93
ĐẠ I HC QUC GIA TP. HCM TRƯỜNG ĐẠ I HC BÁCH KHOA KHOA KHOA HC & KTHUT MÁY TÍNH BK TP.HCM LUẬN VĂN TỐT NGHI ỆP ĐẠ I HC NGHIÊN CU SDNG GI NG NÓI TRONG XÁC THC VÀ MÃ HÓA DLI U TRÊN THI T BDI ĐỘNG VÀ XÂY DNG HTHNG DEMO TRÊN ANDROID HỘI ĐỒNG: Hthng thông tin GVHD: PGS. TS Đặng Trn Khánh GVPB: ThS. Trương Quỳnh Chi SVTH 1: Lê Phm Tuyên(50802487) SVTH 2: Dương Tử Huy(50800768) SVTH 3: Lê Tro Vi ệt Cường(50800240) TP. HCHÍ MINH, THÁNG 12 NĂM 2012

nhan dang nguoi noi

  • Upload
    pac-ce

  • View
    231

  • Download
    11

Embed Size (px)

DESCRIPTION

speaker verification

Citation preview

  • I HC QUC GIA TP. HCM

    TRNG I HC BCH KHOA

    KHOA KHOA HC & K THUT MY TNH

    BKTP.HCM

    LUN VN TT NGHIP I HC

    NGHIN CU S DNG GING NI TRONG

    XC THC V M HA D LIU TRN THIT B

    DI NG V XY DNG H THNG DEMO TRN

    ANDROID

    HI NG: H thng thng tin

    GVHD: PGS. TS ng Trn Khnh

    GVPB: ThS. Trng Qunh Chi

    SVTH 1: L Phm Tuyn(50802487)

    SVTH 2: Dng T Huy(50800768)

    SVTH 3: L Tro Vit Cng(50800240)

    TP. H CH MINH, THNG 12 NM 2012

  • ii

    LI CM N

    Chng em xin chn thnh cm n Khoa Khoa hc v K thut my tnh-trng

    i hc Bch Khoa to iu kin cho chng em thc hin ti lun vn tt

    nghip ny.

    Chng em xin gi li cm n su sc n Thy ng Trn Khnh rt tn

    tnh hng dn chng em trong sut thi gian thc hin ti, thy cung cp

    khng t ti liu cng nh cho chng em nhng tng th v v y nhng

    ng lc ln lao chng em thc hin lun vn ny.

    Chng em xin chn thnh cm n n cc thy, c trong nhm nghin cu

    DSTAR cho chng em nhng kin ng gp qu bu trong qu trnh thc

    hin ti; xin gi li cm n chn thnh n cc Thy v cc C trong Khoa

    truyn t cho chng em nhng kin thc b ch, gip chng em c c mt

    nn tng l thuyt v nhng k thut cn bn thit yu.

    Chng con xin c by t lng bit n su sc i vi ng b, cha m, ngi

    lun lun quan tm chm sc, c v mt vt cht ln tinh thn, gip cho chng

    con yn tm, tp trung vo cng vic hc tp v nghin cu.

    Cui cng, xin c ni li cm n n cc anh ch, bn b gip , khch

    l cng nh ph bnh, gp gip chng em hon thnh cng vic mt cch tt

    nht.

    Tp. H Ch Minh, 12/2012

    SVTH

    L Phm Tuyn

    Dng T Huy

    L Tro Vit Cng

  • iii

    LI CAM OAN

    Chng ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca bn thn chng ti,

    c xut pht t yu cu ca lun vn cng nh mong mun c nhn. Cc s

    liu, t liu, m ngun tham kho c ngun gc r rng tun th ng nguyn tc

    v kt qu trnh by trong lun vn thu thp c trong qu trnh nghin cu l

    trung thc cha tng c ai cng b trc y.

  • iv

    TM TT

    Trong lun vn ny, chng ti trnh by nghin v cu sinh trc hc ging ni

    v vic s dng ging ni xc thc v m ho d liu ngi dng.

    Mt h thng xc thc in hnh gm hai qu trnh ng k v xc thc. Khi

    s dng ging ni lm thng tin xc thc, h thng tri qua cc bc sau y:

    Qu trnh ng k

    o Thu d liu ging ni.

    o Rt trch vector c trng t d liu ging ni.

    o S dng mt gii thut sa li to ra thng tin tr gip, thng tin

    ny l duy nht i mi c trng.

    o To kho t vector c trng s dng cho m ho v gii m d

    liu.

    Qu trnh xc thc

    o Thu d liu ging ni

    o Rt trch vector c trng t d liu ging ni.

    o Khi phc li vector c trng ban u bng cch s dng cng gii

    thut sa li v thng tin tr gip sinh ra qu trnh ng k. Nu

    khi phc thnh cng, xc thc thnh cng; ngc li, xc thc tht

    bi.

    o To kho t vector c trng s dng cho m ho v gii m d

    liu.

    Chng ti cng trnh by mt h thng ngh, s dng sinh trc hc ging

    ni xc thc v m ho d liu trn thit b di ng s dng Android. H

    thng c kim tra trn 295 mu ging ni (29 ngi) vi t l vi t l xc

    thc thnh cng xp x 85%.

  • v

    ABSTRACT

    In this thesis, we present our research about using voice for authentication and

    data encryption/decryption.

    A typical authentication system involves two phases: enrollment and

    authentication. When using voice as the trait for authentication, the following

    steps are done:

    Enrollment

    o Capture the voice signal

    o Extract the feature vector from input signal

    o Apply an Error Correction Algorithm on feature vector to generate the

    unique helper data.

    o Generate key from this feature vector for data encryption/decryption.

    Authentication

    o Capture the voice signal

    o Extract the feature vector from input signal

    o Recover the original feature vector by applying the same Error

    Correction Algorithm together with the helper data on the feature

    vector. If the recover succeeds, the authentication succeeds;

    otherwise fails.

    o Generate key from this feature vector for data encryption/decryption.

    We also present our proposed system which uses voice for authentication. This

    system has been tested using our recorded audio library. The library contains 295

    voice samples of 29 people. The correction rate of authentication is about 85%.

  • vi

    MC LC

    LI CM N .............................................................................................. ii

    LI CAM OAN ......................................................................................... iii

    TM TT ................................................................................................... iv

    ABSTRACT ................................................................................................. v

    MC LC................................................................................................... vi

    DANH MC CC T VIT TT ................................................................. ix

    DANH MC HNH ....................................................................................... x

    DANH MC BNG ....................................................................................xiii

    CHNG 1: GII THIU TI ...............................................................1

    1.1 Gii thiu .......................................................................................1

    1.1.1 nh ngha sinh trc hc ............................................................1

    1.1.2 S cn thit ca sinh trc hc ....................................................3

    1.2 Mc tiu ti ................................................................................4

    1.2.1 Nhim v ...................................................................................4

    1.2.2 Nhng vn khng thuc phm vi ti .................................5

    1.2.3 Phng php thc hin .............................................................5

    1.3 B cc lun vn ..............................................................................6

    1.3.1 Chng 1: Gii thiu ti........................................................6

    1.3.2 Chng 2: C s l thuyt ........................................................6

    1.3.3 Chng 3: Cc nghin cu lin quan.........................................6

    1.3.4 Chng 4: Phn tch v thit k h thng ..................................6

    1.3.5 Chng 5: Tng kt nh gi ....................................................6

    Chng 2: C S L THUYT ..................................................................7

    2.1 Rt trch vector c trng t ging ni ............................................7

  • vii

    2.1.1 Ly mu ging ni .....................................................................7

    2.1.2 Tin x l mu ging ni .......................................................... 10

    2.1.3 Rt trch vector c trng t mu tn hiu ging ni ................. 13

    2.2 K thut sa li ............................................................................ 17

    2.2.1 K thut lp (repetition) ............................................................ 17

    2.2.2 K thut kim tra chn l.......................................................... 18

    2.2.3 M Hamming ........................................................................... 18

    2.2.4 M sa li Reed Solomon........................................................ 19

    2.3 Tng quan v m ha................................................................... 28

    2.3.1 Tng quan ............................................................................... 28

    2.3.2 Cc m hnh m ha v gii m ............................................... 32

    CHNG 3: CC NGHIN CU LIN QUAN .......................................... 38

    3.1 H thng m ha bng cch to kha da trn trng mt ngi .. 38

    3.1.1 M hnh h thng ..................................................................... 38

    3.1.2 Qu trnh rt trch c trng ..................................................... 39

    3.1.3 M ha v gii m ................................................................... 41

    3.1.4 Kt qu thc nghim v phn tch ............................................ 42

    3.2 Sinh trc hc khun mt v phng php nhn dng Eigenfaces . 43

    3.2.1 Gii thiu ................................................................................. 43

    3.2.2 Phng php Eigenfaces ........................................................ 44

    CHNG 4: PHN TCH V THIT K H THNG ................................ 48

    4.1 Phn tch, thit k h thng .......................................................... 48

    4.1.1 M t h thng......................................................................... 48

    4.2 Cc thnh phn ca h thng ....................................................... 52

    4.2.1 Thnh phn thu nhn ging ni ................................................ 52

    4.2.2 Thnh phn rt trch c trng sinh trc................................... 53

    4.2.3 Thnh phn chun ha ............................................................ 56

  • viii

    4.2.4 Thnh phn sa li .................................................................. 58

    4.2.5 Thnh phn to kha ............................................................... 59

    4.2.6 Thnh phn m ha v gii m d liu .................................... 59

    4.3 Cc qu trnh ca h thng........................................................... 59

    4.3.1 Qu trnh ng k (Enrollment) ................................................. 60

    4.3.2 Qu trnh xc thc h thng (Authentication) ........................... 60

    4.3.3 Qu trnh m ha v gii m .................................................... 61

    Chng 5: TNG KT NH GI ......................................................... 62

    5.1 Kt qu thc nghim .................................................................... 62

    5.1.1 S dng gii thut LPC rt trch vector c trng ................ 62

    5.1.2 Rt trch vector c trng bng gii thut FFT ......................... 64

    5.1.3 So snh cc kt qu thu c ................................................. 68

    5.2 Kt qu t c ......................................................................... 70

    5.2.1 u im h thng .................................................................... 70

    5.2.2 Nhc im h thng .............................................................. 70

    5.3 Hng pht trin .......................................................................... 71

    TI LIU THAM KHO .............................................................................. 72

    PH LC .................................................................................................. 74

    PH LC 1: DEMO CHNG TRNH BIO-CRYPT-ANDROID ................. 74

    1. Yu cu v ci t ........................................................................... 74

    2. Demo cc chc nng ...................................................................... 74

    2.1 ng k thng tin....................................................................... 75

    2.2 Xc thc ngi dng ................................................................. 77

    2.3 M ha v gii m ..................................................................... 78

    2.4 Phin bn thu ging ni trc tip ............................................... 78

    PH LC 2: PHN CNG CNG VIC .................................................... 80

  • ix

    DANH MC CC T VIT TT

    LPC Linear Predictive Code

    FFT Fast Fourier Transform

    DFT Discrete Fourier Transform

    MFCC Mel Frequency Cepstral Coefficient

    PCM Pulse Code Modulation

    DSP Digital Signal Processing

    FRR False Reject Rate

    FAR False Accept Rate

    FMR False Match Rate

    FNMR False Non-match Rate

    ECC Error Correction Code

    PCA Principle Component Analysis

    MARF Modular Audio Recognition Framework

    DES Data Encryption Standard

    AES Advanced Encryption Standard

    RSA Ron Rivest, AdiSharmir and Leonard Adleman

    DSS Digital Signature Standard

    IDEA International Data Encryption Algorithm

  • x

    DANH MC HNH

    Hnh 2.1-1 Biu din tn hiu ging ni theo thi gian ..........................................9

    Hnh 2.1-2 Mu tn hiu ging ni sau khi c chun ha ............................... 10

    Hnh 2.1-3 Mu tn hiu ging ni trc v sau khi kh khong lng ................. 11

    Hnh 2.1-4 Mu tn hiu ging ni theo min tn s sau khi lc ly tn s thp .. 12

    Hnh 2.1-5 M hnh rt trch ra vector c trng ................................................ 13

    Hnh 2.1-6 Phn khung ..................................................................................... 14

    Hnh 2.1-7 Ca s Hamming............................................................................. 15

