho rng nha nc khng th tthc hin c cac li ha cua mnh: cac nn kinh tang chuyn i a phai chuyn hng theo kinh tth trng va tai ai b phn th gii ang phat trin,cac chin lc phat trin do nha nc ong vai trochu cht u a tht bai. Do tht bai cua nhng scan thip cua chnh phu, cac nn kinh t hn hptrong th gii cng nghip hoa cung a quyt nhtheo c ch th trng. Nhiu ngi cam thy rngkt qua lgch cui cung cua tt ca cac cai cach o lanha nc ch con lai mt vai tro ti thiu, khng cohai nhng cung khng lam c nhiu iu tt.

Bao cao nay xin giai thch tai sao quan imcc oan o la trai vi nhng chng c v thng licua cng cuc phat trin trong th ky XIX cua cacnn kinh t cng nghip ngay nay hoc nhng cuchuyn thn ky v tng trng cua ng A trongthi ky sau chin tranh. Cac v du o khng nhngh tr quan im v nha nc ti thiu ma con chngminh rng s phat trin oi hoi mt nha nc hiuqua, mt nha nc ong vai tro xuc tac, lam d dang,khuyn khch va b khuyt nhng hoat ng cua cacx nghip t nhn va cac ca nhn. iu chc chn la

s phat trin do nha nc khng ch a tht bai.Nhng s phat trin khng co nha nc cung a thtbai - th hin qua ro rang qua s au kh cua nhndn cac nc ma nha nc a sup nh Libria vaXmali. Lch s a lin tip chng minh rng chnhphu tt khng phai la mon hang xa x, ma la mtnhn t ti cn thit. Nu khng co mt nha nchiu qua th khng th co phat trin kinh t va xahi c.

Lch s va nhng kinh nghim gn y daychung ta rng phat trin khng ch la co c nhngu vao phu hp v kinh t va ky thut. Phat trincon oi hoi mt mi trng th ch lam c s: cac quytc va tp tuc chi phi vic s dung nhng u vaoo nh th nao. Nh Bao cao nay se chng minh,hiu bit v vai tro cua nha nc trong mi trngo v du, kha nng nha nc thc thi phap quynla nhn t lam c s cho cac giao dch th trng - laiu thit yu khin nha nc co th ong gop hiuqua hn vao s phat trin.

Co nhiu con ng khac nhau tin ti comt nha nc hiu qua. Bao cao khng c gng numt cach lam duy nht v cai cach nha nc trntoan th gii, ma xin cung cp mt cai khung hngdn cho cac c gng o, di hnh thc mt chinlc gm hai phn:

Mt, nn tp trung cac hoat ng cua nha ncsao cho khp vi kha nng cua no. Nhiu nhanc tm cach lam qua nhiu vic du ho ch co tngun lc va kha nng. iu tt hn la nn lamcho cac chnh phu tp trung sc vao cac hoatng cng cng ct loi co tm quan trong thencht i vi phat trin, va iu o se nng caohiu qua cua ho.

3LI NOI U

Hai, vi thi gian, nn tm cach cai tin kha nngcua nha nc bng tng cng cac th ch cngcng. Bao cao nhn manh c bit vao nhng cch kch thch cac quan chc lam cng vic tthn va linh hoat hn, ng thi co nhng c ch kim ch hanh vi c oan va tham nhung.

Cn c vao nhng v du v nhng quc gia athanh cng va khng thanh cng va v cai cach nhanc trn th gii, Bao cao ban su v chin lc haiphn va cho thy chin lc o co th c thc hinnh th nao t mt s im xut phat. iu co yngha la mc du bi canh tnh hnh rt a dang, nhngro rang cac nha nc hiu qua u co nhng c imchung. Mt, cac chnh phu o a t ra nhng quytc lam c s cho nhng giao dch t nhn va mc rng hn cho xa hi dn s. Hai, ban thn cacchnh phu a tun thu cac quy tc o, a hanh ngmt cach ang tin cy va co th d kin trc cva a kim soat c tham nhung.

Xy dng mt nha nc hiu qua hn h trphat trin bn vng va giam bt ngheo kho khngphai la iu d dang. Trong bt c tnh hnh nao,

nhiu ngi cam thy rng c duy tr tnh trang nhanc nh cu se co li cho c quyn cua ho, du rngiu o se co hai cho phuc li cua nha nc. Cn phaico thi gian va c gng chnh tr khc phuc schng i cua ho. Nhng Bao cao cho thy rng cacc hi v cai cach co th m ra va m rng thm nuxy dng lch trnh thn trong v cac cai cach va cch n bu cho nhng i tng b thit. Ngaytrong nhng tnh hnh xu nht, nhng bin phaprt nho tin ti mt nha nc hiu qua hn cung coth co mt tac ng ln i vi phuc li kinh t va xahi. Vao luc chung ta tin gn n th ky XXI, iuthach thc i vi cac nha nc khng phai la co laiva mt ht y ngha, cung khng phai la khng chcac th trng, ma la tin hanh nhng bin phap nhoo.

Bao cao nay do mt nhom soan thao. Ngi lanh ao nhom la Ajay Chhibber va cac thanh vin la Simon Commander,Alison Evans, Harald Fuhr, Cheikh Kane, Chad Leechor, Brian Levy, Sanjay Pradhan va Beatrice Weder. Jean - PaulAzam, Ed Campos, Hamid Davoodi, Kathleen Newland, Kenichi Ohno, Dani Rodrik, Susan Rose-Ackerman, Astri Suhrkeva Douglas Webb a co ong gop co gia tr vao Bao cao nay. Nhom a c s tr giup cua Ritu Basu, Gregory Kisunko,Une Lee, Claudia Sepulveda va ADam Michael Smith. Bin tp vin chnh la Stephanie Flanders. Cng vic c tinhanh di s ch ao chung cua Michael Bruno (a qua c), Lyn Squire va Joseph Stiglitz.

Nhom a nhn c li khuyn co ch cua mt t chuyn gia u tu bn ngoai bao gm Masahiko Aoki, Ela Bhatt,Kwesi Bochwey, Peter Evans, Atul Kohli, Klaus Konig, Seymour Martin Lipset, Douglass North, Emma Rothschild, GrahamScott va Vito Tanzi.

Nhiu ngi khac trong va ngoai Ngn hang th gii a cung cp nhng bnh lun co ch, vit cac chuyn c sva co nhng ong gop khac va tham gia vao cac cuc hop tham khao y kin. Tn nhng ngi ong gop va tham gia oc nu trong Chu thch v th muc. Vu Kinh t quc t cua Ngn hang th gii a ong gop mt ban phu luc d kin vachu trach nhim v Nhng ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii.

Cac can b giup soan thao va in n Bao cao nay gm Amy Brooks, Valerie Chisholm, Kathryn Kline Dahl, JoyceGates, Stephanie Gerard, Jeffrey N.Lecksell va MichaelTreadway. Tr ly chp hanh cua nhom la Rebecca Sugui; can btr ly cua nhom la Daniel Atchison, Elizabete de Lima, Michael Geller va Thomas Zorab; can b hanh chnh cua nhom laMaria Ameal.

Bao cao nay tng nh Michael Bruno, Pho Chu tch th nht kim can b kinh t hoc chnh cua Ngn hang thgii t nm 1993 n nm 1996 ma cuc i cng tac va ong gop vao Bao cao nay va cac Bao cao v tnh hnh phat trinth gii trc y, a nng cao rt nhiu hiu bit cua chung ti v phat trin.

James D.Wolfensohn

Chu tch

Ngn hang th gii

Ngay 30-5-1997

LI NHA XUT BAN

LI NOI U

TNG QUAT

PHN MT T DUY LAI V NHA NC TRN TOAN TH GIIChng 1 Vai tro tin trin cua nha ncChng 2 Tp trung tr lai vao hiu qua cua nha nc

PHN HAI LAM CHO VAI TRO TNG XNG VI NNG LCChng 3 Bao am nhng nguyn tac c ban v kinh t va xa hiChng 4 Nui dng th trng: T do hoa, iu tit va chnh sach cng nghip

PHN BA LAM SNG LAI NNG LC TH CHChng 5 Xy dng cac th ch cho mt khu vc nha nc co nng lc.Chng 6 Kim ch hanh ng c oan chuyn quyn cua nha nc va nan tham nhung.Chng 7 a nha nc ti gn dn hnChng 8 Tao iu kin d dang cho hanh ng tp th quc t

PHN BN XOA BO NHNG TR NGAI PHAT TRINChng 9 Thach thc cua s khi xng va duy tr nhng cai cachChng 10 Chng trnh ngh s cho thay i

Chu thch ky thutChu thch v th mucPhu luc: Nhng ch s chon loc v tai chnh cng cng

NHNG CH S CHON LOC V TNH HNH PHAT TRIN TH GII

HP1. Chng ng i n mt nha nc co hiu qua hn2. tn nhim, u t va tng trng

MUC LUC

5MUC LUC

3. Chng trnh ngh s vung1.1 Nha nc va chnh phu: mt vai khai nim1.2 Hanh ng cua chnh phu Hoa Ky nhm h tr cho s phat trin th trng: mt s v du1.3 S tin hoa trong vai tro cua nha nc n : 50 nm qua1.4 Ly do kinh t cn ban cho s can thip cua nha nc va mt s nh ngha2.1 Xy dng Internet: mt v du hin ai v s tng tac co kt qua tt gia khu vc nha nc va khu vc

t nhn2.2 o lng nha nc - quy m, cac chnh sach va nng lc th ch cua no3.1 Nhng yu kem trong nhng nguyn tc c ban can tr cac hang trn khp th gii3.2 S ng u vi ti ac Cali, Clmbia3.3 Ky kt hp ng va h thng t phap Braxin3.4 Nhng ky luc theo li mon quc t v thm hut tai chnh va lam phat3.5 Cam kt i choi vi linh hoat trong khu vc s dung ng franc CFA3.6 Khu vc t nhn cung cp cac dch vu xa hi: mt goc lch s3.7 K hoach bao him tht nghip mi cua Chil3.8 Giam ngheo Innxia - s tr giup xa hi b sung cho s tng trng da trn c s rng ln nh

th nao4.1 Nhn vt quyn uy v phi iu tit cua Mhic4.2 Sau ly do phan i t nhn hoa va nn giai ap nh th nao?4.3 S giam sat cua chnh phu ngn chn c tham hoa tai chnh Malaixia4.4 iu tit nganh vin thng Giamaica4.5 Chnh quyn trc tip va tch cc hoat ng bao v mi trng Yokohama, Nht Ban4.6 Bc tin manh cua cac nganh cng nghip kim loai Nht Ban trong thi ky hu chin5.1 Xy dng c s cho b my vin chc: nhng cai cach Northcote - Trevelyan Anh5.2 Nhng c ch cua xtrylia nhm lam cho vic xy dng chnh sach co tnh cng khai hoa, canh

tranh va hng v kt qua5.3 B may chnh phu Bnglaet phnh to ra5.4 Bin lai va s la chon trng hoc5.5 Ky hp ng vi cac t chc phi chnh phu nng cao cht lng giao duc Blivia5.6 Trau di nhng ngi tt nht va gioi nht: h thng tuyn quan chc trai vi h thng m5.7 Xy dng tinh thn tn tuy cua cng nhn vin: chnh quyn tt tai bang Ceara cua Braxin6. 1 S tham gia cua dn chung a cai tin quyn tai san va giai quyt tranh chp nh th nao Pru6.2 Nhng b may chnh tr thanh ph My va cai cach cua chung6.3 u tranh chng tham nhung Ugana6.4 Uy ban c lp chng tham nhung cua Hng Cng7.1 D lun cng chung va nha nc7.2 Vic quan ly nhng xa hi a sc tc Malaixia va Mrix7.3 Vn xa hi co g quan trong?7.4 Cac khao sat cua khach hang thuc y cai tin dch vu n , Ugana va Nicaragoa7.5 S tham gia cua cng dn co cai thin c kt qua thc hin d an hay khng?7.6 Nhng cam by trong quan h gia cac cp chnh quyn: nhng kinh nghim cua Braxin va Trung

Quc7.7 Vic tnh toan nhng tr cp phn u tai chnh8. 1 T chc thng mai th gii (WTO) - mt c ch quc t cho vic em lai s tin cy cho chnh sach quc

gia8.2 Vic nghin cu nng nghip quc t co li cho cac nc vin tr ra sao

6 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

8.3 Nhng thach thc cua s thay i kh hu toan cu i vi s hp tac quc t8.4 Vic cung chia se ganh nng bao v mi trng8.5 Li tc thu c t hoa bnh toan cu ln n nh th nao?9.1 Vic cn nhc cai gia phai tra va nhng li ch v chnh tr cua cai cach9.2 Nha nc boc lt di triu ai Duvalier Haiti9.3 Cai cach trc s e doa t bn ngoai: cuc Phuc hng Minh Tr Nht Ban9.4 Cng c Moncloa Ty Ban Nha9.5 Chng trnh cai cach nm 1989 cua Vnxula va s ao ngc cua no10.1 S sup nha nc va hn th na Xmali10.2 Nhng chng kinh t cua xung t: trng hp cua Libria

BIU 1. Nha nc a phat trin moi ni2. Mt loat nhng c ch co th nng cao nng lc nha nc3. Cac nhn t i kem vi tham nhung4. Ty l vic lam trong chnh phu cao hn thng co ngha la mc lng chnh phu thp hn5. Cac nc co chnh sach kinh t tt va nng lc th ch manh hn thng tng trng nhanh hn1.1 Cung mt th gii nhng co nhiu nha nc hn1.2 Cac chnh phu trn khp th gii a m rng quy m k t nm 19601.3 S lng cac chuyn khoan va thanh toan lai sut a tng ln2.1 Nha nc, cac th ch va hu qua kinh t2.2 Chnh phu tt ct ngha cho s chnh lch v thu nhp gia ng A va chu Phi2.3 Cac th ch c tn nhim tao ra cac nha nc c tn nhim2.4 tn nhim c nhn thc va kt qua kinh t lun gn lin vi nhau3.1 Hi chng thiu lut phap3.2 Thng lng vi cac quan chc chnh phu co th rt kho khn3.3 Cac nc ang c hng li ch cua thu tr gia gia tng3.4 Khac vi Nigiria, Innxia a quan ly vn may v du la mi y mt cach thn trong3.5 Cac th ch ngn sach c thit k tt giup tranh c nhng khoan thm hut ln3.6 Tai Vit Nam, nhng li ch cua dch vu bnh vin dn v nhng ngi khm kha3.7 Can cn giao duc cng - t ht sc khac nhau trn pham vi th gii3.8 Cac khoan lng hu va chuyn khoan khac a tng dn cac nc cng nghip3.9 Nhng tr cp nha ca cac nc ang phat trin hu nh khng n c ngi ngheo4.1 Cac cuc khung hoang ngn hang u tr nn qua ph bin va gy ra nhng ph tn tai chnh to ln5.1 Cac muc tiu chnh sach va phn b chi tiu cua Ghin khng to ra hp ly5.2 Vic quyt sach Ucraina b mc trong nhng trach nhim chng cheo5.3 Hu ht cac hang anh gia la dch vu chnh phu rt kem, song mt s dch vu c anh gia tt hn

cac dch vu khac5.4 Ba chin lc cai thin vic phn phat dch vu cua chnh phu5.5 Tuyn m va bat theo phm cht xng ang giup cai thin nng lc cua b may vin chc5.6 Vic thiu c ch cao phm cht xng ang va tnh trang tra lng thp trong b may vin chc

cua Philippin a lam giam nng lc5.7 Tai chu Phi, khi ma s ngi lam trong khu vc nha nc tng th mc lng giam6. 1 Mc tham nhung cao va kho d oan lam phng hai n u t6.2 Mt s nhn t i kem vi tham nhung

7MUC LUC

7.1 Th gii a tr nn dn chu hn nhiu t nm 19807.2 Nhng t chc im giao nhau cua nha nc, th trng va xa hi dn s7.3 Nhng quy tc cai tr theo chiu doc va nhng bin phap khuyn khch theo chiu ngang hnh thanh

nng lc cua chnh quyn a phng8.1 Nhiu nc ang ni long nhng kim ch v vn quc t8.2 Nhng dong ngi ty nan tran ngp chu Phi, chu A va chu u8.3 Nhng chnh sach khng tt trit tiu tac ng cua vin tr9.1 Nhng cng nhn gia hn se mt quyn li trong vic cai cach cac khoan tr cp hu tr, con nhng

cng nhn tre se gianh c quyn li9.2 Nhiu quyn phu quyt giup nha nc chng lai ap lc oi m rng phuc li

BANG1.1 Cac chc nng cua nha nc3.1 Bao him xa hi, tr giup xa hi va cac chng trnh danh cho ngi ngheo cac nc ang phat trin:

nhng c im va bai hoc3.2 N lng hu n cac nc chon loc4.1 c tnh v li ch phuc li t vic phi iu tit My (ty USD)4.2 Mt loat kinh nghim th ch5.1 Nhng c ch nhm phn phat dch vu7.1 Nhng thay i trong tai chnh cua nhng chnh quyn cp di quc gia mt s nc chon loc7.2 Nhng c im v cu va cung cua nhng hang hoa cng cng cp quc gia va cp a phng7.3 Nhng phn cng co th co v thu va ch tiu cho cac cp chnh quyn7.4 Nhng nguyn tc va nhng cach lam tt nht trong xy dng k hoach tai tr7.5 Chin lc phn cp phu hp vi nng lc cua chnh quyn9.1 S sp xp cac nhom co quyn li, nhng cai gia phai tra v mt chnh tr va vic nh ra cac bc

chin thut v cai cach theo loai cai cach9.2 Hiu qua d tnh thu c t nhng nganh dch vu cng cng c t nhn hoa achentina9.3 Nhng cai cach thuc th h th nht va th h th hai

nh ngha va chu thch d kin

Cac nc c a vao trong cac nhom vung va nhomthu nhp c s dung trong bao cao nay (tr cac nhomdanh cho khao sat khu vc t nhn) u c ghi vaocac bang Phn loai cac nn kinh t cui cua phn Nhngch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii. Nhngphn loai thu nhp da vao GNP bnh qun u ngi;phng phap tip cn i vi nhng phn loai v thu nhptrong Bao cao c nu trong phn Gii thiu nhng chs v tnh hnh phat trin th gii. Nhng bnh qun nhomth hin trong cac biu va bang la nhng bnh qun chatnh trong s cua cac nc trong nhom, ngoai tr trongnhng lnh vc yu cu th hin theo cac khac.

Vin Ngn hang Th gii s dung t cac nc ch cac nn kinh t khng h mang ham y quyt nh va v phap ly cua mt lanh th. Cac s thng k cbao cao cho cac nc ang phat trin bao gm ca nhngnc ang trong giai oan chuyn i t ch k hoach

tp trung, ngoai tr nhng lnh vc yu cu th hin theocach khac.

Cac d liu co s dung n v la la la My theohin gia, ngoai tr nhng ni yu cu xac nh theo cachkhac.

Ty co ngha la 1.000 triu.

Nhng ch vit tt sau c s dung:CEE: Trung va ng uCIS: Cng ng cac Quc gia c lpGDP: Tng san phm quc niGNP:Tng san phm quc dnIMF:Qu tin t quc tNGO:T chc phi chnh phuOECD:T chc hp tac va phat trin kinh tPPP:Ngang gia sc mua

8 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

TRN KHP TH GII NGAY NAY, NHA NCANG LA VN CN PHAI C XEM XETN. Nhng din bin su rng va to ln cua kinht th gii oi hoi chung ta phai nhn lai nhng vn cn ban v nha nc: nha nc nn co vai tro g,nha nc co th lam g va khng th lam g va lamth nao la tt nht.

Nm mi nm qua a ch cho chung ta mtcach ro rang tt ca nhng li ch va han ch tronghoat ng cua nha nc, c bit la trong vic thucy phat trin. Cac chnh phu a giup co nhng caithin to ln v giao duc va chm soc sc khoe cungnh giam s bt bnh ng trong xa hi. Tuy nhin,cac hoat ng cua chnh phu cung a dn n mt skt qua ang bun. Va ngay ca khi trc kia chnhphu a lam tt cng vic cua mnh, th nhiu ngilo ngai rng chnh phu se khng th thch ng vicac nhu cu ngay cang tng cua mt nn kinh t thgii ang trong qua trnh toan cu hoa.

Co rt nhiu mi lo ngai va nhng vn mirt khac nhau v vai tro cua nha nc, song bn dinbin mi y a lam cho chung c bit tr nn bcxuc:

S sup cua cac nn kinh t kim soat va mnhlnh Lin X cu va Trung va ng u.

S khung hoang tai chnh cua cac nha nc phucli hu ht cac nc cng nghip.

Vai tro quan trong cua nha nc trong cac nnkinh t thn ky ng A.

S sup cua cac nha nc va s bung n manh

me cua cac tnh trang khn cp v nhn ao mt vai ni trn th gii.

Bao cao nay ch ra rng nhn t quyt nh ngng sau nhng din bin tng phan nhau nay latnh hiu lc cua nha nc. Mt nha nc co hiu lcla nhn t thit yu cho vic cung cp cac hang hoava dch vu cung nh cac quy nh va th ch chophep cac th trng phat trin manh me va con ngico i sng khoe manh hn, hanh phuc hn. Nukhng co no, s phat trin bn vng ca v mt kinht va xa hi la khng th co c. Nm mi nm vtrc, nhiu ngi cung noi nhng iu gn gingnh vy, nhng hi o ho co y noi la s phat trinphai do nha nc tao ra. Thng ip cua kinh nghimk t sau o lai khac hn: nha nc ong vai trotrung tm trong phat trin kinh t va xa hi, khngphai vi t cach la mt ngi trc tip tao ra s tngtrng, ma la mt i tac, la cht xuc tac va la ngitao iu kin thun li cho s tng trng o.

Co s khac nhau to ln gia nhng nhn t taonn mt nha nc hiu lc gia cac nc cac giaioan phat trin khac nhau. iu co hiu lc Ha lanhay Niu Diln, chng han, cha chc a co hiu lc Npan. Thm ch gia cac nc co cung mc thu nhp,th s khac nhau v din tch, thanh phn dn tc,vn hoa va h thng chnh tr lam cho mi nha ncmang dang ve ring cua no. Nhng tnh ht sc adang nay se lam phong phu thm iu tra cua baocao nay v vic tai sao va bng cach nao mt s nhanc lam tt hn cac nha nc khac trong vic duytr s phat trin, xoa bo ngheo nan va thch ng vis thay i.

TNG QUAT

9TNG QUAT

T duy lai v nha nc trn toan th gii

Th gii ang thay i va cung vi o, nhng y tngv vai tro cua nha nc trong phat trin kinh t vaxa hi cung ang thay i. S tp trung chu yu ngaynay n vai tro cua nha nc gi nh lai mt kynguyn trc, khi ma th gii va ni ln t nhngtan pha cua Chin tranh th gii th hai va phn lncac nc ang phat trin va mi gianh c clp. Khi o, s phat trin dng nh la mt thachthc co th vt qua c d dang va phn ln chmang tnh ky thut. Nhng c vn va chuyn gia kythut tt se thao ra cac chnh sach tt, va sau o cacchnh phu tt se thc hin chung co mt xa hitt. S can thip do nha nc dn dt a nhn manhvao nhng tht bai cua th trng va trao cho nhanc vai tro trung tm trong vic hiu chnh nhngtht bai nay. Nhng nhng nhn thc th ch timn trong th gii quan nay, nh tt ca chung ta unhn thc ro ngay nay, la qua n gian. S linh hoattrong vic thc hin cac chnh sach do cac nha ky trlp ra c t v tr cao quy. Vic thc hin tinhthn trach nhim thng qua nhng kim tra va cni c coi nh vic lam tr ngai.

Tai mt vai nc, thc ra nhng cng vic atin trin t nhiu nh cac nha ky tr mong i. Song nhiu nc, hu qua cua nhng chnh sach lai rtkhac nhau. Cac chnh phu a bt tay thc hin nhngk hoach ky cuc. Cac nha u t t nhn, do thiulong tin vao cac chnh sach cng cng va s kin nhcua cac nha lanh ao, a ngn ngai u t. Cac nhalanh ao y quyn lc a co nhng hanh vi chuynquyn, c oan. Tham nhung a tr thanh mt nandch. Phat trin chng lai, con ngheo oi th vn tntai.

Trong th ky qua, quy m va pham vi cua chnhquyn a m rng rt ln, nht la cac nc cngnghip (Biu I). S m rng trong thi ky trcChin tranh th gii th hai c thuc y bi nhiunhn t, trong o co s cn thit phai x tr s thithai nng n i vi cac h thng kinh t va xa hi doai suy thoai gy ra. Nim tin hu chin vao chnhphu a nui dng nhng nhu cu oi chnh phuphai lam nhiu hn na. Cac nn kinh t cng nghipa m rng nha nc phuc li va phn ln th giiang phat trin a theo ui nhng chin lc phattrin do nha nc chi phi. Kt qua la s m rnggh gm quy m va pham vi cua chnh quyn trnpham vi th gii. Chi tiu nha nc gi y hu nhchim ti mt na tng thu nhp cac nc cngnghip va khoang mt phn t cac nc ang phattrin. Nhng chnh s tng anh hng cua nha nc

nay cung a chuyn s chu trong t s lng sangcht lng, t quy m to ln cua nha nc va phamvi can thip cua nha nc sang tnh hiu qua trongvic ap ng cac nhu cu cua ngi dn.

Ging nh trong nhng nm 1940, s tp trungc lp lai ngay nay v vai tro cua nha nc btngun t nhng din bin rt quan trong trong nnkinh t toan cu a lam thay i v c ban mi trnghoat ng cua nha nc. S hi nhp toan cu cuacac nn kinh t a thu hep pham vi cua cach ng xc oan tuy tin. Cac biu thu, quy nh u t va

Ghi chu: D liu cho cac nc OECD danh cho chnh phu trungng va chnh quyn a phng bao gm ca chi tiu cho an ninhhxa hi. Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit. Ngun:Tanzi va Schuknecht 1995; OECD, cac nm khac nhau; IMF, cacnm khac nhau (b).

Biu 1Nha nc a phat trin moi ni

10 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

chnh sach kinh t phai thch ng hn bao gi ht vinhng thng s cua mt nn kinh t th gii a ctoan cu hoa. S thay i cng ngh a m ra nhngc hi mi cho vic phn tach cac dch vu va cho phepcac th trng co vai tro ln hn. Nhng thay i naycung co ngha la phai co nhng vai tro mi va khacbit cho chnh quyn, khng con la mt ngi cungng n c, ma la mt ngi tao iu kin thun liva la ngi iu phi. Cac nha nc a gp phai scep ngay ca khi ma cac chnh quyn trc kia a co vehoat ng tt. Nhiu nc cng nghip a phai vtln vi nha nc phuc li ma gi y a tr nn quacng knh va phai co nhng la chon rt kho khnv nhng dch vu va li ch ma moi ngi trng ichnh phu cung cp. Cac th trng - trong nc vatoan cu - va nhng cng dn bc bi trc cac yukem cua nha nc a thng qua nhng t chc dnchnh va phi chnh phu oi co c s minh bachtrong hoat ng cua chnh phu va co nhng thay ikhac na nhm cung c nng lc cua nha nc, t oap ng cac muc tiu ra.

S ln ting oi co hiu qua hn na trong cachoat ng cua chnh phu a ln n mc khunghoang nhiu nc ang phat trin, ni ma nha nca khng th cung cp c nhng hang hoa cngcng c ban nh quyn s hu, ng sa, y t c banva giao duc. Tai nhng nc nay co mt vong lunqun: ngi dn va cac doanh nghip phan ng trccac dch vu cng cng ang ngay mt xu i bngcach tranh ong thu va iu nay lam cho cac dchvu lai cang tr nn ti t hn. Lin X cu, Trung vang u, chnh tht bai dai han cua nha nc trongthc hin nhng li ha cua mnh la nguyn nhndn n kt cuc sup cua nha nc. Nhng s sup cua vic k hoach hoa tp trung nay cung tao ranhng vn cua ring no. Trong khoang trng dono tao ra, ngi dn i khi khng co c nhnghang hoa cng cng c ban nh phap lut va trt t. mc gii han, nh Apganixtan, Libria vaXmali, nha nc i khi a hoan toan vun nat, cho cac ca nhn va cac c quan quc t tuyt vongnht nhanh nhng manh vun.

