E përjavshme Informative (Nr. 484) 5 Maj 2011 Çmimi 20 Lekë

Botime tëSh.B. DIJA-

Poradeci

Lexoni në faqen 11

Lexoni në faqen 8

Lexoni në faqen 2

Flamuri i ngritur në qendër të qytetit të Pogradecit

Dita Botërore e Librit

Aktualitet

Promovim

Aktualitet

Aktualitet

Tomi Mato, artisti qësfidon moshën

Pse gjuha jonëquhet shqipe

“Të flasësh shqip do tëthotë të flasësh qartë “i

kthyer ne kah te kundërt dotë bënte të flasësh qartë - dotë thotë që të flasësh shqip.”

Lexoni në faqen 7

Misto Cici,mjeshtër i madh i

fotografisë

Taso-111,Drawings

Lexoni në faqen 4

5 Maj 20112 Aktualitet

Ky 16 prilli 2011 për zotin TomiSpase Mato solli një gëzim tëveçantë, atë, që të sjell, kur festonnjë 84-vjetor të lindjes. Festuar mesnjë mori njerëzish të qytetit tënd,por edhe nga qytete të tjera, midisnjerëzve të familjes, miqve e tëafërmve.

Por regjisorit, aktorit,shkrimtarit, Tomi do t’i mungontenjë pjesë nga fëmijëria aq e dashurdhe e dhembshme: Kopi Gusho dheTami.

Ky përvjetor i ideuar nga Lidhjae Shkrimtarëve dhe Artistëve tëQarkut Korçë, u mbështet përsëringa Bashkia dhe komuniteti iartistëve dhe intelektualëvePogradec.

Përsëri salla e Galerisë sëArteve në Qendrën Kulturore“Lasgush Poradeci” plot. Ndodhejkryetari i Bashkisë zoti ArtanShkëmbi, i cili i dorëzoi titullin“Mirënjohja e Qytetit”.

Pas fjalës përshëndetse, përveprimtarinë dhe vlerat e artistitdhe personalitetit të spikatur TomiMato, foli kryetari i Lidhjes sëShkrimtarëve dhe ArtistëveKorçarë zoti Vladimir Toroveci,sekretari i Lidhjes, zoti HysenKobellari si edhe njohësi dhe

Tomi S. Mato, artisti dhepersonaliteti që sfidon moshën

-në përvjetorin e 84-t të lindjes-

“Një vlerë e madhenjë “arkiv” dhe

“muze” i gjallë, njëvlerë për historikun

e këtij qyteti, njëkontribues edhe përkulturën kombëtare,njeri impulsiv, me

një memorje shumëaktive dhe shumë

vital”

kritiku i artit skenik zoti SkënderDemolli.

Në emër të Lidhjes zotit Tomi judorëzua emblema e Lidhjes sëShkrimtarëve dhe Artistëve korçarë.

Shumë mbreslënës, emocionues,mbase dhe me lotë të fshehur ishteçasti, kur zonja Afroviti Gusho, vajzae shokut të ngushtë të fëmijërisë sëTomit, Kopi Gushos, në pamundësipër të ardhur, në emër të familjes iuron datëlindjen dhe i dhuron një fototë fëmijërisë së tyre, Historikun eTeatrit të Korçs, ku Tomi filloi jetënregjisoriale. Regjisori Tomi Mato

falënderoi të gjithë pjesëmarrësit,organizatorët, Bashkinë dhekryetarin e saj zotin Shkëmbi, dukeu shprehur: “Nderi që më bëhetmua sot, është nder për qytetin timtë lindjes.”

Por cili është Tomi Mato nëvlerat e këtij qyteti?

Një vlerë e madhe një “arkiv”dhe “muze” i gjallë, një vlerë për

historikun e këtij qyteti, njëkontribues edhe për kulturënkombëtare, njeri impulsiv, me njëmemorje shumë aktive dhe shumëvital. Gjithmonë në aktivitet.

Ky është Tomi ynë: regjisori,aktori, shkrimtari, “Krenaria eQytetit” dhe tani “Mirënjohja eQytetit”.

Gëzuar datëlindjen!Edhe nëpërvjetorin e një qind!

Pas vënies në skenën e Pragës dramën "Halili dhe Hajria",kthehet në Shqipëri dhe emërohet regjisor në trupën e teatritprofesionist në qytetin e Korçës, ku vuri në skenë një numërpremierash:

-Drama- "Dasmë në luftë", 1958-Opereta- "Lugina e artë", 1959-Drama- "Shtëpia në periferi", 1959-Drama- "Vatra e huaj", 1960-Drama- "Motra Katerinë", 1961Nga Libri Koço V. Qendro 1887-1987 "Në skenën Korçare" Vështrim

historik (Kujtime dhe studime), Enti Botues "DIJA- Poradeci", 2010.

5 Maj 2011 3Aktualitet

Anjeza Pengu

Atifete Jahjaga zgjidhetPresidente e re e Republikës sëKosovës, pas votimit në Kuvendine Republikës.

Menjëherë pas zgjedhjes, zonjaAtifete Jahjaga dha betimin para

deputetëve të Kuvendit tëRepublikës. Më pas, ajo ju drejtuatë gjithë atyre që ishin në Kuvenddhe qytetarëve të Republikës sëKosovës me një fjalim dhe ifalënderoi, në vazhdim, për

mbështetjen e tyre. Për detyren esaj të re Znj.Atifete Jahjaga moriurime nga Z.de Marnhac, i cili euroi atë për zgjedhjen në krye tëvendit, duke i dëshiruar sukses nëkryerjen e detyrave të saj.

Ai, gjithashtu, e njoftoiPresidenten Jahjaga me punën eEULEX-it, duke theksuarangazhimin e misionit që të punojëme institucionet e Kosovës për tapërmirësuar më tej sundimin e ligjit.

Njëkohësisht edhe ambasadoriVodopija i përcolli PresidentesJahjaga urimet e Presidentit tëKroacisë, Ivo Josipoviq.

Ai shtoi, më tej se, vendi i tijështë i gatshëm ta ndihmojë nëvazhdimësi Kosovën dhe gjithashtutë zgjerojë edhe më tej

bashkëpunimin shumë të mirë qëkanë të dy shtetet tona në shumëfusha.

Urimeve ju bashkangjitmbretëresha e Holandës, Beatrix R.edhe ambasadori i Holandës nëRepublikën e Kosovës, z.RobertBosch.

Ky i fundit përsëriti edhe njëherë përkushtimin e vendit të tij përvazhdimin e përkrahjes së Kosovësdhe zgjerimin edhe më tej tëmarrëdhënieve shumë të miraekzistuese mes të dy vendeve.

Një urim të veçantë PresidentjaJahjaga mori edhe nga Sekretarjaamerikane e Shtetit, Hillary Clinton,me rastin e zgjedhjes së saj në kryetë vendit.

Femra në krye të vendit

Pragrami i GIZ , i cili operon nëRajonin e Korçës, në kuadër tëmbështetjes që i ofron Sektorit tëTurizmit zhvillon konferencën:“Qeverisja e mirë vendore nëdestinacionet turistike lokale nëzhvillim”. Në konferencë kishtepjesmarrës nga:

-Bashkitë dhe zyrat e zhvillimitekonomik e turizmit (Korça,Shkodra, Tirana, Durrësi, Saranda)

-Përfaqësues të sektorëve privat(zyra e ATA-s dhe degët nga Korça,Durrësi, Tirana, Vlora)

-Përfaqësues nga Universitete(Korçë, Shkodër, Durrës,Tiranë,Vlorë)

-Përfaqësues nga projekte eprograme të ndryshme që operojnënë Rajon (GIZ, UNDP, SNV,USAID)

-Aktorë në këtë sektor ngaRajoni i Korçës.

Konferenca u mbajt ditën emërkurë datë 20.04.2011, tek GrandHotel Palace Korçë me moderatoreXheni Prenda.

Fjalën e hapjes e mbajti Z.NikoPeleshi, Kryetari i Bashkisë Korçë

dhe përfaqësues i GIZ dhe më pasvazhduan prezantimet e tyre:Z.Luan Dervishaj-Koordinatorprojekti/ekspert turizmi GIZ tema:Krijimi i klasave- si një mjet efektivnë mirë manaxhimin edestinacioneve turistike;

Znj.Matilda Naço -DrejtoreEkzekutive ATA, prezantoi: ATA-zëri i sektorit privat; Ms.AlbanaCule- Tourist Consulent-SNVKorçë, prezantoi:

Manxhimi i destinacionit- Një

vështrim i përgjithshëm.Kurse në sesionin e dytë sollën

modele e struktura-histori ngarrethet, duke nisur me BashkinëKorçë, përfaqësuar nga SofjolaKotelli LED-, Ismail Beka GIZ-Shembull i Thethit, Orieta Glozheni-Shembulli DMO Korçë, DavidBani-, Komuna e Voskopojës.

Në vazhdim të sesionit të dytë,pati prezantime, eksperienca,diskutime e refleksione ndërmjetpjesëmarrësve.

Ndërkohë, u theksua se, nëShqipëri turizmi është gjithnjë e nëtendencë rritjeje dhe kjo shënon njëhap të rëndësishëm për vendin tonë.Por të mos lëmë pa përmendur qëedhe investimet janë shtuargradualisht, në krahasim me vitetmë parë.

Shqipëria disponon një potencialtë lartë kreativ dhe një bazë solidepër një zhvillim dinamik të kësajdege të ekonomisë. Kështu që vlejnëinvestimet e bëra në të.

Ajo që u nënvizua tjetër ishte që,për Bashkëpunimin Ndërkombëtar,Shoqëria Gjermane mundësonrealizimin e Konkursit të I-rëCreative Business NetworkProgramme, ku janë investuar rreth50.000 Euro, për EkonominëKreative Shqiptare.

Qëllimi kryesor i këtij konkursiI-rë është që të jepet mbështetje përrrjetet, shoqatat dhe organizatat eekonomisë kreative të krijuara nëkohët e fundit si edhe për komunat.

Duke pasur si pikësynim rritjene profesionalizmin dhe aftësisëkonkurruese të anëtarëve të tyre.

Një impakt ekonomikpër herë të parë në Shqipëri

Shqipëria disponon një potencial të lartë kreativ dhe një bazë solide për një zhvillim dinamik në degën e turizmit

5 Maj 20114 Art

“Momenti kur vizatoj ështëshprehja më e natyrshme dheelokuente e karakterit tim si artist.Reagimi emocional më kërkonmjete efikase për të pasqyruar atë,

që shikoj brenda dhe jashtëvetes.

Vizatimi më lejon të bëjçdo gjë, që shoh me sy dhemendje. Ato janë shenjat epërditëshme mbisipërfaqen e jetës”.

Këto ishin disa ngamendimet e shprehura nga“Piktori i merituar” A.Kostandini (Taso) nëceremoninë e çeljes sëekspozitës vetjake “Taso-111, Drawings” nëGalerinë e Arteve tëQendrës Kulturore“Lasgush Poradeci” të këtijqyteti.

Kjo ekspozitë u çel mëdatën 23 prill 2011 me rastine festës së Pashkëve. Nëkëtë aktivitet ishin të

pranishëm shumë familjarë e tëafërm, shokë e miq, artistë tëfushave të tjera. Ndodhej gjithashtukryetari i Bashkisë zoti ArtanShkëmbi. Piktori tjetër i talentuar

dhe i njohur i këtij qytetiGjergji Lako (Skëndi). Ai injohu pjesëmarrësit meaktivitetin tërësor të piktoritTaso, me natyrën ekrijimtarisë së tij, të karakterittë tij krijues.

Kjo ekspozitë ishte njëtregues shumë autentik. Ajofliste shumë, ashtu me“heshtjen” e saj të artit përnjë punë voluminoze, nëmijëra e mijëra vizatime nëvite, në plane e këndvështrime tëndryshme, me tema, ide dhemesazhe të përcjella tek vizitorët.Kjo ishte vetëm një pjesë e vogël eatyre mijërave.

Piktori Taso u shpjegoi tëpranishmëve përmbajtjen e tyre nganjë punim tek tjetri, motivet dhemjeshtërinë e realizimit, pornjëherësh edhe idetë e ngarkuarapër realizime në të ardhmen.