    Hnh 2.1-8 Ca s Hanning............................................................................... 15

    Hnh 2.1-9 Ca s ch nht .............................................................................. 15

    Hnh 2.2-1 nh x cc phn t c bn trong trng GF(8)................................ 21

    Hnh 2.3-1 M ha v gii m............................................................................ 28

    Hnh 2.3-2 M ha ............................................................................................ 29

    Hnh 2.3-3 Khng gian kha .............................................................................. 30

    Hnh 2.3-4 S m ha kha i xng ........................................................... 32

    Hnh 2.3-5 Sc mnh ca cc gii thut kha i xng ..................................... 34

    Hnh 2.3-6 M hnh m ha s dng kha bt i xng .................................... 35

    Hnh 2.3-7 M hnh gii m s dng kha bt i xng ..................................... 35

    Hnh 2.3-8 Cc nh dng thng ip ................................................................ 37

    Hnh 3.1-1 M hnh h thng m ha ................................................................ 39

  • xi

    Hnh 3.1-2 Tin x l trng mt ......................................................................... 40

    Hnh 3.1-3 Hnh nh c lc ........................................................................... 41

    Hnh 3.1-4 ng cong FAR v FRR ................................................................ 42

    Hnh 3.2-1 Mt s Eigenface ............................................................................. 45

    Hnh 4.1-1 M hnh use case ca h thng ....................................................... 48

    Hnh 4.2-1 Rt trch vector c trng bng gii thut LPC ................................. 54

    Hnh 4.2-2 Rt trch vector c trng bng gii thut FFT ................................. 55

    Hnh 4.2-3 Cu trc MARF Framework.............................................................. 56

    Hnh 4.2-4 Php bin i vector c trng LPC................................................. 57

    Hnh 4.2-5 Php bin i vector c trng FFT ................................................. 57

    Hnh 4.2-6 Encode trong R-S ............................................................................ 58

    Hnh 4.2-7 Decode trong R-S ............................................................................ 59

    Hnh 4.3-1 Qu trnh ng k ............................................................................. 60

    Hnh 4.3-2 Qu trnh xc thc h thng............................................................. 61

    Hnh 5.1-1 ng cong FAR v FRR ca gii thut LPC .................................. 63

    Hnh 5.1-2 S phn b ca cc thnh phn vector vo 5 khong ...................... 64

    Hnh 5.1-3 ng cong FAR v FRR ca gii thut FFT-32 .............................. 65

    Hnh 5.1-4 S phn b ca cc thnh phn vector vo 20 khong .................... 65

    Hnh 5.1-5 ng cong FAR v FRR ca gii thut FFT-64 .............................. 66

    Hnh 5.1-6 S phn b ca cc thnh phn vector vo 20 khong .................... 67

    Hnh 5.1-7 ng cong FAR v FRR ca gii thut FFT-128 ............................ 68

  • xii

    Hnh 5.1-8 S phn b ca cc thnh phn vector vo 20 khong .................... 68

    Hnh 5.1-9 So snh cc gii thut vi nhau ....................................................... 69

    Hnh 1-1 Giao din ban u ca chng trnh ................................................... 75

    Hnh 1-2 a) Giao din chn s sample. b) Giao din chn file ............................ 76

    Hnh 1-3 Giao din confirm ng k li thng tin ................................................ 77

    Hnh 1-4 a) Giao din qun l file. b) Option menu ............................................ 78

    Hnh 1-5 Mn hnh thu ging ni ....................................................................... 79

  • xiii

    DANH MC BNG

    Bng 2.2-1 Chui d liu sau khi c thm vo cc bit chn l ....................... 18

    Bng 2.2-2 Qu trnh kim tra tnh ng n chui d liu ................................ 19

    Bng 2.2-3 Th vic cc php ton cng v nhn trong GF(8)........................... 22

    Bng 3.1-1 FAR, FRR v ngng T .................................................................. 43

    Bng 4.1-1 M t use case Enroll ................................................................... 49

    Bng 4.1-2 M t use case Re-enroll .............................................................. 49

    Bng 4.1-3 M t Use-case Login ................................................................... 50

    Bng 4.1-4 M t use case Encrypt/Decrypt file .............................................. 51

    Bng 5.1-1 FAR v FRR ca gii thut LPC ...................................................... 63

    Bng 5.1-2 FAR v FRR ca gii thut FFT vi vector c trng 32 chiu ........ 64

    Bng 5.1-3 FAR v FRR ca gii thut FFT vi vector c trng 64 chiu ........ 66

    Bng 5.1-4 FAR v FRR ca gii thut FFT vi vector c trng 128 chiu....... 67

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 1 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    CHNG 1: GII THIU TI

    1.1 Gii thiu

    M u, ti s trnh by mt cch khi qut v sinh trc hc. Sinh trc hc

    l g, cc phng thc sinh trc, cc yu t chn la phng thc sinh trc.

    Tip theo, ti s trnh by ti sao v tm quan trng s dng sinh trc hc

    trong cc h thng xc thc v m ha.

    1.1.1 nh ngha sinh trc hc

    Sinh trc hc (biometrics) l phng php xc thc con ngi da trn cc

    c im sinh trc [1]. Cc c im sinh trc ny phi l ring bit v c th

    nh gi tnh ton c. Cc c im sinh trc c chia thnh 2 loi: vt l v

    hnh vi. Cc sinh trc vt l thng lin quan n khun mt, du vn tay, ging

    ni Cc sinh trc hnh vi thng cp n cc hnh vi con ngi: ch k,

    dng i Cc phng thc sinh trc:

    Khun mt: Nhng hnh nh tnh hoc ng ca khun mt c dng

    nhn dng. Nhng cch tip cn ngy nay da trn v tr, hnh dng v

    nhng mi quan h gia cc c im trn khun mt nh mt, mi, mi

    v cm Tuy nhin, qu trnh nhn dng da trn khun mt cng gp th

    thch v khun mt s thay i theo thi gian.

    Du vn tay: M hnh ca thung lng v i ni trn b mt u ngn tay,

    c s dng trong cc lnh vc php l t hn mt th k. Du vn tay

    c hnh thnh trong qu trnh pht trin bo thai, v ngay c nhng cp

    sinh i ng nht cng khng c cng du vn tay. H thng nhn dng

    c th nhn dng mt du vn tay hoc nhiu du vn tay. Hiu sut h

    thng sinh trc s dng du vn tay thng cao v chnh xc.

    Bn tay: cp n hnh dng bn tay, kch thc lng bn tay, v chiu

    di v chiu rng cc ngn tay. u im ca phng thc ny l tng i

    n gin v d s dng. Tuy nhin, v s khc nhau khng r rng hnh

    dng bn tay trong phm vi ng dng ln, nn nhng h thng dng

    phng thc bn tay thng dng xc minh (verification) hn l nhn

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 2 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    dng (identification). Ngoi ra, v thit b ly d liu phi c kch thc ti

    thiu l kch thc bn tay, qu ln so vi cc thit b nh laptop.

    Ch tay (Palm Print): Ch tay kt hp cc c trng ca du vn tay v bn

    tay. Ch tay cha cc vt ln v rnh ging du vn tay nhng ln hn. N

    cng nh du vn tay thng c s dng trong cc h thng nhn dng

    php l.

    Trng mt (Iris): l mng mng c mu hnh trn bao bc con ngi

    phc tp c ch trong vic nhn dng. Hiu sut h thng s dng

    phng thc ny y trin vng. Tuy nhin, mc d h thng da trn

    trng mt rt tt nhng FMR, FNMR li cao. Hn na, trng mt thay i

    theo thi gian, nhng s thay i ny cha c nghin cu nhiu.

    Ging ni: Ging ni kt hp trc tip cc c tnh sinh trc v hnh vi.

    m thanh con ngi ni da trn nhiu yu t vt l ca c th (ming,

    mi, mi, thanh qun) v b tc ng bi tui tc, cm xc, ngn ng v

    tnh trng sc khe. Cht lng ca thit b ghi m v ting n cng tc

    ng n hiu sut.

    Ch k: Ch k con ngi thay i theo thi gian. N b tc ng mnh bi

    cc yu t bn ngoi bao gm tnh trng sc khe, v cm xc ca ngi

    k. Ngoi ra, ch k cng tng i d gi mo. Tuy nhin, ch k c

    chp nhn nh mt phng thc nhn dng trong mt thi gian di.

    Dng i: Dng i cng l mt phng thc nhn dng. Cc h thng nhn

    dng dng i da trn qu trnh x l hnh nh pht hin hnh bng

    ngi dng v cc thuc tnh thi gian khng gian lin quan. Dng i b tc

    ng bi nhiu yu t, bao gm s la chn giy dp, b mt i, qun o.

    Cc h thng nhn dng dng i vn cn ang trong qu trnh pht trin.

    H thng sinh trc hc l h thng xc thc ngi dng s dng cc c im

    sinh trc. Vic la chn sinh trc hc no nh danh ngi dng ph thuc

    vo cc yu t sau y:

    Tnh ph thng (Universality): mi ngi dng h thng u phi s hu

    c im sinh trc c th.

    Tnh duy nht (Uniqueness): cc c im sinh trc phi khc nhau v duy

    nht.

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 3 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Tnh bn vng (Permanence): lin quan n cch thc m mt c im

    sinh trc bin i theo thi gin. C th hn, mt c im sinh trc bn

    vng tt phi bt bin theo thi gian i vi cc thut ton so snh c th.

    S o lng (Measurability): Cc c im sinh trc c th thu c v s

    ha bng cch s dng cc thit b thch hp m khng gy bt tin cho

    ngi dng.

    Hiu sut (Performance): lin quan n s chnh xc, tc v mnh m

    ca cng ngh c s dng.

    S chp nhn (Acceptability): cp n vic ngi dng c chp nhn

    cng ngh ny v sn sng cho c im sinh trc ca h cho h thng.

    S gi mo (Circumvention): cc c im sinh trc phi kh c th

    gi mo.

    Tuy nhin, cc h thng sinh trc khng nht thit phi tng tc vi tt c

    mi ngi trong thi gian di, chng ch cn tng tc vi mt nhm ngi nh

    trong thi gian ngn. Do c th tm c cc c im sinh trc n nh v

    phn bit s dng trong thc t.

    1.1.2 S cn thit ca sinh trc hc

    Ngy nay, thit b di ng tr thnh vt khng th thiu trong cuc sng

    hng ngy ca mi ngi v dn thay th cc thit b truyn thng nh my tnh

    c nhn. Theo , thit b di ng s cha ng mt lng ngy cng nhiu d

    liu c nhn ca ngi dng. V vy, nhu cu bo mt trn nhng d liu ny tr

    nn quan trng.

    Nm bt c nhu cu , nhiu phn mm c xy dng trn thit b

    di ng m ha d liu ca ngi dng. Phn ln nhng phn mm ny u

    s dng cch tip cn truyn thng l s dng mt mt khu kt hp vi cc

    phng php m ha m ha d liu. Vi cch tip cn ny, ngi s dng

    phi ghi nh mt khu ca mnh trong u hoc ghi vo mt ni no . Nu mt

    khu qu di th s kh cho ngi s dng c th nh. Ngc li, nu mt khu

    qu ngn th phn mm d b crack. Mc khc, vi cch tip cn s dng mt

    khu ny, d liu dng xc thc phi c lu vo mt ch trn thit b v

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 4 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    nu hacker c th ly c d liu ny th vic m ha gii m d liu ngi

    dng tr nn d dng.

    C hai vn cn phi gii quyt y l lm sao ngi s dng khng

    cn phi nh mt khu ca mnh na v d liu xc thc d c b hacker nh

    cp cng khng th no s dng c. Vi yu cu , cc h thng sinh trc

    hc ra i gii quyt vn trn. truy cp vo h thng, ngi dng

    phi dng thng tin sinh trc ca mnh xc thc thay v nhp mt khu. Do ,

    ngi dng khng cn phi nh v s ngi khc bit mt khu ca mnh.

    Thng tin sinh trc ny khng nhng c dng xc thc m cn m ha d

    liu. Ngoi ra, h thng ch lu gi cc thng tin cng khai (public data) c

    dng trong qu trnh xc thc ngi dng. Nu hacker c th nh cp c

    thit b th cng khng th khai thc c thng tin g t thng tin ny. Do

    khng th gii m c nhng thng tin mt c m ha ca ngi dng.

