numri 55 v5 - Faqja e parë Islame në gjuhën shqipeRilindjen e zemrës, shpirtit, sjelljes, besimit, bindjes dhe të kënaqësisë. Nëse i lexuam fjalët e Zotit me vëmendje na

1ALBISLAM | 1 Shtator 2010 | 9 Sheval 1431

EDITORIALI

RILINDJEMegjithëse njeriu në këtë jetë ka vetëm një jetë, ai mund të rilindë sërish në këtë

botë. Mishërimi dhe rimishërimi siç i beson dikush janë vetëm besëtytni, pra s’ka atyrilindje. Kur njeriu të vdesë në këtë botë do të dëshirojë rilindjen dhe do të thotë: ““......OOZZoottii iimm,, mmëë kktthhee,, qqëë ttëë bbëëjj vveepprraa ttëë mmiirraa ee ttaa kkoommppeennssoojj aattëë qqëë llëësshhoovvaa!!”” KKuurrrrsseessii,,(kthim nuk ka) ee kkjjoo ëësshhttëë vveettëëmm ffjjaallëë qqëë ee tthhoottëë aaii,, ee aattaa kkaannëë ppaarraa ttyyrree nnjjëë ppeerrddee(distancë periodike) ddeerrii nnëë ddiittëënn kkuurr rriinnggjjaalllleenn..”” (Muminun 99-100). Që të mos earrijmë këtë dëshpërim të pasosur duhet të meditojmë, nëse Allahu jep mundësi tjerapër rilindje.

Muajin e Ramazanit, që po e përcjellim tani gjithsesi ishte një shans i mirë përrilindje. Rilindjen e zemrës, shpirtit, sjelljes, besimit, bindjes dhe të kënaqësisë. Nëse ilexuam fjalët e Zotit me vëmendje na u rrëqethën zemrat, nëse u penduam për gabimete bëra e liruam shpirtin nga nxehtësia e gjynaheve, nëse agjëruam, si na ka mësuar iDërguari, lavdërimi dhe paqja qoftë me të, e përmirësuam sjelljen, nëse falëm namazine teravisë dhe të natës me përkushtim e përulje e rritëm besimin, me leximin dhedëgjimin e ligjëratave të ndryshme na u rrit bindja dhe nëse të gjitha këto i bëmë na ushtua kënaqësia se Allahu është Zoti ynë, Islami është feja jonë dhe Muhamedi ështëprofeti ynë.

Elemente këto të gjitha të mjaftueshme për të kuptuar, se çdo formë tjetër e jetës nëkëtë botë, ku nuk gjenden ato përparësi dhe vlera nuk ka shije e as lumturi të vërtetë.Nëse me të vërtetë i shohim, se i kemi fituar, atëherë themi se ajo është rilindje për ne.S’kemi pse të mbajmë shpresa të zbrazëta sikurse fjalët: Sikur të kthehesha më i ri do tëbëja këtë e do të bëjaatë..., sikur të lindja edhe një herë nuk do lejoja këtë apo atë...Tashmë do të bësh një jetë të re ndryshe nga e mëparshmja dhe je i bindur se jeta asisojtë ofron mirësitë e dynjasë dhe të ahiretit. Ke punuar prandaj – me lejen e Allahut – kendjerë në brendinë tënde çlirimin e veçantë që vezullon në fytyrën dhe sjelljen tënde.

Ai që ka fituar këtë, le të jetë mirënjohës ndaj të Gjithëmëshirshmit, duke e shprehuratë me zemër, gjuhë dhe vepra. Atëherë ajo kënaqësi sa vjen e rritet derisa ta takoshAllahun me besimin e palëkundur për t’i përjetuar shpërblimet që Ai i ka përgatitur përnjerëzit e devotshëm. O Allah, na bëj të sinqertë në fjalët dhe veprat tona!

NNëë eemmëërr ttëë rreeddaakkssiissëë:: OOmmeerr BBEERRIISSHHAA

2

PËRMBAJTJA

AKTUALE33--55 || DEBATET NË INTERNET DHE PASOJAT66--77 || IKJA NGA SELEFIZMI!88--99 ||BLIC LAJME

SFIDA1100--1122 || RRUGA KRYESORE

AKIDE1133--1166 || JAM I KËNAQUR ME MUHAMEDIN SI I DËRGUAR

DRITARE1177--2200 || SIPAS VENDIT BËHET KUVENDI... 2211--2222 || FEJA ËSHTË KËSHILLË 2233--2255 || TEVESULI DHE AJETI

“...DHE KËRKONI EL-VESILEH TEK AI...” 2266--3300 || KAM FRIKË!

FIKH3311--3344 || BIDATET, LLOJET E TYRE DHE GJYKIMI I

ISLAMIT MBI TO

EKONOMI3344--3399 || HUAJA DHE DISA NGA DISPOZITAT E SAJ

FAMILJA4400--4422 || ËNDRRAT E GRAVE4433--4455 || MBAJENI FRYMËN E RAMAZANIT GJALLË!

TEFSIR4466--4488 || PËRSOSMËRIA E FESË ISLAME

HADITH4499--5511 || PO UA LË AMANET DY GJËRA

THESARE5522--5555 || SYNETIA NGA ASPEKTI MJEKËSOR

AVANCIMI PERSONAL5566--5577 || PERCEPTIME NDAJ LUMTURISË

FETVA DHE KONSULTIME5588--6600 || A KA BIDAT TË MIRË?

REDAKSIAKryeredaktor: Omer BERISHA

zv. kryeredaktorë: Agron TERZIQI dhe Justinian TOPULLIAnëtarë të redaksisë:

Ismail BARDHOSHI, Bledar HAXHIU, Lulzim SUSURI, Talha KURTISHI, Genc PLUMBI, Ali SHABANI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Llokman HOXHA, Rashit ZYLFIU dhe Hajrush MANI

Bashkëpunëtorë: Ahmed KALAJA, Ekrem AVDIU dhe Enis RAMARedaktor gjuhësor: Roald HYSA

Ballina: Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio)BBoottoonn:: AAllbbIIssllaamm

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: aallbbiissllaamm@@aallbbiissllaamm..ccoomm

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELxhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (denarë)xhirollogaria: 0270100245547

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (euro etj.)Rr. "Kej Dimitar Vlahov" 4S.W.I.F.T.: KOBSMK2X

IBAN: MK07300701002455425numri tatimor: 4030008038784


AKTUALE

SHKRUAN: ROALD A. HYSA

Mungesa e etikës dhe e qëndrimitkonstruktiv është një nga të metatthemelore e debateve të brendshme,

por në veçanti e atyre që po zhvillohen në

internet. Facebook-u, listat e e-mailavedhe blogjet e ndryshme e kanë rriturshpejtësinë e transmetimit tëinformacionit dhe të komunikimit publik,por etika e komunikimit ka mangësi tëtheksuara.

DEBATET NË INTERNETDHE PASOJAT

Mungesa e etikës dhe e qëndrimit konstruktiv është një nga të metat themelore e debateve të brendshme, pornë veçanti e atyre që po zhvillohen në internet. Facebook-u, listat e e-mailave dhe blogjet e ndryshme e kanërritur shpejtësinë e transmetimit të informacionit dhe të komunikimit publik, por etika e komunikimit kamangësi të theksuara.

4

AKTUALE

Ajo çka ndodhi në dy promovime tëorganizuara në librarinë “E Përshtatshme”përpara pak kohësh në Tiranë ishin me tëvërtetë dobiprurëse për të gjithë ne, qëaspirojmë të kemi sadopak një jetëintelektuale. Kam parasysh promovimin elibrit të EEddvviinn CCaammiitt: “Gëtja mesPerëndimit dhe misticizmit oriental”, sidhe një reviste krejtësisht të re me titullinshumë domethënës: “NJË”, që drejtohetnga vëllai jone EEddiissoonn ÇÇeerraajj. Të dy këtavëllezër janë kapacitete në fushat e tyre kuveprojnë si dhe janë pedagogë universiteti.