Këtij aktiviteti kaq të bukur nuki mungoi edhe simbolika e natyrësfestive të Pashkëve: vezët e kuqe

Taso-111, Drawings-ekspozitë e piktorit Anastas Kostandini-

për të gjithë vizitorët, shoqëruar menjë gotë rakie, jo më pak cilësore sevizatimet e Tasos. Me biseda tëngrohta artistësh, por edhevizitorësh të thjeshtë, me foto tëshumta me piktorin, me kënaqësinëqë të krijon arti i vërtetë prej njëdore mjeshtri të vërtetë.

Jo pak hodhën ndjesitë e tyre nëlibrin e përshtypjeve të Piktorit. Nukbesojmë se piktorët e mëdhenj tëkohërave në vendet e tyre do të kenëbërë më shumë se kaq në një kohërelativisht të shkurtër.

Ka hyrë në të dhjetin vitaktiviteti i Teatrit të Kukullave“Pirro Xëci” i qytetit të Pogradecit.

Nga data 29 prill-4 maj 2011 uzhvillua festivali ndërkombëtar iTeatrove të Kukullave “Xinxifilo-2011”, edicioni i dhjetë, që tashmëështë kthyer në një traditë të bukurkulturore.

Ky aktivitet u organizua ngaBashkia e qytetit, Presidenti ifestivalit, zoti Artan Shkëmbi, Q.K“Lasgush Poradeci” dhe MediaPartner.

Ceremonia e çeljes së këtijfestivali u bë në sheshin paraQendrës Kulturore mepjesëmarrjen e gjerë të spektatorit

fëmijë, prindër, por dhe qytetarë tëtjerë. Ishin të pranishme trupat eteatrove konkuruese nga:

Prishtina, Tetova, Ferizaj, Berati,Vlora, Elbasani, Korça, Tirana,Pogradeci dhe e ftuar trupa eBilishtit.

Konferencieria Megi ftoi nëpodiumin e ngritur enkas për këtëceremoni të gjithë drejtuesit etrupave teatrore për tëpërshëndetur.

I pari përshëndeti Presidenti ikëtij festivali, zoti Shkëmbi, i cilinënvizoi nismën e tij me mbështetjeedhe të të tjerëve për një festival tëteatrove të kukullave. Festival, i cilierdhi duke u përmirësuar dhe

zhvilluar nga viti në vit.Jo vetëm kaq, theksoiShkëmbi.

Por ndikoi edhe nëorganizimin e këtyreteatrove në rrethe tëtjera të vendit.

Elisabeta Kamberipunonjëse e medias, epara, që ka regjistruarkëto aktivitete,nënvizoi rolin e zotitShkëmbi në këtëarritje, duke uruarpërvjetorë të tjerë.

Të njëjtatpërshëndetje sollënedhe folës të radhës.

Festivalin e çelitrupa e Teatrit tëKukullave të qytetit tëBeratit me pjesën“Rosak Topolaku” nësallën e kinemasë“Poradeci”.

Festivali i sivjetshëm do të

“Xinxifilo”-festival2011

zhvillohet në dy sallat: Teatri iKukullave dhe kinema “Pogradeci”.

5 Maj 2011 5Shkencë

Ardian-Christian Kyçyku

Një gramatikë e Mërgimit– në dy gjuhë "të huaja"

Pragjet e një Kinemaje

Rinia ime e hershme rrëshqitingadalë drejt dëshirës së zbehtë përtë dalë jashtë shtetit, jo vetëmnëpërmjet kinemasë. Mund të themse ëndërroja të ikja, gjithnjë mebindjen që të kthehesha, por nuk mëpat shkuar kurrë ndërmend se dotë largohesha vërtet ndonjëherë enuk do të kthehesha më përveçsesi një intrus , si diçka midispersonazhit të librit që mishërohetpërkohësisht në qytet dhe një njeriuqë del në jetë për t’u futur popërkohësisht në një libër.

Vetëm se ky njeri-personazh,falë mërgimit, qe zgjedhur të fitojëatë ç'ka mendjet dhe duart e tëmbeturve jo vetëm që nuk mund taribëjnë, por as ta shfarosin, sado epabesueshme të duket kjo, të paktënnë letër, kur kjo botë bëhet dita-ditësmë e shkatërrueshme se letra.Sepse, në nga rendjen pas hapësirëssë lirë, në një shtrirje a zgjerim tëpapastër e të paprerë, por edhe nënjë smirë të sëmurë ndaj atyre qëmungojnë trupërisht, të mbeturitjanë të aftë të prishin shumë gjëra,sidomos duke ndërtuar probleme tëreja, sa më të tyret, sa më tëpersonalizuara.

Po vendos këtu të parin "copy-paste" nga e vërteta e mërgimit tim:një ndodhí që mund të titullohet"Shtëpia e ngrënë nga kafshë tëtherrura". Shtëpia ku e kalovapjesën më të madhe të fëmijërisëqe ndërtuar një shekull para tërmetittë 1907-ës. Ky nuk pat lënë asgjëjashtë dhe asgjë që t’ia vlente tëripërdorej brenda. Fatmirësisht nukvdiq njeri. Burrat e familjes eringritën shtëpinë me të njëjtatpërmasa, me qerpiç; edhe anënzbukurimore të saj, sipas një copy-paste të përkryer, por gjithçka ngakujtesa, pa pasur të dhëna të sakta,pa u prirë nga shënime apo libra.Pak a shumë kështu vepron në fillimedhe shkrimtari i mërguar (me osepa dashjen e tij) -edhe ata ishinnjëfarësoj disa shkrimtarë tëpashkollë, të mërguar befas, ngatërmeti, brenda truallit të tyre.Ndoshta patën besuar se simbolete përdorur në mure (pëllumba, rrush,copëza shqiponjash, shigjeta, kryqe)mund ta mbanin shtëpinë në këmbëedhe një shekull, ose të paktën aqsa t’u bënte ballë ballëve të një

tërmeti tjetër. Dhe shtëpia utrashëgua nga vëllai i sime ëme, ivetmi djalë i gjyshërve. Ky deshi tëstudionte për aktor, por e degdisënnë agronomi. Caktime të tilla shtetii kish kthyer në një modë, por njëmodë, ku s’kish vend për terratisjepoetike. Moda qe urdhër e urdhëri,po nuk e zbatove, të këput kokën.Pra, im ungj i hyri agronomisë.

Pas studimeve, meqë prindërit ikish të sëmurë rëndë, ungji i bërinjë lutje me shkrim KomitetitEkzekutiv të Rrethit, që,mundësisht, për arsye rrezikvdekjeje (e prindërve) ta caktoninme punë në një fshat më të afërt,me më pak shkrepa. Aq më tepërqë, sipas një parrulle, duhej "t’ikthenim malet në fusha". Edërguan atje ku thërriste nevoja,-se misioni ishte: të jemi të parëtnë sakrifica dhe të fundit nëpretendime, -në një katundth kukish më shumë ujq se njerëz dhe ainuk nguli këmbë t’i ftillonte zyrtarëtse agronomia nuk përfshin edheveterinarinë. U cfilit dikur të mëshpjegonte se si në një vend qëndodhet relativisht afër në vijë tëdrejtë mund të mbërrije më vështirësesa në Kinë.

Për disa vjet rresht shkoi dhe ukthye duke ecur si pehlivan mbi atëvijë -dhe njerëzit e atjeshëm ishintejet të dashur, bujarë, të aftë, madjeedhe ujqit, ndërsa pijetorja e fshatitmund të merrej edhe si kërthiza ekrejt gjithësisë. Dhe vija që e ndantenga fshati u drejtua, se cila vijëmund të mbetet e shtrembërpërballë fërnetit... Gjyshërit e mi ushuan në heshtje dhe përvujtni,ashtu siç nuk para nguten njerëzitsot. Regjimi i quajtur çnjerëzor uzëvendësua nga një regjim që duhejtë mbillte e korrte kujtime, por qëmund ta bënte këtë vetëm njëhereshme të jetuarin e vet, sepse vendi pat

humbur tashmë nja gjysmë shekulli.Shpërnguljet e reja njerëzore bënëme shpejtësi një relativizim tëgjërave dhe të qenieve, përballë tëcilave fuqia e kinemasë u zbeh. Nukiku më askush "Jashtë", ngaqëkinemanë e shembën, teksa tanikushdo mund të ikte kudo gjetkë,sepse kufijtë po zhbëheshin.

Mbrapa ish-ndërtesës sëkinemasë, në zgrip të një shkretineplot plehëra e njolla bloze, mbetëntë pandryshuara vetëm ujrat eliqenit, ku qyngje të panumurt tëmadhësive të ndryshme, -si tëqënkëshin topat e një ushtrie tënëndheshme, -shtinin çmendurishtme gjithë ç’del e nuk del ngavdekatarët.

Disa prej këtyre zbritën ngamalet, të tjerët u ngjitën nga fushat.Im ungj u pushua nga puna disaherë me radhë, në varësi të mllefittë së majtës, së djathtës, të gjithaqendrave e gërshetimeve tëmundshme, sepse shpesh ato qëemërtohen doktrina kanë më pakhumor edhe se vetë vdekja apomërgimi, sidoqë nuk e patënpunësuar veçse si kujdestarlulishtesh, në një qytetth, të cilin ish-diktatori -që kalonte pushimet dhekullonte mbrothtësinë e kujtimeveatje, -e pat pagëzuar "Qyteti iLuleve".

Etja e njerëzve qe bërë e sertë,por tani nuk pihej më si dikur, ngapafuqia për të përballuar bukurinëe qytetit, aromat e mbrëmjes,harmoninë e çuditshme të ngjyravenëpër rrugë e rrugica, ku shëtisninsi në një ëndërr a zhgjëndërr nusete ardhura për muajin e mjaltit. Tanipihej për të mos vdekur shpirtfikur,i zvjerdhur, ndër zinxhirë a prangahesapesh pa fund. Atëkohë nëmëhallën tonë ia behu një kasap.Këtu nuk kishte asgjë nga realizmimagjik. Erdhi si hije, zuri me qira

një haur pranë oborrit të fëmijërisësime, në këmbim të një kau a lopetë therrur, apo vetëm të disa brirëvetë vidhosur si duhet dhe vazhdoi tëtherrte. Therrte e rripte gjithçka,kurdoherë, por jo dosido. Pat gjeturnjë mur të papërdorshëm dhe atje,në një farë çengeli, varte bagëtitë,të cilat i therrte, i rripte, i mbështillteme letër gazetash nga tëtranzicionit. Kishte edhe një peshoretë vjetër, gjithë ndryshk, ndoshtaqysh nga vakti i PerandorisëOsmane. Njerëzit thoshin se bëntetrafik me mish të gjallë, sidoqë mishii tij ishte i ngordhur. Nuk dihej ngae sillte, nuk dihej as se ku e çonte.

Por therrte, çlëkuronte dhepastronte organe me mjeshtëri tëlartë, aq sa disa do të kishin dashurqë ai të merrte pjesë edhe nëoperacione, apo në lindje të vështirafoshnjash, sepse, për shkak të pijes,duarve të kirurgëve dhe mamivekishin nisur t’u hynin dridhjetpikërisht kur nuk duhej. Por kasapinuk u ngatërrua aty. Mbrëmjeveshtrohej këmbëkryq para haurit,tashmë pronë e tij, përballë muritku therrte e rripte gjedhët dhe tulateetjen.

Se nuk ishte e lehtë, de, tëshkulje aq shpirtra nga lëkurët dhepastaj të silleshe si një i qytetëruar,i pandjeshëm, madje cinik. Jo. Ashtuështë, byrazer, ia mbante ison imungj, i cili, gjatë karrierës dhepapunësisë me këste nuk pat prerëveçse ndonjë lule apo shkurre. Dheterën kupa e shishe fqinjët rrëzëmurit të përgjakur derisa askush nuke mori vesh se cili e mbyti tjetrin nëborxhe; gjithsesi ungji nuk kish si tëbëhej huadhënës, ngaqë askush nukushqehej me lule të krasitura, nukdilte paraja nga lulet, se, llafi i njëfilmi: tek ne lulet i hanë gomerët.