    1.2 Mc tiu ti

    Trong phn ny ti s nu ra nhim v c bn c th, phm vi ca ti-

    l nhng g phi lm v nhng g khng thuc phm vi ca ti

    1.2.1 Nhim v

    Lun vn ny trnh by cho ngi c nhng kin thc c bn v chuyn su

    v qu trnh xc thc v m ha bng cc thng tin sinh trc, xy dng mt bc

    tranh tng qut v h thng c p dng sinh trc hc trn thit b di ng.

    Th nht: ti s tp trung xy dng mt h thng xc thc v m ha d

    liu tng qut, m t y cc thnh phn ca h thng. ti s dng ging

    ni lm phng thc sinh trc xc thc v m ha d liu v hu ht thit b di

    ng ngy nay u c thit b thu nhn ging ni. Ngoi ra, dng ging ni thun

    tin cho ngi s dng hn cc phng thc sinh trc khc.

    Th hai: xy dng h thng trn thit b di ng c h iu hnh Android. V

    cc in thoi thng minh (smartphones) s dng h iu hnh Android hin nay

    chim t l rt cao. Ngoi ra, h iu hnh Android l h iu hnh m ngun m,

    ta c th ci t h thng ln thit b mt cch d dng.

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 5 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Nhng l thuyt phi tm hiu qua:

    Nhng k thut rt trch ra vector c trng

    K thut sa li

    M ha - m ha i xng, bt i xng, cc gii thut m ha

    K thut bm (hash) - dng to kha

    H iu hnh android

    1.2.2 Nhng vn khng thuc phm vi ti

    Hin ti, phm vi nghin cu ca ti phn ln tp trung vo vic xy dng

    mt h thng xc thc v m ha d liu v to ra mt ng dng c h thng

    sinh trc ny trn thit b di ng. ti s khng qu tp trung vo cc vn

    nghip v ca h thng cng nh xy dng mt ng dng tht s hon chnh v

    y l qu trnh rt lu di cn nhiu k thut v kinh nghim tt trong vic thit

    k v lp trnh di ng.

    Hn na, ci m ti mun nhn mnh l vn xc thc v m ha d

    liu ch khng phi l vn lm sao c mt ng dng di ng hon chnh v

    iu ny nm mt kha cnh khc.

    1.2.3 Phng php thc hin

    Da vo thng tin t nhng bi bo co nghin cu khoa hc, nhng eBooks,

    nhng website ng tin cy, chng ti tm hiu, phn tch v la chn ging ni

    lm phng thc sinh trc cho h thng. Tt c nhng thng tin s dng u l

    nhng thng tin hp php, c php s dng cho mc ch hc tp v nghin

    cu.

    Da vo nhng cng ngh c sn nh Java, h iu hnh Android, cc k

    thut sa li, cc k thut m ha(i xng, bt i xng) xy dng mt ng

    dng xc thc v m ha d liu trn thit b di ng Android.

  • Chng 1: Gii thiu ti

    GVHD: ng Trn Khnh 6 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    1.3 B cc lun vn

    1.3.1 Chng 1: Gii thiu ti

    Gii thiu v ti, tm tt mc tiu, nhim v, phng php thc hin ca

    ti. Chng gii thiu mt cch tng qut v sinh trc hc v cc phng thc

    sinh trc.

    1.3.2 Chng 2: C s l thuyt

    Chng ny trnh by c s l thuyt v vn xc thc v m ha d liu

    bng ging ni. Cc k thut rt trch thng tin t ging ni, tng quan v m

    ha, v cc k thut sa li. Cc l thuyt ny c p dng vo qu trnh hin

    thc chng trnh ca ti.

    1.3.3 Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    Vn sinh trc hc c nghin cu t lu. Cc nh khoa hc nghin

    cu v ng dng nhiu loi phng thc sinh trc vo cc h thng sinh trc

    ny. Chng ny trnh by mt s nghin cu lin quan n vn xc thc v

    m ha d liu bng cc c im sinh trc.

    1.3.4 Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    Trnh by c th v vic hin thc chng trnh. Bao gm cc s phn tch

    chc nng h thng, cc thnh phn trong chng trnh, gii thch v cch thc

    hot ng ca cc thnh phn.

    1.3.5 Chng 5: Tng kt nh gi

    Trnh by phng php thc nghim v kt qu thc nghim. Mt s nh gi

    v kt qu thc nghim. Phn tch u nhc im ca chng trnh. Mt s kt

    lun v hng m rng ca ti.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 7 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Chng 2: C S L THUYT

    chng ny, chng ti tp trung vo cc k thut c dng hin thc

    ti lun vn - h thng xc thc v m ha d liu trn thit b di ng s

    dng ging ni. Ni dung c trch dn v sng lc t cc ti liu [2] [3]

    2.1 Rt trch vector c trng t ging ni

    Ging ni t lu l phng tin gip mi ngi c th giao tip, trao i

    thng tin vi nhau. kha cnh loi ngi, ging ni c th gip ngi nghe xc

    nh chnh xc ngi ang ni l ai, hoc t nht l phn bit ngi l nam

    hay n bng cch ghi nhn li nhng c trng ca ging ni kt hp vi kh

    nng phn on suy lun. Cn trong h thng my tnh, vic phn bit ngi ny

    vi ngi khc bng ging ni ch n gin l thu li tn hiu ging ni sau

    bin i n da vo mt trong nhng c trng vn c ca ging ni nh min

    tn s, min nng lng, c trng cc h s cepstral tn s Mel (MFCC), c

    trng m d on tuyn tnh (LPC)

    Tng ng vi mi c trng ca ging ni ta thu c mt vector c

    trng. Vector c trng ny gip gim s lng d liu ca ging ni, gip vic

    tnh ton trong h thng gim i ng k. Bn cnh , vit rt trch c trng

    cn lm r s khc bit ca ting ni ngi ny so vi ngi khc v lm m i

    s khc bit ca hai ln ni khc nhau ca cng mt ngi. Trong gii hn ca

    lun vn khng i su vo vic phn tch chi tit tng c trng sinh trc ca

    ging ni m ch xin a ra cc k thut c bn rt trch ra c cc vector

    c trng cng vi nhng k thut tin x l tn hiu ging ni. Nhng k thut

    ny s c gii thiu theo trnh t t lc thu mu tn hiu ging ni cho n lc

    rt trch c mt vector c trng.

    2.1.1 Ly mu ging ni

    Mc ch ca bc ny l lm sao chuyn ging ni ca ngi s dng thnh

    mt dng thng tin m my tnh c th x l. Cht lng ca ging ni thu li c

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 8 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    nh hng rt ln n kt qu phn tch ging ni sau ny. Nhng yu t nh

    hng n cht lng ca mu ging ni thu c bao gm:

    2.1.1.1 Nhn t bn ngoi

    Mi trng xung quanh khu vc thu ging ni c nh hng ln n cht

    lng ca tn hiu ging ni. Thng khi ging ni c thu, n ln vo trong

    m thanh nn ca nhng vt xung quanh. Vic loi b chng ra khi m thanh

    gc s gip cht lng m thanh c tt hn.

    Cht lng ca thit b thu nhn m cng l mt yu t gp phn tng cht

    lng ca mu tn hiu ging ni. Mt s thit b cao cp cn chc nng gip lc

    bt nhng tn hiu c cho l m thanh nn, gy nhiu.

    Trng thi, thi hp tc ca ngi ni lc cng nh hng n cht

    lng ging ni thu c. Ging ni lc ngi ni trng thi bnh thng vi

    trng thi lc khng bnh thng (m, vim hng) s c nhng khc bit nht

    nh. Mc khc khi ngi ni vn trong trng thi bnh thng nhng li c tnh

    lm cho ging ni gc ca mnh khc i bng cch gi ging th mu tn hiu

    ging ni thu c cng b nh hng rt nhiu.

    Vic xc nh nhng nhn t bn ngoi gy nh hng gip ta c th a ra

    nhng iu kin ban u cho ngi ni, v mi trng v v thit b c th

    thu c mu tn hiu tt hn.

    2.1.1.2 Nhn t bn trong

    Tn hiu ging ni l mt dng ca tn hiu m thanh v khi mun lu vo

    thit b lu tr lu tr th cng phi theo mt chun m ha no khi cc

    chng trnh c d liu ln c th hiu. Nhng chun m ha ny gi l nh

    dng ca m thanh (Audio Format). n gin nht l chun m ha PCM dng

    cho WAV file. Trong k thut ny, tn hiu ging ni thu c s c biu din

    nh mt chui ca nhng gi tr cng (amplitude). Phm vi ca gi tr bin

    ph thuc vo thng s kch thc mu (sample size). Vi kch thc mu l

    16-bit, th phm vi ca gi tr cng nm trong khong t 0 216 (65536). Khi

    s dng chun m ha PCM-signed th phm vi ny s nm trong khong t -215

    (32768) n 215 (32768). Vi kch thc mu ny gi tr cng s c biu

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 9 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    din mt khong rng hn so vi khi chn kch thc mu l 8-bit ( gi tr

    cng ch nm trong khong t [-128, 128] ). V vy kch thc mu 16-bit

    c chn thu c mu ging ni c cht lng tt hn.

    Tn s ly mu (sample rate) ca mt file m thanh ni n s gi tr

    cng thu c trong mt n v thi gian (thng l giy). Theo l thuyt

    Nyquist, tn s ly mu phi t nht gp hai ln tn s ti a ca tn hiu tun t,

    Ngc li, tn hiu tun t s khng to ra c tn hiu s mt cch chnh xc.

    Mt v d n gin l nu tn s mu c chn l 8000Hz, th tn s ca tn

    hiu tun t ca mi mu b gii hn c 4000Hz. Vi ging ni bnh thng ca

    con ngi c tn s t 300 Hz n 3400 Hz th tn s ly mu 8000 Hz c th

    chp nhn c.

    S knh m thanh (number of channel) cng l mt thnh phn trong vic

    thu li mu tn hiu ging ni v khng nh hng n u vo ca tn hiu

    ging ni. N ch nh hng n u ra ca tn hiu ging ni. Mt s loi knh

    c bn thng gp l mono (tn hiu m thanh nh nhau gia cc ngun pht)

    hay stereo (tn hiu m thanh khc nhau gia cc ngun pht). n gin

    trong vic x l tn hiu ging ni th knh mono c s dng. Hnh sau m t

    biu din ca tn hiu ging ni theo thi gian.

    Hnh 2.1-1 Biu din tn hiu ging ni theo thi gian

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 10 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    2.1.2 Tin x l mu ging ni

    Cht lng ca tn hiu ging ni thu c c th c ci thin thng qua

    cc gii thut tin x l. Mt s k thut l yu cu bt buc trc khi tin hnh

    rt trch thng tin sinh trc nh chun ha (normalization), kh nhiu (remove

    noise), kh khong lng (remove silence). Cng c nhng k thut ch c p

    dng cho tng gii thut rt trch c th ty thuc vo gii thut da trn c

    im sinh trc no ca ging ni.

    2.1.2.1 Chun ha (Normalization)

    Khng phi tt c cc mu ging ni u c thu cng mt trng thi. V

    d mt ngi lc ni ln, ni nh, thit b thu m lc t gn lc t xa. iu ny

    lm cho cng ging ni thu c c gi tr nm trong mt khong khng

    ng nht vi nhau. V vy, vic chun ha d liu cho mu ging ni m

    bo rng cc c trng c th so snh c vi nhau l ht sc quan trng. Khi

    d liu m thanh c chuyn sang ht cc gi tr du chm ng nm trong

    khon t -1 n 1. Vic chun ha c tin hnh bng cch tm cng m

    ln nht trong mu tn hiu ging ni ri sau ly t l nhng cng m

    khc trong mu tn hiu ging ni vi cng m ny. Vic ny s m bo

    rng mi mu tn hiu s tht s bao ph ton b khong t -1 n 1. Hnh sau

    m t d liu trc v sau khi chun ha

    Hnh 2.1-2 Mu tn hiu ging ni sau khi c chun ha

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 11 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    2.1.2.2 Kh khong lng (Remove silence)

    Khong lng l nhng khong trong mu tn hiu ging ni m ngi ni

    khng ni g. N khng c ngha trong rt trch vector c trng ging ni, i

    khi li km theo nhiu nn vic loi b n khi mu tn hiu ging ni l vic cn

    thit. Thng cng ca khong lng ca khong lng rt thp (xp x 0) nn

    cch loi b n ra khi mu tn hiu l loi i nhng phn t tn hiu c cng

    nh hn mt ngng cng no cho trc (ngng ny xp x 0).

