Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Nowe hasła polskiej poezji

międzywojennej.

Grupy literackie w Polsce.

Programy i manifesty artystyczne,

czasopisma literackie.

NURT TRADYCYJNY

GRUPA POETYCKA „SKAMANDER” ukształtowana w Warszawie po roku 1918, skupiona

wokół miesięcznika „Skamander”, wychodzącego w

latach 1920 – 28 i 1935 – 39;

zasadniczy skład grupy: J. Tuwim, A, Słonimski,

J. Lechoń, J. Iwaszkiewicz, K. Wierzyński;

luźno związani poeci: M. Pawlikowska –

Jasnorzewska, Wł. Broniewski, K. Iłłakiewiczówna,

J. Wittlin, J. Liebert.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Za swojego patrona grupa uważała L. Staffa.

Nazwa pochodziła od mitologicznej rzeki

opływającej Troję, poeci zaś wzięli ją bezpośrednio z

„Akropolis” St. Wyspiańskiego: „Skamander połyska,

wiślaną świetlący się falą”. Taki tytuł nosił miesięcznik

poetycki – pismo, które stało się trybuną postulatów

„Skamandra” – grupy poetów.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Postulaty:

programowa zapowiedź bezprogramowości;

prawo do swobody artystycznej, niechęć do patosu i

kult talentu;

poeta musi być rzemieślnikiem i uczciwym

pracownikiem;

„młodość” jako temat i siła twórcza.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Cechy poezji:

zwrot do postawy aktywnej (poezja zaangażowana);

tematyka miasta, tłumu, codzienności;

w pierwszej fazie reprezentowali tematykę

antyromantyczną, negowali poezję służącą narodowi –

uważali, że wyzwolone państwo nie potrzebuje takiej

poezji;

nie negowali (tak jak awangarda) wytworów tradycji

i kultury;

pisali utwory przeznaczone do kabaretu.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Omawiane utwory Podręcznik - Witold Bobiński

„Barwy epok. Kultura i literatura.” Odezwa i cennik usług – „Pod Picadorem” s. 49;

Słowo wstępne, „Skamander” 1920, nr 1 s .51;

Henri Matisse „Taniec II”, 1910 s. 34;

Jan Lechoń „Herostrates” s. 51;

Antoni Słonimski „Czarna wiosna” (frag.) s. 52;

K. Wierzyński „Jestem jak….” s. 52;

Julian Tuwim „Wiosna (Dytyramb)” s. 108;

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DYTYRAMB – kunsztowna oda, pieśń

pochwalna o charakterze wzniosłym lub

ironicznym. Nazwa pochodzi od starożytnych

hymnów ku czci Dionizosa o przydomku

Dityrambos. Dytyramby cechuje patetyczna

ekstaza, gwałtowność uczuć, styl śmiały,

porywający, często hiperboliczny (przesadny,

wyolbrzymiony).

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jan Lechoń „Mochnacki” s. 119

M. Pawlikowska – Jasnorzewska „Miłość”,

„Fotografia” s. 129

Lata trzydzieste XX w. to koniec działalności grupy

„Skamander”. Rozeszły się drogi poetów – przyjaciół, obrali

różne kariery, poróżniły ich także poglądy polityczne. Lechoń i

Iwaszkiewicz objęli stanowiska dyplomatyczne za granicą,

Wierzyński związał się z prawicowym obozem sanacji,

Słonimski zajął się publicystyką, a Tuwim coraz poważniejszymi,

krytykującymi rzeczywistość tematami.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

AWANGARDA KRAKOWSKA

Program Awangardy Krakowskiej ukształtował się pod

wpływem polemicznych sporów ze „Skamandrem”.

Grupa powstała na początku lat dwudziestych XX w., za sprawą

działalności poetów skupionych wokół Tadeusza Peipera i

wydawanego przez niego pisma „Zwrotnica” (w dwóch seriach

1922-23 i 1926-27). Peiper – nazywany często „papieżem

awangardy”, był teoretykiem grupy. Po powrocie z Hiszpanii w

1921 r. wydał programowe książki: „Nowe usta” i „Tędy”.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Skład Awangardy Krakowskiej to:

Julian Przyboś, Adam Ważyk i Jalu Kurek.

Ich program to idea nowej sztuki, którą określają:

3M – czyli miasto, masa, maszyna jako naczelne tematy

poezji;

Praca nad językiem poetyckim – „precz z watą słów” – sens

tkwi w skrócie i sile metafory, w kondensacji znaczeń słowa;

Poeta nie jest kapłanem, nie jest beztroskim lekkoduchem, lecz

poważnym rzemieślnikiem, pracującym w materiale słowa.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

OMAWIANE UTWORY:

Tadeusz Peiper - fragmenty rozpraw s. 53-54;

Julian Przyboś „Z Tatr” s. 139

Grupa przestała istnieć w latach trzydziestych

XX w., lecz do jej założeń nawiązywały inne grupy,

zwłaszcza awangarda lubelska.

Najwybitniejszym poetą awangardy krakowskiej

pozostał Julian Przyboś.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

AWANGARDA LUBELSKA – 1927-1939.

Jej najwybitniejszym przedstawicielem był

Józef Czechowicz. Awangarda lubelska przejęła

od krakowskiej zasadę poetyckich skrótów i

płynnego obrazowania.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

FUTURYZM

Polscy futuryści nawiązywali w swojej twórczości

do założeń futuryzmu europejskiego. Marinetti głosił,

iż „ryczący automobil jest piękniejszy od Nike z

Samotraki” a futuryści słynne G G A – czyli „Gga

gąsiora jest piękniejsze od śpiewu słowika”. Futuryści

byli pierwszym awangardowym kierunkiem w polskiej

poezji, główna ich działalność przypada na lata

1918 – 1921.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

W II Rzeczypospolitej istniały dwa ośrodki futuryzmu:

Warszawa – tu działali A. Stern i A. Wat,

Kraków – St. Młodożeniec i B. Jasieński.

Niektóre szokujące założenia futurystów:

• postulat dowolności form ortograficznych i gramatycznych;

• próby świadomej prowokacji wobec tradycyjnych gustów i

ustalonych autorytetów ;

• wzorem dzieła sztuki jest dobra maszyna.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wiersz – manifest futurystów to „But w

butonierce” Brunona Jasieńskiego.

OMAWIANE UTWORY:

Fragment manifestu B. Jasieńskiego s. 54

„But w butonierce” s. 55

„Hymn do maszyny mego ciała” T. Czyżewski s. 56

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

INNE GRUPY LITERACKIE ŻAGARY s. 56

KWADRYGA

ZDRÓJ

PRZEDMIEŚCIE s. 59

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękuję za uwagę

Aniela Ignaszak

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego