NÜFUS PİRAMİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ

Nüfus Piramitleri herhangi bir yerin nüfus özelliklerini (nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını) göstermede temel araçlardan biridir.

Nüfus, bir ülkenin kalkınmasında en önemli etmenlerden biridir.

Ancak ülkelerin kalkınmasında nüfus miktarından çok nüfusun eğitim durumu, iş kollarına göre dağılımı, şehir ve kır nüfus oranları, yaş grupları ve üretici nüfus oranı gibi özellikler daha önemlidir.

Ülkeler, planlı kalkınmalarını gerçekleştirebilmek ve kaynaklarını doğru kullanabilmek için bu tür nüfus bilgilerine ihtiyaç duyarlar.

Ülke ya da bölgelerin nüfus piramitlerine bakılarak o alandaki nüfus hareketleri hakkında bilgi sahibi olunabilir. Hatta nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını birarada gösteren bu piramitlerin o alanın demografik yapısı yanında bir dereceye kadar sosyo-ekonomik tarihi hakkında bilgi verdiği de kabul edilmektedir. Genel olarak geniş bir piramit kaidesi hızlı bir nüfus artışı ve doğum ile ilgilidir. Eğer piramit her yaş grubunda giderek daha az nüfus göstererek yükseliyor, yani "pi-ramit"e benzer bir şekil alıyorsa "ideal" bir nüfus yapısını gösteriyor demektir.

Gelişmiş ülkede yaş özelliği

Doğurganlık az olduğundan, çocuk yaştaki nüfus, genel nüfusa oranla azdır.

Ortayaş nüfus fazladır

Bebek ölümü oranı azdır.

Sağlıklı ve bilinçli beslenme, ayrıca sağlık hizmetlerindeki gelişme Ölüm oranını azaltıp ortalama ömrü yükselttiğinden, yaşlı nüfus sayısı gelişmemiş ülkelere oranla fazladır

Yüksek doğum oranı nedeniyle çocuk yaştaki nüfus, genel nüfusa oranla fazladır.

Çalışan nüfus oranı az, bağımlı nüfus fazladır. (Çocuk, genç ve işsizler)

Bebek ölüm oranı fazladır.

Sağlık hizmetleri gelişmediğinden yaşlı nüfus sayısı azdır.

Ortalama insan ömrü 40 - 50 yaş arasındadır.

Nüfusun yaş grafiği geniş tabanlı bir üçgen ya da piramit biçimini alır.

Genç nüfus, genel nüfusa oranla fazladır.

Geri kalmış ülkelerde yaş özelliği

15 yaşın altındaki nüfus yüzdesi

Genç nüfusu fazla olan ülkeler, geri kalmış veya gelişmekte olan ülkelerdir.

Ortayaş nüfusu ile yaşlı nüfusun fazla olduğu ülkeler ise gelişmiş ülkelerdir

Nüfus Piramitlerinin Çeşitleri

Ülkelerin nüfusları, nüfus özelliklerine ve piramidin şekline bağlı olarak; dörde ayrılır:

Düzgün Üçgen

• Düzgün bir üçgen halindeki birinci piramit yüksek doğum ve ölüm oranlanna sahip ülkelerin tipik şeklidir. Eskiden birçok ülkeler için olağan olan bu türe halen çok az ülkeninkinde rastlanılmaktadır. İngiltere'nin 1881, Hindistan'ın ise 1961 yıllarındaki piramitleri bu şekle benzerlik göstermektedirler.

İçe Bükük Düzgün Üçgen

• Kenarları içe çökük ikinci piramit özellikle 0-5 yaş grubundaki ölüm oranlarının düşmeye başladığı, buna karşılık doğum oranlarının yüksek kaldığı ülkelerin tipik piramitidir. Bu tip Meksika ve Peru'nunkilerin de gösterdiği gibi, gelişmekte olan ülkelere özgüdür.

Arı Kovanı

• Arı kovanı şeklindeki bu tip piramit düşük doğum oranı (dar bir taban) ve düşük Ölüm oranları (en gençten en yaşlıya doğru yaş grupları çok az belirgin) olan ülkelere aittir. İsveç ve İngiltere-Galler bu tipe en iyi örneklerdir.

Çan

• Çan şeklindeki piramit oldukça önemli bir zaman devresinde düşük doğum ve ölüm oranlan denendikten sonra doğum oranını arttıran bir nüfusu göstermektedir. Bu tür piramit Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelere özgüdür.

Asimetrik Piramit

• Doğurganlık oranında dikkati çeken hızlı bir düşüşün oldu¬ğu yerlerdeki durumu göstermektedir. Japonya halen bu tür bir piramite sahip tek ülkedir. Benzeri piramitler Batı Avrupa ülkelerinin birçoğunda 1930'larda mey¬dana gelmişti.

Ülkelerin nüfus yapılarında herhangi bir değişiklik olması hâlinde piramitlerin tipi de değişecektir.

Örneğin; ekonomi, eğitim ve sağlık koşullarında iyileşmenin olduğu ülkelerde nüfus piramidi, gelişmemiş ülke piramidinden gelişmekte olan ülke piramidine geçiş yapabilir.

Bu şekillerin hiçbirinin sürekli durumlar olmadığının burada belirtilmesi gerekir.

Örneğin sağlık koşullarının gelişmemiş olduğu ülkelerde söz konusu ko şullar düzelmeye başlarsa piramitlerin karakteristik biçimi de (l)'den (2)'ye geçe cektir. Benzer ilişkiler (2) ile (5) arasında ve (3) ile (4) arasında da kurulabilir. Piramit üç, yukarıda da açıkladığımız, en istikrarlı durumu göstermektedir.

Bu Ülkede Neler Değişmiş Olabilir ?

Piramitleri Yorumlayınız…

Nüfusun ülke, herhangi bir mekan hatta herhangi bir büyük şehir ölçüsünde değişen özelliklerinden biri "yaş" yapısıdır. Gerçekten, belirli bir mekandaki nüfusun miktarı yanında, onun çeşitli yaş gruplarının da, özellikle çalışabilir ya da faal nüfus olarak adlandırılan 15-65 yaş arasındaki nüfus miktarlarının işgücü kapasitesi, gıda ve çeşitli hizmetlere olan ihtiyaç, aile tipleri, doğum ve ölüm oranlan ve nihayet göçler bakımından önemlidir.

Genel olarak bugün herhangi bir ülkede 20-25 yaş arasında olanların o ül kede 20-25 yıl önce doğanların sayısına eşit olması gerekir. Ancak doğanların bir kısmı bu yaşlara erişmeden öldükleri için miktarlar birbirini tutmaz. Bu hu sus daha açık bir şekilde şöyle anlatılabilir. Herhangi bir ülkede bu yıl doğan 100 kişiden 5 yıl sonraya 80, 10 yıl sonraya belki 70 kişi ve nihayet yıllar sonraya da hiç kimse kalmayacaktır. Bu esasa göre her yaş grubundaki nüfus miktan daha genç bir nüfus gnibundakinden daha az olacaktır. Bu arada ülke ya da bölge nü-fuslanndaki yaş gruplarının zamanla savaşlar, doğal afetler, sosyal ve ekonomik etkiler ve göçlerle çok değişebileceğini de belirtmek gerekir.

Yaş gruplarının en genç nüfustan başlayarak yatay kolonlar halinde üst üste gösterildiği piramitlerde her yaş grubundaki erkek sayısı diyagramın sol, kadın sayısı da sağ kısmında işaretlenir.

Cinsiyet Durumu