    Phn cn li c xem l phn m thanh do ngi ni pht ra v c th a vo

    mt s gii thut tin x l khc cho ra kt qu cui cng tt hn.

    Hnh 2.1-3 Mu tn hiu ging ni trc v sau khi kh khong lng

    2.1.2.3 Kh nhiu (Remove noise)

    Ln trong mu tn hiu ging ni cng cha ng cc tn hiu khng mong

    mun khc chng hn nh ting ni ca nhng ngi xung quanh, ca xe c

    chy ngoi ng. Cc tn hiu ny lm gim ng k cht lng ca tn hiu.

    C nhiu phng php loi b nhiu khi mu tn hiu da vo mt s c

    trng nht nh. Trong s l k thut s dng mt b lc tn hiu da vo tn

    s thp (FFT Low Pass Filter). Cng vic ca b lc ny l bin i mu tn

    hiu ging ni t min thi gian sang min tn s ri sau n gin loi b

    nhng gi tr tn s ln hn mt ngng no cho trc. Ging ni bnh

    thng ca con ngi ch quanh qun quanh khong tn s t 300Hz n

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 12 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    3400Hz nn nhng m thanh thu c khong tn s trn 3400 s ch l

    nhng tn hiu nhiu thu c cn phi c loi b.

    Hnh 2.1-4 Mu tn hiu ging ni theo min tn s sau khi lc ly tn s thp

    2.1.2.4 Gii thut d tm im cui (End-point detection)

    D tm im cui l mt k thut c gng tm ra chnh xc khi no ngi ta bt

    u v kt thc ni. N cn c dng xc nh khi m ngi ta khng tht

    s ni g hoc ni nhng iu khng mong i. Khi , d tm im cui gip

    gim mt s lng d liu cn phi x l, dn n gim ti vic tnh ton. Tuy

    nhin, vic d tm im cui khng d nh ngi ta tng, bi v c s tn ti

    ca ting n nn, ting ni nn. Vic xc nh im cui da vo gi tr cng

    ca d liu thu c. C bn trng hp c xem l im cui:

    im u hoc im cui ca mu tn hiu ging ni.

    Nhng im c cng cao hn nhng im cn li xung quanh n (max

    local)

    Nhng im c cng thp hn nhng im cn li xung quanh n (min

    local)

    Nhng im c cng bng nhng im xung quanh n.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 13 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    K thut d tm im cui c thc hin sau khi mu tn hiu ging ni

    c x l kh nhiu v khong lng. N c p dng cho cc gii thut rt

    trch vector c trng da vo min cng ca ging ni.

    2.1.3 Rt trch vector c trng t mu tn hiu ging ni

    Ging ni vi nhng c trng khc nhau, sau khi thng qua nhng b rt

    trch khc nhau s cho ra vector c kch thc v min tr khc nhau. Di y l

    hai gii thut rt trch ra vector c trng m nhm tm hiu c cng vi

    nhng k thut phi lm trc khi rt trch.

    Hnh 2.1-5 M hnh rt trch ra vector c trng

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 14 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    2.1.3.1 Phn khung (framing)

    Trong nhiu k thut s l tn hiu s (DSP techniques) th vic x l c

    thc hin trn mt khong cc gi tr ca mu ging ni hn l cho tng gi tr

    ring l. K thut ct mu ging ni thnh nhng mu nh hn c gi l qu

    trnh phn khung. iu ny gip gim bt chi ph tnh ton cho chng trnh.

    rng ca khung v cch ly khung cng nh hng n nh hng n u ra

    ca vector c trng. Hnh di m t cch phn chia cc khung thnh F1, F2,

    F3, F4nhng khung ny chng lp ln nhau mt khong bng 1/3 rng ca

    khung. iu ny lm cho kt qu php rt trch c trng c tng quan t

    khung ny sang khung kia.

    Hnh 2.1-6 Phn khung

    2.1.3.2 Ca s Hamming

    Sau khi phn khung, tng khung gi tr s c em i ly ca s. K thut

    ny l mt phng php iu chnh d liu d liu tr nn thch hp hn

    nhiu cho x l tn hiu. Vi mt ca s bnh thng, nhng phn t k nhau s

    c xu hng thay i t ngt t ni c bin cao n ni c bin thp.

    Vic ly ca s nh vy s lm cho d liu ging nh tun hon v khng c s

    gin on t ngt. Trong s l tn hiu s, cc ca s thng c biu din

    thng qua ca s Hamming tng qut:

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 15 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    { (

    ) | |

    | |

    Ty vo cc gi tr khc nhau ca m ta c cc ca s khc nhau. Vi = 1,

    ta c ca s ch nht, = 0.5 ta c ca s hanning v vi = 0.54 ta c ca s

    hamming v cng l loi ca s c dng nhiu trong s l tn hiu s.

    Hnh 2.1-7 Ca s Hamming

    Hnh 2.1-8 Ca s Hanning

    Hnh 2.1-9 Ca s ch nht

    2.1.3.3 Gii thut bin i Fourier nhanh (Fast Fourier Transform FFT)

    Ging ni ca con ngi c th c trng bng min tn s. Tuy nhin, mu

    tn hiu ging ni thu c li c c trng theo min thi gian. Do nu

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 16 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    mun rt trch c vector c trng theo min tn s cn phi c mt phng

    php chuyn mu tn hiu ging ni t min thi gian sang min tn s, v

    php bin i Fourier ri rc (DFT) lm c iu . DFT l php bin i

    thun nghch t min thi gian sang min tn s v ngc li. Cng thc:

    Php bin i thun:

    , k =0, 1, 2, , N -1.

    Php bin i nghch:

    , n =0, 1, 2, , N -1.

    Nu bin i ny nu c tnh ton theo nh ngha th i hi O(N2) php

    tnh. T phng php bn i Fourier nhanh (FFT) c s dng tnh

    ton DFT cho ra cng kt qu nhng ch mt O(NlogN) php tnh.

    K thut bin i ny cng phn chia mu d liu ging ni thnh cc khung

    ri sau p dng ca s hamming. Tng ng vi mi ca s ta thu c c

    trng min tn s ca n. Nu kt hp tt c window ca ging ni bng cch

    ly trung bnh gia chng, ta c th ly c c trng tn s trung bnh cho

    mu t ngi ni

    2.1.3.4 Gii thut m d on tuyn tnh LPC (Linear Predictive Code)

    y l mt trong cc phng php phn tch tn hiu ting ni mnh nht v

    c s dng ph bin. im quan trng ca phng php ny nm kh nng

    c th cung cp cc c lng chnh xc ca cc tham s tn hiu ging ni v

    kh nng thc hin tnh ton tng i nhanh. tng c bn ca phng

    php LPC l ti thi im n, mu ting ni S(n) c th c xp x bi mt t

    hp tuyn tnh ca p mu trc . Cng thc:

    Vi

    l gi tr d bo ca S(n). Gi s ak l hng s

    trn khung d liu c xem xt. Tp cc h s ak s l c trng ca tn hiu

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 17 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    ting ni. tm c tp cc h s ny ngi ta dng phng php phn tch

    t tng quan (autocorrelation) nh sau:

    Mi khung sau khi ly ca s s c a qua bc phn tch t tng

    quan v cho ra (p + 1) h s t tng quan. Cng thc:

    Trong gi tr t tng quan cao nht, p, c gi l cp ca phn

    tch LPC. Thng thng, ta s dng cc gi tr p trong khong t 8 n

    16.

    Chuyn mi khung gm (p + 1) h s t tng quan thnh p h s LPC

    bng thut ton Levinson Durbin. Lc ny, ta c th dng cc h s LPC

    lm vector c trng cho tng khung.

    2.2 K thut sa li

    Trong qu trnh truyn d liu qua cc knh giao tip, cc tn hiu nhiu s

    lm d liu c truyn b h hoc b mt i. Trong c hai trng hp, ta cn

    phi x l phc hi d liu tr v trng thi ng ban u. T cc phng

    php sa li ra i.

    2.2.1 K thut lp (repetition)

    y l phng php n gin nht. Vi mi bit ta lp n ln v sau quyt

    nh gi tr bit ng da trn s ng. V d, vi n = 3 d liu l 101 s c

    truyn i l 111000111. phng php ny c hiu qu, d liu phi c lp

    t nht 3 ln.

    Nu s li <

    trong mi nhm th d liu s c gii m chnh xc. S lng

    lp cho mi bit tng bao nhiu th xc sut khng gii c gim by nhiu.

    Nhng k thut ny li lm tng lng d liu cn truyn i.

    y l phng php n gin ca k thut sa li. N ch lm vic hiu qu

    khi khng c s gii hn bng thng v quan trng l d liu c th khi phc

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 18 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    c. Nu ngi dng cn m ha d liu bo mt, vic bit thng tin c

    lp li lm cho vic b kha d dng hn.

    2.2.2 K thut kim tra chn l

    Mt k thut khc l bit kim tra chn l. Bit kim tra chn l xc nh mt tp

    bit l chn hay l. Thng thng, bit chn l s lm s lng bit 1 l chn. V d,

    nu tao truyn chui 001, ta s ni vo cui chui bit kim tra chn l sao cho s

    bit 1 l chn, do chui bit mi s l 0011.

    V vy khi c 1 bit b sai, ta s bit c chui b thay i. Tuy nhin, k

    thut ny khng xc nh c bit no b sai. Hoc nu c 2 bit b sai, k thut

    ny khng th xc nh c d liu ny l ng hay sai. Do , vi 1 bit kim

    tra chn l khng th kim tra tha ng s chnh xc ca d liu v khng th

    sa cha d liu c. V vy, nhng phng php phc tp hn vi nhiu bit

    chn l ra i khc phc nhc im ny.

    2.2.3 M Hamming

    Nm 1950, R.W.Hamming to ra m Hamming v nhng ci tin ca m

    Hamming vn c s dng cho n ngy nay. M Hamming truyn m bit thng

    tin cng vi k bit chn l. Chng c kh nng sa c 1 bit li bt k. Cc bit

    chn l c xp vo cc v tr 1,2,,2k-1 v kim tra cc bit m v tr ca chng

    dng nh phn c gi tr 1 ti v tr ki - 1. V d, bit chn l v tr K3= 4 s kim

    tra cc bit c v tr l 100, 101, 110, 111, 1100, 1101, = 4,5,6,7,12,13,

    Gi s rng chui d liu l 100110.Ta s thm vo chui cc bit chn l ti

    cc v tr nh sau k1k21k3001k410.

    Bng 2.2-1 Chui d liu sau khi c thm vo cc bit chn l

    Th t bit 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

    V tr bit chn l v bit d liu K1 K2 1 K3 0 0 1 K4 1 0

    K1 1 1 0 1 1

    K2 0 1 0 1 0

    K3 1 0 0 1

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 19 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    K4 1 1 0

    Chui m ha 1 0 1 1 0 0 1 0 1 0

    Vy chui bit c truyn i l 1011001010. Gi s chui b sai v tr

    5.Vy chui khi l 1011101010.Qu trnh gii m nh sau

    Bng 2.2-2 Qu trnh kim tra tnh ng n chui d liu

    Th t bit 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kim tra

    chn l

    Bit chn

    l V tr bit kim tra v

    bit d liu

    K1 K2 1 K3 0 0 1 K4 1 0

    D liu nhn c 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0

    K1 1 1 1 1 1 Sai 0

    K2 0 1 0 1 0 ng 1

    K3 1 1 0 1 Sai 0

    K4 1 1 0 ng 1

    Gi tr s nguyn cc bit chn l l 0101 = 5. Vy bit sai v tr 5. K thut ny

    hiu qu hn hn k thut lp. Ta ch cn thm vo logn bit thay v xn, nhng n

    ch c th sa c 1 li. Nu 2 li xy ra, m Hamming s sa ra mt chui sai.