Chin lc hai phn

Lam cach nao chung ta co th xuyn qua c mhn n cac vn va sc ep ma gi y cac nhanc trn th gii ang gp phai? Khng co mt cngthc chung phu hp vi tt ca nhm co c mt nhanc hoat ng co hiu qua c khuyn ngh y.Pham vi nhng khac bit gia cac nha nc la vcung to ln cung nh nhng xut phat im cua cac

nha nc cung ht sc khac nhau. V vy, bao caonay ung ra ch tao mt khun kh rng ln giaiquyt vn v tnh hiu qua cua nha nc trnkhp th gii. No ch ra mt s cach thc thu hepkhoang cach ngay cang tng gia cac yu cu i vinha nc va kha nng cua cac nha nc ap ngcac yu cu o. Lam cho cac xa hi chp nhn mt snh ngha lai v trach nhim cua nha nc se lamt phn cua giai phap nay. iu nay se bao gmmt s la chon chin lc v cac hanh ng tp thma cac nha nc se c gng thuc y, cng vi nhngn lc ln hn trut bo ganh nng trn vai nhanc bng cach a cac cng dn va cng ng thamgia vao vic cung cp nhng hang hoa tp th c ban.

Th nhng, thu hep hay giam nhe vai tro cuanha nc co th khng phai la muc tiu cua s nghipcai cach. Thm ch nu co s chon loc ln hn va snh cy ln hn vao xa hi cng dn va cac hang tnhn th vic ap ng mt loat rng ln nhng nhucu chung mt cach co hiu qua hn se vn c congha la lam cho cac th ch trung tm cua nha nchoat ng tt hn. phuc li con ngi c nngcao, nng lc cua nha nc - c xac nh nh khanng thc hin va thuc y cac hoat ng tp thmt cach co hiu qua - cn phai c tng cng.

Thng ip c ban nay c th hin thanh mtchin lc hai phn nhm lam cho moi nha nc trthanh i tac ang tin cy hn, co hiu qua hn trongs nghip phat trin cua t nc mnh:

Lam cho vai tro cua nha nc tng xng vinng lc cua no la nhn t u tin trong chinlc nay. Khi ma nng lc cua nha nc yukem, vic nha nc can thip nh th nao vacan thip vao u la iu phai c nh giacn thn. Nhiu nha nc c gng lam nhiuma co rt t ngun tai chnh va nng lc, vathng dn n li bt cp hai. Tp trung manhhn vao nhng vn nn tang se cai thin tnhhiu qua (Hp 1). Nhng vn y khngphai la chon nn lam g va khng nn lam g,ma con ca la nn lam nh th nao na.

Th nhng nng lc khng phai la do s mnhsp t. V vy, nhn t th hai cua chin lcnay la nng cao nng lc cua nha nc bngcach cung c lai cac th ch cng cng. iu nayco ngha la vach ra nhng quy tc va kim chco hiu qua nhm kim soat cac hoat ng coan cua nha nc va u tranh chng t thamnhung c thu. iu o co ngha la a cac thch nha nc vao cuc canh tranh manh me hn

11TNG QUAT

dn, a chnh quyn lai gn hn vi ngi dnthng qua s tham gia cua dn va s phi tptrung hoa rng rai hn. Nh vy, bao cao naykhng ch hng s chu y vao vic nhn manhtr lai vai tro cua nha nc, ma con ch ra cachthc cac nc co th bt u mt qua trnh xydng lai nng lc nha nc.

Lam cho vai tro phu hp vi nng lc

Lam cho vai tro tng xng vi nng lc khng phaila mt thng ip n gian v pha bo nha nc. Trongmt s lnh vc, rt cn thit phai co s tp trungnhiu hn nng cao tnh hiu qua: chon lam g vakhng lam g la v cung quan trong. Tuy nhin, iunay cung keo theo vic chon cach tin hanh s vicnh th nao - lam th nao phn phi cac dch vuc ban, cung cp c s ha tng, iu tit nn kinh t- ch khng ch la co nn lam chung hay khng. Cort nhiu s la chon y va chung phai thch hpvi hoan canh cua mi nc.

Cng vic u tin cua cac nha nc: thc hin ungnhng vn c ban

Nm nhim vu c ban nm trung tm s mnh cuamoi chnh phu ma nu khng co chung th s phattrin bn vng, co s cung chia se va giam ngheokh la khng th co c:

Thit lp mt c s phap lut

Duy tr mt mi trng chnh sach khng lchlac, k ca s n nh kinh t v m

u t vao cac dch vu xa hi c ban va c s hatng c ban

Bao v nhom ngi d b tn thng

Bao v mi trng

Mc du tm quan trong cua cac nhim vu cban nay a t lu c chp nhn rng rai, song axut hin mt s nhn thc su sc mi v s hoatrn thch hp gia th trng vi cac hoat ng cuachnh phu trong vic thc hin chung. iu quantrong nht ma chung ta thy hin nay la th trngva chnh phu b sung cho nhau: nha nc la nhn tthit yu cho vic t ra nhng c s th ch thchhp cho th trng. Va s tn nhim cua chnh phu -s ro rang minh bach co th d oan trc c trongnhng quy tc va chnh sach cua chnh phu va snht quan trong ap dung - co th cung quan trong

Mt nha nc co nng lc hn co th la mt nha nc cohiu qua hn, nhng hiu qua va nng lc khng phai lacung mt s vic. Nng lc, trong trng hp ap dungcho cac nha nc la kha nng theo ui va thuc y cachanh ng chung mt cach co hiu qua - nh lut phapva trt t, y t cng cng va c s ha tng c ban; hiuqua la kt qua cua vic s dung nng lc o ap ngnhu cu xa hi i vi nhng hang hoa nay. Mt nhanc co th co nng lc nhng khng co hiu qua lmnu nh nng lc o khng c s dung v li ch cuaxa hi.

Con ng i n mt nha nc co hiu qua hn,mc du khng theo ng thng, nhng nht nh phaichia lam hai giai oan. Th nht, nha nc phai hngtiu im nng lc ma mnh co vao nhng nhim vu coth lam c va phai tin hanh. Khi lam iu nay, nhanc sau o co th tp trung vao xy dng thm nng lccho mnh: Nh biu di y minh hoa, cac nc Vung I theo ui rt nhiu hoat ng mt cach khng xacnh ro tiu im, mc du nng lc cua nha nc rt t, vanhng n lc cua cac nc nay to ra khng co hiu qua.Tuy nhin cac nc khng th chuyn n VungIII trongmt sm mt chiu - xy dng nng lc oi hoi phai cothi gian. Con ng i n co hiu qua ln hn, u tinla, cn phai i qua vic tp trung giai quyt nhng nhimvu c ban va nng cao nng lc han ch cua nha ncthng qua hp tac vi gii kinh doanh va xa hi cng dn(VungII). Cac nc co th tin dn n Vung III bngcach cung vi thi gian tng cng nng lc cua mnh.

Hp 1Chng ng i n mt nha nc co hiu qua hn

na nhm tng cng tnh hiu lc cua nhanc. iu o co ngha la tng cng kt quahoat ng cua cac th ch nha nc, cai thintin lng va cac bin phap khuyn khch. Vaiu o co ngha la lam cho nha nc co khanng ap ng nhiu hn cac nhu cu cua ngi

12 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

trong thu hut u t t nhn khng kem g ni dungcua nhng quy nh va chnh sach nay.

Mt cuc khao sat, c bit phuc vu cho baocao nay, v nhng nha doanh nghip trong nc(chnh thc va khng chnh thc) 60 nc a khngnh mt iu ma tt ca chung ta cung a bit nvi tnh cach giai thoai: nhiu nc thiu nhng cs th ch c ban cho phat trin th trng (Hp 2).Mc ti pham va bao lc ca nhn cao va b may tphap tuy tin khng lng trc c a cung kt

hp tao ra cai ma bao cao nay nh ngha la hichng thiu lut phap. Cac th ch nha nc yukem va c oan thng lam trm trong thm vn nay bng thai c x bt nh va thiu nhtquan.Nhng hanh ng nh vy khng nhng khngh tr cho s tng trng cua cac th trng, ma trailai con pha hoai s tn nhim cua Nha nc va phnghai n s phat trin th trng.

lam cho phat trin n nh va bn vng, Nhanc cn phai lu tm n nhng nguyn tc c ban

Ghi chu: Ch s tn nhim (mang bn trai) la ch s s lc kt hp nhng thc o Biu 2.3. Mi thanh (ct) nm hai bang bnphai la s trung bnh cho mt nhom cac nc. Cac hoa hnh c xy dng trn c s nhng thoai trin cho thi ky 1984-1993 cua tngtrng GDP (32 nc) va u t (33 nc) trn ch s, kim tra v thu nhp, giao duc va meo mo chnh sach. Nam va ng Nam A va Trungng va Bc Phi la nhng nhom ma mi bn ch ai din cho 2 nn kinh t tiu biu. Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin Ngnhang Th gii co s dung d liu t cuc khao sat khu vc t nhn c tin hanh phuc vu cho Bao cao nay va t nhng tai liu khoa hocc s cua Brunetti, Kisunko va Weder.

Ch s tn nhim

Hp 2 tn nhim, u t va tng trng

Mt khao sat v cac nha doanh nghip a phng 69nc cho thy rng nhiu nha nc ang thc hin nhngchc nng nong ct cua mnh mt cach kem coi: chungkhng th am bao c lut phap va trt t, bao v taisan va ap dung nhng quy tc va chnh sach theo mtcach n nh. Cac nha u t khng coi cac nha ncnay la ang tin cy, va do o tnh hnh tng trng vau t gp kho khn.

Cac hang c yu cu xp mt trong vai ch baotheo thang bc t 1 (rt co vn ) n 6 (khng co vn g). Trung bnh th nhng cu tra li, nh mang bn

trai xac nh cho mi vung, tao ra mt ch bao chung v ang tin cy cua khun kh th ch ( y cac ncOECD co thu nhp cao c ly lam chun) theo anhgia cua cac nha doanh nghip t nhn - chung ta goi nola mc tn nhim. Hai mang con lai cho thy rng mtkhi ma nhng khac bit trong thu nhp va giao duc, vanhng lch lac chnh sach c kim soat th se co mttng quan manh me gia tn nhim cua cac nc vathanh tch tng trng va u t cua chung. Mc tnnhim c cn c vao nhn thc cua cac nha u t.Nhng chnh nhng nhn thc nay la nhng nhn t quytnh hanh vi u t.

13TNG QUAT

cua xa hi. S thiu lut thng co lin quan n caicam giac b y ra ngoai l noi ln ting noi cua ho.Cac chnh sach cng cng co th am bao rng stng trng c chia se cho tt ca moi ngi va rngno gop phn vao vic giam ngheo kh va bt cng.Nhng iu nay ch co th co nu cac chnh phu tnhng nguyn tc c ban ln v tr cao trong danhsach nhng u tin.

Cac chnh sach va chng trnh nhiu khi khnga c nhng ngun tai nguyn va dch vu nvi nhng ngi cn chung hn ca. anh hng chnhtr cua nhng ngi giau co h n trong xa hi i khikhin cac chnh phu phai chi tiu hn gp nhiu lncho nhng sinh vin giau co va trung lu cac trngai hoc so vi chi tiu vao giao duc c s cho ai bphn dn chung va vao hoc bng cho nhng ngikem nhm kha hn. Trong nhiu khu vc ngheo oiva bt bnh ng thng thin v cac nhom sc tcthiu s hay phu n, hay nhng khu vc a ly b bori. B y ra ngoai l trong vic thao lun cng cngva b loai khoi s tham gia rng rai hn vao nn kinht va xa hi, cac nhom nay tr thanh manh t maum cho bao lc va bt n nh, bai hoc ma nhiu nitrn th gii ang ngay cang thm tha.

Cac chng trnh va chnh sach cng cng phainhm khng ch vao vic phn phat s tng trng,ma con vao vic am bao rng nhng li ch cua stng trng ly th trng lam trong phai c chiase, c bit la thng qua u t vao giao duc c s vay t. Chung cung phai am bao rng moi ngi dnc bao v chng lai s mt an toan v vt cht vav ca nhn con ngi. u s ngheo kho va vicgat ra ngoai l v mt kinh t bt ngun t nhngkhac bit v sc tc va xa hi, th o cac chnh sachcn phai c ch tac mt cach thn trong khcphuc nhng khac bit nay, nh Malaixia va Cnghoa Mrix tng lam.

iu chnh cua chnh phu khng ch la cu trali duy nht cho s nhim. Mt b cng cu gmngay cang nhiu cac bin phap kch thch sang taova mm deo gi y a co sn lam cho nhng kegy nhim loai tr hanh vi gy nhim cua mnh.Mc du khng co mt s thay th nao cho nhngkhun kh th ch iu chnh co y ngha va thngtin v mi trng, song nhng cng cu mi nay, davao s thuyt phuc, sc ep xa hi va cac lc lng thtrng giup cho vic cai thin mi trng, co ththanh cng ni ma s iu tit khng th lam c.Cac nc ang s dung nhng cng cu nay, vi nhngkt qua y ha hen, bn lnh vc:

Khai thac sc manh cua cng lun

iu chnh linh hoat hn

Ap dung nhng c ch t iu chnh

La chon nhng cng cu co hiu qua da vao thtrng.

Vt ra ngoai pham vi anh ng nguyn tc cban: nha nc khng cn thit la mt ngi cungng c nht.

Co s tha nhn ngay cang tng la nhiu nc, cacnha cung cp cng cng c quyn v ha tng c s,cac dch vu xa hi va cac hang hoa va dch vu khaccha chc a lam tt cng vic cua mnh. ng thi,nhng i mi v cng ngh va t chc a tao nhngc hi mi cho cac nha cung cp t nhn canh tranhtrong nhng lnh vc ma trc y ch gii han khu vc nha nc. tn dung nhng c hi minay va phn b tt hn nng lc t oi cua khu vccng cng, cac chnh phu ang bt u tach vic cungcp tai chnh cho c s ha tng va cac dch vu ra khoipham vi phn b cua mnh va thao ri nhng b phncanh tranh cua cac th trng cng ch ra khoi nhngb phn c quyn. Cac nha cai cach cung ang acac chng trnh ring re v bao him xa hi, cvach ra giai quyt nhng vn v y t va khngan toan trong vic lam, ra khoi cac chng trnh vh tr xa hi, ch nhm giup nhng ngi ngheonht trong xa hi.

NG U VI TNH TRANG MT ANTOAN CUA H GIA NH. Ngay nay, ngi ta coth xac lp ro rang rng nha nc co th giup cach gia nh i pho vi mt s rui ro i vi s antoan kinh t cua ho: no co th bao am chng lai sthiu thn luc tui gia bng lng hu, chng lai bnhtt bng bao him y t va chng lai tnh trang mtvic lam bng bao him tht nghip. Nhng y tngcho rng nha nc mt mnh phai am ng ganhnng nay ang thay i. Thm ch nhiu nc cngnghip, nha nc phuc li cung ang c cai cach.Cac nn kinh t ang tri dy, t Braxin n TrungQuc, se khng th lam theo ngay ca nhng phinban a b ct bo ang k cua h thng chu u, cbit la i vi s dn ang gia i nhanh chong cuanhng nc nay. Cn phai co cac giai phap sang tao,li keo s tham gia cua gii doanh nghip, gii laong, cac h gia nh va cac nhom cng ng, nhmat c s an toan ln hn vi chi ph thp hn.iu nay c bit quan trong i vi nhng ncang phat trin cha bt tay thc hin cac giai phaptn kem.

14 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

IU TIT CO HIU QUA. Nhng h thngiu tit c thit k tt co th giup cac xa hi tacng n nhng kt qua cua th trng at ccac muc tiu cng cng. S iu tit co th giup baov khach hang, bao v cng nhn va bao v mitrng. No co th thuc y canh tranh va i mitrong khi kim ch vic lam dung quyn lc cquyn. Nh co nhng cai cach iu tit c xngvao u nhng nm 1980 ma nganh vin thng cuaChil a nhn c u t lu dai cua khu vc tnhn, nng cao cht lng dch vu va s canh tranh,ng thi giam gia s dung dch vu. Ngc lai, trckhi co mt s sang kin cai cach mi y, s iu titsai lch chc nng a lam cho nganh cng nghipvin thng Philippin ma vn t lu a thuc ch s hu t nhn lm vao tnh trang thiu u t. Ktqua cua iu nay tht ang bun va thng lam chogia dch vu tng cao, lam cho ngi dn va cac hangkhac phai chu chi ph cao. Thng th vic s dungtt nht nhng phng phap la chon mi ang niln khu vc t nhn thc hin cung cp c s hatng va cac dch vu xa hi cung se da vao mt khunkh iu tit tt.

CHNH SACH CNG NGHIP. Khi cac thtrng kem phat trin, nha nc i khi co th giambt nhng vn v iu phi va nhng l hng trongthng tin va khuyn khch phat trin th trng. Ktnhiu trong s cac nn kinh t cng nghip lu inht hin nay a s dung nhng c ch khac nhau kch thch phat trin th trng trong nhng giaioan phat trin ban u cua mnh. Gn y hn,Nht Ban, Han Quc va cac nn kinh t khac ngA a s dung mt loat nhng c ch khuyn khchth trng ngoai vic giai quyt nhng nguyn tc cban v kinh t, xa hi va th ch. i khi, nhng canthip nay hoan toan a c cn nhc ky cang: chnghan nh nhng hnh thc tr gia mang tnh chinlc cao. Nhng luc khac chung lai mang tnh chtcan thip t hn di hnh thc khuyn khch xutkhu va cac bin phap khuyn khch c bit v mtc s ha tng. Tuy nhin, kha nng la chon mtcach khn kheo nhng can thip nay va s dungchung mt cach co hiu qua la iu v cung quantrong; nhng chnh sach thng mai, tn dung vacng nghip thiu cn nhc co th va a tng lamcho cac nc phai tra gia t. Nhiu nc ang phattrin a theo ui nhng chnh sach cng nghip tchcc thiu suy xet va a cho nhng kt qua ang bun.Nhng nc a theo ui nhng chnh sach cngnghip mt cach thanh cng a khng lam nh vynu nh khng co nng lc th ch manh me.

TIN HANH T NHN HOA. Nhng iu titc thit k ky lng va cac sang kin tch cc khaccua chnh phu co th thuc y s phat trin cac thtrng. Tuy nhin, nhiu nc, iu nay co th oihoi thi gian, khi ma sang kin t nhn vn b gilam con tin cho di san cua nhng mi quan h ikhang gia nha nc va th trng. Va nhng doanhnghip nha nc ang hoat ng kem hiu qua lamkit qu nng n cac ngun tai chnh cua nha nc.T nhn hoa a ra mt giai phap hin nhin. Noichung, ni u co mt mi trng h tr cho phattrin khu vc t nhn, th ni o co th d dang bani nhng tai san cua nha nc hn. Cac nn kinh tnh Trung Quc, Han Quc, ai Loan v vy a choncach khng phai danh u tin hang u cho t nhnhoa, ma la cho phep khu vc t nhn phat trin xoayquanh khu vc nha nc. Tuy nhin, giai phap nayco th kho thc hin khi ma ganh nng tai chnh caova khi s co mt cua nhng doanh nghip nha nchoat ng kem hiu qua can tr vic c cu lai htsc cn thit toan b nn kinh t.

Kinh nghim a cho thy rng cach thc ma tnhn hoa c tin hanh co tnh cht v cung quantrong i vi nhng kt qua cui cung. Cac nhn tchu cht la s minh bach trong qua trnh thc hin,at c s tan ng cua cng nhn, tao ra s huda trn mt c s rng rai va th ch cai cach iutit thch hp. u t nhn hoa c tin hanhthn trong, o a co nhng kt qua tch cc: chnghan Chil va Cng hoa Sec. Tm quan trong cua tnhn hoa trong chin lc thuc y cac th trng coth khng ging nhau, nhng i vi nhiu nc angphat trin mun giam quy m cua nha nc qua phnhto, t nhn hoa phai c giai quyt trc. Mt quatrnh t nhn hoa c tin hanh thn trong manglai nhng li ch tch cc v kinh t va tai chnh.

Nhn bit nhng gii han cua nha nc

Cha khoa thc hin chnh sach ung d nh vanht quan la s phu hp gia nhng nng lc thch va hanh ng cua nha nc. cac nha nc rtphat trin, nng lc hanh chnh cai tr thng rtmanh va nhng kim tra va cn i c th ch hoaa han ch nhng hanh ng c oan, va thm chcon tao cho cac t chc chnh phu kha nng linh hoattrong vic theo ui cac nhim vu cua mnh. Ngclai, cac nha nc vi cac th ch yu kem hn co thlai rt cn thin v mt t mm deo hn va kim chmanh hn. iu nay co th c thc hin theo haicach:

15TNG QUAT

Thng qua cac quy tc t han ch, xac nh chnhxac ni dung cua chnh sach va khoa cht chungvao nhng c ch ma nu mun ao ngc sert tn kem. Cac thoa thun v ng tin chungkhu vc, nh la khu vc ng Phng chu PhiCFA chu Phi noi ting Phap hay nhng tchc nguy tin t nh Achentina la nhng vdu cho nhng c ch nh vy trong lnh vcchnh sach tin t. Nhng hp ng ly haythanh toan vi cac nha san xut in lc clp co chc nng tng t trong iu tit nhngli ch cng cng.

Thng qua lam vic hp tac vi cac hang t nhnva cng dn. Chng han, trong chnh sach cngnghip, cac nha nc co th thuc y s cngtac gia t nhn vi t nhn. Trong iu chnhtai chnh, cac nha nc co th a ra bin phapkhuyn khch cac chu ngn hang iu hanhmt cach thn trong. Va trong iu chnh v

mi trng, cac nha nc co th s dung vicph bin thng tin khuyn khch nhng sangkin cua cng dn t di ln trn.

Cac nc ang trong giai oan chuyn i phaii mt vi mt thach thc c bit: khng ch lanhng vai tro ang thay i nh la kt qua cua stheo ui cac h thng da vao th trng, ma nhngnng lc cung ang thay i. Mt s nc trong giaioan chuyn i gi lai nhng nng lc vn co dihnh thc con ngi co phm cht nng lc va thitb hu dung, nhng nhng nng lc nay khng ct chc thc hanh co kt qua trong vai tro mi cuachung. i khi, nhng c ao thc hin ni tri laic tm thy nhng nc ma hiu qua toan b laikhng co. Nhim vu nng cao hiu qua y mts mt nao o d hn va mt s mt lai kho hn: dhn bi v nng lc khng bt u t mt c s thp,kho hn bi v xy dng lai nng lc co ngha la thayi lai thai . Cai cach khng ch la vn n thunphn cho moi ngi nhng trach nhim mi.

Biu 2Mt loat nhng c ch co th nng cao nng lc nha nc

16 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

Cung c lai cac th ch nha nc

Tha nhn nhng nng lc hin co, va co th la yukem, cua nha nc khng co ngha la lun lun chpnhn chung. Nhim vu chu cht th hai trong caicach nha nc la cung c lai nng lc th ch cuanha nc bng cach a ra cac bin phap kch thch cac quan chc cua khu vc nha nc hoat ngtt hn trong khi vn kim ch nhng hanh ng coan.

Cac nc phai u tranh xy dng nhngth ch cho mt khu vc nha nc co hiu qua. Tnhcht chnh tr la ly do giai thch s kho khn cuanhim vu nay. Chng han, nhng li ch co th manhco th phat trin duy tr nguyn trang bt cngbng va phi hiu qua, trong khi nhng li ch khackhng theo hng nay lai khng u manh tao aplc co hiu qua cho s thay i.

Tuy nhin, vn thiu hiu qua con tip tuctn tai hay vn tham nhung, khng phai hoantoan la mang tnh chnh tr. Thng th cac chnh trgia va cac quan chc khac trong khu vc nha ncmun thuc y manh me va co thanh y cai tin hoatng cua khu vc nha nc. Nhng iu hanh bmay nha nc la mt cng vic phc tap ma i vino kho co th co cac giai phap ro rang, ranh mach.Trn thc t, xy dng nhng th ch cho mt khuvc nha nc co hiu qua oi hoi giai quyt v snhn t hanh vi su xa nm bn di co th lamlch lac nhng bin phap khuyn khch va rt cucdn n nhng kt cuc ang bun. Ba c ch khuynkhch c ban nay co th c s dung trong rt nhiutrng hp giai quyt nhng vn su xa hnnay va nng cao nng lc (Biu 2):

Co nhng quy tc va kim ch co hiu qua

Tng cng sc ep canh tranh ln hn

cao ting noi cng dn va tinh thn hp tac

Nhng quy tc va kim ch co hiu qua

V lu dai, vic xy dng trach nhim thng oi hoiphai co nhng c ch kim ch chnh thc gn chtvao trong nhng th ch nha nc nong ct. Quynlc co th c phn chia, cho du la gia cac nganht phap, lp phap va hanh phap cua chnh quynhay gia cac c quan quyn lc cp trung ng, cptnh va cp a phng. S phn lp quyn lc cangrng rai th s im phu quyt co th kim soat nhnghanh ng c oan cua nha nc cang ln. Nhng

vic tng gp bi s im phu quyt co th la con daohai li: chung co th lam cho kho thay i ca nhngquy tc co hai ln nhng quy tc co li.

nhiu nc ang phat trin, s giam sat cuat phap va lp phap i vi hanh phap con yu. Vict ra cac muc tiu va nhng mi lin kt vi cacchnh sach cn thit at c cac muc tiu o ikhi con rm ra, nhng c quan lp phap b han chv thng tin va nng lc va s c lp t phap bxm hai. T phap c lp la nhn t sng con ambao rng cac c quan lp phap va hanh phap phaicung chu trach nhim trc phap lut, phai giai thchva cng ch thc hin cac iu khoan cua hin phap.Vit lut la mt phn vic d dang, nhng iu quantrong la phai lam cho nhng iu lut c cngch thc thi nu mt t nc mun c hngnhng li ch cua mt ch phap quyn ang tincy. Nhng th ch kim ch nay cn phai mt nhiuthi gian thit lp, nhng nhng c ch cam ktquc t nh s phan xet quc t, hay nhng baoam cua nhng c quan quc t co th dung thayth tam thi cho nhng th ch nay.

Muc tiu chu yu cua bt ky chin lc co hiuqua nao nhm em lai sc sng cho khu vc nhanc se la lam giam nhng c hi cho tham nhungbng cach ct bo quyn hanh ng tuy tin. Nhngchnh sach giam bt s kim soat i vi ngoai thng,g bo cac hang rao ngn can cng nghip t nhn vat nhn hoa nhng doanh nghip quc doanh theocach am bao canh tranh - tt ca nhng iu nay segiup chng lai t tham nhung (Biu 3). Nhng caicach nh vy khng c co tnh cach min cng,thiu nhit tnh: nhng cai cach m ra nhng c hi khu vc t nhn i vao cac khu vc b ong cacua nn kinh t, nhng lai cho vic i vao o tuythuc vao s tuy tin cua quan chc nha nc chkhng thit lp nhng qua trnh cng khai va canhtranh, cung co th tao c hi ln cho tham nhung.Nhng kim tra va cn i chnh thc cung giup giamt tham nhung trong nha nc, nhng chung chau manh. Cai cach b may vin chc, han ch s baotr v chnh tr va cai thin tin lng cho b mayvin chc cung a to ra la giam c tham nhungbng cach em lai cho cac quan chc nha nc nhngkhch l hoat ng theo cac quy tc.