...vijon nga numri i kaluar

vazhdon në numrin e ardhshëm...

5 Maj 20116

Dhe kasapi e zgjeroi haurin nga njëcep në tjetrin, nga një lëkurë errjepur tek tjetra, nga një gotë edamixhane tek tjetra.

Pastaj e zmadhoi paksa edhemurin e therrjeve – dhe disa ngafëmijët po e këqyrnin me adhurim,si meqenë deputet a udhëheqës, sendoshta xhaxhi kasapi kishndërmend të hapte ndonjë kinemaverore. Zgjerimi dukej se s’kish tëndalur, a thua se kafshët e therruraqenë flijuar e murosur në themelete mbarëvajtjes së tij.

Ta ditkej, vallë, Xha Kasapithënien e hershme të magjistarëve(Ku ka tym dhe shumë pasqyra,gjithçka është e mundshme) dhepo e zbatonte tani: ku hyn shumëmish dhe pije, asgjë s’është epamundur?! Apo kish nisur tështrohej hap pas hapi (gjedh pasgjedhi) epoka e parashikuar ngaShën Kozma Eoliani, hëpërhë eperifrazuar nga ecejaku i gjëravedhe i sendeve: "Atje ku gjithë dotë tirrni llafe e sherre, tëpagdhendurit do të varin zorrëttuaja”.

Nuk i dihet. Ndërkaq ungjit imbeti një pëllëmbë oborr, diçka mëshumë se një varr. I mbeti aq tokë,sa që, për të mbjellë një lule, duhejprerë medoemos një lule tjetër.

Kur u ktheva pas njëdhjetëvjetshi pune në mërgim, - siai personazhi që del nga një libërnë jetën e përditshme, apo si ainjeriu që mbartet në një libër timin,- kasapit njerëzia i pat dhënë titulline lartë "Usta" dhe vetëm njëbuzëqeshje e hidhur si fërneti nukmë la të pyesja nëse shkruante gjëedhe letërsi.

Se pothuajse të gjithë i qenëfutur të shkruarës, si thika gjedhit,në mos poezi, të paktënmemorialistikë, pjesë teatri, skeçe,kuplete, ankesa, fletërrufe me tjetër

thelb ideologjik etj. Ndoshta edheqëniet katërkëmbëshe që mëhëngrën oborrin e fëmijërisë simepatën shkruar, secila në mënyrën evet. Derisa dora e përpiktë e Ustait,si e një çenzure thuajsembinjerëzore, ua pat prerëgurmazet, duke ua shndërruar bojënnë gjak – mbi murin e përmendurtashmë.

Nuk besoj se ndonjëra ngagjuhët e gjedhëve shpëtoi pa ugatuar dhe/ose pa u përtypur. Por,të paktën gjërat ishin të qarta: tëmbeturit dhe të ardhurit patënngjizur tashmë një tjetër realitet, samë të vetin, mbase për t’u shquarnga ne dhe nga shoshoqi. Kësisoj,ndoshta pa dashur, apo me njëprogram të hartuar me përpikmëridhe pa mëshirë të paktën letrare,patën shformuar gati gjithçka qënuk mundëm ta përjetësonim ne dhe,qysh atëhere, kujtesa jonë epërditshme nuk kishte më ku tëkapej, ku të rigjente vetveten.

Po ike jashtë shtetit, do vishvetëm jashtë shtetit, zotni... – sikurkëndonin në kor. Përveç faktit qëkujtesa jonë dukej tani si një sajesënga ato që përdorim për të mosvrarë veten, pothuajse çdo gjë qëpatëm shkruar për realitetet edikurshme rrezikohej të tingëllontesi përrallë, si zgjyrë shkëlqimtarejermi, nga paranoja e disave që nukkishin mundur të mos iknin.

Një mur i vizatuar me shtresatë moçme gjaku ngrihej tani në lugtë mëhallës së dikurshme, si njëlapidar i heshtur e plot simbole, dheaskush nuk mund ta shquante mëgjakun e njeriut nga ai i kafshës,sidomos ngaqë shumë ndryshimeqenë shlyer me gjak njeriu dhekurrkush nuk mund të pohonte sepat ekzistuar në atë grimë hapësireedhe diçka pak më e hershme segjaku. Gjer edhe muri që e mbante

ishte më i ri. Si ta marrësh me mendnë rrethana të tilla se cili nga ne tëgjithë ishte në mërgim dhe cili jo?!

„Udhët e pagjetshme tëDhurimeve”

Asnjë dukuri tjetër nuk kaprodhuar kaq letërsi, nuk ka ndezuraq ëndrra dhe nuk ka bërë pluhur ehi aq vegime shkrimtarësh, samërgimi. Një cipëzë e hollëidhujtarie mbulon pashmangshëmshkrimtarët që kanë kaluar nëpërmërgimin klasik -një cipëzëpërbuzjeje të heshtur mbulon ata qënuk kanë kaluar nëpër të, paçka sedisa nga këta të fundit, pa ipërjashtuar disa prej mërgimtarëve,kanë qenë të burgosur, -ngapolitika, nga padija, nga e egra smirëe orkestruar etj, -duke njohurmërgimin në vendin, gjuhën dheletërsinë e tyre; megjithëse nuk kashkrimtar pa mërgim, sikurse nukka mërgim pa shkrimtar(ë).

Të gjithë janë të mbuluar, porthelbi i teksteve e përshfaq secilinautor të zbuluar. Përtej syve meboshte të shkartisur dhe shpeshverbanë të historisë së letërsisë, tëdy grupet e shkrimtarëve mund tëformojnë dy rryma, që, më fortpërjashtohen mesveti, se saplotësohen.

Në shtyp, televizion dhe nëpërkafene, ndër fjalime, recitime etrymbetime, veprat e njërës prejkategorive nuk i thonë ndonjë gjëtë madhe tjetrës, sepse marrëdhëniasundohet nga paragjykime dheautorët nuk ia dalin dot mbanë tëbashkohen në atdheun më autentiktë kohës, në atdheun-tekst, sidomoskur disa shkruajnë edhe në gjuhëne vendeve ku janë vendosur, dukehequr dorë ose jo nga gjuha amtare.Por, në parim, ngërçi është më ihershëm: vetëm disa prej autorëve,tepër të pakët, kanë vepër dhe jo

thjesht një turmë të hapërdarëtekstesh që rreken të vetëquhenLibra. Fatkeqësisht, dialogu mes dykampeve është vetëm i gjasmuar,ndonëse një dramë gati e shenjtëpër letërsinë po zhvillohet nëmërgim, ku kujtesa gremiset paraShpirtit, ndërkohë që në atdheunzyrtar haset prirja për ta rrënuarpërditë Shpirtin para dhe për hir tëkujtesës.

Por vetëm në mërgim Shpirtimund ta ngjallë e ta përtërijëkujtesën. Në atdhe, kujtesarrallëherë mund ta riformësojëShpirtin.

Ndodhia që pason mund tëmbante titullin „Asgjë nga ç’po mëmerr s’është e jotja – Gjithçkaqë po të jap më përket”, por nukdua t’i ndërlikoj gjërat. Fjala ështëpër mikun dhe kolegun tim të çmuarV. Nuk mund ta quaj ndryshe, sepseështë i gjallë dhe në mërgim, osevetëm në mërgim (kjo shpeshmjafton e tepron). I tejshkuar nganjë dashuri ndaj letërsisë, siç nukkam lexuar ndokund, me durim tëpamatë dhe me aftësinë për tëshkitur si aristokrat mbi fëlliqësitëe botës letrare, V. ka pasurgjithmonë një dhunti të veçantë. Kaqenë gjenial në biseda dhe vetëmi veçantë në shkrime.

Por sidomos ka qenë ivetëdijshëm për çka i mungon përtë qenë shkrimtar i madh. Nuk kapaditur kurrë ndokënd për këtë. Nëtë vetmin takim që patëm nëBukuresht, në dimrin e vitit 2008,ndër të tjera, i dehur nga pamjet emagjishme të këtij qyteti (të cilatshpesh mund t’i shohin vetëm tëhuajt, mbase ngaqë nuk u vjen keqpër zhdukjen e tyre të ngadaltë dhezëvendësimin me ngrehina çeliku,qelqi e asfalti), më dëshmoi: "Mose dhëntë Zoti, që Ai të mendojëpër mua aq keq sa mendoj përveten!".

Dhe ma hapi zemrën pastaj përshumë gjëra, si në një rrëfim qëpërgatit shpirtin për ikje nga kjobotë, por edhe për një rikthim,përfshi dashuritë e veta rinore,duke më pyetur me imtësi se si patqenë në të vërtetë aksh personazhfemëror i imi, vallë paskësh qenëaq e (një varg mbresëlënësepitetesh). Qe arratisur nga atdheutre dhjetëvjetsha më parë, me njëautobuz turistësh.

Një gramatikë e Mërgimit– në dy gjuhë "të huaja"

Pragjet e një Kinemaje

Ardian-Christian Kyçyku

...vijon nga faqja 5

vazhdon në numrin e ardhshëm...

5 Maj 2011 7Aktualitet

Qyteti i Pogradecit po ecën nëtraditën e bukur të evidentimit dhetë vlerësimit të vlerave të bijve tëtij nga thellësitë e viteve, deri në ditëttona. Dhe këta nuk janë pak!

Me punën dhe veprën e tyre nëvite, me dashurinë për qytetin elindjes dhe njerëzit e tij, mepërkushtimin dhe përgjegjsëinë, atana lanë një vepër pas. Ajo mbartnë vetvete shpirtin e tyre krijues, ka“ngrirë” kohën në momente tëcaktuara të saj, ajo u flet sotbrezave për të njohur dheformësuar memorjen historike.

Brezi i sotëm shpreh mirënjohjedhe respekt për këta njerëz. Njëveprimtari e tillë me vlera të mëdhaqytetare në bashkëpunim mefamiljarë, të afërm, intelektual, miq,njerëz të sferave të ndryshme metë jetës shoqërore të këtij qyteti, uorganizua nga Bashkia e qytetit.

Ky aktivitet iu kushtua njërit prejbijve të këtij qyteti, Misto VangjelCicit për ta vlerësuar atë me titulline lartë “Qytetar Nderi” (Postmortum). Salla e Galerisë së Artitnë Qendrën Kulturore “LasgushPoradeci” ishte e mbushur plot epërplot. Ishte e mbushur me foto tëpërmasave, ngjyrave, kohërave dhe

Misto Cici, mjeshtër i madh ifotografisë “Nderi i Qytetit”

Shkrimi efektiv i dokumenteve zyrtarePër dy ditë rresht, në ambientet

e hotel “Royal” me pjesëmarrjen eshoqatave të qytetit të Pogradecitedhe të Korçës, më datat 19 dhe20 prill 2011, u zhvillua kursi itrajnimit me temë: shkrimi efektiv idokumenteve zyrtare.

Kursi u drejtua nga zoti GenciPasko resident advisor nëTechnical Assistance for CivilSociety Organizations-AlbanianOffice-TACSO ( Asistencë

Teknike për Organizatat eShoqërisë Civile). Axhenda e ditëssë parë kishte të bënte: me qëllimindhe objektivat e trajnimit,pritshmërinë e pjesëmarrësve,shkrimi efektiv i dokumentit dhepraktikë për shkrimin e draftit tëparë të dokumentit.

Në këtë draft duhej tëkonkretizoheshin elementë të tillë,si: krijimi i një mesazhi të qartë e tëlehtë, qëllimi dhe krijimi, duke patur

parasysh analizën e lexuesve.Kujdes duhej treguar me mbledhjene të dhënave, organizimi i ideve,paraqitja përmbledhëse, pa harruarstrukturën e fjalisë.

Dita e dytë e trajnimit kishte tëbënte me: editimin efektiv tëdokumentit, përdorimin eudhëzuesve, sistemin e numërimit,paraqitjen grafike dhe elementët esaj. E rëndësishme është tëtheksohet se në ditën e dytë vendin

kryesor të trajnimit e zuri puna megrupe me mesazhe të ndryshme, mebiseda e diskutime rreth përgatitjessë dokumentit në faza të ndryshme.

Vlerësimi i pjesëmarrësve përtrajnimin, për atë çka përfituan nëtërësi ishte mjaft pozitiv. Me niveletë larta u vlerësua puna dhemetodika e komunikimit dhetransmetimit nga moderatori Paskoashtu si dhe herë të tjera në këtëqytet dhe në qarkun e Korçës.

ngjarjeve pikante në historinë e këtijqyteti dhe të jetës së këtij artisti.Ishin të ekspozuara një pjesë ngamjetet e punës, të cilat së bashkume fotot të ngjallnin kërshëri,emocion, ndjenjë, por edhe respektpër njerëz si Misto Cici. Për jetëndhe veprën e këtij artisti foli zonjaMarjana Shkurti. Ndodhej kryetarii Bashkisë zoti Artan Shkëmbi, i cilifoli për veprimtarinë, vlerat e këtijmjeshtri të fotografisë, vonesën përkëtë vlerësim, interesimin edhe përnjë vlerësim tjetër në të ardhmen.Folën edhe pjesëmarrës të tjerë, si:A. Kostandini, K.Kyçyku, T. Mato,S. Lako e të tjerë. Jo vetëm soallënkujtime dhe vlerësime, por edhemendime dhe ide, si ajo për njështëpi muze. Në emër të familjes,duke marrë titullin e nderit,falënderoj zonja Silvana Cici.

Po cili ishte Misto VangjelCici

“U lind në Pogradec në njëfamilje nga më të vjetrat më 10 tetor1902. Gjithçka nisi në moshën 16-vjeçare, në vitin 1918, kur njëri prejmërgimtarëve të kthyer ngaAmerika, Koci Llakmani, solli njëaparat fotografik, me të cilin filloitë shkrepte për herë të parë medorën e tij prej artisti. Po në këtëvit filloi të punonte si nxënës te Kocidhe Todi Llakmani, ku pas tre vitesh,pasi ata e lanë aktivitetin, ia moridorën fotografimit dhe stampimit,duke vazhduar vet, me aparaturat,që ia bleu Kocit.

Në një pjesë të shtëpisë ai ngritinjë laborator të vogël. Nga viti 1921

fillon fotografia, e cila gjeti mjeshtrine pasionuar dhe artistin e vërtetë.

Mistoja u lidh me tregtarinkorçar Ligor Filo, i cili bënte tregtime Italinë për mallra të ndryshëm,për të cilat Mistoja e ndihmonte, qët’i shiste në Pogradec. Bashkë meto i sillte dhe materiale fotografike.Fotografitë e tij ishin të natyrave tëndryshme, duke përfshirë gjithëjetën e qytetit.Objektivi i tij kafiksuar: Viti1916, ngritjen eg r u p i tgjimnastikor,Viti 1924, vizitae Fan S. Nolitnë Pogradec.Në vitin 1926muzikantët er r e t h i t ,karnavalet në vitet 1930-40. Nëvitin 1936, kur xhandarët e Zogutsollën trupin e Riza Cerovës dhe elanë në mes të qytetit. Më 9 prillushtarët italianë si okupatorë nëPogradec. Në shtator 1944fotografon Labinotin. Në vitin 1947fikson ardhjen e Enver Hoxhës nëNdërmarrjen e Përpunim Drurit.Në vitin 1925 mjeshtëria dhefotografia e tij del jashtë kufijve.

Me autorizim të Drejtorisë sëPërgjithshme të Shtypit,Propagandës dhe Turizmit, mjeshtriCici shtypi në Milano një sasi tëmadhe pamjesh nga Pogradeci, qëshërbyen si kartolina për vite meradhë, jo vetëm në qytet. Në vitin1930 martohet me Afrovitin, e cila

u bë, jo vetëm shoqe e jetës, poredhe e punës. Në vitin 1931 ka titratë një aksioni për elektrifikimin ePogradecit me mumra 313, 314, 919.Pas vitit 1940 përmirëson ndjeshëmaparaturat, të cilat i blinte në Itali eGreqi dhe hapi një dyqan. Ato ruhensot pranë familjes.

Më 1 korrik 1947, i propozuarnga Këshilli i Përgjithshëm Sindikal,

u vlerësua si fotografi më i mirë ivitit, për cilësinë dhe sktësinë efotografisë për pasaportat. Nga viti1920-1951 ai ka punuar si fotografii vetëm në rreth, duke përgatiturfotograf të tjerë nga gjiri i familjes,si: Sotiraq dhe Pandi Cici si dhe nipinKristaq Shuke.

Kjo është jeta dhe puna epalodhshme e këtij artisti të vërtetëpogradecar të fotografisë artistike,e cila u ndërpre më 9 nëntor 1980!

Sot fotografia e tij ndodhet pranëfamiljes, në familjet e vjetraporadecare, por edhe jashtë saj tëpërdorura për nevoja nga më tëndryshmet. Këto solli familja nëemër të Ilija Cicit në këtë aktivitetrespekti dhe përjetësie.

5 Maj 20118

Libra tëbotuargjatëvitit2010-2011

Botime

Titulli i libritAutori ISBN

(ISBN 978-99956-821-3-2)

(ISBN 978-99956-826-6-8)

(ISBN 978-99956-826-2-0)(ISBN 978-99956-826-7-5)(ISBN 978-99956-826-8-2)

(ISBN 978-99956-980-1-0)

(ISBN 978-99956-826-9-9)(ISBN 978-99956-98-02-7)(ISBN 978-99956-826-0-6)(ISBN 978-99956-98-00-3)(ISBN 978-99956-98-04-1)

(ISBN 978-99956-98-06-5)(ISBN 978-99956-98-05-8)(ISBN 978-99956-98-07-2)(ISBN 978-99956-98-10-2)(ISBN 978-99956-98-08-9)

(ISBN 978-99956-98-11-9)

(ISBN 978-99956-98-12-6)

(ISBN 978-99956-98-18-8)(ISBN 978-99956-98-14-0)(ISBN 978-99956-98-17-1)

(ISBN 978-99956-98-20-1)

-Kultura dhe shoqëria jonë postkomuniste-Historia e bujqësisë dhe agropërpunimit në rajonin e Korçës-Fabulat e Ezopit-A practical english handbook-Monografi për Vithkuqin dheNaum Veqilharxhin-Gjergj Basta dhe Kapedanët eSenicës-Monologu i Ajsbergut-Në dallgët e jetës-Vikama e qiellit të braktisur-Egnatia e fjalës…-Nga burgjet dhe kampet epunës të diktaturës-Në skenën korçare-Më treti mandilezeza-Bacellinjtë-Pellazgët lindësit e njerëzimit-Fuqizimi i gruas nëvendimmarrjen lokale-Puthja sipas mënyrës së GustavKlimtit-Manifest për një teatër modernCopëza nga një burrë i dashuruar-Hapat dhe gjurmët-Poezitë e fqinjëve të jugut-Derek Prince

-Pëllumb Pasholli

Diana Djaloshi

Yllson Manoku

Aleksandra AndreeaErinda PapaDhori Koti

Thodhori Miho

Vangjush ZikoPavlina KristoBedri HoxhaAntologjiEnver Hasa

Koço QendroThodhori MihoAgim Adem BacelliPaskal Zoto“Unë, Gruaja”

Stelvio MestrovichWotnynskiPatrick Dubost

Enxhel IckaIliaz BobajThemelet e besimit tëKrishterëStinët e pritjes

5 Maj 2011 9Suplement

në bibliotekë”, kurse në Francë“Duke lexuar nëpër rrugë”.Megjithëse Shqipëria nuk mbetetlarg këtij imazhi të mrekullueshëm,siç është libri.

Qysh prej vitit 2002 e deri mësot vazhdon të festohet DitaBotërore e Librit, por, këtë vit mesloganin “Dhuro një libër”, “Lexonjë libër”, “Bli një libër”.

Shoqata “Unë, Gruaja”,Pogradec organizon një aktiviteti“Me dashurinë për librin”, një

aktivitet për të tretinvit radhazi. Dukengjitur postera nëpërqytet dhe njëkohësishtrealizoi një panair tekQendra Kulturore eqytetit.

Kjo është njëpërkujdesje nxitësepër të gjithë ata që eçmojnë rëndësinë e

librit, për ata që duan ta vrasin kohëne lirë, duke shfletuar faqet e librit.Vlera e librit nuk humbet kurrë,përkundrazi, kush e di rëndësinë etij, kupton se ai është i pazëvendësueshëm.

Me daljen në treg të librit, lindiedhe qytetërimi, pra libri luan një rolmjaft të rëndësishëm, ai ndikoi nëzhvillimin e kulturës në vend.

Para së gjithave duhet thënë se,libri është thesari më i çmuar i njëfamiljeje, më i veçanti dhe një thesarqë nuk humbet kurrë, “Shtëpia palibër i ngjan një trupi pa shpirt!”.

Libri është “fryma që mbannjeriun me shpirt”, që e ushqen. Neduhet të ecim me librin, të jetojmënë çdo moment me librin, të flasimpa pushim për të, sepse libri ështëbashkëudhëtar me ne, ai ndihmonnjeriun të rritet.

“Libri është aroma e tëmençurit!”, është rruga e vetme që

“Me dashurinë për librin”23 Prilli Dita Botërore e Librit.

UNESKO zgjodhi këtë ditë, për tënderuar dy gjenitë e letërsisëbotërore William Shekspir dheMiguel Servantes. Pikërisht është23 prilli 1616 dita kur shuhenShekspiri dhe Servantes.

Kjo datë e veçantë i ka fillesate saj në Spanjë, në zonën eKatalonjës, kush blinte një libër idhurohej një trëndafil “Dhuro njëlibër, dhuro një trëndafil”. NëNorvegji me sloganin “Duke lexuar

e ndriçon një qenie humane. Librika zënë, përherë, një vend tërëndësishëm për këdo.

Edhe sot është i rëndësishëm,por jo më si dikur, jo në atë masë.Sot teknologjia ka përparuar, kaecur me hapa të shpejta, më shpejtse libri. Dashur pa dashur na duhetta pranojmë se, vlera e librit po bie,teknologjia ka bërë të vetën, mesuksesin e saj.

Ajo po mundohet të zëvendësojëlibrin dhe kjo, sigurisht që e dëmtonimazhin e tij, atë imazh tëmrekullueshëm, që të parët mevështirësi e krijuan. Shumë poetëthurën vargje, botuan me vështirësivepra të mëdha, përballuan sistemetë vështira të kohës.

Le të shpresojmë që konkuruesi"teknologjia", të mos e sfidojë librin.

Kjo gjë na takon ne ta bëjmë, tëmos e lëmë jetim, ta braktisim, tëvetmen vlerë të çmuar.

Shoqata “Unë, Gruaja” nisprojektin me titull “Gratë:Bashkëpunimi ndërkufitar përndryshim”, me bashkëpunim meshoqatën Local DevelopementAgency (LDA) në Strugë.

Ky projekt financohet ngaBashkimi Europian në kuadër tëprogramit IPA/CBC IPA CrossBorder Cooperation Programmemidis republikës së Maqedonisë dheShqipërisë për alokimin financiar tëvitit 2007. Ideja qendrore e këtijprojekti qëndron në çështjet socialeqë lidhen me varfërinë dhepërjashtimin social të grave tëpapuna.

Sot problem shumë i madh është

papunësia e të rinjve, kjo jo vetëmnë vendin tonë por edhe jashtëkufijve.

Për këtë arsye target grupet esynuara janë gratë dhe vajzat e rejaqë përballen për herë të parë mepunësimin.

Një grup tjetër është ai i graveqë kanë qenë për një kohë të gjatëtë papunësuara sepse pjesëmarrjae femrave në tregun e punës ështëshumë i pabarabartë në të dyvendet, si në Shqipëri edhe nëMaqedoni. Njëkohësisht janëparashikuar shumë aktivitete të“grave-për-gratë”, ku bashkëpunimidhe shkëmbimi midis dy vendeve dotë jetë prioritet.

Megjithatë një rëndësi tëveçantë luan, gjithashtu, edheshkëmbimi i përvojave në ofrimin eshërbimeve të turizmit. Kuinstitucionet e mirëqenies dheuniversitetet nga të dyja anët ekufirit, mund të takohen dhe tëdiskutojnë.