    2.2.4 M sa li Reed Solomon

    Nm 1960, Irving Reed v Gus Solomon to ra mt loi m sa li - m Reed

    Solomon. [4]

    2.2.4.1 Trng hu hn

    Khi nim

    hiu c nguyn l m ha v gii m cc m khng nh phn, nh m

    Reed-Solomon (R-S), ta cn phi tm hiu khi nim trng hu hn - Galois

    Field (GF). Cho mt s nguyn t p, s tn ti mt trng hu hn, k hiu l

    GF(p) c p phn t. Ta c th m rng GF (p) thnh pm phn t, c gi l

    trng m rng ca GF(p), k hiu l GF(pm) vi m l s nguyn dng. Ch

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 20 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    rng GF(pm) cha tp con ca GF(p). Cc k hiu (symbol) trong trng GF(2m)

    c s dng trong vic xy dng m Reed-Solomon (R-S).

    Trng nh phn GF(2) l tp con ca trng m rng GF(2m). Ngoi cc s 0

    v 1, cn c cc phn t duy nht trong trng m rng GF(2m) c biu din

    bng k hiu . Mi phn t khc 0 trong GF(2m) c biu din bng ly tha

    ca . Mt tp F v hn c cu thnh bng vic bt u vi cc phn t {0, 1,

    }, cc phn t tip theo c to ra bng cch nhn phn t cui vi . Kt

    qu l:

    F = {0, 1, 1 , 2, , j, } (2.1)

    thu c tp hu hn cc phn t ca GF(2m) t F, mt iu kin c

    t ra n ch c 2m phn t l:

    + 1 = 0 hoc tng ng

    = 1 = 0 (2.2)

    Vi iu kin ny, cc phn t c ly tha ln hn hoc bng 2m-1 c th

    c rt gn vi ly tha nh hn 2m-1, nh sau:

    =

    n+1= n+1 (2.3)

    T (2.2), ta c th biu din 1 tp hu hn F* t tp v hn F nh sau:

    F* = { 0, 1,

    }

    = { 0, } (2.4)

    T (2.4), ta c th thy c cc phn t hu hn ca trng hu hn

    GF(2m):

    GF(2m) = { 0,

    } (2.5)

    Cc php ton trong trng hu hn

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 21 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Mi phn t trong trng hu hn GF(2m) c th c biu din bng mt a

    thc ring bit c bc m -1 hoc nh hn. Ta k hiu phn t khc 0 trong

    GF(2m) l mt a thc ai(X), trong c ti thiu mt h s m khc 0. Vi i = 0,

    1, 2, ,2m - 2

    i = ai(X) = ai,0 + ai,1X + ai,2X2 + + ai,m-1X

    m-1 (2.6)

    Trng hp m = 3, trng hu hn s l GF(23). Hnh 2.2-1 th hin vic nh

    x 7 phn t { i } v phn t 0 theo cc phn t c s {X0, X1, X2} nh phng

    trnh (2.6). Phng trnh (2.2) cho bit 7= 0, do c 7 phn t khc 0 hoc c

    tt c 8 phn t trong trng ny. Hnh 2.2-1, mt chui gi tr nh phn biu din

    cc h s ai,0, ai,1, ai,2 trong phng trnh (2.6). Mt trong nhng li ch ca vic

    s dng cc phn t trng m rng l vic thay th cc phn t nh phn thnh

    cc k hiu nh gn to iu kin cho cc biu din ton hc ca qu trnh m

    ha v gii m. Vic cng hai phn t trong trng hu hn c nh ngha l

    tng modul-2 ca mi h s a thc.

    i+j = (ai,0 + aj,0) + (ai,1+ aj,1) X + (ai,2 + aj,2) X2 + + (ai,m-1+ aj,m-1) X

    m-1

    Hnh 2.2-1 nh x cc phn t c bn trong trng GF(8)

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 22 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Bng 2.2-3 Th vic cc php ton cng v nhn trong GF(8)

    Php cng hai phn t bt k trong trng hu hn bng cch cng cc h s

    tng ng trong a thc ca chng. Php nhn ca hai phn t bng cch cng

    s m ca chng modul-(2m -1), trong trng hp ny l modul-7.

    2.2.4.2 M Reed-Solomon

    Khi nim: M Reed-Solomon l m vng khng nh phn vi mt chui

    cc symbol m bit, trong m l mt s nguyn dng ln hn 2. M R-S(n,

    k) vi cc symbol m bit vi

    n = 2m - 1, k = 2

    m -1 - 2t

    Trong k l s symbol d liu hay s lng thng tin c m ha, n l tng

    s symbol gm symbol d liu v symbol kim tra, t l kh nng sa li ca m,

    v n - k = 2t l s lng symbol kim tra.

    D liu c truyn i l lng thng tin c m ha. B m ho ly k

    symbol d liu, mi symbol m bit, ri thm vo (n-k) symbol kim tra to thnh

    mt t m n symbol. Sau khi nhn c, b m ha s gii m t m n symbol

    ny phc hi li thng tin ban u.

    Mt m R-S(n, k) c kh nng sa li ti a

    li. Ngoi sa li, m R-S

    cn c kh nng sa sai cc erasure (hin tng mt symbol). Cc th tc m

    ho v gii m R-S(n,k) c th m bo sa c ti a (n-k) erasure. Mt cch

    tng qut, mt m RS(n,k) c kh nng sa c e li v r erasure vi iu kin:

    2e+r< (n k).

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 23 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Qu trnh m ha

    a thc sinh ca m R-S(n, k) c dng nh sau:

    g(X) = g0+ g1X+ g2X2 + + g2t-1X

    2t-1 + X

    2t

    Bc ca a thc sinh bng vi s lng symbol kim tra trong m R-S. V a

    thc sinh c bc 2t, do s c 2t ly tha ca - nghim ca a thc. Ta k

    hiu nghim ca g(X) l , 2, 3, , 2t. V d, a thc ca m R-S(7, 3) sinh c

    2t = n - k = 4 nghim, c biu din nh sau:

    g(X) = (X - ) (X - 2) (X - 3) (X - 4)

    = ( X2 - ( + 2) X + 3) (X2 - ( 3 + 4) X + 7)

    = (X2 - 4X + 3) ( X2 - 6X + 0)

    = X4 - ( 4 + 6)X3 + ( 3 + 10 + 0) X2 - ( 4 + 9) X + 3

    = X4 - 3X3 + 0X2 - 1X + 3

    Theo th t t thp ln cao v thay du "-" thnh du "+", v trong trng nh

    phn +1 = -1, g(X) c biu din li nh sau:

    g(X) = 3 + 1X + 0X2 + 3X3 + X4

    Vi d liu ban u m(X), ta m ha d liu bng cch nhn m(X) vi g(X)

    to ra 1 t m (code word) U(X): U(X) = m(X) g(X)

    V d: chui d liu 3-symbol, mi symbol c 3-bit

    010 110 111

    Ta c a thc m(X) = 1 + 3X + 5X2

    Ta c t m:

    U(X) a= m(X) g(X) (2.7)

    = ( 1 + 3X + 5X2) ( 3 + 1X + 0X2+ 3X3 + X4)

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 24 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    = 0 + 2X + 4X2 + 6X3 + 1X4 + 3X5 + 5X6

    = (100) + (001) X + (011) X2 + (101)X

    3 + (010)X

    4 + (110)X

    5 + (111)X

    6

    Vi mt t m bt k, nghim ca a thc sinh chnh l nghim ca t m.

    U( ) = U( 2) = U( 3) = U( 4) = 0

    Tht vy:

    U( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    = + + +

    = + = 0

    U( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    = + + +

    = + = 0

    U( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    = + + +

    = + = 0

    U( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    = + + +

    = + = 0

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 25 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Qu trnh gii m

    Mt thng ip c m ha bng cch s dng m R-S (7, 3) to ra t

    m c biu din bi (2.7). Gi s trong qu trnh truyn d liu, t m b lm

    h sao cho 2 symbol nhn c b li ( y l s li tng ng kh nng sa li

    ti a ca m). Vi t m 7-symbol, mt a thc li c biu din nh sau:

    V d, a thc li b 2 li trong qu trnh truyn d liu, 1 symbol kim tra v

    mt symbol d liu

    e(X) = 0 + 0X + 0X2 + 2 X3 + 5X4 + 0X5 + 0X6

    = (000) + (000)X + (000)X2 + (001)X

    3 + (111)X

    4 + (000)X

    5 + (000)X

    6

    a thc t b li nhn c r(X) c biu din bng tng ca a thc t

    c truyn i v a thc li nh sau:

    r(X) = U(X) + e(X)

    = (100) + (001) X + (011) X2 + (100)X

    3 + (101)X

    4 + (110)X

    5 + (111)X

    6

    = 0 + 2X + 4X2 + 0X3 + 6X4 + 3X5 + 5X6 (2.9)

    Trong v d trn, c 4 n s cn tm: 2 gi tr li v 2 v tr li. C s khc bit

    quan trng gia gii m nh phn v khng nh phn. Trong gii m nh phn, b

    gii m ch cn tm v tr li v gi tr li s b thay i t 1 thnh 0 v ngc li.

    Nhng y, cc symbol khng nh phn i hi khng nhng tm thy v tr li

    m cn phi xc nh cc gi tr ng ti nhng v tr . V c 4 n s trong v d

    ny, do cn 4 phng trnh tm ra 4 n s ny.

    Tnh Syndrome

    Syndrome S l kt qu ca vic kim tra r(X) xc nh r(X) c phi l t m

    hp l hay khng. Nu ng, syndrome phi bng 0. Nu tn ti mt gi tr ca S

    khc 0, chng t c li xut hin. Syndrome S c n - k symbol, {Si} (i = 1, ,n -

    k). Nh ta ni trong qu trnh m ha

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 26 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    U(X) = m(X) g(X)

    Ta thy mi t m hp l U(X) chia ht cho a thc sinh g(X). Cho nn,

    nghim ca g(X) cng l nghim ca U(X).V r(X) = U(X) + e(X), nu cc nghim

    ca g(X) c th vo r(X) ch cho ra kt qu bng 0 th r(X) l t m hp l.

    Nu c li s cho ra mt hoc nhiu kt qu khc 0.Vic tnh ton mt symbol

    syndrome c biu din nh sau:

    |

    V d, r(X) cha 2 symbol li nh phng trnh (2.9). Nu r(X) l t m hp l,

    mi symbol Si u bng 0. V d:

    S1 = r( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    =

    S2 = r( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    =

    S3 = r( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    =

    S4 = r( ) = + + + + + +

    = + + + + + +

    =

    Kt qu cho thy t m nhn c cha li v S0.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 27 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Ta c:

    |

    [ ]|

    Si = r( ) = U( ) + e( ) = 0 + e( ) (2.10)

    T (2.10) ta thy gi tr syndrome bng vi gi tr ca a thc li khi th cc

    nghim ca g(X). Gi s c v li trong t m ti cc v tr , , , . Khi

    a thc li e(X) trong phng trnh (2.8) c vit li nh sau:

    e(X) = +

    + +

    sa t m b li, mi gi tr li v v tr li ca n phi c xc nh,

    trong l = 1, 2, , v. Tip theo, ta tnh n - k = 2t symbol syndrome bng cch

    thay th i vo a thc nhn vi i = 1, 2, , 2t:

    S1 = r( ) = + + +

    S2 = r( ) =

    + + +

    S2t = r( ) =

    + + +

    Ta c 2t n s ( t gi tr li v t v tr li tng ng), v 2t phng trnh. Do

    ta c th tm ra nghim ca phng trnh. Bi bo co ny khng i su chi tit

    qu trnh gii phng trnh.

    T cc nghim tm c ta xc nh c a thc li e(X). T tnh c t

    m hp l. Phng trnh (2.9)

    r(X) = U(X) + e(X)

    => U(X) = r(X) - e(X)

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 28 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    V trong trng hu hn php "-" l php cng "+", nn ta c

    U(X) = r(X) + e(X)

    Vi t m hp l ny, ta c th khi phc li d liu ban u bng phng

    trnh

    U(X) = r(X) g(X)

    2.3 Tng quan v m ha

    M ha v gii m l mt phn trong h thng ang hng n. Mt s gii

    thut m ha, gii m cng nh l u nhc im ca chng s c chng ti

    gii thiu tip sau y. Ni dung c trch lc t mt ti liu [5] v [6]

    2.3.1 Tng quan

    M ha (encryption) l phng php bin i d liu ban u (plaintext) thnh

    dng d liu khng th c c (ciphertext). D liu ban u l d liu c th

    c hiu bi con ngi hoc l cc dng d liu m my tnh c th hiu v thc

    thi (executable code). Khi d liu c m ha, c ngi v my u khng hiu

    c cho n khi n c gii m. Vic m ha nhng d liu nhy cm khi lu

    tr chng trn my tnh l vic lm cn thit trnh nhng truy cp ca k xu.

    c bit, m ha rt cn thit khi truyn ti d liu qua mng nht l qua cc

    knh truyn khng an ton.