Ni nao t tham nhung a n su bam r, nio se cn phai co nhng n lc manh me nh noi. Nhng n lc nay cn phai nhm vao vic giamsat cht che hanh ng cua cac quan chc nha nc qua ca nhng th ch chnh thc ln nhng cng

17TNG QUAT

dn ring re - va trng phat nhng vic lam sai traitrc toa an. Tai Hng Cng (thuc v Trung Quct ngay 1-7-1997), mt Uy ban chng tham nhungc lp la mt minh chng thanh cng cho cach tipcn nay. Cung nh vy, nhng cai cach mi y Ugana a a vao mt s yu t cua chin lc chngtham nhung c nu ra y va a co c nhngkt qua ang khch l. Nhng c ch nh vy co thc ap dung trn khp toan cu: tham nhung, nhnglai khng cng nhn la tham nhung, khng phai lac trng v vn hoa. Giam bt tham nhung se oi

hoi mt cach tip cn theo nhiu hng, phai akhu vc t nhn va toan th xa hi tham gia mtcach rng rai hn. Ke ut lot cung phai chu trachnhim nh ke nhn ut lot; cac hnh phat co hiuqua v cac vn trong nc va quc t cung la mtphn cua giai phap nay.

t nha nc vao cuc canh tranh manh me hn

Cac chnh phu co th nng cao nng lc va hiu quacua mnh bng cach du nhp mt s canh tranh ln

Ghi chu: Mi ch s la mt s trung bnh cho mt nhom cac nc. Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit va phng phap nh nghacua nhng ch s nay. Gia tr cao hn cua ch s tham nhung co ngha la tham nhung nhiu hn va tng t c ap dung cho cac bin skhac. Mang bn trai trn da vao mt tng quan n gian cho 39 nc cng nghip va ang phat trin trong thi ky 1984-1993 (i vich s meo mo chnh sach) va 1996 (i vi ch s tham nhung). Mang bn phai trn da vao mt thoai trin co s dung t 59 nc cngnghip va ang phat trin trong nm 1996. Mang bn trai di da vao mt thoai trin co s dung d liu cho 35 nc ang phat trintrong giai oan 1970-1990. Mang bn phai di da vao mt tng quan n gian cho 20 nc cng nghip va ang phat trin cuinhng nm 1980 va vao u nhng nm 1990; d liu v lng la cac ch s trung bnh.Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin Ngn hang th gii.

Biu 3Cac nhn t i kem vi tham nhung

18 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

hn vao nhiu lnh vc: trong thu mn va thngchc, trong hoach nh chnh sach va trong cach thcphn phi cac dch vu.

Y MANH CANH TRANH TRONG CQUAN DN S. Du la lp chnh sach, phn phi cacdch vu hay quan ly cac hp ng th mt i nguvin chc co nng lc va co ng c ung vn la nhnt quyt nh cho mt nha nc co hiu qua. Cacvin chc nha nc co th c thuc y hoat ngco hiu qua thng qua s kt hp nhng c ch khuynkhch canh tranh ni b:

Ch tuyn dung da vao s xng ang chkhng da vao s thin v

Ch thng cp ni b da vao s xng ang

n bu thoa ang

Bt u vao th ky XIX, tt ca cac nc cngnghip lu i ngay nay a s dung nhng nguyntc nay xy dng cac b may quan chc chuynnghip hin ai. Gn y hn, nhng nguyn tc naya c ap dung nhiu nc ng A, a cai tao cacb may nha nc yu kem, tham nhung va da vaos bao tr u thanh cac h thng hoat ng rthp ly. Tuy nhin, nhiu nc ang phat trin thmch khng them nhn ra nc ngoai hay nhn vao lchs tm ra nhng m hnh v vai tro nha nc:chung co ngay trong nha. Chng han, cac ngn hangtrung ng thng tip tuc hoat ng co hiu qua vagi c kha nng hoat ng cua mnh ngay ca khima tt ca nhng th ch khac a suy thoai.

Nhng c quan nay hoat ng tt v tt ca nhngly do a nu trn. Chung t chu s can thip chnhtr. Chung co nhng muc tiu rt han ch song lairt ro rang. Chung nhn c ngun lc va ao taothch ang. Cac nhn vin cua chung thng ctra lng tt hn so vi nhn vin tng ng cua cacc quan khac trong chnh phu.

Bng chng nhiu nc cho thy rng b mayquan chc vi nhng cach thc hanh tuyn dung vathng chc co tnh canh tranh hn, da vao s xngang va c tra lng cao hn, thng la nhng bmay co nng lc hn. mt s nc (Knia,Philippin), s b nhim chnh tr a tr thanh tpquan n su trong khi nhng nc nh Han Quc laic li t vic da vao ch tuyn dung mangtnh canh tranh manh va mt ch thng chc cngkhai khen thng s xng ang. Nhng cai cach angdin ra Philippin xem xet nhng vn nay trongmt n lc nhm cai thin nng lc cua b may quan

chc. Noi chung, nhng nc ma trong o nhngkim tra va cn i rng rai con yu kem cn phaida nhiu hn vao nhng ch minh bach hn vaco tnh canh tranh hn. Kinh nghim cua mt s nnkinh t co thanh tch tt ng A cung cho thyrng nhng khuyn khch s nghip da vao ch nhn tai va lam vic lu dai co th giup xy dngtinh thn ng i, hay mt s cam kt cung cchia se i vi nhng muc tiu tp th. iu nay segiam nhng tn kem giao dch trong vic cng chnhng bin phap kim ch ni b va xy dng tinhthn hp tac va trung thc trong ni b.

nhiu nc, mc lng cua vin chc nha nca b xoi mon, o la kt qua cua vic m rng viclam cng cng cho nhng trnh ky nng thp hnva cua nhng han ch v tai chnh trc tng quylng (Biu 4). Kt qua la mt sc ep quan trongi vi c cu lng va mc lng rt khng khuynkhch canh tranh i vi nhng quan chc cao cp,lam cho rt kho tuyn dung va gi lai nhng nhnvin co nng lc. Mt s nc, nh Ugana, angthc hin nhng cai cach su rng nhm giam manhtnh trang tha nhn vin trong b may nha nc,tng mc lng trung bnh va giam sc ep i vi ccu lng.Nhng nhiu nc, nhng vn nayvn cha c giai quyt.

CANH TRANH NHIU HN TRONG CUNGCP HANG HOA VA DCH VU CNG CNG. nhiu nc ang phat trin, cac dch vu c phnphi mt cach ti t hoc khng c phn phi. Cacchnh tr gia thng can thip vao nhng hoat nghang ngay cua cac c quan nha nc va cac nha quanly rt t co kha nng linh hoat. Trach nhim trcnhng kt qua cng vic cung rt han ch. Va nhiunc, khu vc nha nc a nm c quyn trong phnphi dch vu, loai tr nhng ap lc oi phai hoat ngtt hn.

Xy dng mt khu vc nha nc co hiu quatrong bi canh nay co ngha la phai ci m nhng thch nong ct cua chnh phu cai tin nhng khchl nhng lnh vc ma khu vc nha nc t lu anm c quyn. Hang chuc nc chu My, chu uva chu A a s dung vn em lai nhng thay iv cng ngh va du nhp s canh tranh vao cac lnhvc vin thng va in lc. iu nay a dn n vicha thp chi ph cho mt n v va m rng dch vunhanh chong. S canh tranh cung ang c tngcng bng vic u thu cac dch vu qua cac cucgoi thu va u gia y tnh canh tranh. y la mtxu hng co y ngha cac nc cng nghip (Vngquc Anh, bang Victoria xtrylia), song nhng

19TNG QUAT

c ch nh vy cung ang c s dung nng caotnh hiu qua cac nc ang phat trin (chng hannh vic bao dng ng sa Braxin). Trc tnhtrang nng lc hanh chnh yu kem, mt s nc(Blivia, Ugana) cung ang u thu vic phn phicac dch vu xa hi cho cac t chc phi chnh phu.

Co mt xu hng ngay cang tng hng tithanh lp nhng c quan nha nc trong im vacn c vao vic thc hin, co muc ch ro rang hn vaco trach nhim quan ly cao hn i vi san lng haykt qua. Niu Diln la v du quan trong nht trongcac nc co thu nhp cao. Nc nay a phn nhngb ln thanh nhng n v kinh doanh trong imdi s lanh ao cua nhng chu nhim lam vic trongmt thi han n nh va cua nhng hp ng cn cvao san lng, co quyn thu mn va sa thai vathng lng tp th. Xingapo a t lu theo uimt cach tip cn tng t vi vic lp ra cac Uy banco quy ch da vao kt qua thc hin. Cac nc angphat trin khac cung ang i theo ng li nay.Chng han, Giamaica ang thit lp nhng c quaniu hanh theo ng hng cua m hnh Anh.

Tuy nhin, cac nc khng co u kha nng kimtra va co nng lc yu kem cn phai tin hanh thntrong. i vi nhng nc nay, tao cho cac nha quanly nha nc co c nhiu s mm deo hn se nthun lam tng s c oan va tham nhung ma khngco s cai thin tng xng trong thc hin. Va vicsoan thao va cng ch thc hin cac hp ng, cbit la i vi nhng u ra phc tap, oi hoi phai conhng ky nng chuyn mn hoa, nhng th vn rtthiu thn nhiu nc ang phat trin. Nhng ncnay trc ht cn phai tng cng tinh thn tunthu cac quy tc va trach nhim tai chnh (nhAchentina va Blivia a tng lam) bn trong khuvc nha nc, ra muc ch va nhim vu ro ranghn va u ra thc o kt qua thc hin (nh Clmbia, Mhic va Ugana). Khi ma vic o ura va nhng kim tra v sau u vao c tng cng,cac c quan co th co c nhiu s mm deo hn i cho tinh thn trach nhim ln hn cua ho i vinhng kt qua.

a nha nc gn gui vi ngi dn hn

Cac chnh phu hoat ng co hiu qua hn khi ho bitlng nghe gii doanh nghip va cac cng dn, va hptac vi ho trong vic quyt nh va thc thi chnhsach. u cac chnh phu thiu cac c ch bit lngnghe, o cac chnh phu khng ap ng c li chcua ngi dn, c bit la ngi dn thuc cac sc

tc thiu s va ngi ngheo, nhng i tng thngrang sc lam cho ting noi ho c nghe thu ncac hanh lang quyn lc. Va ngay ca chnh phu co ynh tt nht cung khng th ap ng c cac nhucu tp th mt cach co hiu qua nu nh chnh phunay khng bit phn ln nhng nhu cu nay la g.

CHO NGI DN CO TING NOI. S hp tackeo theo vic a ting noi cua ngi ngheo va nhngnhom ngoai l cuc sng vao ngay trong trung tmcua qua trnh hoach nh chnh sach. nhiu nc,ting noi c phn phi mt cach bt bnh ngnh vic phn phi thu nhp. Lng thng tin lnhn va s trong sang minh bach hn la nhng nhn

Biu 4Ty l vic lam trong chnh phu cao hn thngco ngha la mc lng chnh phu thp hn

Ghi chu: D liu cho 96 nc cng nghip va ang phat trintrong nhng nm khac nhau cua thp ky 1990. Xem chu thch kythut.Ngun: Cac tai liu khoa hoc c s cua Schiavo-Campo deTommaso va Mukherjee.

20 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

t v cung quan trong i vi s thao lun cua cngchung c thng tin y u va i vi vic tng cngs tn nhim va s tin cy cua ngi dn i vi nhanc - du la trong vic thao lun nhng u tin chitiu, thit k nhng chng trnh tr giup xa hihay quan ly rng va nhng ngun tai nguyn khac.Nhng cuc khao sat y kin khach hang ( n ,Nicaragoa va Tandania) va nhng hin chng vcng dn ( Malaixia) ang cung cp nhng la chonmi lam cho ting noi cua ngi dn c nghethu.

C ch tt nht cho phep ngi dn co c tingnoi chnh la hom phiu. Nm 1974, ch co 39 nc -tc la c bn nc trn th gii th co mt nc - lanhng nn dn chu c lp. Ngay nay, 117 nc gn hai trong ba nc - a s dung bu c cng khai chon ra cac nha lanh ao cho nc mnh. Nhngbu c theo nh ky khng co ngha la nha nc seap ng tt hn. Cn phai co nhng c ch khac bao am rng nhng li ch cua cac cng ng thius va ngi ngheo c phan anh trong cac chnhsach cng cng. Co nhng t chc trung gian chthc lam ai din trong cac hi ng hoach nh chnhsach la mt bc tin ban u quan trong trong vicnoi ln c ro rang nhng li ch cua cng dn trongvic hoach nh chnh sach cng cng. Nhng t chcnay thm ch con co hiu qua hn cp chnh quyna phng va tnh va mi y a tr nn rt tch cc cac nc ang phat trin - nht la nhng ni manha nc a hoat ng thiu hiu qua va nhng nima cac t chc nh vy khng b an ap.

M RNG S THAM GIA. Ngay cang nhius tht hin nhin cho thy rng cac chng trnhcua chnh phu hoat ng tt hn khi chung tm kims tham gia cua nhng i tng s dung cua cacchng trnh o va khai thac ngun vn xa hi cuacng ng hn la hoat ng chng lai no. Cac li chth hin vic thc hin chng trnh tri chay hn,co tnh cht bn vng hn va co thng tin phan hitt hn cho cac c quan chnh phu. Nhng li ch caot cac h thng dn nc sach Recife, Braxin; nhngk hoach nha cho ngi ngheo Port Elizabeth,Nam Phi; nhng n lc quan ly rng bang Gujarat,n ; va chng trnh y t Khartoum, Xung laminh chng cho sc manh cua s hp tac - s thamgia cua ngi dn. iu nay tng phan vi nhngcach tip cn t trn di xung, la nhng phngphap thng tht bai.

cac nc thanh cng, vic hoach nh chnhsach thng gn vi nhng qua trnh tham khao y

kin, tao c hi cho xa hi dn s, cac hip hi cngoan va cac hang t nhn ong gop cho u vao vanhng iu b bo sot. Tai ng A, cac hi ng banbac gia nha nc - t nhn - nh nhng cuc hop vthuc y xut khu hang thang cua Han Quc, Uyban quc gia v t vn hp tac nha nc - t nhncua Thai Lan va Hi ng kinh doanh Malaixia - lanhng c ch phuc vu cho vic nhn thng tin phanhi, chia se thng tin va phi hp.