Ka shumë gra që kanë filluar mesukses drejtimin e bizneseve tëvogla familjare në sferën e turizmitnë anën Maqedonase.

Meqë Pogradeci është duke uzhvilluar në këtë drejtim, ato mundtë transferojnë njohuritë e tyre megra që janë të interesuara të fillojnëbiznese të ngjashme në anënShqiptare.

Qëllimi kryesor i projektit ështëtë mundësojë dhe përshpejtojëintegrimin social të grave që kanëqenë për një kohë të gjatë të papunaPor edhe vajzat e reja që hyjnë përherë të parë në fuqinë punëtore ngazonat urbane dhe rurale, në rajoninndërkufitar.

Fokusi i këtij projekti dhe të gjithaaktivitetet e parashikuara në të kanësi qëllim të rrisin pjesëmarrjen egruas në shoqëri, të rrisin

ndërgjegjësimin e grave përpotencialin që ato kanë në rolet etyre aktuale dhe në të ardhmen.

Aktiviteti kryesor për reduktimine përjashtimit social të grave të papuna dhe të marxhinalizuara nëzonën ndërkufitare, është tëtrajnojmë 120 gra për zhvillimin eaftësive personale, në udhëheqje(lidership) dhe menaxhim.

Një tjetër aktivitet është dhepërgatitja e grave pjesëmarrëse nëtrajnim, të cilat mund të organizojnëaktivitete lokale në qytetin/fshatine tyre përkatës.

Ato do të ndajnë njohuritë dhedo të prezantojnë idetë e tyre më tëmira për biznesin, punimet e bërame dorë, ushqimin, folklorin dhemuzikën që reflekton trashëgiminëkulturore të rajonit.

Ndërkohë, më pas, projekti ishoqatës do të vazhdojë me njëfushatë sensibilizuese në nivel lokaldhe ndërkufitar.

Kjo do të realizohet për publikuindhe institucionet lokale/nacionaledhe do të gjenerojë ndërgjegjesimpër problemet e varfërisë dhepërjashtimin social të grave.

Gratë përBashkëpunimin

Ndërkufitar

5 Maj 201110 Suplement

Për të tretin vit radhazi shoqataUnë, Gruaja realizon aktivitetin përDitën Botërore të Librit.

Me sloganin “Dhuro një liber,Lexo një libër, Bli një libër”.Aktiviteti përfshiu njëkohësisht dhefundin e projektit “Dhuna në FamiljeNdalon Këtu!”.

Të pranishëm në të ishindrejtues të shkollave të qytetit,nxënës të apasiunuar pas letërsisë,

studentë, të cilët u trajnuan nëshoqatë për të dhënë këshillimemocional për gratë e dhunuara,anëtarë të shoqatës "Unë, Gruaja"dhe të ftuar të Korpusit të Paqes.Fjalën e hapjes e mbajti zonja EleniJajçari, drejtore e shoqatës Unë,Gruaja, e cila shprehet: “Të gjithë,sot duam të themi diçka. Nëtrashëgiminë e brezave, dashuriapër librin zinte një vend tërëndësishëm të jetës sonë, ndërsasot kjo dashuri duhet të shndërrohetnë pikënisjen e çdo hapi, që të gjithëhedhim drejt dijes.

Nëse libri të zhvillon fantazinë,imazhin, të jep kënaqësi imagjinare,interneti ta sjell këtë të gatshme,duke të hequr kreativitetin ememorjes plot emocion. Imagjinatae librit vizatohet e bukur në mendjentonë, ndërsa përmes botëselektronike ajo mbetet fare e

ftohtë... Ja shprehjet brilante të njënjeriu mistik të bërë shekuj më parë:Fundi i rrugës që nuk kalon përmesditurisë është errësirë. Sa të gëzuarjanë ata që ndriçojnë errësirën epafundme. Ndriçues në këtë mesështë libri, pra dija që ai përmbandhe të ushqen si qumështi i gjirit.”

Më pas koordinatorja AldaIsallari bëri një përmbledhje tëprojektit: “Ky projekt u shkrua me

ndihmën e Konit(Connie Garrels),vullnetares sëKorpusit të Paqes qëka punuar përreth 2vjet pranë shoqatëssonë (dhe besoj seshumë prej jush ekanë takuar).

Ideja e këtijprojekti lindi duke parë

se shumë të rinj në qytetin tonëpërfundojnë studimet e larta dhejanë të pa motivuar për të bërëdiçka si rezultat i papunësisë apo iaktiviteteve të tjera.

Gjithashtu një tjetër problem qëna bëri të mendojmë për këtëprojekt është Dhuna në Famije dhemungesa e personave të kualifikuarpër të ofruar këshillim ndajviktimave të dhunës në familje.

Ideja e projektit ka qenë,trajnimi i një grupi prej 30 personashqë kanë marrë diplomauniversitare, në fushat e shkencavesociale dhe psikologjisë, për t’uofruar edukim më të specializuarpër dhunën kundër gruas.”

Kjo është një mundësi përstudentët e diplomuar që të tregojnëaftësitë e tyre dhe të praktikojnënjohuritë që kanë marrë gjatëviteve të studimit. Këta persona doju shërbejnë grave të dhunuara sidhe do të ndihmojnë institucioneapo OJF-të të cilat ndajnë të njëjtinshqetësim. Gjatë periudhës Janar-Prill janë sjellë ekspertë nga Tiranadhe Elabsani në fushat e këshillimitdhe të drejtat ligjore të grave,ekspertë nga strehëzat për të dhënëtrajnim praktik për nevojat e grave

që janë në krizë.Por duhet të

falënderojmë edhevullnetarë tëKorpusit të Paqes,të cilët kanë qenëpjesë e këtij projekti,duke u perfshirë nëtrajnime dhe dukesjellë modelin e tyrepër sherbiminv u l l n e t a r .Njëkohësisht dhepër mbështetjen financiare për tërealizuar me sukses këtë projekt.

Seancat e trajnimeve ishin tëgërshetuara teori-praktikë, dukebërë rele playing, dikush rolin eviktimës dhe një tjetër rolin ekëshilluesit. Ky projekt kishte sisynim, që një grup këshilluesish, t’ivijnë në ndihmë viktimave të Dhunësnë familje si dhe të organizojëaktivitete sensibilizuese përkomunitetin e Korçës dhe tëPogradecit për dhunën në familje.Të jepen, këshillime emocionale,vullnetarisht, duke nënshkruarmarrveshjen me shoqatën.

Kjo është një frymë e re që vjennë qytetin tonë, atë të vullnetarizmit.Personat e trajnuar u shpërblyen mecertifikata gjatë aktivitetit dhe meçmim lexuesve më të mirë: MirelaSeitllari (m-c Mëmëlisht), BurbuqeShaho dhe Aida Bajrami (bibliotekaPogradec). Më pas drejtori iKorpusit të Paqes Hill Denhamshprehu mirnjohjen e tij për këtësukses të shkëlqyer të projektit.

Një certifikatë në shenjëmirnjohjeje ju dha dhe ConnieGarrels: “Për bashkëpunimin eçmuar me shoqatën Unë, Gruaja,për organizim,përkushtim dhekontributin e sajprofesional nëndihmë tëkomunitetit tonë.Për modelin eshkëlqyer, tëvullnetarizmit,frumëzim për ne

Festohet Dita e Librit dhe fundi iprojektit Dhuna në Familje

dhe të rinjtë në Pogradec.”Rrugëtimin e këtij projekti e vazhdoiMatthuw Rehnborg, një tjetërpërfaqësues i Korpusit tëPaqes, icili falenderoi Connie që e bëribashkëpuntor me "Unë, Gruaja". Aiu shpreh me këto fjalë: "Connieështë një grua shumë e mirë dheunë mendoj që Pogradeci është mefat që kishte atë. Gjatë punës nëprojekt, kam parë shpirtin e Connit.Në qoftë se ajo do të ishte këtu sotdo të thoshte dy fjalë për projektin:Ky projekt ka rëndësi, sepse nemund të japim ndihmë për ata qënuk kanë asnjeri për t’i ndihmuardhe ne mund të flasim për ata qënuk kanë një zë.

Është e vërtetë që ndonjëherëjanë disa probleme me ligjin apoqeverinë, por nejse ne duam tëbëjmë ndryshim në Shqipëri apoedhe në ndonjë vend tjetër të botës,ne kemi nevojë të fillojmë punëkëtu, vetë ne.

Unë jam shumë i lumtur që kyprojekt do i bëjë të dyja.Falëminderit Unë, Gruaja, Korpusittë Paqes e ju të gjithë, për vullnetintuaj, të përmirësoni kohën e ardhmenë shoqata dhe shtetin tuaj."

5 Maj 2011 11Studim

Qysh në fillimet kur ka nisurstudimi dhe eksplorimi për gjuhëntonë e deri në ditët tona çështja psegjuha jonë quhet “shqipe” ka mbeture pazgjidhur dhe të gjithë ata që janëmarrë me përgjigjen e kësaj pyetjenuk kanë arritur të japin diçkabindëse ose shkencore.

Vlen te vihet në dukje se nerastin e gjuhës sonë, në dallim ngagjuhët e tjera, është ajo që kapërcaktuar toponimin tonë dhe jo sirëndomë që toponimi përcaktonemërtimin e gjuhës. Kjo sjelljegjuhësore duket se fsheh diçka mëserioze se sa interesante. Të gjithëstudiuesit dhe gjuhëtarët ederisotëm që janë marrë meçështjen pse quhet shqip (ose uështë dashur ta shtjellojnë) japinthjesht dy përgjigje të pamotivuarakrejtësisht.

Për të dhënë një pamje të kësajçështje mjafton të perifrazojmëÇabein i cili në pamundësi të nathotë një gjë të saktë edhe vetëduket se perifrazon dikë tjetër ,kuthotë se në “kohën që vendi ynëquhej Arbëri gjuha që flisninvendasit quhej shqip… “ dhepërkrah mendimin se te flasëshshqip do të thotë “të flasësh qartë”.E përthënë kështu sipas tij duketsikur të gjitha gjuhët e tjera janë jotë qarta. Nëse barazimi të; ”Tëflasësh shqip do të thotë të flasëshqartë “i kthyer ne kah te kundërtdo të bënte të flasësh qartë - do tëthotë që të flasësh shqip.”

Që në pamje te parë duket qëky as shpjegim mund të quhet dhetë paktën nuk gëzon as mbështetjenmë të vogël logjike. Për të parë sesa ka evoluar mendimi se pse gjuhae jonë quhet shqip le t’i referohemiveprës së fundit të dy autorëve ,njerit prej Shqipërisë Prof .Dr. AliJasharit dhe Bahtjar Kryeziu të cilëtnë librin e tyre “Gjuha Amtare” përkëtë çështje deklarohen sepërkrahin mendimin e shumicës sëdijetarëve se shqip vjen ngaqë kemishqiponjën në flamur.

Pa aluduar për erudicionin dhenivelin e tyre shkencor thjesht dodoja të merrja një përgjigje nga këta

dy autorë dhe të gjithë ata dijetarëqë mbështesin idenë se gjuha jonëu emërtua nga shqipja e flamurittonë kombëtar se si do quhej gjuhajonë nëse si symbol në flamur nukdo kishim shqiponjën por sorrën osebufin? Pse për shkak të flamuritgjuha e turqëve nuk quhet hënoreose amerikanve yjore?! Mos vallëdo ishte më e drejtë të pranohej sepër shkak të injorancës nuk kemikurrfarë ideje rreth kësaj çështje.Për hir të realitetit duhet tëpranojmë se kemi arritur në epokëngroteske historike në gjuhësinëshqitare ku asnjë gjuhëtar nukmund të thotë pse gjuha jonë quhetshqipe dhe shumë syresh prej tyree nxjerrin bukën e gojës po prejkësaj gjuhe.