    Hnh 2.3-1 M ha v gii m

    Mt h thng h tr m ha v gii m d liu c gi l mt cryptosystem.

    H thng ny c xy dng da trn phn cng hoc h tr thng qua code

    trong ng dng. Cryptosystem s dng cc gii thut m ha, cc gii thut ny

    cho bit mc phc tp ca h thng. Hu ht cc gii thut u l nhng hm

    ton hc phc tp c p dng trn plaintext. Cc gii thut m ha s dng

    mt gi tr gi l kha (key), thng l mt chui bit, m ha v gii m (Hnh

    2.3-2).

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 29 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 2.3-2 M ha

    Gii thut m ha l tp hp cc lut ton hc phc tp m ha v gii m

    d liu. Hin nay, c ch m nhiu gii thut lm vic khng cn c gi b mt

    na. Phn b mt ca mt qu trnh m ha d liu chnh l kha. Kha l mt

    gi tr bt k c to nn t mt chui ln cc bit ngu nhin. Tuy nhin khng

    phi bt k gi tr no cng c th l kha. Mi gii thut s c mt min gi tr

    nht nh (gi l khng gian kha - keyspace), trong mi gi tr c th lm

    kha cho gii thut . Keyspace cng ln ng ngha vi vic tm ra kha chnh

    xc m gii thut s dng cng kh khn hn (hay ni cch khc l an ton

    hn).

    2.3.1.1 Substitution Cipher - Transposition Cipher

    chuyn mt plaintext thnh mt ciphertext, c hai k thut c bn l

    thay th (substitution cipher) v hon v (transposition cipher hay permutation

    cipher).

    Phng php thay th s thay cc bit, k t hoc mt nhm k t bi cc bit,

    k t hoc nhm k t khc. Phng php hon v khng thay th cc gi tr hin

    ti bi cc gi tr khc m n dch chuyn (hon v) cc bit hay cc k t vi nhau

    nhm to thnh mt d liu mi.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 30 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 2.3-3 Khng gian kha

    Substitution Cipher

    K thut ny s dng kha dn hng cho qu trnh thay th. Trng hp

    n gin nht l gii thut Caesar Cipher pht minh bi Julius Caesar, mi k t

    c thay th bi mt k t khc nm v tr th 3 ngay sau n trong k t trong

    bng ch ci alphabet. V d,

    plain: meet me after the toga party

    cipher: PHHW PH DIWHU WKH WRJD SDUWB

    Ta c th thy rng, Caesar Cipher rt yu v keyspace ca Caesar Cipher ch

    gm 25 gi tr. Tt nhin, y ch l v d n gin cho phng php thay th.

    Thc t phng php ny c s dng trong cc gii thut nhng vi s phc

    tp gp nhiu ln, hn na chng thng s dng nhiu hn mt bng ch ci.

    Transposition Cipher

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 31 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Nh ni, phng php ny s hon chuyn v tr cc k t trong mu ban

    u. Kha s c s dng ch ra v tr m cc k t c di chuyn ti.

    V d, ta c th sp xp cc k t ca plaintext thnh mt mng nhiu dng,

    sau hon v cc ct v ghi li theo th t ct ta c ciphertext:

    Key: 4 3 1 2 5 6 7

    Plaintext: a t t a c k p

    o s t p o n e

    d u n t i l t

    w o a m x y z

    Ciphertext: TTNAAPTMTSUOAODWCOIXKNLYPETZ

    Trn thc t, vic cc hon chuyn v tr ny c xc nh bi nhng hm

    ton hc phc tp hn rt nhiu.

    Hu ht cc gii thut hin nay s dng mt chui cc thao tc thay th v

    hon v phc tp chuyn plaintext thnh ciphertext. Chui thao tc ny c

    mt gii thut to ra nh vo mt gi tr kha c th.

    2.3.1.2 Block Cipher - Stream Cipher

    Block cipher m ha plaintext theo tng khi (block). Thng th mi khi c

    kch thc khong 64 bit hoc 128 bit. Cc khi ny c m ha mt cch

    ring bit khng ph thuc ln nhau cng nh trng thi hin ti ca qu trnh m

    ha. Do , n cn c gi l stateless cipher.

    Stream cipher cng c th xem l mt block cipher vi kch thc khi tng

    i nh (thng l 1 bit). Vic m ha bit hin ti ph thuc vo trng thi ca

    qu trnh m ha (cc bit c m ha trc ). Do , n cn c gi l

    state cipher.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 32 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    2.3.2 Cc m hnh m ha v gii m

    Hin nay, cc m hnh m ha c th chia lm loi c bn sau: m ha kha

    i xng (symmetric key cryptography), m ha kha bt i xng (asymmetric

    key cryptography).

    2.3.2.1 M ha kha i xng

    M ha kha i xng l k thut m ha m trong qu trnh m ha v gii

    m cng s dng chung mt kha (shared key). M hnh ny gm 5 thnh phn

    sau y:

    Plaintext: D liu ban u, l u vo ca gii thut m ha.

    Encryption algorithm: Gii thut m ha thc thi cc tc v thay th v

    hon v trn plaintext.

    Hnh 2.3-4 S m ha kha i xng

    Secret key: Kha cng l mt u vo ca gii thut m ha. Kha l gi

    tr c lp vi plaintext cng nh gii thut m ha. Gii thut s to ra

    output khc nhau ty vo gi tr kha c s dng ti mi thi im. Cc

    thao tc thay th v hon v m gii thut thc hin trn plaintext c quy

    nh bi kha.

    Ciphertext: Output ca gii thut, thng ip dng khng hiu c. N

    ph thuc vo gi tr ca plaintext v kha s dng. i vi mt thng ip

    cho trc, hai kha khc nhau s dng cho cng gii thut s to ra 2

    ciphertext khc nhau.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 33 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Decryption algorithm: Gii thut m ha c thc thi theo chiu ngc

    li. u vo ca n l ciphertext v kha v to ra plaintext.

    V m hnh kha i xng s dng chung kha cho c m ha v gii m nn

    h thng s dng kha i xng c th m bo tnh ring t (confidentiality)

    nhng khng m bo tnh xc thc (authentication) v tnh chng thoi thc

    (non-repudiation) v khng c cch no xc nh ai l ngi to ra thng ip khi

    m c hai cng s hu kha.

    M hnh ny c mt s u im v khuyt im sau y:

    u im:

    - Nhanh hn rt nhiu ln so vi m hnh kha bt i xng.

    - An ton nu s dng kha c kch thc ln.

    Khuyt im:

    - Phn phi kha (key distribution): cn c c ch an ton lm vic

    ny.

    - Tnh m rng (scalability): mi cp ngi dng cn c mt kha ring,

    do , s lng kha s rt ln khi cn trao i vi nhiu ngi.

    - Tnh bo mt (security): khng m bo tnh xc thc (authentication)

    v tnh chng thoi thc (non-repudiation).

    Vi li ch v tc thc thi nhanh, m hnh kha i xng c s dng kh

    rng ri trong thc t. C nhiu gii thut lm vic theo m hnh ny. in hnh

    nht l cc gii thut sau y:

    Data Encryption Standard (DES)

    Triple DES (3DES)

    Advanced Encryption Standard (AES)

    Blowfish

    IDEA

    RC4, RC5 v RC6

    an ton ca cc gii thut (kha c kch thc khc nhau) i vi phng

    php tn cng brute-force c cho hnh sau:

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 34 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 2.3-5 Sc mnh ca cc gii thut kha i xng

    2.3.2.2 M ha kha bt i xng

    Trong nhiu trng hp, ngi ta mong mun s dng cc kha khc nhau

    cho qu trnh m ha v gii m. Khi , m hnh kha bt i xng s c s

    dng. M hnh ny c 6 thnh phn sau y:

    Plaintext: D liu ban u, l u vo ca gii thut m ha.

    Encryption algorithm: Gii thut m ha thc thi cc tc v thay th v

    hon v trn plaintext.

    Public and private keys: Cp kha c s dng cho m ha v gii m.

    Cc thao tc thay th v hon v to ra bi gii thut m s ph thuc vo

    vic s dng private key hay public key lm u vo cho gii thut.

    Ciphertext: Output ca gii thut, thng ip dng khng hiu c. N

    ph thuc vo gi tr ca plaintext v kha s dng. i vi mt thng ip

    cho trc, hai kha khc nhau s dng cho cng gii thut s to ra 2

    ciphertext khc nhau.

    Decryption algorithm: gii thut nhn vo ciphertext v private key tng

    ng v to ra plaintext.

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 35 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 2.3-6 M hnh m ha s dng kha bt i xng

    Hnh 2.3-7 M hnh gii m s dng kha bt i xng

    Trong m hnh ny, mt thng ip khi c m ha bng public key th ch c

    th c gii m bi private key tng ng v ngc li. Public key l kha

    c cng khai cho tt c mi ngi, private key l kha m ch ch nhn ca n

    c bit. Public key v private key c lin quan n nhau v mt ton hc

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 36 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    nhng c mt c im quan trng l khng th xc nh c private key

    (public key) nu ch bit c gii thut m ha v public key (private key).

    M hnh ny c th m bo c tnh ring t (confidentiality), tnh xc thc

    (authentication) v tnh chng thoi thc (non-repudiation).

    Nu ngi gi mun m bo tnh ring t (confidentiality) ca thng ip, h

    s s dng public key ca ngi nhn m ha thng ip (secure message

    format), khi thng ip ch c th c gii m bi ngi nhn.

    Nu ngi gi mun m bo tnh xc thc (authentication), h s s dng

    private key ca mnh m ha thng ip (open message format), khi ngi

    nhn s s dng public key ca ngi gi gii m. Nu gii m c ngi

    nhn s bit chc rng thng ip c gi i t chnh ngi s hu private

    key.

    Trong trng hp mun m bo c tnh ring t v tnh xc thc, ngi gi

    s m ha thng ip bng public key ca ngi nhn, sau , m ha tip bi

    private key ca mnh (secure and signed format). Khi ngi nhn nhn c

    thng ip, h s xc thc bng cch gii m thng ip vi public key ca

    ngi gi, sau gii m vi private key ca mnh.

    Tm li, m hnh ny c nhng u im v khuyt im sau y:

    u im:

    - Vic phn phi kha n gin hn nhiu so vi m hnh kha i xng.

    - C tnh m rng cao.

    - m bo tnh ring t, tnh xc thc v tnh chng thoi thc.

    Khuyt im:

    - im yu ln nht ca m hnh ny l lm vic chm hn rt nhiu ln

    do phc tp tnh ton cao.

    Cc gii thut sau y l mt s v d cho m hnh ny:

    RSA

    Elliptic Curve Cryptosystem (ECC)

    Diffie-Hellman

    El Gamal

  • Chng 2: C s l thuyt

    GVHD: ng Trn Khnh 37 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Digital Signature Standard (DSS)

    Hnh 2.3-8 Cc nh dng thng ip

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 38 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    CHNG 3: CC NGHIN CU LIN QUAN

    c nhiu h thng c a ra [7] [8] [9] s dng ging ni lm c

    trng sinh trc to xc thc, to kha m ha. Chng ny trnh by cc

    nghin cu v vn xc thc v m ha d liu bng cc phng thc sinh

    trc khc nh trng mt, khun mt.

    3.1 H thng m ha bng cch to kha da trn trng mt

    ngi

    H thng m ha bng cch to kha da trn trng mt ngi c a ra

    trong ti liu [10] l mt m hnh c s dng mt s k thut dng trong h thng

    ang xy dng nh m sa li Reed-Solomon v mt s gii thut m ha (DES

    AES)

    3.1.1 M hnh h thng

    Vi h thng m ha i xng truyn thng, kha gii m phi ging chnh xc

    vi kha m ha. Tuy nhin, nhng c trng ny c trch xut t cng mt

    trng mt qua nhiu ln khc nhau lun lun khc nhau do nhng nguyn nhn

    nh: nhiu im nh, s bp mo trng mt, s che khut ca mi mt, m

    mt Do , nhng c trng ca trng mt khng c s dng mt cch trc

    tip lm kha. gii quyt vn ny, bi nghin cu ny s dng gii

    thut sa li loi tr s khc nhau.

