NOLLEN ~ KROCHTEN

BLINKEN Duintoponiemen tussen Wijk aan Zee en Camperduin

Frits David Zeiler 1 9 9 5

De kustduinen, een rijkvoorziene leemte

De Nederlandse kustduinen vormen, historiografisch gezien, een terra incognita. Het lijkt wel of degenen, die zich bezig houden met de geschiedenis van dorpen, steden en landschappen in de buurt van de Noordzee al even weinig greep op deze zandheuvels kunnen krijgen als de tekstschrijver van het oude Burgerlijk Wetboek (1). Het baanbrekende werk van De Cock over Kennemerland bijvoorbeeld behandelt de oude duinen, de strandvlakten en de veenontginningen vrijwel uitputtend, maar laat het jonge duinlandschap links liggen (2). Nu moet te zijner verdediging worden gezegd, dat het geomorfologisch en bodemkundig onderzoek van de duinen op het moment dat hij zijn studie afrondde, nog maar net op gang was gekomen, en dat niemand nog maar de geringste voorstelling had van de omvang en dynamiek van de laatmiddeleeuwse duinvorming. Ook het eerste en tot dusverre enige boek dat aan de geschiedenis van de duinen zelf is gewijd, Jelles' historisch overzicht van het huidige Noordhollands Duinreservaat, moest over de periode vóór 1600 noodzakelijkerwijs vaag _en algemeen blijven. Pas in 1970 zou immers het basale artikel van Jelgersma c.s. worden gepubliceerd, waarin het proces van jonge duinvorming in grote lijnen kon worden weergegeven. Ook sedertdien is er overigens door beroeps- en amateurhistorici maar spaarzaam gebruik gemaakt van deze nieuwe kennis. Alleen Rentenaar heeft zich serieus met de vroege geschiedenis van de duinen als zelfstandige eenheid beziggehouden, maar tot zijn lang verbeide overzichtswerk is het uiteindelijk evenmin gekomen. De grootste kenner van de geschiedenis van het kustgebied, de geograaf Schoor!, heeft zich voornamelijk gericht op het Noordhollandse waddengebied, dat eertijds bij de Zijpe begon. Een vergelijkbare intensieve en ingenieuze speurtocht naar het wedervaren van het 'vasteland' is nog door niemand ondernomen. Een poging van de gerenommeerde amateurarcheoloog Diederik, om het werk van De Cock met de nieuwverworven inzichten van de laatste dertig jaar aan te vullen, is op een mislukking uitgelopen. Misschien kwam dit mede, omdat ook hij zich niet heeft willen inlaten met het gebied, dat na 1200 door de zandstormen aan het zicht is onttrokken maar juist in de vroege middeleeuwen een integraal onderdeel vormde van een der kerngebieden van het graafschap 'Vriesland'. Merkwaardig genoeg laten ook waterstaatshistorici de duinen voor wat ze zijn, terwijl de aanwezigheid ervan als kustbarrière alsmede het feit, dat zij nogal wat kwel ( duinval) aan het achterland afgeven, voor de hydrografie van geheel Holland van essentieel belang moeten worden geacht. Vanuit de beroepsarcheologie lijkt de aarzeling wat te verminderen, getuige de onlangs gepubliceerde archeologische kaart van Holland's Noorderkwartier, waarop aanzetten tot een reconstructie worden gegeven van het vroegmiddeleeuwse kustlandschap vóór de grote verstuivingen.

Met dat alles is het verzamelen van duintoponiemen een hachelijke zaak. In de eerste plaats is het pionierswerk van een aanzienlijke omvang. Verschillenden zijn eraan begonnen, maar niemand heeft het ooit afgemaakt, laat staan gepubliceerd. In de tweede plaats is het materiaal buitengewoon divers. Er zijn lijsten met 'uit de volksmond' opgetekende namen (inclusief volksetymologische verklaringen over zoekgeraakte bakkers), kaarten uit vrijwel alle perioden van de cartografie, veldnameninventarisaties en historisch-kadastrale gegevens met betrekking tot de binnenduinrand, losse gegevens uit transportakten, verpondingsregisters en molenboekjes, en last but not least de werkelijk oude toponiemen uit het kustgebied zoals die in het Lexicon van Künzel c.s. bijeen zijn gebracht. Hoe en wat te kiezen?

Het verzoek van n.v. PWN waterleidingbedrijf Noord-Holland, om met dit verzamelen een begin te maken, heeft geleid tot het formuleren van een aantal uitgangspunten. Deze zijn tijdens het onderzoek hier en daar wat bijgesteld, maar niet wezenlijk veranderd. We zullen deze nu allereerst behandelen.

1

Tijd en ruimte

De aanvankelijke opdracht sprak van veldnamen, d.w.z. namen van en in het terrein. Dit bleek om verschillende redenen een te beperkt begrip. In de eerste plaats is het vroege namenmateriaal dermate gering van omvang, dat elk toponiem iets over de vroegere landschappelijke situatie kan zeggen en dus van belang moet worden geacht. Als voorbeeld moge de plaatsnaam Arem dienen, die we volgens Rentenaar in het zuidwesten van de Egmonder duinen moeten localiseren en die door hem wordt afgeleid uit haar, begroeide heuvel. Deze naam is alleen uit een aantal schriftelijke bronnen bekend en zal, ook al zegt hij veel over de landschapsgeschiedenis, uit de twintigste-eeuwse volksmond niet meer worden gehoord. In de tweede plaats kunnen namen in hun onderlinge samenhang vaak veel beter worden begrepen. Een voorbeeld daarvan is de (water)naam Mare, die we zowel in historische bronnen als op de huidige topografische kaarten in allerlei gedaanten aantreffen in het gebied tussen Heemskerk en Castricum. Deze vermeldingen bieden zowel in hun samenhang als in combinatie met bodemkundige en historisch-geografische gegevens de mogelijkheid, het vroegmiddeleeuwse landschap ter plaatse op een redelijk betrouwbare wijze te reconstrueren. Daarmee is tegelijkertijd nog een derde reden gegeven om meer dan alleen pure veldnamen in het onderzoek te betrekken, nl. de relatie tussen duingebied en achterland. Wanneer we in ogenschouw nemen, dat de jonge duinvorming zich in historische tijd heeft afgespeeld, en dat ze een aanzienlijk deel van het bewoonde en bebouwde land uit de periode 700-1200 heeft overdekt, is het niet meer dan logisch om de binnenduinrand integraal bij het onderzoek te betrekken.

Daarbij moeten wel enige beperkingen worden gesteld, zowel in ruimte als in tijd. Wat het duingebied betreft- globaal gesproken het Noordhollands Duinreservaat, inclusief de Duinen van Six en het duingedeelte van het Bergerbos, en de Staatsduinen - zijn in beginsel alle namen opgenomen. Daarbij is geen onderscheid gemaakt tussen oude en moderne namen en al evenmin tussen 'echte' namen en soortnamen als 'pompstation' en 'blinker'. De laatste kunnen immers op den duur tot toponiemen worden, of hun functie op de omgeving overdragen, zoals uit de vele 'kaapduinen' en 'baaknollen' wel zal blijken. De enige beperking is gemaakt waar het de bebouwde kommen van Egmond aan Zee en Bergen aan Zee betreft (Wijk aan Zee viel net buiten het onderzoeksgebied). Hiervan zijn alleen een paar zeer typerende terreinnamen zoals Torensduin en Engelse Veld opgenomen.

Ten aanzien van de binnenduinrand zijn de criteria nog wat verscherpt. Alleen het Bergerbos is, als enig oud en omvangrijk bosgebied met tal van relatief ongeschonden landschapselementen, integraal behandeld. Voor het overige zijn opgenomen: alle toponiemen van vóór 1200; alle namen van wegen en dijken zoals die vóór ca. 1920 bestonden; alle nederzettings- en huisnamen, voorzover ze op de geraadpleegde kaarten werden aangetroffen; alle min of meer natuurlijke landschapselementen, zoals beken en duinrellen, bosjes, nollengrond, resten van veen- en broekland, percelen waarvan de naam wijst op een specifieke begroeiing (Elstweyd, Geylcroften) of gesteldheid (de Tichels, de Wiert); en tenslotte enkele grotere landschappelijke eenheden zoals polders. Dit namenmateriaal is steeds aan de hand van de algemene overzichtskaarten verzameld, echter met uitzondering van de Egmonden, waar dankbaar gebruik kon worden gemaakt van de heldere schetskaartjes uit het Historisch Kadaster van W.J. van den Berg. Als oostgrens zijn voor de verschillende gemeenten de volgende lijnen aangehouden: -in Heemskerk de Kuijckers Weg en de Neksloot; - in Egmond het Zuiderdijkje, de Hoge Dijk en de Lage of

Krommedijk;

2

-in Bergen de Duinvalsloot, het Wiertdijkje en het Verlengde Nesdijkje, de Meerweg-Maesdammerlaan-Renbaanlaan, het Van Reenenpark en de Vinkenkrocht, de Duinweg;

-in Castricum en Schoor! zijn alleen de kernen van de buurschappen en de aan de duinvoet grenzende landschapselementen opgenomen.

Verzameling en weergave van het materiaal

Het namenmateriaal is in de eerste plaats verzameld vanaf een aantal overzichtskaarten. Hiervan moeten met name de kaart van het Hoogheemraadschap der Uitwaterende Sluizen (eerste druk 1680, heruitgave 1745) en de topografische kaarten (1:50.000 uit 1857, 1:25.000 uit 1983) worden genoemd. Deze munten uit in nauwkeurigheid en gedetailleerdheid. De kaart van US is de eerste, die ook het Noordhollandse duingebied op een betrouwbare manier afbeeldt; eerdere kaarten van het Noorderkwartier, zoals die vansGrootenen Beeldsnijder, laten het als een conglomeraat van zandheuvels zien zonder enig verschil tussen zee- of binnenduin en tussen noord en zuid. Laatstgenoemde kaart levert overigens één duintoponiem op: het Swarte velt onder Schoor!.

Deze algemene kaartbronnen kunnen op verschillende manieren worden aangevuld. Daarvan behoren de beide kaarten van het duingebied bij Heemskerk en Castricum tot de belangrijkste, temeer omdat ze relatief vroeg zijn en, misschien gebruikmakend van ouder materiaal, een glimp weergeven van het laatmiddeleeuwse landschap. De ene kaart is gesigneerd en gedateerd: G.T. Langendijck, 1614, al gaat het om een laat-18de eeuwse copie waarop in de weergave van de namen nogal wat slordigheden voorkomen. De andere kaart is anoniem en oogt archaïscher, maar moet uit vrijwel dezelfde tijd dateren. We hebben hem gesteld op ca 1612; terminus post quem is de nieuwe naam van het huis te Heemskerk, Marquette, terminus ante quem is de waarschijnlijk in 1613 gegraven Hoepbeek Wat dit laatste betreft, zowel het feit dàt deze duinbeek van menselijke oorsprong is als de datering ervan, was een vermoeden dat al tijdens het vergelijken van de verschillende 17de eeuwse kaarten rees, maar pas door een toevallige ontdekking kon worden bevestigd (3). De meeste andere dorpen zijn voorzien van wat jonger materiaal. Voor Castricum beschikken we over de kaart van Rollerus uit 1737, fraai maar wat betreft de duinen niet zeer gedetailleerd. Wat Egmond aangaat geeft de kaart van Zoutman uit 1665 voorallandschappelijke informatie over de binnenduinrand. Overigens is het historische materiaal van na 1600 op voorbeeldige wijze door Van den Berg in zijn reeds genoemde kadaster bijeengebracht. De kaart van Dou, uitgegeven door Blaeu, van de heerlijkheid Bergen uit omstreeks 1660 is ook nu weer een onuitputtelijke bron gebleken, zeker waar het gaat om reminiscenties aan situaties in het duin in de eeuwen daarvóór. Wat Schoor! betreft ontbreken helaas gedetailleerde kaarten van vóór 1900. Het materiaal van nà die tijd is echter dermate overvloedig, dat ook dit noordelijkste deel van de duinen tussen Wijk aan Zee en Camperduin volop in de inventarisatie en interpretatie kon worden betrokken. Overigens bewezen ook de vroege toeristenkaarten van de Berger duinen goede diensten.

Het verzamelde materiaal is vervolgens aangevuld met gegevens uit de regionaal­historische literatuur en informatie van verschillende terzake kundigen. Onder hen moet allereerst de reeds genoemde R. Rentenaar te Amsterdam worden vermeld, die niet alleen wees op een aantal moeilijk vindbare vakpublicaties, maar ook zijn eigen fichemateriaal ter beschikking stelde en zijn deskundig licht liet schijnen over de voorlopige namenlijsten en

3

de daarbij opgevoerde interpretaties. Voorts werd belangrijk aanvullend materiaal ontvangen van de heren H. Kranendonk over Heemskerk, E. Mooij (via R. Roos) over Castricum, F. Zeiler over Bergen enK. van Lienen (en via hem H.J. Snip) over Schoorl. Daarmee is voor deze gemeenten ook een groot deel van de nog in de volksmond bekende namen vastgelegd.

Het materiaal is als volgt verwerkt. Elk van de vijf gemeenten is verdeeld in twee paragrafen: a waarin het eigenlijke duingebied wordt behandeld, b waarin de namen van de binnenduinrand worden_ gegeven. De volgorde is alfabetisch in lexicografische zin, wat inhoudt dat de letter ij als i + j wordt beschouwd en dus onder de i is te vinden. Er is niet gestreefd naar een uniformering van de spelling. ·-Daarvoor bleken de verschillen te groot en in sommige gevallen te veelzeggend. Niet alleen de H-inde vroegste vermeldingen van de naam Arem kan ons op een spoor brengen! Er is evenwel één uitzondering gemaakt, nl. bij de spelling van de veelvuldig voorkomend bijvoeglijke naamwoorden, afgeleid van toponiemen op -urn. Hierover bestaat onder regionaalhistorisch geïnteresseerden al jaren discussie. De vraag is kortweg, of men Bakkumer of Bakkummer dient te schrijven. Het eerste is in Noord-Holland gebruikelijk, maar wordt op rijksniveau - bijvoorbeeld bij de Topografische Dienst -niet nagevolgd. In feite gaat het om een schrijfwijze zoals die ook in Friesland wordt gebezigd en die lijkt te zijn ingegeven door de weergave van de Friese uitspraak, al ligt het probleem ingewikkelder dan het hier kan worden geschetst (4). In dit rapport is over het algemeen de traditionele Noordhollandse spelling met één m aangehouden.

Achter ieder toponiem in de lijsten zijn in beginsel vier soorten gegevens vermeld. Onder 1 vindt men de relevante vermeldingen, vaak de oudste en altijd de varianten. De bronnen zijn daarbij verkort weergegeven; de volledige verwijzing is te vinden in de lijst van kaartbronnen of in de algemene lij st van afkortingen. Onder 2 vindt men de omschrijving van de ligging van de zo genoemde plek. Onder 3 wordt een interpretatie gegeven of een poging daartoe gedaan. Voorzover niet naar specifieke literatuur wordt verwezen of zegslieden worden aangehaald, zijn deze interpretaties voor verantwoording van de samensteller. Deze literatuur en eventuele andere bijzonderheden vindt men tenslotte onder de 4. Er is naar gestreefd zoveel mogelijk kruisverwijzingen op te nemen, zodat niet alleen verschillende namen van eenzelfde complex (zoals de herinneringen aan de Mare) maar ook overeenkomstige namen (zoals de Russenbergen en andere herinneringen aan 1799) met elkaar kunnen worden vergeleken. Zeer afwijkende spellingen (De Caeg - De Kaag) zijn beide in de lijst opgenomen en verwijzen eveneens naar elkaar.

Interpretatie van het materiaal

Wanneer men de meer dan 1200 (5) verzamelde namen overziet, vallen zowel de overeenkomsten als de verschillen op. Rentenaar heeft in een van zijn vroegste artikelen al eens gewezen op de regionale verschillen in het gebruik van soortnamen en naamscombinaties. Zo zijn de in het hedendaags taalgebruik algemeen gebezigde begrippen als pan en duinrel vrijwel niet in het gebied benoorden Wijk aan Zee vertegenwoordigd; van het eerste troffen we er drie aan, van het tweede slechts twee. Blink en blinkerd daarentegen vonden we vrijwel alleen benoorden Egmond. De benaming vlak voor een duinvallei schijnt in oorsprong Noordhollands te zijn, maar zich in de loop der eeuwen enigszins ten koste van veld te hebben uitgebreid. Het woord kroft of krocht komt overallangs de binnenduinrand voor, maar wordt onder Heemskerk en Castricum ook gebruikt voor akkertjes in de duinen; dat zegt wellicht iets over de ouderdom daarvan. De aanduiding nol, in het huidige spraakgebruik gebezigd voor lage duintjes op de geestgronden, blijkt in het gehele gebied

4

mede te zijn gebruikt voor ronde toppen in het eigenlijke duin. In het achterland komen locale eigenaardigheden nog sterker tot hun recht. Zo kennen Heemskerk en Castricum de cie en wellicht zee voor afwateringssloot, spreekt men onder Noord- en Zuid-Wimmenurn over duinvalsloot en betitelen de dorpen Schoorl en Groet hun weteringen als moor. Een aantal van deze begrippen is hieronder in een aparte verklarende woordenlijst opgenomen.

De meeste toponiemen zijn samengesteld met een tweede substantief, een adjectief of beide; zelfs als een begrip in zijn wijde omgeving uniek is, voorziet men het toch graag van een nadere aanduiding. Zo werd bijvoorbeeld de Nok tot Schoorlse Nok en heeft men de cies onder Heemskerk moeten onderscheiden in een Grote en een Kleine of Luttik Cie. Ofschoon ze niet zijn geteld, moeten de vogelnamen de grootste categorie onder de duintoponiemen vormen. Het vernoemen van kneutjes of nachtegalen is niet iets van romantische geesten uit de late 19de of 20ste eeuw; het blijkt van alle tijden. Nu was de liefde voor gevogelte in vroeger perioden bepaald niet onbaatzuchtig, want op de meeste soorten werd gejaagd. Vogelwaters, ganzevelden en meeuwenlekken kunnen dus in oorsprong jachtterreinen zijn geweest (waarbij we ons niet moeten verbazen over het feit dat 'marels-' grutto's kunnen zijn en uilen via 'huijlers' tot zwanen kuÏmen worden getransformeerd). Waar water was, en dat was blijkbaar bijna overal in het nog niet van pompstations voorziene duin, konden bovendien vogel-of eendenkooien worden aangelegd. Waarschijnlijk ontlenen ook de waterstallen op de grens van Castricum en Heemskerk daaraan hun naam, al is dat iets wat nader zou moeten worden uitgezocht (er ligt hier in het terrein nog het restant van zo'n kooi). In combinatie met het woord veld kan trouwens gedacht worden aan een jachtterrein. Dat zou omgekeerd een interpretatie versterken van het Egmondse Vossendal als 'duinvallei waar roodbruine paarden werden geweid' - in plaats van 'plek waar op vossen werd gejaagd'.

Met die hippische vossen zijn we bij de namen beland, die duiden op agrarische activiteit in de duinen. Deze zijn wat betreft de noordelijke helft van het onderzochte gebied over het algemeen niet ouder dan de 19de eeuw, zulks met uitzondering van de 's­Heerenweide en Bokkenweide in de Verbrande Pan-vallei. De akkertjes in de Schoorlse duinen, met vertederende namen als 'Bas z'n tuintje', reiken soms tamelijk ver westwaarts, doch over de ouderdom ervan is nagenoeg niets bekend. Anders ligt dit bij het duin bezuiden Egmond aan Zee. Daar vinden we zowel in de namen als op de vroegste kaarten sporen van een vrij intensieve duincultivering, bijvoorbeeld op de Kaag benoorden Wijk aan Zee en de Knor onder Bakkum, beide namen die associaties oproepen met aan het water gelegen laagland. De ouderdom van duinboerderijen als Berwout, de Kweekerij (achter het huidige Fochteloo) en de Vlotter is onbekend, maar deze zou verder kunnen teruggaan dan de vroege 17de eeuw. Dit houdt overigens niet in, dat de namen waarmee zij worden aangeduid even oud zijn. De onderneming van de heer van Marquette ten behoeve van de ontwatering van de Castricumeren Bakkumer duinen in of kort voor 1613, waaraan wij de Hoepbeek danken, is zeker niet als werkverschaffing of 'Lustgrabung' uitgevoerd. De Brabantse Landbouw heeft dus anderhalve eeuw eerder een voorganger gehad en deze zal mogelijk eveneens hebben teruggegrepen op een oudere traditie. We raken hier aan een buitengewoon interessante materie, die van de dynamiek van de duinvorming en de wisselwerking daarbij tussen mens en natuur. Enerzijds weten we, dat het kustgebied al meer dan duizend jaar last heeft van stuifzand - het verhaal over het met overstuiving bedreigde graf van de H. Adalbertus kan als authentiek worden beschouwd - anderzijds is het stuiven op veel plaatsen tot het begin van de 20ste eeuw doorgegaan. Het dichtstuiven van het Schulpslag onder Bergen als gevolg van de gevechten van 1799, door betrouwbare ooggetuigen gedocumenteerd, zegt iets over die voortdurende dynamiek. Rentenaar heeft Arem uit het zand in de buurt van het Vogelwater te voorschijn geredeneerd; met veel later verdwenen nederzettingen als Driehuizen en

5

Zevenhuizen op het Uilenvangersvlak en vooral de dorpen Oudburg en Hargen moet dit ook mogelijk zijn. Wat het laatste dorp betreft, alleen al het feit dat het met Camp tot Schoorl behoorde en in het begin van de 15de eeuw niet aan het van Petten afgescheiden Groet werd toegewezen, zegt al iets over de loop van de toenmalige binnenduinrand; deze moet veel meer naar het zuidwesten hebben gelegen.

Dat brengt ons op de echte bewoning in het duin: de dorpen 'op' zee. Wijk aan Zee en Egmond aan Zee zijn in de late middeleeuwen ontstaan, midden in de periode van de jonge duinvorming. Ook de slagen van Zuid-Bakkum, Bergen en Hargen dateren uit die tijd; dat aan het eind daarvan in de 20ste eeuw badplaatsen zijn ontstaan en dat de duinsporen tot verharde zeewegen zijn geworden, is derhalve geen toeval. Egmond aan Zee ligt mogelijk aan een dichtgestoven zeegat, waarvan het gebied de Tichels het uiteinde aan de landzijde kan zijn; dit is opgevuld met jonge klei, die voor de steenbakkerij kon worden gebruikt (en naar verluid ten behoeve van het Slot op den Hoef). De Roosloot, de oude grens tussen Wimmenurn en Bergen, is een geul in de strandvlakte ten zuidwesten van de stroomwal Bergen-Schoorl; het bestaan ervan is zowel bodemkundig als toponymisch aangetoond. Hetzelfde geldt voor de reeds behandelde Mare tussen Castricum en Heemskerk. Deze vond zijn vervolg in de Hoepvallei en sloot ter hoogte van de huidige Zeeweg mogelijk aan op het verlengde van de Limmervaart. Een aantal toponiemen terplaatse -Zandgors, Glop, Zeeduin­zou op een vroegere doorgang kunnen wijzen. Hoewel het bestaan van een of meer slufters ter hoogte van Wijk aan Zee mag worden verondersteld, zijn de naamkundige aanwijzingen hier het zwakst, ondanks de reeds vermelde Kaag. Het beeld bij Hargen aan Zee is daarentegen overduidelijk: hier liggen het Oude en Nieuwe Schuitegat en de Tjalkshoek. Een schuitegat is een algemeen begrip voor een slufter, waarin schepen hun toevlucht konden zoeken bij noodweer, of waar ze door de sterke wind juist in werden geblazen. De betreffende duinvalleien onder Hargen hebben een bij deze omstandigheid fraai passende zuidwest-noordoost ligging. Ze vormen een uitdaging om de morfologie van de duinen ooit aan een gedetailleerder historisch-geografisch onderzoek te onderwerpen.

Met de schuitegaten - en namen die van gestrande schepen afkomstig zijn, zoals de Jean Bartsblink en wellicht de Soeckebacker - komen we bij een laatste te behandelen categorie namen. Deze betreft de herinneringen aan historische gebeurtenissen. Het is niet verbazingwekkend, dat de invasie van Russische en Engelse troepen in 1799 zoveel sporen in de naamgeving heeft achtergelaten. Er is wekenlang gevochten, waarbij het dorp Schoor! nagenoeg is verwoest, in het Bergerbos, langs het Berger Schulpslag en bij Castricum veldslagen zijn geleverd, duizenden entredderden bij de aftocht zijn voorbijgetrokken en voor honderden gesneuvelden een graf moest worden gedolven. In het eigenlijke duingebied vinden we drie naar de Russen genoemde toppen, één Russengat, een Franschman en een Fransch Haventje. Ook in het achterland zijn er verschillende herinneringen aan de gebeurtenissen, zoals de Russenweg en de Fransche Steeg in Bergen (niet in deze inventarisatie opgenomen) en misschien het Krengenbosch op de grens van Castricum en Heemskerk. Opvallend afwezig zijn de Engelsen; de suggestie dat het Engelse Veld in Bergen aan Zee verband zou houden met deze episode, kan bij een volstrekt gebrek aan gegevens niet nader worden getoetst. Overigens is het opmerkelijk, dat een latere periode van militaire aanwezigheid - de Tweede Wereldoorlog - in de naamgeving van het duin nauwelijks sporen heeft achtergelaten.

6

Verder onderzoek

Tot zover de toelichting op de werkwijze, die bij de voorliggende inventarisatie is gevolgd. Het werk is hiermee niet af. De verzameling is uiteraard niet compleet. Er zijn - behalve het door Van den Berg gepubliceerde Egmondse materiaal - geen historische bronnen geraadpleegd. Er zijn geen interviews afgenomen; alleen de heer Kranendonk heeft een deel van zijn materiaal afgestaan, een ander deel was nog bij hem in bewerking. Van het door Rentenaar verzamelde materiaal is het deel, dat uit de volksmond is opgetekend maar niet gelocaliseerd, niet gebruikt. De veldnamenkaarten van het achtergelegen poldergebied, gebaseerd op veldonderzoek in de jaren-1960 en aanwezig op het P.J. Meertens-Instituut, zijn wegens de omvang van het materiaal niet (meer) geraadpleegd. De meest gedetailleerde kaart van het Schoorlse duingebied was slechts in copie beschikbaar, waardoor een aantal namen niet of niet goed kon worden gelezen.

Met deze inventarisatie is het werk dus nog niet ten einde. Aan het slot van deze inleiding volgen derhalve nog enkele suggesties voor nader duinhistorisch onderzoek. * Completering van het materiaal, mede gericht op de systematiek c.q. dynamiek van

de naamgeving in de gebieden onder beheer van PWN en SBB. Ter toelichting: uit het gesprek met de heer Kranendonk bleek duidelijk, dat de arbeiders in het duin er hun eigen principes van spontane naaiJlgeving op nahouden. Een deel daarvan kan

*

*

*

door middel van interviews nu nog worden vastgelegd. Nader onderzoek naar de continuïteit van het gebruik van de duinen voor agrarische doeleinden en de vogelarij. Wat het eerste betreft zou het onderzoek zich moeten richten op de duinboerderijen tussen Egmond en Wijk aan Zee alsmede op de uit toponiemen en andere bronnen (6) bekende voorbeelden van begrazing in het gehele gebied. Wat het tweede betreft, zouden de sporen van vogelkooien (de waterstallen, vogel- en ganzewaters) aan een veel nauwkeuriger onderzoek moeten worden onderworpen. Tevens zou er moeten worden nagegaan, of zich in het ARA nog een dossier bevindt over het graven van de Hoepbeek en de gevolgen daarvan. Zo ja, dan zou dit materiaal moeten worden doorgenomen, geëxerpeerd en gepubliceerd. Nader onderzoek naar de morfologie van de duinen, de invloed van de menselijke activiteit daarop en de grote verschillen tussen het deel ten zuiden en dat ten noorden van Egmond. Deze verschillen kunnen niet alleen maar verklaard worden met een verwijzing naar de andere samenstelling van het duinzand; de kalkgrens ligt trouwens zoals bekend noordelijker. Mogelijk heeft ook de hydrografie van het achterland een rol gespeeld. Onderzocht zou moeten worden, of het vroege ontstaan van de Zijpe als zeegat de ontwatering en daarmee de verdroging van het noordelijk deel van het duingebied in de hand kan hebben gewerkt. Ook de wateroverlast rond de Limmer Zanddijk zou in dit licht moeten worden bezien. Het Bergerbos is het enige grote boscomplex, dat vanouds in enigerlei vorm heeft bestaan en vanaf de 17de eeuw vrij ongeschonden bewaard is gebleven. Het was geen natuur- maar gebruiksbos. Sporen van dit gebruik zijn nog in allerlei vormen te vinden: lanenstelsel, houtwallen en greppels, boomsingels, voormalige akkertjes, bewoningssporen etc. Daartussen bevinden zich natuurlijke elementen als nollen, voormalige stuifzanden en waterlopen. Van een en ander is nooit een cultuur­historische inventarisatie gemaakt. Mede in verband met op te stellen beheersplannen lijkt dit ten zeerste gewenst.

Kampen, december 1994 Frits David Zeiler

7

Noten

1 BW artikel 650: 'De eigenaar van een zeeduin is van regtswege eigenaar van den grond, waarop het zeeduin rust. Indien een aan het zeeduin aangrenzend stuk lands door den wind met zand zoodanig wordt overstoven, dat het land met het zeeduin vereenigd wordt, en daarvan niet kan worden onderscheiden, wordt het land de eigendom van dengenen aan wien het zeeduin toebehoort, ten ware hetzelve, binnen vijf jaren na de overstuiving, door eene afheining of grenspalen rij afgescheiden.'

2 De Cock 1965. Voor het volgende ook: Jetles 1968; Jelgersma c.s. 1970; Schoor! 1973, 1977 en 1990; Rentenaar 1971, 1977 en 1978; Diederik 1989; Danner c.s. 1994; Borger en Bruines 1994; Woltering c.s. 1994

3 Het initiatief tot het graven van deze duinwetering was afkomstig van de kersverse heer van Marquette. _De plotselinge watertoevoer veroorzaakte echter grote problemen in het achterland. Na een gerechtelijke procedure verkregen de ingelanden van Bakkum, Limmen en Akersloot (c.q. de Groot- Limmerpolder) op 11 november 1613 een concessie voor het aanleggen van een nieuw afwateringskanaal. Hiervoor zou de Limmervaart of Schulpvaart worden gebruikt. Het 'Octroy van de uytwateringe der Duynen' staat afgedrukt in de Generale Privilegien ende Hantvesten van Kennemerlandt, p 83-85. Vermoedelijk berust in het archief van de Hoge Raad van Holland en Zeeland, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, een compleet dossier over deze zaak.

4 In een brief van 21 december 1994 heeft de taalkundige Jarich Hoekstra van de Fryske Akademy desgevraagd de problematiek van de verdubbeling van medeklinkers in onbeklemtoonde lettergrepen behandeld; hieruit bleek inderdaad dat de zaak minder eenvoudig ligt dan gedacht.

5 Het aantal genummerde namen bedraagt 1123, maar de vele dubbele benamingen moeten daar nog bij worden opgeteld.

6 Zie bijvoorbeeld het 'Request . . . roerende 't weyden van de Beesten in de Aerdenberghse Duynen' door Heemskerk, Castricum en Baldrum in 1608 ingediend, waarbij men zich beroept op een privilege uit 1441 (afgedrukt in de Generale Privilegien ende Hantvesten van Kennemer-landt, p 97-99).

8

Enkele specifieke aanduidingen

beek blink cie

dal duin

duinrel

duinval kroft, krocht moor nol

pan ree rel schei schulpweg slag st et

veld

vlak waterstal wei wildernis zand

zee

min of meer natuurlijke afwatering van enige omvang witte, onbegroeide duintop, ook aangeduid met blinker of blinkerd afwateringssloot voor duinval; plaatselijk verbasterd tot scie, zie en wellicht zee laagte in het terrein; komt soms in de Zuidhollandse variant del voor algemeen begrip voor de jonge duinen; voor de . duinen in het achterland gebruikt men vaak het begrip nol, zie aldaar tegenwoordig algemeen gebruikt woord voor beken of sloten waarlangs duinval wordt afgevoerd; als toponiem alleen aangetroffen bij Wijk aan Zee kwel uit de duinen naar het achterland met (hout)wal omheind stuk bouw- of weiland hoofdwetering in het poldergebied ten ono van Schoorl algemeen gangbaar woord voor lage, ronde duintjes in het achterland; wordt echter ook in de hoge, jonge duinen aangetroffen duinvallei, in Kennemerland zeldzaam grens, grenslijn duinbeek; zie ook duinrel grens duinweg ten dienste van de schelpvissers; ook schulpslag genoemd weg door de duinen, die het achterland met het strand verbindt plaats aan het begin van een schulpvaart, waar de overslag van schelpen uit karren in vletten plaatsvond vlak gedeelte in de duinen, vaak extensief gebruikt voor veeteelt en wellicht landbouw vlak gedeelte in de duinen duinmeertje, gebruikt als eendenkooi weidegrond algemeen woord voor met ruigte begroeid duin algemeen woord voor zandig terrein; meer specifiek gebruikt voor zandplaat of zandige aanwas zie cie

9

Gedrukte bronnen en literatuur

Alders, G.P., et al. ,Raadselachtig Rampenbosch. Hernieuwd onderzoek naar een 'kasteeltje' te Bergen (NH). Westerheem 40 (1991), 173-190.

Baas, Th., et al., Zeedorpenlandschap in Noord-Holland. Leiden 1986.

Beekman, A.A., Spijkerboor. Nomina Geographica Neerlandica 7 (1930), 155-161.

Berg, W.J. van den, Historisch kadaster van de Binnen-Egmonden 1602-1811 I-IV. Utrecht 1985.

id., Kadastrale atlas van Noord-Holland 3: Bergen. Haarlem 1990.

id., Egmond op de grens. Geestgronden. Egmonds historisch tijdschrift 1 (1994), 10-24.

Blok, D.P., Drentse waternamen. In: P.L.M. Turnroers en D.P. Blok, Waternamen in Limburg en Drente. Amsterdam 1968, 5-21.

Buizer, D.A.G., Boeren in het duin. In: H. JeUerna (red.), Bergen aan Zee. badplaats sinds 1906. Schoor11981, 17-22.

Cock, J .K. de, Bijdrage tot de historische geografie van Kennemerland in de middeleeuwen op fysisch-geografische grondslag. Assen 1965/ Arnhem 1980.

Danner, H.S., H.Th.M. Lambooij en C. Streefkerk, ... die water keert: 800 jaar regionale dijkzorg in Hollands Noorderkwartier. Alkmaar/Edam 1994.

Deelen, D. van, Historie van Castricum en Bakkum. Schoor11973.

Diederik, F., Archeo-logica. De archeologie van het noorden van Noord-Holland in historisch en landschap_pelijk perspektief. Schoor11989.

Eisma, D., enT. Fey, De kust van Rotturn tot Calais. Amsterdam 1982.

Goettsch, R.P., Schoorl: een mooi en rustig dom met een rijk verleden. Alkmaar z.j.

Groesbeek, J.W., Heemskerk onderweg van verleden naar heden. Heemskerk 1978.

id., Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland: hun bewonersen bewogen geschiedenis. Rijswijk 1981.

Hilgen, P., en Q.L. Slings, Historisch onderzoek naar het beheer van bossen en natuurterreinen. Z.pl. 1981.

Jelgersma, S., et al., The Coastal Dunes of the western Netherlands; geology, vegetational history and acrhaeology. Mededelingen Rijksgeologische Dienst NS 21 (1970), 93-167.

10

Jelgersma, S., De duinen en het strand bij Bergen aan Zee. In: H. Jellema (red.), Bergen aan Zee. badplaats sinds 1906. Schoor11981, 30-37.

Jelles, J.G.G., Geschiedenis van beheer en gebruik van het Noordhollands Duinreservaat. Arnhem 1968.

Jong, S. de (red.), .Qn.._z;oek naar Castrienm's verleden. Castricum 1992.

Künzel, R.E., D.P. Blok en J.M. Verhoeff, Lexicon vannederlandsetoponiemen tot 1200. Amsterdam 1988.

Lambooij, H., Getekend Land. Nieuwe beelden van Hollands Noorderkwartier. Alkmaar 1987.

Lannoy, K., en B. Denneboom (red.), Derper-Hoever-Binder. Over geschiedenis en volksleven van De Drie Egmonden. 's-Gravenhage 1969.

Leijsen, A.F.J., Oude ansichten van Schoorl. Schoor11969.

Merula, P.G.F.P.N .. Placcaten ende Ordonnancien op t stuck van de Wildernissen. Z.pl. 1605.

Mooy, P., H. Jellema en A.F.J. Leijsen, Oude Ansichten van Bergen. Schoor11969.

Pool, J., Het oude Schoörl - herinneringen van een geboren Schoorlaar. Schoorl 1981.

Reenen-Völter, M. van, De Heerlijkheid Bergen in Woord en Beeld. Alkmaar 1903, 1925".

Rentenaar, Die Namenlandschaft der niederländischen Dünen. In: H.W. Homung (red.), Disputationes ad Montium Votabula aliorumque nominum significationes pertinentes. Wien 1971, 83-95.

id., De Nederlandse duinen in de middeleeuwse bronnen tot omstreeks 1300. Geogt'flfisch Tijdschrift NR XI (1977), 361-376.

id., Topografische structuur en toponymische ontwikkelingen in middeleeuws Egmond. Naamkunde 10 (1978), 332-353.

id., Vemóemingsnatnen. Een onderzoek naar de rol van de vernoeming in de nederlandse toponymie. Amsterdam 1984.

id., Groeten van Elders. Plaatsnan'len en familienamen als s,piegel van onze cultuur. Naarden 1990.

id., Over Steile Banken en Dwars in de Weg: Zandbanken en ondiepten in de Zuiderzee. IJsselmeerberichten 1991-1, 6-7.

id., Balgen in de Waddenzee. Over de betekenis van het element-balgein Wadtoponiemen.

11

Naamkunde 24 (1992), 5-13.

Ruijter, Q. de, Over duinboerderijen en haar bewoners. JaarboekJe Oud-Castricum 4 (1981), 3-10.

Rus, P., Gids voor Bergen en Bergen aan Zee. Bergen 1914-2

Santen, B. van, Generale Privilegien ende Hantvesten van Kennemer-landt ende Kennemer­gevolgh. 's-Gravenhage 1652.

Schermer, A., De Hoge Geest. Schoorl's kleinste natuurgebied. Schoorl1985.

Scholtens, H.J.J., Uit het verleden van Midden-Kennemerland. 's-Gravenhage 1947.

Schönfeld, M., Veldnamen in Nederland. Arnhem 1980.

Schoor!, H., Zeshonderd jaar water en land. Groningen 1973.

id., 't Oge. Hillegom 1979.

id., Kust en Kaart. Schoor11990.

Snip, H.J., Over naamgeving, aanleg en broodwinning in het Schoorlse duingebied. Scoronlo 5, april 1992, 1-4.

id., Zandafgravingen, Strandhoofden, Grenspalen. Scoronlo 6, aug. 1992, 5-6.

Swaan, A.E.H. (ed.), Jacht-bedryff (naar het handschrift in de Koninklijke Bibliotheek te 's­Gravenhage). Leiden 1948.

Swaan, J., De veldnaam kroft of krocht in relatie tot het grondgebruik in de gemeente Heemskerk (Noordholland). Naamkunde 14 (1982), 52-66.

Veer, A.A., Kroniek van Bergen aan Zee 1906-1946. In: H. Jellema (red.), Bergen aan Zee. badplaats ·sinds 1906. Schoor11981, 91-143.

Westenberg, J., Kennemer dijkgeschiedenis. Amsterdam/Londen 1974.

Woltering, P.J., et al., Vroegmiddeleeuws Noord-Holland in kaart gebracht. Amersfoort/Edam 1994.

Zeiler, F.D., Bergen. dom vol monumenten. Amsterdam 1975, 1977".

id., Het Berger strand vóór 1906. In: H. Jellema (red.), "Bergen aan Zee. badplaats sinds 1906. Schoorl1981, 46-66.

id., Hoog en vrij. Schetsen uit de geschiedenis van de heerlijkheid Bergen tot 1798. Schoor! 1986.

12

id., Wimmenurn en Wimmenumerwoud. In: J.P. Berns et al., Feestbundel D.P. Blok. Hilversum 1990, 376-383.

id., Monnikenwerk? Egmond en de dijkzorg in Noord-Holland. In:

G.N.M. Vis, Egmond tussen Kerk en wereld. Hilversum 1993, 215-221

id., 'Harga, dat ook Ketel heet.' Voor- en vroegchristelijke sporen in het Maasmond gebied. In: J.C. Okkema et al., Heidenen. Papen. Libertijnen en Fiinen. Delft 1994, 23-34.

Zel, K. van der, Over naamgeving in het Schoorlse duingebied. Scoronlo 6, aug. 1992, 3-4.

13

Kaarten

An ca 1612 anonieme kaart van het gebied tussen Beverwijk en Akersloot, omstreeks 1612 [ =Jelles bijlage ill]

- Anthonisz 1568 kaart van de bedijkte Bergenneer door Adriaen Anthonisz uit 1568 [ = Westenberg kaart foto 6]

Blaeu na 1635 kaart van het Noorderkwartier door W. en J. Blaeu, na 1635 [RANH]

Blaeu 1660 kaart van de Heerlijkheid Bergen, getekend door J. Dou en uitgegeven door J. Blaeu omstreeks 1660

-Duin 1986 veldnamenkaart, gevoegd bij het themanummer van het tijdschrift Duin door Th. Baas e.a. uit 1986

-- Gevers 1823 kaarten behorende bij het rapport over de duinen van D. T. Gevers uit 1826, vervaardigd in 1823

-Gevers 1823 bis kaart alsvoren van de Hoepbeekse afwatering in een bijgewerkte versie [ = Jelles bijlage VIII]

Hengevelt 1698 kaart van de banscheiding tussen de Egmonder en Wimmenumer Duinen door G. Hengevelt, 1698 [ARA Hingman 40]

JCL 1935 kaart van de Kom der gemeente Bergen, getekend door J.C. Leijen in 1935

Karshoff 1844 kaart van het Kanton Beverwijk door C.Karshoff, 1844 [RANH K 8680]

KPZ 1926 kaart van de Schoorlse duinen, getekend door K.P. Zuurbier in 1926

-- Kranendonk 1994 bedrijfskaart van de duinen benoorden Wijk aan Zee, voorzien van veldnamen door H.Kranendonk in 1994

Langendijck 1614 kaart van de duinen tussen Wijk aan Zee en Egmond aan Zee, copie door Willem van Regenmortel uit 1797 naar Gerardus Theodorus Langendijck uit 1614

--Meeuws 1540 kaart van de onbedijkte Berger- en Egmondenneer, vervaardigd door Sirnon Meeuws van Edam omstreeks 1540 [= Westenberg kaart foto 1]

-ND 1965 overzichtskaarten van de terreinen van het Noordhollands Duinreservaat volgens de gegevens van 1965 [ = Jelles bijlage X]

- Pietersz 1564 kaart van de onbedijkte Berger- en Egmondenneer, vervaardigd door Laurens Pietersz, uiterlijk 1564 [ = Westenberg kaart foto 3]

- PWN 1973/75176 bedrijfskaart van het PWN uit resp. 1973, 1975 en 1976

-- Rollerus 1737 kaart van de heerlijkheid Castricum door I.Rollerus, 1737 [ = Westenberg kaart foto 13]

---SBB 1987 kaart, behorende bij het beheersplan voor de Schoorlse duinen, vervaardigd door Staatsbosbeheer in 1987

SK 1909 eerste versie van de zgn spinnewebkaart van Bergen; zie volgend lemma

SK 1914 zgn spinnewebkaart van Bergen, getekend door J. Veldheer in 1914 en gevoegd bij de Gids voor Bergen en Bergen aan Zee uit 1914; een tweede, ongedateerde kaart van de Rijksduinen in dezelfde gids is aangeduid met SK ca 1914

14

SK ca 1914 zie vorig lemma

- Van Swieten 1661 kaarten van de voorkant van de duinen ( = de binnenduinrand) door Johan(nes) van Swietenuit 1661 [ = Jelles bijlagen V]

TK 1857, 1857-58 eerstetopografischekaarten 1:50.000, vervaardigdindejaren 1857 en 1858 [uitgegeven in facsimile in 1990]

TK 1907 topografische kaart 1:25.000, blad Bergen NH, uitgegeven in 1907

TK 1910 topografische kaart 1:25.000, blad Schoor!, uitgegeven in 1910

-TK 1983 topografische kaart 1:25.000, uitgegeven in 1983

US 1680/1745 kaart van het Hoogheemraadschap der Uitwaterende Sluizen, uitgegeven in 1680, laatstelijk herzien in 1745 [uitgegeven in facsimile in 1980]

V dB [met nr] kaarten in deel 4 van W.J. van den Berg, Historisch Kadaster van de Binnen-Egmonden

VVV 1937 kaart van Bergen en een deel van de Schoorlseduinen, uitgegeven in 1937

VVV 1950 idem, uitgegeven in 1950

VVV ca 1960 ongedateerde kaart van Schoor!, uitgegeven door de VVV omstreeks 1960

WK 1934 wandelkaart van Bergen, Bergen aan Zee en de Staatsbossen, uitgegeven in 1934

Zoutman 1665 kaart van Egmond, Wimmenurn en Heiloo door J.Dz. Zoutman uit 1665 [RAA Vl. 294]

15

Afkortingen

afb afs af ss bet ca ca cq CS

dat dial ea eig enz et al etc ev fig FN HN i bid id km krt Lex m me mv n n1 nno nnw no nom nw NN 0

oiv ono oorspr ozo p par PJMI PN SBB SN

afbeelding afschrift afschriften betekenis cum annexis, met toebehoren circa, omstreeks casu quo, zo het geval zich voordoet cum suis, met de zijnen/haren datief, derde naamval dialect, dialectisch en anderen eigenlijk enzovoorts et aliis, en anderen etcetera, enzovoorts enkelvoud figuur familienaam huisnaam, naam van een gebouw ibidem, op dezelfde plaats idem, dezelfde kilometer kaart Lexicon van nederlandse toponiemen tot 1200 meter middeleeuwen, middeleeuws meervoud noord, noordelijk namelijk noordnoordoost, noordnoordoostelijk noordnoordwest, noordnoordwestelijk noordoost, noordoostelijk nominatief, eerste naamval noordwest, noordwestelijk nederzettingsnaam oost, oostelijk onder invloed van oostnoordoost, oostnoordoostelijk oorspronkelijk oostzuidoost, oostzuidoostelijk pagina paragraaf PJ Meertens-Instituut, Amsterdam, afdeling Naamkunde persoonsnaam Staatsbosbeheer straat- of wegnaam

16

thv ter hoogte van tov ten opzichte van tw te weten vgl vergelijk vlg volgens vm voormalig VN veldnaam w west, westelijk WN waternaam wnw westnoordwest, westnoordwestelijk ws waarschijnlijk wzw westzuidwest, westzuidwestelijk z zuid, zuidelijk zo zie ook zgn zogenaamd zj zonderjaar zo zuidoost, zuidoostelijk zpl zonder plaats zw zuidwest, zuidwestelijk zzo zuidzuidoost, zuidzuidoostelijk zzw zuidzuidwest, zuidzuidwestelijk

17

G E M E E N T E H E E M S K E R K

a. Namen in het duingebied

@ 1 Achterweg

@ 2 Akerweg

@ 3 Arie Kakendal

@ 4 Barent (Den)

@ 5 Bassinvlak

@ 6 Berenweide

@ 7

SN

SN

VN

VN

VN

VN

Berg van Struikje VN

@ 8 Berkenbos

@ 9 Berkenbosweg

@ 10 Blinkweg

VN

SN

SN

1 ND 1965; TK 1983 2 Weg o langs de duinrug Zuidhoek- Kruisberg 3 Secundaire weg in vergelijking met Duinweg 4 Zie ook Middenweg en Voorweg (onder b)

1 ND 1965 2 Weg door het Grote Stuk 3 Afgeleid van aker, emmer of aker, eikel 4

1 Kranendonk 1994 2 Terrein ten no van Wijk aan Zee 3 Afgeleid van PN van gebruiker ca 1920 4

1 US 1680/1745 2 Kleine duinvallei ten wzw van De Vlotter 3 Afgeleid van PN 4 Zie ook Berenweide

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Duinterrein ten no van het pompstation 3 Genoemd naar aangrenzende bassins van de waterlei­

ding 4

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein ten zw van De Vlotter 3 Hier liep een beer of mannetjesvarken van de

naburige boerderij van de fa~ Duin 4 Herinterpretatie van de oude naam Den Barent (zie

aldaar) moet niet geheel worden uitgesloten

1 Kranendonk 1994 2 Andere naam voor het Russenduin 3 Ws afgeleid van PN 4

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 (Berkenbosch) 2 Terrein ten n van De Vlotter 3 Naam afgeleid van de begroeiing 4 Zie ook Klein Berkenbos

1 ND 1965 2 Weg door het Klein Berkenbos 3 Naam ontleend aan deze locatie 4

1 ND 1965 2 Pad aan no zijde van de Bloemberg 3 Genoemd naar een blink of blinkerd, een onbegroeid

duin 4 De benaming Blink komt voor~l ten n van Egmond

voor en is zeer algemeen in de Schoorlse Duinen

HEEMSKERK 2

@ 11 Bloemberg

@ 12 Bloembergweg

@ 13 Boerderijlaan

@ 14 Bramendal

@ 15

VN

SN

SN

VN

Bree Veldt (Het) VN

@ 16 Bree Velts Kroft VN

@ 17 Caeg (De) VN

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Duintop in n van de Heemskerker Duinen 3 Ingegeven door de eertijds uitbundig bloeiende

wilgenroosjes aan de n zijde 4 Hilgen en Slings 1981 p 15 Vroeger Schuurberg

geheten

1 ND 1965 2 z langs de Bloemberg lopend pad 3 Naam ontleend aan deze locatie 4 Zie vorig lemma

1 ND 1965 2 Pad in het o van het Grote Vlak 3 Genoemd naar de duinontginning De Kruisberg uit ca

1870 4 Zie ook De Kruisberg

1 ND 1965; PWN 1975 2 Kleine vallei in de zeeduinen ten n van de Zwarte­

weg 3 Genoemd naar de begroeiing 4

1 An ca 1612; Langendijck 1614 (Bree Veld); US 1680/1745 (Ere veldt)

2 Duinvallei in het centrum van de Heemskerker Duinen

3 De vallei zal verhoudingsgewijs breed zijn geweest 4 Langendijck 1614 geeft de naam mede en US 1680/

1745 uitsluitend aan de Bree Velts Croft, zie aldaar Vgl Grote Stuk

1 An ca 1612 2 Akkercomplex in de duinvallei Het Bree Veldt 3 Kroft, omheind stuk land, in Het Bree Veldt 4

1 US 1680/1745; Gevers 1823; Karshoff 1844 (De Kaag) ; ND 1965 (Kaag) ; PWN 1975 (id) ; Kranendonk 1994 (De Kaag)

2 Duinvallei ten o van het huidige pompstation 3 Kaag is een in het midden van Holland voorkomend

toponiem van Fries- Hollands- Platduitse origine, nauw verwant aan het woord koog, dat een beteke­nisontwikkeling doormaakt van buitendijks land via bedijkte kwelder tot kleine bedijking in het alge­meen; kaag zelf kan . daarnaast ook de betekenis lichte of zomerdijk krijgen; wellicht moet in dit geval een relatie worden gezocht met een al dan niet gegraven afwatering via de Zee Kragten (zie aldaar) naar de Rel bij Wijk aan Zee (zie onder De Rellen)

4 Zie ook Caeg Croften, Kaag Kuijl en de Rug van de Kaag Scholtens 1947 p 234 ziet de Caeg als een uitloper van de Vlacke eraften en vergelijkt de semantiek met die van horn of hoorn: 'Hier is deze naam blijkbaar gebezigd voor een vooruitspringend vlak gedeelte in het duingebied' Gevers 1823 geeft het betreffende terrein ca 1 km ten o van het

@ 18 Caeg eraften VN

@ 19 Castricummer pad VN

@ 20 Castricummerweg

@ 21 Cleine Pan

@ 22 Diefstal (Den)

@ 23

SN

VN

VN

Dikke Berg (De) VN

@ 24 Dooie Vlak (Het) VN

HEEMSKERK 3

huidige pompstation aan, wat zou betekenen dat een flink deel van de 17de eeuwse Caeg inmiddels zou zijn overstoven; in zijn beschrijving van 1826 duidt hij het aan als verdroogd grasland PWN 1975 geeft een plek aan in de voorduinen ten na van het pompstation, waar Gevers 1823 een kleine vallei tekent

1 An ca 1612 (Kaegh-Croften); Langendijck 1614 (Kaag Krogten); US 1680/1745

2 Akkercomplex in de duinvallei De Caeg 3 Omheinde stukken land (kroften of krochten) in De

Caeg 4 Zie ook De Caeg en Kaag Kuijl

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein langs de grens met Castricum 3 Afgeleid van SN (kerkepad van de Kruisberg naar

Castricum) 4 Hilgen en Slings 1981 p 15

1 ND 1965 2 Pad door het Berkenbos 3 Het pad loopt in de richting van de Castricumer

Duinen 4

1 2

3

4

1 2 3

Langendijck 1614 Kleine duinvallei in voorduinen bij Heemskerker­duin Verhoudingsgewijs kleine duinpan (de kaart geeft aan zw zijde een niet ingekleurd meertje aan) Met de Verbrande Pan onder Bergen en de Pan onder Bakkum de enige duinvallei ten n van Wijk aan Zee die met het woord pan wordt aangeduid

An ca 1612 (Diefs Hall); Langendijck 1614 Ronde duinvallei ten nw van het Bree Veldt Het woord stal wordt, in de combinatie waterstal, gebruikt voor duinmeertjes die als vage 1 - of eendenkooi zijn inge·richt en komt als zodanig ook onder Castricum voor; het eerste deel van de onderhavige naam zou een geassimileerd bn diep kunnen zijn

4 Vgl het Groote en Kleine Waterstal onder Castricum

1 Kranendonk 1994 2 Duin ca 1 km ten·nno van het pompstation 3 Genoemd naar de vorm 4 Ook genaamd Keteberg, zie aldaar

1 Kranendonk 1994 2 Vallei ter plaatse van het huidige Ligustervlak 3 Het bos ter plekke werd in 1918 gekapt waarna er

4

lange tijd niets meer wilde groeien; er wordt ook wel verband gelegd met in 1799 gesneuvelde solda­ten

HEEMSKERK 4

@ 25 Dooiemans Duinenland

@ 26 Doolhof

@ 27 Doornenvlak

@ 28 Duinweg

@ 29 Duinweide

@ 30 Duinzicht

@ 31 Duivelshoek

@ 32 Elzenweg

@ 33 Flierteberg

@ 34 Ganzenweg

@ 35 Ganzenweide

VN

VN

VN

SN

VN

HN

VN

SN

VN

SN

VN

1 Kranendonk 1994 2 Terrein ten n van Wijk aan zee 3 De naam zou verband houden met een hier geteeld

aardappelras; meer ws lijkt een verwijzing naar een plaats waar een of meer dodemannen, dwz schipbreukelingen, werden begraven

4 Vgl de Dodemanskisten op Terschelling

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein ten zo van het pompstation 3 Men kon zich ter plaatse moeilijk oriënteren 4

1 TK 19101 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Duinvallei ten w van de Kruisberg 3 Ontleend aan duindoornbegroeiing 4 Deel van de ontginning Kruisberg, zie Jelles 1968

p 74-75 Hilgen en Slings 1981 p 16

Zie onder b

1 ND 1965; PWN 1975 2 Zw deel van ontginning De Vlotter 3 Blijkbaar werd dit deel in laatste instantie als

grasland gebruikt (TK 1857 geeft hier afgeperkt stuk weidegrond)

4

1 TK 1983 2 Huis in ontginning ten w van De Vlotter 3 Het huis ligt aan de voet van het Uitzichtduin; de

HN vormt dus min of meer een echo van de VN 4

1 TK 1910 (thv paal 49); ND 1965; PWN 1975 2 Vallei met paraboolduin ten zo van de strandafgang

Zwarteweg 3 Het kon hier bij nw storm 'duivels' tekeer gaan 4

1 ND 1965 2 Pad langs z zijde van de ontginning De Vlotter 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Vgl de naburige Wilgenlaan

Verbastering van Vlierberg, zie aldaar

1 ND 1965 2 Pad langs n zijde Ganzenweide 3 Genoemd naar deze locatie 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten zo van het huis De Kruisberg 3 Het terrein behoorde bij de ontginning van ca

1870; ws liepen hier bij de betreffende boerderij

@ 36 Groeneweg

@ 37 Groot Kieften vlack

@ 38

SN

VN

Groote Waterstal WN

@ 39 Grote Stuk

@ 40 Grote vlak

@ 41 Heemskerker Duinen

@ 42 Heliernare

@ 43 Hogeweg

VN

VN

VN

HN

SN

HEEMSKERK 5

behorende huisganzen 4 Een relatie met een oorspronkelijke natte duinval­

lei waar ganzen vertoefden is minder waarschijn­lijk

1 ND 1965 2 Pad door het Berkenbos 3 Moderne naam, die geïnspireerd zal Z1Jn door het

groene bos ter plaatse, of verwij st naar een eerder gebruik als groenland

4 Vgl de Groeneweg onder Castricum en het Groenveld onder Schoorl; zie ook de Eerste en Tweede Groene­laan onder Castricum

1 US 1680/1745 2 Vallei achter de zeeduinen, ongeveer ter hoogte

van het Verbrande Vlak 3 Genoemd naar de kievit 4 Hilgen en Slings 1981 p 78 De naam is opnieuw

gebruikt (maar zonder de toevoeging Groot) voor het Infiltratieveld cq de Leenscheuterwei Vgl het Kiefte Veldt onder Schoorl

Zie onder Castricum

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Gedeeltelijk in cultuur gebrachte duinvallei ten

na van de Kruisberg 3 Dit deel van de ontginning was verhoudingsgewijs

blijkbaar groot 4 Deel van de ontginning Kruis: ·=rg, zie Jelles 1968

p 74 -75 Vgl het op ongeveer dezelfde plaats te localiseren Bree Velts Kroft

1 TK 1910 (Groote vlak); ND 1965; PWN 1975; TK 1983 (Groote Vlak)

2 Duinvallei ten zw van de Kruisberg 3 De vlakke vallei was verhoudingsgewijs blijkbaar

groot 4 Deel van de ontginning Kruisberg, zie Jelles 1968

p 74-75

1 Karshoff 1844 2 Het z gedeelte van de duinen in de gemeente

Heemskerk 3 Naam ingegeven door deze ligging 4 Merula 1605 I p 52 vermeldt reeds de Heemskercker

Duynen als apart begrip Zie ook Marquetter Duinen

1 PWN 1975; TK 1983 2 Sanatorium in duin aan n zijde van Wijk aan Zee 3 Pseudo-klassieke naam, afgeleid van Grieks helios

(zon) en Latijns mare (zee) 4

1 ND 1965 2 Weg over paraboolduin langs Ronde Vlak 3 Genoemd naar deze situering 4

HEEMSKERK 6

@ 44 Infiltratiegebied VN

@ 44 Infiltratieveld

@ 45 Jagerslust

@ 46

VN

HN

Jan de Boerenberg VN

@ 47 Jan de Boerenvlak VN

@ 48 Johanna's Weg

@ 17 Kaag

@ 49 Kaag Kuijl

@ 50 Kaagweg

@ 51 Kees de Bruine­berg

@ 23 Keteberg

@ 37 Kieftenvlak

@ 52 Kijkberg

SN

VN

WN/VN

SN

VN

VN

VN

VN

Zie Leenscheuterwei

Zie Leenscheuterwei

Andere naam voor het huis De Vlotter, zie aldaar

1 Kranendonk 1994 2 Duin ten z van het Kneuenduin 3 Afgeleid van PN 4 Zie ook Jan de Boerenvlak

1 Kranendonk 1994 2 Vallei ten n van het Kneuenduin 3 Afgeleid van PN 4 Zie ook Jan de Boerenberg

1 2 3

4

1 2 3 4

Weg bij de camping Castricum, lopend naar Klein Johanna's Hof; zie verder onder Castricum

Zie De Caeg

An ca 1612 (Kaegh Cuijl); Langendijck 1614 Kuil of meertje ten w van de Caeg Croften Ws is hier sprake van een gegraven kuil, waarin water was komen te staan; op An ca 1612 is de plek blauwgekleurd Vgl de Drie Kuij len onder Castricum en onder Egmond

ND 1965; TK 1983 Weg van het pompstation richting Kruisberg Naam ontleend aan De Caeg, zie aldaar De naam is oorspronkelijk die van het pad, dat op PWN 1975 Meeuwenweg heet en dat langs de kleine vallei loopt, die nog met Kaag wordt aangeduid

1 Kranendonk 1994 2 Duin ten no van Wijk aan Zee 3 Zou zijn genoemd naar een stroper, die hier bij

het uitgraven van een konijnenhol onder het zand is geraakt en gestikt

4 Vgl Louwenberg

1 Kranendonk 1994 2 Duin ca 1 km ten nno van het pompstation 3 Hier stond een houten keet 4 Vgl de Keetlaan onder Castricum en de Keeten en

Keetweg onder Schoorl Ook genaamd Dikke Berg, zie aldaar

Zie Groot Kieften vlack

1 Kranendonk 1994 2 Duin ten no van Heliernare

@ 53 Klaverweg

@ 54 Klein Berkenbos

@ ss

SN

VN

HEEMSKERK 7

3 Genoemd naar de functie als uitzichtduin 4 Ook Kijkduin genoemd; vgl Uitzichtduin

1 ND 1965 2 Weg in het z van het Grote Vlak 3 Ws afgeleid van in de ontginning verbouwde klaver 4

1 ND 196S; PWN 197S 2 Terrein ten nw van De Vlotter 3 Blijkbaar was hier oorspronkelijk een kleiner

bosperceel dan enkele honderden m verder naar het no

4 Zie ook Berkenbos

Kleine Waterstal WN Zie onder Castricum

@ 56 Kneuenduin

@ S7 Kraaiennest

@ S8 Kragten

@ S9 @ 60 Kruisberg (De)

@ 61 Kruisbergerweg

VN

HN

1 ND 196S; PWN 197S 2 Duin ten o van het pompstatien 3 Genoemd naar de vogel 4 Kranendonk 1994 geeft Kneuenberg

1 ND 1965 2 Woning aan het begin van de Kruisbergweg 3 De naam kan zowel zijn ingegeven door een ter

plaatse gelegen broedplaats van kraaien als overdrachtelijk zijn gebruikt; nest is evenals horst vaak een aanduiding van een hoger gelegen (woon)plaats; ook een verwijzing naar het kraaien-nest in de mast van een schip is mogelijk

4

VN 1 Langendijck 1614 2

3 4

VN/HN 1 2 3

4

Drie stukjes bouwland aan de w zij de van de Hertenheining ter hoogte van de Ouden Dijk Soortnaam voor omheinde stukken land Van Swieten 1661 vermeldt hier van n naar z Meijndert Jacobse, Arent Louweries, Croft en [Crocht] van Arij [en] Co [rnelisse] Voor kraften onder Heemskerk in het algemeen, zie Swaan 1982

TK 1910; ND 196S; PWN 1975; TK 1983 Duintop en duinontginning tef.L nw van Noorddorp Volgens overlevering zouden hier processies hebben plaatsgevonden; de naam kan ook verband houden met een eenvoudig wegkruis, een grensteken of een zeemanskerkhof; een nuchterder verklaring is die uit de vorm van het duin als kamduin De ontginning is omstreeks 1870 opgezet door drie Westfriese boeren; zie Gevers 1968 p 74-75 Vgl ook de Deodelaan en de Papenberg onder Castricum Komt als VN voor onder Heiloo (meded Roos, 1994)

SN 1 ND 196S; TK 1983 2 Weg van Noorddorp naar De Kruisberg 3 Genoemd naar deze duinontginning 4

HEEMSKERK 8

@ 62 Lange strook

@ 63 Lange vlak

@ 44 Leenscheuterwei

@ 64 Ligustervlak

@ 65 Louwenberg

@ 66 Mareveldt (Het)

@ 67

VN

VN

VN

VN

VN

VN

Marquetter Duinen VN

@ 68 Meeuwenweg SN

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten z van De Vlotter 3 Naam ontleend aan de vorm; het woord strook wijst

op gebruik als land- of bosbouwgrond 4

1 Kranendonk 1994 2 Z deel van het Bassinvlak 3 Naam ontleend aan de vorm 4

1 ND 1965; TK 1983; Kranendonk 1994 2 Duinvallei ten n van het pompstation 3 Ontleend aan PN Leen, mogelijk in combinatie met

het woord schuit, wat zou wijzen op een vroegere slufter of schui tegat ter plaatse; fiche PJMI geeft Leen Schuiten wei; ook komt spelling Leen­schutterwei voor Wei wijst op agrarisch gebruik

4 PWN 1975 geeft Infiltratiegebied, naar het huidige gebruik; vgl Kieftenvlak Hilgen en Slings 1981 p 16 en 78

1 ND 1965; TK 1983 2 Terrein ca 1 km ten no van het pompstation 3 Genoemd naar de begroeiing 4

1 2 3

4

Kranendonk 1994 Duin ten n van Wijk aan Zee Hier zou een stroper van die naam ven van een konijnenhol onder geraakt en gestikt Vgl Kees de Bruineberg

bij het uitgra­het zand zijn

1 An ca 1612 (Het Mare Veld); Langendijck 1614 2 Grote vallei in het n van de Heemskerker Duinen 3 Mare betekent waterloop; het ligt voor de hand

verband te zoeken met de Mare c.a. bij Heemskerk (onder b) en de Maer- of Korendijk op de grens met Castricum (zie aldaar) ; het complex zou een herinnering kunnen zijn aan een vroegere waterloop vanaf het z deel van de Die in nw richting, bv tot in de z Hoepvallei

4 US 1680/1745 geeft hier Het Vlack; TK 1993 het Grote Stuk; zie ook Marel-Dal en Marrveldts Dael (onder Castricum)

In de 17de eeuw de naam van de duinen onder de heer van Marquette, deels onder Heemskerk, deels onder Castricum gelegen, zie Jelles 1968 p 47-48; zie ook Heemskerker Duinen en Noordorper Duinen

1 ND 1965; TK 1983 2 Verbinding vanaf de Zwarteweg naar het Meeuwenduin

onder Castricum 3 Genoemd naar dit duin 4 Op PWN 1975 heet ook de weg achter de voorduinen

langs ten o van het pompstation Meeuwenweg; deze droeg aanvankelijk de naam Kaagweg, zie aldaar

@ 69 Middenweg

@ 45 Mijn Heers Kragten

@ 45

SN

VN

Mijn Heers Landt VN

@ 70 Nieuwe Kanaal WN (Het)

@ 71 Noorddorper vlak VN

@ 72 Noorder Scheyt (I t)

®73 Noorderduin

@ 74

VN

VN

Noordorper Duinen VN

@ 75 Oceaan

@ 76 Oceaanvlak

VN

VN

HEEMSKERK 9

1 ND 1965 2 Verbindingsweg tussen de Kruisberg en Heemskerker­

duin 3 De weg loopt midden door de duinvallei ter plaatse

(de Berenweidel 4 Vgl de parallel lopende Achterweg

1 Langendijck 1614 2 De ontginning De Vlotter 3 Het ging hier om krochten, omheinde stukken land,

die blijkbaar onder auspici~n van de heren van Heemskerk zijn ontgonnen

4 An 1612 geeft Mijn Heers Landt; Van Swieten 1661 Mijnheer Ossepie

Zie Mijn Heers Kragten

1 Kranendonk 1994 2 Kanaal langs De Kaag 3 Het kanaal was het tweede van het pompstation Wijk

aan Zee, werd later aangeduid als Secundair II en is in 1993-94 gedempt

4 Zie ook Het Oude Kanaal

1 ND 1965; PWN 1975 2 Vallei ten no van de strandafgang van de Zwarteweg 3 Ontleend aan de buurschap (zie bij b) 4 Deel van de ontginning Kruisberg; zie Gevers 1968

p 74-75 US 1680/1745 geeft hier eenvoudig Het Vlack

1 US 1680/1745 2 Kleine vallei achter de zeeduinen 3 Door deze vallei liep de n grens van de Heemsker­

ker Duinen 4 Vgl Scheiberg, Scheivlakken

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Zeeduinen ten n van Wijk aan Zee 3 Naam ingegeven door deze ligging 4 Vgl Westerduinen

1 Karshoff 1844 2 Het n deel van de duinen in de gemeente Heemskerk 3 Genoemd naar de ligging bij Noorddorp 4 Zie ook Marquetter Duinen

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Meest n deel van de zeeduinen onder Heemskerk 3 Spotnaam wegens de nabi jheid van de Noor dzee, dan

wel omschrijving van de 'zandzee' ter ple kke 4 Er werd onderscheid gemaakt tussen de Kleine

Oceaan en de Grote Oceaan

1 TK 1910 2 Duinvallei thv de huidige Oceaan 3 Genoemd naar dit deel der zeeduinen

HEEMSKERK 10

@ 77 Oldenborghvallei VN (Van)

@ 78 Oldenborghweg SN (Van)

@ 79 Onderlangs

@ 80

SN

Oude Kanaal (Het) WN

@ 81 Papenvlak

@ 82 Pescuvlak

@ 83 Piet Miesendal

@ 84 Pompstation

@ 85 Rellen (De)

VN

VN

VN

HN

VN

4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Vallei ca 1.5 km ten nno van het pompstation 3 Genoemd naar de eerste PWN-directeur 4 Zie ook het volgende lemma

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Doorgaande weg achter de zeeduinen, aangelegd in

1947 3 Genoemdnaar de eerste PWN-directeur; aanvankelijk

Noord-Zuidbaan geheten 4 Zie ook onder Castricum en Egmond

1 ND 1965 2 Pad ten o van de Kruisberg 3 Naam ingegeven door het verloop onder langs dit

duin 4 Vgl Onderlangs te Castricum (b)

1 Kranendonk 1994 2 Kanaal ten n van het pompstation 3 Aangelegd in het begin van deze eeuw door de

Zaanlandsche Waterleiding; ook aangeduid als Secundair I, zulks itt het later gegraven Secun­dair II of het Nieuwe Kanaal

4 Inmiddels grotendeels verdwenen

1 Kranendonk 1994 2 Duinvallei ten no van Wijk aan Zee 3 Afgeleid van kerkelijk bezit of van de vogel

paapje 4 Vgl de Papenberg onder Castricum

1 Kranendonk 1994 2 Duinvallei ten w van het pompstation 3 De naam zou een verbastering zijn van Pestschuur­

vlak en herinneren aan een barak die daar ten tijde van de (18de eeuwse?) veepest stond, of mogelijk aan een quarantainekamp uit 1804

4 Ook geschreven als Het Pesku of Pestcuvlak; Hilgen en Slings 1981 p 15 Over een vergelijkbaar quaran­tainekamp onder Bergen zie Zeiler 1981 p 52-53

1 Kranendonk 1994 2 Terrein ten n van Heliernare 3 Genoemd naar gebruiker ca 1936 4

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Installatie ca 1 km ten nno van Wijk aan Zee 3 Soortnaam, geen zuiver toponiem 4 Vgl dezelfde naam onder Bergen

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983; Kranendonk 1994 2 Terrein ten n van Wijk aan Zee 3 De naam is afgeleid van de op de kaart van Langen­

dijek afgebeelde duinbeek ten n van het dorp, die

@ 86 Reservaat

@ 87 Reservaatweg

@ 88 Rietweg

@ 89 Roggedal

@ 90 Rondevlak

@ 91 Rug van de Kaag (De)

@ 92 Ruijgen Dal

@ 7 Russenberg

@ 7 Russenduin

VN

SN

SN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

HEEMSKERK 11

in zee uitloopt en de naam De Rel draagt (US 1680/1745 geeft hier een wat ertje zonder naam en daar ten n langs d'Rel weg) en van een tweede beek die even ten nw daarvan liep

4 Kranendonk geeft de naam iets meer naar het zo; zie ook Tweede Rel

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein in het n van de Heemskerker Duinen 3 Het terrein is na de aankoop in 1939 ongemoeid

gelaten 4 Het terrein wordt doÓr de Meeuwenweg verdeeld in

Reservaat west en oost

1 ND 1965 2 Pad z langs het Reservaat 3 Naam ontleend aan deze locatie 4

1 ND 1965 2 Weg in het z van het Grote Vlak 3 Blijkbaar bevond zich hier nog een restje van een

natte duinvallei, waar riet groeide 4

1 Kranendonk 1994 2 Vallei ten na van Heliernare 3 Hier werd ca 1920 rogge verbouwd 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Vallei tussen de Zwarteweg en de Schapenweg 3 Genoemd naar de vorm 4 Kranendonk 1994 noemt een tweede vallei van die

naam direct ten nw van het pompstation; ook Hilgen en Slings 1981 p 15 geven het als huidige naam voor het Pescuvlak

1 Kranendonk 1994 2 Duinrichel aan w zijde van huidige vallei de Kaag 3 Genoemd naar deze situering 4

1 An ca 1612 (Ruijgen Dael); Langendijck 1614 2 Smalle duinvallei tussen Het Bree Veldt en De Caeg 3 Blijkbaar was deze vallei met ruigte of struikge-

was begroeid 4 US 1680/1745 geeft hier Ruyters, wat blijkbaar een

verbastering is

Zie Russenduin

1 ND 1965; TK 1983 2 Duin even ten nw van het pompstation 3 De naam herinnert aan de invasie van Russen en

Engelsen in 1799; het ligt op de plaats van een oorlogskerkhof

4 Gemeentekaartje van Kuyper uit 1867 geeft hier

HEEMSKERK 12

@ 7 Russische Vlak

@ 92 Ruyters

@ 93 Schapenweg

@ 94 Schapenweidje

@ 95 Scheiberg

@ 96 Scheivlakken

@ 97 Schouw wal

@ 11 Schuurberg

@ 98 Spaarpot

VN

VN

SN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

afgepaald terrein aan met naam Russische Vlak en jaartal 1799 Fiche PJMI vermeldt naam als Russen­berg, alsmede informatie van C Schoen over vond­sten van kogels, geweren en skeletten; 'is een nol geworden want er is veel van afgegraven'; vgl voor dit laatste Hilgen en Slings 1981 p 16 Vgl de bij Swaan 1982 p 60 genoemde Russenkroft, de Russen­bergen onder Castricum almede het Russenduin en Russengat onder Bergen

Zie Russenduin

Zie Ruijgen Dal

1 ND 1965; TK 1983 2 Weg van Noorddorp naar Verbrande Vlak 3 De naam is een herinnering aan een voormalige

schapendrift 4 Hilgen en Slings 1981 p 15 Vgl de onder Castricum

staande beide Schaapherderswoningen c.a.

1 Kranendonk 1994 2 Terrein ten nw van Heliernare 3 Hier werden schapen geweid 4 Zie ook vorige lemma

1 Kranendonk 1994 2 zeeduin tussen Noorderduin en Westerduinen 3 Dit was de scheiding tussen de duinen van Bareel

en Van Tuyll v Seroaskerken aangegeven met een hardstenen paal

4 Vgl 't Noorder Scheyt, Scheivlakken, Scheijsloot en Schey steen; onder Castricum Scheilaan en Scheyt van ... ; onder Egmond Scheyt van ... en 't Skai; onder Bergen Scheij vlack; onder Schoorl Scheiblink

1 ND 1965 2 Duinvallei ten n van het Ligustervlak 3 Dit was de scheiding tussen de duinen van Bareel

en Van Tuyll v Seroaskerken 4 Zie ook vorig lemma

1 US 1680/1745 2 Binnenduinrand langs de Duinweg 3 Ws houdt de naam verband met het schouwen of

periodiek inspecteren van de Herten- of Konijnen­heining

4 Zie voor deze heining, die ook langs de binnenrand van de Heemskerker Duinen liep, onder Castricum

Oude naam voör Bloernberg, zie aldaar; vgl Schuur­berg onder Castricum

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein ca 1 km ten zw van de Kruisberg 3 Omheind terrein waar fazanten niet bejaagd werden,

zodat men nog iets had voor het volgend jaar

@ 99 Stort (Het)

@ 100 Strand (Den)

@ 101 Telefoonberg

@ 102 Twe Licht

@ 103 Tweede Rel

@ 59 Uitzichtduin

@ 104 Valleiweg

@ 105 Verbindingsweg

@ 106 Verbrande vlak

VN

VN

VN

VN

VN

VN

SN

SN

VN

HEEMSKERK 13

4 Hilgen en Slings 1981 p 15

1 Kranendonk 1994 2 Naam van een tweetal terreinen ten o van het Oude

en het Nieuwe Kanaal 3 Hier werd uitgegraven grond gestort 4 Soortnaam; ook de zeereep te~ z van Wijk aan Zee,

waar zand was gestort dat bij het graven van het Noordzeekanaal was vrijgekomen, werd zo genoemd NB De grond is inmiddels teruggestort in het Nieuwe Kanaal, zie aldaar

1 Langendijck 1614 2 Het strand langs de Noordzee 3 De wisseling van geslacht is in het NH dialect

kenmerkend, bv de duin, de meer, het polder, het school

4

1 Kranendonk 1994 2 Duin ten o van het pompstation 3 Hier stond een paal van een telefoonleiding 4

1 US 1680/1745 2 Twee bij elkaar gelegen valleitjes in de voordui­

nen ten n van Noorddorp, op de grens met Castricum 3 Twee lichte (open) plekken in begroeid duin 4

1 Kranendonk 1994 2 Terrein in De Rellen 3 De naam verwijst naar de tweede duinrel, die hier

in zee liep 4 Zie ook De Rellen

1 TK 1983 2 Uitzichtpunt op de Kruisberg 3 Andere aanduiding voor de Kruisberg, ontleend aan

de recreatieve functie 4 Vgl Kijkberg

1 ND 1965; TK 1983 2 Weg door de Van Oldenborghvallei 3 Genoemd naar deze ligging 4

1 ND 1965 2 Weg tussen Zwarte Weg en ontginning De Kruisberg 3 Genoemd naar deze functie 4

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein ten n van de Leenscheuterwei 3 Herinnering aan duinbrand 4 Hilgen en Slings 1981 p 16 noemen het Verbrande

Hoek tgv duinbrand in 1847 Vgl Verbrande Pan onder Bergen en Verbrande Punt onder Schoorl

HEEMSKERK 14

@ 107 Vlaarboom

®71 Vlack (Het)

@ 108 Vlacke Croften

@ 33 Vlierberg

@ 45 Vlotter (De)

@ 38 Waterstal

@ 109 We sterduinen

@ 110 Wilg (De)

@ 111 Wilgenlaan

VN

VN

VN

VN

VN

WN

VN

VN

SN

1 Langendijck 1614 2 Punt op de binnenweg van Heemskerkerduin naar Wijk

aan Zee 3 Een vlaarboom is een vlier; mogelijk stond er een

herberg van die naam 4

1 US 1680/1745 2 Duinvallei ter plaatse van het huidige Noorddorper

Vlak 3 Eenvoudige aanduiding van een vlakke duinvallei 4 Zie ook Noorddorper Vlak

Andere naam voor de Zee Krogten, zie aldaar

1 Kranendonk 1994 2 Duin ten wnw van het pompstation 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Ook verbasterd tot Flierteberg

1 TK 1857; TK 1910; ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Duinontginning ten w van Noorddorp 3 In de bij het huis behorende vijver zou het hout

zijn gevlot (dwz in bijeengebonden stammen in het water gelegd) dat bestemd was voor de Herten- of Konijnenheining

4 Op US 1680/1745 naamloos; de vroeg 17de-eeuwse benaming was Mijns Heers Krogten, zie aldaar; Van Swieten 1661 vermeldt hier Mijnheer Ossepie Groesbeek 1978 p 194-198 dateert het oorspronke­lijke huis op de late 14e eeuw; Scholtens 1947 p 209, 262 houdt het op de vroege 17de eeuw (voor 1630) en vermeldt tevens de latere naam Jagers­lust; vgl echter de kaart bij het Zegenpralent Kennemerlant van 1729, waarop zowel de naam De Vlotter als Jagerslust zijn aangegeven Een deel van het betreffende terrein is nog altijd vochtig en staat 's winters vaak onder water

Zie onder Castricum (Groote Waterstal)

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Zeeduinen in het midden van de Heemskerker Duinen 3 Naam ontleend aan de ligging, vanuit Heemskerk (er-

duin) gezien 4 Vgl Noorderduin

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten zw van de Berenweide 3 Blijkbaar stond hier een opvallende wilgenboom 4 Vgl de Wilgenkopjes onder Schoorl

1 ND 1965 2 Pad door w deel van De Vlotter 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Vgl de naburige Elzenweg

@ 112 Zeeduijnen

@ 108 Zeekrogten (De)

@ 113 Zuidhoek (De)

@ 114 Zwarte Weg

VN

VN

VN

SN

HEEMSKERK 15

1 Langendijck 1614 2 De zeeduinen, dwz de . duinen direct achter de

zeereep 3 Soortnaam voor wat ook wordt betiteld als Achter­

duinen 4 Vgl Zeeduinen onder Castricum

1 Langendijck 1614 2 Complex landbouwgronden in de grote duinvallei op

de grens van Heemskerk en Wijk aan Zee 3 Deze omheinde stukken land (krochten) behoorden

blijkbaar bij Wijk aan Zee; mogelijk is het element zee echter afgeleid van het begrip sie, zie onder b bij Groote en Luttik Cie

4

1 2 3

4

1 2 3

4

Op US 1680/1745 betiteld als de Vlacke Croften Vgl Zeeveld onder Castricum

ND 1965; PWN 1975; TK 1983 Terrein in het zw van de Heemskerker Duinen De grens tussen het PWN-bezit en het duin van Boreel daar ten z van maakt hier een scherpe hoek Het duin van Boreel is in 1991 door het PWN aangekocht

ND 1965 (Zwarteweg) ; TK 1983 Verbinding van ontginning De Kruisberg met zee Als plaveisel zullen sintels en kolengruis zijn gebruikt Hilgen en Slings 1981 p 15 Vgl de Zwarte Weg onder Bergen

HEEMSKERK 16

b. Namen langs de binnenduinrand

@ 115 Aan Duin

@ 116 Banscheijdi[n]g

@ 117 Bave L [aen]

@ 118 Beek of Scheijsloot

@ 119 Berghlijn

@ 120 Bickers bos

@ 121 Blauwe steen

@ 122 Bollander Beeck

@ 123 Bolle Beeckgen

NN

VN

SN

WN

VN

VN

VN

WN

WN

Andere aanduiding van Heemskerkerduin, zie aldaar

1 An ca 1612 2 Grenslijn langs de Kuijkers Weg tussen Heemskerk

en Beverwijk 3 Van ban, rechtsgebied, en scheiding, grenslijn 4 Vgl de Banweg onder Egmond Zie o.èk Beek of Sche­

ijsloot

1 US 1680/1745 2 Verbinding tussen Cieweg en Voo:rweg 3 Van laan, voetpad door het land, en PN Bave of

-Bavo 4

1 Langendijck 1614 2 Grenswater evenwijdig aan de Geyl weg 3 In beide gevallen een soortnaam 4 De beek loopt in het verlengde van de Kuij kers

Weg, die de grens vormt met Beverwijk; zie ook Banscheijding

1 An ca 1612 2 Punt aan de Kuijkers Weg 3 Is er verband met lijnwaad of linnen en lag hier

een blekerij? 4 Vgl het Lien onder Egmond

1 US 1680/1745 2 Bosaanplant langs de binnenduinrand bij Noorddorp 3 Genoemd naar de initiatiefnemer tot de aanplant,

die ook het aangrenzende duin in bezit had; zie daarvoor Van Swieten 1661 {Duijnen vande Heer Bickers)

4 Op TK 1857 en TK 1910 nog als bos aangegeven

1 Langendijck 1614 2 Plek bij de Hertenheining op de grens van Heem­

skerk en Beverwijk 3 Hier lag een blauwe (Namense) steen als grensmar­

kering 4 Vgl Blauwe steen onder Castricum en Egmond US

1680/1745 geeft Schey steen

1 An ca 1612 2 Water, lopend tussen de Kerkweg en de Oasterweg in

de richting van Marquette 3 Afgeleid van PN 4

1 An ca 1612 2 Water, paral lel lopend aan de Kerkbeek en de

Kuijkers Weg 3 Blijkbaar stond het water hier vaak hoog of bol 4 Zie ook Breet slager laentje

@ 124 Breet slager laentje

@ 125 Cieweg

@ 126 Cleine Hout weg

@ 127 Commandeurs

@ 115 Duijnbuert

@ 115 Duinderbuurt

@ 28 Duinweg

@ 128 Een Wal

@ 129 Geijlweg (De)

@ 125 Groote Cie

@ 130 Groote Houtweg

SN

SN

SN

NN

NN

NN

SN

SN

SN

WN

SN

HEEMSKERK 17

1 US 1680-1745 2 Doodlopend pad langs Bolle Beeckgen 3 Ws afgeleid van PN; laan hier gebruikt in de

betekenis voetpad door het land 4

Weg langs de Groote Cie, zie aldaar

Zie Kleine Houtweg

1 TK 1983 2 Buurschap ten nw van Heemskerk 3 Een verband met het bezit van de Johanniters te

Haarlem is ws; deze lieten hun bezittingen beheren door een zgn commandeur

4 Scholtens 1947 p 233 noemt in dit verband het Commanderijland en het Commandeursland

Andere aanduiding voor Heemskerkerduin, zie aldaar

19de eeuwse benaming voor Heemskerkerduin, zie aldaar

1 Blaeu na 1635; ND 1965; TK 1983 2 Weg langs de duinvoet zw van Noorddorp 3 Naam ingegeven door deze loop, dan wel door de

ligging onder Heemskerkerduin; in de 17de eeuw liep hij door de voorduinen verder in de richting van Wijk aan Zee

4 Vgl Duinweg onder Bergen en Schoorl

1 An ca 1612 2 Verbindingsweg tussen de Groote Houtweg en de

Kerkweg 3 Het is niet duidelijk, of deze naam gelezen moet

worden als een onbepaald 'een wal' of als een naam Eenwal

4

1 US 1680/1745; TK 1857 (De Gijl Weg) 2 De tegenwoordige Hondsbosse Weg 3 Geil is een andere naam voor kruipwilg 4

1 Blok 1968_, 1470 (grote cye) ; ibid, 1520 ([een beeck geheten] die grote zee); US 1680/1745

2 W ontwateringssloot in Heemskerkerduin langs de huidige Cieweg

3 Van zn sie, iets dat langzaam stroomt 4 Blok 1968 p 16; noemt tevenc de in 1738 en 1771

vermelde VN tusschen cien Zie ook Cieweg en Luttik Cie alsmede Cie onder Castricum; vgl de Zee Kragten

1 Langendijck 1614 (Groeten Hout weg); US 1680/1745 (Den Groeten Hout wegh)

HEEMSKERK 18

@ 131 Grote Kerkbeek WN

@ 132 Halfweg HN

@ 133 Heemskerck (huys, HN hofstede tot)

@ 134 Heemskerk NN

@ 135 Heemskerker VN Noordbroekpolder

@ 115 Heemskerkerduin

@ 129 Hondsbosse Weg

@ 132 Huis ten Halve (' t)

NN

SN

HN

2 Hoofdverbinding Noorddorp-Beverwijk, nu Rijks­straatweg

3 De naam herinnert aan een hout of bos, waarover verder geen gegevens bekend zijn (vgl Haarlemmer Hout en Noordwijkerhout) ; minder ws is een verkla­ring als weg, die naar de (Haarlemmer) Hout loopt

4 Zie ook Kleine Houtweg Schalteos 1947 p 214-215 behandelt het hier begin l7de eeuw gebouwde huis Westerhout; ibid p 237 de beide wegen, echter zonder de naam te verklaren

1 2 3

4

1

2 3 4

Zie Kerkbeek

TK 1983 Huis bij Noorddorp Het huis ligt aan de straatweg halverwege Castri­cum en Beverwijk TK 1857 geeft 'tHuis ten Halve

Oorspronkelijke benaming van het adellijk huis ten n van Heemskerk, vanaf 1612 Marquette genaamd; zie aldaar

Lex 1000-1050 (Heimethenkiricha, Heimezenkyrke); Lex 12de e (Heemskerc) Kerkdorp en gemeente in Midden- Kennemerland Kerkgebouw van Hemezo (PN) Er is geen verband met de Castricumer buurschap Heemstede aanwijsbaar Groesbeek 1978 p 12 en 122-124 geeft de benaming Kerkbuurt in de 17de en 19de eeuw; vgl deze aanduiding voor de kern van Bergen en Castricum

1 TK 1983 2 Poldergebied ten n van Heemskerk 3 Broek is een benaming voor in oorsprong moerassig

land; ten zw van Heemskerk lag vlg TK 1857 de Zuidbroek Polder

4 TK 1857 geeft hier Noorder Veld

1 US 1680/1745 (Heemskercker Duyn); TK 1857 (Heem­skerduin); PWN 1975; TK 1983

2 De buurschap tussen de Groote Houtweg en de duinvoet

3 De naam zal gegeven zijn naar analogie van Wijk aan Duin

4 In de 17de eeuw lijkt de naam uitsluitend te slaan op de bebouwing langs de duinvoet, waaraan TK 1857 zich lijkt te conformeren; TK 1983 geeft er een betekenis aan zoals onder 2 vermeld Groesbeek 1978 p 12 en 122-124 geeft als oudere benamingen Aan Duin (1638, 1674), Duijnbuert (1664) en Duinder­buurt (1841-44); vgl voor die laatste naam ook Castricum

Zie Geijlweg (herkomst naam onbekend)

Zie Halfweg

@ 136 Huldtoneel

@ 131 Kerkbeek

@ 134 Kerkbuurt

@ 137 Kerkweg

@ 126 Kleine Houtweg

@ 138 Kuijkers Weg

@ 139 Luttik Cie

@ 140 Maadwegh (De)

VN

WN

NN

SN

SN

SN

HEEMSKERK 19

1 TK 1983 2 Plek ten nw van Heemskerk 3 Hier placht in de 14de en 15de e de nieuwe graaf

te worden ingehuldigd 4 Scholtens 1947 p 60 Ook genaamd Schepelenberg, zie

aldaar

1 An ca 1612 (Den Kerck Beeck); US 1680/ 1745 (De Kerck Beeck) ; TK 1857 (de Kerk Beek) ; TK 1983 (Grote Kerkbeek)

2 Hoofdafwatering van Heemskerkerduin langs Heem­skerk en verder naar het ono

3 Genoemd naar de kerk van Heemskerk 4 US 1680/1745 geeft ook een Kerckbeeck onder Wijk

aan Duin; TK 1983 geeft naam als NN voor de nieuwbouwwijk ten nw van de oude dorpskern en noemt het water zelf Grote Kerkbeek

Benaming voor de kern van Heemskerk, zie aldaar

1 US 1680/1745 (De Kerck Wegh); TK 1983 2 Weg van Noorddorp naar Heemskerk 3 De weg loopt recht op de kerk af; strikt genomen

kan de naam echter ook een afkorting zijn voor Heemskerk(er)weg, vgl Den Wycker Wegh naar Bever­wijk

4

1 Langendijck 1614 (C1eine Hout weg); US 1680/1745 (De Kleyne Houtweg) ; TK 1983

2 Westelijke variant van de hoofdverbinding Noord­dorp-Beverwijk

3 De naam herinnert ws aan een verdwenen en verder onbekend hout of bos

4 Zie ook Groote Houtweg

1 An ca 1612 (de Kuijkers wegh); Langendijck 1614; US 1680/1745 (De Kuyckers Wegh)

2 Weg op de grens van Heemskerk en Beverwijk 3 Afgeleid van PN; Scholtens 1947 p 240 geeft echter

vermelding uit 1250 als Cuikens wech en herleidt de naam tot het woord kuekene , een huisje met maar één vertrek

4 US 1680/1745 geeft de weg niet als grensweg; TK 1857 geeft Kluikerweg of Klinkerweg; TK 1983 geeft Jan v(an] Kuikweg; ook de spelling Kuikensweg komt voor

WN/SN 1 Blok 1968, 1470 (luttike cye); ibid, 1520 ((een beeck geheten] die cleyne zee); US 1680/1745 (Luttick Cie, Luttick Cie Beeck); TK 1983

2 0 ontwateringasloot in Heemskerkerduin 3 Van zn cie, iets dat langzaam stroomt 4 Blok 1968 p 16; zie verder onder Groote Cie

SN Zie Noordermaatweg

HEEMSKERK 20

@ 141 Maden (De)

@ 142 Maer Laen

@ 143 Mare (De)

@ 144 Maresloot

@ 133 Marquette

@ 145 Marquettelaan

@ 146 Menweg

VN

SN

WN

WN

HN

SN

SN

1 TK 1857 2 Poldergebied aan de no rand van Heemskerk 3 Van made, laaggelegen grasland of hooiland 4 US 1680/1745 geeft hier een door sloten begrensd

gebied met de naam Heemskercker gemeene Maad Zie ook Noordermaatweg

1 US 1680/1745 2 Weg langs benedenloop van de Kerkbeek 3 Voetpad door het land (laan) , genoemd naar het

water in het verlengde van de Kerkbeek 4 Zie ook De Mare en de daaronder vermelde toponie­

men

1 US 1680/1745 2 Meertje ten no van Heemskerk, in het verlengde van

de Kerkbeek en zich voortzettend in de Maresloot 3 Centrum van een namencomplex, hetgeen erop wijst

dat dit een restwater moet zijn van een veel langere waterloop (mare) van de Die in nw richting naar de z Hoepvallei onder Castricum

4 Groesbeek 1978 p 111 ziet hier eveneens een oude afsplitsing van het IJ (vgl de recent verschenen archeologsiche kaart) en geeft nog de naam Maer­huis voor de hier gelegen los- en laadplaats Zie ook Maer Laen en Maresloot, het Mareveldt onder a, alsmede onder Castricum het de Maer- of Korendijk en het Mareveldts Vlack; zie ook onder Neksloot en Noorddorper Beek TK 1983 geeft De Maer als NN voor de nieuwbouwwijk ter plaatse van het vm meertje

1 US 1680/1745 2 Sloot tussen de Neksloot en de Limmer Die in het

verlengde van het meertje De Mare 3 Naam ontleend aan dit meertje 4 Zie ook De Mare en de daaronder vermelde toponie­

men

1 An ca 1612; Langendijck 1614; US 1680/ 1745 ('t Huys Marquet); TK 1857; TK 1983 (Kasteel Marquet­te)

2 Adellijk huis ten n van Heemskerk 3 Het huis, dat eerder werd aangeduid als het Huys

tot Heemskerck, de Hofstede tot Heemskerck of het Huis Sevenberghe, werd in 1610 gekocht door Daniel de Hertaing, heer van Marquette (Henegouwen), die deze naam in 1612 met goedkeuring met goedkeuring van de Staten gaf aan het pasverworven bezit

4 Scholtens 1947 p 87-90 en 208

1 TK 1983 2 Laan door het bos tussen Oasterweg en provinciale

weg 3 Afgeleid van HN 4 Een ongedateerde veldnamenkaart (ops Register van

polderlasten 1870) geeft behalve deze laan ook de oprijlaan met de variant De Laan van Marquette

1 US 1680/1745 2 Verbinding tussen de Luttik Cie en de Groote Cie

@ 147 Molenbuurt NN

@ 148 Neksloot WN

@ 149 Noorddorp NN

@ 150 Noorddorper Beek WN

@ 140 Noordermaatweg

@ 151 Noorder Veld

@ 152 Oost Zyde (De)

SN

VN

NN

HEEMSKERK 21

3 Een menweg is een weg, die al mennend, met paard en wagen, kan worden bereden

4

1 2 3 4

1 2

3

4

TK 1857; TK 1910 Buurschap ten nw van Heemskerk Genoemd naar de daar staande dorpskorenmolen US 1680/1745 geeft hier Heemskercker Meel Molen; vgl de in de 18de en 19de eeuw in Bergen gebruike­lijke naam Kerk- of Molenbuurt

US 1680/1745 (De Neck Sloot); TK 1983 Hoofdwetering van de Heemskerker Noordbroekpolder, lopende van Marquette naar de Die Nek betekent hier mogelijk een wat hoger gelegen, vooruitspringend stuk land - wellicht het terrein waarop het huis Heemskerk (Marquette) is gelegen? De wetering vormt de benedenloop van de Noorddor­per Beek en volgt met deze mogelijk een restgeul van een eertijds bestaand water de Mare, zie aldaar

1 Lex 1125-30 (Noirthorpe); Lex 1125-50 (Northorpe); An ca 1612 (Noortdorp) ; Lan~·.mdij ck 1614 (Noord­orp); US 1680/ 1745 (Noort dorp); TK 1857; TK 1983

2 Buurschap ten nw van Heemskerk 3 Naam voor een secundaire nederzetting, meestal

gegeven vanuit het centrale kerkdorp; mogelijk heeft Heemskerk zelf ooit Zuiddorp geheten, aange­zien beide bewoningskernen precies aan de nw en zo punt van de geest tussen de Kerkweg en de Ooster­weg liggen

4 Vgl Oostdorp en Westdorp onder Bergen

1 US 1680/1745 (De Noord Dorper Beeck); TK 1910 2 Waterloop langs de n zijde van Marquette 3 De beek ontspringt bij Noorddorp 4 De beek vormt (met de We i dewatering) de bovenloop

van de Neksloot en volgt met deze mogeli j k een restgeul van een eertijds bestaand water de Mare, zie aldaar

1 US 1680/1745 (De Noordt Maad weg) ; TK 1857 (De Noorder Maatweg) ; TK 1983

2 Polderweg ten n van Marquette 3 Genoemd naar het gebied De Maden, zie aldaar 4 Ten zo van Heemskerk vinden we als pendant de

Zuidermaatweg, die op alle drie onder 1 genoemde kaarten voorkomt

1 TK 1857 2 Poldergebied ten no van Heemskerk 3 Naam ingegeven door situering tov het hoofddorp 4 Later genaamd Heemskerker Noordbroekpolder, zie

aldaar

1 US 1680/1745 2 Buurschap ten no van Heemskerk 3 Naam ingegeven door deze ligging 4 Vlg de gegevens bij Groesbeek 1978 p 12 en 122-124

HEEMSKERK 22

@ 153 Oaster Streng (Den)

@ 154 Oasterweg

@ 152 Oasterzij (De)

@ 155 Ouden dijk

@ 156 Poelenburg

@ 118 Schaijsloot

@ 136 Schapelenberg

WN

SN

NN

SN

HN

WN

VN

1 2

3

4

1 2 3 4

verdwijnt de naam als aanduiding van de buurschap tussen 1674 en 1841; de huidige nieuwbouwwijk ter plekke heet vlg TK 1983 Oasterzij Vgl de Oasterzij en Westerzij bij Limmen en Heiloo

An ca 1612; US 1680/1745 (zonder Den) Waterloop (en weg?) tussen de Groote Houtweg en de Kerkweg Streng kan zowel een langgerekt stuk land als een waterloop aanduiden; in dit geval het laatste, kennelijk als benedenloop van de Streng (ook als Wester Streng aangeduid) ; zie aldaar

US 1680/1745 (De Oaster wegh); TK 1983 Weg langs de o zijde van de Heemskerker geest Naam ingegeven door deze ligging Vgl de Oasterweg onder Limmen/Heiloo en onder Zanegeest (Bergen), die een soortgelijke ligging laten zien; mogelijk heetten de Kerkweg in oor­sprong Westerweg

Zie De Oost Zyde

1 An ca 1612 (Den Ouden Dij ck) ; Langendij ck 1614 (Den Ouden dijk); US 1680/1745 (Den Ouden Dyck) ;~ 1857; TK 1983

2 Ongeveer w-o lopende dijkweg onder Heemskerkerduin 3 Locale waterkeer uit de vroegste periode van

dijkaanleg (12de eeuw) 4 Westenberg p 27 geeft geen uitsluitsel over de

precieze functie, nl of deze dijk Noorddorp of juist Heemskerkerduin moest beschermen; de afstro­ming van de Groote en Luttik Cie lijkt a~ op US 1680/1745 via Streng en Kerkbeek te lopen, maar er kan sprake zijn van inversie van het reliëf

1 US 1680/1745 2 Landhuis (in oorsprong kasteel) even ten zo van

Heemskerk 3 De naam zal ontleend zijn aan het feit, dat de

14de-eeuwse bezitters mede gegoed waren in Poel­dijk (ZH)

4 Groesbeek 1981 p 147-152 Vgl het gelijknamige huis bij Schoorl (waarvan de naam een andere herkomst heeft) en de op TK 1983 vermelde nieuwbouw ter plaatse onder deze naam

Zie Beek of Schaijsloot

1 Lex ca 1200 (Scepelingheberghe) 2 Plek ten nw van Heemskerk 3 Hier zouden de Kennemer schepenen van tijd tot

tijd in vergadering bijeen zijn gekomen; de naam is echter ouder dan de invoering vd schepenrecht­spraak in Kennemerland, die van na 1275 stamt

4 Scholtens 1947 p 60; vgl Swaan 1982 noot 6; zie ook Huldtoneel

@ 121 Schey steen

@ 133 Sevenberghe (Huis)

@ 157 Streng (De)

@ 158 Strengweg

® 159 Ven (De)

® 160 Voet Padt

® 161 Voorweg

@ 162 Waterakkers

® 163 Weidewatering

® 157 Wester Strengh (Den)

VN

HN

WN

SN

HN

SN

SN

NN

WN

WN

HEEMSKERK 23

Zie Blauwe steen

Naam die tussen 1483 en 1610 voor het Huis te Heemskerk werd gebruikt, naar de toenmalige eigenaar; zie onder Marquette

1 An ca 1612 (Den Wester Strengh) i Langendijck 1614 (Den Streng) i US 1680/1745i TK 1857

2 Waterloop (en weg?) tussen de duinvoet en de Groote Houtweg

3 Streng kan zowel een langgerekt stuk land als een waterloop aanduiden; in dit geval het laatste

4 Zie ook Oaster Streng en Strengweg

1 TK 1983 2 Ongeveer w-o lopende weg door het midden van

Heemskerkerduin 3 Genoemd naar het water De Streng 4 Zie vorig lemma

1 TK 1983 2 Huis aan Oudendijk in Heemskerkerduin 3 Blijkbaar bevond zich een ven of veentje in de

nabijheid, wat gezien het natte milieu van de strandvlakte niet onwaarschijnlijk is

4 Vgl Groote en Luttik Cie alsmede de Waterakkers

1 US 1680/1745 2 Aanduiding voor tweetal verbindingen, één tussen

Castricum en Noorddorp, één tussen Heemstede en Marquette

3 Soortnaam, ingegeven door fun.ctie 4

1 US 1680/1745 (Voor wegh) i TK 1983 2 Verbinding tussen Heemskerkerduin en Beverwijk 3 De weg liep voor de duinen langs 4 Vgl de Achterweg onder a; wellicht stonden beide

wegen ooit met elkaar in verbinding

1 TK 1983 . 2 Buurschap ten wzw van Heemskerk 3 Beeldende naam: vanwege de slechte afwatering, die

alleen via de Kerkbeek kon geschieden, stond het land hier vaak onder water

4

1 TK 1983 2 Hoofdwetering in de Heemskerker Noordbroekpolder 3 Op soortnaam lijkende naam, die wellicht is

4

bedoeld als tegenhanger van de door het parkbos van Marquette lopende afwateringen

Zie De Streng

HEEMSKERK 24

@ 130 Westerhout

@ 164

HN

Wycker wegh (Den) SN

Zie Groote Houtweg

1 US 1680/1745 2 Weg van Heemskerk naar Beverwijk 3 Naam ontleend aan de functie van verbinding met

(Bever) wijk 4

G E M E E N T E C A S T R I C U M

a. Namen in het duingebied

@ 165 Agnesweg

@ 166 Baccummer bosch

@ 167 Bakkum aan Zee

@ 168 Beatrixlaan

@ 169 Beek

@ 170 Bernardlaan

@ 166 Bosgen (Het)

@ 166 Bosjen ('t)

®171 Bosweg

@ 172 Boucroftgen

®173 Brabantscha Landbouw (De)

SN

VN

NN

SN

WN

SN

N

VN

SN

VN

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg langs duinvoet ten w van Bakkum 3 Afgeleid van PN 4

1 Langendijck 1614, 1620 (het bosgen); An ca 1612 ('t Bosjen); US 1680/1745

2 Bosje bij Noord-Bakkum ten w van de Heereweg 3 Genoemd naar deze ligging 4

Zie Castricum aan Zee

1 ND 1965 2 Pad ten no van het kampeerterrein Bakkum 3 Genoemd naar prinses (nu koningin) Beatrix 4 Vgl Emmalaan, Wilhelminalaan

Zie Zeevelder Beeck

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Duinweg ten no van Castricum aan Zee 3 Afgeleid van PN (gezien de spelling niet van Prins

Bernhard) 4

Zie Baccummer bosch

Zie Baccummer bosch

1 ND 1965 2 Weg ten o van de ontginning De Brabantscha Land­

bouw 3 TK 1857 geeft hier verhoudingsgewijs groot bos­

areaal aan, gelegen tussen de BL en het huis Klein Johanna's Hof

4

1 An ca 1612 2 Kleine duinvallei ten zw van Castricum 3 Verkleinwoord van bouwkroft, omheind stuk land dat

als bouwland werd gebruikt 4 Ongeveer op de plaats gelegen van het Swaluwe Dal,

zie aldaar

HN/VN 1 Gevers 1823 (gespeld met d); TK 1857 (id.); TK 1910; ND 1965 (De Landbouw); ~WN 1975 (id)

2 Boerderij op ca 2. 75 km afstand ten wzw van Castricum

3 Duinontginning uit de 18de e (De Ruijter 1981: 1770), opgezet volgens een in Brabant gangbaar exploitatiesysteem

4 Jelles 1968 p 56, 68, 71; De Ruijter 1981 p 5

CASTRICUM 2

@ 174 Camping

@ 167

VN

Castricum aan Zee NN

@ 175 Castricumer Duin VN

@ 176 Cleijne Vogel- VN water

@ 55 Cleijne Water VN Stal

@ 177 Cnor Croften (De) VN

@ 178 Conunissarishuis

@ 179 Conunissarisveld

@ 180 Conunissarisweg

@ 181 Croftge

HN

VN

SN

VN

1 PWN 1975 (a) ; TK 1983 (a en b) 2 a Terrein in het uiterste zo van de Castricumer

duinen b Terrein ten n van de Zeeweg

3 Soortnaam; de terreinen zijn in gebruik als kampeerterrein

4 Zie ook Geversduin, Kampeerterrein

1 TK 1983 2 Eindpunt van de (Castricumer) Zeeweg 3 Naam gegeven naar analogie van Wijk aan Zee,

Egmond aan Zee en Bergen aan Zee 4 Aanvankelijk ook aangeduid als Bakkum aan Zee

1 Karshoff 1844 (met nun) 2 Het duingebied bij Castricum, dat ook Geversduin

werd genoemd 3 Genoemd naar zijn ligging 4 Zie ook Geversduin Scholtens 1947 p 88 vermeldt

gebeurtenis uit 1358 'op Kasterkenunerzand'

Zie Kleijne Vogel Water

Zie Kleine Waterstal

1 US 1680/1745 2 Omheind deel van een duinvallei ter plaatse van

het huidige Kroftveld 3 Kroften, omheinde stukken land, in de vallei Den

Knorre, zie aldaar 4 Gevers 1823 noemt het Verlaten Kroft Zie ook

Kroftveld, Kroftwoning

1 TK 1857 (Conunissaris Huis) 2 Huis in de w duinvallei, ca 2 km ten wzw van

Bakkum 3 Kort na 1830 gebouwd huis, waarin de conunissaris­

sen van Konings Duin vergaderden; gesloopt 1946 4 Jelles 1968 p 65, 68; Van Deelen 1973 p 69-70; De

Ruijter 1981 p 6

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Nu bebost terrein ten n van de Zeeweg en ten o van

de Van Oldenborghweg 3 Genoemd naar het Conunissarishuis 4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg o langs het Conunissarisveld 3 Genoemd naar het Conunissarishuis en het Conunis­

sarisveld 4

1 US 1680/1745 2 Terreintje op de grens met Egmond, even ten nw van

@ 182 Dal (Het)

@ 183 Dennenlaan

@ 184 Diaconieweg

@ 185 Diepesloot

@ 186 Diepeslootweg

@ 187 Doedelaan

@ 188 Dorpsweg

@ 189 Drie Berghiens

VN

SN

SN

WN

SN

SN

SN

VN

CASTRICUM 3

het Baccummer Bosch 3 Verkleinwoord van kroft of krocht, omheind stuk

land 4

1 Gevers 1823 2 Pad door de Bakkumer Duinen naar zee 3 Ws genoemd naar de lage ligging tot aan de Zee­

duinen 4

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Laan ten w van het Meertje van Vogelenzang 3 Genoemd naar de begroeiing, die tot de eerste

aanplant van het Konings Duin zou hebben behoord (meded Roos 1994)

4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg n langs de Oasterduinen 3 De bewoners van de ontginning bij de Kruisberg

liepen langs deze weg naar de diaconie van Castri­cum (meded Slings 1994)

4

1 PWN 1973 2 Afwateringskanaal in de duinvallei het Zeeveld 3 Na 1829 diep uitgegraven afwatering 4 Oorspronkelijk de bovenloop van de Zeevelder

Beeck, zie aldaar Jelles 1968 p 65, 68

1 ND 1965 2 Pad langs de Diepesloot 3 Genoemd naar deze afwaterir-g 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Pad langs de noordzijde van de Russenbergen 3 Er zijn verschillende verklaringen mogelijk; het

was in oorsprong een doodlopende weg (vgl de Doodweg in de Schoorlse Duinen) ; het was een doodweg in de klassieke betekenis, die door bewoners van een verdwenen duinnederzetting werd gebruikt (vgl de nog bestaande Doodweg vanaf de vroegere buurschap Heemstede naar de kerk van Castricum); er is verband met de Slag bij Castri­cum van 1799 en bij de Russenbergen begraven gesneuvelden

4 Zie ook Doodweg onder Bergen

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg van Castricum naar de Brabantsche Landbouw 3 Genoemd naar de functie als kortste verbinding met

het dorp 4

1 An ca 1612 2 Naam van een drietal duint~es in het na van het

Groote Vogelwater

CASTRICUM 4

@ 190 Drie Kuylen

@ 191 Driehoek

@ 192

VN

VN

3 Naam ingegeven door drie opvallende toppen in een vlakke vallei

4

1 US 1680/1745 (Drije Cuijlen); Rollerus 1737 2 Terrein ter hoogte van de huidige Glopstukken 3 Blijkbaar bevonden zich in dit terrein drie opval­

lende kuilen, mogelijk als gevolg van menselijke graafactiviteit

4 Vgl eenzelfde naam onder Egmond

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten z van het pompstation 3 Genoemd naar de vorm 4

Duin en Bosch HN/VN 1 2

ND 1965 (Duinenbosch) ; PWN 1975 (id); TK 1983 Ziekenhuis (en omringend terrein) in het uiterste na van de Castricumer Duinen, geopend in 1909 Naam ingegeven door de locatie

@ 193 Duinontginning

@ 194 Eendenvlak

@ 195

VN

VN

Egrnonderweg SN

@ 196 Eik van Scheiweg SN

@ 197 Emrnalaan

@ 198 Erfboschlaan

SN

SN

3 4 Van Deelen 1973 p 9

1 TK 1910 2 Aanduiding voor de ontginning

veld/Glopstukken 3 Soortnaam, geen zuivere VN 4 Vgl De Ontginning onder Schoorl

1 ND 1965; PWN 1975

Commissaris-

2 Oostelijke uitloper van de duinvallei het Water­vlak

3 Oorspronkelijk onderdeel van een natte duinvallei, waar eenden verbleven cq waar een eendenkooi lag

4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Duinweg achter langs jeugdherberg Koningsbosch 3 Onderdeel van een der routes naar Egmond 4 Vgl Wecht nae Egrnont (onder b)

1 ND 1965 2 Pad naar de grens met Heemskerk 3 Ws afgeleid van een eikenboom, die op de schei of

grens stond 4

1 ND 1965 2 Pad ten o van het kampeerterrein Bakkum 3 Genoemd naar koningin Emrna 4 Vgl Beatrixlaan, Wilhelminalaan

1 ND 1965 (zonder eh) ; PWN 1973 2 Weg in het z van het Melkvlak 3 Mogelijk een bos, dat bij het erf van een duin­

boerderij behoorde 4

@ 199 Fochteloo

@ 200 Gereght (' t)

@ 201 Geversduin

@ 202 Glob (Het)

@ 203 Glopstukken

@ 204 Glopsweg

@ 205 Grensweg

@ 206 Groeneweg

HN

HN

VN

VN

VN

SN

SN

SN

CASTRICUM 5

1 PWN 1975 (b) 2 a Duinboerderij aan het begin van de Zeeweg

b Villa Van Oldenbarneveldtweg 40 (het huidige PWN-kantoor)

3 De eerste bewoner van het in 1890 gebouwde huis, jachtopziener Albertus van der Wolff, kwam in 1888 van het dorp Fochteloo naar Castricum; de naam is overgegaan naar de villa, in 1907 gebouwd als directiewoning voor Duin en Bosch

4 De Ruijter 1981 p 7 Zie ook De Kweekerij, Waterdal

1 US 1680/1745 2 Plaats aan de kust op de grens tussen Bakkum en

Castricum 3 Hier stond de galg 4 Vgl Halve Galgs Vlack

1 TK 1983 2 Terrein ten no van het Infiltratieveld en naam

voor de camping bij Noorddorp oorspronkelijk het gehele duingebied tussen Koningsduin en Noord­dorperduin

3 Genoemd naar de familie Gevers, sinds 1833 eige­naar van het gebied

4 PWN 1975 geeft hier als naam Limiet, zie aldaar

1 US 1680/1745; Rollerus 1737; Gevers 1823 (Het Glop)

2 Smalle duinvallei ten zzo van het huidige Castri­cum aan Zee

3 Glob of glop, van dezelfde stam als glippen en gluiperig, is een algemeen in NH voorkomend woord voor steeg of nauwe doorgang; in dit geval ging het om een soort pas in het zuidelijke slag van Bakkum naar zee, mogelijk lopend door een oude slufter

4 Gevers 1823 duidt de gehele slag als zodanig aan; zie ook Glopsweg Ws hetzelfde slag als de op Langendijck 1614 vermelde Nieuwe Weg

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten wzw van het huis Johanna's Hof 3 Genoemd naar het Glob, zie aldaar 4

Oudere naam voor de Zeeweg, zie aldaar

1 ND 1965 2 Wel in lijst als no 93, maar niet op kaart aange­

geven; ws pad z langs Watervlak 3 Naam ontleend aan de loop op de grens met de

Heemskerker Duinen 4 Vgl Scheilaan

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg n en w van Koning's Duin 3 Mogelijk genoemd naar een groene, voor beweiding

of etgroen (hooi ) gebruikte vallei; mogelijk ook gezien als verlengde van de (Tweede) Groene Laen,

CASTRICUM 6

@ 207 Groote Leb

@ 208 Groote Vogel Water (Het)

@ 38 Groote Waterstal (het)

@ 209 Gro(o)teveldweg

@ 210 Grote Wei

®211 Haagseweg

VN

zie aldaar onder b 4 Vgl het Groenveld in de Schoorlse Duinen

1 An ca 1612; Langendijck 1614; US 1680/1745; Rollerus 1737

2 Duinvallei ca 1.5 km ten zzo van Castricum aan Zee 3 Waarschijnlijk zo genoemd door de gelijkenis met

een lip- of lepelvorm 4 Zie ook Kleine Leb, Lepstukken, Leplaan

WN/VN 1 An ca 1612; Langendijck 1614; US 1685/1745 (Het Vogel water) ; Gevers 1823 (Groot Vogel water) ; PWN 1973 (Vogelwater); TK 1983 (id)

2 Duinvallei op de grens van de Bakkumer en Egmonder Duinen

3 Eertijds natte duinvallei, waarin watervogels kwamen broeden, fourageren of overwinteren; ws houdt de naam dan ook verband met de jacht op of vangst van vogels en lag er in deze omgeving een eendenkooi

4 Jelles 1968 p 39 vermeldt verpachting van een vogelkooi Die Vogelrije onder Bakkum in 1577; Verster v Wulvenhorst 1853 p 10 geeft bron uit 1596 waarin wordt gesproken van het Vogelenwaeter Zie ook Kleijne Vogelwater en onder Egmond het Achter Vogelwater

WN/VN 1 2

An ca 1612 (Water-Stall); Langendijck 1614 Duinmeer en duinvallei in het z van de Castricumer Duinen

3

4

Het begrip waterstal moet ws vertaald worden als plek waar het water is 'afgezet' en niet zichtbaar afvloeit; mogelijk is er ook verband met het woord staal, een houten staak waaraan visnetten waren bevestigd; het zou een ander woord kunnen zijn voor vogel- of eendenkooi, hetgeen zou sporen met de vermelding van een waterstal genaamd Die Vogelrije onder Bakkum in 1577; er ligt in het huidige terrein nog een restant van een kooi Jelles 1968 p 39; vgl Schönfeld 1950 p 97 (Staal­duinen bij 's-Gravenzande) Zie ook Het Groote Vogelwater, het Kleine Waterstal

SN 1 ND 1965 (Grote Veldweg) ; PWN 1973

VN

SN

2 3

4

Weg lopende van het kampeerterrein naar het strand Ws genoemd naar oudere, niet nader gedocumenteerde VN

1 ND 1965 2 Veld (nu uitgegraven vallei) direct ten zo van het

huis De Brabantsche Landbouw 3 Herinnering aan het agrarisch gebruik 4 PWN 1975 plaatst hier de naam De Landbouw, die

echter vlg ND 1965 bij het huis behoort

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg ten z van het Meertje van Vogelenzang 3 Mogelijk deel van een poging tot systematische

naamgeving naar Hollandse steden 4 Zie ook Haarlemmerlaan, Zaandammerlaan

@ 212 Haagweg (Den)

@ 213 Haarlemmerlaan

@ 214 Halven Bergh (Den)

@ 215

SN

SN

VN

Halve galgs vlack VN

@ 216 Havelt

@ 217 Hazenduin

@ 218 Helmweg

@ 219 Herderslaan

VN

VN

SN

SN

CASTRICUM 7

1 Langendijck 1614 2 Middelste van de vijf slagen door de Zeeduinen

onder Castricum 3 Vernoeming naar Den Haag (zie vorig lemma) ligt

niet voor de hand; ws is haag hier nog in de betekenis van jachtterrein gebruikt

4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg ten w van het kampeerterrein 3 Mogelijk deel van een poging tot systematische

naamgeving naar Hollandse steden 4 Zie ook Haagseweg en Zaandammerlaan

1 An ca 1612; Langendijck 1614 (Den halmen berg) 2 Ronde duinpan tegen de Zeeduinen aan, waar het

meest z slag doorheen loopt 3 De naam is mogelijk ontstaan doordat het pad de

vallei precies doormidden deelt 4

1 An ca 1612 (Het vlack daer den halve Galch nevenst compt) ; Langendij ck 1614 (het Vlak nevens den halmen [sic] Galg); US 1680/1745; Gevers 1823 (Halve Galg Veld)

2 Duinvallei ter plaatse van het huidige Commis­sarisveld

3 Genoemd naar de galg op de gerechtsplaats aldaar, die blijkbaar door Bakkum en Castricum gezamenlijk werd gebruikt en dus aan elk van beide dorpen voor de helft toekw~

4 Zie ook 't Gerecht en Weg bij de Halven Galg Vgl De Halve Galg op de grens van Bergen en Schoorl

1 An ca 1612 (Haveldt); Langendijck 1614 2 Kleine duinvallei ten w van Castricum 3 Mogelijk te lezen als ha-velt; hae is een wig ­

vormig stuk land 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Zeeduin ten z van Castricum aan Zee 3 Blijkbaar kwamen hier opvallend veel hazen voor,

wat voor een zeeduin zeer ongewoon is (maar mogelijk veroorzaakt werd door nabijgelegen land van een duinboerderij)

4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg w langs de Oasterduinen en de Papenberg 3 Genoemd naar de helmplant 4

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Weg door het Vogelwater 3 Genoemd naar de 19de-eeuwse schaapherderswoning

ter plaatse 4 Zie ook Schaapherders Woning

CASTRICUM 8

@ 220 Hoch Harlem

@ 221 Hoep (Den)

@ 222 Hoepbeek

@ 223 Hoepvlak

@ 224 Hoofdweg

@ 225

VN

VN

WN

VN

SN

Hocgen Berg (Den) VN

@ 226 Hooiweg

@ 227

SN

Huisje van Teun HN Oostermeijer (Het)

@ 228 Infiltratieveld VN

1 An ca 1612 2 Duintop ten w van Castricum 3 Te lezen als Hooch Haarlem: zal indirect Z1Jn

afgeleid van NN Haarlem, mogelijk via de heren van die naam; wb het eerste deel: het gaat hier om het hoogste deel van de voorduinen, dat ten n van de Papenberg lag in de Zanderij en daar is afgegraven

4 Vgl de naam Den Hocgen Berg (1680)

1 An ca 1612 (Den Hoepen); Langendijck 1614 (id); US 1680/1745; Rollerus 1737

2 Halfronde duinvallei in het w van de Castricumer duinen; de naam heeft zich gaandeweg uitgebreid tot de gehele vallei waardoor de Hoepbeek liep

3 Genoemd naar de hoep- of hoepelvorm 4 Zie ook Hoepbeek, Hoepvlak

1 US 1680/1745; Rollerus 1737; Gevers 1823 2 Beek, komende uit het duin ten nw van Noorddorp en

via de duinvallei de Hoep en de Nollen Beeck uitlopende in de Schulpvaart tussen Castricum en Bakkum

3 Genoemd naar de duinvallei waarvan de beek tevens de afwatering vormt

4 De beek is een op instigatie van de heer van Marquette in ca 1613 gegraven afwatering; zie v Santen 1652 p 83-85 Zie ook Koningskanaal

1 Gevers 1823 bis 2 Het n deel van de vallei Den Hoep ter plaatse van

de huidige Glopstukken 3 Genoemd naar deze vallei 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Verbinding van de Wijkerstraatweg met de Brabant­

sche Landbouw 3 Het betreft een hoofdverbinding in dit · gedeelte

van de duinen 4 Gevers 1823 geeft hier de aanduiding Weg naar de

Brabandsche Landbouw

Oudere naam (1680) voor Papenberg, zie aldaar; zie ook Hoch Harlem

1 PWN 1975 2 Weg langs de n zijde van Radaam 3 Mogelijk werd hierlangs hooi vervoerd van of naar

de achterliggende landbouwbedrijven 4

Arbeiderswoning ter plaatse van de camping aan de Zeeweg, gesloopt in 1910; genoemd door De Ruijter 1981, p 6-7

1 ND 1965; PWN 1975; TK 1983 2 Terrein achter de zeereep ten w van Castricum 3 Soortnaam, die het gebruik tbv de drinkwater-

@ 229 Jetjeslaan SN

CASTRICUM 9

winning weergeeft 4 In gebruik genomen in 1957

1 NO 1965; PWN 1973 2 Weg langs z zijde van het Meertje van Vogelenzang 3 Afgeleid van PN 4

@ 230 Johanna's Hof HN/VN 1

2 TK 1910; NO 1965; PWN 1975; TK 1983 a Omstreeks 1830 gebouwde boerderij ten z van de huidige Zeeweg

@ 48 Johanna's Weg

@ 231 Kampeerterrein

@ 232 Kanaal

SN

VN

WN

@ 175 Kasterkemmerzand VN

@ 233 Katteberg

@ 234

VN

Katteberghs Vlack VN

@ 235 Keetlaan SN

3

4

b Café-restaurant op dezelfde plaats c Twee terreinen ten z daarvan Afgeleid van PN, doch onbekend van wie; gezien de namen Van Lennepsoord en Commisariahuis zou de naamgeefster in kringen van het bestuur van de duinontginning kunnen worden gezocht Zie ook Klein Johanna's Hof Jelles 1968 p 65, 68, 73; De Ruijter 1981 p 7 geeft voor de boerderij de bouw- en sloopjaren 1828 en 1928

1 NO 1965; PWN 1975 2 Weg van de camping naar Johanna's Hoeve 3 Genoemd naar Johanna's Hof 4 Recente brochure Bezoekerscentrum 'De Hoep' spelt

Johannisweg

1 PWN 1973 2 Terrein ten n van de Zeeweg 3 Geen zuivere veldnaam; geeft functie aan 4 Vgl aanduiding Camping op TK 1983; zie ook onder

Camping in deze lijst

Zie Koningskanaal

Zie Castricumer Duin; voor de spelling zie ook opm onder NN Castricum

1 An ca 1612 (in: Bewesten Katte Bergh) ; Langendijck 1614

2 Duinterrein ten nw van Zuid-Bakkum 3 Het element kat kan zowel pejoratief Z1Jn gebruikt

(slecht, onvruchtbaar) als verband houden met een volksgeloof waarbij katten met duivelse krachten worden verbonden

4 Vgl de Katteberg onder Egmond/Wimmenum en de gelijknamige, doch in de 17de eeuw aangelegde heuvels onder het Hof te Bergen

1 An ca 1612 2 Duinvallei bij de Katteberg 3 Naam ontleend aan de Katteberg, zie al~aar 4 Zie ook het Vlak be-westen Catteberg

1 NO 1965 2 Pad aan de n zijde van het kampeerterrein Bakkum 3 Ws genoemd naar daar staande werkkeet 4 Fiche PJMI vermeldt Ketenvlak, waar werkketen van

CASTRICUM 10

@ 236 Ketelduijn

@ 237 Kijker (Den)

@ 238 Kijkuit

@ 176 Kleijne Vogelwater

@ 239 Klein Johanna's Hof

@ 240 Kleine Leb

@ ss Kleine Water Stal (Het)

@ 241 Knor (De)

VN

VN

HN

19de eeuwse slotengravers stonden Vgl De Keteberg onder Heemskerk en De Keeten en Keetweg onder Schoorl

1 An ca 1612 (Ketel Duijn); Langendijck 1614 2 Kleine duinvallei ten zw van Castricum 3 Naam ingegeven door de ketelvorm (dwz soep- of

wasketel) ; vgl het woord pan 4 De naam komt in het kustgebied vaker voor; zie

Rentenaar 1968 p 8S

1 An ca 1612 (de Kijcker); Langendijck 1614 2 Duinvallei in het zw van de Castricumer Duinen 3 Mogelijk was hier een uitziehtspunt 4 Vgl Kijckersduijn onder Bergen

1 TK 1910; ND 196S (Kijk Uit) 2 Duinwoning ten w van de Papenberg 3 Het huis staat op een punt waar zeven paden

bijeenkomen 4 De Ruijter 1981 p S

WN/VN 1 An ca 1612; Langendijck 1614 (het Clem [sic] vogel Water); US 1680/174S (Cleijne Vogel water); Gevers 1823 (Klein Vogelwater)

2 Duinvallei op de grens tussen Bakkum en Egmond, ongeveer ter hoogte van het Wolfsveld

3 Eertijds natte duinvallei waar veel vogels kwamen cq werden gevangen

4 Zie ook het Groote Vogel Water alsmede onder Egmond het Achter Vogelwater

HN/VN 1 TK 18S7 (Klein Johanneshof); TK 1910; ND 196S; PWN 197S

2 a Huis ten o van de Brabantsche Landbouw (18S7) , gesloopt in 1920 b Terrein ten n van de Brabantsche Landbouw (196S, 1975)

3 Naar analogie van Johanna's Hof, zie aldaar 4 Van Deelen 1973 p 1SS en 159-160 geeft eveneens de

naam Klein Johanneshof De Ruijter 1981 p 5

VN 1 An ca 1612 (het Kleijne Leb); Langendijck 1614; US 1680/174S

2

3

4

WN/VN 1 2

3

4

Kleine duinvallei langs de Hoepbeek ten zzo van het huidige Castricum aan Zee Ws zo genoemd vanwege de gelijkenis met een lip­of lepelvorm Zie ook Groote Leb, Leplaan, Lepstukken

An ca 1612 (Cleijne Water Stal); Langendijck 1614 Duinmeertje en vallei in het z van de Castricumer Duinen Voor een mogelijke verklaring, zie onder Het Groote Waterstal

VN 1 An ca 1612; Langendijck 1614 (Den Knorrel 2 Duinontginning ter plaatse van de latere Kroft-

@ 242 Knor Vlak (het)

@ 243 Koloniehuis St. Antonius

@ 244 Konings Duin (Het)

@ 245 Koningsbosch

@ 232 Koningskanaal

@ 246 Kooilaan

@ 247 Krochtveld

@ 248 Kroftlaan

@ 249 Kroftwoning

VN

HN

VN

CASTRICUM 11

woning 3 Van knor of knar in de betekenis van zandbank;

evenals Glop, Westzand, Zand Gors en evt Zeeveld zou deze naam in verband kunnen staan met een slufter of zeegat uit de vroege me

4 Rentenaar 1991 p 7 Zie ook enor eraften

1 An ca 1612 (Knor Vlack); Langendijck 1614 2 Kleine duinvallei ten n van de Knor 3 Afgeleid van De Knor, zie aldaar 4

Zie St. Antonius

1 Karshoff 1844; TK 1857; TK 1910; ND 1965 (Konings­duin); PWN 1975 (Koning's Duin)

2 Duingebied ten w van Bakkum 3 Genoemd naar koning Willem I, die in 1829 het

gebied ter ontg-inning aankocht 4 Huidige VN heeft alleen betrekking op een klein

terrein ten zo van het hu_is Johanna' s Hof Vgl beide volgende lemmata

VN/HN 1 ND 1965 (VN, zonder eh); PWN 1973 (id); TK 1983 2 Tweetal duinterreinen ten w van Noord-

WN

SN

VN

SN

HN

Bakkum; jeugdherberg ter plaatse 3 Naam afgeleid van Konings Duin 4

1 TK 1857 (Kanaal) ; TK 1910 (id) 2 Kanaal gegraven ter vervanging van de benedenloop

van de Hoepbeek 3 Genoemd naar de initiator van de ontginning,

koning Willem I 4 Zie ook de vorige lemmata

1 ND 1965 2 Pad ten n van het kampeerterrein Bakkum 3 Ws genoemd naar een schaapskooi of de n gelegen

Schaapherderswoning 4

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Duinvallei 2 km ten w van Bakkum 3 Een krocht (dial kroft) is een omheind stuk land;

vgl de hier aap.gegeven enor eraftem (US 1680/-1745), de Verlaten Kroft (Gevers 1823), de Oost­kraften en de westkraften (Gevers 1823 bis)

4 Zie ook Kroftlaan, Kroftwoning

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg door het Krachtveld, lopende naar de Noorder­

straat 3 Genoemd naar het Krochtveld en de Kroftwoning 4 Zie ook Krochtveld

1 TK 1910 (Krogtwoning)

CASTRICUM 12

@ 250 Kromweg

@ 251 Kronkel

@ 252 Kweekboslaan

@ 253 Kweekerij

@ 173 Landbouw (De)

@ 254 Lenneplaan (Van)

@ 255

SN

SN

SN

VN

VN

SN

Lennepsoord (Van) HN

@ 256 Leplaan

@ 257 Lepstukken

@ 258 Limiet

SN

VN

VN

2 Boerderij op het Krachtveld, gebouwd in 1836, gesloopt in 1914

3 Genoemd naar het Kroft- of Krochtveld 4 Zie ook Krochtveld Jelles 1968 p 65, 68; De

Ruijter 1981 p 8

1 Langendijck 1614 2 Zijpad van de Slegte weg 3 Genoemd naar het kromme verloop 4 Vgl de naam Slegte weg

1 ND 1965; PWN 1973 2 Pad even ten nw van Koningsbosch 3 Het pad heeft een kronkelend verloop 4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg in het Melkvlak 3 Ws genoemd naar een boomkwekerij 4

1 2 3 4

1 2

3 4

Gevers 1823 Duinboerderij ten zw van Zuid-Bakkum Ws werden hier speciaal tuinbouwproducten geteeld Jelles 1968 p 64, 68; Van Deelen 1973 p 190 en 193 vermeldt opstal ter plaatse met de naam Het Oude Huis; De Ruijter 1981 p 8; zie ook Waterdal

Zie De Brabantsche Landbouw

ND 1965; PWN 1975 Weg op de grens tussen de Glopstukken en de Lep stukken. Ontleend aan het huis Van Lennepsoord

1 TK 1910 2 Duinboerderij ter plaats van het huidige Infiltra­

tieveld 3 Genoemd naar D. J. van Lennep, commissaris van

Konings Duin; gebouwd ca 1830, gesloopt in 1932 4 Jelles 1968 p 65, 68, 73; De Ruijter 1981 p 6 Ook

aangeduid als Van Lennephoeve

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg door de Lepstukken 3 Naar de Groote/Cleyne Leb, zie aldaar

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten zw van huis Johanna's Hof 3 Naar de Groote/Cleyne Leb, zie aldaar 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten no van het Infiltratieveld 3 Geeft ws de limiet of grens aan tussen de Castri­

cumer en de Bakkumer Duinen

@ 259 Limietlaan

@ 260 Manege

@ 261 Manegelaan

@ 262 Marel-Dal (het)

@ 263 Marrveldts Dael

@ 264 Meertje van Vogelenzang

@ 265 Meeuwenduin

@ 266 Melkvlak

@ 267 Melkvlakweg

SN

VN

SN

VN

VN

WN

VN

VN

SN

CASTRICUM 13

4 TK 1983 geeft hier Geversduin Fiche PJMI vermeldt tevens in naaste omgeving de Limietberg

1 ND 1965 2 Pad ten o van het pompstation 3 Het loopt langs de oude grens tussen de Castri­

cumer en Bakkumer Duinen 4 Vgl Limiet

1 PWN 1973 2 Terrein ten n van de Zeeweg 3 Functieaanduiding, bij uitbreiding VN 4 Inmiddels · ook naam van een beheersvak (meded

Slings 1994)

1 ND 1965 2 Pad bij de manege ten n van de Zeeweg 3 Naam ontleend aan deze ligging 4

1 US 1680/1745; Rollerus 1737 2 Duinvallei ca 1.5 km zw van Castricum 3 Genoemd naar de zangvogel merel of, gezien de

locatie van niet-beboste duinvallei meer ws, naar de grutto die ook bekend stond als maerel; moge­lijk echter een herinterpretatie van Marrveldts Dael, zie aldaar

4 Vgl Swaens Dal, Swaluwe Dal Jacht-bedryff ed p 66

1 An ca 1612 2 Kleine, halvemaanvormige duinvallei ten zw van

Castricum 3 De naam zal gelezen moeten worden als Marreveldts

Dael en zal verband houden met het meer zw onder Heemskerk gelegen Mareveld, zie aldaar

4 Mogelijk geherinterpreteerd als het Marel-Dal, zie aldaar

1 PWN 1973 2 Duinmeertje ten w van Bakkum 3 Genoemd naar de eerste rentmeester van het PWN, E

Vogelenzang, die het aanlegde als landschaps­verfraaiing èn om zand te winnen voor het viaduct van de provinciale weg over het spoor

4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Duin op de grens van Castricum en Heemskerk 3 Ws naar een meeuwenkolonie ter plaatse 4 Ook genoemd Meeuwenberg (fiche PJMI)

1 ND 19&5; PWN 1973 2 Zw deel van de Zeeveldvallei 3 De naam zal verband houden met het vroegere

agrarische gebruik 4

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 (= Noorderstraat b)

CASTRICUM 14

@ 268 Nieuwen weg (Den) SN

@ 269 Nieuweweg

@ 270 Nollen (De)

®271 Noord Bakkum

@72 Noorder Scheyt ('t)

@ 272 Noorderstraat

@ 273 Noordveld

@ 78 Oldenborghweg (Van)

@ 274 Oostkraften

SN

VN

VN

VN

SN

VN

SN

VN

2 Weg langs de n zijde van het Melkvlak 3 Genoemd naar het Melkvlak 4

1 Langendijck 1614 2 Uit het Zandgors komend slag naar het strand ter

hoogte van Zuid-Bakkum 3 Blijkbaar nieuw aangelegd cq jonger dan de Weg bij

de Halven Galg (zie aldaar) 4 Ws hetzelfde slag dat later als het Glop wordt

aangeduid, zie aldaar

1 ND 1965 2 Pad van de Zanderij naar Klein Johanna's Hof 3 Verhoudingsgewijs nieuw (nieuwer dan de Zuiderweg) 4

1 PWN 1975 2 Zeeduinen in het zw van de Castricumer duinen 3 Mv van nol, rond duin 4 ND 1965 geeft Noorder- en Zuidernollen; TK 1983

alleen de laatste

1 ND 1965; PWN 1973 2 Duinterrein ca 2 km ten w van de buurschap Noord­

Bakkum 3 Afgeleid van NN 4 Zie onder b bij Noord-Bakkum Vgl Zuid-Bakkum

Zie onder Heemskerk

1 ND 1965; PWN 1973 2 á Weg van Koningsbosch naar het Wolfsveld;

b Weg door het Vogelwater ten n van de Wei van Brasser

3 In beide gevallen ingegeven door de ligging tov de 'bewoonde' wereld

4

1 Gevers 1823 2 N deel van Konigs Duin 3 Genoemd naar die ligging 4 Vgl Zuidveld

1 PWN 1973, 1975; TK 1983 2 Weg door de duinen van Wijk aan Zee naar Egmond

aan Zee 3 Genoemd naar de eerste directeur van het PWN 4 Zie ook onder Heemskerk en Egmond

1 Gevers 1823 bis 2 0 deel van het Krochtveld 3 0 deel van dmv kraften (omheinde stukken land)

ontgonnen vallei 4

@ 275 Oesterduinen

@ 253 Oude Huis (Het)

@ 276 Oude Schulpweg

@ 277 Pan (De)

@ 225 Papenberg

@ 278 Paradiso

@ 279 Paviljoensberg

@ 280 Paviljoensweg

@ 281 Perklaan

@ 282 Plasje

@ 283 Pompstationsweg

VN

HN

SN

VN

VN

HN

VN

SN

SN

WN

SN

CASTRICUM 15

1 ND 1965; PWN 1975 2 Binnenduinrand in het zo van de Castricumer duinen 3 Naam ingegeven door de ligging 4

Zie onder de Kweekerij

1 ND 1965; PWN 1975 2 Weg tussen Castricum en de Brabantscha Landbouw 3 Route die de schelpvissers namen 4 De weg staat aangegeven op Rollerus 1737 en TK

1857, doch zonder naam

Vlg De Ruijter 1981 p 6 naam voor de plek op de camping aan de Zeeweg, waar zich een openlucht­theater bevindt

1 ND 1965; PWN 1975 2 Hoogste duin (31.5 m) ten zw van het dorp Castri­

cum 3 De herkomst is niet duidelijk; er zijn geen vroege

attestaties en evenmin gegevens over RK eigenaren of gebruikers; een verband met de onder Heemskerk gelegen Kruisberg is niet ondenkbaar en zou dan op een heirnelijk gebruik door papen of katholieken wijzen tbv een stille ommegang of andere uiting van RK devotie

4 Er bestond ook een boerderij van die naam, gesloopt in 1943; zie Van Deelen 1973 p 8; ibid p 153 voor de in 1680 gebruikte naam Den Hocgen Berg

1 PWN 1973 2 Huis aan de Wilhelminalaan 3 Italiaans voor paradijs 4 De naam is evenals het huis van 20ste eeuwse

oorsprong

1 PWN 1973 2 Duin aan z zijde van het Vogelwater 3 Naar een hier vroeger gelegen paviljoen 4

1 ND 1965 2 Pad lopende over de Paviljoensberg 3 Naar een vroeger paviljoen ter plaatse 4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg in het Vogelwater 3 Ws zo genoemd wegens de strakke indeling in te

beplanten perken 4

Zie Watervlak

1 ND 1965

CASTRICUM 16

@ 284 Renbaan

@ 285 Rendorpsweg

@ 286 Roodaam

@ 287 Russenbergen

@ 288 Sappenbos

@ 289 Schaapherders Woning

@ 290 Schapenweide

@ 291 Scheilaan

SN

SN

VN

VN

VN

HN

VN

SN

2 Weg ten z van het pompstation 3 Genoemd naar deze locatie 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Pad in de Wildernis 3 Herinnering aan paardenrenbaan 4 Vgl de Renbaanlaan in Bergen

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg tussen het kampeerterrein en Koningsbosch 3 Genoemd naar de familie Rendorp (van Marquette) 4

1 An ca 1612 (Rodan); Langendijck 1614 (Roodan); ND 1965; PWN 1975

2 Oorspronkelijk kleine duinvallei ten zw van Castricum; nu duinrug ten w van de Zanderij

3 Mogelijk bestaat er verband met rode, gerooid bos of ww roden, uitzetten van een (grens)lijn; het tweede deel is niet goed verklaarbaar, de 1 7de eeuwse spelling sluit ame (water) vrijwel uit

4 Fiche PJMI vermeldt mede Rooi Dam

1 ND 1965; PWN 1975 2 Duinterrein ten wzw van de Papenberg 3 Herinnering aan de Russisch-Engelse invasie van

1799 4 Vgl Russenduin (Heemskerk en Bergen), Russengat

(Bergen) , De Franschman (Bergen) ; zie ook Doode­laan

1 ND 1965; PWN 1975 2 Bosgebied ten zw van de Papenberg 3 Eerste deel mogelijk van sape, schraalland (vgl

Breesaap) 4

1 TK 1857; TK 1910 (alleen b) 2 a Huis in duinvallei ter hoogte van het Vogel­

water, gesloopt in 1914 b Huis ten zzo van de Brabantsche Landbouw, gebouwd in 1852

3 Hier woonden schaapherders 4 Van Deelen 1973 p 156 en 189; De Ruijter 1981 p 5,

8-9, 10 (geeft voor a naast sloopjaar 1914 ook 1924) a heette ook wel Schaapherderswoning van of bij het Zeeduin Zie ook Herderslaan, Wei van Brasser

1 ND 1965 2 Terrein ten n van de Brabantsche Landbouw 3 Genoemd naar het gebruik 4 Soortnaam of veldnaam? Wordt met kleine s geschre­

ven

1 ND 1965; TK 1983 2 Laan op de grens van de Bakkumer en Egmonder

duinen

@ 292 Scheyt van Castricum ende Baccum

@ 293 Schietbaan

@ 294 Schoolpad

@ 295 Schuurberg

@ 296 Slegt (Het)

@ 297 Slegte Weg

@ 298 Slingerweg

@ 299 Sparrenlaan

VN

VN

SN

VN

VN

SN

SN

SN

CASTRICUM 17

3 Schei is grensscheiding 4 Vgl Grensweg; zie ook onder Egmond

1 US 1680/1745 2 Grenslijn tussen beide heerlijkheden

3 Scheyt of schei is grensscheiding 4 Zie ook Scheilaan

1 PWN 1975 2 Terrein ten nw van de Zanderij 3 Genoemd naar het (voormalig?) gebruik voor schiet­

oefeningen 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Pad tussen de Brabantscha Landbouw en het dorp

Castricum 3 Ws weg waarlangs in het duin wonende kinderen

schoolgingen 4

1 An ca 1612 (Schuijr Bergh); Langendijck 1614 2 Vallei achter de zeeduinen in het zw van de

Castricumer Duinen 3 Het element berg behoeft niet op een duin te

slaan, maar kan bij schuur behoren (vgl hooiberg, kapberg) , zodat de naam als geheel van een bouw­werk kan zijn afgeleid

4 Vgl de Schuurberg onder Heemskerk

1 An ca 1612 (Het Sleght); Langendijck 1614 2 Vallei achter de zeeduinen in het zw van de

Castricumer Duinen 3 Slecht kan zowel vlak als kwalitatief minder­

waardig betekenen; gezien de ligging gaat het ws om een opvallend vlakke vallei

4 Zie ook Slegte Weg

1 Langendijck 1614; Gevers 1823 2 In 17de eeuw naam voor een slag vanuit de Hoep

naar zee; in 19de eeuw weg vanaf Kweekerij naar zee

3 De weg moet naar verhouding vlak, dan wel moeilijk begaanbaar zijn geweest

4 Zie ook Kromweg, Het Slegt

1 ND 1965; TK 1983 2 Pad ten zo van de Brabantscha Landbouw 3 Zo genoemd naar het slingerend verloop 4 Naam komt reeds voor op overigens weinig betrouw­

bare kaart van Kennemerland in 2 delen door A de Moor, zj (ca 1945)

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg in het zw van het Melkvlak 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Vgl de Sparrenlaan onder Bergen

CASTRICUM 18

@ 300 Speyklaan (Van)

@ 243 St. Antonius

@ 301 Staringweg

@ 302 Steenen Dal

@ 303 Strand (Den)

@ 204 Strandweg

@ 304

SN

HN

SN

VN

VN

SN

Swaens Dal (het) VN

@ 305 Swaluwe Dal

@ 306 Tussenstrook

@ 102 Twe Licht

@ 307 Uitzichtduin

VN

VN

VN

VN

1 ND 1965; PWN 1973 (Van Speykweg); TK 1983 2 Weg van de Zeeweg naar het Melkvlak 3 Genoemd naar de 19de-eeuwse zeeheld 4 Vgl benaming vuurtoren Egmond

1 PWN 1973 (Koloniehuis St. Antonius); TK 1983 2 Huis aan Heereweg op terrein Koningsbosch 3 Genoemd naar de H Antonius 4 Vgl soortgelijke stichting te Bergen

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg lopende van de Zeeweg tot onder Egmond aan den

Hoef 3 Genoemd naar de geoloog en landbouw- kundige W C

H Staring 4 Zie ook onder Egmond

1 An ca 1612 (Stienen Dael) ; Langendijck 1614 2 Kleine duinvallei wzw van Castricum 3 Van nature komen hier geen stenen voor; herinnert

deze naam aan grensstenen? 4

1 Langendijck 1614 2 Het strand langs de Noordzee 3 Het niet-onzijdig geslacht is typerend voor de in

het NH dialect optredende verwisseling, bv de duin, de meer, het polder, het school

4 Vgl Het Strangh onder Bergen

Vlg De Ruijter 1981 p 7 oudere naam voor de Zeeweg

1 An ca 1612 (Het Swaens Dael); Langendijck 1614 (het Zwaens dal); US 1680/1745

2 Zo zijvallei van de Hoepvallei 3 Genoemd naar hier verblijvende (of als heerlijk

recht gehouden) zwanen 4 Vgl Mareldal, Swaluwedal

1 US 1680/1745; Rollerus 1737 2 Kleine duinvallei, ca 1 . 5 km te zw van Castricum 3 Genoemd naar de (oever)zwaluw 4 Vgl Mareldal, Swaensdal Ongeveer te zelfder plaatse

vinden we eerder het Boucroftgen, zie aldaar

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten wzw van de Zanderij 3 Restnaam, ws omdat dit gedeelte later dan de

aangrenzende delen is bebost 4

Tweetal bij elkaar liggende kleine duinvalleien op de grens met Heemskerk; zie aldaar

1 PWN 1973; TK 1983 (c) 2 Aanduiding van een drietal toppen, ten z van

@ 247 Verlaten Kroft

@ 308 Vinkershut

@ 309 Vlack be-westen het Westerzeel (I t)

@ 215

VN

HN

VN

Vlack daer den VN halve Galch ne­venst compt (Het)

@ 310 Vlak bewesten Catteberg (het)

@ 215

VN

Vlak nevens den VN halmen Galg (het)

®311 Vlakke berg[j]ens VN (De)

@ 312 Vlakke veld

@ 313 Vlewos(ch)eweg

@ 314 Vogelduin

VN

SN

VN

CASTRICUM 19

Konigsbosch, halverwege in het Vogelduin en ten w van het Vogelwater

3 Geen zuivere veldnaam; geeft functie van de betreffende plek aan

4 De laatste top is tevens de hoogste, nl 30,5 m

Bij Gevers 1823 naam voor Krachtveld, zie aldaar

1 TK 1983 2 Hut ten w van de Brabantsche Landbouw 3 'Moderne' vinkenbaan tbv onderzoek vogeltrek

(Vogelringstation Castricum) 4 Vgl Vinkenbaan onder b

1 An ca 1612 ; Langendijck 1614 (het Vlak bewesten het Wester Zeel)

2 Duinvallei in het n deel van de Bakkumer Duinen 3 Genoemd naar het Westerzeel, zie aldaar 4

Zie Halve galgs vlack

1 An ca 1612 (Bewesten Katte Bergh); Langendijck 1614

2 Vallei w van de Katteberg onder Bakkum 3 Het o deel ook aangeduid als Katteberghs Vlack,

zie aldaar 4

Zie Halve galgs vlack

1 An ca 1612 (de vlacke Berghjens); Langendijck 1614 2 Duinterrein in het w van De Hoep 3 De kaarten geven hier kleine (en blijkbaar vrij

vlakke) duintjes weer 4

1 ND 1965 (Vlakkeveld) ; PWN 1973 2 Duinterrein ten zw van het Vogelwater 3 Naam geïnspireerd door het vlakke voorkomen van

het terrein 4

1 ND 1965 (zonder eh) ; PWN 1973 2 Weg door de zeeduinen van Castricum aan Zee naar

Egmond aan Zee 3 Mogelijk afgeleid van PN 4 Zie ook onder Egmond

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Tot 1 km brede strook zeeduinen ten w van de Van

Oldenborghweg 3 Naam ws ontleend aan het Vogelwater 4

CASTRICUM 20

@ 315 Vogelduinlaan

@ 208 @ 176 @ 316 Vogelwater

@ 317 Waterdal

@ 318 Waterstal

@ 282 Watervlak

@ 319 Weg bij de Hal-ven Galg (De)

@ 224 Weg naar bandsche

@ 320 Wei van

@ 321 Weierij

@ 322

de Bra-Landbouw

Brasser

West Kraften

SN

VN

1 ND 1965 (Vogelduinweg) ; PWN 1973 2 Weg lopend door het Vogelduin 3 Naam afgeleid van Vogelduin 4

Naam voor grote en kleine duinvallei op de grens tussen de Bakkumer en Egmonder Duinen; zie Groote resp Kleijne Vogel Water en Achter Vogelwater onder Egmond

VN/HN 1 An ca 1612

VN

VN

SN

SN

VN

VN

VN

2 3

4

Huis en ontginning De Kweekerij Ook toen al relatief laaggelegen en regelmatig door kwel overstroomd terrein Zie ook Fochteloo, De Kweekerij

1 US 1680/1745 2 Duinvallei op de grens met Heemskerk 3 Vermoedelijk vogel- of eendenkooi 4 Zie verder Groote en Kleine Waterstal

1 ND 1965; TK 1910; PWN 1975 2 Zuidelijke duinvallei van De Hoep 3 Genoemd naar de vroegere waterrijkdom 4 PWN 1975 geeft aan o zijde van het terrein tevens

een Plasje weer, in de eerste helft van de jaren '50 gegraven Vgl Waterstal, Hoepbeek

1 Langendijck 1614 2 Slag vanaf Halve galgs vlack naar zee 3 Genoemd naar de Halve Galg, zie aldaar 4 De kaart vermeldt abusievelijk Halmen ipv Halven

Zie Hoofdweg

1 PWN 1973 2 Veld (nu bouwland) in het Vogelwater 3 Afgeleid van de naam van de laatste bewoner van de

Schaapherderswoning bij het Zeeduin, Jan Brasser 4 De Ruijter 1981 p 8 geeft naam als de weid van Jan

Brasser

1 Gevers 1823 (Nieuwe Weijerij); ND 1965; PWN 1975 2 Beboste vallei ruim 1 km ten o van de Brabantsche

Landbouw 3 Oorsprankelijk ontginning, waar veeteelt blijkbaar

belangrijkste was 4 Terrein nog omgeven door meidoornhagen TK 1857

geeft hier Klein Johanna's Hof, zie aldaar

1 Gevers 1823 bis 2 W vallei in de Bakkumer Duinen 3 Westzijde van vm ontginning, verdeeld in omheinde

terreinen of kraften 4 Vgl Kroftveld, Oost Kraften

@ 323 West Zand

@ 324 We sterzeel

@ 325 Wiedlaan (Von)

@ 326 Wildernis

@ 327 Wilhelminalaan

@ 328 Willerosbos

@ 329 Willeroslaan

@ 330 Wiskweg

@ 331 Witte Koe

VN

VN

SN

VN

SN

VN

SN

SN

VN

CASTRICUM 21

1 An ca 1612 (West Zandt); Langendijck 1614 2 Duinvallei ten w van Zuid-Bakkum 3 Naam ontleend aan deze ligging; het woord zand

doet in deze context denken aan een zandplaat bij open water

4 Zie ook Zandgors

1 An ca 1612; Langendijck 1614 (het Wester Zeel) 2 Landbouwgrond ten w van het Zeeveld 3 Itt het eerste deel is het tweede niet goed

verklaarbaar: zeel, touw is qua betekenis, oud-Nederlands *sele, woning of stal, taalkundig niet ws

4 Vgl Zeeveld; zie ook het Vlack bewesten het We sterzeel

1 ND 1965; PWN 1973 (zonder Von) 2 Weg aan o zijde van het Melkvlak 3 Genoemd naar de eigenares van het Bakkumer Duin ca

1890: Marie, prinses Von Wied, kleindochter van Willem I

4 Jelles 1968 p 80-81; De Ruijter 1981 p 7

1 ND 1965; PWN 1975 2 Terrein ten zo van de Brabantsche Landbouw 3 Mogelijk zo genoemd vanwege het contrast met de

aangrenzende ontginningen; het woord is tot in de 17de eeuw echter ook een soortnaam voor begroeid duingebied

4 Vgl de Wildernis onder Schoorl

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg op het manegeterrein ten n van de Zeeweg 3 Vermoedelijk genoemd naar koningin Wilhelmina

(1880-1962) 4 Vgl Beatrixlaan, Emmalaan

1 ND 1965; PWN 1975 2 Bosgebied aan zo van de Weierij 3 Ws genoemd naar een lid van het koninklijk huis

(Willem I?) 4

1 ND 1965; PWN 1975 2 Verbinding tussen de Hoofdweg en het Willerosbos 3 Genoemd naar het Willemsbos, zie aldaar 4

1 Gevers 1823 2 z slag in de Bakkumer Duinen 3 Mogelijk van mnl wisch, moerassig land 4 Schönfeld 1950 p 83

1 An ca 1612 2 Duintop ten w van Castricum 3 Mogelijk ingegeven door het witte zand van de

blinkerd 4 Vgl het Witte Paard onder Schoorl

CASTRICUM

@ 332 Wolfsveld

@ 333 Zand Gors

@ 334 Zanderij

22

(Het)

@ 335 Zaandammerlaan

@ 336 Zeeduinen

@ 337 Zeeveld

@ 169 Zeevelder Beeck

VN

VN

VN

SN

1 2 3

4

1 2

3

4

ND 1965; PWN 1973 Duinvallei ten o van het Vogelwater Een verband met wolven is gezien de jonge attes­tatie niet ws; mogelijk verwij st de naam naar begroeiing met wolfsmelk of is ze afgeleid van de FN vd Wolff (zie onder Fochteloo) Hier lag omstreeks 1700 het Cleyne Vogelwater (zie onder Egmond)

An ca 1612 (Het Zandt Gors) i Langendijck 1614 Duinvallei ten wzw van Zuid-Bakkum, waar naderhand Hoepbeek en Zeeweg doorheen lopen De naam doet denken aan een in een zeearm opgesto­ven zandplaat Zie ook Westzand, Kasterkemmerzand

1 ND 1965; TK 1983 2 Gebied ten nw van station Castricum 3 Overblijfsel van een commerciële zandafgraving uit

de 19de/20ste eeuw 4

1 ND 1965; PWN 1973 2 Weg door het Zeeveld 3 Genoemd naar de plaats 4 Mogelijk verband met naamgeving van Haagseweg en

Haarlemmerlaan

VN 1 Langendijck 1614 (Zeeduijnen) i Gevers 1823 W deel der Bakkumer Duinen 2

3 4

Soortnaam voor duinenrij langs zee Jelles 1968 p 64 noemt boerderij met naam Zeeduini deze lag tot ca 1914 op het terrein van Fochteloo en werd ws in oorsprong met Zeeveld als één geheel geëxploiteerd; vgl nog de HN Schaapherderswoning bij of van het Zeeduin

VN/HN 1 An ca 1612 (het Zeeveldt) ; Langendij ck 1614 (het Zee velt) ; US 1680/1745 (Het Zee veldt) ; Gevers 1823; ND 1965; PWN 1973i TK 1983 (HN)

WN

2

3

4

Duinvallei tussen Koningsbosch en Vogelwater en daar gelegen boerderij De vallei ligt in de voor- en niet in de zee­duinen; de naam zou een herinnering kunnen zijn aan de ook bij Glob, Knor, Westzand en Zand Gors veronderstelde verbinding met zee, hetzij een verbastering van het in Westerzeel voorkomende woord zeel (Zeelveld > zeeveld); ook is afleiding mogelijk van het woord sie voor langzaam stromend water, waarmee ook het begrip (s)cie is gevormd Jelles 1968 p 64, 68, 74; Van Deelen 1973 p 69-70; De Ruijter 1981 p 9-10 Vgl onder b het Zee Rydts dyckje

1 US 1680/1745; Gevers 1823 (Beek) 2 Benedenloop van een duinbeek bij Bakkum (verder

uitlopend in de Nollenbeek) 3 Genoemd naar de vallei waaruit hij afstroomt 4 Zie ook Diepesloot en (onder b) Beeck Nol

@ 204 Zeeweg

@ 338 Zuid Bakkum

@ 270 Zuidernollen

@ 339 Zuiderweg

@ 340 Zuidveld

@ 304

SN

VN

VN

SN

VN

Zwaens dal (het} VN

@ 341 Zwarte aarden (de}

@ 342 Zweefvliegveld

VN

VN

CASTRICUM 23

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 2 Verbindingsweg tussen Castricum c.a. en de zee 3 Genoemd naar deze functie 4 Vgl de Zeeweg onder Bergen Oudere namen zijn

Glopsweg, zie Van Deelen 1973 p 108, en Strandweg, zie De Ruijter 1981 p 7

1 ND 1965; PWN 1973 2 Duinterrein ten z van Koningsbosch 3 Het terrein ligt nabij de buurschap Zuid-Bakkum 4 Zie ook Zuid-Bakkum onder b

Zie De Nollen

1 Gevers 1823; ND 1965; PWN 1975 2 Weg langs z zijde van de duinrug Roodaam 3 De weg liep via de Brabantsche Landbouw door naar

zee en vormde daarmee voor Castricum het zuide­lijke slag

4

1 Gevers 1823 2 z deel van het Koningsduin 3 Genoemd naar deze ligging 4 Vgl Noordveld

Zie Swaens Dal

1 An ca 1612 (Den Swarte Arden}; Langendijck 1614 2 Naam voor drietal kuilen in de Hoep 3 Blijkbaar kwamen hier oude veenbanken aan het

daglicht 4 Vgl het Oude Swarte veldt onder Schoor! en het op

fiche PJMI vermelde Zwarte Vlak onder Bakkum

1 TK 1993 2 Terrein in het z van de vm Hoepvallei 3 Soortnaam, die het gebruik (sinds de jaren-1950}

aangeeft 4

CASTRICUM 24

b. Namen langs de binnenduinrand

@ 343 Arem

@ 344 Baccummer wegh (De}

@ 345 Bakkum

@ 346 Bakkumer Schulpvaart

@ 347 Bakkumerstraat

@ 348 Beeck

@ 349 Beek

@ 350 Beek Nol

@ 351 Beverwijker­straatweg

NN

SN

NN

WN

SN

WN

WN

VN

SN

1 Lex eind 11e e (Heram}; ibid 1105-1120 (Harem}; ibid 1130-1161 (Arem}

2 Nederzetting ten nnw van Noord-Bakkum 3 Het eerste deel zal gezien de overlevering met H­

zijn afgeleid van *haru, zandige heuvelrug; het tweede deel is vermoedelijk -heem

4 Rentenaar 1978 pp 342-343

1 US 1680/1745 2 De huidige Hoogeweg 3 Deze weg was de hoofdroute door de buurschap

Noord-Bakkum 4

1 Lex eind 11e e (Bachem}; ibid 1105- 1120 (Backem}; ibid 1105-1120 (Bacham); ibid 1130-1161 (Bakkem)

2 Dorp, geruime tijd ook zelfstandige heerlijkheid, bestaande uit de kernen Noord- en Zuid-Bakkum, zie aldaar

3 Van hem (heem) , woonplaats, en *baka, rug of hoogte

4 Rentenaar 1978 p 343 Het in de Goederenlij st (begin 10e e} genoemde Batchem, lees Bacchem, wordt geïdentificeerd met een gelijknamige neder­zetting op Texel De naam wordt tegenwoordig zowel voor het oude Zuid-Bakkum als voor de wijk ten w van de spoorlijn gebruikt; deze laatste ligt echter geheel op het grondgebied van Castricum

Zie Schulpvaart

1 PWN 1975 (met mm) 2 Hoofdstraat van het z deel van de wijk Bakkum 3 Genoemd naar deze functie 4 Het n deel heet Van Oldenbarneveldtweg

1 US 1680/1745 2 Afwatering ten n van Castricum, ongeveer ter

hoogte van de huidige waterpartijen in de nieuw­bouw

3 Soortnaam voor kleine, natuurlijke waterloop 4 Heet bij Rollerus 1737 Waater Ringh

Zie Scie Beeck

1 An ca 1612 2 Gebied onder Zuid-Bakkum tussen de Heereweg en de

Hertenheining 3 Blijkbaar lag hier een rond voorduin bij de

Zeevelder of Nollenbeek 4

1 PWN 1975 2 Hoofdweg van Castricum naar Beverwijk

@ 352 Blaeu hoeff

@ 353 Blaeu steen

@ 354 Bleumerweg

@ 355 Bos Laentie

@ 356 Braeek Sloot

@ 357 Broek aan Duyn

@ 358 Castereomroer Weght

@ 359 Castricum

@ 360 Castricummer Polder

HN

VN

SN

SN

WN

VN

SN

NN

VN

CASTRICUM 25

3 Genoemd naar deze functie 4 Ook genoemd Rijksstraatweg of Wijkerstraatweg

1 US 1680/1745 2 Boerderij aan z zijde van Zuid-Bakkum 3 Ws afgeleid van PN met dialectisch hoeff voor

hoeve 4

1 An ca 1612; Langendijk 1614 (plaatsje daar de blauwe steen leyd)

2 Grensmarkering tussen Bakkum en Egmond aan de He ereweg

3 De markering bestond uit een blauwe steen, die tot voor kort nog ter plekke aanwezig was

4 Van den Berg 1994 p 14-15 Zie ook onder Heemskerk, waar eenzelfde markering stond

Zie Zuyder Baccumer Dyck

1 US 1680/1745 2 Weg ter hoogte van de huidige Van Oldenbarneveldt­

weg 3 De betekenis, boslaantje, wij st op de vroegere

aanwezigheid van bos ter plaatse 4

1 US 1680/1745 2 Afwatering ten z van Castricum (nog in de huidige

poldersloten herkenbaar) 3 Diende vermoedelijk ter afwatering van de Klei­

broek, zie aldaar 4 Heet bij Rollerus 1737 Waater Ringh Zie ook

Hollaan

Naam bij Rollerus 1737 voor Kleibroek, zie aldaar

1 Van Swieten 1661 2 Weg van Castricum richting Noorddorp 3 Genoemd naar deze functie 4 Schrijfwijze Castercom ook toegepast voor het dorp

1 Lex eind 11e e (Castrichem); ibid 1105-1126 (Casterkem, Castrickem); ibid 1125-1130 (Kaster­kem); ibid 1125-1150 (Kasterchem); ibid 12e e (Castringhem)

2 Kerkdorp, centrum van huidige gemeente 3 Mogelijk van hem (heem), woonplaats, en PN met

suffix -ing, dat een (familie)groep rond een persoon aanduidt; vlg Rentenaar is de vorm op -erkem ouder en zou het dus geen -ingheem- maar een eenvoudige -heem- naam zijn, die zich in de locale uitspraak tot -cum-naam ontwikkelde

4 Rentenaar 1990 p 312

1 TK 1857; TK 1910; TK 1983 2 Polder ten zo van Castricum 3 Genoemd naar deze ligging

CASTRICUM 2 6

@ 360 Castricummerveld VN

@ 361 Connyn Heininghe (De)

@ 362 Cremersweg

@ 363 Cronenburg

@ 364 Duinbuurt

@ 364 Duinderbuurt

@ 365 Duinenboschweg

@ 364 Duinkant

@ 366 Duinpad

@ 364 Duinzijde

@ 362 Duyn Wegh

@ 367

(De)

Eerste Groene Laan

SN

HN

NN

NN

SN

NN

SN

NN

SN

SN

4 Op TK 1910 mede aangeduid met Castricummerveld

Zie Castricumer Polder

1 Rollerus 1737 2 Heining langs de duinvoet 3 Naam ontleend aan functie ter wering van de

konijnen uit het achterland 4 Eerder betiteld als Harte-heyning, zie aldaar; zie

Groesbeek 1978 p 129

Zie Kramersweg

1 US 1680/1745 (Huys te Croonenburg); Rollerus 1737 (Ruine van het Huys te Croonenburg) ; TK 1983

2 Adellijk huis, later boerderij, in het zw van de Oasterbuurt

3 Ws ontleend aan een ander, gelijknamig huis 4 Scholtens 1947 p 86-87; Van Deelen 1973 p 141-146;

De Jong 1992 p 91-98

Andere naam voor Duinzijde, zie aldaar

Andere naam voor Duinzijde, zie aldaar

1 PWN 1975 2 Weg door de Zanderij 3 De weg is een verbinding tussen het centrum van

Castricum en ziekenhuis Duin en Bosch (zie onder a); ter plaatse liep een aftakking van het spoor, zie Van 'Deelen 1973 p 196-199

4

Andere naam voor Duinzijde, zie aldaar

1 PWN 1975 2 Weg aan n zijde van de Zanderij 3 Het pad ligt in het verlengde van de route via de

Vinkenbaan naar het duin 4

1 2 3 4

1 2 3

TK 1857 Buurschap ter plaatse van de huidige wijk Bakkum Naam ingegeven door de ligging TK 1910 geeft Duinderbuurt; TK 19 51 Duinbuurt; Van Deelen 1973 p 156 heeft het over de Buurt Duinkant Zie ook Kleibroek

Zie Kramersweg

US 1680/1745 (Suyder Groene Laen); Rollerus 1737 Weg van de duinvoet richting Noordeinde Mogelijk was hier nog een restje bos aanwezig (vgl Bos Laentie) , ofschoon de naam ook aan groen gras-land kan zijn ontleend of aan het feit, dat het

@ 368 Gaeff

@ 369 Geversweg

@ 367 @ 370

HN

SN

CASTRICUM 2 7

een met gras begroeid pad was; in het laatste geval is het woord laan gebruikt in de betekenis van pad door een weiland

4 Zie ook Tweede Groene Laan Vgl De Jong 1992 p 187

1 US 1680/1745 2 Huis te Noord-Bakkum 3 Afgeleid van PN; Van Swieten 1661 geeft hier

eigendom aan van Advocaet Gaef 4

1 PWN 1975 2 Weg door de Zanderij 3 Genoemd naar de familie Gevers, die dit deel van

het duin in 1833 verwierf 4 Zie Geversduin onder a

Groene Laen (De) SN Zie Eerste en Tweede Groene Laan

@ 361 Harte-heijning (De)

@ 371 Heemstede

@ 372 Heemstederdijk

@ 373 Heemstederweg

@ 374 Heerenweg

VN 1 2 3

4

Langendijk 1614 Heining langs de duinvoet Aangelegd ter wering van het achtergelegen landbouwgronden; van konijnen Zie ook Connyn Heininghe

grofwild van de later ter wering

NN/HN 1 2

An ca 1612; TK 1857 (De Heemstede); TK 1983 Buurschap aan het eind van de Maer- of Korendijk; thans alleen boerderij

SN

SN

SN

3

4

Ws van heem, huis, en stede, plaats; het eerste deel kan ook PN Emezo zijn, die we ook in NN Heemskerk vinden; enig verband met de gelijknamige plaats bij Haarlem is echter niet aanwijsbaar GPH 1652 geeft op p 245 Heemstee Zie ook Heemste­derweg

1 US 1680/1745 (Heemsteder Dyckje); TK 1857 (De Heemsteder Dijk); TK 1910

2 Landweg in het verlengde van de Maer- of Korendijk ten o van Heemstede

3 Ontleend aan NN 4

1 US 1680/1745 (Heemsteder Wegh); Rollerus 1737 (Heemsteeder Wegh of Schapen Acker) ; TK 1983

2 Weg w langs vm buurschap Heemstede 3 Ontleend aan NN 4

1 US 1680/1745 (Heerweg, Heereweg) 2 Doorgaande weg langs de duinvoet, bij dorp Castri­

cum echter onderbroken, zowel in verloop als in naam

3 Oorspronkelijk weg ten behoeve van het heer of leger, later geassocieerd met het openbaar gezag van de (lands) heer en gebruikt als openbare weg itt eigen of buurweg

4 Vgl gelijknamige wegen in de andere gemeenten

CASTRICUM 2 8

@ 375 Hollaan

@ 376 Hoogeweg

@ 377 Kerk Buert

@ 378 Klei Broekker Wegje (Het)

@ 357 Kleibroek

@ 379 Korendijk

@ 379 Korenstraat

@ 349 Korte Cieweg

@ 362 Kramersweg

@ 380 Krengenbosch

SN

SN

NN

SN

VN

SN

SN

SN

SN

VN

1 US 1680/1745 (Holle Laen); Rollerus 1737 (De Holle Laan) ; PWN 1975

2 Weg van de w zijde van de Castricumer kerk in de richting van Noorddorp

3 De weg liep door een laaggelegen, drassig terrein of hol, dat via de Broeksloot afwaterde

4 PWN 1975 geeft de naam voor een z aansluitende weg, op Rollerus 1737 als De Nieuwe Weg betiteld

1 TK 1983 2 Weg door Noord-Bakkum 3 Naam ingegeven door de relatief hoge ligging 4 Zie ook Baccummer Wegh

1 Rollerus 1737 2 Het kerkdorp Castricum 3 Naam ter onderscheid van de kern van andere

buurschappen 4 v Santen 1652 p 245 geeft Kerck-buurt Vgl Kerk­

buurt in Bergen en Heemskerk

1 US 1680/1745 (Cleybroecker weg); Rollerus 1737 2 Verbinding tussen de duinvoet en de weg naar

Limmen 3 Genoemd naar het gebied Kleibroek 4

1 US 1680/1745 (Cley Broeck); Rollerus 1737 (Broek aan Duyn) ; TK 1857

2 Gebied direct ten n van de kern van Castricum 3 Van de grondsoort klei en broek in de betekenis

van laag, moerassig land 4 v Santen 1652 p 245 geeft Kley-broeck Van Deelen

1973 p 156 noemt de bewoningskern Kleibroek aan Duin; uit het z deel daarvan onstaat de buurt Duinkant

Zie Maer- of Korendijk

Zie Maer- of Korendijk

Zie onder Scie Beeck

1 US 1680/1745 (Cremers weg); PWN 1975 2 Weg van Castricum naar de duinvoet 3 Afgeleid van beroep of PN 4 Rollerus 1737 geeft De Duyn Wegh

1 PWN 1975 2 Boscomplex aan de Maer- of Korendijk 3 Volgens de overlevering werden hi.er krengen

(gestorven dieren) begraven, mogelijk tijdens de epidemieën van runderpest in de l8e eeuw of na de slag van 1799; overigens wordt deze uitleg niet algemeen aanvaard

4 De Jong 1992 p 112: 'Het Krengenbos wordt met name genoemd als plaats waar hevige gevechten plaats-

@ 346 Lymmer Wateringa WN

@ 381 Maed weg, De Maed SN Wegh

@ 379 Maer- of Korendijk

@ 382 Mient (De)

@ 383 Nollen Beeck

@ 384 Noord-Bakkum

@ 385 Noordeind

SN

SN

WN

NN

NN

1 2

3

4

1

2 3

CASTRICUM 29

vonden tussen Britse en Franse troepen'

Naam op An ca 1612 voor de Schulpvaart, zie aldaar

US 1680/1745 Benaming van een tweetal landwegen (?) bij Noord­en Zuid-Bakkum Verbinding met het madeland, laaggelegen wei- of hooiland Vgl De Maden en Noordermaatweg onder Heemskerk; US 1680/1745 geeft de namen bij weteringen en niet bij wegen

VanSwieten 1661 (D'Maerdijck); US 1680/1745 (den Maer ofte Caoren dyck); Rullerus 1737 (De Maar Dyck.); TK 1983 Landweg op de grens van Castricum en Heemskerk Ws 12de-eeuwse dijk, die zijn eerste naam ontleent aan de zijtak van de Crommenye, waarvan de naam dezelfde grondbetekenis water heeft als het woord meer , en ook bewaard is in de Mare, Maresloot, Maerlaen en het Mareveldt onder Heemskerk alsmede het Marrveldts Dael onder Castricum; de tweede naam is een soortnaam voor een belangrijke buiten­waterkering, die onder een speciale kore of keur stond

4 Zeldzaam voorbeeld van dubbele naam; vgl Klaassen­en Evendijk onder Bergen PWN 1975 geeft Koren­straat; v Swieten 1661 voegt nog toe: lantscheij­dinge tusse Kastercom en Heemskarek Voor het veronderstelde verloop van de Mare, zie de recent gepubliceerde Archeologische Kaart van NH

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 Straat in de wijk Bakkum 3 Mient of meent betekent gemene grond, meestal

weide 4 De naam komt als VN of SN algemeen in het Holland­

se kustgebied voor, bv de Mient onder Egmond en in Alkmaar Vgl Van Deelen 1973 p 158, De Jong 1992 p 199

1 US 1680/1745 2 Verbinding tussen de Hoepbeek en de Schulpvaart 3 Genoemd naar de hier liggende nollen of lage

duinen {die omgekeerd weer als Beeck Nol werden aangeduid)

4

1 Langendijk 1614 {Noort Baccom) ; id 1620 {Noort Baccum) ; An ca 1612 (Noordt Baccum) ; Karshoff 1844; TK 1983

2 Buurschap langs de Hoogeweg 3 Dit was het noordelijk deel van de zelfstandige

heerlijkheid Bakkum 4 Mogelijk identiek met Arem, zie aldaar Zie ook

onder a

1 V Santen 1652 (Noordt-eynde); TK 1857 2 Buurschap ten na van Castricum

CASTRICUM 30

@ 347 Oldenbarneveldt­weg (Van)

@ 386 Onderlangs

@ 387 Oasterbuurt

@ 388 Puikman

@ 351 Rijksstraatweg

@ 373 Schapen Acker

@ 389 Schulpstet

@ 346 Schulpvaart

@ 349 Scie Beeck (de)

SN

SN/VN

NN

SN

SN

SN

NN

WN

WN

3 Naam ingegeven door de ligging tov het hoofddorp 4 Van Deelen 1973 p 147 (Noord-Einde, 1927) Vgl

Noort ender weg(h) (US 1680/1745) en huidige wijk Noord End (TK 1993)

1 2 3

4

1

2 3 4

Zie Bakkumerstraat

PWN 1975 Weg en begraafplaats ten na van de Papenberg Naam ingegeven door ligging aan de (nieuwe) duinvoet Vgl dezelfde naam onder Heemskerk

US 1680/1745 (Oester Buert) i TK 1857 (verbeterd uit Oosteind) Buurschap ten zo van Castricum Naam ingegeven door de ligging tov het hoofddorp Van Santen 1652 geeft op p 245 Oesterbuurt

1 PWN 1975 2 Weg ten nno van de Papenberg 3 Afgeleid van PN 4

Zie Beverwijkerstraatweg

Andere naam voor de Heemstederweg, zie aldaar

1 Rollerus 1737 (Het Schulp Stet) i TK 1857i TK 1983 2 Buurschap aan de n zijde van de bebouwde kom van

Castricum 3 Een stet is een overslagplaats, in dit geval van

schelpen van de schelpkarren in de vletten, die naar Akersloot voeren voor verder vervoer of verwerking

4 Vgl de Schilpackeronder Bergen De Jong 1992 p 179 geeft afb van de in 1943 gesloopte kalkovens ter plaatse Zie ook het volgende lemma

1 US 1680/1745 (De Schilp vaert); Rollerus 1737 (De Schulp Vaert) i TK 1857 (Schulp Vaart) ; TK 1983

2 Vaart op de grens van Castricum en Bakkum 3 Hierlangs voeren de vletten met schelpen van het

stet (de overslagplaats) naar Akersloot 4 De vaart is tevens de natuurlijke afwatering van

Hoepbeek en Nollenbeek NB Gevers 1823 geeft Bakkummer Schulpvaart; An 1612-35 Lymmer Watering

1 US 1680/1745i Rollerus 1737 (Beek) 2 Beek lopende langs de n zij de van de kern van

Castricum 3 Van zn sie, iets dat langzaam stroomt; de theorie

dat het een verbastering is van schei is ivm de klankontwikkeling in het NH dialect niet aan­nemelijk

4 Onder Oasterbuurt ligt vlg US 1680/1745 een Scie wech; Rollerus 1737 geeft De Zie Wegh; Vgl De Jong

@ 390 Slim padt

@ 367 Suyder Groene la en

@ 391 Tienhovenhoeve (Van)

@ 370 Tweede Groene Laan

@ 392 Vinkenbaan

@ 393 Voet padt

@ 394 Voss (De)

@ 348 @ 356 Water Ringh

@ 395

SN

SN

HN

SN

SN

SN

HN

WN

Weght nae Egmont SN

@ 351 Wij kerstraatweg

@ 396 Zanddijk

SN

SN

CASTRICUM 31

1992 p 187 Korte Cieweg Vgl Groote Cie, Luttik Cie en Cieweg onder Heemskerk; Blok 1968 p 16

1 US 1680/1745 2 Pad van Castricum naar de duinvoet (zijpad van de

Kramersweg) 3 Ws slim in de betekenis krom, scheef 4 Niet afgebeeld op Rollerus 1737

Zie Eerste Groene Laan

1 ND 1965; PWN 1973; TK 1983 (zonder Van) 2 Boerderij op na hoek Heereweg/Zeeweg, gesticht in

1904 3 Naam ws afgeleid van PN 4 Jelles 1968 p 74

1 US 1680/1745 (Groene Laen); Rollerus 1737 2 Weg van de duinvoet richting Noordeind 3 Mogelijk was hier nog een restje bos aanwezig (vgl

Bos Laentie), ofschoon de naam ook aan groen grasland kan zijn ontleend of aan het feit, dat het een met gras begroeid pad was; in het laatste geval is het woord laan gebruikt in de betekenis van voetpad door het land

4 De Jong 1992 p 181 Zie ook Eerste Groene Laan

1 PWN 1975 2 Weg langs n zijde Zanderij 3 Genoemd naar de vogelarij 4 De Jong 1992 p 200 Vgl de Vinkenbaan in Bergen en

de Vinkershut onder a

Aanduiding op US 1680/1745 voor een aantal paden onder Bakkum en Castricum, oa tussen Noord- en Zuid-Bakkum, tussen Zuid-Bakkum en Castricum alsmede tussen Castricum en Noorddorp

1 An ca 1612 2 Naam van een huis bij Zuid-Bakkum 3 Afgeleid van PN 4

Aanduiding op Rollerus 1737 oa voor de Beeck en de Braeek Sloot, zie aldaar

1 Van Swieten 1661 2 Weg van Noord-Bakkum in n richting 3 Verbindingsweg met Egmond 4

Zie Beverwijkerstraatweg

1 VanSwieten 1661 (Den Sandtdijck); US 1680/1745 (Sandt Dyck); TK 1857; TK 1983

CASTRICUM 32

@ 397 Zee Rydts dyckje (het)

@ 169 Zeevelder Beeck

@ 398 Zuid-Bakkum

@ 354 Zuydt Baccummer Dyck

@ 399 Zuydt Dyck (De)

SN

WN

NN

SN

SN

2 Weg van Noord-Bakkum naar Limmen 3 Aangelegd ca 1120 als waterkeer door de monniken

van Egmond 4 Zeiler 1993 p 216-218

1 2 3

4

1

2 3

4

US 1680/1745 Landweg te Zuid-Bakkum Rydt of riet(e) betekent stroompje; zee zou verband kunnen hebben met de ontginning Zeeveld (zie onder a) of met sie, iets wat langzaam stroomt, zoals in de Scie Beeck is bewaard Westenberg 1974 p 26, 110; hij dateert de door­gaande bedijking van de geest (tevens met de Zuydt Dyck) op de late 12de eeuw

Zie onder a

An ca 1612 (Suijdt Baccum); Langendijck 1614 (Zuyd Baccem) ; id 1620 (Suydt Baccom) ; Karshoff 1844; TK 1910 De huidige buurschap Bakkum ten n van de Zeeweg Zo genoemd ter onderscheid van Noord-Bakkum, zie aldaar Zie ook Bakkum NB US 1680/1745 geeft al eenvoudig Baccum

1 US 1680/1745 2 De huidige Bleumerweg 3 Deze weg was de doorgaande verbinding tussen Zuid­

Bakkum en Limmen 4

1 US 1680/1745 2 Landweg te Zuid-Bakkum 3 Aangelegd als dijkje langs de z zijde van de geest

van Zuid-Bakkum 4 Westenberg 1974 p 26, 110; hij dateert de door­

gaande bedijking van de geest (tevens met het Zee Rydts dyckje) op de late 12de eeuw

G E M E E N T E E G M 0 N D

a. Namen in het duingebied

@ 400 Achter de Eerste VN Paal

@ 316 Achter Vogelwater VN

@ 401 Aldertdal

@ 402 Amerika

@ 403 Arie Reerendal

@ 404

VN

VN

VN

Beessiesdal (Het) VN

@ 405 Bellemansdal

@ 406 Eerwout

@ 407 Bleek (De)

VN

HN

VN

1 Duin 1986 2 Akkertje in het z deel van de w vallei van de Winune­

numer Duinen 3 Gelegen achter strandpaal 37, vanuit het dorp gezien

de 'Eerste paal om de Noord' 4

1 Gevers 1823 2 Vallei ten nw van het Groot Vogelwater 3 Natte duinvallei, waarin veel vogels verbleven 4 Zie ookGrooteen Kleijne Vogelwater onder Castricum

Op Langendij ck 1614 aangeduid met het Vlak benoorden het Groote Vogel Water; US 1680/1745 geeft Vale Vlack

1 PWN 1973; Duin 1986 (Aldert z'n Dal) ; TK 1983 (Albertdal)

2 Akkertje en duinvallei ten zzo van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4 Zowel PWN 1973 als TK 1993 geven de naam (ook) aan

het duin ten oosten van deze vallei

1 Duin 1986 2 Meest no gelegen akkertje in de w vallei van de

Winunenumer Duinen 3 Ontginningsnaam 4 Rentenaar 1984 p 1-16 en 291-293 (33)

1 Duin 1986 2 Akkertje ten no van de bebouwde kom van Egmond aan

Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 Duin 1986 2 Akkertje in het z deel van de w vallei van de

Winunenumer Duinen 3 Verkleinwoord van beest, meestal als equivalent van

rund 4

1 PWN 1973; Duin 1986 2 Akkertje ten zuiden van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 Duinboerderij bij de grens met Bakkum 3 Afgeleid van PN; de naam zou van vrij recente

oorsprong zijn en verwij zen naar Eerwoldus, in 11de eeuw advocatus van de abdij van Egmond, een functie waaruit die van heer en graaf groeide

4 Gevers 1968 p 68/71; De Ruijter 1981 p 9; Vd Berg 1994 p 14

1 PWN 1973; TK 1983

EGMOND 2

@ 408 Blink (De) VN

@ 409 Centrale vlak VN

@ 410 Coen van Duindal VN

@ 411 Dagbaak

@ 412 Dooie Dal (De)

@ 413 Doornvlak

@ 414

HN

VN

VN

Drie kuijlen (de) VN

@ 415 Duinen van Six VN

@ 416 Duintjes van Jan VN Bakkurn

2 3

4

1 2

3 4

1 2

3

4

Duinterrein ten zw van Rinnegom Afgeleid van het aangrenzende terrein in het binnenduinrandgebied, waar een blekerij was gevestigd

Duin 1986 Terrein in het z van de w vallei van Wimmenuroer Duinen Oorspronkelijk een onbegroeide top of blinkerd Vgl de Middenblink onder Bergen en de Blinken en Blinkerts onder Schoorl

PWN 1973; TK 1983 Duinterrein gelegen tussen Lageweg, Vlewose Weg en Middenweg Naam ingegeven door centrale liggi ng; overigens verschoven, daar het niet meer gaat om een vallei maar om een geaccidenteerd terrein

1 PWN 1973; Duin 1986 (Coen van Duin z'n Dal) 2 Akkertje ten z van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

Zie De Kaap

1 Duin 1986 2 Terrein in z van w vallei van de Wimmenuroer Duinen 3 Kaalgekapt terr~in of uitgeputte akker, waar niets

meer wilde groe1en 4 Vgl het Dooie Vlak onder Heemskerk

1 PWN 1973 2 Het niet beboste gedeelte van de duinvallei Het

Vogelwater 3 Genoemd naar de duindoornbegroeiing 4

1 Hengevelt 1698 2 Locatie in het binnenduin op de grens van Wimmenurn

en Egmond 3 De kaart geeft hier drie kuilen aan 4 Vgl de Drie Kuylen onder Castricum

1 Duin 1986 2 Populaire benaming voor de Wimmenuroer Duinen 3 Genoemd naar de laatste particuliere eigenaar, de

familie Six van Wimmenurn 4 Zie ook Wimmenuroer Duinen

1 Duin 1986 2 Terrein direct ten z van de Egmonder Straatweg 3 Genoemd naar eigenaar of gebruiker 4 Zie ook Robbenzand

@ 417 Eerste VN Soeckebacker ('t)

@ 418 Egmond aan Zee NN

@ 419 Egmonder Duynen VN

@ 420 Egmonder Straat- SN weg

@ 421 Gravendal (De)

@ 422 Grensvlak

@ 208

VN

VN

Groot Vogelwater VN

@ 423 Grote Driehoek

@ 424 Haegie (' t)

@ 425 Hogeweg

VN

VN

SN

1 Duin 1986 2 Akkercomplex in n van de Soeckebacker 3 Zie Soeckebacker 4

EGMOND 3

1 US 1680/1745 (Egmondt op Zee); TK 1857/58 (Egmond aan Zee)

2 Het omstreeks de 14de eeuw ontstane kustdorp 3 Voor de naam Egmond: zie onder bRentenaar 1978 geeft

als oudste bron voor de specifieke dorpsnaam het rechtstreeks uit de volkstaal vertaalde Egmunda super mare (1449)

4 Alle geraadpleegde kaarten van voor 1800 geven op Zee, zoals gebruikelijk bij kustdorpen met een dergelijke toevoeging; vgl echter het 18de-eeuwse gedicht bij Lannoy & Denneboom 1969 p 15 'op Egmond aan Zee'

Aanduiding in Merula 1605 p 52 van deduinen onder Egmond

Zie Straatweg

1 Duin 1986 2 Akkertje in n helft van w vallei in de Wimmenuroer

Duinen 3 Vermoedelijk afgeleid van PN; ook verband met een

graven of afwatering is echter mogelijk 4

1 PWN 1973 2 Vallei ten o van Het Vogelwater 3 Naam afgeleid van de ligging langs de grens met

Bakkum 4 Zie ook Klein Vogelwater

Duinvallei op de grens van Egmond en Bakkum ter hoogte van het huidige Vogelwater; zie aldaar en onder Achter Vogelwater alsmede (onder Castricum) bij Groot en Klein Vogelwater

1 PWN 1973 2 Terrein tussen de Van Oldenborghweg, Lageweg en

Staringweg 3 Naam afgeleid van de min of meer driehoekige vorm

van het terrein 4 Vgl de Driehoek onder Castricum

1 US 1680/1745 2 Kleine vallei, ca 1 km w van Waterrijk 3 Verkleinwoord van haag; blijkbaar een door hagen

beschermde akker 4

1 PWN 1973; TK 1983 2 Verbinding tussen de Van Oldenborghweg en de

EGMOND 4

@ 426 Jaap Broek z'n Dal

@ 427

VN

Jan Dekkerdal VN

@ 428 Jan Dirk z'n Dal VN

@ 429 Jan Rijnesdal VN

@ 430 Job de Vrijdal VN

@ 411 Kaap (De) VN

@ 431 Kil (De) VN

@ 432 Klaas de Kat z'n VN Dal

@ 176 Kleijne Vogel­water

VN

Vlewoseweg 3 De weg loopt over een hoge duinkam (top 32 m) 4 Vgl de Hoogeweg bij Noord-Bakkum

1 Duin 1986 2 Meest nw gelegen akkertje in de w vallei van de

Wimmenumer Duinen 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 PWN 1973; Duin 1986 (Jan Dekkers Dal) 2 Akkertje ten z van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 Duin 1986 2 Meest z gelegen akkertje in de w vallei van de

Wimmenumer Duinen 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4 Fiche PJMI vermeldt naam ook als Dirksedal en Jan

Dirrekie z'n Dal

1 Duin 1986 2 Akkertje in m van de w vallei van de Wimmenumer

Duinen 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 PWN 1973; Duin 1986 (Job de Vrij z'n Dal) 2 Akkertje ten z van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

1 PWN 1973; TK 1983 2 Duinrichel ten ozo van Egmond aan Zee 3 Hier stond een baken of kaap, op TK 18S7 /S8 aangeduid

met Dagbaak (itt de 's nachts zichtbare vuurtorens) ; deze was na 1743 gebouwd

4 Lannoy & Denneboom 1969 p S3 en SS (afb) ; vgl Kaapduin onder Bergen

1 PWN 1973 2 Zeeduinen ten z van de Middenweg 3 Ws een herinnering aan een kil of slufter ter

plaatse; andere verklaring uit Eng kill, aanduiding voor plaats waar de jacht werd beëindigd, is minder aannemelijk

4 Vgl WN Mare onder Heemskerk

1 Duin 1986 2 Akkertje ten z van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN, ws een gebruiker 4

Duinvallei op de grens van Egmond en Bakkum ter hoogte van het huidige Grensvlak/Wolfsveld; ~ie ver­der onder Castricum

@ 433 Koepelduin

@ 434

VN

Konijnendal (De) VN

@ 435 Krim (De) VN

@ 436 Kroffie VN

@ 437 Kroonstad (De)

@ 438 Kweek (De)

@ 439 Lageweg

@ 440 Lange Dal (De)

@ 441 Middenweg

@ 442 Mient (De)

VN

SN

VN

SN

VN

EGMOND 5

1 PWN 1973; TK 1983 2 Duintop ten w van het Vogelwater 3 Genoemd naar de vorm of naar een gebouw dat op deze

top heeft gestaan; in WO II was hier een radarpost 4

1 Duin 1986 2 Terrein ten zo van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN of van het dier 4

1 PWN 1973; Duin 1986; TK 1983 2 Duinterrein ten w van het Waterrijk 3 Zo genoemd ten tijde van de Krimoorlog (1849-1854),

vermoedelijk door arbeiders of helmplanters 4 Rentenaar 1984 p 153-163 en 359-361 (12)

1 US 1680/1745 2 Kleine vallei ten n van het Cleyne Vogelwater 3 Verkleinwoord van kroft, omsloten terrein 4

1 Duin 1986 2 Akkertje in het uiterste zo van de Wimmenuroer Duinen 3 Vernoeminganaam uit tijd van de Boerenoorlog, naar

Kroonstad in de Oranje Vrijs~aat 4 Rentenaar 1984 p 334

1 Duin 1986 2 Akkertje ten n van het Zegeveld 3 Van het ww kweken of grassoort kweek 4

1 PWN 1973; TK 1983 2 Weg lopend van het Vogelwater in de richting van

Egmond aan Zee 3 De weg loopt grotendeels door een vallei 4 Vgl Hogeweg

1 Duin 1986 2 Akkertje direct tenno van de bebouwde kom van Egmond

aan Zee 3 Naam geïnspireerd door de vorm van de betreffende

duinpan 4

1 PWN 1973; TK 1983 2 Weg naar het strand, lopende in het verlengde van

de Oude Schulpweg 3 De weg loopt ongeveer halverwege de grens met Bakkum

en Egmond aan Zee 4

1 PWN 1973 2 Duinterrein in het uiterste zo van de Egmonder Duinen 3 Afgeleid van mi ent, meent of gemeente; wellicht ooit

gemeenschappelijk eigendom cq in gebruik als gemene

EGMOND 6

@ 443 Moye velt (Het)

@ 444 Nieuwe Land

@ 445 Nollen (De)

@ 446 Noordlob

@ 78 Oldenborghweg (Van)

@ 447 Reggers Sander­vlak

@ 448 Robbenzand

@ 449 Ronde Berg

VN

VN

VN

VN

SN

VN

VN

VN

weide 4 Vgl de Mient als straatnaam onder Castricum

1 US 1680/1745 2 W vallei in de Wimmenuroer Duinen 3 Het element veld duidt op extensief gebruik; het

element mooi kan spottend zijn bedoeld 4

1 Duin 1986 2 Akkertje in het n van de w vallei in Wimmenuroer

Duinen 3 Relatief jonge ontginning; Duin 1986 suggereert

herkomst van gestrand schip met de naam Neuland 4

1 Duin 1986 2 Complex akkertjes in het zw van de Wimmenuroer Duinen 3 Lage, ronde duinen aan de landzijde 4

1 Uit de volksmond 2 Duingebied ten n van Egmond aan Zee 3 Semi-officiële naam voor een in de jaren '70

ontworpen uitbreidingsplan 4 Vgl de Noordlob en Zuidlob bij Bergen aan Zee

1 PWN 1973; TK 1983 2 Doorgaande weg door het gehele PWN-terrein tussen

Wijk aan Zee en Egmond aan Zee 3 Genoemd naar de eerste PWN-directeur 4 Zie ook onder Heemskerk en Castricum

1 US 1680/1745 (Reggers Sandt; Reggers sandervlack); PWN 1976; TK 1983

2 Duinvallei achter de zeeduinen ten z van de Middenweg 3 Te lezen als 'het vlak van Regger's zand', waarbij

Regger PN is 4

1 VdB 2.5 (Robbesant); PWN 1973 2 Duinterrein direct ten zuiden van de Egmonder

Straatweg 3 De naam doet denken aan een zandplaat in een wadden­

gebied, waar robben voorkomen (in welk geval het een reminiscentie zou zijn aan de vroeg- middeleeuwse toestand) ; rob of rebbe kan echter ook maag of ingewanden van vis aanduiden; de betekenis 'dik konijn' kan hier niet van toepassing zijn, daar deze alleen in het z deel van de Nederlanden voorkomt; mogelijk ook PN

4 Zie ook Duintjes van Jan Bakkuro

1 PWN 1973; TK 1983 2 Zeeduin ca 1.5 km ten z van Egmond aan Zee 3 Naam ingegeven door de vorm 4

@ 291 Scheilaan

@ 450 Scheyt van Egmondt

@ 451 Skai ('t)

@ 452

SN

VN

VN

Speykstoren (Van) HN

@ 453 Soeckebacker

@ 301 Staringweg

@ 454 Starrenvlak

@ 420 Straatweg

@ 455 Torensduin

@ 456

VN

SN

VN

SN

VN

Tweede VN Soeckebacker ('t)

EGMOND 7

1 ND 1965; TK 1983 2 Laan door de vallei van het Vogelwater 3 De laan loopt langs de grensscheiding met Bakkuro 4 Vgl US 1680/1745 (Scheyt van Baccuro ende Egrnondt)

Vd Berg 1994 p 14

1 US 1680/1745 2 Grenslijn tussen de Egrnonder en de Wimmenuroer Duinen 3 Van scheid of schei, grens 4 Vgl Hengevelt 1698

1 Duin 1986 2 Scheiding tussen Wimmenuroer en Berger Duinen 3 Dialect voor schei of scheiding 4 Vgl Scheilaan

Zie Vuurtoren Van Speyk

1 PWN 1973; TK 1983; Duin 1986 2 Duin ten z van Egmond aan Zee 3 Naam afgeleid van PN of ingegeven door de witte top,

die deed denken aan suikerbakkerswerk; vlg Duin 1986 naam van ter plaatse gestrand schip; een andere traditie (fiche PJMI) verklaart de naam uit een zoekgeraakte bakker, doch deze uitleg is eerder grappig dan wetenschappelijk verantwoord

4 Zie ook Eerste, Tweede Soeckebacker

1 PWN 1973; TK 1983 2 Weg lopende van de Castricuroer Zeeweg naar de

Middenweg 3 Genoemd naar de geoloog en landbouwkundige W C H

Staring 4 Vgl de Staringsweg onder Schoorl

1 Duin 1986 2 Akkertje in het midden van de Wimmenuroer Duinen 3 Mogelijk dezelfde naam als op fiche PJMI vermeld

Sterrevlak, dat herinnert aan hier broedende sterns 4

1 TK 1857/58 2 Weg van Egmond aan den Hoef naar Egmond aan Zee 3 Soortnaam voor geplaveide interlocale wegverbinding 4 Officiëel Egmonderstraatweg (PWN 1973)

1 Lannoy & Denneboom 1969 p 195 (afb) 2 Duin ten z van Egmond aan Zee 3 Genoemd naar de daar staande (thans verdwenen) vuur­

toren 4 De spelling met s is ws hypercorrect Zie ook Vuurto­

ren

1 Duin 1986 2 Akkertje aan de z zijde van de Soeckebacker 3 Zie Soeckebacker 4 Zie ook 't Eerste Soeckebacker

EGMOND 8

@ 457 Vierboet

@ 458 Vijgendal (De)

@ 459 Vlewoschedal

@ 313 Vlewoseweg

@ 460 Vale Vlack

@ 208

HN

VN

VN

SN

VN

Vogelwater (Het) VN/HN

@ 461 Vossendal

@ 457 Vureboetsduin

@ 462 Vuurtoren

VN

VN

HN

1 Hengevelt 1698 2 Tweetal bakens bij Egmond aan Zee 3 Boet is dial voor schuur; hier in de betekenis van

eenvoudig bouwsel, waarop een vuurbaak in stand wordt gehouden

4 Lannoy en Denneboom 1969 p 48 (afb) en 53; de vuurbaken verdwenen in 1836, de plaats staat nog bekend als Vureboetsduin Vgl de Vierboet onder Bergen

1 Duin 1986 2 Akkertje ten z van het Starrenvlak 3 Wellicht groeiden hier vijgen 4

1 PWN 1973; Duin 1986 (Flevo z'n Dal) 2 Voormalig duinakkertje aan de zo-rand van Egmond

aan Zee 3 De naam lijkt een verbastering van Flevo, maar het

is niet duidelijk wie of wat daarmee werd aangeduid; als PN, gesuggereerd door Flevo z'n Dal, is de naam zeer ongebruikelijk

4 Zie ook volgend lemma

1 PWN 1973 2 Weg achter de zeeduinen langs tussen Castricum aan

Zee en Egmond aan Zee 3 Afgeleid van het Vlewoschedal 4 Zie ook vorig lemma

1 US 1680/1745 2 Kleine duinvallei ten nw van het Groot Vogelwater 3 Afgeleid van vool of veulen 4 Heet op Gevers 1823 Achter Vogelwater

1 US 1680/1745; ND 1965 (Rusthuis Vogelwater); PWN 1973 (Huize Vogelwater); TK 198.3 ('t Vogelwater)

2 Vallei op de grens Bakkum-Egmond 3 Oorspronkelijk een natte duinvallei, waar veel vogels

verbleven 4 Heet ook Het Groote Vogelwater, zie onder Castricum,

en het Kleijne Vogelwater aldaar; vgl Achter Vogelwater Vd Berg 1994 p 14

1 PWN 1973; Duin 1986 (De Vossendal) 2 Akkertje pal ten z van Egmond aan Zee 3 Afgeleid van PN of van het dier; bij de laatste

verklaring kan ook aan de betekenis als roodbruin paard worden gedacht

4

Duintop ten nw van Egmond aan Zee, waar de vuurbakens stonden; zie Vierboet

1 TK 1857/58 2 Vuurtoren ten zo van Egmond aan Zee 3 Soortnaam 4 De toren werd gedurende WO I gesloopt; de plaats

heet nog altijd Torensduin Lannoy & Denneboom 1969

@ 452 Vuurtoren Van Speyk

@ 463 Water Dal (Het)

@ 464 Waterkuilen

@ 465 We sterberg

@ 466 We sterweg

@ 467 Wildernis

@ 415

HN

VN

VN

VN

SN

VN

Wimmenuroer Duinen VN

@ 468 Zeeduijnen

@ 469 Zegeveld ( 1 t)

VN

VN

EGMOND 9

p SS, 194 Zie ook Vierboet en volgende lemma

1 TK 1857/58 2 Vuurtoren aan n zijde Egmond aan Zee 3 Gebouwd 1836, 1840 gewijd aan de 1 zeeheld 1 J c J

van Speyk 4 Op toren staat Jan van Speykstoren Lannoy & Denneboom

1969 p 47-49/ 55-57

1 US 1680/1745 2 Vallei ten zw van huis Tijdverdrijf 3 Natte vallei, waaruit een beek in o richting stroomde 4

1 PWN 1973i Duin 1986 2 Kleine vallei direct achter de zeereep en ten z van

Egmond aan Zee 3 Bij regenachtig weer kwam hier direct water te staan 4

1 PWN 1973; TK 1983 2 Duintop of duinrichel ca 2 km ten wzw van Egmond

Binnen 3 Naam ingegeven door deze ligging aan de westzijde

van het dorp 4

1 PWN 1973 2 Weg westelijk om de Soeckebacker 3 Naam ingegeven door deze westelijke loop 4

Algemene benaming van die gedeelten(voor)duin 1 die met ruigte zijn begroeid: VdB 1.8 1 2.Sa 1 3.4 (2 x) , 3 . 7 ( 2 x) , 3 . 9 ( 3 x)

1 Merula 1605 p 52 (Wijnmenommer-Duyn) ; Blaeu 1660 (Wimmenummer Duynen) ; PWN 1976 i TK 19.83

2 Het duingebied van de voormalige heerlijkheid Wimmenurn

3 Genoemd naar de nederzetting (zie paragraaf b) 4 PWN 19 7 6 schrijft beide woorden aan elkaar i overigens

is de spelling met tweemaal dubbel m (Wimmenummer) het meest gebruikelijk Vgl VanSwieten 1661 (Duijnen van de Ed Heer van Wummenum) Zie ook Duinen van Six

1 Langendijck 1614 2 De kustduinen in het z deel van Egmond 3 Soortnaam voor duinen langs zeereep 4 Vgl dezelfde aanduiding onder Heemskerk en Castricum

1 US 1680/1745 ( 1 t Sege Veldt) i Hengevelt 1698 ( 1 t Zeegevelt) i TK 1857; Duin 1986

2 0 vallei in de Wimmenuroer Duinen 3 Het is niet duidelijk met welk woord dit veld

(extensief gebruikt terrein) is verbonden; het woord zeeg wordt gevonden in de betekenissen )<:remming, zeis, visnet of kleine afwatering i of de plantenaam

EGMOND 10

@ 470 Zwanenvlak VN

4

zegge tot deze vorm heeft kunnen afslijten, is minder ws

1 Duin 19B6 2 Ak.kertj e in de n helft van de w vallei van de

Wimmenuroer Duinen 3 Zal in oorsprong deel van natte duinvallei zijn

geweest, waar zwanen verbleven 4

EGMOND 11

b. Namen in het binnenduinrandgebied

@ 471 Abdijbagaart

@ 472 Abdy van Egmondt

@ 473 Achterduin

@ 474 Achterhoef

@ 475 Achterwegje

@ 476 Adelbertusput

@ 477 Adriaan Reyers­laan

@ 343 Arem

@ 478 Aremerzwet

@ 344 BaccUIIUller wegh (de)

@ 479 Banweg

VN

HN

VN

VN/HN

SN

HN

SN

NN

WN

SN

SN

1 VdB 3.1 2 Viertal percelen te Egmond Binnen 3 Hier lag de boomgaard van de oude Abdij 4 Het perceel ten o daarvan heet Weid achter de

Abdijbagaart

1 2 3

4

1 2

3 4

US 1680/1745 De abdijruïne ten o van Egmond Binnen De resten van de abdij zijn na de verwoesting van 1573 nog ruim twee eeuwen zichtbaar gebleven De Abdij is in 1934 herbouwd en staat als zodanig weer op TK 1983 aangegeven

Zie Zuider en Achterduin

VdB 1.8 Het gebied ten nw van Egmond aan den Hoef en daar gelegen boerderij Van de landzijde gezien achter De Hoef Vgl de huisnamen Voorhoef (VdB 1. 5) en Eindhoef (VdB 1.8) De boerderij ligt ter plaatse van het huidige Beekvliet

1 US 1680/1745 (After weg); Hengevelt 1698 (Agter wegh) 2 Pad ten zw van Egmond aan den Hoef 3 Soortnaam voor secundaire weg 4 VdB 1.8 en 2.5

Zie St Aelbertsput

1 VdB 2.3 2 Pad ten n van Rinnegom 3 Afgeleid van PN 4

Zie onder Castricum

Zwet, grenssloot, aan de z zijde van het Egmondse territoir; genoemd in de Egmondse bronnen, precies verloop niet bekend; zie Rentenaar 1978 p 344

Zie onder Castricum

1 Blaeu 1660 (Den Banne Wegh) 2 Grensweg tussen Noord- en Zuid- Wimmenurn 3 Van ban of banne, rechtsgebied; langs deze weg waren

die afgebakend 4 Vgl VdB 1.8, waar ook een deel van de weg langs de

duinvoet ten nw van Egmond aan den Hoef Banweg heet, daar deze op de grens van Wimmenurn en Egmond gelegen was

EGMOND 12

@ 480 Beeck

@ 481 Beekvliet

@ 482 Beermans Polder

@ 483 Bergh (De)

@ 484 Bieseweid

@ 485 Bijl int Bosch

@ 486 Bijlmansbeek

@ 487 Bleek (De)

WN

HN

VN

VN

VN

VN

WN

HN

Aanduiding op Pietersz 1564 van een zestal waterlopen onder Winunenum en Egmond; drie andere hebben een echte naam, tw de Bijlmansbeek, de Nannenbeeken de Severijnebeek, zie aldaar VdB 4.1 geeft kaart naar de copie van Langedijk 1564, waarop behalve deze met name worden genoemd de Sint Aalbertsbeek en de Comen Dirxbeek bij Egmond aan den Hoef, de Claas Arents (Aerts) beek bij Rinnegom alsmede de Symen Jansbeek en de Dirk Florisbeek in de Broekakkers; de laatste is dezelfde als de Galevoort, zie aldaar Uit de deel kaarten bij V dB blij kt, dat de bij Langedijk vermelde namen niet beklijven

1 TK 1857/58; TK 1983 2 Huis aan Herenweg ten w van Egmond aan den Hoef 3 Genoemd naar de ligging aan de bovenloop van de

Severijnebeek 4

1 US 1680/1745 2 Gebied tussen Tichellaan en Hofdijk 3 Genoemd naar de particuliere bedijker 4 Zie Westenberg fig 14

Zie Kattebergh

1 VdB 2.6; ibid 3.18 2 a Tweetal percelen ten n van Egmond Binnen;

b tweetal percelen langs de Krommedijk onder Wimmenurn (NB waarvan een gespeld Biesweid)

3 Laag weiland waar biezen groeiden 4 Vgl de Biesekroft onder Bergen

1 VdB 1.5 2 Perceel ten n van de slotruïne 3 Er zijn verschillende verklaringen mogelijk: het

gaat om een gerooid stuk bos; het terrein heeft de vorm van een bijl; het was eigendom van iemand die Bijl of Bijlen heette (zie volgend lemma); het is een afgesleten vorm van 'bijlt', een niet onge­bruikelijke schrijfwijze voor bilt of bult, een

4

1 2 3 4

1 2 3 4

kleine verhoging in het land Zie ook Het Bos en Kraayenbos; vgl de VN Bijlenboom onder Bergen

Pietersz 1564; Langedijk 1564 (= VdB 4.1); VdB 2.3 Waterloop ten z van de Morsselaan Afgeleid van PN; heet ook Pieter Bijlenbeek Vgl de vn Bijlmanskroft en (VdB 2.5) Pieter Bijlen Voortuin en Pieter Bijlen Westertuin Zie ook Broekjes, Moraselaan

TK 1983 Boerderij aan de duinvoet ten w van Rinnegom Hier was een blekerij gevestigd Vgl onder a het gelijknamig aangrenzend duinterrein VdB 2.5 en 2.5a geven Blekerij Zie ook Blekerij en Bleyck

@ 488 Bleekersweg

@ 489 Blekerij

@ 490 Bleyck

@ 491 Bosch (Het)

@ 492 Bos van ...