Ajo çka ishte e veçantë në këtopromovime ishte debati dhe diskutimet qëu hapën më mbrapa dhe mexhlisijashtëzakonisht interesant që u krijua prejdiskutimeve tejet te vlefshme. Ato qenëme te vërtetë të vlefshme për shkak të disapërmasave etike tejet të larta që ureflektuan aty dhe kritikave krejtësishtdashamirëse që u bënë. Kjo gjendje mesolli ndërmend mexhliset e hershme, kurnjerëzit e dijes (qoftë nxënës apo dijetarë,apo hoxhallarë) mblidheshin dhe garonin,se kush mund te ishte më i zoti në tëshprehurit e mendimit të tij në lidhje metemën që diskutohej dhe arritja erezultateve pozitive në përfundim.

Me këtë desha të them se këto llojmexhlisesh na mungojnë krejtësisht këtunë hapësirën tonë dhe këto promovime ekonfirmuan këtë gjë. Por një problem tejeti ndjeshëm së fundmi janë debatet qëhapen në e-mail listat e internetit, si dhesë fundmi në rrjetin social të Facebook-ut,ku etika e debatit dhe e kundërshtimit tënjëri-tjetrit lë shumë për të dëshiruar. Nukpo mundohem të sjell shembuj këtu, sepseme të vërtetë që do të ishte humbje kohepër të gjithë, kur pjesa më e madhe e jonajanë të anëtarësuar nëpër listat endryshme. Sa për diskutimet në forumettona internetare, ato nuk i plotësojnë

kushtet e një mexhlisi të vërtetë apo siç eparashoh unë, për disa arsye:

1: janë krejtësisht virtuale2: njerëzit që debatojnë në të shumtën e

rasteve nuk e njohin nga afër njëri-tjetrindhe kjo le shteg për të dëshiruar.

3: personat që diskutojnë e bëjnë këtënga vende të ndryshme dhe shumë herëreflektojnë pa dashje gabime memosnjohjen e duhur të problemit për tëcilin diskutohet apo debatohet.

4: personat që diskutojnë meqenësejanë me formime të ndryshme shkolloregjithmonë përpiqen t’i shikojnë gjëratsipas shkollimit që kanë marrë, apo pomarrin (Një avokat sheh bazën ligjore tëgjithçkaje, një imam e sheh nga pikëpamjafetare, një sociolog sipas shkollavepërkatëse sociologjike etj.)

5: nëse personat që diskutojnë e bëjnëkëtë nga dy vende te ndryshme, bie fjala-një shqiptar nga Amerika me një shqiptarnga Shkupi, apo Tirana, apo Prishtina, dotë kishim nga një anë njërin nga diasporadhe në anën tjetër me dy vendalinj puro,që kanë probleme të tjera nga ato tëemigrimit, si dhe me një shqiptar që jetonnë një qytet si Shkupi, ku më të paktën kyqytet banohet nga dy kombësi (pra,diskutimi mund të marri një kolorit tëpaparë në bazë të këtij ekuacioni të tillëlogjik.).

...Personat që diskutojnëmeqenëse janë me formime tëndryshme shkollore gjithmonëpërpiqen t'i shikojnë gjëratsipas shkollimit që kanëmarrë, apo po marrin...

“

“


AKTUALE

Pasi numërova pesë arsye që e diktojnëkrejt sfondin kuptimor të diskutimit dhe tëdebatit në forumet internetare, FCB apo e-mail listat do të merrja në shqyrtim vetëmexhlisin, jo si etimologji fjale, por sirealitet.