    Trong qu trnh m ha, vector c trng c rt trch t trng mt. Ti thi

    im , m sa li (Error Correction Code) c to ra bi gii thut Reed-

    Solomon. Sau vector c trng ny c bin i thnh kha mt m bng

    cch s dng hm bm (hash). Mt vi gii thut m ha tng qut s dng

    kha ny m ha d liu nh: DES, AES

    Trong qu trnh gii m, vector c trng c rt trch t trng mt ca ngi

    dng v c sa li bi m sa li. Sau , s dng cng hm bm trong qu

    trnh m ha bin i vector c trng thnh kha mt m. Cui cng, gii

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 39 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    thut m ha tng ng s dng kha mt m ny khi phc d liu c

    m ha.

    Hnh 3.1-1 M hnh h thng m ha

    3.1.2 Qu trnh rt trch c trng

    Cc phng php tin x l c s dng nh v v chun ha trng mt.

    M mt trn, m mt di v lng mi thng bao ph trng mt, ta xc nh vng

    quan tm (region of interesting- ROI) l 3/4 vng bn trong ca na di trng

    mt, n cha thng tin phn bit cc trng mt khc. Ta chun ha ROI l

    mt khi hnh ch nht 256 x 64 im nh

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 40 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 3.1-2 Tin x l trng mt

    B lc Gabor (Gabor filter) 2-D c xc nh nh sau:

    [ ] [

    ] [

    ]

    Trong , f l tn s ca bc sng phng hnh sin, v l hng s khng

    gian ca hnh bao Gaussian dc theo trng x' v y' tng ng, biu th s nh

    hng ca Gabor filter.

    nh trng mt c chun ha c lc bi Gabor filter vi

    . Hnh 3.1-3 cho v d v hnh nh c lc. Sau , cc nh

    ny c chia thnh cc khi 16x4.Ta tnh trung bnh (mean) cho mi khi. Ta

    nhn c 16x4x4 = 256 gi tr t mt nh trng mt to nn mt vector 256

    chiu. V nhng yu t khng r rng nh nhiu, s bp mo trng mt, s che

    khut mi mt, m mt nhng nh khc nhau ca cng 1 trng mt s khng

    ging nhau chnh xc. Do , cc vector ca nhng nh ny s hi khc. Ta

    chun ha mi thnh phn ca vector thnh mt s nguyn trong min [0, 15]

    loi b hu ht s khc nhau. Vector c chun ha ny c gi l vector c

    trng trng mt, c trnh by nh sau:

    V = (M1, M2,,M256)

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 41 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Tuy nhin, s chun ha khng loi b c tt c s khc nhau gia cc

    vector c trng c to nn t nhiu nh ca cng mt trng mt v vn cn

    vi thnh phn ca vector c trng l khc nhau. Nu s lng cc thnh phn

    khc nhau ca 2 vector c trng nh hn 1 ngng T no , chng s c

    xem l nhng nh ca cng 1 trng mt. Ngc li, chng c xem l nhng

    nh ca cc trng mt khc.

    Hnh 3.1-3 Hnh nh c lc

    3.1.3 M ha v gii m

    Nhng vector c trng ny c dng to ra kha mt m cho qu trnh

    m ha v gii m.

    Trong qu trnh m ha, nhng vector c trng ny c dng m ha d

    liu. Gi s rng chiu di ca vector trng mt l N v ngng khc nhau l T,

    qu trnh m ha d liu s nh sau:

    1. Tnh m Reed-Solomon (N+2T, N, T) ca vector c trng. M Reed-

    Solomon cha 2 phn: d liu vector v m sa li. Ta ch gi li m

    sa li.

    2. Bin i vector c trng thnh kha c chiu di c nh bng cch

    dng hm bm (v d. MD5).

    3. Ta s dng kha mt m v mt vi gii thut m ha i xng (v d.

    AES) m ha d liu.

    Trong qu trnh gii m, vector c trng c dng gii m d liu. Qu

    trnh gii m c thc hin nh sau:

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 42 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    1. S dng gii thut gii m Reed-Solomon sa vector c trng vi

    m sa li (ECC) thu c trong qu trnh m ha.

    2. Bin i vector c sa li thnh kha bng cch dng cng hm

    bm ging qu trnh m ha.

    3. S dng kha ny v gii thut gii m tng ng (v d. AES) gii

    m d liu.

    Nu vector gii m c s sai khc nh hn T vi vector m ha, 2 vector ny

    s c xem l c trch xut t cng 1 trng mt, gii thut gii m Reed-

    Solomon c th bin i vector gii m thnh vector m ha. Ngc li, vic gii

    m tht bi.

    3.1.4 Kt qu thc nghim v phn tch

    Hnh 3.1-4 th hin kt qu ca thc nghim

    Hnh 3.1-4 ng cong FAR v FRR

    ngn nhng k mo danh gii m d liu thnh cng, FAR phi bng

    0.Theo Hnh 3.1-4 v Bng 3.1-1, s li c chn l 107 v FAR, FRR tng

    ng l 0%, 5.5556%. Theo l thuyt m Reed-Solomon, m RS(570, 256, 107)

    c chn sa li.

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 43 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Bng 3.1-1 FAR, FRR v ngng T

    3.2 Sinh trc hc khun mt v phng php nhn dng

    Eigenfaces

    Sinh trc hc khun mt v phng php nhn dng Eigenfaces c

    nghin cu v pht trin t rt lu. Di y l mt s nghin cu v n c

    rt trch t mt s ti liu ti [11] [12] [13] [14].

    3.2.1 Gii thiu

    Khi gp mt ngi no , khun mt c l l im gy ch u tin i vi

    chng ta. Kh nng ghi nh v nhn dng khun mt ca con ngi rt c bit.

    Ngi ta c th ghi nh v nhn ra khun mt ca hng trm, thm ch hng

    ngn ngi m h tng bit, d sau mt khong thi gian rt lu khng gp; hay

    d h c thay i kiu tc, hay gi i Rt nhiu nghin cu lin quan n vic

    nhn dng khun mt c thc hin cho n nay.

    Hin nay, c hai cch tip cn c bn nhn dng khun mt.

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 44 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Phng php da trn c trng (feature-based): tp trung vo vic

    phn tch v trch xut cc c trng ring bit nh mt, mi, ming v b

    cc khun mt t nh ngha mt m hnh khun mt da trn v tr,

    kch thc v quan h ca chng. Phng php ny i hi cc tnh ton

    v m hnh ha rt phc tp, bn cnh , vic nhn dng t nhiu gc

    nhn khc nhau cng c chng minh l rt kh kh thi cng nh n rt

    nhy cm vi cc thay i trn gng mt. Tuy nhin, cch tip cn ny

    vn ph bin nht trong lnh vc th gic my tnh hin nay.

    Phng php da trn nh (image-based): da trn cc khi nim ca

    l thuyt thng tin v phng php phn tch thnh phn chnh (Principle

    Component Analysis PCA). Trong phng php ny, thng tin trn ton

    b nh khun mt u cn thit (khng phi ch vi c trng ring bit).

    Cc nh khun mt s c thu gim chiu bng cch chiu vo khng

    gian cc khun mt (eigenfaces) c trch xut t mt tp hun luyn

    (training set) v sau c phn loi bng cch so snh v tr ca n vi

    v tr ca cc c nhn bit.

    3.2.2 Phng php Eigenfaces

    i vi cc nh khun mt, d c khc nhau nh th no i na th chng vn

    c chung cc mu (pattern) thng tin nht nh, gi l cc eigenfaces. Cc mu

    thng tin ny c ng gp vo cc khun mt khc nhau vi t l khc nhau, mi

    khun mt c th xp x thnh mt t hp tuyn tnh cc eigenfaces v vector

    cc h s l c trng cho khun mt trong tp hp cc khun mt hin ti.

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 45 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 3.2-1 Mt s Eigenface

    Vic tnh ton eigenfaces c thc hin s dng mt cng c ton hc l

    Principal Component Analysis - PCA. PCA mt phng php thng k c trnh

    by chi tit [11]. Phng php ny thng c dng thu gim s chiu

    ca mt i tng d liu no nhm gim phc tp tnh ton. Trong mt

    tp d liu nhiu chiu phn b hn n, PCA c gng tm ra cc vector c bn

    (eigenvector), mi eigenvector s tng ng vi mt eigenvalue (eigenvalue

    cng ln th s ng gp ca eigenvector vo s phn b d liu cng ln), sau

    chn ra cc eigenvector c eigenvalue ln nht. Cc eigenvector ny s to

    ra mt khng gian con (sub space) c s chiu nh hn nhiu v d liu ban u

    s c chiu ln v tnh ton trn sub space ny.

    Mattew Turk v Alex Pentland thuc hc vin Massachusetts (M) s dng

    phng php ny trong mt nghin cu nhn dng khun mt v c trnh by

    [12]. Theo bi bo ny, vic nhn dng khun mt i qua cc bc sau:

    Chun b mt tp cc nh hun luyn (training set),

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 46 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Tnh ton cc eigenfaces t tp hun luyn v gi li M eigenfaces c

    eigenvalue ln nht, M eigenfaces ny nh ngha face space cho vic

    nhn dng,

    Chiu cc nh khun mt bng vo trong face space ta c cc vector

    c trng cho mi khun mt l cc vector ca cc h s.

    Chiu khun mt cn c nhn dng vo face space v xc nh xem n

    ph hp nht vi khun mt bit no bng cch so snh vector h s ca n

    vi cc vector trong tp hun luyn.

    3.2.2.1 Tnh ton eigenfaces

    Cc eigenfaces l tp cc eigenvector ca ma trn hip phng sai xy dng

    t tp nh hun luyn.

    Gi s ta c tp hun luyn gm M nh c kch thc h x w = N pixel. Mi nh

    i trong tp ny c th c biu din thnh mt vector N chiu.

    Vic tnh ton eigenfaces tri qua cc bc sau y:

    Tnh vector khun mt trung bnh (mean image):

    = 1

    M iMi=1 (3.1)

    Tnh vector sai s cho mi vector khun mt

    i = i (3.2)

    Cc vector sai s ny c sp xp to thnh mt ma trn d liu kch

    thc N x M

    A = [ 1 2 M] (3.3)

    To ma trn hip phng sai (covariance matrix) bng cch nhn ma trn

    (1.4) vi ma trn chuyn v ca n (transpose matrix)

  • Chng 3: Cc nghin cu lin quan

    GVHD: ng Trn Khnh 47 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    C =AAT (3.4)

    Tnh ton cc eigenvector v eigenvalue

    Mt vector u c gi l eigenvector ca ma trn hip phng sai C khi:

    Cu= u

    Trong , c gi l eigenvalue tng ng vi u.

    Ma trn C c kch thc N2 x N2 s c N2 eigenvectors, mi eigenvector tng

    ng vi mt eigenvalue. Tuy nhin, khi M

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 48 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    CHNG 4: PHN TCH V THIT K H THNG

    Chng ny trnh by v vic phn tch v thit k h thng, cc thnh phn

    ca h thng, cc qu trnh s dng ca h thng v cc cng ngh c s

    dng.

    4.1 Phn tch, thit k h thng

    4.1.1 M t h thng

    Cng ging nh a s cc h thng xc thc v m ha khc, h thng chng

    ti ang xy dng v mt nghip v khng qu phc tp. M hnh sau th hin

    cc use case ca h thng:

    Hnh 4.1-1 M hnh use case ca h thng

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 49 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    4.1.1.1 Actor

    H thng c 1 actor: User

    nh ngha: l ngi trc tip tng tc vi h thng.