@ 493 Bosje (van ... )

@ 494 Bosjeskroft

@ 495 Bovenpolder

SN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

EGMOND 13

1 PWN 1973 2 Weg van Rinnegom naar De Bleek 3 Genoemd naar het ter plaatse uitgeoefend beroep 4

1 VdB 3.4/3.7 2 Terrein ten zw van Vredesteyn 3 Hier was een blekerij gevestigd 4 Zie ook De Bleek en Bleyck

1 US 1680/1745 2 Duinboerderij in uiterste zw van het Egmondse

territoir 3 Blekerij; VdB 3.4 geeft het als Oude Bleek 4

1 Pietersz 1564 (t Bosch) ; Langedijk 1564 (id = VdB 4 . 1) ; V dB 1 . 4

2 Gebied ten o van de slotruïne 3 Het bestaat om uit een Eerste en Tweede Bosweid;

gezien enkele andere VN zal de naam een herinnering zijn aan houtopstand ter plaatse

4 Langendij ck 1614 (Westenberg kaartfoto 9 geeft hier Het Bosch van Egmond) Zie ook De Bijl int Bosch, Kraayenbos

1 a VdB 3.4 (Langevelt); b VdB 3.7 (Westert)

2 Perceel a ten w van Vredesteyn; b ten o van de (oude) Westert

3 Bosgebied met PN resp HN 4

1 a VdB 3.4; b VdB 3.5 (Bosje van Calslagen); c VdB 3.7 (Bosje van Couwenhoven); d-e VdB 3.21 (Bosje van Stuyfsant; De Blokjes of 't Bosje)

2 Perceel a ten n van Vredesteyn; b aan de z Schulpweg; c ten zo van de (oude) Westert; d aan duinvoet onder Wimmenum; e aan Lijtweg aldaar

3 Bosgebied, b, c en d met PN 4

1 VdB 3.18 2 Perceel aan de Wimmenumer Schilpweg 3 Mogelijk niet van bosbegroeiing, maar van PN afgeleid 4

1 TK 1857/58 (Boven Polder); TK 1983 2 Afzonderlijke bedijking van het gebied tussen Oude

Vaart en Hoevervaart 3 Het gebied is hoger gelegen dan de eigenlijke

Egmondarmeer 4

EGMOND 14

@ 496 Breedijk

@ 497 Broeckes

@ 498 Broekakkers

@ 499 Broekjes

@ 500 Brouwerssloot

@ 501 Buijtenwaters-tocht

@ 493 Calslagenbosje

@ 502 Camping

@ 503 Casteel van Egrnondt

SN

VN

VN

VN

WN

VN

VN

VN

HN

1 VdB 2.4 2 Dijkgedeelte van Hoge Dijk tussen Moraselaan en

Hoevervaart 3 Blijkbaar was deze dijk breder dan de aansluitende

gedeelten 4

1 VdB 3.18 2 Tweetal percelen onder Wimmenurn 3 Moeilijk te duiden naam; eerste deel is broek,

moerasland, tweede deel kan het in deze contreien ongebruikelijke es, bouwland, zijn; meer ws is dat het gaat om een afgesleten vorm, hetzij om een mv (-jes, -ies of -es), het-zij om een verbastering van het in dit verband veel normaler nes, lage landtong

4 Tussen beide percelen ligt de kennelijk in geestelijk bezit zijnde Kanunnikebroekes; zie ook Merckes Zeiler 1990 p 380

1 PWN 1973; TK 1983 2 Gebied ten n van Egmond Binnen tussen Reerenweg en

Hoge Dijk 3 Akkers bij of in het broek, moerasland, die blijkbaar

zodanig konden worden ontwaterd dat men ze als bouwland heeft kunnen gebruiken

4 VdB 3.8 en 3.9 geven naam voor perceel ten w van de Herenweg; VdB 2. 6 en 3. 8 geven in het eigenlijke gebied nog de perceelsoamen Broekland (Bl van Teunis Leasen), Broekweid (4 x, wo Bw van Dirk Michiels, Bw van van Veen, Halve Bw) , Broekwei dj e of Galevaort, (Twee) Kraften aan de Broek Vgl Elstweid

1 2 3

4

1 2 3

4

Naam voor een aantal percelen langs de Bijlmans Beek ten z van de Morsselaan, van broek, moerasland; VdB 2.3 geeft beh~lve Broekjes (2 x) ook Broekje van Besje, Broekje van Hogestein, Broekstukken, Broekwinkel, Lange Broeken en Wortelbroekjes

TK 1907 Grenssloot tussen Noord- en Zuid- Wimmenurn Hier werd vermoedelijk water gewonnen tbv de bierbrouwerijen in Alkmaar Blaeu 1660 geeft Duyn Val Sloot, zie aldaar Vd Berg 1994 p 22 noemt nog als derde naam Scheisloot

VdB 3.18, 3.20 Wetering ten w van de Krommedijk De wetering liep buiten om de (lage) geest van Wimmenurn Bovenloop heet Nannen Beeck, zie aldaar

Zie onder Bosje

Aanduiding op TK 1983 van enkele terreinen ten zw van Egmond Binnen; geeft uitsluitend functie aan

Zie Het Slot

@ 504 Cattendans

® SOS Cleypetten

@ 506 erommen Dyck

@ S07 Doelenweg

@ 508 Driehuizerweg

@ 509 Dronkgeest

@ S10 Droonen

@ 511 Duinkroft

@ 512 Duinsloot

@ 513 Duyn (van ... )

@ 514 Duyn Croft

® 500 Duyn Val Sloot

VN

VN

SN

SN

SN

VN

VN

VN

WN

WN

VN

WN

EGMOND 15

1 VdB 1.8 2 Perceel aan de duinvoet ten nw van Egmond aan zee 3 Naam verbonden aan het hekserijgeloof 4 Vgl Kattebergh

Zie Tichellaan

Zie Kromme Dijk

Zie Schulpweg (a)

Zie Lijtweg

1 VdB 3.19 2 Perceel ten z van de Nattelaan 3 Blijkbaar een verdronken stuk geestland 4

Zie Geestland in de Droonen

1 VdB 3.9; ibid 3.18, 3.21 2 a Naam van vier percelen tussen de Lijweg bij

Rinnegom en de (Oude) Schulpweg b Perceel op hoek Herenweg-Banweg c Perceel in het zw van Wimmenurn (Duinkroftje)

3 Blijkbaar niet of recent ontgonnen nollengebied 4 Een van de vier onder a heet Duinkroftje; bij de

meest z aldaar ligt nog een Kroft aan de Duinkroft Zie o.ok Duyn Croft

1 VdB 1.8 2 Waterloop ten w van Egmond a~n den Hoef 3 Soortnaam 4

1 VdB 3.7 (a Duyn; b Duyn van Trijn Reyers) 2 Twee percelen langs de (Oude) Schulpweg 3 Onontgonnen duintersin temidden van akkers 4 Vgl Duyn Croft, Zuider en Achterduin

1 TK 1983 2 Recreatieterrein onder Wimmenurn 3 Van duin en kroft, omheind terrein 4 Het terrein stond vanouds onder deze naam bekend;

zie VdB 3 .18 De naam komt als Westerkroft of Duynkroft ook voor ten w van Egmond Binnen (V dB 3 . 7) ; zie ook Duinkroft

1 Blaeu 1660 2 De huidige Brouwerssloot 3 Sloot voor het opvangen van de duinval of het

kwelwater uit de duinen 4 Vgl de Duinvalsloot onder Bergen

EGMOND 16

@ 515 @ 516 Egmond

@ 517 Egmonder Vaart

@ 420 Egmonderstraatweg

@ 518 Elstweid

@ 519 Galevaort

@ 520 Galgenveld

@ 510 Geestland

NN

WN

SN

VN

WN/VN

VN

VN

1 Lex 922 (Ekmunde; afss Egmonde, Hecmunde); eind 10de eeuw (Egmunda, Hecmunda)

2 Het huidige Egmond Binnen 3 Onduidelijk, misschien waternaam *Egge (verwant met

Aa/Ie/IJ) + mund, monding; vlg Rentenaar 1978 p 334-336 is de naam ws inheems en van hoge ouderdom, waarbij de spelling met H- origineel zou kunnen zijn

4 Deze naam duidde aanvankelijk de plek aan waar de H Adalbertus lag begraven en werd bij diens translatie 'meegenomen' naar het o gelegen Hallem; in 1167 is voor het eerst sprake van een heer van Egmond, Bernaldus de Ekmunde, van wie we mogen aannemen dat hij woonde in het dorp dat naderhand Egmond 'op' den Hoef zou gaan heten; een verdere differentiatie moet in de loop van de 14de eeuw zijn opgetreden, toen het vissersdorp 'op Zee' ontstond en het oorspronkelijke dorp als Groot Egmond of Egmond Binnen werd aangeduid; Egmond aan den Hoef komt als zodanig pas in de vroege 17de eeuw voor (Rentenaar 1978 p 349-350)

1

2 3 4

1 2

3 4

1 2

3

4

US 1680/1745 (De Vaert nae Egmondt); TK 1857/58; TK 1983 (Egmonder binnen vaart) Vaart van Egmond Binnen richting Alkmaar Genoemd naar deze verbindingafunctie Vd Berg 1994 p 18 stelt dat de naam feitelijk Egmond Binoervaart moet zijn

Zie onder a

VdB 1.4; ibid 2.6/3.8 a Aan Oude Vaart ten o van Egmond aan den Hoef; b In de Broekakkers ten n van Egmond Binnen Weiland met elzenbegroeiing Bij b liggen tevens de Elstakkers Vgl Noorderelstbos bij Waterrijk

VdB 2. 6 Oorspr naam van een beek, later van tweetal percelen ten n van Egmond Binnen: Galevaorden en Broekwei dj e of Galevaort Naam van een doorwaadbare plaats of voorde met PN Gala, die is overgegaan op het betreffende water Als WN in de Egmondse bronnen; later aangeduid als Dirk Florisbeek (VdB 4.1 naar Langedijk 1564) en als Tochtsloot en Schouwbeek (VdB 2.6)

1 PWN 1973 2 Terrein ten nw van Waterrijk 3 Hier stond de galg; US 1680/1745 geeft deze aan met

de naam 't Gerecht 4

1 a VdB 3.7; b VdB 3.7 (G bij Sint Aalbert); c VdB 3.3 (Gin de Droonen)

2 Terrein a ten zo van de Adelbertusput; b ten o daarvan; c ten z van Egmond Binnen

3 Geestland, land op de strandwal; bij b ingegeven

@ 521 Geylkroften

@ 522 Gravenpad

@ 523 Groot Zand

@ 524 Hallem

@ 525 Helmkroft

@ 526 Herenweg

@ 527 Hoevervaart

@ 528 Hoeverweg

@ 528 Hofdijk

VN

SN

VN

NN

VN

SN

WN

SN

SN

door locatie; bij c ? 4

1 VdB 2.5 en 2.5a 2 Twee percelen ten o van de Bleek 3 Genoemd naar de geyl of wilg 4 Vgl de Geylweg onder Heemskerk

1 VdB 1.7 en 1.8

EGMOND 17

2 Pad van het kasteelterrein richting duinvoet 3 Ws genoemd naar de graaf van Egmond 4

1 VdB 3.20 2 Perceel ten z van de Nattelaan 3 Zandplaat of vm nollengebied 4 Zie ook Klein Zand

1 Lex eind 10de eeuw 2 Het huidige Egmond Binnen 3 Hal kan zowel op een gebouw slaan als op een bocht

in een hoger gelegen stuk land; het tweede element is hem of heem, woonplaats

4 Rentenaar 1978 p 337-339

1 VdB 3.7 2 Tweetal percelen bij de (oude) Westert 3 Van kroft, omheind stuk land, en de in het duin

groeiende helmplant 4

1 US 1680/1745 (Den Heere Weg/Heer Weg/ Heer Wegh); PWN 1973; TK 1983

2 Doorgaande verbindingsweg van Bergen via Wimmenurn en de Binnen-Egmonden naar Bakkum

3 Soortnaam voor doorgaande openbare weg, aanvankelijk van heer = leger, later met connotatie 'onder toezicht van de lands- of ambachtsheer'

4 Vgl dezelfde naam in de andere hier behandelde gemeenten

1 US 1680/1745 (De Hoeff Vaert) ; Hengevelt 1698 (Hoeffer vaart na Alkmaar) ; TK 1857/58 (Hoef Vaart) ;

TK 1983 2 Vaart Egmond aan den Hoef - Alkmaar 3 Genoemd naar Egmond aan den Hoef 4 VdB 1.4; vgl de Hoeverweg of Hofdijk

Zo op TK 1983; zie Hofdijk

1 US 1680/1745 (Den Hoff Dyck) 2 Weg van Egmond aan den Hoef naar Alkmaar; oorspr

slechts het z deel van de Kromme Dijk, zie aldaar 3 Hof hier afgeleid van (Den) Hoef, de roepnaam van

het dorp 4 VdB 1.4 geeft Hofdyk of Wagenweg Thans Hoeverweg

geheten (TK 1983)

EGMOND 18

@ 529 Hoge Dijk

@ 376 Hooge Weg

@ 530 Jachthuis

@ 531 Jeugdherberg

@ 532 Kade

@ 533 Kalkweidje

SN

SN

HN

HN

SN

VN

@ 497 Kanunnikebroekes VN

@ 483 Kattebergh

@ 534 Ketelskroft

@ 535

VN

VN

Klarenbeeck WN/HN

@ 531 Klein Rinnegom HN

1 US 1680/1745 (Den Ho(o)gen Dyck); TK 1983 [alleen z deel]

2 Dijk en landweg op 750 tot 1000 m ten o van de Herenweg lopend

3 Laatmiddeleeuwse dijk, die naar verhouding hoog was 4 Westenberg 1974 fig 9: late 12de eeuw TK 1983 noemt

n deel Kromme Hoge Dijk

Zie onder Castricum

1 PWN 1973 2 Huis aan de Schulpweg onder Egmond Binnen (hoek

omgelegde Herenweg) 3 De naam is vermoedelijk niet ouder dan de 19de eeuw

en duidt op het gebruik voor jacht in de duinen 4 VdB 3.4 geeft Snoekenburg

Aanduiding op TK 1983 van de JH Klein Rinnegom, zie aldaar

Op US 1680/1745 een tweetal gestippelde paden of landwegen tussen Nattelaan en Tichellaan en ten z van de Tichels

1 VdB 3.1 2 Perceel ten z van de Schulpweg te Egmond Binnen 3 Naam ontleend aan de overslag van schelpen op het

nabijgelegen stet 4 Vgl Schulpstet

Zie Broeckes

1 VdB 3.21 2 Perceel aan de duinvoet bij Wimmenurn 3 Natuurlijk duin, mogelijk in de volksverbeelding

een plaats voor hekserij 4 Vgl de Cattendans onder Egmond aan den Hoef, de

Kattenberg bij Bakkurn en de (kunstmatige) Katten­bergen bij Bergen; bij Egmond aan Zee lag een Kollenduin (fiche PJMI) NB Het n gelegen perceel heet De Bergh

1 VdB 2. 6 2 Tweetal percelen ten n van E Binnen 3 Van kroft, omheind terrein en ketel, laagte met een

vorm die aan een open ketel doet denken 4

1 VdB 2.3 en 2.5 2 Waterloop aan de no zij de van Rinnegom en boerderij

aan Herenweg 3 Blijkbaar een opvallend heldere beek 4 Alleen bewaard in VN Over Klarenbeek

Niet op een der geraadpleegde kaarten; officiële naam van de jeugdherberg te Rinnegom

@ 536 Klein Zand

@ 537 Kleverlaan

@ 538 Kleyakkers

@ 539 _ Klooster

@ 540 Koningshof

@ 541 Kraayenbos

@ 542 Krijt (De)

@ 506 Kromme Dijk

@ 529

VN

SN

VN

HN

HN

VN

SN

SN

Kromme Hoge Dijk SN

@ 543 Kruisakker VN

1 VdB 3.20 2 Perceel ten z van de Nattelaan 3 Zandplaat of vm nollengebied

EGMOND 19

4 Mogelijk identiek met het in 1304 genoemde Lutti­kesant (Zeiler 1990 p 377) ; zie ook Groot Zand

Zie Schilpweg

1 VdB 3.20 2 Perceel langs de beek ten z van de Nattelaan 3 Hier kwam klei voor en werd mogelijk ook klei

gegraven 4 Vgl de Cleypetten (onder Tichellaan)

1 TK 1983 2 a Ten nw van Egmond aan den Hoef

b Ten nw van Egmond Binnen 3 Tweetal religieuze instellingen, resp Karmel en St

Liobaklooster 4 Komt tevens voor als VN op de plaats waar de Abdij

heeft gestaan (VdB 3.1); daarvan afgeleid de VN Kloosterkroft en Oosterkroft voor de Kloosterpoort direct ten z van de Vennewatersweg (VdB 3.3)

1 TK 1983 2 Boerderij ten w van Rinnegom 3 De naam is al voor 1811 bekend; de enige koning uit

die periode is Ladewijk Napoleon 4 VdB 3.7

1 VdB 1.5 2 Perceel ten nw van de slotruïne 3 Vermoedelijk een bosje, waar kraaien huisden 4 Vgl Het Bos en De Bijl int Bosch

1 VdB 3.1 en 3.2 2 Plein voor de Buurkerk te Egmond Binnen 3 Ws van krijt in de bet strijdperk; vgl het elders

voorkomend toponiem Tournoysveld 4

1 Langedijk 1564 (= VdB 4.1; Cromme Dijk) US 1680/1745 (Crommen Dyck); TK 1857/58; TK 1983

2 Ongeveer n-z lopende dijk en weg in de Wimmenuroer Polder

3 Ingegeven door het bochtige verloop 4 Langedijk geeft naam (tevens) aan de nog niet

doorlopende Hofdijk; VdB 3.18 en 3.19 geven de naam slechts aan het stukje ten z van de Nattelaan en noemen de rest Lange Dijk

Zie Hoge Dijk

1 VdB 2.3; ibid 3.21 (Kruysakker) 2 a Perceel op de hoek van Herenweg en Adriaan

Reyerslaan ten n van Rinnegom b Perceel aan de Herenweg onder Wimmenurn

EGMOND 20

@ 544 Kwekerij

@ 545 Lage Wech

@ 506 Lange Dijk

@ 546 Legeest

@ 547 Lensen Laan

@ 548 Lien (Het)

@ 549 Lijnkolke

@ 508 Lijtweg

@ 550 Lijweg

@ 551

VN

SN

SN

VN

SN

VN

VN

SN

SN

Lijweg naar Duyn SN

3 Ws genoemd naar een wegkruis 4 Vgl VN Kruisweg bij Egmond Binnen (VdB 3 . 3) die

wegkruising aangeeft, en de Kruisberg onder Heemskerk

Aanduiding op PWN 1973 van kwekerij opde hoek van de Herenweg en het Luilaantje

1 Pietersz 1564; Langedijk 1564 (= VdB 4.1) 2 De latere Nattelaan 3 Naam ingegeven door lage ligging 4 Zie ook Nattelaan

Zie Kromme Dijk

1 Zoutman 1665 (Lage Geest); VdB 3.18 2 Land bij het Schulpstet van Wimmenurn 3 Laaggelegen geestgrond 4 Bewaard in de VN Legeesterweid (2 x), Op Legeest

(2 x) , Weid bij Leg~est Zeiler 1990 p 380

1 Hengevelt 1698 2 De huidige Nachtegaallaan 3 Laan, voetpad door het land, langs het huis van Lens

(PN) 4

1 VdB 3.7; ibid 3.8 2 Terrein ten wnw van Egmond Binnen aan de beek,

uitlopend in de Schulpvaart 3 Van lien, linnen of lijnwaad; blijkbaar lag hier

de (dorps?)blekerij 4 De naam is bewaard in de perceelsnamen Akkers in

het Lien, Kroft in het Lien, Lien, Lienhalf (2 x) en Westerlien; ook ten n van de (Oude) Schulpweg ligt, aan een andere beek, een perceel genaamd Lien Zie ook Lijnkolke

1 VdB 3.20 2 Perceel tussen Nattelaan en Tichellaan 3 Ws ontleend aan een daar gelegen plaats voor het

wassen of bleken van linnen of lijnwaad 4 Vgl Het Lien

1 Hengevelt 1698 2 Binnenweg in Wimmenurn (de huidige Driehuizerweg) 3 Weg, waarlangs men gaat 4 Vgl de Lijtweg onder Bergen; zie ook Lijweg

1 VdB 1. 7a 2 Binnenweg van Egmond aan den Hoef naar zee 3 Dezelfde naam als Lijtweg 4 VdB 3.3 geeft tevens Bakkurner Lijweg (Hooge Weg)

en Limmer Lijweg (verbinding tussen Hooge Weg en Limmerweg) ; zie ook Lijweg naar Duyn

Verbinding van Rinnegom met het duin (V dB 2 . 5) ; voor betekenis zie Lijweg

@ 552 Limmerweg

@ 553 Luilaantje

@ 554 Luitjeslaan

@ 536 Luttikesant

@ 555 Mallegat

@ 556 Manege

@ 557 Merckes

@ 558 Molensloot

@ 559 Mors se laan

@ 559 Mosselaan

@ 560 Nannen Beeck

@ 561 Nattelaan

SN

SN

SN

VN

WN

VN

VN

WN

SN

SN

WN

SN

EGMOND 21

1 US 1680/1745 (De Limmer Wegh) i PWN 1973i TK 1983 2 De weg van Egmond Binnen richting Limmen 3 Genoemd naar deze functie 4

1 PWN 1973 2 Weg aan de nw zijde van Egmond Binnen 3 Ws afgeleid van luw, beschut 4 Vgl het Luwe Laantje onder Bergen VdB 3. 8 geeft als

2de naam Schoolwegje

1 US 1680/1745 (Luyties Laen) i PWN 1973 2 Verbinding tussen Hereweg en huis Tijdverdrijf 3 Afgeleid van PN 4 Vgl VdB 2.5 en 2.5a TK 1983 geeft Tijdverdrijfslaan

Zie Klein Zand

1 VdB 1. 7a 2 Bovenste gedeelte van de Nieuwe Vaart 3 Soortnaam voor smal of doodlopend vaarwater 4

Aanduiding op TK 1983 voor een terrein met die functie ten n van Rinnegom

1 VdB 3.19 2 Land langs de Nattelaan 3 Het eerste deel is merk of mark, grens of grensteken;

het tweede element kan oorspr een meervoud zijn (­jes, -ies of -es), het in w Nederland zeldzame es voor bouwland of, plaatselijk meer passend, een afgesleten vorm van nes, laagliggende landtong

4 Zeiler 1990 p 380i vgl Broeckes

Op TK 1857/58 naam voor Oude Vaart, zie aldaar

1 Pietersz 1564 (Maske Laen) ; Langedijk 1564 (= VdB 4.1; id) i US 1680/1745 (id) i TK 1983 (Mosselaan)

2 Verbinding tussen Herenweg en Hoge Dijk 3 Ws van mors of mars, buitendijkse kleigrond 4 VdB p 1424 geeft nog varianten Marslaan en Mos­

schelaan; vgl VN Grote en Kleine Morsch op de hoek Vennewatersweg/Zuiderdijkje (VdB 3.3)

Zie Moraselaan

1 Pietersz 1564; Langedijk 1564 (= VdB 4.1) 2 Beek onder Wimmenum, bovenloop van de Buijtenwa­

terstocht 3 Beek met PN 4

1 US 1680/1745 (De Natte Laen); TK 1907 2 Verbinding van Herenweg met Krommedijk

EGMOND 22

@ 562 Nieuwe Schulpweg SN

@ 563 Nieuwe Vaart

@ 564 Nollen

@ 565 Noord Wimmenurn

@ 566 Noorderelstbos

@ 567 Noordveld

@ 568 Noordvel derweg

@ 490 Oude Bleek

@ 569 Oude Huis (' t)

WN

VN

NN

VN

VN

SN

VN

HN

3 De weg gaat laaggelegen stuk land 4 Oorapr Lage Wech geheten, zie aldaar Vgl de Natteweg

onder Bergen (niet in deze inv) en die onder Schoorl

1 PWN 1973 2 Weg, aftakkend van de St Aelbertsweg in zw richting 3 Blijkbaar gezien als vervanging van de ca 250 ten

n lopende Oude Schulpweg 4 VdB 3.7 geeft Schulpweg

1 VdB 1. 6a 2 Gedeelte van de Hoevervaart aan z zijde van Egmond

aan den Hoef 3 Gegraven ter vervanging van de aan de o zij de gelegen

Oude Vaart 4 Ook de naam voor de Hoevervaart als geheel, en dan

gesteld tegenover de n van het dorp lopende Oude Vaart Zie ook Mallegat

Soortnaam voor ronde duintjes op de geestgrond; tussen de Adriaan Reyerslaan en de Rinnegommerlaan (VdB2.3) Beneden Nollen, Comorijnenollen, Nollen (3 x), Nollen en Langekroft; tussen de Luytjeslaan en de Lij weg naar Duyn (VdB 2 .5) Erm Teeuwis Nollen, Nollen (3 x) , Sieuwen Nollen; in het uiterste zo van de Sammerspolder (VdB3.1) de Nolleweid; tussen Hooge WegenHerenweg (VdB 3.3) de Nollekroft; bij Waterrijk (V dB 3. 8) de Nollen en de Nolleakker; onder Wimmenurn (VdB 3. 20) de Nol (2 x)

Zie onder Bergen

1 VdB 3.8 2 Terrein ten n van Waterrijk 3 Het n van het huis gelegen elzenbos 4 Vgl Elstweid, Zuiderbos

1 VdB 2.6 2 Het gebied ten n van Egmond Binnen 3 Het veld, in oorsprong extensief gebruikte grond,

ten n van het dorp 4

1 US 1680/1745 (Noort volder Wegh); PWN 1973 2 Doodlopende landweg no van E'Binnen 3 Genoemd naar het Noordveld, waar de weg doorheen

loopt 4 Zie ook VdB 2.6

Zie Bleyck

1 TK 1983 2 Huis op de hoek van de Herenweg en de Moraselaan 3 Moderne aanduiding voor oude boerderij, die naamloos

was 4

@ 570 Oude Schulpweg SN

@ 558 Oude Vaart WN

@571 Radbouts Kerkhof VN

@ 572 Rietwijkenkroft

@ 573 Rietwil

@ 574 Rietwilswegje

@ 575 Rijskampen

@ 576 Rinnegom

@ 577 Rinnegemmer Kleinlaantje

VN

VN

SN

VN

NN

SN

EGMOND 23

1 US 1680/1745 (Schilp wegh); PWN 1973 2 Weg ten n van de Adelbertusput naar het duin lopend 3 Gebruikt door de schelpenvissers van Egmond Binnen;

blijkbaar een oudere route dan de iets meer naar het z gelegen Nieuwe Schulpweg

4 VdB 3.7 geeft eenvoudig Schulpweg

1 Pietersz 1564 (Oude Vaert) ; Langedijk 1564 (= VdB 4.1); TK 1983

2 Water evenwijdig aan de Tiggellaan, uitlopend in de Wimmenumervaart

3 Naam gesteld tegenover de Nieuwe of Hoevervaart 4 De bovenloop heet Severijnsbeek, zie aldaar NB Ook

een korte zijtak van de Hoevl::lrvaart direct ten o van Egmond aan den Hoef en van de Egmonder Vaart direct ten o van Egmond Binnen dragen deze naam (VdB 1.6a/1.6b en 3.1) Zie ook Nieuwe Vaart

1 US 1680/1745; VdB 2.6 2 Terrein aan de Hereweg ten z van Rinnegom 3 Onbekend; een romantische verwij zing naar de Friese

koning Radboud is niet ondenkbaar; er is over begraving ter plekke verder niets bekend

4

Perceel ten z van Egmond Binnen (VdB3. 3) ; geen afleiding van riet begroeiing doch van PN

Naam van een tweetal percelen aan het eind van het Rietwilswegje; zie aldaar voor een nadere naams­verklaring

1 US 1680/1745 (Riet wale wegiel; VdB 2.6 2 Doodlopende landweg zo van Rinnegom 3 Afgeleid van VN Rietwili een wil of waal kan een

wiel of doorbraak zijn 4

1 VdB 2.5 en 2.5a 2 Terrein aan de nw zijde van de Luytjeslaan 3 Hier groeide vermoedelijk wilgen, waarvan rijshout

kon worden gesneden 4

1 Lex eind 11de eeuw (Rinighem); Lex 1125-1130 (Reniggem) i Lex 1162 (Rynnighem) i TK 1983

2 Buurschap tussen Egmond Binnen en Egmond aan den Hoef

3 Heem-naam, gecombineerd met PN Rinno en suffix - ing, behorende bij

4 TK 1857/58 geeft Rinnegurn Zie ook Klein Rinnegom Rentenaar 1978 p 349-351

1 VdB 3.9 2 Pad even ten z van de Lijweg 3 Locaal pad; naam gesteld tov weidser Rinnegemmer

Laan 4 Zie ook volgende lemma

EGMOND 24

@ 578 Rinnegomroer Laan SN

@ 579 Rinnegomroer SN Schilpwecht

@ 503 Ruïne

@ 580 Sapland

@ 500 Scheisloot

@ 581 Scheyt pael

@ 582 Scheyt Sloot

@ 583 Schilp vaert

@ 537 @ 570 Schilpweg (h)

HN

VN

WN

VN

WN

WN

SN

1 US 1680/1745 (Rijnegoms Laen); TK 1983 2 Verbinding tussen de Hoge Dijk via de buurschap

Rinnegom met de duinvoet (en verder via een schulpslag naar zee)

3 NN met laan in de betekenis voetpad door het land 4 Van Swieten noemt het w deel Rinnegomroer Schilpwecht,

zie aldaar TK 1983 geeft het verlengde aan de o zijde, in de Sammerspolder, deze naam; dit deel heet op US 1680/1745 Rynegoms vennewater, vgl daarvoor VdB 2.8

1 Van Swieten 1661 2 De Lijweg naar Duyn of Rynegoms Laen 3 Pad, gebruikt door de schelpenvissers, dat zich w

waarts door het duin voortzette 4

Aanduiding op de TK 1857/58 en TK 1983 van de ruïne van het Slot op den Hoef, zie onder Het Slot

1 VdB 3.9 2 Terrein ten z van Waterrijk 3 Ws van sape, schrale grond 4 VdB 3 . 8 geeft Saplandweide Vgl Sappenbos onder

Castricum en de duinvallei Breesaap onder Beverwijk

Zie Brouwerssloot

1 US 1680/1745 2 a Aan Heerenweg tussen Egmond en Wimmenurn

b Aan Heerenweg tussen Egmond en Bakkum 3 Paal ter markering van de schei, grenspaal 4 Vgl Hengevelt 1698 Zie ook Schei laan, Scheyt van ...

en 't Skai onder (a) en het volgende lemma

1 US 1680/1745 2 Sloot w-o door de Vennewaterspolder 3 De sloot vormt de grensscheiding tussen Egmond en

Bakkum 4 Ws lag op deze plaats het Aremerswet, de z grens

van de jurisdictie van Egmond

1 US 1680/1745; VdB 3.1 (Schulpvaart) 2 Korte verbinding van de Schulpweg met de Egmonder

Vaart ten na van Egmond Binnen 3 Hier voeren de vletten weg met de lading uit de

schelpkarren 4

1 US 1680/1745 2 a Weg naar het Wimmenuroer schulpstset

b De Oude Schulpweg bij Egmond Binnen 3 Genoemd naar de functie ten dienste van de schelp­

vissers 4 Huidige naam van a naar op de hoek van de Banweg

gelegen huis is Kleverlaan; zie ook VdB 3.18

@ 584 Schoonberg

@ 585 Schouwbeek

@ 586 Schulpstet

@ 583 @ 587 Schulpvaart

@ 507 @ 562 @ 570

VN

WN

VN

WN

Schulpweg SN

@ 588 Schut Hoek

@ 589 Schuylenburg

@ 590 Severijnebeek

@ 480

HN

HN

WN

Sint Aalbertsbeek WN

@ 591 Sint Aalbertsweg SN

EGMOND 25

1 US 1680/1745; VdB 2.6 2 Terrein ten zo van Rinnegom 3 Blijkbaar lag het land hier iets hoger dan in de

omgeving en was of werd het regelmatig geschoond of van ruigte ontdaan

4 US 1680/1745 geeft het land ten z, VdB 2.6 ten n van het Rietwilswegje

Soortnaam voor een beek, waarover schouw wordt gedreven; oa in het n deel van Wimmenum; zie ook Galevaort

1 VdB 1.7a; ibid 3.18 2 Locatie aan de Nieuwe Vaart te Egmond aan den Hoef

en aan Wimmenuroer Schulpvaart 3 Overslagpunt van schelpen vanuit karren in vletten 4 Vgl Schulpstet bij Bakkum, Kalkweidje bij Egmond

Binnen en Schilp Acker onder Bergen

Zie Schilp vaert en Wimmenummervaart

1 a VdB 3.1; b-d VdB 3.7

2 a Weg naar de Schulpvaart aan de n zijde van Egmond Binnen b Weg in het verlengde van de Vennewatersweg c De huidige Nieuwe Schulpweg d De huidige Oude Schulpweg

3 Weg gebruikt door schelpenvissers 4 Zie ook Nieuwe Schul pweg, Oude Schulpweg, Schilpweg

Andere naam voor a is Doelenweg

1 US 1680/1745 2 Bouwsel aan Reerenweg to Schuylenburg 3 In een schuthok werd loslopend vee vastgezet 4 Vgl Het Schuthok en de Schuthokweg onder Schoorl;

ook Bergen had een Schuthokslaan (niet in deze inv)

1 US 1680/1745; TK 1857/58 (Schuilburg); TK 1983 2 Landhuis aan de Reerenweg 3 17de-eeuwse romantische naamgeving, een 'burcht'

waarin men kan 'schuilen' 4

1 Pietersz 1564; Langedijk 1564 (= VdB 4.1); VdB 1.5 2 Waterloop ten n van Egmond aan den Hoef; bovenloop

van de Oude Vaart 3 Afgeleid van PN 4

Beek bij Egmond aan den Hoef; zie verder onder Beeck algemeen

1 US 1680/1745 (St Aelberts weg) ; PWN 1973 (St Adelbertusweg)

2 Weg van Egmond Binnen naar de duinvoet -3 Genoemd naar de Adelbertusput aldaar

EGMOND 26

@ 503 Slot (Het)

@ 476 St Aelbertsput

@ 592 Suyder dyckie (Het)

@ 505 Tichellaan

@ 593 Tichels (De)

@ 594 Tijdverdrijf

@ 554 Tijdverdrijfslaan

@ 519 Tochtsloot

@ 595 Vennewater

HN

HN

SN

SN

VN

HN

SN

WN

WN/HN VN

4 Zie ook St Aelbertsput

1 2 3 4

1 2 3

4

Hengevalt 1698 De overblijfselen van het kasteel Vgl de in de volksmond bekende naam Slot op den Hoef US 1680/1745 geeft Casteel van Egmondt; TK 1857/58 en TK 1983 Ruïne

US 1680/1745i TK 1983 Put aan de duinvoet nw van E'Binnen Deze put zou als bron z~Jn opgeweld bij het oorspronkelijke graf van de H Adalbertus, schuts­patroon van Egmond Ter plaatse welt nog altijd water op

1 US ~680/1745 2 Het deel van de Hoge Dijk ten zw van Egmond Binnen 3 Naam ingegeven door deze ligging 4

1 US 1680/1745 (Tichel Laen) i TK 1857/58 (Tiggellaan) 2 Weg op de grens tussen Wimmenurn en Egmond 3 Genoemd naar de langsgelegen Tichels 4 Het historische Wimnemmerzwet, de n grens van de

jurisdictie van de abdij, moet op dezelfde plaats hebben gelegen Zie ook Rentenaar 1978 p 346-348, die veronderstelt dat het gaat om een kleiopvulling in het in de vroege me hier gelegen zeegat

1 US 1680/1745 2 Land ten z van de Tichellaan 3 Hier werd klei gegraven ten behoeve van de tichel­

of steenbakkerij 4 VdB 1.4 en 1.5 geven van w naarode afzonderlijke

VN Tichel, Grote Tichel, Wester Tichel (1), Kleine Tichel, Wester Tichel (2), Abdij Tichel, Oaster Tichel en Cerneliaweid of Tichel, alsmede ten z van de Oude Vaart de VN Cleypetten Vgl de kaart in Rentenaar 1978 p 347

1 2 3

4

1

2

3

US 1680/1745 (Tydt verdryf) Huis aan duinvoet ten wzw van Egmond aan den Hoef 17de eeuwse benaming voor een buiten waarop men de tijd aangenaam kon doorbrengen VdB 2. Sa geeft ten o van het huis ook als VN Noorder­en Zuidertijdverdrijf

Zie Luitjeslaan

Zie Galevaort

Pietersz 1564 (tVennewater) i Langedijk 1564 (= VdB 4.1) i PWN 1973 (VN) i TK 1983 (HN) a Waterloop langs huidige Vennewatersweg b Boerderij aan de Vennewatersweg c Terrein ten w van Vredestein Oorspr naam van een waterloop door een moerasachtig gebied, veen of ven

@ 596 Vennewatersweg

@ 597 Visstraat

@ 598 Vredes te in

@ 599 Wagenweg

@ 600 Wasakker

@ 601 Waterrijk

@ 602 Westert

@ 467 Wildernis

@ 603 Wimmenurn

SN

SN

HN

SN

VN

HN

HN/VN

VN

NN

EGMOND 27

4 Vd Berg 1994 p 17 vermoedt dat de Heilooërtocht het oude Vennewater is Vgl het onder Rinnegommerlaan genoemde Rinnegomroer Vennewater

1 US 1680/1745 (Het Venne waters weg); PWN 1973; TK 1983

2 Wegverbinding tussen Egmond Binnen en Heiloo 3 Genoemd naar het Vennewater, dat daar oorspr langs

liep 4 De weg vormt tevens de n grens van de Vennewaters­

polder

1 VdB 3.5/3.6/3.7 2 Weg aan de w zijde van Egmond Binnen 3 Blijkbaar werd hier de vis vanuit Egmond aan Zee

aangevoerd 4 Ook genoemd Kerkwegje, ws naar de daar staande RK

schuilkerk

1 US 1680/1745 (Vredesteyn); PWN 1973; TK 1983 2 Landhuis en boerderij ten zw van Egmond Binnen 3 Zoutman 1665 geeft Bekesteyn; mogelijk oiv het

Rampjaar verdoopt 4

Soortnaam voormet wagens berijdbare verbindingsweg, zoals die naar Egmond aan Zee en Alkmaar; zie ook Straatweg en Hofweg

1 VdB 3.4 2 Perceel ten no van Vredesteyn 3 Herinnering aan wasserij ter plekke 4 Vgl Bleek c a en Lien

1 2 3

4

1 2

3

4

1

2

3

US 1680/1745 (Water Ryck); PWN 1973; TK 1983 Landhuis, nu boerderij ten nw van Egmond Binnen Naam ws ingegeven door de sterke kwel uit de duinen ter plaatse Vgl de aan de andere zijde van de Herenweg gelegen Broekakkers

US 1680/1745; PWN 1973 Boerderij aan duinvoet ten w van Egmond Binnen; terrein daar ten w van Dial woordvorming (vgl leukerd, engerd) , ingegeven door de ligging tov het dorp De naam is verplaatst van een boerderij aan de Nieuwe Schulpweg naar de huidige aan de Oude Schulpweg

Algemene benaming van duingedeelten, die met ruigte zijn begroeid; zie onder a

Lex eind 11de eeuw (Wyrnnam); Lex 1125- 1130 (Wirnna); Lex 1125-1150 (Wirnnon); 1130-1161 (Wirnnem); TK 1983 Nederzetting en eeuwenlang ook een zelfstandige heerlijkheid ten n van Egmond Gezien de oudste attestaties ws geen uitgang op -heem, maar een 3de naamval mv als locatief met een

EGMOND 28

@ 604 Wimmenurnerpolder VN

@ S87 Wimmenurne rvaart

® SOS Wimnernmerzwet

@ 60S Wingert

@ 606 Woud (Het)

@ 607 Woudhoeve (De)

@ 606 Wymnernmerwalt

@ 603 Zuid Wimmenurn

®473 Zuider en Achterduin

@ 608 Zuiderbos

@ 609 Zuiderbuurt

@ S92 Zuiderdijkje

WN

WN

VN

VN/NN

HN

VN/NN

NN

VN

VN

NN

SN

verder niet goed te duiden woordvorm, waarin mogelijk het woord *wi, heilige plaats

4 In de 1Sde eeuw gesplitst in een n deel, dat bij Bergen werd gevoegd (zie aldaar onder Noord-Wimmenurn) en een z deel, dat zelfstandig bleef Zeiler 1990 p 376-383

1 TK 18S7/58 (Wimmenurnmer Polder); TK 1983 (met rnm) 2 Het onder de ban van Wimmenurn gelegen, in de 16de

eeuw bepolderd land 3 van NN met polder, ingedijkt land 4

1 US 1680/1745 (Wimmenurnmer Vaert); TK 1983 (met mm) (b)

2 a De Schulpvaart vanaf het Schulpstet naar b; b De o begrenzing van de Wimmenurnerpolder

3 Naam ingegeven door locatie 4

Traditionele n grens van Egmond (zwet =grenssloot), nu Tichellaan, zie aldaar

1 VdB 3.1 2 Naam van een drietal percelen onder Egmond Binnen:

Noorderwingert, Middel- wingert, Zuiderwingerden 3 Hier lag de wingerd van de oude Abdij 4

Zie onder Bergen

1 TK 1983 2 Camping aan de Nattelaan 3 Nieuw gevormde naam met de NN Het Woud 4

Zie onder Bergen

Zie hierboven onder Wimmenurn

1 VdB 3.7 2 Perceel langs de (Nieuwe) Schulpweg 3 Blijkbaar een nollengebied, benoemd vanaf de Sint

Aelbertsweg 4 Vgl Duyn (van ... ), Duynkroft

1 VdB 3.8 2 Terrein ten z van Waterrijk 3 Bosterrein, gezien vanuit Waterrijk 4 Zie ook Noordereistbos

Het z deel van Egmond Binnen; niet op kaarten, alleen in VN (VdB 3.3)

Zie Het Suyder dyckie

G E M E E N T E B E R G E N

a. Namen in het duingebied

@ 610 Achter-Velt

@ 611 Achterste

@ 612 Baanweg

@ 613 Bergen

@ 614 Berger

aan Zee

Duinen

@ 615 Beukenduin

@ 616 Bijlenboom

@ 617 Bio

@ 618 Blinker

VN

VN

SN

NN

NN

VN

VN

HN

VN

1 Blaeu 1660; US 1680/1745 (Achter Veldt) 2 Twee duinvalleien ten NW en W van de Uilenvanger,

ter weerszijden van het Heere Bosch 3 Gezien vanuit de binnenduinrand tot de achterduinen

behorend 4 Vgl Zuider Achterveld

Op Gevers 1823 aanduiding voor het Tweede Schulpvlak: Schulpvlak zie aldaar

1 PWN 1976 2 Weg lopend van Bergen aan Zee in de richting van

het Pirolavlak 3 Genoemd naar een 19de-eeuwse smalspoorbaan die dit

tracé volgde naar de oefenbunker 't Fort 4 Ook genoemd: Weg naar 't Fort, zie aldaar Zie ook

Het Fort onder Schoorl

1 2 3

4

1 2 3 4

TK 1907; SK 1914 De in 1906 gestichte badplaats Ws door Jacob van Reenen gevormd naar analogie van Egmond aan Zee, Wijk aan Zee etc (welke plaatsen tot het begin van de 19de eeuw overigens met op Zee werden aangeduid) Zeiler 1981 p 66