Realisht kemi dy qëndrimekundrejt gjuhës shqipe të cilat janënë një luftë të padeklaruar haptazidhe zyrtarisht;

I pari është mendimi i një pjesetë madhe historianësh që konsistonse gjuha shqipe është më e vjetranë Evorpë e më gjërë dhe nëmbështetje të tezës së tyre sjellinfakte gjuhësore të cilat nuk arrijnëti mbrojnë shkencërisht për shkakse nuk janë gjuhëtarë dhe nukarrijnë në lartësinë të na bindinrealisht.

Qëndrimi i dytë që mundohet tëinjorojë të parin është ai igjuhëtarëve të cilët për shkak tënivelit të ulët shkencor dhemetodave të pafrytshme s’janë nëgjëndje të vërtetojnë ato që thonëhistorianët dhe kjo përbën për atabezdisjen e përhershme si dhendjehen të acaruar edhe nga famae historianëve që u morën dhe metrajtimin e shqipes. Por gjithashtuduke qënë se janë të paaftë për tëprovuar shkencërisht atë qëparaqesin historianët ,tregohen tëaftë për t’i nënçmuar, përçmuar dheinjoruar dhe duket se këtë e kanëbërë normë për t’u përballur me tëparët e për ta zbehur sa më shumëmadhështinë të shkaktuar ngamesazhi e shija që iu përciellin atalexuesve.

Nëse do bënim një listë të atyre

që përçmon në përgjithësi kasta esotme e gjuhësisë shqiptare padyshim që në krye të kolonës do tëishin rilindasit tanë pasi janë tëparët që kanë hedhur idenë se gjuhajonë është më e vjetra e gjuhëveindoeuropiane,dhe do të vazhdonimme Robert d’Anxhelin, AristidhKolën, Niko Stilon, Mathieu Aref,Eleni Kocaqi etj. Gama ehistrianëve që i mëshojnë idesë seshqipja është mëma e gjuhëveindoeuropiane sa vjen e rritet,ndërkohë gjuhëtarët për të ruajturpozitat e tyre rreken të forcojnëkoracën e tyre breshkore duke vënënë shërbim edhe shtetin. Por duketse në ditët tona ata kanë të lidhursipër koracës së tyre veprën bombëtë Petro Zhejit “Shqipja dhesanskritishtja" e cila duket se ështëme sahat por që nuk i dihet se kurdo shperthejë.

Thjesht breshka mundohet tërrugëtojë në vende me lagështirëpër ti lagur lëndën ndezëse, por ekotë. Që ta nxjerrë jashtë përdorimitduhet të futet për kohë të gjatë nëlumë e zhytur por kështu do tëmbytej vetë. Askush nga gjuhëtarëtnuk rreket te bëjë një kritikë përkëtë vepër. Shumica thonë se nuke kanë lexuar. Askush s’flet për të.Edhe të gjithë sëbashku nuk do tëmund ta përballonin. E vetmjamënyrë për ta luftuar është heshtja,injorimi.

Duke, se atë qe historianët ethoshin por nuk e vërtetonin dotshkencërisht, me daljen ne dritë tëveprës si P.Zhejit “Shqipja dhesanskritishtja" u zgjidh. Tashmëelementi historik i shqipes i lidhurme atë shkencor që përmban veprae autorit të lartpërmendur përbënnjë imazh të fortë. Duket se tashmëka arritur epoka e ngrirjes setakëmit të gjuhëtarëve dhe ajoËlirimit të gjuhës.

Gjuhesia e sotme një dogmëPërsa folëm më lart mund të na

krijohet kurioziteti se çfarë ikundërvë gjuhëtarët me historianët! Si historia,ashtu dhe gjuhësia janëshkenca shoqerore që nuk mund tëjenë të pavarura nga njëra tjetra

.Përse ky ngërç? Nëse ato janë tëdyja shkenca atëherë s’ka si të ketëdis’harmoni dhe kundërshti ,apo nëto ose në njërën prej tyre diçka nukshkon?

Në hyrjen në gjuhësi studentëveu shpjegohet se gjuhësia ështëshkencë shoqërore. Por ndërkaq nëfunksionet dhe veçoritë e gjuhës ujepet shabllon se gjuha ka karaktermarrveshjesor, se mes sendeve dhefjalëve që i shënojnë nuk ka lidhjetë brendshme, d.m.th emërtimet nukburojnë nga natyra e sendeve. Kjo,sipas lektorëve të gjuhësisë të shpienë përfundimin se emërtimet janërezultat i “marveshjes” brenda njëbashkësie gjuhësore. Pra,sipastyre,meqë nuk ka ndonjë lidhje tëbrendshme midis fjalëve dheobjekteve a dukurive që emërtojnë,themi se gjuha ka karaktermarrveshjesor (konvencional).Kësisoj ata thonë se emërtimet janëarbitrare dhe arbitrariteti është njëveçori e gjuhës njerëzore. Pra, sipërfundim,ndonëse pranojnë segjuhësia është shkencë (dheshkenca ka ligjësi)pranojnëgjithashtu veçorinë e arbitraritetit (joligjësisë) ,e cila përbën kundërshtinëthelbësore përbrënda kësajshkence.

Pyetja këtu qëndron (konsiston)në atë se në cilën tjetër shkencëkemi të bëjmë me një arbitraritettë ngjashëm? Kjo që pranohet nëgjuhësi në fakt nuk ka precedent nëasnjë shkkencë tjetër. Nuk ekzistonasnjë shkencë tjetër, si ndodh nëgjuhësi, që të jetë gjysëm shkencëe gjysëm rrëmujë. Thjesht në çdoshkencë pranohet stadi, niveli injohjes dhe deklarohen mosnjohjetdhe vazhdohen kërkimet.

Kjo nuk ndodh ne gjuhësi sepseaty është pranuar paragjykimi i cilime kalimin e kohës është kthyer nëdogmë dhe kjo shprehet nëperifrazimin; “mes sendeve dhefjalëve që i shënojnë nuk kalidhje të brendshme” atëherëç’është nevoja që sendeve apoartikujve të rinj që krijon njeriu tuvëmë emra?

Pse gjuha jonë quhet shqipe

Agron Dalipaj

“Të flasësh shqip do të thotë të flasësh qartë “i kthyer ne kah te kundërt do të bënte të flasësh qartë - do tëthotë që të flasësh shqip.”

5 Maj 201112 Kritikë letrare

Optika e vleravedhe vlerat e një studiuesi

-vështrim kritik për botimin: “Ringjallet Rilindja e Lasgushit- Po Unë?, autor P.Prifti

(...vijon nga numri 483)

(Vijon në numrin e ardhshëm...)

E njëjta gjë edhe në librin“Mendime për mendimet, Dashuria,Unë dhe ti”, maj 2008, ku lexojmë:autor Petro Prifti, redaktor PetroPrifti, korrektor Petro Prifti i Ri,nipi.

Ndryshe nga autorë dhestudiues të tjerë, ky autor edhevlerësimet për botimet e tija i bënvetë, por edhe poeti Çallo dukenxjerrë vlerat sipas studimit dheinterpretimit të tyre, duke mosnënvizuar asnjë të metë, Kështu kavepruar për këtë botim në faqet elibrit “Ringjallet Rilindja...”, f. 266

Të gjithë shkrimet e tjera, veçanalizës për veprën e Lasgushit,duket se janë në funksion të kësajideje, të cilat nuk janë pak. Këtijproblemi autori i ka kushtuarkapitullin XV “Unë”, f.303, vlerësonveprat e tija “të thella e të vështira,sidomos të matematikës,astronomisë e atyre për Lasgushin”.

Në këtë libër janë futur edhekrijime me natyrë kushtim përP.Priftin “Petro Priftit”, f.311 dhe “Profesorit të matematikës...” meautor M.Çallo f.330.

Vend me rëndësi në këtë botimlidhur në aspektin e mësipërm janë

dhe konsideratat e shprehuranga njerëz të fushave, moshavetë ndryshme, që në të shumtëne rasteve kanë lidhje meautorin dhe kjo është shumënormale dhe njerëzore, por nukduhen marrë si analiza seriozepër të arrirë në konkluzione osepër t’i marrë si pikareferimi?!... Në të shumtën erasteve autorit i drejtohen mendajshtimin “Profesor”, që siçdihet është titull shkencor ifituar me mund e sakrifica nënjë fushë të caktuar.

Gabimisht dhe gjerësisht kytitull përdoret në jetën epërditëshme të shkollave tona,por nuk duhet pronësuar.

Studiuesin Prifti, i MadhiLasgush, e prezantonte “sinipin e tij, kështu bënte

gjithëmonë, mësues i matematikësdhe i astronomisë në gjimnazin ePogradecit”, f. 147, ashtu siç ështëdhe titulluar në diplomat e shkollavetë larta. Zoti Prifti nuk nguron tëdeklarojë se “Jam një autodidakt ishkallëve të larta. Jam njeri i kaliturplotësisht me vështirësitë e jetës.Kam moshën tejpjekurie. Duhet tështoj se unë jam i diplomuar edhepër filozofi...” f.267

“Ky vërtetim, mesa duket ështëbërë nga unë, për të parën herë nëvendin tonë”. Është fjala përteoremën e vërtetuar nga ai dhebotuar në revistën “Matematika dheFizika në shkollë”, numër 15, viti,muaji?!... Nga mënyra e tëshprehurit le mëdyshje.

“Përse shkrova kështu përmatematikën? Shkrova kështu,sepse edhe unë jam BIR i saj...”f.286.

Na lindin disa pyetje: me gjithëkëtë punë të kryer, gjithë kypotencial: A ka shkruar dhepolemizuar më parë autori për vleratdhe gjenialitetin e Lasgushit, qoftënë mënyrë përgjithësuese, me tëMesmen e Artë (Vija e Hogartit)simetria si një element i së bukurëssi nocion estetik.

Cila është gjeografia e

botimeve të P.Priftit në shkallërrethi, kombëtare, mbase dhe jashtkufijve? Po e shkrimeve, organet,ku janë botuar! Ai pretendon se“Asnjë nga “kritikët” me të cilëtpolemizoj unë, nuk është përballurme librin tim, që i shpartalloj“vlerësimet” e tyre, çuditërisht tëgabuara e jo shkencore”, f.247Autori, siç duket e parandjen se njëstrukturë e tillë e këtij studimi, do tëketë edhe diskutime. Kjo ështëarsyeja, mendojmë ne, që ai uparaprin dhe shtron vet disa pyetje:Ç’kërkon ai në këtë libër?,“...Ndonjë “vogëlush” tjetër, njericikërimash, mund të thotë: “Mirë, obyrazer, po ato foto, përse i kevendosur aty me aq nder? f.333.Lexuesin dhe studiuesin nuk e gjenasnjë “e keqe”, vetëm se e mira,zgjerimi i horizontit të dijeve, por neflasim për struktura të mirëfilltashkencore, si monografia.

Me shumë vend dhe me shumëtë drejtë ato “janë pjesë e jetëssime- janë pjesë e biografisë sime”,thotë autori.