    Chc nng:

    - ng k c trng sinh trc vi h thng

    - ng k li c trng sinh trc sau khi ng k

    - Xc thc vo ng nhp vo h thng

    - Duyt h thng file

    - M ha v gii m file

    4.1.1.2 Cc use case

    1. Enroll

    Bng 4.1-1 M t use case Enroll

    Tn Use-case Enroll

    Actor User

    Khung cnh Ngi dng ng k thng tin ging ni vi h

    thng

    M t Ln u s dng h thng ngi dng phi ng

    k thng tin ging ni ca mnh

    iu kin ban u Khng

    iu kin lc sau

    Thng tin cn thit xc thc ngi dng c

    lu trong h thng. H thng s chuyn n mn

    hnh duyt file

    Dng s kin

    Actor H thng

    Duyt chn file ging

    ni thu sn, c th

    chn nhiu file tng

    chnh xc

    Tnh ton thng tin tr

    gip cn thit cho qu

    trnh xc thc sau ny

    v lu xung file. To

    kha t thng tin sinh

    ging ni thu c

    2. Re-enroll

    Bng 4.1-2 M t use case Re-enroll

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 50 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Tn Use-case Re-enroll

    Actor User

    Khung cnh Ngi dng mun ng k li thng tin ging ni

    vi h thng

    M t

    Ngi dng chn chc nng Enroll, sau xc

    thc vi h thng; sau ng k li thng tin

    ging ni.

    iu kin ban u Ngi dng ng k ging ni vi h thng v

    xc thc thnh cng

    iu kin lc sau

    Thng tin cn thit xc thc ngi dng c

    lu trong h thng. H thng s chuyn n mn

    hnh duyt file

    Dng s kin

    Actor H thng

    Duyt chn file ging

    ni thu sn, c th

    chn nhiu file tng

    chnh xc

    Tnh ton thng tin tr

    gip cn thit cho qu

    trnh xc thc sau ny

    v lu xung file. To

    kha t thng tin sinh

    ging ni thu c

    3. Login

    Bng 4.1-3 M t Use-case Login

    Tn Use-case Login

    Actor User

    Khung cnh Ngi dng ng nhp vo h thng

    M t

    Ngi dng chn chc nng Authentication, sau

    duyt chn file ging ni xc thc vi h

    thng

    iu kin ban u Ngi dng ng k ging ni vi h thng

    iu kin lc sau H thng s chuyn n mn hnh duyt file

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 51 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Dng s kin

    Actor H thng

    Duyt chn file ging

    ni thu sn, c th

    chn nhiu file tng

    chnh xc bng cch

    ch nh Number of

    samples

    Rt trch c trng

    ging ni v tnh ton

    xem thng tin ny c

    khp vi thng tin ng

    k hay khng nh vo

    thng tin tr gip lu

    trong h thng.

    4. Encrypt/Decrypt file

    Bng 4.1-4 M t use case Encrypt/Decrypt file

    Tn Use-case Encrypt/Decrypt file

    Actor User

    Khung cnh Ngi dng mun m ha file d liu

    M t

    Sau khi ng k ging ni hoc xc thc thnh

    cng, ngi dng c quyn thao tc trn h thng

    file v m ha/gii m file d liu

    iu kin ban u Ngi dng phi xc thc thnh cng vi h

    thng

    iu kin lc sau D liu c m ha/gii m v lu vo file

    Dng s kin

    Actor H thng

    Ngi dng long-touch

    vo file d liu mong

    mun, sau chn

    Encrypt hoc

    Decrypt trn option

    menu.

    H thng s dng kha

    m ha hoc gii m

    file d liu.

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 52 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    4.2 Cc thnh phn ca h thng

    Da vo nhng hiu bit t c v rt trch thng tin sinh trc, m sa

    li, v m ha/gii m, chng ti xy dng h thng xc thc v m ha d

    liu trn android. C hai h thng c xy dng song song vi nhau. Mt h

    thng s dng file ging ni v mt h thng thu ging ni trc tip. im khc

    bit ln nht ca hai h thng ny l cch nhn mu tn hiu ging ni. i vi

    h thng s dng file ging ni, mu tn hiu ging ni c ly t file audio, cn

    h thng cn li, ging ni c thu nhn trc tip t micro ca thit b. H thng

    c phn thnh nhng thnh phn chnh sau y.

    4.2.1 Thnh phn thu nhn ging ni

    Thnh phn thu nhn ging ni trn hai h thng khc nhau c s khc nhau.

    i vi h thng s dng file ging ni thu sn, mu tn hin ging ni s c

    ly gin tip thng qua file audio c record trc . Vi h thng cn li

    th ging ni s c thu trc tip t micro v chuyn thnh mng tn hiu ging

    ni. Th vin Android [15] h tr hai cch ly ging ni thng qua hai lp

    MediaRecorder v AudioRecorder. MediaRecorder l mt lp trong Android h

    tr thu nhn audio, video t cc cm bin ca thit b. Nhng nh dng audio

    m n c th h tr bao gm MP3, FLAC, AAC, MIDI v cha h tr nh dng

    PCM/WAVE (Android di 4.1). Vic khng h tr nh dng PCM/WAVE cho

    android di 4.1 gy tr ngi cho vic hin thc h thng v mu tn hiu m

    thanh c thu nhn di dng PCM/WAVE m vic chuyn tn hiu t nhng

    nh dng khc v PCM/WAVE cng phc tp. khc phc vn ny, lp

    AudioRecorder c chn v s dng v u th h tr nh dng PCM/WAVE

    ca n cng nh l kh nng c x l vi mu tn hiu ging ni ngay trong lc

    thu nhn.

    c hai h thng, ging ni c thu vi tn s ly mu l 8000 Hz nn theo

    l thuyt Nyquist th tn s ti a ca tn hiu ging ni c th thu gi c l

    4000 Hz. Nhng nhiu cng qu vi ging ni ca mt ngi bnh thng

    c tn s t 300 Hz n 3400 Hz. Kch thc mu c chn l 16-bit v nh

    dng ca m thanh l PCM-signed nn cng ca tn hiu ging ni c th

    biu din trong khong t -215 (-32768) n 215 (32768). Loi knh c chn

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 53 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    cho mu tn hiu l mono gim s phc tp trong qu trnh thu nhn tn hiu

    v n khng nh hng trong vic nhn dng ging ni.

    4.2.2 Thnh phn rt trch c trng sinh trc

    Vic rt trch ra vector c trng i theo mt ng ng (pipeline) t khu x

    l mu tn hiu ging ni ra tn hiu s n vic p dng cc gii thut rt trch

    to ra vector c trng cho ging ni. C nhiu k thut v gii thut rt trch

    c p dng, di y l hai gii thut c chng ti p dng ly vector

    c trng.

    4.2.2.1 Rt trch c trng bng gii thut LPC

    Rt trch vector c trng bng phng php LPC i qua cc bc:

    i mu tn hiu ging ni t dng byte sang dng s: Mu tn hiu ging

    ni d c c t file hay thu trc tip u di dng mt chui byte. Vic

    cn lm l i chui byte ny sang dng s. Cch lm y l i 2 byte

    (16-bit) ra gi tr nguyn ca n sau ly t l cho 32768 (216 gi tr). Ty

    vo h thng lu gi tr di dng big-endian hay little-endian m th t

    c 2 byte c hon i cho nhau. Gi tr ca mu tn hiu sau khi i

    s nm trong min tr t -1 n 1.

    p dng k thut chun ha mu tn hiu ging ni nh trnh by trong

    phn 2.1.2.1 cho ra nhng mu tn hiu c th so snh c vi nhau.

    Kh khong lng bng cch loi b nhng phn t tn hiu c ln nh

    hn ngng 0.002 (di 0.002 c xem l khong lng).

    p dng gii thut d tm im cui nh trnh by trong phn 2.1.2.4

    S dng gii thut rt trch LPC vi u ra l mng vector c trng 16

    chiu. rng ca khung c chn l 128 v cc khung chng ln nhau

    mt khong bng mt na rng ca khung.

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 54 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 4.2-1 Rt trch vector c trng bng gii thut LPC

    4.2.2.2 Rt trch c trng bng gii thut FFT

    Rt trch vector c trng bng phng php FFT i qua cc bc:

    Cc bc i tn hiu ging ni sang tn hiu s sau chun ha n l

    nhng bc bt buc phi lm trc khi rt trch vector c trng. Hin

    thc ca n tng t nh hin thc ca gii thut LPC

    Kh khong lng bng cch loi b nhng phn t tn hiu c ln nh

    hn ngng 0.002 (di 0.002 c xem l khong lng)

    Kh nhiu bng cch lc b nhng phn t tn hiu ging ni c tn s cao

    hn ngng 2853 Hz.

    S dng gii thut rt trch FFT vi u ra l mng vector c trng ln

    lt 32, 64, 128 chiu. rng ca khung c chn l 128 v cc khung

    chng ln nhau mt khong bng mt na rng ca khung.

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 55 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 4.2-2 Rt trch vector c trng bng gii thut FFT

    4.2.2.3 Cng ngh c s dng

    Modular Audio Recognition Framework (MARF) [16] l mt th vin m ngun

    m tp hp cc gii thut x l ngn ng t nhin, ging ni, m thanh c

    vit bng ngn ng Java v c thit k thnh nhng module. Mi module

    tng ng vi mt qu trnh trong tin trnh rt trch ra vector c trng. Vi cu

    trc module, ta c th m rng th vin bng cch thm mi nhng gii thut

    mi module mt cch d dng. Th vin ny c dng ch yu hc tp v

    nghin cu. Hin ti, bn release cui cng ca n l vo nm 2007 v mt s

    gii thut trong vn cha c hin thc. Kt qu tt nht ca th vin thu

    nhn c l 82.76%. H thng ang xy dng da mt phn vo th vin

    MARF v c mt cht ci tin thu c tn hiu ging ni c cht lng tt

    hn. Nhng thnh phn s dng li l Loader (WAV), Preprocessing (Low-Pass,

    Endpoint), Feature Extraction (FFT, LPC).

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 56 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 4.2-3 Cu trc MARF Framework

    4.2.3 Thnh phn chun ha

    Trc khi i qua thnh phn sa li (Reed-Solomon), vector c trng phi i

    qua mt bc bin i (transform) cho ra mt vector m cc gi tr ch l

    nhng gi tr nguyn dng (khc vi vector ban u l nhng gi tr thc).

    Bc ny c thc hin bi thnh phn chun ha vector. Vic chun ha

    vector c trng gip cho min gi tr ca cc phn t ca vector thch hp hn

    cho qu trnh sa li. Hin ti, gii thut sa li ch p dng cho vector m nhng

    gi tr ca n l s nguyn dng v vn cha c cch bin i no ti u. Ty

    vo mi phng php rt trch vector c trng khc nhau (cho ra vector c

    trng vi min tr khc nhau) m phng php bin i khc nhau.

    Vi phng php rt trch vector c trng LPC, min gi tr ca cc phn t

    vector chy t -1 n 1. Cch bin i c p dng l chia khong gi tr t -1

    n 1 ca vector c trng sang min s nguyn t 1 n 5 sao cho cc gi tr

    phn b vo nm khong ng u nhau.

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 57 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    Hnh 4.2-4 Php bin i vector c trng LPC

    Vi phng php rt trch vector c trng FFT, th min gi tr ca vector c

    trng c sinh ra rng hn t 0 n v cng. Phng php bin i c p

    dng l chia khong gi tr t 0 n v cng ca vector c trng sang min s

    nguyn t 1 n 20 bng cch bin i phn nguyn sau khi lm trn. Thc t

    gi tr sau khi bin i ch n 13 l ti a.

    Hnh 4.2-5 Php bin i vector c trng FFT

  • Chng 4: Phn tch v thit k h thng

    GVHD: ng Trn Khnh 58 SVTH: L Phm Tuyn Dng T Huy L Tro Vit Cng

    4.2.4 Thnh phn sa li

    Mc ch ca thnh phn ny l t vector c trng c th sinh ra cc thng

    s sa li. Nh vo cc thng s ny, ta khng cn phi lu tr kha trong my.

    lm c vic ny, thnh phn to kha s dng gii thut Reed-Solomon

    [17]. C th chia thnh phn to kha ra lm hai nhim v chnh da vo gii

    thut ca Reed-Solomon:

    Encode: c thc hin trong qu trnh ng k (enrollment). Vector c

    trng sau khi c chun ha, thng qua gii thut Reed-Solomon s to

    ra m sa li. H thng s lu tr m sa li ny trong my s dng

    trong qu trnh xc thc.

    Hnh 4.2-6 Encode trong R-S

    Decode: c s dng trong cc ln s dng h thng tip theo (qu trnh

    xc thc). H thng s s dng m sa li sinh trc kt hp vi

    vector c trng ( qua chun ha) a vo gii thut gii m ca

    Reed-Solomon. Gii thut ny s