Blaeu 1660 (Bergher Duynen) Het onder Bergen vallend duingebied Afgeleid van de dorpsnaam Merula I p 52 (1605) spreekt al van het Berger Duyn

1 PWN 1976 2 Binnenduin ten NO van de Verbrande Pan 3 Genoemd naar de begroeiing met beuken 4

1 VVV 1950; PWN 1976 2 Duinterrein ten nw van de Uilenvanger 3 Ws afgeleid van PN (van type Koekenbier, Boterenbrood

etc) 4 Ws van na 1948, jaar van overname door PWN; vgl Bijl

in 't Bosch onder Egmond

1 VVV 1937 (Bio vakantieoord) 2 Instelling gevestigd in het huis Russenduin 3 Herstellingsoord, opgezet door de Ned. Bioscoopbond,

geopend in 1933 4 Veer 1991 p 122; zie ook Russenduin

1 TK 1857-58 2 Naam van drietal duinen:

a ten N van het huidige Bergen aan Zee; b ter hoogte van het huidige Bergen aan Zee; c ten z van het huidige Bergen aan Zee

3 Blink, blinker of blinkerd is een algemene aanduiding van een onbegroeid (dus wit blinkend) duin; komt echter vooral ten N van Egmond voor

BERGEN 2

@ 619 Bokkenweide

@ 620 Bouwvlak

@ 621 Buizerdvlak

@ 622 Crisispad

@ 623

VN

VN

VN

SN

Dooren velt VN

@ 624 Drie Banken (De) VN

@ 625 Drie Huijsen VN

@ 626 Duin Spoor

@ 627 Duitse Weg

SN

SN

4 Rentenaar 1971 p 90 Vgl Middenblink; zie ook onder Schoorl

1 Gevers 1823; TK 1907; SK 1914; VVV 1950; PWN 1976 2 Middendeel van de Verbrande Pan-vallei 3 Duinontginning uit de tweede helft van de 18de eeuw,

blijkbaar genoemd naar daar grazende bokken 4 Jelles 1968 p 62, Vgl Geiteweitje onder b; zie ook

's-Heerenweide

1 PWN 1976 2 Naam van een tweetal terreinen ten N van de Zeeweg 3 Het meest 0 terrein maakt deel uit van een 19de-

eeuwse ontginning 4 Vgl TK 1857-58 en TK 1907, die hier bouwland aangeven

1 PWN 1976 2 Vallei tegen de grens met Schoorl aan, ten ZO van

het Pirolavlak 3 Genoemd naar de vogel 4

1 Uit de volksmond 2 Pad over de duinen van de Drie Banken tot nabij de

Donkere Hoek 3 Aangelegd in werkverschaffing in de jaren '30 4 Het NO gedeelte werd ook Trappenpad genoemd; het

ZW gedeelte Malaisepad

1 Blaeu 1660; US 1680/1745 2 Vallei halverwege het Voorvelt, de huidige Verbrande

Pan-vallei 3 Ws genoemd naar begroeiing met duindoorns 4 Vgl Doorntjes onder b; zie ook het Doornenvlak onder

Heemskerk, het Doornvlak onder Egmond en de Duindoornnollen onder Schoorl

1 Uit de volksmond 2 Duintop nabij Duinvermaak 3 Naar de drie daar staande zitbanken 4 VVV 1950 geeft hier Duinplatea

1 Blaeu 1660; US 1680/1745 2 Duinvallei ten NO van de Uilenvanger 3 Mogelijk genoemd naar een overstoven nederzetting

of vroege duinontginning 4 Zeiler 1986 p 75

Aanduiding op Gevers 1823 van een aantal paden door het duin: DS naar de de Noordzee is het oude Schulpslag (zie onder Schilp slagh) ; DS naar de Bosschen leidt van het Uilenvangersvlak naar de Donkere Hoek; DS zonder meer volgt ongeveer de route van de verlengde Guurtjeslaan

1 Uit de volksmond 2 De huidige Woudweg 3 De weg is tijdens de Duitse bezetting verhard

@ 628 Duizendpoot

@ 629 Duyn maijer

@ 630 Eendenmeertje

@ 630 Eendenplas

@ 631 Eendenvlak

@ 632

VN

HN

WN

WN

VN

Eerste Schulpvlak VN

@ 633 Eikenlaan

@ 634 Engelse Park

@ 634 Engelse Veld

SN

VN

VN

BERGEN 3

4 De naam werd ook wel gebezigd voor de Damlanderweg, zie aldaar onder b

1 Uit de volksmond 2 Beukeboom aan duinvoet langs Heerenweg 3 Het bovengrondse wortelgestel was sterk ontwikkeld 4 Het duin werd vanwege de vele wortels ook wel

Knekkelduintje genoemd (Mooy et al 1969 p 131); de boom in kwestie is ca 1985 omgewaaid

1 Blaeu 1660 2 Woning van de duinopzichter over de zuidelijke Berger

Duinen 3 De beide duinopzichters werden duinmeiers genoemd;

de naam bestaat nog als familienaam 4 Zeiler 1986 p 82; Schoor! 1977 p 112 en 122-123

Vgl Duinmaaijer onder Schoorl

1 WK 1934 2 Meertje in het Eendenvlak 3 Naam ingegeven door hier verblijvende eenden 4 Door wateronttrekking verdwenen: VVV 1937 geeft nog

water aan, VVV 1950 bouwland, Vgl de meest W Vochtige Duinpan op SK 1915

Andere benaming van het Eendenmeertje (uit de volksmond)

1 VVV 1937; VVV 1950; PWN 1976 2 Vallei ten N van het Russenduin 3 Vgl Eendenmeertje 4 Idem

1 SK 1914; VVV 1950 2 0 gedeelte van het Schulpvlak 3 Eerste duinvallei langs het Schulpslag gerekend vanaf

de binnenduinrand 4 Op Gevers 1823 Voorste Schulpvlak Zie ook Schulpvlak,

Tweede Schulpvlak

1 SK 1914 2 Pad van Verbrande Panweg naar Vlagduin 3 Genoemd naar de daar staande eikenbosjes 4 Als pad nog aangegeven op VVV 1950 en PWN 1976; niet

meer in gebruik

1 Uit de volksmond 2 Dennenaanplant tussen Elzenlaan en Julianalaan in

Bergen aan Zee 3 Onbekend; gezien de late attestatie is een verband

met de Engelsen die hier in 1799 slag leverden niet zo ws

4 Gekapt kort voor 1970; sindsdien Engelse Veld geheten

Zie Engelse Park

BERGEN 4

@ 635 @ 636 Franschman (De)

@ 637 Fuik (De)

@ 638 Ganse water

@ 639 Guurtjeslaan

@ 640 Halve galg (De)

@ 641 Heere Bosch

@ 642

HN/VN 1 TK 1857-58i TK 1907 i SK 1914 (Boerderij de Fransch­man); WK 1934; VVV 1937 (HN); VVV 1950 (HN); PWN 1976 (HN/VN)

VN

VN

SN

VN

VN

2 a Boerderij Heerenweg 1 b Duinterrein achter deze boerderij

3 Genoemd naar een hier in 1799 gesneuvelde en later teruggevonden Franse soldaat

4 De naam is in 1904 gegeven aan de boerderij, die voordien Het Witte Huis heette i WK 1934 geeft voor het eerst ook de Halte de Franschman van de tram bij de Uilenvangersweg

1 2 3 4

1 2 3 4

1 2

3

4

Zeiler 1975 p 74-75

PWN 1976 Duingebied tussen Uilenvanger en pompstation Ws genoemd naar de vorm i vgl De Fuyck onder Schoor! Het terrein is sinds 1660 weinig veranderd en lijkt dezelfde vallei die bij Blaeu Drie Huijsen wordt genoemd

Blaeu 1660; US 1680/1745 Duinvallei ter hoogte van de huidige v~Jvers Naam ingegeven door hier verblijvende ganzen Vgl Ganzenweide (Heemskerk) , Groote en Kleine Ganzenveld (Schoor!)

Zie onder b

VVV 1937; VVV 1950 Benaming voor het terrein bij de bocht van de Duinweg op de grens met Schoor! Ter plaatse stond de galg, die blijkbaar door Bergen en Schoor! gezamenlijk (en dus door elk van beiden half) werd gebruikt Vgl het Halve galgs vlack onder Castricum, op de grens met de vm heerlijkheid Bakkum Zie ook onder Schoor!

1 Blaeu 1660 2 Beboste duinpan ten NW van de Uilenvanger 3 Bos aangelegd door de heer van Bergen 4 Tevens naam voor De Hooge Bomen (zie onder b)

Reerenweide ('s-) VN 1 Gevers 1823 (Heeren Weide) i SK 1914i PWN 1976 2 Z deel van de Verbrande Pan-vallei

@ 643 Heidevlak

@ 644 Helmweg

VN

SN

3 Met de Bokkenweide een ontginning van de heren van Nassau-Bergen in de tweede helft van de 18de eeuw

4 Jelles 1968 p 62

1 PWN 1976 2 N deel van de Verbrande Pan-vallei 3 Genoemd naar de vegetatie van struikheide 4

1 PWN 1976 2 Verbinding vanaf de Uilenvangersweg naar Bergen aan

Zee 3 Een groot deel van het pad loopt door open, met helm

@ 645 Hooge Duintje (' t)

@ 646 Jaap Broekdal

@ 647 Julianaduin

@ 648 Kaap de Goede Hoop

@ 649 Kaapduin

@ 650 Klampduin

@ 645 Knekkelduintje

@ 651 Kokkendal

@ 652 Konijnenpad

VN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

VN

SN

BERGEN 5

beplant duinterrein 4 Vgl de Helmweg onder Castricum en onder Schoorl

1 SK 1914 2 Duinhelling langs de Heereweg even ten N van de Voert 3 De helling is hier steiler dan elders langs dit deel

van de duinvoet 4 Mooy et al 1969 p 131 geven Egmondse bijnaam vanwege

de vele boomwortels ter plaatse: Knekkelduintj e Zie ook de Duizendpoot

1 PWN 1976 2 Akkercomplexje aan Z zijde Transvaal 3 Duinpan (dal of del) met PN, ws van de gebruiker 4

1 SK 1914 2 Duin ten W van het Parnassiapark 3 Genoemd naar prinses Juliana, aan wie het terrein

bij haar geboorte in 1909 werd geschonken; ca 1965 verkocht en bebouwd met een flat van dezelfde naam

4

1 Uit de volksmond 2 Duin bij de laatste bocht in de Zeeweg voor Bergen

aan Zee 3 Gegeven door de pioniers, die om deze bocht hun

klandizie konden zien aankomen 4

1 PWN 1976 2 Duin pal nw van de Verbrande Panhoeve 3 Ws stond hier een kaap of baken 4 Vgl De Kaap onder Egmond

1 Blaeu 1660 (Clamp duyn); TK 1857-58; SK 1914; PWN 1976

2 Duin (PWN 1976: duinrnassief) op de grens van de gemeenten Bergen en Egmond

3 Ruzieduin; het was inzet van een grensgeschil tussen Noord- en Zuid-Wimmenurn omstreeks de 16de eeuw

4 Zeiler 1986 p 19-21; Zeiler 1990 p 376-377; Rentenaar 1990 p 93-94

Zie 't Hooge Duintje

1 PWN 1976 2 Duinvallei ten NW van de Middenblink 3 Mogelijk verband met kokmeeuwen of met fazantehanen,

die in jagerstaal met Fra coq worden aangeduid 4

1 SK 1914 2 Pad ten Z van de Zeeweg in verlengde van de Elzenlaan 3 Mogelijk een oud stroperspad 4 Thans verdwenen

BERGEN 6

@ 653 Korte Weg

@ 654 Kuil (De)

@ 655 Lakemansvlak

@ 656 Lange Vlak

@ 657 Linksche Rand

@ 658 Maatjan (De)

@ 622 Malaisepad

@ 659 Meeuwenlekken

@ 660

SN

VN

VN

VN

VN

VN

SN

VN

Meeuwenweg SN

@ 661 Middenblink (De) VN

1 PWN 1976 2 Verbindingsweg n om het Russenduin 3 De weg is verhoudingsgewijs kort 4

1 Uit de volksmond 2 Nog onbebouwde duinpan tussendeC F Zeilerboulevard

en de Julianalaan 3 Verhoudingsgewijs diep, dus wat op een (strand) kuil

lijkend 4

1 PWN 1976 2 Vallei ten zo van Bergen aan Zee 3 Afgeleid van PN 4

1 Gevers 1823; SK 1914; PWN 1976 (Langevlak) 2 a Vallei ter plaatse van De Fuik (Gevers 1823 en

SK 1914) b Vallei ten no van Russenduin (PWN 1976)

3 Geïnspireerd door de lengte van de vallei 4

1 2 3

4

1 2 3

4

PWN 1976 Duinterrein ten W van het pompstation Gezien vanuit de Uilenvangersweg is dit het linksgelegen randgebied van de Berger Duinen Een identieke naam is te vinden in de Schoorlse Duinen

TK 1857-58 Duin ten N van het latere Bergen aan Zee Mogelijk afgeleid van een PN of de naam van een gestrand schip

Zie Crisispad

1 SK 1914 (Meeuwen Lekken) ; PWN 1976 2 Duingebied ten nw van Verbrande Pan 3 Herinnering aan meeuwenkolonie; het tweede element

zou verband kunnen hebben met ww leggen (van eieren, die geraapt konden worden)

4 Op SK 1914 te veel naarWaangegeven Rentenaar 1992p

1 SK 1914 2 Weg van Vlagduin naar Parnassiapark 3 Genoemd naar loop over Meeuwenlekken 4 Komt op geen enkele andere kaart voor; is geprojec­

teerd maar nooit aangelegd

1 TK 1857-58; PWN 1976 2 Duin ten W van het Klampduin 3 Stuifduin of blinkerd, gelegen op de middelste

duinenrij 4 Tevens gebruikt als HN voor Eeuwigelaan 42

@ 662 Nieuwelands Bos

@ 663 Nollen (De)

@ 664 Noordlob

@ 665

VN

VN

VN

Noordwesthoek VN

@ 666 Openluchttheater VN

@ 667 Parnassiapark VN

@ 668 Roo Sloot VN

@ 669 Rozenduin

@ 670 @ 617 Russenduin

VN

VN/HN

1 PWN 1976 2 Terrein ten NW van Woud en Duin 3 Mogelijk afgeleid van PN 4

1 PWN 1976 2 Binnenduin ten zzw van de Franschman 3 Nol is soortnaam voor een rond duin 4

1 Uit de volksmond 2 Het terrein ten n van de Verspyckweg

BERGEN 7

3 Nog in de jaren '70 was hier een uitbreidingsplan geprojecteerd, evenals bij het Parnassiapark in de zgn Zuidlob

~ De benaming is ook gebruikt bij een evenmin gerea­liseerd uitbreidingsplan ten N van Egmond aan Zee

1 PWN 1976 2 Zeeduinen ten n van Bergen aan Zee 3 Ingegeven door de ligging 4

1 VVV 1937; VVV 1950 2 Terrein ten n van Duinvermaak 3 Hier was tot ca 19 65 een openluchttheater in gebruik 4 Zie ook Schietbaan

1 SK 1914; PWN 1976 2 Park te Bergen aan Zee 3 Genoemd (door M A D van Reenen-Völter) naar de

duinbloem parnassia 4 Van Reenen-Völter 1925 p 89-90; er lag toen de aanleg

in 1911 begon een natuurbosje, dat Oerbos werd genoemd Vgl Buizer 1991 p 38-46

1 Blaeu 1660 2 Duinpan achter de zeeduinen ter hoogte van paal 32 3 Ws relict van het water van dezelfde naam (zie onder

b), dat voor de vorming van de jonge duinen in NW richting door een strandvlakte liep

4 Zeiler 1986 p 20

1 PWN 1976 2 Duinmassief ten ZW van de Verbrande Pan 3 De duinroos groeit en bloeit hier in grote getalen 4

1 2

3

4

SK 1914 (VN) ; Duintop ten o villa Het duin is begraafplaats miltairen Zeiler 1975 p

PWN 1976 van Bergen aan Zee en gelijknamige

gedeeltelijk van in 1799

166-167

opgestoven omgekomen

over een Russische

BERGEN 8

®671 Russengat

@ 672 Ruyge Ree

®673 Scheij vlack

@ 674 Schietbaan

@ 675 Schilp slagh

@ 676 Schulpvlak

®677 Seven Huijsen

@ 678

VN

VN

VN

VN

SN

VN

VN

Sijmon Gerritsz VN Ree

@ 679 Speelduin VN

1 SK 1914; PWN 1976 2 Duinterrein ten W van Duinvermaak 3 Genoemd naar (hier begraven?) Russische militairen

uit 1799 4

1 Blaeu 1660 2 Duinrug ten W van de huidige Franschman 3 Ruig duidt op begroeiing met ruigte; ree betekent

grens (hier lag de grens tussen de N duinen onder Bergen en de Z duinen die oorspronkelijk tot Wimmenurn behoorden)

4 Zeiler 1986 p 20 Zie ook Scheij vlack en Sijmon Gerrits

1 Blaeu 1660 2 Duinvallei ongeveer ter plaatse van de Meeuwenlekken 3 Gelegen op de schei of grens tussen de N en de Z

duinen 4 Zeiler 1986 p 20 Zie ook Ruyge Ree en Sijmon Gerrits

Ree

1 SK 1914 2 Terrein ten N van Duinvermaak 3 Hier was een (recreatieve) schietbaan ingericht 4 Zie ook Openluchttheater ND 1965 geeft Schietbaan

aan in het z van het Pirolavlak; deze was voor militair gebruik

1 Blaeu 1660; US 1680/1745 (het woord slagh staat hier abusievelijk achter Seven Huijsen)

2 Pad vanaf de huidige Donkere Hoek naar het strand 3 Genoemd naar langstrekkende schelpenvissers 4 Zie ook Schulpvlak en (onder b) Schilp Acker; Oude

Schulpweg, Schulpvaart, Schulpstet (Castricum); Oude en Nieuwe Schulpweg (Egmond) Bij Gevers 1823 aange­duid als Duin Spoor naar de Noord Zee

1 Blaeu 1660 (Schilp vlack); US 1680/1745 (id); TK 1857-58; PWN 1976

2 Vallei ca 1 km wnw van de Franschman 3 Genoemd naar langstrekkende schelpenvissers 4 Zie ook Eerste, Tweede Schulpvlak en Schilp slagh

1 Blaeu 1660; US 1680/1745 2 Duinvallei ten zo van de Uilenvanger 3 Mogelijk een overstoven nederzetting of vroege

duinontginning; vgl Drie Huijsen 4 Zeiler 1986 p 75

1 Blaeu 1660 2 Duinrug ten zo van het huidige Bergen aan Zee 3 Het duin lag op de ree (grens) tussen de N en de

Z Duinen; de PN is niet te identificeren 4 Zeiler 1986 p 20 Zie ook Ruijge ree en Scheij vlack

1 VVV 1937; VVV 1950 2 Onbegroeide duinhelling aan het begin van de

@ 680 Strangh (Het)

@ 681 Takkenberg

@ 682 Thabor

@ 683 Torenpad

@ 684 rambaan

@ 685 Transvaal

@ 622 Trappenpad

®611

VN

VN

VN

VN

SN

VN

SN

Tweede Schulpvlak VN

@ 686 Uilenvanger VN

BERGEN 9

Zwarteweg 3 Gebruikt als speelterrein 4 Vergelijkbare duinhellingen bevinden zich onder meer

in Castricum, Schoorl en Groet; zie ook Het Zandgat

1 Blaeu 1660 2 Het strand 3 Mogelijk beïnvloed door het Egmondse dialect, waarin

-nd als -ng wordt uitgesproken; deze nasale uitspraak was echter in de 1 7de eeuw ruimer verbreid dan thans

4

1 PWN 1976 2 Duinmassief ten w van de Verbrande Pan 3 Wellicht door middel van takken voor overstuiving

behoed 4

1 VVV 1950; PWN 1976 2 Duinterrein op ca 1 km ten no van het Russenduin 3 Oudtestamentische naam (berg ten 0 van Nazareth) ;

reden vernoeming is mogelijk de analoge vorm 4

1 PWN 1976 2 Pad van Duinvermaak naar pompstation 3 Halverwege dit pad stond watertoren 4 SK 1914 geeft Pad over het Duin naar het pompstation

Zie onder b

1 PWN 1976 2 Meest z gelegen zeeduinen 3 Vernoeminganaam uit de tijd van de Boerenoorlog (ca

1900) 4 Tevens gebruikt voor SN ten ZO van Parnassiapark,

ca 1970 Rentenaar 1984 p 64-67 en 335

1 Uit de volksmond 2 Pad van de Hooge Bocmen over de Drie Banken naar

het Slangenlaantje cq de Donkere Hoek 3 Genoemd naar het pad de duinhelling op 4 Ook genoemd Crisispad of Malaisepad, zie aldaar

1 SK 1914 (2e Schulpvlak); VVV 1937; VVV 1950 2 W gedeelte van het Schulpvlak 3 Tweede vallei langs het Schulpslag, gerekend vanaf

de binnenduinrand 4 Gevers 1823 geeft Achterste Schulpvlak Zie ook

Schulpvlak

1 Blaeu 1660 (Uijle vanger); Gevers 1823; PWN 1976 2 Hoge duintop (Blaeu 1660) cq duinkam ca 800 m ten

N van de Franschman 3 Afgeleid van PN of beroep; aangezien uilen nauwelijks

werden bejaagd, z.ou het ook om een verbastering van huijler-vanger kunnen gaan; huijler is een ander woord voor zwaan

BERGEN 10

@ 687 Uilenvangersvlak VN

@ 688 Uilenvangersweg

@ 689 Velt (Het)

@ 690 Verbrande Pan

@ 691 Verbrande Pan hoeve

@ 692 Verbrande Pan­vallei

@ 693

SN

VN

VN

HN

VN

Verbrande Panweg SN

@ 694 Vierboet

@ 695 Vlagduin

HN

VN

4 Jacht-Bedrijff ed p 41

1 Blaeu 1660 (Uijle vangers vlack); SK 1914 2 Duinvallei ten W (Blaeu) en/of ten 0 (SK) van de

Uilenvanger 3 Afgeleid van de naam van het duin 4

1 SK 1914; PWN 1976 2 Weg van De Franschman naar het pompstation 3 Naam afgeleid van die van duin en vlak 4

1 Blaeu 1660 2 Duinvallei ten no van de Uilenvanger 3 Algemene naam voor vlakte (mogelijk mede land voor

extensief agrarisch gebruik) 4

1 Gevers 1823; TK 1857-58; SK 1914; PWN 1976 2 Centrale gedeelte van de vallei ten W van de

binnenduinrand (voorveld) bij het Woud 3 Herinnering aan een verder niet gedocumenteerde

duinbrand, mogelijk als gevolg van de Duinenslag van l 799; voorts een der weinige als pan aangeduide duinvalleien

4 Vgl de Verbrande Punt onder Schoor!, het Verbrande Vlak onder Heemskerk en het (niet exact gelocali­seerde) Verbrande Bos onder Castricum

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 Het huis in de Verbrande Pan, officiëel genummerd

Verbrande Panweg 1 3 Genoemd naar de ligging 4 Het huis is kort na 1900 (1906?) gebouwd en heeft

zijn naam vóór 1914 gekregen; ook aangeduid als Panhuis

Niet -officiële aandui ding voor de gehele o duinvallei die eertijds met Voorveld werd aangeduid

1 SK 1914; PWN 1976 2 Weg lopende langs de W rand van de Verbrande Pan­

vallei 3 Afgeleid van de VN 4

1 Blaeu 1660 2 Vuurbaken aan het eind van het Schulpslag 3 Een vuurboet is een eenvoudi g soort vuurbaken; boet

betekent eig schuur 4 Zeiler 1991 p 46; vgl Vierboet onder Egmond

1 SK 1914; VVV 1950 2 Hoogste top waarover de Zeeweg loopt 3 Bij de aanleg in 1905-1906 is hier een vlag geplant 4

@ 696 vochtige Duinpan VN

@ 697 Voert (De)

@ 698 Voor Veld

@ 632 Voorste Schulp Vlak

@ 699 Wacht huijs

@ 700 Waeck huys (' t)

@ 701 Waterleiding­duinen

@ 612

VN

VN

VN

HN

HN

VN

Weg naar 't Fort SN

@ 702 Willige Vlak

@ 627 Woudweg

VN

SN

BERGEN 11

1 SK 1914 2 Aanduiding van een drietal pannen thv het huidige

Langevlak en Eendenvlak 3 Meer algemene aanduiding dan VN 4 Vergelijking met andere kaarten toont aan dat SK

op dit punt onnauwkeurig is

1 PWN 1976 2 Duinterrein achter het punt, waar weg van die naam

op de Heerenweg uitkomt 3 Afgeleid van deze SN 4 Zie voor naamsverklaring onder b

1 Blaeu 1660 (Voor velt); US 1660/1745 (Voor Veldt); TK 1857-58

2 Oorspronkelijk de gehele Verbrande Pan-vallei; TK 1857-58 alleen het deel ten NW van Klampduin ('s­Heerenweide)

3 Ontleend aan de ligging in de zgn voorduinen (van de landzijde gezien)

4 Dezelfde naam komt onder Schoor! voor; vgl ook Achter-Velt, Zuider Achterveld

Op Gevers 1823 aanduiding voor het Eerste Schulpvlak; zie aldaar

1 Blaeu 1660 2 Huis aan het eind van het Schulpslag 3 Wachthuis, vermoedelijk van de strandvonder 4 Zeiler 1981 p 46

1 Blaeu 1660 2 Huis op duintop nw van de Uilenvanger 3 Vermoedelijk wachtpost voor de duinmeier 4

1 Uit de volksmond 2 Populaire aanduiding voor het PWN-duin 3 Genoemd naar de functie van het gebied cq het

exploiterend bedrijf 4

1 VVV 1950 2 . Pad van Bergen aan Zee naar het Pirolavlak 3 Genoemd naar de oefenbunker ter hoogte van Schoor!

aan Zee 4 PWN 1976 geeft Baanweg, zie aldaar

1 Gevers 1823 2 Duinvallei ter hoogte van het huidige Buizerdvlak 3 Ws van begroeiing met (kruip)wilg 4 Vgl de Wilgenkopjes onder Schoor!

1 PWN 1976 2 z weg door het PWN-terrein, beginnend bij Het Woud 3 Afgeleid van NN (zie onder b) 4 In de volksmond ook Duitse Weg, zie aldaar

BERGEN 12

@ 703 Zanderij

@ 704 Zandgat

@ 705 Zandhoeve (De)

@ 706 Zee vlack

@ 707 Zeeduin

@ 708 Zeeweg

@ 709 Zeemanskerkhof

@ 710

VN

VN

HN

VN

VN

SN

VN

Zuider Achterveld VN

@ 711 Zuiderduintjes VN

1 PWN 1976 2 Duinterrein ten N van de Donkere Hoek 3 Hier werd tot ver in de 20ste eeuw zand afgegraven 4 Vgl TK 1907, die de onderneming in zijn grootste

omvang weergeeft

1 TK 1857-58 2 Terrein ten N van Duinvermaak 3 Zanderij, oorsprong van het Speelduin 4 Mooij et al 1969 p 79

1 VVV 1950 2 Villa aan N zijde van de Duinweg 3 Ingegeven door de locatie, wellicht mede door

zanderij in het Zandgat 4 Gebouwd ca 1925; sinds 1950 in gebruik als Volkshoge­

school

1 Blaeu 1660 2 N van het huidige Bergen aan Zee gelegen duinvallei 3 Naam ingegeven door ligging direct achter de zeereep 4 Vgl de Zeekrogten onder Heemskerk, het Zeeveld onder

Castricum alsmede de Zeeblink en de Zeekop onder Schoorl

1 PWN 1976 2 z van Bergen aan Zee gelegen zeeduin 3 Tot VN geworden soortnaam 4

1 SK 1914 2 Verbindingsweg Franschman - Bergen aan Zee 3 Aangelegd 1905-06 als weg naar zee 4 Van Reenen 1981 p 8-9 Vgl Zeeweg onder Castricum

en Schoor cq Hargen

1 Uit de volksmond 2 Plek ten nw van het Russenduin 3 Hier werden drenkelingen begraven 4

1 Blaeu 1660 (Zuyder Achter velt); US 1680/1745 (Suyder Achter Veldt); TK 1857-58 (Zuider Agter Veld); PWN 1976

2 Oorspronkelijk langgerekte vallei achter zee- of achterduinen; nu alleen het N deel daarvan

3 De vallei lag gezien vanaf de landzij de in de achterduinen

4

1 PWN 1976 2 Duinen ten Z van de Zeeweg, ca 500 m ten W van de

Franschman 3 Naam ingegeven door ligging ten opzichte van de

Zeeweg 4

@ 712 Zuidlob

@ 713 Zwarte weg

VN

SN

BERGEN 13

1 Uit de volksmond 2 Semi-officiêle naam voor de bouwlocatie ten z van

het huidige Bergen aan Zee 3 Vgl Noordlob 4

1 SK 1914; PWN 1976 2 Weg van Duinvermaak naar pompstation 3 De weg was met sintels verhard 4 Vgl de Zwarte Weg onder Heemskerk

BERGEN 14

b. Namen langs de binnenduinrand

@ 714 Beeck

@ 715 Bergen

@ 716 Bergen Binnen

@ 717 Berger Bosch

@ 718 Bieseeraft

@ 719 Blokkersbosje

@ 720 Bosbeek (De)

@ 721 Brederodelaan

WN

NN

NN

NN

VN

VN

WN

SN

1 Pietersz 1564; Blaeu 1660 2 Naam voor een aantal duinrellen; bij Pietersz die

bij het Westdorper Veer en benoorden de Voert 3 Soortnaam voor klein, stromend water 4 Zie verder Bosbeek, Engelenbeek en Westdorper

Veersloot

1 Lex ca 925 (Bergurn) ; Lex 1094 (Berga) 2 Naam voor de centrale nederzetting en voor de gehele

heerlijkheid 3 Als dat rnv 'bij de hoogten', als nam rnv verzamelnaam

voor de verschillende op de strandwal gelegen nederzettingen

4 Zeiler 1986 p 17-19

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 Het dorp aan de binnenduinrand tegenover de nieuw

gestichte badplaats 3 Gevormd (door Van Re enen?) naar analogie van Egmond

Binnen, Noordwijk Binnen etc 4 De naam was in de jaren 1920 en 1930 gebruikelijk,

maar is na 1945 weer in onbruik geraakt

1 Gevers 1823 (Groot Berger Bosch) ; TK 1907 2 Het bos ten westen van het dorp 3 Afgeleid van de dorpsnaam 4 Zie ook: Westerbosch, Oude Hof

1 Blaeu 1660 2 Plek nabij het 'Out Heerenhuys' 3 Een croft of krocht, omheind terrein, die met biezen

begroeid was; mogelijk de plek waar de Bosbeek ontsprong

4

1 Uit de volksmond 2 Bos tussen de Ruïnelaan en de Hoflaan 3 Genoemd naar de bewoner van het pand Spaansche Pad

4 4 Zeiler 1975 p 36

1 Uit de volksmond 2 Oude bovenloop van de Holle Vijver 3 In het Bergerbos ontspringende beek 4 Recente reactivering van oude benaming, mede oiv

de op Blaeu 1660 voorkomende WN Beeck voor afgedamde benedenloop door de Zuurvens Polder; ook betiteld als 'Droge Sloot'

1 SK 1914 (Brederodeweg); VVV 1950 (v Brederodelaantje) 2 a Bospad tussen Buerweg en Eeuwigelaan (thans

Hernelrijklaantje) b Bospad W langs de Zwansvijver

3 Genoemd naar het Hollandse geslacht Van Brederode, heren van Bergen van 1507 tot 1568

4 Bij het vernoemen van J Hernelrijk (1888-1973) is de oude naam overgebracht op een tot dusverre naamloze laan

@ 722 Breelaan

@ 723 Buerweg

@ 724 Cappel

@ 725 Cranenberg

@ 726 Damlanderpolder

@ 727 Damlanderweg

@ 728 Donkere Hoek

@ 729 @ 730 Doodweg

SN

SN

HN

HN

VN

SN

SN

SN

BERGEN 15

1 SK 1914 2 Weg van de Ruinekerk naar Duinvermaak 3 Samentrekking van 'Brede laan', mogelijk in tegen­

stelling met het evenwijdig lopende Smalle Pad 4 TK 1857-58 en TK 1907 geven nog de oude naam

Heereweg; de officiële naamgeving is van 1904

1 Blaeu 1660; US 1680/1745; TK 1857-58; SK 1914; TK 1907 geeft abusievelijk Ruurweg

2 Weg van de Mosselenbuurt naar het einde van de Eeuwigelaan

3 Eigen weg van de dorpsbewoners of buren 4 Zeiler 1975 p 46; Zeiler 1986 p 70 (Bureweg ook

gebruikt voor de ca 1643 (verlegde Westdorper Doodweg) De officiële naamgeving is van 1904 NB Blaeu 1660 geeft tevens Buerwegh in Noord-Wimmenurn

1 2

3

4

1

2

3

4

1 2

3

4

Blaeu 1660 Cosmas en Damianus-kapel te Wimmenum, later in gebruik als school Nog tot in de 18de eeuw vonden hier in het verborgene pelgrimages plaats Zeiler 1986 p 30-32

Zie Kranenburgh

Blaeu 1660 (Dammelander Polder) ; US 1680/1745 (id); TK 1857-58; TK 1907 Bemalen gebied aan de zuidzijde van Bergen, begrensd door de Roosloot in het w en de Westerveersloot ih 0 Mogelijk genoemd naar de afdamming van de Westdorper­veersloot (zie ook: Oude Sluisje) , die het gebied in twee delen splitst, welke weer door een grond­duiker zijn verbonden Zeiler 1975 p 84

Uit de volksmond Verbinding tussen de Sluislaan en de Nesdijk; deels het tracé van de verlengde Nesdijk volgend (Blaeu 1660) Genoemd naar de polder en de nabij gelegen Damlander­molen In 1940-45 verhard en daarom ook wel Duitse Weg genoemd; omstreeks 1985 verdoopt tot Paddenpad

1 Uit de volksmond 2 Laatste gedeelte van en enige bocht in de Eeuwigelaan 3 Bocht met zwaar geboomte onder beboste duinvoet 4 Ws van vroeg-20ste eeuwse herkomst

1 Blaeu 1660; Van Swieten 1661 (dootwecht) 2 a Dootwegh = Hoflaan (ook vermeld als Westdorper

Doodweg) b Den Ouden burgher Doot wegh = deels verdwenen, deels door Kerkelaan en Komlaan vervangen weg

3 Een doodweg is de verbinding van een buurschap met kerk en kerkhof

4 Zeiler 19 8 6 p 13 -15, mede over de twee andere

BERGEN 16

@ 731 Doorntjes

@ 720 Droge Sloot

@ 732 Droomlaantje

@ 733 Duinvalsloot

@ 734 Duinvermaak

@ 735 Duinweg

@ 736 Duinzicht

@ 737 Eeuwigelaan

@ 738 Engelenbeeck

SN

WN

SN

WN

HN

SN

HN

SN

WN

doodwegen, en 67-70, mede over de Nieuwe Dootwech of Eeuwigelaan Ook Castricum kent nog een Doodweg

1 SK 1914; VVV 1950 2 Weg en bospad op de zuidergeest 3 Genoemd naar de doornstruiken, die daar in het bos

tussen Meerweg en Sluislaan groeiden 4 Officiële naamgeving (voor het W deel) is van 1904

Andere benaming voor de Bosbeek

1 SK 1914; VVV 1950 2 Pad langs verbindingasloot tussen Hofvijver en het

17de-eeuwse Kranenburg 3 Naam geïnspireerd door de idyllische omgeving 4 Meestal uitgesproken als Dromelaantj e De sloot heet

ook wel Holle Vijver, zie aldaar

1 Blaeu 1660 (Duyn val Sloot); US 1680/1745 (id); TK 1857-58; TK 1907

2 Sloot tussen Roosloot en Brouwerssloot tevens W grens Philisteinsche Polder

3 Watergang ter opvang van de duinval, oftewel de kwel uit de duinen

4 Zie ook onder Egmond

1 VVV 1950 2 Uitspanning aan eind van de Breelaan 3 Naam geïnspireerd door de nabijheid van oa het

Speelduin en het uitziehtspunt De Drie Banken 4 Mooy et al 1969 p 75; hieruit blijkt, dat de herberg

al in 1857 Duinvermaak heette, maar in de volksmond Het Vrouwtje van 't (of aan) Duin werd genoemd, naar een waterverkoopster die daar woonde

1 SK 1914; VVV 1950 2 Weg vanaf Duinvermaak richting Schoorl 3 Weg, lopende onder hoge duinrand 4 Officiële naamgeving is van 1904

1 PWN 1976 2 Café aan de Heerenweg (bij het begin van de Woudweg) 3 Etablissement met zicht op de duinen 4 Mooy et al 1969 p 132-133 Inmiddels verdoopt in

Gasterij 't Woud

1 TK 1907; SK 1914; PWN 1976 2 Verbindingsweg van Hoflaan naar Zeeweg 3 Voor wandelaars was de laan 'een eeuwig eind'; de

naam zou ontstaan zijn in de familie Van Reenen (vgl het Lange Wegje)

4 Aangelegd in 1642-43, werd toen aangeduid als Nieuwe Dootwech; zie Zeiler 1986 p 67-70 De officiële naamgeving is van 1904

1 Pietersz 1564; Blaeu 1660 (Beeck) 2 Duinrel in Noord-Wimmenurn 3 Mogelijk vernoemd naar iemand met de (voor) naam Engel

@ 739 Ezelenkrocht

@ 736

VN

Gasterij 't Woud HN

@ 740 Geiteweitje

@ 741 Groen Croft

@ 717 Groot Berger Bosch

@ 639 Guurtjeslaan

@ 742 Haemstedelaan

@ 743 He ere bosch

@ 744 He erenweg

VN

VN

VN

SN

SN

VN

SN

BERGEN 17

4

1 Uit de volksmond 2 Open plek met schuur NW van het Hof 3 Blijkbaar een besloten veldje (kroft of krocht) waar

ezels graasden 4 Komt voor op prentbriefkaart

Etablissement tegenover het ~.:..egin van de Woudweg, vroeger Duinzicht geheten; zie aldaar

1 Uit de volksmond 2 Op de Westdorper Geest aan het Nachtegalenlaantje 3 Genoemd naar de geiten die er graasden 4 Thans bebouwd

1 Blaeu 1660 2 Door twee takken van de Bosbeek omsloten terrein

ter plaatse van de latere Hertenkamp 3 Een croft of krocht is een omsloten terrein; dit

was wegens zijn lage ligging blijkbaar groener dan de krochten op de geest

4

Aanduiding bij Gevers; zie verder onder Berger Bosch

1 SK 1914; PWN 1976 2 Noordelijkste dwarsweg van de 17de-eeuwse aanleg

van het Hof, lopend van Breelaan naar Jan Willerolaan en zich voortzettend als duinpad naar de Uilen­vangersweg

3 4

1 2 3

4

1

2 3

4

Genoemd naar een bewoonster Gevers 1823 geeft al het verlengde als duinpad (Duin Spoor) tot aan het huidige eindpunt

Zie Witte van Haemstedelaan

Blaeu 1660 De Hooge Bocmen Bos aangelegd door/exclusief eigendom van de heer van Bergen Rus 1914 p 24 citeert passage uit 1732, waarin deze naam ook gebezigd wordt voor het gehele Berger Bosch Zie ook De Hooge Bocmen en onder a

Blaeu 1660 (Heer Wegh, Heer Wegh onder Duyn) ; VVV 1937; PWN 1976 Weg langs de duinvoet, vanaf de Franschman zuidwaarts Oorspronkelijk 'legerweg', Vl;)rvolgens 'openbare, onder heerlijk toezicht vallende, doorgaande weg'; Blaeu 1660 geeft dezelfde naam voor oa Breelaan en Duinweg Gevers 1823 geeft Weg onder Duin van Egmond naar Bergen; eerste officiële naam (in 1904) Weg naar Egmond

BERGEN 18

@ 745 Heidepad SN 1 SK 1914

2 Verbinding tussen Ronde Kom en Kranenburgerlaan 3 Breed bospad, waarlangs stroken heide groeiden 4 Verdwenen bij de bouw van de villa Maesdammerhof

(ca 1925)

@ 721 Hemelrijklaantje SN Zie Brederodelaantje

@ 746 Hertenkamp

@ 747 Hof te Bergen (Het)

@ 748 Hoflaan

@ 749 Hofvijver

@ 750 Holidaylaantje

@ 751 Holle Vijver

@ 752 Hondenberg

VN

HN

SN

WN

SN

1 SK 1914 2 Terrein in het ca 1913 aangelegde villapark ten NW

van de Kerkbuurt 3 Soortnaam; op het terrein verblijven oa herten 4 Zie ook Groen Croft, Renbaan

1 TK 1857-58; SK 1914 ('t Hof) 2 Het huis van de heer van Bergen, dat als dienstresi­

dentie werd beschouwd 3 De naam is mogelijk in zwang gekomen tijdens de heren

van Nassau-Bergen in de 18de eeuw 4 Zie ook 't Huys te Bergen en Oude Hof

1 SK 1914 2 Verbindingsweg van de kerk met de toegang tot het

Hof 3 Genoemd naar deze verbindingsfunctie 4 Had voor de aanleg van het Hof (1641-1660) een

functie als doodweg voor de buurschap Westdorp; Blaeu 1660 vermeldt nog 'Doet wegh' De officiële naamgeving is van 1904

1 Uit de volksmond 2 Algemene omschrijving van de vijvers rondom het Hof 3 Genoemd naar het Hof, waarvoor deze vijvers zijn

aangelegd 4 Zie ook Koperen Buis, Holle Vijver, Lange Vijver,

Zwanevijver

1 Uit de volksmond 2 Pad achter de BSG Scholengemeenschap 3 Recente naam, ws door scholieren gegeven 4

WN/HN 1 Bekend van afbeeldingen uit het begin (De) van deze eeuw en van de huisnaam van Kerkelaan 15

2 Verbinding tussen de Bosbeek en de Ronde Kom Zwansvijver

3 Deze bij de aanleg van het Hof aangelegde verbinding was nogal diep uitgegraven

4 Mooy et al 1969 p 41 Vanaf ca 19~5 met voortschrij­dende villabebouwing verdwenen NB Ook het water langs het Droomlaantje werd wel Holle Vijver genoemd

VN 1 Uit de volksmond 2 Naam gegeven om de beide Kattenbergen van elkaar

te onderscheiden 3 Naam naar analogie van Kattenberg 4

@ 743 Hooge Boamen (De) VN

@ 747 Huys te Bergen ('t)

@ 753 Jachtpad

@ 754 Jan Willerolaan

@ 752 Jongensberg

@ 752 Kattenberg

@ 755 Kerkbuurt

@ 756 Kerkelaan

HN

SN

SN

VN

VN

NN

SN

BERGEN 19

1 SK 1914 (Onder de H B) ; JCL 1935 2 Het bos langs de duinvoet aan het einde van de

Sparrenlaan 3 De beukenbomen hier behoren tot de hoogste van het

bos 4 Oud bos, bij Blaeu 1660 Heere bosch; bestaat uit

het zeldzame bostype wintereiken-beukenbos; Rus 1914 p 17-18 noemt het deels Onder de Beuken

1 US 1680/1745 2 Het door A Studler van Zurck gebouwde huis van de

heren van Bergen 3 'Huys' hier in de betekenis van 'adellijk huis' 4

1 SK 1914 2 Meest westelijke toegangsweg vanaf de eeuwigelaan

naar het Berger Bosch 3 Mogelijk gebruikt als pad voor hen die in de duinen

gingen jagen 4

1 SK 1914 2 Weg (bospad) , die de Mosselenbuurt met de duinvoet

verbindt 3 Genoemd naar een bewoner van Westdorp, ca 1800 4 Hoewel de weg met de Mosselenbuurt in het lanen­

stelsel van het Hof is opgenomen, bestond hij als zodanig al in de 16de eeuw

1 Uit de volksmond 2 Naam gegeven om de beide Kattenbergen van elkaar

te onderscheiden 3 Mogelijk gesteld tegenover 'katten' of meisjes 4

1 Uit de volksmond (zie echter onder Salomons Kattenberg)

2 Naam voor een drietal kunstmatige hoogten in de parkaanleg van het Hof: bij de Ronde Kom, bij de Koperen Buis en aan het einde van de Jan Willerolaan

3 Waarschijnlijk ontleend aan de vestingbouwkunde (de plaats waar de 'kat' was geïnstalleerd)

4 Zeiler 1986 p 69-70 Zie ookHondenberg, Jongensberg, Salomons Kattenberg Er bestaan ook Kattenberg­toponiemen die aan oudere, natuurlijke hoogten zijn verbonden en een andere herkomst kunnen hebben: zie onder Castricum en Egmond

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 De Ruïnekerk met omringende bebouwing 3 Genoemd naar de ligging rond de kerk 4 Ook genoemd Kerk- of Molenbuurtn Vgl de Kerkbuurt

in Heemskerk en Castricum

1 TK 1907 en SK 1914 (Kerk Laa[n]); VVV 1937 2 Laan van de kerk naar de duinvoet, die het lanen­

stelsel van het Hof haaks kruist 3 De laan liep recht op de westmuur van de kerk aan

BERGEN 20

@ 757 Kijckersduijn

@ 758 Kijklaan

@ 759 Kleine Voert

@ 760 Komlaan

@ 761. Koperen Buis

@ 725 Kranenburgh

VN

SN

SN

SN

WN

HN

@ 762 Kranenburgerlaan SN

@ 763 Lange Vijver WN

@ 764 Lange Wegje SN

4 Het eerste gedeelte is tussen 1905 en 1.910 gedeelte­lijk verlegd tot Kerkepad

1 Blaeu 1660 2 Duin in het Westerbosch 3 Mogelijk gebruikt als uitziehtspunt 4 Tevens naam voor de villa Eeuwigelaan

1 TK 1907 (Kijk- of Sparrelaan) 2 De huidige Sparrenlaan 3 De l aan vormde de zichtas van het Hof in noordelijke

richting 4 Zie ook Sparrenlaan

1 Uit de volksmond 2 Naam voor het pad langs de Roosloot 3 Naar analogie van de Voert 4

1. SK 1914 2 Weg van de Ronde Kom naar de Guurtjeslaan; met de

Haemstedelaande oostelijke begrenzing van het Hof 3 Genoemd naar de Ronde Kom 4 Zie ook Lijsterpad

1. Rus .1914 p 6 2 Uitloop van de duinval in de v~Jver langs de

Mosselenbuurt; bij uitbreiding ook wel die vijver zelf

3 Deze uitloop geschiedde via een koperen waterlei­dingsbuis

4 Ook wel Mosselenvijver genoemd NB Komt vlg fiches PJMI ook als VN voor

1 SK 1914 (Kranenburg) 2 Huis Hoflaan 25, gebouwd door het echtpaar Van

Reenen-Völter in 1882 3 Genoemd naar vroegere huizen van die naam; het oudste

werd ca 1560 gebouwd door baljuw Sebastiaen Craenhals 4 Zeiler 1975 p 48; Zeiler 1986 p 64-66

1. SK 1914 2 Laan, lopende langs de westzijde van het tweede (1. 7de

eeuwse) Kranenburgh 3 Genoemd naar dit of het 19de-eeuwse huis 4

1 Uit de volksmond 2 Vijver aan de zuidzijde van het Hof 3 Het langste gedeelte van de vijvers direct om het

huis 4

1 Uit de volksmond 2 De huidige Meerweg 3 Ingegeven door het lange, rechte verloop 4 In 1904 verdoopt in Meerweg Vgl Eeuwigelaan

@ 765 Lijsterpad

@ 766 Lijtweg

@ 767 Lindelaan

@ 768 Luwe Laantje

@ 769

SN

SN

SN

SN

Maert Jacobs Nol VN

@ 770 Maesdam

@ 771 Maesdammerlaan

@ 770 Maesdammerhof

@ 764 Meerweg

HN

SN

HN

SN

BERGEN 21

1 SK 1909 2 Het noordelijkste deel van de Komlaan ten tijde van

de Renbaan (waardoor de laan was omgelegd) 3 Genoemd naar de vogel 4 Na opheffing van de Renbaan (zie aldaar) weer

gemeengelegd met de Komlaan

1 Blaeu 1660 (De Lijt wegh); SK 1914 2 Weg en bospad op de Zuidergeest 3 Soortnaam voor 'weg, waarlangs men gaat' , voor lokaal

gebruik 4 Zeiler 1975 p 88-90 Vgl de Lijtweg en Lijweg onder

Egmond

1 Uit de volksmond 2 Eerste gedeelte van de centrale laan van het Hof

(Sparrenlaan) 3 De hier nog gedeeltelijk staande linden stammen uit

de periode van de aanleg van het Hof 4 In vergetelheid geraakt, waardoor de naam opnieuw

elders in Bergen kon worden gebruikt

1 Uit de volksmond 2 Verbindingapad tussen de Kattenbergen 3 Het vormde een beschutte route van Westdorp naar

het centrum 4 Ook aangeduid als Lauwe Laantje

1 Van Swieten 1661 2 Duintje in de no hoek van het Berger Bosch 3 Nol, rond duin, met PN 4 Zie ook Nol achter ...

Verkorte vorm voor Maesdammerhof, zie aldaar

1 VVV 1937 2 Verbindingslaan tussen Hoflaan en Studler van

Zurcklaan, aangelegd ca 1920 3 Genoemd naar Maesdammerhof 4 Idem, zie aldaar

1 VVV 1937 2 a Andere naam voor het 17de-eeuwse Kranenburgh

b Naam voor de ca 1925 gebouwde villa Hoflaan 25

3 Genoemd naar de eigenaar-bewoner (Van Swieten 1661 geeft eigendom aan van De heer van Maesdam) ; soms aangeduid als Maesdam

4 Zie ook Heidepad, Kranenburgh

1 SK 1914 2 Verbindingsweg tussen de Hageffié'.nsbrug in de Groeneweg

en de Studler van Zurcklaan 3 Genoemd naar de Bergermeer, waarmee de weg een

verbinding vormt 4 Aanvankelijk bekend als Het Lange Wegje; kreeg in

1904 huidige naam

BERGEN 22

@772 Melkbrug

@ 773 Mosselenbuurt

@ 761 Mosselenvijver

@ 774 Muziektuin

@ 775 Nassaulaan

@ 776 Nol achter Arij Cnelis Goal

@ 777

WN

SN

WN

VN

SN

VN

Nol achter griet VN Jans

@ 565 Noort Wimmenurn

@ 778 Notweg

@ 743 Onder de Beuken

@ 779 Oudburg

NN

SN

VN

NN

1 Alleen bekend van prentbriefkaarten 2 Bruggetje over de Hofvijver (tussen de Lange Vijver

en de Koperen Buis) 3 Vermoedelijk naar de melk, die vanaf boerderij 't

Sluisje langs deze weg naar het Hof werd vervoerd 4 Rus 1914 p 7 (Melkbruggetje)