UY THAC QUYN LC MT CACH THNTRONG. Mt nc ang phat trin in hnh co mtchnh phu tp trung hoa cao hn so vi mt nccng nghip in hnh. Tuy nhin, vi mt s ngoail ang k nao o, 30 nm qua a cho thy mt schuyn i nho trong quyn lc chi tiu cac ncang phat trin, t cp quc gia xung cac cp thphn. Cac nn kinh t cng nghip lai co mt xu hngngc lai vi quyn hanh chi tiu co xu hng tptrung vao trung ng. Tt nhin, khng co mt xuhng nao trong hai xu hng nay tnh n vic phncp tim n trong nhng cai cach th trng gn y,nhng cai cach a giam mt cach ro rang quyn lctrc tip va nhng ngun tai nguyn cua chnh phutrung ng trong nhiu quc gia.

Vic phi tp trung hoa mang lai nhiu li ch Trung Quc, n , cac nc My Latinh va nhiu bphn khac cua th gii. No co th cai tin cht lngcua chnh phu va s ai din cho li ch cua cac doanhnghip a phng va cac cng dn. Va s canh tranhgia cac tnh, thanh ph va a phng co th thucy s phat trin nhng chnh sach va chng trnhco hiu qua hn. Tuy nhin, co ba cam by rng lncn chu y:

Bt bnh ng tng ln. Khoang cach gia cacvung co th rng ra - mt mi lo ngai ln TrungQuc, Nga va Braxin. S di chuyn lao ng lagiai phap b phn, nhng no him khi d dang,c bit la nhng nc gm nhiu sc tc, nima nhng ngi di c khng phai lun choan nghnh.

Bt n nh kinh t v m. Cac chnh phu co thmt i s kim soat chnh sach kinh t v mnu nh tnh trang v ky lut v tai chnh aphng va vung dn n vic chnh phu trungng phai thng xuyn ra tay cu vt nh axay ra Braxin.

Nguy c thao tung chim oat a phng. Minguy c nghim trong la ch cac chnh quyna phng sa vao s kim soat cua nhng li

21TNG QUAT

ch c bit, dn n vic s dung sai cac nguntai nguyn va quyn cng ch cua nha nc.

Nhng nguy c nay mt ln na cho thy rngchnh phu trung ng thng ong vai tro tru ctnh th nao i vi vic duy tr phat trin. S thachthc la ch phai tm c cach phn cng lao ngung gia trung ng va cac b phn khac cua chnhquyn.

Nhng la chon chin lc cho cai cach

Xy dng mt nha nc co kha nng ap ng tt hnoi hoi hoat ng theo nhng c ch lam tng tnhcng khai va minh bach, tng cng cac bin phapkhuyn khch s tham gia vao nhng cng vic cngcng va, khi thch hp, lam giam khoang cach giacac chnh phu va cac cng dn cung nh cac cngng ma chnh phu co y nh phuc vu. iu o dnn bn yu cu rng ln i vi cac nha lp chnhsach:

Bao am s thao lun cng khai rng ln vnhng nh hng va u tin chnh sach c ban ni nao thch hp. t nht, iu nay bao gmvic cung cp nhng thng tin v li ch cngcng va thit lp cac c ch tham khao y kin -chng han nh nhng hi ng tham vn vanhng Uy ban cng dn - tp hp quan imva bit c nhng s thch cua cac nhom b tacng.

Ni nao co th lam c, khuyn khch s thamgia trc tip cua nhng ngi s dung va nhngngi khac c hng li vao vic thit k, thchin va quan ly cac hang hoa va dch vu cngcng a phng.

u ma vic phn cp c coi la nn co, hayap dung cach tip cn thn trong theo tng giaioan hay theo tng khu vc trong nhng lnhvc u tin. a ra nhng c ch giam sat manhme va bao am chc chn rng nhng quy nhlanh manh gia cac cp chnh quyn a uvao y han ch hanh ng c oan cua cptrung ng va cp a phng.

Tai cp a phng, hay tp trung vao nhng cch va nhng bin phap khuyn khch theo chiungang trong mi quan h gia chnh phu viphn con lai cua cng ng, nhng cai tao nntrach nhim va s canh tranh.

Tt nhin, mt chin lc ci m hn va phncp nhiu hn lai co nhng nguy c cua no. Cang co

nhiu c hi cho s tham gia th cac yu cu c tra cho nha nc se cang ln. iu nay co th lamtng nguy c b cac nhom c li to mm thao tunghoc nguy c b truc trc h thng. a chnh phulai gn hn vi mt s ngi phai tun theo nguyntc am bao vic o khng dn n vic xa ri nhngngi khac. Cung nh vy, nu khng co nhng quytc ro rang, ranh mach trong vic ap t nhng binphap han ch i vi cac ban, nganh cp khac nhaucua chnh quyn, va nu khng co cac bin phapkhuyn khch trach nhim a phng, th s khunghoang v cai tr gy phin toai n nhiu chnh phutp trung quyn hanh se n gian c chuyn xungca cp thp hn. Tuy nhin, co mt s cach lntrai bong mt cach an toan, bao gm vic s dungphng tin lin lac va xy dng s nht tr lamcho cng cuc cai cach tr nn hiu c i vi caccng dn va doanh nghip va t o thuc y c hithanh cng cua cai cach.

Vt qua pham vi bin gii quc gia: tao iu kin thunli cho hoat ng tp th toan cu

Toan cu hoa la mt mi e doa i vi cac nha ncyu kem va cai tr tht thng. Nhng no cung mng cho cac nha nc hoat ng co hiu qua va coky cng thuc y s phat trin va phuc li kinh tva no cang nung nu nhu cu cn thit v s hp tacquc t co hiu qua nhm theo ui hanh ng tpth toan cu.

Chp nhn s canh tranh vi bn ngoai

Nha nc vn nh ro nhng chnh sach va quy tci vi s vic nm trong pham vi phap quyn cuamnh, nhng nhng s kin toan cu va cac thoa cquc t lai ang co anh hng ngay cang tng nnhng chon la cua nha nc. Ngi dn gi y adi chuyn nhiu hn, c giao duc nhiu hn vahiu bit nhiu hn v nhng iu kin nhng nikhac. Va s tham gia vao hoat ng kinh t toan cua sit cht nhng kim ch i vi hanh ng coan cua nha nc, giam kha nng anh thu vaovn t ban va em lai s xem xet ky lng v thtrng tai chnh cho cac chnh sach tai chnh tin t.

Toan cu hoa cha phai thc s co tnh toancu - no vn cha ng cham n phn ln cua nnkinh t th gii. Gn mt na s dn cua th giiang phat trin a b lai bn ngoai s gia tngc ban cai ti nhiu v khi lng thng mai quct va nhng lung lu chuyn vn t u nhng nm1980. Vic cac chnh phu ngn ngai m ca ra nn

22 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

kinh t th gii la iu phn nao co th hiu c.Tham gia vao nn kinh t toan cu, ging nh vicchuyn giao quyn lc t trung ng, mang ca nhngrui ro ln c hi. Chng han, no co th lam cho cacnc d b tn thng trc nhng cu sc gia ca bnngoai hay trc nhng chuyn hng ln gy mt nnh cua nhng lung lu chuyn vn. iu nay lamcho vai tro cua nha nc cang quan trong hn, catrong vic i pho vi nhng cu sc nh vy ln trongvic ngi dn va cac hang nm c nhng c hicua th trng toan cu. Th nhng ta khng nnqua phong ai nhng kho khn, c bit la khi b ttrc nguy c co th b gat ra ngoai qua trnh toancu hoa.

Cai gia phai tra cho vic khng m ca se lakhoang cach ngay cang ln v mc sng gia nhngnc tham gia hi nhp va nhng nc khng thamgia hi nhp. i vi nhng nc tut hu, con ngat ti mc thu nhp cao hn se nm trong cac chnhsach ni a lanh manh va vic xy dng nng lccua nha nc. S hi nhp em lai s h tr manhme cho nhng chnh sach o - va lam tng li ch tnhng chnh sach nay - nhng no khng th thayth cho nhng chnh sach nay. Theo y ngha nay,toan cu hoa c bt u t trong nc. Nhngnhng th ch a phng nh T chc thng maiquc t (WTO) ong mt vai tro quan trong trongvic khuyn khch cac nc thc hin cu nhay cuamnh.

y manh hanh ng tp th toan cu

Hi nhp toan cu cung lam tng nhng oi hoi ivi cac nha nc trong hp tac chin thng nhngmi e doa quc t, nh la hin tng trai t angnong ln. Nhng khac bit v kinh t, vn hoa vanhng khac bit khac gia cac nc co th lam chos hp tac nay tr nn kho khn - va thm ch, conhng luc khng th c. Nhng s hp tac manhme hn ro rang la rt cn thit i vi t nht la nmmi li ch chnh vt ra ngoai pham vi quc gia:

Quan ly cac cuc khung hoang khu vc. Mi edoa v chin tranh hat nhn gia cac siu cnga nhng ch cho vic xay ra rt nhiu cac cucxung t nho hn, t o dn n nhng vn tn kem nh tr giup va phuc hi i sng chongi t nan. Khng co mt khun kh phap lyquc t vng chc khc phuc nhng xungt nay hay giup tranh c chung. S xem xetthng nht hn v vic cac chnh sach cua nhanc va s tr giup quc t giup khc phuc cac

xung t mi nay sinh nh th nao la cn thittrong vic thit k chnh sach kinh t va xa hi.

Thuc y n nh kinh t toan cu. Ngi tangay cang quan tm n nhng tac ng co timnng gy mt n nh cua cac ngun vn u tgian tip ln va nhanh, c bit la khi khunghoang mt nc co th tran sang nhng thtrng khac. Nhiu c ch quc t khac nhaua c a ra chng lai nhng vn nhvy, va Quy tin t quc t (IMF) mi y atao ra mt phng tin mi giup cho cacnc thanh vin i pho vi nhng cuc khunghoang tai chnh bt ng. Nhng, cac chnh sachkinh t thn trong va ap ng tt trong nc sela s bao v tt nht cho cac nc. S di chuynlao ng quc t ngay cang tng cung la vn oi hoi phai co hanh ng tp th toan cu.

Bao v mi trng. Cac vn mi trng toancu cp bach bao gm s thay i kh hu, smt mat tnh a dang sinh hoc va vic bao vcac ngun nc quc t. Hanh ng tp th quct co th giup giai quyt nhng vn nay thngqua phi hp tt hn, nng cao y thc cngchung, mt s chuyn giao cng ngh co hiuqua hn va nhng bin phap thc hanh tt hn cp a phng va cp quc gia. Tuy nhin,tin b a din ra kha chm chap, lam tng nilo lng la se xay ra mt tham hoa mi trngln thuc y cac nc i vao hanh ng tpth.

Thuc y nghin cu c ban va tao ra kin thc.Gi y, c hi phuc lai ap ng nhngthach thc i mi trong san xut lng thc,Nhom t vn v nghin cu nng nghip quct a ch ra rng cng ngh co th c trinkhai va ph bin nh th nao thng qua hanhng tp th quc t. Nhng c ch tham vntng t cn c trin khai giai quyt nhngvn nghin cu bc xuc trong lnh vc baov mi trng va sc khoe.

Lam cho tr giup phat trin quc t co hiu quahn. tr nn co hiu qua hn, vin tr ncngoai cn c gn kt cht che hn vi cac chnhsach cua cac nc nhn vin tr. Cng vic utin hang u i vi cac c quan vin tr lachuyn mt cach co h thng cac ngun tainguyn cho cac nc ngheo vi nhng chnh sachtt va mt s cam kt manh me phuc hi scsng cho cac th ch.

23TNG QUAT

Xoa bo nhng tr ngai i vi cai cach nha nc

Lch s cai cach nha nc cua cac nc cng nghiplu i ngay nay mang lai nim hy vong - va ca sngp ngng - cho cac nc ang phat trin hin nay.Cho n th ky trc, nhiu vn ma hin nay tora lam giam tnh hiu qua cua nha nc trong thgii ang phat trin trc kia a la bng chng dhiu chu u, Nam My va Nht Ban. Nhng, nhngvn nay a c giai quyt, va cac nha nc hinai co h thng chuyn nghip a xut hin. iunay em lai hy vong cho chung ta. Nhng no cunglam chung ta do d, bi v vic tng cng th choi hoi phai co thi gian. Nhng cai cach thi phuchng Minh Tr a Nht Ban tin trn con ngphat trin a mt khoang 25 nm bt r. Co thxy dng mt nha nc co nng lc hn, song quatrnh nay se chm chap va oi hoi co s cam kt chnhtr ln. By gi cn cp bach hanh ng ngay.

Trong 15 nm qua, nhiu chnh phu a ap ngc ap lc bn ngoai va bn trong bng cach tinhanh nhng cai cach su rng cai tin hoat ngcua mnh. in hnh la, nhng thay i trong chnhsach kinh t v m - vic x ly ty gia hi oai, chnhsach tai chnh, chnh sach thng mai - a tin hanhnhanh nht. Nhng cai cach nay co nhng ham ychnh tr, nhng khng oi hoi phai ai tu lai toanb cac th ch. Chung co th c tin hanh nhanhchong, thng la thng qua sc lnh, do mt nhomnho cac nha ky tr co nng lc thc hin. Tt ca nhngiu ma nhom phai nm la quyt nh v mt chnhtr tao ra s thay i.

Nhng nhng cai cach nha nc khac, khi giaiquyt s iu tit dch vu xa hi, tai chnh, c s hatng va cng trnh cng cng, khng th thc hinc nhanh chong nh vy bi v chung lin quann vic thay i cac c cu th ch c thit lpcho nhng muc tiu khac nhau phu hp vi nhngquy tc khac nhau cua tro chi. Loai cai cach th chnay oi hoi thay i manh trong cach suy ngh vahanh ng cua cac c quan nha nc, va thng la cavic ai tu lai cac h thng bao tr va tham nhunga c hnh thanh t lu. Nhng, nhng thay inh vy la ht sc thit yu nu nh mun nng caonng lc cua nha nc. Ca hai iu nay - cac chnhsach tt va nhng th ch nha nc co kha nng hn thc hin nhng chnh sach o - cung nhau tao ras phat trin kinh t nhanh hn nhiu (Biu 5).