Por këtu bëhet fjalë përmonografinë e Lasgushit dhe tëduket sikur “Jeta, publicistika dheletërkëmbimi i Lasgushit në këtëmonografi konsiderohen të njohuraqë më parë” f.13, për rrjedhojë,sipas nesh, janë të panjohura përlexuesin pjesë të biografisë sëautorit P.Prifti. Ne mendojmë seshkrimet, fotografitë që i përkasinautorit, jetës së tij, do ta bënin mëtë plotë dhe i shkonin më shumë nëstukturë botimit “Jetë me luftë”(Autobiografi). Një farë paralelizmii përdorur nga poeti M.Çallo, kurve përballë dy vlerësime: vlerësmine “artit të rëndë, objektiv, final tëPoezisë!...” nga Lasgushi që në 2dhjetor 1928 dhe Obamës,Presidentit aktual të SHBA. Kysillet si pikë referimi në shkrimin:“Lasgushi për problemin social”,f.119. Ky mbetet për t’u parë? Nuke dimë nëse Obama ka folur përpoezinë? Autorët, koha, objektet ekrahasuara janë krejt të ndryshme!Për vlerësimin e vëllimit poetik të

poetit Çallo “Dehje Poradecare”nga P.Prifti në këtë libër, botuar mëparë në gazetën “Nositi” nr.443 metitull: “Libri “Dehje Poradecare” nëoptikën e P.Priftit, prill 2008, në libërfaqe 255, Prifti vazhdon të shprehetpërsëri me superlativa përkrijimtarinë e këtij poeti: hermetizmitipar pozitiv (P.Prifti) i poezisë sëÇallos, deri vonë është vlerësuar sidu kuri negative, fjalë apo vargje tëpoezive, poezi të veçanta autori iquan “qëndisma ari”, “poezi tëpërkryera”, “tëmadhërishme”(kategori estetike),f.264 Përsërit edhe një mendim tëshprehur më parë: “Kështu nuk janëtë pakta poezitë që meritojnë vendenë antologjitë, jo vetëm të vendittonë, por edhe më gjerë”, pohim kytë cilin ne e kemi kundërshtuar nëshkrimin tonë për vëllimet poetiketë poetit M.Çallo në gazetën“Nositi”. Autori i botimit na thotëse Lasgushi e “...ka sqaruar sepërmbajtja shkencore e figurëspoetike, tek ne nuk është kuptuar,është keqkuptuar, ka mbeturplotësisht e panjohur”. Deri tani nëmoshën 75-vjeçare edhe unë nukkam gjetur shembuj për takundërshtuar këtë pohim tëLasgushit”, shprehet P.Prifti. f 256.Ne mendojmë se termi më ipërdorur në fushën e poezisë, tëanalizës ideo-artistike, apo tëkomentit letrar përdoret nocionifigura artistike, të cilat janë bazë përpoezinë popullore dhe atë tëkultivuar. Nëse duam përmbajtjenshkencore të figurës artistike(poetike), në të shprehet uniteti iformës me përmbajtjen, qëndrimiideo-emocional i autorit.

Duhet patur shumë kujdes përtë përcaktuar figurat artistike.Frazeologjia popullore, sentencatfilozofike, proverbat i japin gjallërivargut, mendimit, poezisë, por atojanë më shumë elementë tëoratorisë dhe se brenda tyre mundtë ketë edhe figura artistike.

5 Maj 2011 13Botime

Patrick Dubost vjen për herë tëparë në shqip me “ Le manifest pourun Théâtre Modern”, (“Manifestpër një teatër modern”) dhe“Copëza nga një burrë i dashuruar”.Ky botim vjen si rezultat i një punemjaft të sukseshme nga Enti Botues“DIJA Poradeci”.

Patrick Dubost, autor i shumë

librave të botuara në Francë, Greqi,Kroaci dhe Kebek, tani vjen edhenë shqip i përkthyer nga AfrovitiGusho dhe Kopi Kyçyku.

Megjithëse ka studiuarmatematikë dhe muzikologji ka, mbitë gjitha, një pasion të hershëm përpoezinë, duke praktikuar për shumëvite me radhë (lexim/performancë).

Patrick Dubost,tani edhe në shqip

Dubost i sjell tekstet sipasmënyrës së tij, duke eksploruar meteknikën e zërit dhe xhesteve. Menjë mënyrë të veçantë, ashtu siçështë vetëm Dubost, i cili “fluturon”në çdo skaj. Në çdo varg tëpoezisë, në çdo skenë teatrale, nëvdekjen e errët, jetën, në çdo tingujtë muzikës dhe në momentet epërjetimit të dashurisë.

E tillë është edhe mënyra se si ipërcjell tekstet e tij tek lexuesi.Tekstet, flasin me zë dhe e rënd-ësishme është që janë përherëbashkëshoqëruese me teatrin.Tekstet e tij janë vënë edhe në skenënga kompani teatrore, tëmarioneteve dhe të teatrit tëobjekteve. “Unë shkruaj me sytë emi, si mësues matematike, me gojë,me veshë, me duar, me trupin tim.”-shprehet Dubost.

Është Patrick Dubost, shumërrallë gjen si ai, mendjematematikore dhe me një shpirt tëmadh poetik. Bashkëudhëtare mekrijimtarinë e tij ka qenë “kjomakinë” (matematika).

Ajo e ka ndihmuar, duke i dhënëritëm dhe harmoni poezisë së tij.Rreptësia e saj ndihet në strukturë,ndihmon në tingëllimin dhe muzikëne poezisë. Por edhe hapësira e sajështë një strukturë matematikore.

“Çdo numër është një shtyllë/soditjeje.” Ai përdor zërin për talexuar poezinë dhe mënyra, akoma Anjeza Pengu

më e mirë, për të shkarkuarenergjinë është trupi i tij. Instikti,intuita dhe inteligjenca e kufizuarjanë pikat që nënvizojmë përDubost. “Manifest për një teatërmodern”.

Çdo njeri që fle në tearër/është një i dërguar i qiellit.

Do të veçojmë disa vargje tëkëtij libri të mrekullueshëm:

“Teatri është ndaj poezisë/ sinëna ime ndaj vjehrrës sime.Teatri nuk ndalon vetveten që tëjapë shfaqje. / Teatri nuk ndalonvetveten që të japë. / Teatri nukndalon vetveten. / Teatri nuk. /Te (çaji). / Ëmbëlsirat. / Koha qëkalon."

Dubost është unikal, i përsosur,oral, ndonjëherë edhe vizuale ështëpoezia e tij. Gjithçka rreth Dubostështë unikale epakrahasueshme.Tema e vdekjesqëndron në themel të numrit tëmadh të poezive të tij. Megjithatëajo çka duhet theksuar është se,edhe mënyra e të dashuruarit të tijështë krejtësisht e veçantë:

"Jam i dashuruar. / Si njëbishë. / (Arinj, flutura,zambakë...) apo Jam kaq idashuruar/ që jam i dashuruar.Ai që fotografon një ari tëdashuruar/ fotografon botën nëfillimet e saj."

Patrick Dubost, me një mendje matematikore dhe me një shpirt të pasur poetik

Shtëpia botuese “DIJAPoradeci” prezanton vëllimi eradhës me titull “Stinët e pritjes”,të autorit Pëllumb Pasholli. Ky ështëi treti cikël me poezi për këtë autor.Poezia e tij është e ritmeve të

ndryshme, me varg të rregullt osetë lirë, me me konceptime dhekëndvështrime të ndryshme.

Kjo bëri që poezia e tij të mosjetë monotone dhe e mërzitshme përlexuesin. Nëpërmjet këtij vëllimiautori është përpjekur të hyjë nëthellësinë e shpirtit të njeriut tësotëm, duke u marrë meekzistencën e tij shumëpalëshe.Përmes unit poetik nxjerr në pahanët negative të karakterit të njeriutapo të krejt shoqërisë së sotme.

Pothuajse në të githa poezitë etij ai ka vënë në dukje më së shumtipritjen që e shoqëron gjithmonënjeriun. Por edhe njeriu nga vetë

natyra është në pritje të diçkaje mëtë mirë, aspak nuk është fjala përnjë pritje pasive sipas autorit.

Njeriu është në udhë dhe nëpritje të ditëve më të mira edhe kure pushton dhimbja dhe trishtimi,edhe kur shpreson ose pret dritën,madje edhe kur dashuron marrëzishtnjë vajzë. Kjo është natyra epoezive. Kjo duket edhe nga vtëtitulli “Stinët e pritjes” .Vëllimi ështëndarë në katër cikle por që sigurishtkanë lidhje me njëra tjetrën.Shumica e poezive konvergojnë tekpritjae përjetshme.

Pritja është bashkëudhëtare menjeriun e vërtetë.

"Stinët e pritjes" U thinj pritja...U thinj pritjanga bryma e fjalëve...Sytë tek etja digjen...Atje ku duart e ëndrrësbëhen dru...,Për t’u ngrohur pakkush...dikush......dhe çudi!Sa çudi!Përherëfryn erëqë të ndezëkëtë zjarr...të mjerë!...

Matilda Demollari

-Edhe në gjumë njeriu pret të shohë një ëndërr të bukur, ose të vijë mënjesi i vesuar e i magjishëm-

5 Maj 201114 Shëndetësi

Dr. Andrea Kocaqi

Shpesh keni dëgjuar përndikimin ku për mirë e ku për keqtë ekranit, por sot dëshiroj tëdiskutoj për rrezikshmërinë e tij.Jam i sigurtë se shumë prej jushmenjëherë do të shprehen setelevizori apo kompjuteri janëkulturë.

Dhe unë do t’ju përgjigjem menjë “Po”, por siç thotë populli,“gjella me kripë dhe kripa mekarar”, pasi qysh në fillim do t’juthosha se nëse e teprojmë do tëshkaktojmë një ndotje akustike,okulistike dhe psikike, tek gjëja mëe shtrenjtë dhe më e pafajshme, tekfëmijët tanë.

Le t’i shqyrtojmë me radhërreziqet nga ekrani i televizorit dhenga ai i kompjuterit. Televizori nëditët tona ka hyrë dhe përdoretmasivisht, madje disa prindër memburrje thonë se i kam blerë njëtelevizor më vete fëmijës dhe iakam instaluar në dhomën e tij qëtë shohë sa dhe çfarë të dojë.

Pikërisht kjo ështëpapërgjegjeshmëria më e madhe qëmund të ekzistojë në lidhje me këtëproblem. Qysh në fillim do të thoshase normat për të konsumuartelevizor, sipas studimeve shumëserioze janë; fëmijët deri nëmoshën 4 vjeç nuk ka asnjëdomosdoshmëri për të parëtelevizor, deri në 9 vjeç mund tëshohin deri në dy orë në ditë dhemë tej deri në adoleshencë mundtë shtyhet kjo normë deri në tre 3 -3 orë e gjysmë. Qëndrimi më gjatëpërpara ekranit i një fëmije tëmoshës parashkollore, shkaktondisa fenomene negative shpesh tëpa rikthyeshme.

Pikë së pari, fëmija dukeqëndruar gjatë përpara ekranitpërveç rrezatimit të tij, ngapërqëndrimi i tepërt dhe i zgjaturtë shikimit dhe të vëmendjes, do tëshkaktojë lodhje të syve dhe të trurittë tyre akoma të pa formuar mirë.

Për pasojë pas disa kohësh, nënjë moshë më të rritur, do të vemëre se ata do të kenë nevojë përsyze dhe do të paraqiten si fëmijëme përqëndrim të lodhur, pra të papërqëndruar, të pa duruar, hera-herës nervoze etj. Dikush memendjelehtësi u shpreh se askushveç televizorit nuk i mban fëmijëtmë urtë. Por kjo përmban një tëvërtetë shumë të hidhur, pasi njëfëmijë që rri me orë të tëra me gojëtë mbyllur përpara televizorit, nuk

zhvillon të folurin e kordinuar memendimin dhe imagjinatën dhe tëfolurin e rrjedhshëm, ai fëmijë nukzhvillon fjalorin e tij, mësohet përtacduke marrë çdo informacion tëgatshëm vetëm me shikim, nukzhvillon imagjinatën e tij.

Nga ana tjetër duke qenë përshumë orë në inaktivitet i stimulohetmbipesha për shkak të dhjamosjes,me të gjitha pasojat e saja negativeqë i kam trajtuar më parë. Ky fëmijëdo të privohet nga lodrat, nga ajri ipastër, nga shoqërizimi memoshatarët e tij. Të gjitha këto do tëndikojnë, veç dhjamosjes, në squlljene masës muskulare dhe veçimit nganatyra, kënaqësia, shoqëria etj.

Pra këta fëmijë kanëpredispozicionin të bëhen tipa tëmbyllur. Por sikur të mos mjaftojnëgjithë sa rendita deri tani, një rreziktjetër ju kanoset këtyre fëmijëve.Duke parë emisione të shumta dhetë pa kontrolluara, ata mbingarkojnëkoshiencën e tyre me episodefilmash të dhunshëm, diku dhe mepornografi e seks si dhe reklama tëçfarëdo lloji. Të gjitha këto e bëjnëfëmijën të jetojë në një botë ireale,me fantazi të shfrenuar dhune eseksi që i ngrejnë në mënyrë tëshpeshtë dhe të pakontrolluar niveline adrenalinës.