1 SK 1914 (Mosselen Buurt) 2 Weg westelijk langs de Koperen Buis 3 Naar de hier in het water groeiende zoetwatermosselen

(Rus 1914 p 6 noemt eendenmosselen) 4 Oorspronkelijk NN; de officiële naamgeving is van

1904

Andere naam voor de Koperen Buis, zie aldaar

1 Uit de volksmond 2 Boscomplex schuin tegenover Ronde Kom 3 Hier stond tot ca 1965 een muziektent 4

1 JCL 1935 2 Weg oostelijk langs de Koperen Buis 3 Genoemd naar de heren van Nassau-Bergen 4 Na vernoeming in de Oranjebuurt kort na 1935 in

vergetelheid geraakt

1 Van Swieten 1661 2 Duintje in het no van het Berger Bosch 3 Nol, rond duin, met PN 4 Vgl Maert Jacobs nol en volgende lemma

1 Van Swieten 1661 2 Duintje in het no van het Berger Bosch 3 Nol, rond duin, met PN 4 Vgl Maert Jacobs Nol en vorige lemma

1 2 3

4

1 2 3

4

Blaeu 1660 De huidige buurschap Het Woud Vóór ca 1400 vormde deze buurschap een geheel met (Zuid) Wimmenurn Zeiler 1986, 1990; Rentenaar 1990 Zie voor verdere naamsverklaring lemma Wimmenurn onder Egmond

Blaeu 1660 (Nat wegh) Doorntjes en Verlengde Geestweg Met notweg wordt een weg aangegeven, die uitsluitend voor zeer lokaal gebruik bestemd is; waarschijnlijk bestaat er verband met nat = oogst In de Bergermeer onderscheidt men nos altijd een Eerste, Tweede, Derde en Vierde Notweg

Zie De Hooge Boamen

1 Blaeu 1660 (Oudt burgh); TK 1857-58 2 De noordwestelijke buurschap van Bergen

@ 747 Oude Hof (Het)

@ 780 Oude Heerenweg

@ 781 Oude Roedeweg

@ 684 Oude Trambaan

@ 782 Out Heerenhuys

@ 727 Paddenpad

@ 783 Philisteinsche Polder

@ 784 Pollen (De)

@ 785 Rampen Vaert

HN/VN

SN

SN

SN

HN

SN

VN

HN

WN

3

4

1 2

3

4

1 2

3 4

1 2

3

4

BERGEN 23

Mogelijk herinnering aan een vroegmiddeleeuwse vluchtburg i mogelijk ook ontstaan uit Oudberg, waarmee het de oorspronkelijke plaats van het dorp zou aangeven Zeiler 1986 p 22-23

TK 1975 Naam voor de sinds 1951 in het Hof gevestigde volkshogeschool 'Oud' hier in de betekenis 'voormalig' (mogelijk in de volksmond reeds langer gebezigd, omdat sinds 1882 Kranenburgh als het 'nieuwe' Hof kon worden gezien) De naam heeft de aanduiding Het Hof vrij spoedig geheel verdrongen

VVV 1950 Door rechttrekking van de Heereweg tot lokale weg geworden gedeelte ten noorden van 'Woud en Duin' 'Oud' hier in de betekenis 'oorspronkelijk'

Zie Roedeweg

Zie Trambaan

Blaeu 1660 Ruïne aan de duinvoet ten noordwesten van de Jan Willerolaan 'Oud' hier in de betekenis 'voormalig' het betrof het huis van de vroegere heren, de Brederodes Zeiler 1986 p 63-64

1 Uit de volksmond 2 Verbinding tussen de Sluislaan en de Nesdijk 3 Ca 1985 zo genoemd wegens de zich in deze buurt

afspelende paddentrek 4 Eerder genaamd Damlanderweg

1 Blaeu 1660 (Philistynse Polder) i TK 1857 (Philistijn­sche Polder) i VVV 1950

2 Polder begrensd door Roosloot, Bergerringvaart, Brouwers- en Duinvalsloot

3 De naam is waarschijnlijk afgeleid van die van de (polder)molen en getuigt ee~ vroege naamgevings­traditie, geïnspireerd door het Oude Testament

4 Zeiler 1990 p 379

1 TK 1985 2 Villa Heerenweg 93, gebouwd ca 1915 3 Genoemd naar de bouwer, C van de Pol 4

1 Pietersz 1564 2 De Roosloot 3 Naar het daar gelegen bezit van de familie Ramp 4 Zie ook Rampenbosch

BERGEN 24

@ 786 Rampenbosch

@ 787 Randlaan

@ 788

HN/VN

SN

Reeoenpark (Van) SN

@ 789 Reigerbosch

@ 790 Reigerpad

@ 791 Renbaan

@ 792 Ronde Kom

@ 793 Rondeel (Het)

@ 794 Rondelaan

VN

SN

VN

WN

SN

SN

1

2

3

4

1 2 3

4

Pietersz 1564 (Bosch) ; Blaeu 1660b (Rampenbos) ; Gevers 1823 (Rampen Bosch) a Buitenplaats, gelegen tussen Buerweg en Wiertdijkje b De bijbehorende plantage c Het huidige perceel Buerweg 73 Genoemd naar de bezitters en bouwheren de Haarlemse familie Ramp In de volksmond bekend onder de naam Slot Ramp Zie oa Alders et al 1991

VVV 1937 Eerste gedeelte van de Rondelaan Naam ingegeven door de ligging aan de rand van het slechts gedeeltelijk uitgevoerde villapark, lopende langs de trambaan Na de stichting in 1930 van het natuurreservaat gemeengelegd met de Rondelaan

Centraal gelegen weg in het in 1913 verkavelde terrein van de voormalige Renbaan; zie aldaar

1 Uit de volksmond 2 Bos aan het eind van de Jan Willerolaan 3 Aldaar bevond zich een reigerkolonie 4 VVV 1937 geeft Reigerkolonie

1 Rus 1914 p 25 2 Pad ten oosten van de Salomons Kattenberg 3 Genoemd naar de reigerkolonie 4 De naam komt voor op prentbriefkaarten

1 SK 1909 2 Terrein op het vm Groen Croft, ingericht tot

paardenrenbaan 3 Naam is functie 4 Na opheffing van de Renbaan is het terrein tot

villapark verkaveld, waarvan het Van Reeoenpark met de Hertenkamp het middelpunt ging vormen; een der toegangswegen kreeg de naam Renbaanlaan (1913) Mooy et al 1969 p 28-40

1 SK 1914 2 Siervijver tussen de Holle Vijver en de Zwanenvijver 3 Naam ingegeven door de vorm 4

1 SK 1914 2 Door aarden wallen aangegeven cirkel op kruispunt

Sparrenlaan-Eeuwigelaan 3 Naam ingegeven door de vorm en functie als plaats

voor het afrijden van paarden 4

1 WK 1934 2 Weg door het villapark tussen Komlaan en Sparrenlaan 3 Naam ingegeven door het verloop met ronde bochten 4

@ 781 Roedeweg

@ 785 Roosloot

@ 795 Salomons Kattenberg

@ 796 Schilp Acker

@ 797 Slangenlaantje

@ 786 Slot Ramp

@ 798 Slotrampweg

@ 799 Sluisje (Het)

@ 800 Sluislaan

SN

WN

VN

VN

SN

HN

SN

WN/HN

SN

1 2

3

4

1 2

3

BERGEN 25

Uit de volksmond Naam van de beide van de Kattenbergen af naar het Hof lopende wegen Vroeger verhard met puin van rode baksteen cq mijnsteen De toegangsweg achter de inrijpoort is sinds ca 1970 voorzien van een straatnaambordje De W weg wordt ook wel Oude Roedeweg genoemd

TK 1907; VVV 1937 (Roossloot) Vaart vanaf de duinvoet bij de Franschman naar de Bergermeer cq de ringsloot v~n de Bergermeer Mogelijk de kleur van het enigszins ijzerhoudende duinwater dat hier afvloeide; misschien ook afgeleid van ww rooien in de betekenis van het trekken van een grens (de Roosloot vormde voor ca 1400 de grens tussen Bergen en Wimmenum)

4 Zeiler 1986 p 20-21 Komt ook voor als NN en familienaam Zie ook Roo Sloot onder a

1 SK 1914; WK 1934 (beide: Katteberg) 2 Duintje ten NO van het kruispunt Guurtj es laan - Jan

Willerolaan 3 Past qua structuur bij de beide andere Kattenbergen

(zie aldaar) ; het eerste deel van de naam is niet verklaarbaar

4 Zeiler 1986 p 69-70 Naam komt als Kattenberg zonder meer voor in Notitie van Bergen 1815 p 7

1 Blaeu 1660 2 Terrein direct achter de duinen aan het begin van

de Roosloot 3 Vermoedelijk genoemd naar een stet of overslagplaats

van schelpen (van karren in vletten) 4 zie ook Schilp slagh en Schulpvlak (a)

1 SK 1914; VVV 1937 (Slangenlaan) 2 Pad langs de duinvoet, dat Jachtpad met Guurtj es laan

verbindt 3 Naam ingegeven door het slingerend verloop 4

1 2 3 4

1 2

3 4

Populaire naam voor Huis Rampenbosch; zie verder aldaar

SK 1914; VVV 1937 Korte verbindingsweg tussen Buerweg en Eeuwigelaan Genoemd naar het voormalige Slot Ramp of Rampenbosch De officiële naamgeving is van 1904

SK 1914 a Sluis tussen Hofvijver en Westdorper Veersloot b Naast deze sluis gelegen boerderij Tot toponiem geworden soortnaam Zeiler 1975 p 60

1 SK 1914; VVV 1937 2 Zuidelijkste laan van Hof-complex

BERGEN 26

@ 758 Sparrenlaan

@ 801 Studler van Zurcklaan

@ 684 Trambaan

@ 802 Uilenlaantje

@ 803 Vijverlaan

@ 804 Vinkenbaan

@ 805 Vinkenkrocht

@ 806 Voert (De)

SN

SN

SN

SN

SN

SN

VN

SN

3 Genoemd naar Het Sluisje, zie aldaar 4 Aanvankelijk (1904) naam voor het deel tussen het

Sluisje en de (Verlengde) Doorntjes; ca 1950 is ook het deel Doorntjes - Meerweg van de Studler van Zurcklaan zo gaan heten

1 SK 1914; VVV 1937 2 a Centrale laan in het Hof-complex

b Tramhalte ter plaatse 3 Genoemd naar de (overigens niet overwegende) beplant­

ing met sparren 4

1 SK 1914; VVV 1937, 1950 (van Surck) 2 Verbindingsweg tussen Sluislaan en Ruïnelaan

(onderdeel van oudere verbinding Wimmenum-Zanegeest) 3 Genoemd naar Anthonis Studler van Zurck, Heer van

Bergen en bouwer van het Hof 4 Eerder genaamd Hollandialaan (naar HN) ; kreeg in

1904 huidige naam Zie ook Sluislaan

1 Uit de volksmond 2 Pad tussen Komlaan en Slangenlaantje 3 Voormalige baan van de tram naar Bergen aan Zee

(1909-1955) 4 Ook aangeduid als Oude Trambaan en Voormalige

Trambaan

1 Uit de volksmond 2 Bospad tussen (Oude) Roedeweg en Lindelaan 3 Genoemd naar de hier broedende uilen 4 Thans verdwenen

1 Uit de volksmond 2 Laan langs de noordzijde van de vijver rond het Hof 3 Naam ingegeven door de Hofvijver, doch in vergetel-

4

heid geraakt na de aanleg van de Vijverlaan in het Van Reeoenpark in 1913

1 SK 1914; VVV 1937, 1950 2 Weg van Breelaan naar Jan Willerolaan 3 Herinnering aan de vogelarij 4 Vgl de Vinkenbaan onder Castricum Zie ook Vinken­

krocht

1 JCL 1935 (Vinkenkroft) 2 Open terrein ten zuiden van de Vinkenbaan 3 Een krocht is een omsloten terrein; hier stond tot

1914-1918 het zgn Vinkenhuisje, volgens de traditie de woning van een vogelvanger

4

1 Blaeu 1660; SK 1914 2 Landweg van Westdorp naar het Woud 3 Wellicht afgeleid van voorde, waarmee kruising met

Roosloot zou zijn bedoeld 4 Blà.eu 1660 noemt ook Oudburgerweg De Voert en Voert

Laentje De officiële naamgeving is van 1904 Vgl

BERGEN 27

Bremer 1970

@ 684 Voormalige Tram- SN baan

Zie Trambaan

@ 734 Vrouwtje aan Duin HN Uitspanning op de plaats van het huidige Duinverrnaak;

zie aldaar

@ 807 Vuile Tuin (De)

@ 744 Weg naar Egmond

@ 808 Westdorp

@ 809 Westdorper Veersloot

@ 810 Westerbosch

®811 Westphalen

@ 812 Wiert (De)

@ 813 Wiertdijkje

@ 606 Winunenumerwoud

VN

SN

1 Uit de volksmond 2 Terrein op het 17de-eeuwse Kranenburgh 3 De (moes)tuin was nogal verwaarloosd 4

Zie Reerenweg

NN/HN 1 2

Blaeu 1660; TK 1857-58; SK 1914 a Westelijke buurschap van Bergen

3 4

b Villa bij Het Sluisje, gebouwd ca 1910 Westelijke bebouwingsconcentratie, vgl Oostdorp

WN 1 Anthonisz 1568 (Westdorper Veer) 2

3

4

In oorsprong natuurlijke uitloop, later vaart bij Westdorp Genoemd naar de hier aanleggende veerboot naar Alkmaar Pietersz 1564 geeft Beeck

VN 1 Gevers 1823 (Wester Bosch of Groot Berger Bosch) Het Bergerbosch dan wel het W deel ervan langs de Kerkelaan

2

3

4

Blijkbaar in de 19de eeuw duidelijk te onderscheiden van de oostelijker gelegen kern van het Bergerbos, dan wel aanduiding voor het ge deel te ten westen van de plantage van het Hof Komt op prentbriefkaarten voor De naam is tevens aan de villa Eeuwigelaan 18 gegeven

HN 1 TK 1907

VN

SN

VN

2 3

4

Boerderij aan de Voert Ontleend aan eigennaam; Van Swieten 1661 geeft hier eigendom van D'heer Westfalingh De boerderij is door brand verdwenen

1 Blaeu 1660 2 Gebied ten N van het Wiertdijkje 3 Mogelijk locale variant van waart, land langs het

water 4 Zeiler 1986 p 94; Zeiler 1990

1 Meeuws 1540; Blaeu 1660 (Wiert dijckje); SK 1914 2 Dijk en weg aan zuidzijde van de Westdorper geest 3 Afgeleid van VN De wiert 4 De officiële naamgeving i s van 1904

Zie: woud (Het)

BERGEN 28

@ 742 Witte van Haemstedelaan

@ 606 Woud (Het)

@ 814 Woud en Duin

@ 815 Zwanenvijver

SN

NN

HN

WN

1 SK 1914; VVV 1937, 1950 2 Weg ten oosten van de Zwanevijver 3 Genoemd naar de zoon van Floris V 4 Zeiler 1986 p 39-40: de naam is ten onrechte aan

Witte gegeven, die nooit heer van Bergen is geweest

1 TK 1857-58; SK 1914 2 De verspreide bebouwing langs de Heereweg 3 Naam afgeleid van het middeleeuwse Wymnemmerwal t,

het lager gelegen en met broekbos begroeide deel van Winunenum, min of meer identiek met Noord- Wimmenurn

4 Zeiler 1986 p 19-21; Zeiler 1990

1 TK 1857-58; PWN 1976 2 Buitenplaats (gesloopt 1851) en bijbehorende

boerderij 3 Naam afgeleid van de locatie 4 Zeiler 1975 p 80

1 Uit de volksmond 2 De meest oostelijke v~Jver van het Hof-complex 3 Genoemd naar de daar verblijvende zwanen 4 Komt voor op prentbriefkaarten; zie Mooy et al 1969

p 121

G E M E E N T E S C H 0 0 R L

a. Namen in het duingebied

@ 816 Abeellaantje

@ 817 Achter Veldt

@ 818 Alsempad

@ 819 Aps en Naps nollen

@ 820 Arbeiderswoning

@ 821 Asjesveld

@ 822 Baaknol

@ 823 Baaknolweg

@ 824 Bankpad

SN

VN

SN

VN

HN

VN

VN

SN

SN

1 VVV ca 1960 {A. Beellaantje) 2 Pad ten nw van de Heiblink 3 Genoemd naar de hier voorkomende abeel 4 De schrijfwijze op genoemde kaart lijkt gezien de

naburige namen {Alsempad, Bremweg) een vergissing

1 US 1680/1745i TK 1857/58 {Agter Veld) 2 Duinvallei achter de zeeduinen, oorspronkelijk lopend

van het Pirolavlak tot en met de Wilgenkopjes, later beperkt tot de Parnassiavallei

3 De aanduiding achter is gegeven vanaf de landzijde 4 Zie ook Voorveld, Spijkerboor

1 VVV ca 1960 2 Pad ten nw van de Heiblink 3 Genoemd naar de hier voorkomende alsem 4

1 KPZ 1926 2 Duinen ten zzw van Camp 3 Ws afgeleid van Abtsnollen, ronde duinen als eigendom

van de abt (abdij) van Egmond, die in de nabijheid ook de Abtskoog bezat i het tweede lid zou dan dezelfde aanduiding kunnen zijn, ontstaan uit *den Abtsnol > *de Nabtsnol > Napsnol, en aan het eerste lid zijn toegevoegd toen men zich de naamsafleiding niet meer bewust was

4 In 1797 is sprake van de Abtsduinen onder Schoorl {Rentenaar 1971 p 85)

1 SK ca 1914 2 Aanduiding voor een tweetal woningen bij de

Paardenweide 3 Geen echte HN doch soortnaam 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Terrein ten z van de Blijdesteinsweg, ten o van de

Oude Kweekerij 3 Ws afgeleid van PN 4 Behoort tot de ontginningen van Staring {1865-69) i

Rus 1914 p 57-58

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Ca 1 km ten zw van Groet gelegen duin 3 Op dit ronde duin {nol), huidige hoogte 40.2 m,

bevond zich een baak of baken voor de scheepvaart 4

1 VVV ca 1960i SBB 1987 2 Westelijk van de Baaknol, om de Hargerplas heen

lopend pad 3 Genoemd naar de Baaknol, zie aldaar 4

1 SK ca 1914 [Aanduiding twijf~lachtig]

SCHOORL 2

@ 825 Barak

@ 826 Bas z'n tuintje

@ 827 Basweg

@ 828 Begin (Het)

@ 829 Belvédère

@ 830 Berekuil

@ 831 Berger paadje

@ 832 Bergpad (1)

@ 833 Bergpad (2)

HN

VN

SN

VN

HN

VN/HN

SN

SN

SN

2 Pad even ten z van de Klimweg 3 Blijkbaar genoemd naar een daar staande zitbank 4 Ws is dit pad de oude aanzet tot het slag van Schoorl

naar zee

1 KPZ 1926 2 Aanduiding van een gebouw bij de Oude Afzanderij 3 Soortnaam, geen echt toponiem 4 Vgl de Keeten

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinpan tussen Zonneduin en Kraaijenvelds Blink 3 Afgeleid van PN; Jan Bas woonde op Aagtdorp en was

uitvoerder van SBB 4 Pool 1981, p 98-91 (de eigenlijke naam is Jan Bas

z'n tuintje)

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Verbinding tussen Torenpad en Langeweg 3 Genoemd naar langsgelegen terrein Bas z'n tuintje 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Terrein aan het begin van de Blijdesteinsweg 3 Genoemd naar het begin van deze weg (mogelijk is

van hieruit ook de systematische bosaanplant begonnen)

4

1 2 3 4

1 2

3

4

1 2 3

4

TK 1910 Het 54 m hoge duin ten w van het dorp Schoorl Hier was een uitziehtspunt Zie ook 't Torentje, Torenpad

SBB 1987 Duinpan in het centrum van de Schoorlse Duinen en daar gelegen uitspanning Mogelijk ontstaan in verband met de ca 1 km nw gelegen duintop De IJsbeer en/of naar analogie van de Leeuwenkuil Zie ook Leeuwenkuil

SK ca 1914; VVV ca 1960 Pad dat Zwarteweg met weg naar de Nok verbindt Tevens verbinding tussen de Schoorlse en de Berger duinen (SK ca 1914 vermeldt tevens Kleine ingangsweg der Rijksduinen)

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad tegen duinhelling op, parallel aan Klimweg 3 Naam ingegeven door steile, bergachtige helling 4 Vgl Klein Zwitserland

1 VVV ca 1960 2 Pad achter De Vier Trappen bij Catrijp 3 Het pad loopt achter de tot 53 m hoge binnenduinrand 4 Vgl Dalweg

@ 834 Berkenkuil

@ 835 Berkenstoof

@ 836 Berkenstoofweg

@ 837 Biezenputje

VN

VN

SN

VN

@ 838 Blijdensteinsweg SN

@ 839 Blink

@ 839 Blinkert {s)

@ 840 Blinkweg

@ 836 Blokkerspaadje

VN

VN

SN

SN

1 KPZ 1926 2 Terrein ten o van de Heiblink 3 Hier groeide blijkbaar een berkenbosje 4

1 KPZ 1926 2 Terrein aan zo zijde van de Baaknol

SCHOORL 3

3 Hier werden berkebamen illegaal gekapt voor gebruik als brandhout

4

1 'VVV ca 1960 2 Pad in het verlengde van de Noorderweg in de richting

van de Baaknol 3 Afgeleid van VN Berkenstoof 4 Eerder genaamd Blokkerspaadje, zie aldaar

1 KPZ 1926 2 W deel van de Groote Zinkepolder 3 Blijkbaar laaggelegen {uitgegraven?) terrein waar

biezen groeiden 4 Vgl Biesekroft onder Bergen

1 TK 1910; SK ca 1914; 'VVV ca 1960; SBB 1987 {spelt Blijdesteinsweg)

2 Zuidelijke hoofdweg in de Schoorlse duinen, aanvankelijk lopend tot even voorbij de kwekerij, naderhand doorgetrokken tot voorbij het Groote Ganzenveld

3 Blijdenstein was directeur van de Heidemij, die in 1894 met de bebossing van de Staatsduinen begon

4 Zie ook Eerste Zeeweg

Zie Blinkert

1 TK 1910 2 Duinterreinen ter hoogte van de Eendenblink {ev) ,

de Tafelnol en de Mariablink 3 Soortnaam, die witte, onbegroeide duintop aangeeft 4 TK 1857/58 geeft op dezelfde plaatsen het woord

Blinker, en duidt daarmee tevens de Kraaijenvelds Blink en de duintop ten n van het latere pompstation aan Als De Blinkerd is de naam gebruikt voor het ca 1970 gebouwde cultureel centrum te- Catrijp Zie ook Blinkweg, Eendenblink, Frederiksblink, Fortblink, Ganzenblink, Grensblink, Hargèrplasblinken, Heiblink, Jean Bartsblink, Kraaijenvelde Blink, Mariablink, Nielsblink, Platte Blinkje, Zeeblink, Zuiderblink, Zwarte Blink

1 TK 1910; SK ca 1914; 'VVV ca 1960 2 Pad lopend naar de Nielsblink 3 Genoemd naar de Nielsblink 4

1 KPZ 1926 2 De huidige Berkenstoofweg 3 Afgeleid van FN

SCHOORL 4

@ 841 Bontje (Het)

@ 842 @ 843 Boschweg

@ 844 Botjesnollen

@ 845 Bramenweg

@ 846 Bremweg

@ 847 Buntgrasweg

@ 848 Buurtweg

@ 849

VN

SN

VN

SN

SN

SN

SN

Camper heideveld VN

@ 850 Camperduin

@ 851 Cnorhinusvlakte

VN

VN

4 Vgl Blokkersbosje onder Bergen

1 US 1680/1745 2 Vallei ter hoogte van de Frederiksblink 3 Afgeleid van PN? 4

Zie Nieuwe en Oude Boschweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinen langs de Postweg 3 De herkomst van de naam voor deze ronde duinen

(nollen) is niet duidelijk; men zou kunnen denken aan botje in de betekenis van een munt van een halve stuiver, eerder dan aan die van skeletdeel (vgl het Knekkelduintje onder Bergen)

4 Het terrein wordt onde·rscheiden in de Noordelijke, Middelste en Zuidelijke Botjesnollen

1 VVV 1937; VVV 1950 2 Pad vanaf de Eerste Zeeweg naar de Grensvlakte 3 Genoemd naar de begroeiing 4

1 VVV ca 1960 2 Pad in het bosgebied tussen Heiblink en Berekuil 3 Genoemd naar de bremstruik, ws als onderdeel van

een stukje systematische naamgeving 4 Zie ook Buntgrasweg, Heiweg 1 Wilgenpad, Ze [e] denweg

1 VVV ca 1960 2 Pad in het bosgebied tussen Heiblink en Berekuil 3 Genoemd naar het buntgras 1 ws als onderdeel van een

stukje systematische naamgeving 4 Zie ook Bremweg 1 Heiweg 1 Wilgenpad, Ze[e]denweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad tussen Klimduin en Bas z'n tuintje 3 Blijkbaar in gebruik bij bewoners van de Schoorlse

kerkbuurt 4

1 KPZ 1926 2 Terrein ten zw van Camp 3 Bij Camp behorend stuk heide 4 Vgl Harger heideveld

1 US 1680/1745 (Camper Duyn); TK 1910; VVV ca 1960 2 a Duingebied ten w van het dorp Camp

b Kustduin ca 250 m ten z van paal 26 3 Afgeleid van NN Camp 4 Zie ook Kamperduin en (onder par b) Camp en

Camperduin

1 KPZ 1926 (met dubbele o); VVV 1937; VVV 1950 2 Duinterrein ten ozo van de Paardenweide 3 Afgeleid van PN

@ 852 Dalweg

@ 853 Doodweg

@ 854 Douanekuil

@ 855

SN

SN

VN

Douanepad SN

@ 856 Drie Tafels {De) VN

@ 857 Duindoornnollen

@ 858 Duindoornrand

@ 859 Duindoornweg

@ 860 Duinmaaijer

VN

VN

SN

VN

SCHOORL 5

4

1 VVV ca 1960 2 Pad achter De Vier Trappen bij Catrijp 3 Het pad loopt door een dal achter de hier tot 53

m hoge binnenduinrand 4 Vgl Bergpad

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad ten w van de Kweekerij 3 Waarschijnlijk zo genoemd omdat het een doodlopend

pad was; misschien lag hier ooit een zeemanskerkhof in de buurt, wat de betekenis dichter bij de traditi­onele doodweg zou brengen, waarlangs men ten kerkhave ging

4 Vgl de (als naam verdwenen) Doodwegen onder Bergen en de nog bestaande Doodweg onder Castricum alsmede de Deodelaan in de Castricurner Duinen

1 KPZ 1926 2 Vallei achter de zeereep ten zw van Hargen 3 Naam ontleend aan de Zwarte Douane 4 Zie aldaar en onder Douanepad

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Verbinding van n zijde Hargergat met zee 3 Naam ontleend aan de Zwarte Douane, zie aldaar 4 Verbinding loopt via Douanekuil

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinterrein ten zzo van Schoorl 3 Genoemd naar een drietal platte duintoppen 4 Leijsen 1969 p 20-21 Vgl Tafelnol

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Duinterrein ten ono van het Pirolavlak 3 Ronde duinen met begroeiing van duindoorns (voor

de kalkarme duinen zeldzaam!) 4 Zie ook Duindoornrand, Duindoornweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Terrein op de grens met Bergen ten o van het Pirola­

vlak 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Zie ook Duindoornnollen, Duindoornweg

1 VVV 1937; VVV 1950 2 Pad door de Duindoornnollen in de richting van het

Pirolavlak 3 Genoemd naar de begroeiing 4 Zie ook Duindoornnollen, Duindoornrand

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop grenzend aan het Hargergat 3 Naam afgeleid van duinmayer of duinmeier, toezicht­

houder op de duinen namens de eigenaar, met name inzake de konijnevangst

4 Vgl Duynrnaijer onder Bergen

SCHOORL 6

@ 861 Duitse Weg

@ 862 Duivelsboschje

@ 863 Duivelsweg

@ 864

SN

VN

SN

Eendenblink VN

@ 865 Eendenplas WN/VN

@ 866 Eendenweg SN

@ 867 Eenzame (De)

@ 868 Eerste Zeeweg

@ 869 Eikelpad

VN

SN

SN

Eerste gedeelte van de Schoorlse Zeeweg, aangelegd door in 1914-18 geïnterneerde Duitse soldaten; zie verder onder lemma Schoorlse Zeeweg Vgl de Duitse Weg onder Bergen

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (zonder eh); SBB 1987 (idem) 2 Terrein ca 600 m wnw van de Nok 3 Een verklaring als bij de Duivelshoek onder Castricum

(zie aldaar) is op deze plaats niet goed denkbaar; een andere oplossing is verduiveld lastig!

4 Zie ook Duivelsweg

1 TK 1910i SK ca 1914i VVV ca 1960 2 Verbindingapad tussen Slangenweg en Waterleidingsweg 3 De naam is ontleend aan VN het Duivelsboschje, zie

aldaar 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten nw van het Kleine Ganzenveld 3 Naam ontleend aan de Eendenplas, zie aldaar 4 Op TK 1910 aangeduid als Blinkert

1 KPZ 1926 2 Kleine vallei als nw uitloper van het Kleine

Ganzenveld 3 Eertijds een natte vallei, waarin eenden verbleven 4 Ook wel aangeduid als Eendenwateri ca 1920 kon er

's winters nog worden geschaatst Vgl Eendenblink, Eendenweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten nw van de Eendenblink 3 Genoemd naar de Eendenplas/Eendenblink 4

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten; wel op prentbriefkaarten

2 Alleenstaande Franse zeeden bij de Eendenplas 3 Enige volwassen boom in deze omgeving 4 Vgl Ze[e]denweg

1 KPZ 1926 (gespeld 1e Zeeweg) i VVV 1937 (idem) i VVV 1950 (idem) i VVV ca 1960 (idem)

2 Naam voor het gedeelte van de Blijdensteinsweg vanaf de Wilhelminalaan a1smede het verlengde in de richting van de Parnassiavallei

3 Naam gegeven ter onderscheid van de Tweede Zeeweg ter plaatse van het oude slag van Schoorl naar zee

4 zie ook Tweede Zeeweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten n van de Heiblink 3 Genoemd naar de vrucht van de veel in de duinen

voorkomende eik 4

@ 870 Elzenboschje VN

@871 Fort (Het) HN/VN

®872 Fortblink

@ 873 Fortvlak

@ 874

VN

VN

Fransche haventje VN

@ 875 Frederiksblink

@ 876 Frederiksveld

@ 877 Frederiksweg

@ 878 Fuyck (De)

@ 879 Gagelweg

VN

VN

SN

VN

SN

SCHOORL 7

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Terrein ten o van de Paardenweide 3 In 1926 aangegeven als open duinvallei waarin

blijkbaar elzen groeiden 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Plek aan het einde van het Pad naar Zee of het oude

slag van Schoor! 3 Genoemd naar een 19de-eeuws militair object 4 Op SK ca 1914 aangeduid als De Forten Zie ook

Fortblink, Weg naar 't Fort

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten zo van Het Fort 3 Genoemd naar Het Fort 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (Fortvlakte) 2 Duinvallei achter de zeereep ten z van Het Fort 3 Genoemd naar Het Fort, zie aldaar 4 Voor verandering -vlak naar -vlakte vgl Pirolavlak

1 KPZ 1926 2 Kleine duinvallei ten zw van Groet 3 Tijdens de invasie van 1799 zouden Franse soldaten

hier een tentenkamp hebben opgeslagen 4 Snip 1992 p 1; Van der Zel 1992 p 3

1 2

3 4

1 2

3 4

KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 Duintop halverwege het Groote en het Kleine Ganzenveld Afgeleid van PN zie ook Frederiksveld (volgorde van naamgeving niet duidelijk)

KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 Duinvallei tussen het Groote Ganzenveld en de Mariavlakte Afgele i d van PN Zie ook Frederiksblink (volgorde van naamgeving niet duidelijk)

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad langs de w en z zijde van de Frederiksblink 3 Genoemd naar Frederiksblink cq -veld 4

1 US 1680/1745 2 Duinvallei ten n van de IJsbeer 3 Vermoedelijk zo genoemd wegens zijn wzw smal

uitlopende vorm 4 Vgl De Fuik onder Bergen

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad ten z van de Frederiksblink 3 Blijkbaar groeide hier veel gagel

SCHOORL 8

@ 880 Ganzenblink

@ 881

VN

Ganzenveld (Het) VN

@ 882 Ganzenveldweg SN

@ 881 Ganzenvlak

@ 883

VN

Gouden tientjes- VN kuil

@ 884 Grensblink

@ 885 Grensblinkweg

@ 886 Grensstuk

@ 887 Grensvlakte

@ 888 Grensweg

VN

SN

VN

VN

SN

4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Duintop ten no van het Groote Ganzenveld 3 Naam afgeleid van deze vallei 4

1 Gevers 1823 (Ganzenveld of Voorveld) i TK 1910i SK ca 1914 (Ganzen-Vlak)

2 Duinvallei in het z gedeelte van de Schoorlse duinen 3 Eertijds vermoedelijk een vochtige vallei waar ganzen

overwinterden 4 Zie ook Groote en Kleine Ganzenveld

1 VVV ca 1960 2 Pad in het zo van de Kleine Ganzenveld 3 Genoemd naar deze ligging 4

Zie Ganzenveld

1 KPZ 1926 2 Kleine duinvallei ten zzo van Camp 3 Op deze plaats zou ooit een gouden tientje zijn

gevonden 4 In de volksmondmeestal aangeduid als Tientjeskuil

zonder meer Snip 1992 p 4

1 KPZ 1926i VVV 1937i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Duintop tussen het Groote Ganzenveld en de grens

met Bergen 3 Genoemd naar deze ligging 4 Zie ook Grensvlakte, Scheiblink

1 VVV 1937; VVV 1950 2 Pad aan de o zijde van de Grensblink 3 Genoemd naar deze ligging 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960 (abusievelijk met één s) i SBB 1987

2 Terrein ten zw van de Oude Kweekerij 3 Genoemd naar zijn ligging tegen de grens met Bergen 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Ca 1 km landinwaarts gelegen duinvallei bij de grens

met Bergen 3 Genoemd naar deze ligging 4 Zie ook Grensblink, Grensblinkweg

1 TK 1910i SK ca 1914i VVV ca 1960 2 Pad langs de z zijde van de Oude Kweekerij 3 Loopt vlak langs de grens met Bergen 4

@ 889 Groenveld

@ 890 Groenveldslaan

@ 891 Groeter Zandgat

@ 892 Groeterrandweg

@ 893 Groeterweg

@ 894 Groote Bosch

@ 895

VN

SN

VN

SN

SN

VN

Groote Ganzenveld VN

@ 896 Groote Overval

@ 897 Groote vak

@ 898 Groote Zinke­polder

VN

VN

VN

SCHOORL 9

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinpan tussen het Koninginneduin en het Prinses­

seduin 3 Blijkbaar opvallend groen tussen de eertijds vrij

kale en droge duinen; het no deel was tamelijk drassig, het w deel behoorde tot de eerste proef­gebieden voor aanplant met Oostenrijkse den en spar (1865-69), waarvoor kalkbemesting is toegepast

4 Rus 1914 p 57-58; Pool 1981 ~ 90-91

1 TK 1910; SK ca 1914; SBB 1987 2 Verbindinga tussen Klimweg en Hoogeweg 3 Afgeleid van VN Groenveld 4

1 SBB 1987 2 Kleine duinvallei ten zw van Groet 3 Blijkbaar een zanderij voor lokaal gebruik 4 Ook genaamd Groeter Zandduin (Leijsen 1969 p 124-126)

Op dezelfde plaats vonden we de naam Paardenhemel, zie aldaar

1 VVV ca 1960 2 Pad langs de binnenduinrand ten z van Groet 3 Genoemd naar.deze ligging 4 Vgl Randweg en Verlengde Randweg

1 VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad, dat van Groet af in zzo richting het duin in

loopt 3 Genoemd naar het dorp 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld als Grote Bos) 2 Terrein ten n en nw van de Paardenweide 3 Wellicht in oorsprong natuurlijk bos, qua omvang

opvallend 4 Vgl Kleine Boschje

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld met één o) ; SBB 1987 (idem)

2 Duinvallei in het z gedeelte van de Schoorlee Duinen 3 Eertijds vermoedelijk een vochtige vallei waar ganzen

overwinterden 4 Zie ook Ganzenveld, Kleine Ganzenveld

Andere naam voor De IJsbeer, zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld met één o) ; SBB 1987 (Grote Vlak)

2 Terrein tussen de Lange Weg en de Hazenweg/Hoogeweg 3 Verhoudingsgewijs groot te beplanten terrein, althans

tot de aanleg van de Prins Bernhardlaan 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld met één o); SBB 1987 (idem)

SCHOORL 10

@ 640 Halve Galg (De) VN

@ 899 Hargen aan Zee NN

@ 900 Harger heideveld VN

@ 901 Hargergat VN

@ 902 Hargerplas WN/VN

@ 903 Hargerplasblinken VN

@ 904 Hargerstrandweg

@ 905 Hargerzeeweg

SN

SN

2 Duinvallei ca 1 km ten no van Schoor! aan Zee 3 Mogelijk heeft men pogingen gedaan deze vallei in

cultuur te brengen ('in te polderen'), doch heeft men deze moeten opgeven omdat men telkens in de drassige bodem wegzonk

4 Zie ook Kleine Zinkepolder

1 KPZ 1926i SBB 1987 2 Duin in de bocht van de Duinweg nabij de grens met

Bergen 3 Genoemd naar de nabij gelegen vroegere gerechtsplaats

van Bergen en Schoor!, die na de uitgifte van Schoor! als gewone ambachtsheerlijkheid in 1409 en de verheffing van Bergen tot hoge heerlijkheid in 1428 zal zijn gedeeld

4 Vgl het Halve Galgs Vlack op de grens van Castricum en Bakkurn Goettsch zj p 63 geeft een andere uitleg: 'In Aagtdorp stond de halve galg, een soort waarschuwingsbord voor dieven en stropers' i K v Lienen (pers meded) meldt dat er aan het begin van deze eeuw ter plaatse nog een eenvoudig houten kruis stond en wijst ook op de VN van een aan de overzijde gelegen perceel, De Dubbele Galg

Semi-officiële, doch niet op kaarten voorkomende naam voor de seizoensaccommodatie aan het einde van de Hargerstrandweg

1 KPZ 1926 2 Duinvallei ten zw van Hargen 3 Blijkbaar een bij Hargen behorend stuk heidegrond 4 Vgl Camper heideveld

1 2 3

4

1 2 3 4

VVV ca 1960 Zandafgraving ten w van Hargen Gat, ca 1526 door zandwinning voor de aanleg van de Slaperdijk onstaan en sindsdien gebruikt als 'voorhaven' voor de zandwinning die meer naar het zw plaatsvond tot 1968 Zie ook Zandmenne (rij) , Zandspoor, (Oude) Zandvaart

KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 Duinvallei ca 1 km ten zw van Hargen Oorspronkelijk natte, onder Hargen gelegen duinvallei

1 KPZ 1926 2 Duinmassief ten zw van de Hargerplas 3 Onbegroeide duintoppen (blinken) bij de Hargerplas 4

1 SBB 1987 (abusievelijk Harger strand) 2 Laatste gedeelte van de verharde weg van Hargen naar

Zee 3 Naam ontleend aan deze functie 4 Op KPZ 1926 nog Schuitegatspad

1 KPZ 1926; VVV ca 1-960 i SBB 1987 2 Eerste gedeelte van de verharde weg van Hargen naar

@ 906 Harriger veldt

@ 907 Hartjesnol

@ 908 Hazenpad

@ 909 Hazenweg

@ 910 Heiblink

®911 Heideweg

@ 912 Heiweg

®913 Helmweg

@ 914 Hoekweg

VN

VN

SN

SN

VN

SN

SN

SN

SN

SCHOORL 11

zee 3 Naam ontleend aan deze functie 4 VVV ca 1960 gebruikt deze naam ook voor de Harger­

strandweg

1 US 1680/1745 2 Duinvallei ter hoogte van de Hargerplas 3 Afgeleid van NN Hargen (zie onder b) 4

Niet op een der geraadpleegde kaarten; naam van een nol (rond duin) b i j Hargen, dat in 1934 evj werd afgegraven, oa voor de demping van het Rokin (zie Goettsch zj p 67 en Leij sen 1969 p 144) ; eerste deel van de naam is niet goed te duiden

1 KPZ 1926 (Hazenpaadje); VVV ca 1960 2 Pad ten no van de EendenblinK 3 Genoemd naar de hier blijkbaar voorkomende hazen

(hoewel het ook als spotnaam gebruikt kan zijn, bv wanneer stropers hierlangs aan de jachtopziener konden ontsnappen)

4 Vgl Hazenweg

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad ten nw van de Paardenweide 3 Genoemd naar de hier blijkbaar voorkomende hazen 4 Vgl Hazenpad

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten wnw van Schoorl, in het verlengde van

Nielsblink en Kraaijenvelds Blink gelegen 3 Blijkbaar een witte duintop die later met hei

begroeid is geraakt 4

1 2 3 4

1 2 3

4

1 2 3 4

VVV ca 1960 Pad langs o zijde van Bas z'n tuintje Genoemd naar de begroeiing

/

VVV ca 1960 Pad in het bosgebied tussen Heiblink en Berekuil Genoemd naar de hier voorkomende heide, ws als onderdeel van een systematische naamgeving Zie ook Bremweg, Buntgrasweg, Wilgenpad, Ze[e]denweg

VVV 1937; VVV 1950; VVV ca 1960 Verbinding tussen de Basweg en de Mosweg Genoemd naar de begroeiing

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Verlengde van Onderweg naar Langeweg 3 De weg snijdt een hoek van de Niels Blink af

. 4

SCHOORL 12

@ 915 Hoge Nolweg

@ 916 Hooge Rand

@ 917 Hoogenol

@ 918 Hoogeweg

@ 919 Hulppad

@ 896 IJsbeer (De)

@ 920 Jachtweg

@ 826 Jan Bas z'n tuintje

@ 921 Jean Bart

@ 922 Jean Bartsblink

SN

VN

VN

SN

SN

VN

SN

VN

VN

VN

1 VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad dat van Groet in wzw richting het duin in loopt

(VVV ca 1960 geeft naam aan andere zijde School­duinen)

3 Weg langs de Hoge Nol 4 Zie ook Hoogenol

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld met één o); SBB 1987 (idem)

2 Duin langs de Korte Smalle Weg en de Langeweg 3 Genoemd naar de steile helling 4

1 TK 1950 2 Duin achter Groet 3 Relatief hoog, rond binnenduin (nol) 4 Zie ook Hoge Nolweg

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV 1950 (één o) 2 Pad ten o van de Paardenweide 3 Naam ingegeven door de relatief hoge ligging 4 Zie ook Verlengde Hoogeweg

1 WK 1934 2 Pad in het verlengde van de Wilhelminalaan, later

het n deel daarvan 3 Blijkbaar als noodpad aangelegd 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten w van het Kleine Ganzenveld 3 ws een opvallend witte (' ijsbeer- kleurige' ) blinkerd 4 Op KPZ 1926 ook genoemd Groote Overval, wellicht

1 2 3 4

vanwege een steile helling Zie ook Berekuil, Kleine Overval

VVV ca 1960; SBB 1987 Pad langs de n zijde van de Heiblink Wellicht een oud jagerspad

/

Meer officiële naam voor Bas z'n tuintje; zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 zeeduin even ten n van Hargen aan Zee 3 Afgeleid van de naam van een op 9 feb 1889 bij paal

27 gestrand schip 4 SBB 1987 plaatst naam ter hoogte van de Jean Barts­

blink; zie aldaar

1 KPZ 1926; SBB 1987 (Jean Bart) 2 Duintop ten nnw van Hargen aan Zee 3 Naam afgeleid van of gegeven in combinatie met de

VN Jean Bart 4 SBB 1987 geeft onjuiste plaats aan

@ 923 Jodenkerkhof

@ 924 Julianalaan

@ 925 Juttersweg

@ 926 Kamperduin

@ 927 Kattengat

@ 928 Keet en

@ 929 Keetweg

@ 930 Keuken

@ 931 Keukenpad

@ 932 Keukenweg

VN

SN

SN

HN

VN

SCHOORL 13

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Terrein aan de duinvoet even ten nw van het centrum

van Schoorl 3 Hier lag in het begin van de 17de eeuw de eerste

officiële Joodse begraafplaats van Nederland 4 Goettsch zj, p 72-73

1 SK ca 1914 (Prinses Julianalaan) i KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987

2 Verbindingsweg tussen Blijdesteinsweg en Langeweg 3 Genoemd naar Prinses Juliana, geboren in 1909 4 Vgl Wilhelminalaan

1 VVV ca 1960 2 Pad lopend van de Hargerplas in zw richting 3 · Genoemd naar de strandjutters 4

1 TK 1910 2 Herberg ter hoogte van paal 26 3 Genoemd naar het Camperduin 4 Leijsen 1969 p 151 geeft Koffiehuis Camperduin aan

Zee (1904)

1 2

3 4

KPZ 1926 i VVV ca 1960 Kleine duinvallei blink Aanduiding voor een Rentenaar 1990 p 27

(Kattegat) i SBB ca 1960 (idem) aan de nw zij de van de Eenden-

nauwe doorgang ev

HN/VN 1 SK ca 1914; KPZ 1926 (De Keeten) i VVV 1950 (idem) i VVV ca 1960 (De Keten)

SN

VN

SN

SN

2 Aanduiding van bebouwing tennnovan de Paardenweide 3 Aanvankelijk geen echte HN, doch soortnaam; later

geworden tot plaatsaanduiding of VN 4

1 TK 1910i SK ca 1914; VVV ca 1960 2 ~ad o lopend langs de Paardenweide naar enkele

werkketen 3 SK ca 1914 vermeldt hier Keeten 4 Zie ook Verlengde Keetweg

1 KPZ 1926 2 Terrein ca 1 km ten zw van Catrijp 3 Mogelijk verband met koekepanvormige duinvallei 4 Zie ook Keukenpad, Keukenweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten no van de Eendenblink 3 Afgeleid van VN 4 Vgl Keukenweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten o van de Eendenblink 3 Afgeleid van VN 4 Vgl Keukenpad

SCHOORL 14

@ 933 Kiefte veldt (Het)

@ 934 Kippenboschje

@ 935

VN

VN

Klein Zwitserland VN

@ 936 Kleine boschje VN

@ 937 Kleine Ganzenveld VN

@ 938 Kleine Kweekerij VN

@ 939 Kleine Overval (De)

@ 940 Kleine wegje

@ 941 Kleine Zinke­polder

VN

SN

VN

1 US 1680/1745 2 Vallei tussen Ganzen- en Nielsblink, als na uitloper

van het Groote Ganzenveld 3 Genoemd naar de daar verblijvende kieviten 4 Vgl Groot Kieften vlack (Heemskerk)

1 KPZ 1926i VVV 1937i VVV 1950 (gespeld zonder eh) 2 Terrein bij Hoogeweg/Groenveldslaan 3 Ws een plek waar kippen werden gehouden 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Duin ten zzw van het dorp Schoor! 3 Het achtergelegen duin is het hoogste van Schoor!