Cai cach toan din theo nhng ng li nayoi hoi rt nhiu thi gian va n lc nhiu ncang phat trin, va tin trnh nay khac nhau ang

k gia cac vung (Hp 3). Cai cach cung se gp phais chng i ln v chnh tr. Tuy nhin, cac nha caicach co th bt u mt cach tt ep bng cach cungc cac c quan trung ng cho vic hoach nh chnhsach chin lc, tao lp s minh bach va canh tranhln hn, tach ring nhng hoat ng va nhng cquan co cac u ra c cu th hoa d dang, tm kims phan hi y kin nhiu hn t nhng i tng sdung v vic phn phi cac dch vu, va lam vic vicac hip hi cng oan v nhng chng trnh se chophep cng nhn tm kim s an toan trong thay ihn la tm kim s an toan chng lai thay i.

Khi nao nhng cai cach din ra?

Nhng xung t su sc v s phn phi va nhngkim ch gn cht vao nhng th ch nha nc laiu then cht giai thch tai sao nhiu nc a thtbai trong cai cach n nh vy. Tuy nhin, chungkhng phai la khng th thay i. Cui cung th sthay i xut hin khi nhng khch ng vt bo cacchnh sach cu va nhng sp xp th ch li thi trnn manh hn so vi nhng khch ng mun gichung lai. Mt cuc khung hoang kinh t hay mtmi e doa t bn ngoai, hoc s nhm chc cua mtchnh phu mi co t li ch hn trong ch cu, uco th thuc y cai cach. Tuy nhin, cai cach co th btr hoan nu nh nhng ngi nm gi quyn lc laimun thc hin cac chnh sach li thi v li ch cuaho hoc v li ch cua cac ng minh cua ho. Va s trhoan i khi co th keo dai mt cach au n nh Haiti di thi Duvaliers va Dai (Cng hoa dn chuCngg) ngay nay.

Cac nc lang ging cung co th la ng c thucy manh me s thay i. Lan song cai cach lantruyn ng A, My Latinh, nhiu nc ng u vaLin X cu la mt hiu ng min ro rang. Mi edoa b tut lai pha sau co th thuc y cac nc caitin hoat ng cua b may quan chc cua ho. Tuynhin, vic nghin cu vn cha giai thch c taisao mt s nc khc phuc c khung hoang, conmt s khac th khng. V sao, chng han, kha nngdung th lam phat cua dn chung chu A dngnh thp hn nhiu so vi nhiu ni My Latinh?Va tai sao mt s nc phai trai qua thi ky suy supkinh t keo dai trc khi i pho c trong khi cacnc khac lai hanh ng sm hn nhiu?

Thng thng, s phn tch v nhng ngichin thng va nhng ngi thua cuc se a n sd bao trc v vic khi nao cai cach se c thchin hoc t nht la liu no co c thc hin hay

24 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

khng. Cai cach se t sc hp dn nu nhng ngic cuc khng th bu p lai cho nhng ngi thuacuc. Thm ch khi ma nhng li ch tim tang co u thc hin s n bu th cai cach cung kho thanhcng, bi v li ch c trai rng cho nhiu ngi,trong khi nhng ngi thua thit, du ch la mt snho hn, lai co quyn th ln va c kt vi nhau. Mtvn khac na la nhng li ch thng c nhnbit trong tng lai, trong khi nhng mt mat th laixut hin tc khc. i khi, cac iu kin a xu in mc s ngi c li ng hn nhiu so vi sngi thua thit. Khi o, cai cach co th san sinh ranhng li ch kinh t va chnh tr trc mt.

Cai cach co th duy tr ra sao?

Cac nha lanh ao chnh tr va gii thng lu hngv cai cach co th thuc y nhanh bng vic a ranhng quyt nh m rng nhng chon la cua dnchung, noi ln ro rang nhng li ch cua cai cach va

am bao rng cac chnh sach c bao gm nhiuhn trong cai cach. Trong nhng nm gn y, nhngnha lanh ao chnh tr nhn xa thy rng a bin inhng la chon i vi dn chung cua ho thng quacai cach co tnh cht quyt nh. Ho thanh cng biv ho a lam cho nhng li ch tr nn ro rang i vitt ca va a xy dng nhng khi lin kt mang laiting noi to hn cho nhng ngi c hng lithng yn lng. Ho cung a thanh cng - va iunay la chu yu nht bi v ho a a ra mt tmnhn dai han cho xa hi cua ho, cho phep moi nginhn xa hn nhng au kh trc mt cua s iuchnh. Nhng nha lanh ao hoat ng co hiu qualam cho nhn dn co cam giac mnh la ngi chu cuacai cach - cai cam giac cho rng cai cach khng phaila mt cai g o b ap t t bn ngoai.

Cai cach nha nc oi hoi co s hp tac cua ttca cac nhom trong xa hi. S n bu cho nhng nhomb cai cach tac ng ngc lai (cac nhom nay khngphai lun lun la nhom ngheo nht trong xa hi) coth giup gianh c s ung h cua ho. Mc du s nbu co th tn kem trong ngn han, song no se choan lai trong dai han. Nhng bt ng su xa va sng vc ln nhau gia cac nhom co th cung lamchm cai cach. y khng co phng phap c nhnhanh chong nao xoa bo s bt ng lu i, songcac thoa c xa hi, nh Cng c Moncloa cua TyBan Nha, Hi ngh kinh t quc gia Bnanh, co thgiup vao vic xoa bo nay.

Cac c quan quc t co th khuyn khch va giupduy tr cai cach theo bn cach: Th nht, chung coth cung cp li khuyn ky thut quan trong xemnn va khng nn lam g. S tr giup nay thng lav gia, c bit i vi nhng quc gia nho khng cou ngun tai nguyn x ly toan b nhng vn ky thut trong nc. Nhng no cn c b sungbng ky nng cua a phng lam cho cai cachthch ng vi cac iu kin va th ch a phng.T chc thng mai quc t (WTO) ong vai tro chuyu trong cuc cai cach thng mai, T chc y t thgii (WHO) ong vai tro chu cht v vn y t vaT chc lao ng quc t (ILO) ong vai tro quantrong v phap ch lao ng va chnh sach cng nvic lam. Th hai, cac c quan quc t co th cungcp kinh nghim phong phu cua cac nc trn thgii v nhiu loai vn . Do thng co c nhngcan b t khp cac nc trn th gii, cac c quannay co th cung cp cac chuyn gia t nhng bi canhkhac nhau. Th ba, s tr giup v tai chnh ma cacc quan nay cung cp co th giup cac nc trai quac giai oan kho khn ban u cua cai cach cho

Biu 5Cac nc co cac chnh sach kinh t tt va nnglc th ch manh hn thng tng trng nhanhhn

Ghi chu: Mi mt nc tng trng la s trung bnh cho mt nhomcac nc. Nhng kt qua c da trn mt thoai trin co sdung d liu trong mang danh cho 94 nc cng nghip va angphat trin trong giai oan 1964-1994, co tin hanh kim tra ivi giao duc, thu nhp va cac bin s khac. Xem Chu thch kythut bit thm chi tit. Ngun: Cac tai liu c s cuaCommader, Davoodi va Lee.

25TNG QUAT

n khi at c li ch. Th t cac c quan nay coth cung cp mt c ch cac nc cam kt vi bnngoai, lam cho kho co th lui cai cach lai. Tuy nhin,nu nh lch s v s tr giup quc t cho thy mtiu g o, th o la s tr giup bn ngoai ch co that c rt t thanh qua nu nh trong nc khngco y mun cai cach.

Mt chnh phu tt khng phai la iu xa x - no la iucn thit sng con cho phat trin

Cach tip cn cua th ky XXI em lai ha hen thayi to ln va ly do hy vong. Trong mt th gii cuanhng thay i chong mt trong cac th trng, xahi dn s va cac lc lng toan cu, nha nc phaichu ap ]c tr nn co hiu qua hn, nhng no vn

cha thch ng u nhanh theo kp nhp o.Khng co g ang ngac nhin, y khng co mt mhnh duy nht cho s thay i, va cac cuc cai cachthng se n chm bi v chung keo theo vic tduy lai mt cach c ban v vai tro cua cac th ch vami tac ng qua lai gia cng dn va chnh phu.Tuy nhin, cac vn a ra trong bao cao nay lamt b phn khng th tach ri cua vic t duy lai vnha nc nhiu ni trn th gii va nm trongchng trnh ngh s cua cac t chc quc t tr giupcac nha nc nay.

Nhng ngi sng vi cac nha nc hoat ngkhng co hiu qua a t lu phai chu ng nhnghu qua do vic tr hoan s tng trng va phat trinxa hi. Tuy nhin, thm ch con mt cai gia ln hn

Nhng c im va thach thc chu yu cua vic caithin tnh hiu qua cua nha nc nhng khu vc angphat trin khac nhau c tom tt di y. y la nhngkhai quat rng ln cn phai co, va mi khu vc bao gmmt s nc vi nhng kinh nghim khac nhau.

Nhiu nc Nam Xahara chu Phi ang gp khunghoang v vn nha nc - mt cuc khung hoangv nng lc. u tin cp bach la xy dng lai tnhhiu qua cua nha nc thng qua vic ai tu lai cacth ch cua nha nc, khng nh lai s thng trcua lut phap va kim soat mt cach ang tin cyvic lam dung quyn lc nha nc. Ni nao ma cacmi lin kt gia nha nc, khu vc t nhn va xa hidn s mong manh va kem phat trin th cai thinvic phn phi cac dch vu cng cng va tp th oihoi phai co. nhng hp tac cht che hn vi khu vct nhn va xa hi dn s.

Nng lc nha nc phn ln cac nc ng A khngth xem nh la co vn . Nhng kha nng cua cacnc nay trong vic thay i nhm i pho vi nhngthach thc mi ma khu vc nay ang gp phai seong vai tro quan trong sng con trong vic tip tucat c s thanh cng kinh t.

Vn chnh Nam A la tnh trang t ra qua nhiuquy nh va la nguyn nhn va la tac ng cua bmay lam vic b phnh to cua nha nc va la conng chc chn nht dn ti tham nhung. n gianhoa cac quy nh va cai cach cac doanh nghip nhanc, va thu hep lai vai tro cua nha nc, se la rtphc tap va kho khn v mt chnh tr.

Cng vic a nha nc hng ti nhim vu cm laich khng phai cheo thuyn con xa mi n cmc y u Trung va ng u. Nhng hu htcac nc a co c tin b va ang trn ng iti nng cao nng lc va trach nhim.

Nng lc nha nc thp nhiu nc thuc Cngng cac quc gia c lp (CIS) la tr ngai nghimtrong va ngay cang ln trn con ng i n tin b hu ht cac lnh vc cua chnh sach kinh t va xahi. Vic nh hng lai nha nc mi ch ang giai oan ban u va mt loat nhng vn nghimtrong a xut hin do thiu chung v tinh thn trachnhim va s minh bach.

My Latinh, vic phn cp quyn hanh va chi tiu,kt hp vi vic dn chu hoa, a cai tao mt cachang k quang canh chnh tr a phng va co ngia goi y la mt cuc cach mang yn tnh Mtmu hnh chnh phu mi ang ni ln khu vc nay.Tuy nhin, cung cn phai nhn manh hn na viccai cach h thng phap lut, c quan dn s, va cacchnh sach xa hi.

Trung ng va Bc Phi, tht nghip cho n nay lavn kinh t va xa hi ln nht va lam cho vicgiam quy m chnh phu tr nn c bit kho khn.Do nhng kho khn v chnh tr va xa hi cua caicach la rt to ln, mc du khng phai la khng thvt qua, mt cach tip cn y ha hen co th se lavic bt u phn cp nhng dch vu chon loc; vatp trung vao cai cach cac doanh nghip nha nc,ng thi t nn mong cho nhng bc cai cachdan trai trn pham vi rng ln hn.

Hp 3Chng trnh ngh s vung

26 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

hin ang e doa nha nc nao mun tr hoan caicach: s bt n v chnh tr va xa hi, va, trong mts trng hp, s phn ra, t o oi hoi mt tn phln cai thin s n nh, kha nng san xut va isng con ngi. Cai gia to ln cua s sup nha nca hng s chu y mt cach tt nhin ti vic phongnga, coi y la mt cng lnh hanh ng t tnkem hn va c a thch hn - nhng y khngco ng i tt. Mt khi cai vong xoay trn c i tis sup xay ra th se khng co cach giai quyt nhanhchong.

Nhng v du v s suy sup cua nha nc mangca tnh cht cc oan ln sc thai ring bit, nhngchung ang tng ln. Nh Bao cao nay se ban cu th,khng th a ra nhng s khai quat hoa n gianv cac nguyn nhn hay tac ng cua chung, cungkhng th co bt ky giai phap d dang nao cho vicxy dng lai chung; mi trng hp u co nhngthach thc ring cua no i vi cac nc, cac nclang ging cua chung va i vi h thng quc t.Tuy nhin, nhng hu qua ma nhng ngi dn bnhthng phai ganh chu hu nh ging nhau, va iuo mt ln na noi ln rng mt nha nc co hiuqua va co kha nng ap ng la c ban nh th naoi vi s vng manh va thnh vng lu dai cua xahi.

Vic tm kim mt nha nc hoat ng co hiuqua hn ngay cac nc cng nghip lu i noi lnrng li ch thu c t nhng cai tin ngay cangtng la rt cao. iu nay c bit ung cac nc

ma tnh hiu qua cua nha nc thp. Qua thi gian,thm ch s tng nho nht cua nng lc nha nccung em lai s khac bit to ln trong cht lng isng nhn dn, c bit la v cai cach co xu hngtao ra chu ky phat trin li ch cua ring no. Mt caithin nho trong tnh hiu qua cua nha nc dn timc sng cao hn, t o lai don ng cho nhiu caicach hn va cho s phat trin xa hn.

Mt cuc dao quanh cac nn kinh t th giinm 1997 se m ra v s th du v nhng chu kyphat trin tt ep ang hoat ng nay. Nhng vicnay se cung cp bng chng khng kem phn y uv iu trai ngc: cac nc va cac vung b ri vao caivong lun qun cua s ngheo kh va chm phat trinla do tnh trang hoat ng thiu hiu qua kinh nincua nha nc. Nhng cai vong lun qun nay co thqua d dang dn ti bao lc xa hi, ti pham, thamnhung va s bt n nh, va tt ca nhng th o phahoai nng lc h tr phat trin hay thm ch nnglc hoat ng cua nha nc. Thach thc chu yu macac nha nc phai i mt la tin hanh nhng bci, ca bc nho ln bc ln, hng ti mt chnhquyn tt hn a nn kinh t ln con ng tinln, s dung chin lc hai phn nh a khuyn nghtrong Bao cao nay. Cai cach cac th ch nha nc lalu dai, kho khn va nhay cam v chnh tr. Nhngnu hin nay chung ta hiu bit tt hn v quy mcua thach thc cai cach, chung ta cung nhn thcc ro rang hn v cai gia cua vic mc moi thnguyn nh cu.

T DUY LAI V NHA NCTRN TOAN TH GII

Trai qua qua trnh lch s, nhng y nim v vai tro cua Nha nc a chuyn hng mt cach ang k. Trongphn ln thi gian cua th ky nay, ngi dn trng i chnh phu phai lam nhiu hn - trong mt s trng hpcon nhiu hn na. c bit, trong 15 nm tr lai y, qua lc cua lch s lai dao ng mt ln na, buc thgii phai nhn vao chnh phu t mt loat nhng goc trai ngc nhau. S kt thuc Chin tranh lanh va s sup cua cac nn kinh t mnh lnh va kim soat nhng cuc khung hoang tai chnh cua cac nha nc phuc li,s thanh cng v cung nhanh chong cua mt s nc ng A trong vic y nhanh tng trng kinh t vagiam ngheo, va s khung hoang cua cac nha nc tht bai mt s ni thuc chu Phi va nhng ni khac - ttca nhng iu nay a thach thc nhng nhn thc hin nay v ch ng cua nha nc trn th gii va s onggop tim nng cua no vao phuc li con ngi.

Cac chnh phu cung ang phai ap ng vi s ph bin nhanh chong cng ngh, ap lc v dn s ngaycang tng, mi lo ngai v mi trng a tng ln, s hi nhp toan cu con ln hn cua cac th trng va vicchuyn sang nhng hnh thc chnh phu dn chu hn. Va gia tt ca nhng ap lc nay vn con co nhng thachthc to ln va dai dng v vic giam ngheo kh va y manh s phat trin bn vng.

Khng co g ngac nhin khi cac nc lai mt ln na em vn nha nc ra xem xet cn thn, t m, tvn vai tro cua nha nc phai la cai g, va iu rt quan trong la vai tro o phai c thc hin nh th nao.Bao cao nay tm hiu xem v sao va bng cach nao ma mt s nha nc co hiu qua hn nhng nha nckhac trong vic ong vai tro xuc tac va bn vng trong phat trin kinh t va giam ngheo kh. Phn nay giithiu cac vn rng ln v mt lch s va quan nim ( Chng I) va xem xet bng chng thc nghim v tacng cua cac chnh sach va th ch cua nha nc i vi s phat trin ( Chng 2). No truyn at ba thngip c ban:

Khng th co s phat trin kinh t, xa hi va bn vng ma khng co mt nha nc hoat ng co hiu qua.Ngi ta ngay cang tha nhn rng mt nha nc co hiu qua - ch khng phai la mt nha nc ti thiu - latrung tm cua s phat trin kinh t va xa hi, nhng ging nh la mt ngi cng s va ngi tao iu kin chophat trin hn la ngi giam c. Cac nha nc phai hoat ng b sung cho cac th trng ch khng phaila thay th chung.

Mt tp hp bng chng phong phu ch ra tm quan trong cua nhng chnh sach kinh t tt (bao gm victhuc y n nh kinh t v m), ngun vn nhn s phat trin tt, va s m ca ra nn kinh t th gii coc s tng trng co c s rng ln va bn vng va giam bt ngheo kh. Tuy nhin, khi ma hiu bit cuachung ta v nhng thanh t cua s phat trin a c cai thin, th mt loat nhng cu hoi su sc hn cnu ra: tai sao mt s xa hi tin hanh nhng hoat ng nay thanh cng hn so vi cac xa hi khac va ungra la nha nc co tac ng nh th nao i vi nhng hu qua khac nhau nay?

Nhng ghi chep lch s cho thy tm quan trong cua vic trng cy vao nhng sc manh tng i cuath trng, nha nc va xa hi dn s cai thin tnh hiu qua cua nha nc. iu nay gi y v mt chin lcco hai phn: lam cho vai tro nha nc phu hp vi nng lc cua no va sau o nng cao nng lc nay. Vic lamcho vai tro nha nc tng xng vi nng lc cua no c ban n Phn hai va vic cai thin nng lc cxem xet Phn ba.

PHN MT

CACH Y MT TH KY, MT NNG DNCANAA VA mt nng dn Ct ivoa co th camthy co t lin h vi chnh phu cua mnh va khngco lin h g vi nhau ca. Chnh phu a tac ng ncuc sng cua ho ch mc la no cung cp mt shang hoa cng cng c in, nh lut phap va trtt va c s ha tng c ban, va thu thu t ho.

Ngay nay, nha nc a m rng rt nhanhchong - va th gii a co lai. Con chau cua chnhnhng ngi nng dn nay gi con cai mnh nnhng trng hoc do chnh phu quan ly, c iutr y t nhng bnh vin chuyn khoa c nhanc cung cp va co th c li t nhng bin phapkim soat gia cua chnh phu i vi hat ging vaphn bon ma ho mua hay lua m va ca ph ma hoban. V vy, nhng th h sau cua ngi Canaa vangi Ct ivoa nay chc chn la quan tm mc ln hn nhiu so vi cha ng cua ho n tnh hiuqua cua chnh phu va n nhng kim tra va cni v nhng quyt nh cua chnh phu. Va chcchn la ho nhn thc ro hn nhiu v kha nng sosanh gia kt qua thc hin cua chnh phu cua hova kt qua thc hin cua nhng chnh phu khac.iu kin thng tin lin lac c m rng, mu dchva u t, phat thanh va truyn hnh, ban be vangi thn i ra nc ngoai vi t cach la khach dulch hoc ngi lao ng di c tt ca nhng th oa lam cho nhng ngi Canaa va ngi Ct ivoangay nay co mt y tng tt hn nhiu ve vic emra so sanh nhng dch vu cua chnh phu mnh vinhng dch vu cua chnh phu khac nh th nao. Hanhvi cua nha nc va nhng hu qua cua hanh vi oang c soi xet mt cach ky lng cha tng co.

S xem xet ky lng nay co th dn n chnhquyn tt hn. Nhng nu nh cac nha nc khngth ng pho mt cach xy dng vi nhng thach thcma chung phai i mt th kt qua co th n gianla s xoi mon tn nhim cua nha nc, v khoangcach gia nhng g ma nha nc co th lam va nhngcai ma nhn dn oi hoi no phai lam thm ch conm rng hn na. Giai oan cui cung cua qua trnhnay co th thy ro trong nhng cn hp hi mi y Xmali, Daia va ngla. Nha nc sup t bntrong, mc cho nhng cng dn cua no mt canhng iu kin c ban nht cua mt cuc sng nnh: lut phap va an ninh, s tin cy trong cac hpng va mt phng tin trao i lanh manh. Nhngcuc khung hoang nay lam chung ta nh lai s hiubit su sc cua Thomas Hobbes trong lun vn Le-viathan vao nm 1651, rng cuc sng ma khng comt nha nc co hiu lc duy tr trt t th rtn c, ngheo nan, i bai, tan bao va ngn ngui.

Bao cao nay nhm ch ra cach ma mi nha nc,bt k khi im cua no la g, co th cai thin tnhhiu qua cua mnh va tranh xa cai kch ban cua ngaytn th. at ti muc ch nay, chng nay btu bng vic gi lai cach ma chung ta i ti imnay nh th nao. Xem xet lai lch s cua nha nc tnhng giai oan u tin cua no ta thy c nhngy nim v vai tro cua cac nha nc a tin trin nhth nao tao ra, ca cac nc cng nghip va cacnc ang phat trin, mt s m rng nhanh chongnha nc va, mi y hn, mt s thay i trongtm, t s lng sang cht lng cua chnh quyn.Chng nay sau o se trnh bay mt khun kh ngian cho vic t duy lai v nha nc, a ra mt

VAI TRO TIN TRIN CUA NHA NC

CHNG 1

29VAI TRO TIN TRIN CUA NHA NC

chin lc hai phn cho hiu qua nha nc ln hnma phn con lai cua Bao cao nay se xem xet. Thngip y la: nha nc co th i pho vi nhngthach thc ma no gp phai, nhng ch bng cach,trc ht, lam cho nhng g no c gng lam phu hpvi nhng g co co th lam, va th hai, hoat ng tng s lng nhng cai ma no co th lam trong phamvi nng lc cua no bng cach cung c lai nhng thch nha nc.

Nha nc bt u t u

T nhng thi xa xa nht, con ngi a hop lai vinhau thanh cac phng hi ln, bt u bng h gianh, ri n cac nhom co quan h huyt thng va

ri tin n cac nha nc hin ai. cac nha ncco th tn tai, cac ca nhn va cac nhom phai nhnglai quyn lc trong nhng lnh vc then cht, nhquc phong, cho mt c quan cng cng. C quan ophai nm gi quyn lc cng ch i vi tt canhng hnh thc t chc khac trong mt pham vilanh th xac nh nao o.

Cac nha nc a phat trin mun hnh, munc, tuy thuc vao s tng hoa cac nhn t nh vnhoa, tai nguyn thin nhin, nhng c hi bun banva s phn phi quyn lc. Nha nc ATen c ai,chng han, da chu yu vao ch n l va nhng cp boc thuc a. xa hn v pha ng, nhngc cu nha nc cht che a c xy dng t thi

Nha nc, hiu theo ngha rng hn, la mt tp hp cac th ch nm gi nhng phng tin cng ch hp phap, thi hanhtrn mt vung lanh th c xac nh va ngi dn sng trn lanh th o c cp nh mt xa hi. Nha nc c quynra quy nh trong pham vi lanh th cua no thng qua phng tin thi hanh cua mt chnh phu co t chc.

Thut ng chnh quyn thng c dung vi nhng muc ch khac nhau trong nhng bi canh khac nhau. No co th cp ti qua trnh cai tr, ti vic thi hanh quyn lc. No cung co th noi ti s tn tai cua qua trnh o hoc ti iu kinthng tr co trt t: Chnh quyn thng co ngha la nhng ngi nm gi cac v tr quyn lc trong mt nha nc. Cuicung, t nay dung ch hanh vi phng phap hay ch cai tr trong mt xa hi: ch c cu va s sp xp cac c quan vacach ma no anh hng n i tng b cai tr. Mc du cn phai ghi nh nhng khac bit nay, song chung ta cung co thdung t nha nc va chnh quyn theo cach thng tuc va i khi co th dung hoan i cho nhau - nh chung thng cs dung trong thao lun va vn ban trn khp th gii.

Chnh quyn thng c coi la co ba tp hp quyn lc ring bit, mi tp hp c phn cng mt vai tro. Mt lalp phap, co vai tro lam ra lut. Hai la hanh phap (i khi dung ch chnh phu, chu trach nhim thc thi phap lut. Thba la t phap co trach nhim lam sang to va ap dung lut phap.

Co rt nhiu phng phap phn loai chnh quyn, nhng thng tp trung chu yu vao hai tiu ch: s b tr cac cquan, la phng phap theo quan nim hep hn, va quan h gia chnh phu va i tng cai quan cua no. Cach phn loaith nht da trn quan h gia hanh phap va lp phap.

Trong mt ch ngh vin, s tip tuc tn tai cua c quan hanh phap phu thuc vao vic no duy tr c s ung hcua lp phap. Cac thanh vin cua hanh phap thng cung la thanh vin cua lp phap.

Mt thu tng co th la mt thanh vin co quyn lc cao nht cua c quan hanh phap, nhng nhng quyt nh quantrong trong c quan hanh phap thng c lam ra mt cach tp th bi mt nhom b trng. Trong ch tng thng, vtr cua c quan hanh phap c lp vi c quan lp phap. Cac thanh vin cua c quan hanh phap thng khng phai lathanh vin cua c quan lp phap va quyn ra quyt nh cui cung trong c quan hanh phap thuc v mt ngi - o la tngthng.

Cach phn loai th hai tp trung vao s phn phi quyn lc gia cac cp chnh quyn. Trong mt nha nc nht th,tt ca quyn ra cac iu lut c trao cho mt c quan lp phap ti cao co quyn thi hanh phap lut trn khp t nc.Cung co nhng hi ng lp phap a phng, nhng ch vi s chp nhn bt c d cua c quan lp phap cp quc gia.Trong mt nha nc lin bang nhng c quan lp phap a phng c bao am t nht mt chng mc nao o quyn raquyt nh t chu. Trong mt lin oan, mt nhom nha nc co chu quyn kt hp vi nhau thc hin nhng muc chcu th, nhng mi nha nc vn gi chu quyn ring cua mnh.

Hp 1.1Nha nc va chnh phu: mt vai khai nim

30 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997

xa xa da trn s hu nha nc v t ai hoc, n di thi Mughal va ch Trung Hoa,nhng h thng quan ly hanh chnh va thu thu aphat trin cao. S kt hp gia s hu nha nc vt ai va b may quan liu phc tap a can tr rtlu s xut hin nhng nn kinh t hin ai, davao th trng trong nhng vung nay.

Tuy nhin, bt chp s a dang v xut x nay,cac nha nc qua thi gian a at c mt s imchung va c vach ro trn pham vi th gii. Cacnha nc hin ai co lanh th va s dn c xacnh vng chc va trong o nha nc ong vai trotp trung va phi hp. Quyn lc ti cao thng baogm ba chc nng ring re la t phap, lp phap vahanh phap (Hp 1.1). K t th ky XVIII, thng quavic chinh phuc va xm chim thuc a, cac qucgia dn tc a sap nhp phn ln th gii vao nhngvung lanh th ring loai tr