Ky fenomen ka dy aspekte

negative; e bën fëmijën tëdhunshëm dhe të varur prejtelevizorit njësoj si varësia ngadrogat e tjera. Është vërtetuar ngavëzhgime të gjata se 60 % efëmijëve të dhjamosur nga ky shkak,të dhunshëm dhe që kanë “fituar”varësinë e televizorit, mbeten të tillëedhe në adoleshencë dhe pothuajseky kontigjent, (me një ndryshim faretë vogël), mbeten të tillë edhe nërini e më tej.

Por nuk është vetëm televizorinë këtë mes, një tjetër ekran, ai ikompjuterit, bart po të njëjtataspekte negative që i mbivendosetatyre të televizorit. Kur fëmijapërfiton nga “bujaria” e prindërveedhe kompjuter atëherë rrezikubëhet edhe më i madh. Duke moslarguar asnjë nga rreziqet që renditamë lart për televizorin, do të thoshase kompjuteri ofron lojëra me skenatë dhunshme, (madje kur fëmijaarrin një nivel të lojës ai përpiqetme çdo kusht që më pas të arrijënjë nivel më të lartë të saj), videopornografike e reklama të papërshtashme për moshën.

Të gjitha këto mbajnë në njënivel të lartë të adrenalinës,stimulojnë tërheqjen, (varësinë),ndaj kompjuterit, shtojnë qëndrimine zgjatur ndenjur e pa aktivitet dukestimuluar dhjamosjen, ulin nivelin e

shoqërizimit dhe të inteligjencës.Por një aspekt tjetër negativ ikompjuterit është dhe hapja efaqeve të “facebook”, ku çatojnëtë lirshëm me lloj-lloj njerëzish dheme lloj-lloj fjalësh.

Të gjithë jemi dëshmitarë të sae sa sherreve midis adoleshentëveapo të rinjve për këtë shkak. Kambesim se tani e kuptoni se ekrani ivogël, (i televizorit dhe ikompjuterit), është një shkaktar idisa sëmundjeve të mirëfillta dhe idisa gjendjeve jo fort të këndshmee të papranueshme.

Për t’i shmangur të gjitha këtodo t’ju rendit disa rekomandime përnjë jetë sa më të shëndetshme përfëmijët tuaj: -Vendosni rregulla përndjekjen e TV. por me hapësirëkompromisi, (jo me urdhër), qysh nëmoshë të hershme të fëmijës suajdhe insistoni në respektimin e tyre.Ju vetë të jeni korrektë në zbatimine tyre. -Fëmijët të shohin në TVvetëm ato programe që i përshtatenmoshës së tyre. -Mos vendosni TVnë dhomën e gjumit të fëmijëve tuaj.-Mos e përdorni TV apokompjuterin si mjet ndëshkimi aposhpërblimi. -Bisedoni me prindërite shokut apo shoqes së fëmijës suajmbi rregullat tuaja për ndjekjen eTV dhe nxitini edhe ata të bëhenpjesë e zbatimit të tyre.

-Lejoni përdorim të kufizuar tëkompjuterit, vetëm gjatë orarit tëstudimit, duke edukuar idenë sekompjuteri është objekt pune ekomunikimi e jo argëtimi. -Moslejoni fëmijën të frekuentojë “kafeinternet” dhe përdorimin ekompjuterit në orët e vona, kurështë dhe më pak i kontrolluar. -Mos lejoni fëmijën të frekuentojëlojëra me të vrara e me të prera. -Është e domosdoshme që nëshkolla të ketë orë të veçanta metematikë rreth kritikës sëprogrameve televizive.

Diskutime rreth këtij aspektimund të realizoni edhe vetë ju mefëmijën tuaj. -Orientoini fëmijët drejtleximit të sa më shumë libraveartistike, qysh në moshë fare tëvogël ju lexoni nga një përrallë kur ivini në gjumë. -Nxitini fëmijët tëluajnë me shokët apo shoqet e tyre,të marrin pjesë në veprimtaribamirëse, regjistroini në një sportapo rreth artistik. -Planifikonishëtitje apo ekskursione në natyrëme ta etj.

Sa i rrezikshëm ështëekrani për fëmijët

5 Maj 2011 15Kohë e lirë

Vetëm për të qeshur...Martesa-Uh, sa kisha pasur dëshirë të

martohesha me një vajzë, e cila Çdomëngjes do të ma sillte kafenë nëkrevat, thotë një pijanec. -E unëdëshiroj ta gjej për grua vajzën, ecila çdo natë do të ma sillte krevatinnë kafene, thotë pijaneci tjetër.

LigjërataPolici e ndali një pijanec në orët

e vona të natës dhe e pyeti:-Ku jenisur në këtë kohë? -Në ligjërata. -Kush mban ligjërata në këtë kohë?-Gruaja ime!

KonkursiNë një konkurs për

autobiografinë më të shkurtër,Çmimin e parë e fitoi gruaja që

shkroi: “Kur kam qenë e re, kampasur fytyrë të lëmuar dhe kamveshur fustan me rrudha. Tash ështëe kundërta”...

ParkuNjë vogëlushi i bëhet monoton

qëndrimi në park: -Mami, u mërzitaduke qëndruar këtu. -Si s´të vjen turp,po të mos ishte ky park s´do të isheas ti!

Të flesh me pulatMjeku: Ju jeni i superlodhur dhe

duhet të flini me pulat…Pacienti: Mesa pula doktor…

Frutat e dashurisëNjë çift i ri i varfër i sapo martuar

shkon një fshat dhe i lutet njëfshatari të bujtin në shtëpinë e tij.

Fshatari zemër mirë i tha se mundtë flinin në një plevicë. Kështu atashkuan të gëzuar. Kaloi disa ditëdhe fshatari si pa të dalin jashtë.

Një ditë gjithë kuriozitet afrohettek plevica dhe pyet. Këtu jeni? Pos’keni nevojë të hani diçka?

-Jo i thotë çifti se ushqehemi mefruta e dashurisë.

-E shoh i thotë fshatari prandaji hidhni lëvozhgat jashtë ngapenxherja

FilxhaniDy shokë ulen një bar. Njëri i

drejtohet kamarierit:- Të lutem më sill një kafe.

- Edhe mua një kafe po të jetë mefilxhan të pastër! -thotë tjetri.

Pas disa minutash vjen kamarieridhe pyet: -Kush e kishte kafen mefilxhanin e pastër?

Meidani dhe dekoratat-Pse Meidani po shpërndan

dekorata këto ditët e fundit sipresident?

-Që të mbahet mend se të paktëne bëri një punë.

Polici tek shefi-Përsëri për leje! Si shumë

kërkon leje, një herë ke vjehrrënsëmurë, pastaj do të bësh vjehrrinoperacion, një herë tjetër se tëkishte vdekur kunati.

-Më fal shef, por këtë herë kamhall vërtet. Do të martohem…

Në shkollën jo publike Rilindjanë Pogradec u kushtohet vëmendjedhe kujdes i posaçëm realizimisasior dhe cilësor të programitmësimor, edukativ të nxënësve medije dhe njohuri të qëndrueshme, gjeqe bëhet nga mësuesit mepërgjegjësinë e një detyre të lartëqytetare dhe kjo vërtet është detyrëe gjithësecilit prej nesh.

Ajo që duhet të them ështëharmonizimi i programit memateriale plotësuese nga internetipër të gjitha lëndët mësimore dhenë aktivitetet e mirfillta edukativenë mënyrë që procesi mësimoredukativ bëhet një i tërë në funksiontë formimit të nxënësve si qytetarë

të ardhshëm.Një punë të

tillë i kashërbyer mësë mirifunksionimi iinteresit pandërprerje nëshkollë dheprania e 30kompjuteravenë duart enxënësve.

K ë s h t uplanifikimit të ekspozitës fotografiketë nxënëses Sara Fejzollari, kryesishtdhe fotografi të spikatura artistikedhe duke shërbyer si nxitje e pasurme ekspozitën fotografike, tematike,problemore, artistike e ideuarlogjikisht nga nxënësja e Kl IX,Rebeka Shkëmbi, ekspozitë që uvizitua jo vetëm nga nxënësit eshkollës por edhe nga qytetarë tëPogradecit.

Aktivitetet i kanë bërë tësuksesshme dhe të luajnë si duhetrolin e tyre, gjithpërfshirja enxënësve në to, bazuar nëlarmishmërinë e tyre. Kjo ka rriturpërgjegjësinë e çdo nxënësi për t’upërfaqësuarsa më mirë, si tek MISS

KALENDARI I VITIT TË RI kushpalosën fantazi nga më tëbukurat, më interesantet apo nëndeshje volejbolli dhe futbolli midisklasave, ekspozita e vizatimeve mëtë bukura me pjesëmarrjen enxënësve nga klasa e parë deri nëmaturë, me tematikë të lirë, të cilati kemi të vendosura në mjediset eshkollës. Gjatë muajit prill nxënësite klasave të V-ta përgatitënshfaqjen “Kërriçi i pikëlluar” meregji të Z.Dh.Tasellari e cila poshfaqet para nxënësve të shkollavetë qytetit të Pogradecit.

Shfaqja është pritur mjaft mirëdhe ka bërë që nxënësit të ndihentë dobishëm dhe më të motivuaredhe për të nxitur e motivuar edhepër mësim. Masivizimi i aktivizimittë nxënësve ka ndihmuar nëevidentimin e talenteve dhendjekjen e motivimin e tyre hap pashapi.

Një punë e tillë ka bërë qëdimanikisht është pasuruar sasiame cilësinë, dhënia e kënaqësiveartistike jo vetëm për nxënsit eshkollës, por edhe më gjerë përmjaft qytetarë të Pogradecit meekspozite tek Galeria e Arteve nëgrafikë e pikturë të nxënësve tëtalentuar M.Tasellari, Xh.Bockadhe E.Groballi apo koncerti recitalSixhei 2010. I nxënësve të klasëssë shtatë Sixhei.

Malo i cili u ndoq nga nxënës,prind dhe shumë të ftuar. Punasistematike e mësuesve të ciklit

fillor dhe të mësuesvë tëmatematikës, bëri që pjesëmarrja enxënësve të shkollës sonë në fazëne parë të olimpiadës sëmatematikës, organizuar ngashkolla UDHA E SHKRONJAVEu renditën në vende shumë dinjitoze,kryesisht me tre vendet e para. Ajoqë është e rëndësishme nëzhvillimin e aktiviteteve përrealizimin e misionit nga një aktivitetnë tjetrin, për t’i bërë ato sa mëatraktive.

Kjo u pasqyrua edhe nëspektaklin “Magjia ime” eorganizuar në dt.18 prill, meprotagonist nxënësen e klasës sëdhjetë Ilda Eshi që në konceptim tëskenarit të këngëve, vendosjes sënumrave koreografike, përzgjedhjestë jo një e dy, por të disaprezantuesve etj. Këto aktivitetenuk do të ishin bërë pa mbështetjenfinanciare të Bankës Popullore, tëcilën e falënderojmë. Realizime dhearritje të tilla u bënë të mundura nësaj të punës në grup, të ideuarmjeshtërisht nga ish-administratorii shkollës sonë A.Shkëmbi dhe tëvazhduar denjësisht nga Znj.ArjanaShkëmbi.

Pa u mbyllur ky vit shkollor pomendohet si do të ndërtohet njëpunë e suksesshme edhe për vitine ardhshëm 2011-2012 për tapërgatitur atë cilësisht më lart egjithnjë me moton: “Me nxënësit,për nxënësit”

Me nxënësit përnxënësit

Dhimitra Bardhi

5 Maj 201116

Enti Botues: "DIJA - Poradeci" -PogradecAdresa e Redaksisë: Rruga "Rinia", Pallatet 7-katësh, Pogradec

Tel: +355 832 2905, Mobil: 069 2143753e-mail: afrovitig@yahoo.com

Botues: Ilir DUKA & Afroviti GUSHOGazetarë: Matilda Demollari, Anjeza Pengu, Dhimitër GegpriftiLexoni gazetën në: www.poradeci.comGazeta shpërndahet në Qarkun Korçë

Reklama

Shoqata “Unë, Gruaja” ka filluar fushatën elektorale!

Ajo ju fton te votoni!LEXONJË LIBËR

BLI

NJËLIBËR