(54 m) i de naam zal zijn gegeven als gevolg van de Zwitserland mode in de late 19de eeuw

4 Ook een pension ter plaatse draagt deze naam, echter pas na 1930 i daarvoor heette het Dennenlust (Leij sen 1969 p 25-26)

1 KPZ 1926 i VVV 1937 (Klein Boschje); VVV ca 1960 (zonder eh) i PWN 1987

2 Kleine duinpan aan z zijde Langeweg 3 Waarschijnlijk zo genoemd ter onderscheiding van

het Groote Bosch, zie aldaar 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 2 Duinvallei in het hart van de Schoorlse Duinen 3 Eertijds vermoedelijk een vochtige vallei waar ganzen

overwinterden 4 Zie ook Ganzenveld en Groote Ganzenveld

1 KPZ 1926 2 Perceel in het o van het Kleine Ganzenveld 3 Tussen 1912 en 1923 in gebruik als kwekerij; met

zijn oppervlak van ca 7500 m2 blijkbaar kleiner dan die bij de Blijdensteinsweg

4

1 ' KPZ 1926 2 Duintop ten nnw van de Mariavlakte 3 Naam in samenhang met De Groote Overval of IJsbeer,

betekenis onduidelijk; misschien is er verbandmet een steile helling

4

1 SK ca 1914i VVV ca 1960 2 Pad tussen de Staringaweg en de Koninginneweg 3 Het pad was blijkbaar smaller dan de meeste andere

paden ter plaatse 4

1 KPZ 1926i VVV ca 1960; SBB 1987 2 Kleine duinvallei ca 500 m ten nw van de Groote

zinkepolder (VVV ca 1960 geeft naam teveel naar nw weer)

3 Wellicht heeft men pogingen gedaan om deze vallei

@ 942 Klimduin

@ 943 Klimweg

@ 944 Kolk (De)

@ 945 Konijnengat

@ 946 Konijnenpad

@ 947 Koninginneduin

@ 948 Koninginneweg

@ 949

VN

VN

VN

VN

SN

VN

SN

Korte Smalle weg SN

@ 950 Kraaijenvelds Blink

@ 951 Kweekerij

VN

VN

SCHOORL 15

in cultuur te brengen (' in te polderen' ) , maar heeft men deze moeten opgeven omdat men telkens in de drassige bodem wegzonk

4

1 2

3

4

Zie ook Groote Zinkepolder

Andere naam voor Speelduin 1 zie aldaar

TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 Weg vanaf de Duinweg westwaarts voerend en aan­sluitend op het oude slag van Schoorl naar zee Het pad loopt steil tegen de helling van het hoogste duin (54 m) op Vgl Steile wegje

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Duinterrein n van het Koninginneduin 3 Mogelijk oorsprong van een duinbeek 4

1 KPZ 1926 2 Terrein aan o zijde van het Uilenduin 3 Genoemd naar konijn(vangst) ter plaatse; mogelijk

ook kleine zanderij 4

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Afstekertja van Basweg/Langeweg naar Mosweg 3 Wellicht een wildspoor 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Ca 1 km ten z van Schoorl gelegen duin 3 Genoemd naar koningin Emma en/of Wilhelmina 4 Vgl Koninginneweg 1 Prinsessenduin

1 SK ca 1914; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad tussen de Klimweg en de Randweg 3 Ws afgeleid van het Koninginneduin 4

/

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Verbinding tussen de Keeten en de Lange Weg/Mosweg 3 Genoemd naar de vorm van het pad; het element 'kort 1

4

zal mede zijn gegeven ter onderscheid van de Smalle Weg, zie aldaar

1 TK 1910; KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 (gespeld met y)

2 Duinmassief ca 1.5 km ten w van het dorp Schoorl 3 Witte 1 onbegroeide duintop bij een veld waar kraaien

vertoefden cq werden bejaagd; mogelijk afgeleid van FN

4 Ook aangeduid met de naam Kraaievaart

Zie Oude Kweekerij

SCHOORL 16

@ 952 Langeweg

@ 953 Leeuwenkuil

@ 954 Linksche Rand

@ 955 Lovinkslaan

@ 956 Mariablink

@ 957 Mariavlakte

@ 958 Mariaweg ( 1)

@ 959 Mariaweg (2)

@ 960 Meeuwenrand

SN

VN

VN

SN

VN

VN

SN

SN

SN

1 TK 1910; SK ca 1914; KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Onderdeel van het pad, dat van de dorpskern van

Schoorl naar zee loopt alsmede een verlenging daarvan in zo richting

3 Naam ingegeven door de lengte van het pad 4 Deze verbinding (slag) staat al op US 1680/1745

aangegeven, doch zonder naam Zie ook Tweede Zeeweg

1 VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinvallei ten n van de Mariavlakte 3 Mogelijk verwijzing naar de Bijbelse Leeuwenkuil;

het zou dan een aanduiding zijn voor een plek waar het niet zo aangenaam toeven was

4 De naam moet in elk geval in samenhang met de Berekuil worden gezien KPZ 1926 geeft hier duintop De Kleine Overval, vgl de naam De Gr0ote Ove_rval voor De IJsbeer

1 KPZ 1926 2 Duinrand bij de zanderij onder Bregtdorp 3 Situering binnenduinrand gezien vanuit Schoorl 4

1 TK 1910; SK ca 1914; KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Verbindingweg tussen de kwekerij en de woningen bij

de Paardenweide 3 Lovink was directeur-generaal van Landbouw en

directeur van de Heidemij ; in beide functies is hij nauw betrokken geweest bij de bebossing van de Staatsduinen vanaf 1894

4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten no van de Mariavlakte 3 Afgeleid van PN (zie volgend lemma) 4 Deel van een complex van drie namen, waarvan de

ontstaansvolgorde niet bekend is; zie ook Mariavlakte en Mariaweg en tevens onder Blinkert(s)

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 DUinvallei ten n van het Frederiksveld 3 ' Zou genoemd zijn naar Maria Catharina, dochter van

burgemeester J Peeck (1817-1840) 4 Zie ook Mariablink en Mariaweg

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Weg tussen Mariablink en Mariavlakte 3 Naam ontleend aan beide Maria- toponiemen 4 Zie ook het volgend lemma

1 SBB 1987 2 Weg ter plaatse van het oude slag van Schoorl naar

zee 3 Naam ontleend aan de Mariablink en/ of de Mariavlakte;

een eerdere naam is Tweede Zeeweg, zie aldaar 4 Zie ook het vorig lemma

1 VVV ca 1960; SBB 1987

@ 961 Meeuwennol

@ 962 Meeuwenweg

@ 963 Middenweg

@ 844 Middelste Botjesnollen

@ 964

VN

SN

SN

VN

Mooie Stuk (Het) VN

@ 965 Mosweg

@ 966 Muizenweg

@ 967 Munnikennol

@ 968 Munnikenweg

@ 969 Natteweg

SN

SN

VN

SN

SN

SCHOORL 17

2 Pad even ten noorden van de Heiblink 3 Blijkbaar genoemd naar een hier aanwezige meeuwen­

kolonie 4 Vgl Meeuwennol, Meeuwenweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Duinterrein tussen de Groote en de Kleine Zinkepolder 3 Ws genoemd naar meeuwenkolonie ter plaatse 4 Vgl Meeuwenrand, Meeuwenweg

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Pad over de Mariablink 3 Ws genoemd naar meeuwenkolonie ter plaatse 4 Vgl Meeuwenrand, Meeuwennol

1 KPZ 1926 2 Pad dat vanaf de Waterboschvlakte midden op de

Frederiksblink aanloopt 3 Naam ingegeven door dit verloop 4

Zie Botjesnollen

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Terrein tussen Lovinkslaan en Spijkerboor 3 Blijkbaar een plek waar de aanplant goed gedijde 4 Vgl Slechte Stuk

1 2 3 4

1 2

3

4

1 2 3

4

TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 Verbindingsweg Klimweg - Langeweg Genoemd naar de begroeiing

VVV ca 1960; SBB 1987 Pad, dat zich vanaf het Kattengat in o en zo richting naar de Schoorlse Zeeweg slingert Naam ws gegeven met een knipoog naar die van het ~)at tengat

KPZ 1926 Duin bij De Oorsprong Mogelijk een herinnering aan grondbezit ter plaatse van de Abdij van Egmond; Pool 1981 p 85.-86 geeft PN Vgl de Munnikenweg bij Hargen, die naar de Abtskoog leidde; zie Zeiler 1993 p 219-220

1 KPZ 1926 2 Eerste deel van de Schoorlse Zeeweg 3 Zie vorig lemma 4 Zie ook Schoorlse Zeeweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad in het verlengde van de Blinkweg tussen

Julianalaan en Wilhelminalaan

SCHOORL 18

@ 970 Ni elsblink VN

@ 842 Nieuwe Boschweg SN

@ 971 Nieuwe Schuiten- VN gat

@ 972 Nieuwe Weg

@ 973 Nok

@ 974 Nokweg

@ 975 Nollen (De}

@ 844 Noordelijke Botjesnollen

@ 976 Onderweg

@ 977 Ontginning (De)

SN

VN

SN

VN

VN

SN

VN

3 Het loopt door een eertijds vochtige duinvallei nabij de Waterhoentjesplas

4 De naam is in Kennemerland vrij gewoon (Bergen, Wimmenum, Heemskerk)

1 TK 1910; KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinmassief aan de o zij de van het Groote Ganzenveld 3 Oorspronkelijk niet begroeid duin of blinkerd,

gecombineerd met PN 4

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 (gespeld zonder eh} 2 Pad ten zw van de Paardenweide 3 Blijkbaar een jongere verbinding dan de Oude

Boschweg; zie aldaar 4

1 KPZ 1926 2 Duinvallei ten zo van het Oude Schuitengat 3 Blijkbaar lag hier ooit een slufter, die diende als

berg- of schuilplaats voor schepen 4 Rentenaar 1977 p 371 Zie ook Oude Schuitengat,

Tjalkshoek, Schuitengatsnol

1 2

3 4

1 2

3 4

1 2 3 4

1 2 3 4

VVV ca 1960 (Nieuweweg) ; SBB 1987 Verharde weg, lopende langs de w zij de van de bebossing vanaf Hargen tot nabij de Berekuil De weg is vrij recent

TK 1910 48 m hoge duintop in het uiterste zo van de Schoorlse duinen Naam gegeven naar analogie van de nok van een dak SBB 1987 vermeldt abusievelijk Schoorlse Nol; tussen 1915 en 1935 komt de naam Schoorlse Nok in zwang

SK ca 1914; VVV ca 1960 Pad naar de top van de Nok Nyam afgeleid van het betreffende duin

KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 Duinterrein ten zw van de Paardenweide Dit waren blijkbaar opvallend ronde duintjes

Zie Botjesnollen

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad ten nw van de Paardenweide 3 Naam ingegeven door de loop langs de voet van de

Nielsblink 4

Bij Rus 1914 p 52-56 het tot dan toe beboste gedeelte

@ 978 Oorsprong

@ 979 Oostweg

@ 980 Oriënteertafel

@ 981 Oude Afzanderij

@ 843 Oude Boschweg

@ 951 Oude Kweekerij

@ 982

VN

SN

VN

VN

SN

VN

Oude Schuitengat VN

@ 983 Oude Swarte veldt VN (Het)

@ 984 Oude Weide (De)

@ 985 Paardenhemel

VN

VN

SCHOORL 19

van de Staatsduinen

Zie onder b

1 VVV ca 1960 2 Pad ten n van de Heiblink 3 De naam is duidelijk, alleen niet ten opzichte

waarvan 4

1 KPZ 1926; WK 1934 2 Object op hoogste duintop bij Schoorl 3 Geen zuivere VN, meer objectnaam 4 Zie ook Zonneduin

1 KPZ 1926 2 Zanderij onder Bregtdorp 3 Voormalige zanderij 4

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 (gespeld zonder eh)

2 Pad ten nw van de Paardenweide 3 De naam Boschweg zal afgeleid z~Jn van het daar

gelegen Groote Bosch, de eerste bosaanplant of wellicht nog een restje natuurbos; Oude toegevoegd na aanleg van de Nieuwe Boschweg

4 Zie ook Groote Bosch, Nieuwe Boschweg

1 TK 1910 (Kweekerij); SK ca 1914 (idem); KPZ 1926; VVV ca 1960 (Oude Kwekerij); SBB 1987 (idem)

2 Ca 1 km ten wnw van het pompstation gelegen terrein 3 Van soortnaam (boomkwekerij van SBB) tot veldnaam

geworden 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Kleine duinvallei ter hoogte van de strandafgang ~n Hargen aan Zee

3 / Blijkbaar lag hier ooit een slufter, die diende als schuil- of bergplaats voor schepen

4 Rentenaar 1977 p 371; zie ook Nieuwe Schuitengat, Schuitengatsnol en Tjalkshoek

1 US 1680/1745 2 Duinvallei ca 1.5 km ten zw van Groet 3 Mogelijk genoemd naar de vrijgestoven zwarte

veenbanken ter plaatse 4 Vgl het op Beeldsnijder 1575 vermelde Suarte velt;

zie ook Zwarte Veld

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1960 2 Terrein in het nw van het Groote Ganzenveld 3 Herinnering aan vroeger agrarisch gebruik 4

1 KPZ 1926

SCHOORL 20

@ 986 Paardenweide

@ 987 Pad naar Zee

@ 988 Pad van 29

@ 989 Pad van Steven Schelde

@ 990 Parnassiavallei

@ 991 Patrijzenduin

VN

SN

SN

SN

VN

VN

@ 992 Patrijzenduinweg SN

@ 993 Pirolavallei

@ 994 Pirolavlak

@ 995 Plaggenweg

VN

VN

SN

2 Terrein ten zw van Groet 3 Begraafplaats van paarden, vlg locale traditie na

de invasie van 1799; een andere overlevering wil, dat hier paarden werden begraven die tijdens het werk in de zandmennerij van het Hargergat waren bezweken

4 Snip 1992 p 1; Van der Zel 1992 p 3

1 SK ca 1914; KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Open terrein aan de Lovinkslaan 3 Waarschijnlijk stonden hier paarden die in de bosbouw

werden gebruikt 4

Zie Tweede Zeeweg

1 KPZ 1926 ( ... of Rozendaalspad) 2 Andere benaming voor het Razendaaispad 3 Het pad kwam ca 400 m ten n van paal 29 op het strand

uit 4 Zie ook Rozendaalspad

1 KPZ 1926 (Pad naar SS); VVV ca 1960 2 Pad ten o van de Baaknol 3 Afgeleid van PN 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinvallei achter de zeereep ten na van paal 31 3 Genoemd naar de hier (vroeger) voorkomende parnassia 4

1 TK 1910; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duingebied ten nw van de Nok 3 Genoemd naar de hier voorkomende patrijzen 4

1 VVV ca 1960 2 Pad lopend door het Patrijzenduin 3 / Naam afgeleid van deze locatie 4

1 SBB 1987 2 Duinvallei ten n van de Hargerzeeweg 3 Genoemd naar de hier groeiende pirola 4 Vgl Pirolavlakte

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (Pirolavlakte) ; SBB 1987 (idem) 2 Duinvallei achter de zeereep op de grens met Bergen 3 Genoemd naar de hier groeiende pirola 4 In de volksmond nog altijd bekend als Pirolavlak;

vgl Pirolavallei

1 VVV ca 1960 2 Pad ten o van de Eendenblink 3 Ws een herinnering aan het hier beoefende plagge­

steken

@ 996 Platte Blinkje

@ 997 Populierenweg

@ 998 Prins Bernhard-laan

@ 924 Prinses Juliana-laan

@ 999 Prinsesseduin

@ 1000 Punt (De)

@ 1001 Randduin

@ 1002 Randweg

@ 1003 Rechteweg

@ 1004 Reigersbosch

VN

SN

SN

SN

VN

VN

VN

SN

SN

VN

SCHOORL 21

4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop aan no zijde van het Frederiksveld 3 Oorspronkelijk een onbegroeide en blijkbaar opvallend

platte duintop 4 Vgl Tafelnol

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad aan de o zijde van de Mariablink 3 Genoemd naar de begroeiing 4

1 2

3

4

1 2 3

4

VVV ca 1960; SBB 1987 Pad door het Groote Vak, lopende in het verlengde van de Oude Boschweg Genoemd naar Bernhard van Lippe Biesterveld, die in 1937 met prinses Juliana trouwde

Zie Julianalaan

KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 Duin aan w zijde van het Groenveld Waarschijnlijk zo genoemd naar analogie van het aan de andere zij de van het Groenveld gelegen Koninginne­duin, zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Duinterrein in z van het Groote Vak 3 Oorspronkelijk een puntvormig, open valleitje 4

1 KPZ 1926 2 Binnenduinrand ten zo van Klein Zwitserland 3 Geeft situering weer 4 ~1 Linksche Rand, De Tweede Rand

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad aan de o zijde van het duin, min of meer

evenwijdig aan de Postweg 3 Naam ingegeven door de ligging tussen de binnen­

duinrand en De Tweede Rand, zie aldaar 4 Zie ook Verlengde Randweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten w van Catrijp 3 Naam ingegeven door het korte, rechte verloop 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld zonder eh) ; SBB 1987 (idem)

2 Terrein in het o deel van het Groote Ganzenveld 3 Hier broed(d)en reigers 4 Vgl het Reigerbosch onder Bergen

SCHOORL 22

@ 1005 Rietplas

@ 1006 Rijksduinen

@ 1007 Ronde Boschje (Het)

@ 1008 Rondeweg

@ 1009 Rozenweg

@ 988 Rozendaalspad

@ 1010 Ruigeweg

@ 1011 Scheiblink

@ 1012 Schip (Het)

VN

VN

VN

SN

SN

SN

SN

VN

VN

1 KPZ 1926 2 Meertje ten w van het Waterboschje 3 Meertje waarin riet groeide 4

1 SK ca 1914 2 De Schoorlse duinen 3 Genoemd naar het Rijk als eigenaar 4 Zie ook Staatsduinen

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Terrein ten n van de Hoogeweg 3 Blijkbaar was dit bosje tussen twee open terreinen,

het Kippenboschje en De Punt, opvallend rond van vorm

4

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad ten w van de Nok 3 Zo genoemd wegens het ronde verloop 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad lopend tussen de Julianalaan en de Wilhelminalaan 3 In dit deel van de vallei groeiden voor de bebossing

blijkbaar opvallend veel rozen; welke soort, is niet duidelijk, het kan behalve om 'echte' rozen ook om wilgeraasjes gaan

4 Vgl Rozenduin onder Bergen en Bloemberg onder Heemskerk

1 KPZ 1926 2 Thans verdwenen pad in het verlengde van de paden

die bij de Berkenstoof samen kwamen 3 Mogelijk afgeleid van FN of naam van een gestrand

schip (en dan indirect van NN) ; een verwij zing naar een met rozen begroeide duinvallei is gezien de vorm daal ipv dal minder ws

4

/

1 - TK 1910; VVV ca 1960 2 Pad tussen Onderweg en Oude Boschweg 3 Liep blijkbaar door ruige begroeiing 4

1 KPZ 1926ï VVV ca 1960 2 Duin ten nw van het pompstation 3 Het duin ligt op de schei (grens) met Bergen 4 Oudere vermeldingen zijn 1732 (Scheijdblenk;

Speelwagen 1951 p 309) en 1828 (Scheiblink; Van Steijn, Duinbebossing)

1 KPZ 1926 2 Terrein ten w van het begin van de Schoorlse Zeeweg 3 Mogelijk duin dat qua vorm wat aan een schip deed

denken 4

@ 1013 Schippad

@ 1014 Schoolduinen

@ 1015 Schoorl aan Zee

@ 1006 Schoorlsche Duinen

@ 973 Schoorlsche Nok

@ 1016 Schoorlse Zeeweg

@ 1017 Schuinweg

@ 1018 Schuitengatsnol

@ 1019 Schuitengateweg

@ 1020 Schuthok (Het)

SN

VN

NN

VN

VN

SN

SN

VN

SN

VN

SCHOORL 23

1 VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad van het Jodenkerkhof naar de Heiblink 3 Afgeleid van VN Het Schip, zie aldaar 4

1 KPZ 1926 2 Duinmassief direct ten w van Groet 3 Mogelijk speelterrein voor de Groeter schooljeugd 4

Semi-officiële, doch niet op kaarten voorkomende aanduiding van de seizoensaccommodatie aan het einde van de Schoorlse Zeeweg Vgl VVV ca 1960, waarop de plek als Strand Schoorl staat aangeduid

1 Merula 1605 (Schoe[r]ler Duyn[en]; Blaeu 1660 (De Scharel Duynen) ; TK ca 1985

2 Het duingebied onder Schoorl 3 Naam afgeleid van deze ligging 4 Zie ook Rijksduinen, Staatsduinen

1 2 3

4

1 2

3 4

1 2 3 4

Zo KPZ 1926; VVV ca 1960 (zonder eh); zie verder onder Nok

VVV ca 1960; SBB 1987 Verharde weg van Schoorl naar zee In fasen aangelegde wegverbinding, waarvan het laatste gedeelte omstreeks 1950 gereedkwam Vgl Eerste, Tweede Zeeweg en Hargerzeeweg Het eerste gedeelte werd ook Munnikenweg genoemd (mogelijk naar PN) of Duitse Weg (Duitse krijgsgevangenen tijdens WO I hadden aan de aanleg gewerkt; de naam heeft dus een andere herkomst dan de Duitse Weg bij Bergen)

VVV ca 1960 Afstekertje van de Julianalaan naar de Blijdens­teinsweg Zo genoemd door het schuine verloop /

KPZ 1926 Duin tussen de beide Schuitengaten Nol, rond duin, tussen het Oude en Nieuwe Schuitengat

1 KPZ 1926 2 Pad op plaats van de Harger Strandweg 3 Genoemd naar het Oude en Nieuwe Schuitengat, zie

aldaar 4

1 KPZ 1926 2 Terrein op ca 1 km ten z van Groet 3 Plaats waar loslopend vee tegen betaling (van een

boete) werd opgesloten 4 Vgl Schut Hoek onder Egmond

SCHOORL 24

@ 1021 Schuthokweg

@ 1022 Seinpaal

@ 1023 Slangenweg

@ 1024 Slechte Stuk

@ 1025 Sleeppad

@ 1026 Sleepweg

@ 1027 Smalleweg

@ 1028 Snippenweg

@ 1029 Soldatenkuil

@ 942 Speelduin

SN

VN

SN

VN

SN

SN

SN

SN

VN

VN

1 VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad tussen Groeterweg en Nieuwe Weg 3 Naam afgeleid van Het Schuthok 4 SBB 1987 spelt abusievelijk Schuthakweg

1 TK 1910; KPZ 1926 2 Object dat op het Camperduin stond tussen 1889 en

1940 3 Soortnaam, eigenlijk geen VN 4 Duinstreek 2 mei 1989 (met foto); fiche PJMI vermeldt

naam Seinpostduin in krantebericht uit 1969

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad tussen Blijdensteinsweg en Groenveldslaan 3 Waarschijnlijk zo genoemd wegens het slingerend

verloop 4 Vgl Slangelaantje onder Bergen

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Terrein direct n van het pompstation 3 Blijkbaar zo genoemd omdat er weinig wilde groeien 4 Vgl Mooie Stuk

1 VVV ca 1960 2 Pad aan zo voet van de Frederiksblink 3 Ws werd hier hout (of jachtbuit?) langs gesleept 4 Vgl Sleepweg

1 VVV ca 1960 2 Pad ten w van Catrijp 3 Zie vorig lemma 4

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad over de Nok 3 Blijkbaar was dit pad smaller dan de andere duinpaden 4

1 KFZ 1926; VVV ca 1960 2 ' Pad ten w van de Frederiksblink 3 Genoemd naar de vogelsoort snip of naar FN Snip 4

1 KPZ 1926 2 Kleine vallei ten zw van Camp 3 Mogelijk een herinnering aan de invasie van 1799 4

1 WK 1934 2 Duinhelling even ten nw van Schoorl 3 Gebruikt om te spelen (niet alleen door kinderen) 4 Ook genoemd Klimduin, 't Witte Duin en Hoogeduin

(Leijsen 1969 p 38; 1903) Vgl Speelduin (Bergen, Castricum)

@ 1030 Spijkerboor VN

@ 1031 Sprinkhanenvlakte VN

@ 1032 Spycker veldt

@ 1033 Staats-Bosschen

@ 1006 Staatsduinen

@ 1034 Staringsweg

@ 1035 Steile wegje

@ 1036 Sternvlak

@ 1037 Sternweg

@ 1038

VN

VN

VN

SN

SN

VN

SN

SCHOORL 25

1 TK 1864 (Achterveld of Spijkerboor); KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987

2 Duinterrein zw van de Nielsblink 3 Komt als WN, SN en NN elders innen w van Nederland

voor; er is meestal een relatie aanwijsbaar met de op het stuk gereedschap lijkende vorm; in het terrein zou nog de rest van een sloot aanwezig zijn die met deze naam in verband zou kunnen staan; het behoort tot de ontginningen van Staring uit de jaren 1865-69; relatie met oudere VN Spycker veldt (zie aldaar) minder ws

4 Rus 1914 p 57-58; Beekman 1930 p 159

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinterrein tussen de Slangenweg en de Tusschenweg 3 Genoemd een in 1896-97 opgetreden sprinkhanenplaag 4 Hilgen en Slings 1981 p 35

1 US 1680/1745 2 Duinvallei ongeveer ter plaatse van het Kleine

Ganzenveld 3 Van spijker in betekenis graanschuur? 4

1 WK 1934 2 Aanduiding van de bossen onder SBB 3 Naam ontleend aan de Staat als eigenaar/beheerder 4 Zie ook Staatsduinen

1 VVV 1937; VVV 1950 2 De Schoorlse duinen 3 Genoemd naar de Staat als eigenaar 4 Zie ook Rijksduinen

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad tussen de Groenveldlaan en de Randweg 3 Vernoemd naar de geoloog en landbouwkundige W C H

Staring, die hier in de jaren 1865-69 proefontgin­ningen uitvoerde

4 ,ie ook Asjesveld, Groenveld en Spijkerboor

1 SK ca 1914 2 Pad ca 700 m ten z van de Klimweg 3 Genoemd naar de steile helling van de binnenduinrand,

waarlangs het pad omhoog loopt 4 Ws hetzelfde als het Stillepad, zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Kleine duinvallei aan zw zijde van de Eendenblink 3 Genoemd naar hier verblijvende (broedende) sterns 4 VVV ca 1960 geeft de naam teveel naar het zw aan

1 VVV ca 1960 2 Pad ten o van de Eendenblink 3 Ws geïnspireerd door de VN Sternvlak 4

SCHOORL 26

Steynweg {dr van) SN

@ 1039 Stille Strand

@ 1040 Stillepad

@ 1041 -

VN

SN

Strand Camperduin NN

@ 1015 Strand Schoorl

@ 1042 Suarte velt

@ 1043 Tafelnol

@ 1044 Tafelvlakte

@ 883 Tientjeskuil

@ 1045 Tjalkshoek

@ 1046 Torenpad

NN

VN

VN

VN

VN

VN

SN

1 VVV 1950; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Westelijke verbindingsweg van de Blijdesteinsweg

met de zeeweg 3 Vernoemd naar de bosbouwkundige J A van Steyn 4

1 VVV ca 1960 2 Strand te Hargen aan Zee 3 Op het zgn stille strand was het vrij zonnen en baden 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Pad ca 700 m ten z van de Klimweg 3 Is stille een verbastering van steile? 4 Zie ook Steile wegje

1 VVV ca 1960 2 Aanduiding van het strand ten zw van het dorp

Camperduin 3 Genoemd naar deze ligging 4 Geen zuiver toponiem, meer soortnaam, die echter

nooit heeft geleid tot een begrip Camperduin aan Zee

Zie Schoorl aan Zee

Benaming van een vallei achter de zeereep in de Schoorlse Duinen op de kaart van JJ Beeldsnijder uit 1575; zie verder onder Oude Swarte Veldt

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duin ten na van Schoorl aan Zee 3 Oorspronkelijk blijkbaar rond, later afgeplat duin;

top nu 28.5 m 4 TK 1950 geeft abusievelijk Tafelnok 4 Vgl De Drie Tafels en 't Platte Blinkje

1 KPZ 1926 {Tafelvlak); VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinvallei achter de zeereep bij Schoorl aan Zee 3 ~am waarschijnlijk afgeleid van de nabijgelegen

4

' Tafelnol, hoewel ook het omgekeerde het geval kan zijn

Andere (verkorte) benaming voor de Gouden Tientjes­kuil, zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinvallei ten zo van Hargen aan Zee 3 Mogelijk oude slufter, waar men met tjalken in kon

zeilen 4 Vgl Nieuwe en Oude Schuitengat

1 WK 1934; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Pad lopend over de hoogste duintop bij Schoorl 3 Genoemd naar de uitzichttoren ter plaatse 4 Zie ook 't Torentje

@ 829 Torentje (' t)

@ 1047 Trechter

@ 1048 Tuinen

@ 1049 Tuinpad

@ 1050 Tusschenstuk

@ 1051 Tusschenweg

@ 1052

SCHOORL 27

HN/VN 1 2 3 4

WK 1934 (Het Torentje); SBB 1987 Duinterrein bij Schoorls hoogste top Genoemd naar de uitzichttoren ter plaatse Zie ook Torenpad

VN

VN

SN

VN

SN

1 KPZ 1926 2 Kleine duinvallei ten o van Tafelnol 3 Genoemd naar de vorm 4 Vgl De Fuik, Spijkerboor

1 WK 1934 2 Terrein tussen Julianalaan en Wilhelminalaan 3 Blijkbaar in gebruik als kwekerij 4

1 VVV ca 1960 2 Pad aan no zijde van de Heiblink 3 Ws herinnering aan de vroegere omheining van de

Heiblink 4

1 KPZ 1926; SBB 1987 (gespeld zonder eh) 2 Duinterrein tussen de Blijdesteinsweg en de

Lovinkslaan 3 Waarschijnlijk zo genoemd wegens de ligging tussen

beide genoemde wegen, die tot de oudste verbindingen behoren

4 Zie ook Tusschenweg

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 (gespeld zonder eh) _

2 Verbinding tussen de Blijdesteinsweg en het complex Paardenweide

3 De naam is ws afgeleid van die van het Tusschenstuk, zie aldaar

4

Tweede Rand (De) VN 1 KPZ 1926i VVV 1937i VVV 1950

@ 987 Tweede Zeeweg SN

@ 1053 Uilenduin VN

2 Ça 1 km ten w van Aagtdorp gelegen duinkam 3 / Vanaf de landzijde gerekend is dit een soort tweede

binnenduinrand 4 Zie ook Randweg, Verlengde Randweg

1

2

3

4

1 2 3 4

KPZ 1926 (gespeld 2e Zeeweg) i VVV 1950 (idem) i VVV ca 1960 (idem) Weg in het verlengde van de Langeweg, doorlopend naar het strand bij 't Fort Ofschoon de weg onderdeel uitmaakt van het oude slag van Schoorl naar zee, is deze naam ingegeven door het ontstaan van een Eerste Zeeweg in het verlengde van de Blijdensteinsweg Op SK ca 191 aangeduid als Pad naar zee i de huidige naam is Mariaweg, zie aldaar i zie ook Eerste Zeeweg

KPZ 1926i VVV ca 1960i SBB 1987 Ca 750 m ten zw van Schoorl gelegen duin Genoemd naar hier verblijvende uilen Zie ook Uilenpad (de volgorde van naamgeving is niet

SCHOORL 28

@ 1054 Uilengat

@ 1055 Uilenweg

@ 1056 Uitkijkpad

@ 1057 Verbrande Punt (De)

@ 1058

VN

SN

SN

VN

Verlengde Hooge- SN weg

@ 1059 Verlengde Keetweg SN

@ 1060 Verlengde Randweg SN

@ 1061 Vier Trappen (De) VN

@ 1062 Vlakke Stuk

@ 1063 Voor Veld

VN

VN

duidelijk)

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Dal (opgang tot Randweg/Koninginneweg) aan n zijde

van de Botjesnollen 3 Genoemd naar hier verblijvende uilen 4 Vgl Uilenduin, Uilenweg

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 2 Pad in het verlengde van het Stillepad 3 Genoemd naar hier verblijvende uilen 4 Zie ook Uilenduin (de volgorde van naamgeving is

niet duidelijk)

1 VVV ca 1960 2 Pad ten n van de Heiblink 3 Het pad loopt over een duinkam 4

1 2 3 4

KPZ 1926; VVV 1937; Zw uitloper van het Herinnering aan een Vgl Verbrande Pan (Heemskerk)

VVV 1950 Groote Ganzenveld duinbrand (Bergen) en Verbrande

1 SK ca 1914; VVV ca 1960 (gespeld met één o)

Vlak

2 Pad dat de Hoogeweg verbindt met het complex Paardenweide

3 Naam afgeleid van de Hoogeweg 4 Zie ook Hoogeweg

1 2 3 4

1 2

3

4

1 2 3

4

TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960 Pad, dat bij de Keeten in w richting ombuigt Afgeleid van de hier staande werkketen Zie ook Keetweg

SK ca 1914; VVV ca 1960 Pad langs de o zijde van de duinen, in het verlengde v~n de Randweg naar de Klimweg lopend Blijkbaar later aangelegd of benoemd dan de Randweg

' zelf Zie ook De Tweede Rand

SBB 1987 Duinterrein bij Catrijp Hier ligt een pad, waarlangs men via vier trappen het duin kan bereiken Vgl De Drie Tafels en (onder Bergen) De Drie Banken

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Terrein ten n van de Paardenweide 3 Blijkbaar een opvallend vlak stuk duinterrein 4

1 US 1680/1745 (Voor veldt); TK 1857/58 2 a Duinvallei ter hoogte van het Groote Ganzenveld

b Idem ter hoogte van de Kraaijenveld en Nielsblink

@ 1064 Waterboschje VN

@ 1065 Waterboschvlakte VN

@ 1066 Waterbosweg SN

@ 1067 Waterhoentjesplas WN

@ 1068 Waterleidingsweg SN

@ 612 Weg naar 't Fort

@ 1069 Wildernis

@ 1070 Wilgenpad

@ 1071

VN

SN

Wilgenkopjes (De) VN

@ 1072 Wilhelminalaan SN

SCHOORL 29

3 De aanduiding voor is gegeven vanaf de landzijde 4 Zie ook Agterveld; vgl Ganzenveld

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 (gespeld zonder eh) 2 Duinvallei no van de Frederiksblink 3 In oorsprong een dicht begroeide, natte duinvallei 4 Zie ook Waterboschvlakte

1 KPZ 1926; SBB 1987 (gespeld zonder eh) 2 Duinvallei aan zw zijde van de Kraaijenveldsblink 3 Genoemd naar het iets meer naar het nw gelegen

Waterboschje, zie aldaar 4

1 VVV ca 1960 2 Pad op de grens tussen de Frederiksblink en de

Waterboschvlakte 3 Genoemd naar deze ligging 4

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV 1950 2 Duinmeertje ten w van de Nielsblink 3 Genoemd naar hier verblijvende waterhoentjes 4 Vgl Natteweg

1 TK 1910; SK ca 1914; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Weg vanaf de Blijdesteinsweg ~aar het begin van de

Postweg 3 Genoemd naar de nabijgelegen installaties van de

duinwaterleiding onder Bergen 4

Zie onder Bergen

1 KPZ 1926 2 Terrein achter De Oorsprong 3 Algemene aanduiding voor met struweel en ruigte

begroeid duin; hier gebruikt voor de beboste binnenduinrand

4 Pool 1981 spreekt van een Eerste en Tweede Wildernis; ' vlg K van Li enen (pers meded) was de Eerste Wildernis

die tussen de Klimweg en het Groeter Zandduin, de Tweede Wildernis die ter hoogte van Aagtdorp

1 VVV ca 1960 2 Pad in het bosgebied tussen Heiblink en Berekuil 3 Genoemd naar de wilg, ws als onderdeel van een

systematische naamgeving 4 Zie ook Bremweg, Buntgrasweg, Heiweg, Ze[e]denweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duinvallei achter de zeereep ten n van Het Fort 3 Genoemd naar de begroeiing met (kruip) wilg op kleine

verheffingen of zandkopjes 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987

SCHOORL 30

@ 942 Witte Duin (' t)

@ 1073 Witte Paard

@ 1074 Wulpenweg

@ 1075 Zandgat

@ 1076 Zandgatweg

@ 1077 Zandmenner ij

@ 1078 Zandspoor

@ 1079 Ze[e]denweg

VN

VN

SN

VN

SN

VN

SN

SN

2 Verbindingsweg tussen de Blij des te insweg en de Langeweg

3 Genoemd naar koningin Wilhelmina (1880 -1962) 4 Vgl Julianalaan, Koninginneweg

Op KPZ 1926 vermelde andere naam voor Speelduin, zie aldaar

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten z van Camp(erduin) 3 Er zijn meerdere verklaringen mogelijk: een witte

duintop (vgl De IJsbeer) ; een wit baken (vgl bijnaam van de Marker vuurtoren) ; een gestrand schip (vgl Jean Bart) ; een naburige boerderij van die naam

4 Voor het laatste zie Pool 1981 p 89

1 VVV ca 1960 2 Pad ten o van de Eendenblink 3 Genoemd naar de in het duin voorkomende wulpen 4

1 KPZ 1926 (Zandgat bij Louter) 2 zanderij achter Bregtdorp 3 Naam ontleend aan zanderijbedrijf 4 Ook genoemd Catrijper Zandduin (Leijsen 1969 p 116-

117) Vgl Zandgatweg

1 VVV ca 1960 2 Weg langs voormalige zanderij achter Bregtdorp 3 Naam ontleend aan VN 4 WK 1934 geeft zandstraatweg

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 (Nu voormalige) zandafgraving ten zzw van het

Hargergat 3 Van soortnaam voor bedrijf tot VN geworden 4 Fiche PJMI vermeldt Hondsbosch Zantmijnderij (1730)

en Harger Zandmennerij (1798); zie ook Zandspoor, (Oude) Zandvaart (onder b)

1 / KPZ 1926 2 Smalspoor in de zandafgraving bij Hargen 3 Van spoor in betekenis spoorlijn 4 Zie ook Zandrnennerij Het gelijknamige bezoekers­

centrum van SBB aan het begin van de Schoorlse Zeeweg is genoemd naar een dergelijk smalspoor, dat van de tijdelijk weer in gebruik genomen Oude Afzanderij richting Schoorldam liep

1 VVV ca 1960 2 Pad in het gebied tussen Heiblink en Berekuil 3 Het pad ligt in een gebied waar een systematische

naamgeving heeft plaats gevonden; het zou dan om een verschrijving voor zeeden moeten gaan, misschien zelfs 'De Eenzame', of een verbastering van sedem (muurpeper)

4 Zie ook Bremweg, Buntgrasweg, Heiweg, Wilgenpad

@ 1080 Zeeblink VN

@ 1081 Zeedennenboschje VN

@ 1082 Zeekop VN

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten zo van Schoorl aan Zee 3 Onbegroeide duintop dicht bij zee 4

1 KPZ 1926; VVV 1937; VVV ca 1960 2 Terrein ten nw van de Nielsblink 3 Beplanting van zeedennen 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duin ca 1 km ten zzo van Camp(erduin)

SCHOORL 31

3 · Ter plaatse 35 m hoog en derhalve van zee uit goed te zien

4

@ 868 @ 905 @ 1016 @ 987 Zeeweg SN Zie Eerste Zeeweg 1 Hargerzeeweg 1 Schoorlse Zeeweg 1

Tweede Zeeweg

@ 1083 Zonneduin

@ 844 Zuidelijke Botjesnollen

@ 1084 Zuiderblink

@ 1085

VN

VN

VN

Zwanenvlak (Het) VN

@ 1086 Zwarte Blink

@ 1087 Zwarte Douane

@ 1088 Zwarte Rand

VN

VN

VN

1 SK ca 1914 2 De hoogste duintop bij Schoorl (54 m) 3 Blijkbaar lag de breedste helling op de zon- of

zuidzijde 4

Zie Botjesnollen

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Duintop ten no van het Pirolavlak 3 Naam ingegeven door z ligging in de Schoorlse Duinen 4

1 TK 1857/58 ( 1 t Zwanenvlak); TK 1910 2 Centraal gelegen vallei 3 Vochtige duinvallei (nog in 1910) 1 waar zwanen

verbleven 4 ~ater genaamd Kleine Ganzenveld; TK 1857/58 geeft

naam ter hoogte van het latere Groote Gan-zenveld

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duintop ten z van de Schoorlse Zeeweg op ruim 1 km

van de kust 3 Blijkbaar een witte duintop die door begroeiing

donker is geworden doordat 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960; SBB 1987 2 Duin nno van de Jean Bartablink 3 Mogel ijk een herinnering aan een voormalige

douanepost; wellicht is het woord zwart gesteld tegenover het wit van het nabijgelegen Witte Paard

4

1 KPZ 1926 2 Duinrand ten w van Bregtdorp

SCHOORL 32

3 Blijkbaar was deze donker begroeid 4 Zie ook Zwarte Randweg en Zwarte veld

@ 1089 zwarte Randweg SN 1 VVV ca 1960

2 Pad ten zzw van Catrijp 3 Naam ontleend aan VN 4 Vgl (Verlengde) Randweg, Groeter Randweg

@ 1090 Zwarte veld VN 1 KPZ 1926

2 Terrein ten o van de Baaknol 3 Blijkbaar was dit donker begroeid 4 Vgl het bij Beeldsnijder 1575 vermelde Suarte velt

en het op US 1680/1745 voorkomende Oude Swarte Veldt, dat echter een veel grotere omvang heeft

@ 713 Zwarte weg SN Zie onder Bergen

SCHOORL 33

b. Namen langs de binnenduinrand

@ 1091 Aagtdorp

@ 1092 Achterpad

@ 1093 Achterweg

@ 1094 Beeckwegh

@ 1095 Bobheleweg

@ 1096 Bommersmoor

@ 1097 Bregtdorp

@ 1098 Buerlaen

@ 1099 Buerwegh

NN

SN

SN

SN

SN

WN

NN

SN

SN

1 US 1680/1745 (Eght Dorp) 2 Buurschap ten zzo van Schoorl 3 Van dorp, dochternederzetting, en PN (mogelijk

heiligennaam) 4 Mogelijk identiek met het in de Goederenlij st (918-

948) genoemde Edesthorpa; de plaatselijke uitspraak is Eistrup De Rijmkroniek van Melis Stoke (Boek III vers 228, ca 1300) maakt melding van sinte Aechten­dorpe

1 VVV ca 1960 2 Weg tussen Catrijp en het begin van de Schoorlee

Zeeweg 3 Ws niet zo genoemd, omdat het achter de duinen langs

loopt, maar omdat het een lokale verbinding is parallel aan de Hereweg

4 Vgl Achterweg

1 Niet op geraadpleegde kaarten 2 Weg onder de duinvoet langs tussen Groet en Catrijp 3 Lokale verbinding parallel aan Hereweg 4 Vgl Achterpad; voor eerder naam en functie zie echter

Harrigerwegh

1 US 1680/1745 2 Weg tussen Camp en Hargen, waarover nu een deel van

de (Nieuwe) Hereweg loopt 3 Langs het o deel wordt een watertje afgebeeld 4

1 2

3

4

1 2

3 4

1 2 3

4

VVV ca 1960 Weg in het verlengde van de Idenslaan, lopend van de Hereweg naar de duinvoet Mogelijk afgeleidvan het heuvelachtige terrein waar de weg doorheenloopt Op US 1680/1745 Nieuwe wegh genaamd

Zie Moor

TK 1910; VVV ca 1960 Buurschap ten n van Schoorl (TK 1910 geeft naam bij Voorweg, VVV ca 1960 bij Hereweg Van dorp, dochternederzetting en PN

Zie Koningsweg

US 1680/1745 Deel van de Duinweg ten n van Poelenburgh Soortnaam voor lokale weg, weg van en voor de dorpelingen Vgl Buerlaen en Buerweg (Bergen)

SCHOORL 34

@ 1100 Buitenduin

@ 1101 Camp

@ 1102 Camperduin

@ 1103 Catrijp

@ 1096 Catrijper Moor

@ 1104 Duinvoetweg

@ 1105 Duinweg

@ 1106 Fock wegh

@ 1107 Galeynslaen

@ 1108 Gerbrandtslaan

NN

NN

VN/NN

NN

WN

SN

SN

SN

SN

SN

1 US 1680/1745 (Buyter den Duyn) 2 Buurschap op nollengebied ten o van Schoorl 3 Naam geeft ws aan, dat men hier buiten de invloed

van de stuivende duinen was 4 Tevens HN voor boerderij achter de dorpskorenmolen

VVV ca 1960 geeft hier de naam Nollen In 1348 is sprake van Butendunen onder Schoorl (Bij dragen Bisdom Haarlem 47 (1931) p 365)

1 Lex 918-948 (Campthorpa); TK 1910 (Camp); KPZ 1926 (Camp)

2 Buurschap op 4.5 km ten nw van Schoorl 3 Van dorp, dochternederzetting, en camp, kamp of

afgepaald veld 4 VVV ca 1960 geeft Camperduin, zie aldaar

Oorspronkelijk naam voor duinmassief bij de buur­schap Camp (zie onder a); pas in eerste helft 20ste eeuw in zwang gekomen als naam voor het dorp zelf (vgl Leijsen 1969 p 149-150, waaruit blijkt dat de omslag Kamp/Kamperduin omstreeks 1926 plaatsvond)

1 US 1680/1745 (Catryp); TK 1910 2 Buurschap op ca 2 km ten nnw van Schoorl 3 Van kat, slecht, en rijp, oever 4

Zie Moor

1 VVV ca 1960 2 Weg tussen Hereweg en duinvoet in het centrum van

Schoorl 3 Naam afgeleid van functie 4

1 KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Weg van Duinvermaak (onder Bergen) naar Schoorl 3 Naam ontleend aan de loop langs de binnenduinrand 4 Zie ook Buerweg, Fockweg, Ysbrants [Laen] i Straatweg

náar Schoorl

1 US 1680/1745 2 Deel van de huidige Duinweg tussen de Bickers- en

de Gerbrandtslaan 3 Mogelijk afgeleid van PN 4

Zie Wagenmakersweg

1 US 1680/1745 (Gerbrants Laen); VVV ca 1960 2 Weg lopende van de Postweg tot in de Aagtdorper

Polder 3 Afgeleid van PN i laan hier in de algemene betekenis

van looppad (het diende ook als kerkepad) 4

@ 1109 Groet

@ 1096 Groeter Moor

@ 1010 Hargen

@ 901 Hargergat

@ 1111 Harrigerwegh

@ 1112 Hereweg

@ 1113 Hoge Geest

@ 1114 Kerkbrink

@ 1098 Koningsweg

NN

WN

NN

VN

SN

SN

VN

SN

SN

SCHOORL 35

1 Lex 1130-1161 (Grothen) 2 Kerkdorp en gerecht ten nw van Schoor! 3 Van groed of groede, landaanwas; hier wellicht laag

land bij de zee 4 Groet is sinds de 15de eeuw zelfstandig; daarvoor

was het met Petten verbonden

Zie Moor

1 Lex 822-825 (Horgana); Lex 918-948 (Haragum); Lex 12de e (Hargan)

2 Buurschap tussen Groet en Camp 3 Van Oudnederlands *harag, heiligdom; betekenis (Bij

de heiligdommen) geeft aan dat hier een voorchriste­lijk religieus centrum is geweest

4 Zeiler 1994; het oude Hargen zal door overstuiving zijn verdwenen; vgl Harrigerwegh

Zie onder a

1 US 1680/1745 2 Aanduiding voor de huidige Hargerweg (in de

Hargerpolder) en de Achterweg 3 Beide wegen komen in een punt bij elkaar, die wij st

in de richting van het Harriger veldt (zie onder a) , waar ws de oude kern van Hargen lag

4

1 KPZ 1926 (Heereweg) ; VVV ca 1960 2 Weg van Schoor! naar Camp(erduin) 3 Soortnaam voor openbare, doorgaande weg; geêvolueerd

van betekenis 'militaire weg' naar 'weg onder toezicht van de (lands)heer'

4 De Duinweg droeg tot het begin van deze eeuw ook deze naam Zie ook Beeckwegh, Oude Hereweg

1 Niet op een der geraadpleegde kaarten 2 Ongeschonden stuk geestgrond ca 500 m ten zo van

de Schoorlse kerk 3 Vanouds een met kleine duintjes bedekt stuk

' geestgrond 4 Schermer 1985

1 VVV ca 1960 2 Plein waarop het Groeter kerkje staat 3 Brink is oorspronkelijk rand, en wordt met name in

Oost-Nederland gebruikt om een dorpsplein of marktplaats aan te duiden

4

1 VVV ca 1960 2 Verbinding tussen Achterpad en Hereweg 3 Mogelijk deel van een onder Rooms- koning Willem

II aangelegde doorgaande route 4 Zeiler 1986 p 28-30 NB De weg heet op US 1680/1745

Buerlaen, looppad voor de buren of dorpsbewoners, hetgeen niet met de veronderstelde koninklijke status in overeenstemming is

SCHOORL 36

@ 1115 Middel Padt ('t) SN

@ 1096 Moor

@ 1116 Nieuwe

@ 1095 Nieuwe

@ 1117 Nollen

Vaart

wegh

@ 978 Oorsprong

@ 1115 Oorsprongweg

@ 1118 Oude Hereweg

@ 1119 Oude Zandvaart

@ 1120 Poelenburgh

WN

WN

SN

VN

VN

SN

SN

WN

HN

Zie Oorsprongweg

Soortnaam voor afwateringssloot in het poldergebied onder Schoorl, als woord verwant met moer of moeras; US 1680/1745 geeft van z naar n Bomroers Moor, Catrijcker Moor (sic) enGroeter Moor, TK 1910 geeft dezelfde wateren, gespeld als Moer

Zie Zandvaart

Zie Bobheleweg

1 US 1680/1745; VVV ca 1960 2 Op eerstgenoemde kaart het gebied ten z van de

Laanweg, op de tweede gelijk aan Buitenduin 3 Van nol, rond en aan de binneduinrand meestal laag

duin 4

1 KPZ 1926 2 Terrein in de voormalige zanderij bij Bregtdorp 3 Hiermee duidde men de bron aan van de afwatering

langs Bobheleweg en Idenslaan, waarvan het bene­dengedeelte Bommersmoor heet (zie onder Moor)

4 Tegenwoordig ook de naam voor een verenigingsgebouw

1 VVV ca 1960 2 Weg onder Bregtdorp door of langs oude zanderijen 3 Naam ontleend aan VN 4 Op US 1680/1745 aangeduid als 't Middel Padt

1. VVV ca 1960 2 Afgesneden gedeelte van de Hereweg ten w van het

Hargergat 3 Het woord oude hier in de betekenis van vroeger

gebruikte 4 Deze afsnijding heeft reeds in de 19de eeuw

plaatsgehad, ws in verband met de uitbreiding van het zanderijbedrijf

1 2 3 4

1

2

3

4

KPZ 1926 De voormalige zanderijvaart naar het Hargergat Naam ontleend aan deze vroeger functie Het verlengde wordt op TK 1857/58 en TK 1910 als Oude Vaart aangeduid; zie ook Zandvaart

Blaeu 1660; US 1680/1745; TK 1910 (gespeld zonder h) (Voormalig) huis in het uiterste zo van de buurschap

Aagtdorp Van burg, versterking, en poel, dat zowel kip als vijver kan betekenen Goettsch zj p 91-92 De naam is nog bewaard in het Poelenburgerlaantje ter plaatse Vgl Poelenburgh onder Heemskerk

@ 1121 Postweg

@ 1122 Schoorl

@ 1105 Straatweg Schoorl

@ 1107

naar

Wagenmakersweg

@ 1123 Ysbrants [Laen]

@ 1116 Zandvaart

SN

NN

SN

SN

SN

WN

SCHOORL 37

1 SK ca 1914; KPZ 1926; VVV ca 1960 2 Weg langs de duinvoet, daar waar de Duinweg een bocht

naar het no maakt 3 De weg was onderdeel van de oude postroute 4 US 1680/1745 geeft Heereweg

1 Lex 918-948 (Scoronlo); Lex 1094 (Scorla); Lex 12e e (Scorlo)

2 Kerkdorp, centrum van de huidige gemeente 3 Van lo/la (licht bos) en score (oever, schoorwal) 4 Oorspronkelijk (1094) omvatte de parochie mede

1 2

3

4

1 2

3 4

1 2

3 4

Bergen, Geestmerambacht en vermoedelijk ook Camp; de verzelfstandiging van de vier toen bestaande kapellen zal niet lang daarna hebben plaatsgevonden

Aanduiding op SK ca 1914 voor de Duinweg; zie verder aldaar

KPZ 1926; VVV ca 1960 Weg die even ten z van het kerkje van Groet de duinvoet met de polder verbindt Afgeleid van ter plaatse (hoek Hereweg) uitgeoefend beroep Leijsen 1969 p 124-126 Op US 1680/1745 aangeduid als Galeyns Laen

US 1680/1745 Deel van de huidige Duinweg tussen de Teugelaan en de Gerbrandtslaan Afgeleid van PN Het tweede deel van de naan. is afgeleid uit de aanpalende Gerbrandtslaan

VVV ca 1960 Vaart van Hargen in de richting van de Schoorlee Zeedijk Gebruikt als zanderijvaart Ook genaamd Nieuwe Vaart (TK 1857/58; TK 1910) ; vgl Oude Vaart

l