Mexhlisi ndërtohet në tre përmasa, letë përdorim këtë term të gjeometrisë jo-euklidiane. Njerëz të caktuar, që mblidhennë një vend të caktuar në një kohë tëcaktuar për të diskutuar për një temë apoproblem të caktuar. E parë nën këtëkëndvështrim mund të themi se rrethanatpërbërëse janë të cunguara dhe nëse do tëfillonim të bënim analogjitë, atëherë tëgjithë së bashku do të vërenim:

1: a) NNjjeerrëëzziitt lëvizin nga listat, ku mundtë anëtarësohen dhe mund të largohensipas dëshirës. Gjithashtu, megjithësemund të jenë të anëtarësuar ata nukmarrin pjesë dhe diskutantët nuk mund tadinë nëse heshtjen e tyre mund ta marrimsi pohim apo abstenim.

b) Pjesëmarrësit në një mexhlis marrinpjesë më gjallërisht edhe me heshtjen etyre, duke u interpretuar kjo heshtje sipranim ndaj mendimit dominues.

2: VVeennddii: është i përbashkët, lista e-mailit dhe në mexhlis vendi ku do tëdiskutohet, por këtu mungon elementi ikontaktit fizik, pra, diskutimi apo debatizhvillohet pa pasur ndonjë kontakt fizik tëdrejtpërdrejt, për pasojë këtu analogjianuk mund të themi se vendoset e plotë.

3: KKoohhaa: Diskutimi apo debati nuk mundtë zhvillohet në të njëjtën kohë, pra, ështëshumë më i shtrirë në kohë.

4: PPrroobblleemmii apo tema e caktuar: Kjoështë krejtësisht e përbashkët, porgjykimet dhe mendimet është e vështirë tëjenë të përbashkëta dhe nuk mund të vijnëdrejt unifikimit për shumë arsye të tjera(që kanë të bëjnë edhe me bindjet enjerëzve, të cilat janë shumë të

rëndësishme, ndërsa nuk janë këto ato qëpo shqyrtojmë këtu), por që vështirësohenmaksimalisht për të gjitha arsyet që i kampërmendur më sipër.

Gjithashtu një komponentë tejet erëndësishme është etika e debatit dhe emospërputhjes (ihtilafit), që i mungon nëmë të shumtën e rasteve debateve tona.Kështu nuk mund të habitemi, se si nëpërlistat tona bisedat personalizohen krejt,kur nuk kanë të bëjnë me ne drejtpërdrejt,por me punët tona. Problemet tona janë poato, mbeten po ato dhe do të mbeten poato, po nuk i zgjidhëm në mënyrën eduhur, por edhe se ne deri tashti nuk jemipërpjekur aq sa duhet, duke e drejtuarvëmendjen në bazë të një utilitarizmiordiner që mund të vërehet qartas.Ndërkaq një pjesë e këtyre problemevemund të shmangen shumë mirë, kur ne tëreflektojmë gjallërisht etikën e lartëislame, të cilën neve duhet ta fitojmëvazhdimisht nëpërmjet shembullit tënjeriut tonë më të dashur Muhameditalejhi salatu ue selam, si dhe të shokëve tëtij të afërt. Gjithashtu njohja e etikës sëihtilafit (mospërputhjes) do të ishte shumëme vend për të shtuar kapacitetin tonë tëdebatit.

...Kështu nuk mund të habite-mi, se si nëpër listat tonabisedat personalizohen krejt,kur nuk kanë të bëjnë me nedrejtpërdrejt, por me punëttona...

“

“

6

AKTUALE

DR. MUHAMED EL ABDE

Po flasim këtu për përmbajtjen dhe jo përemrin. Kuptimin e Sunetit dhe Ndjekësit eSunetit, sepse sot, disa njerëz po tentojnë

ikjen nga Selefizmi, e ky është një emër që ikaploi pa e dashur ata, madje ëndërrojnë tëzhvishen nga ai emër, sepse ai është diçka evjetruar prandaj duhet ta heqim qafe. Sipastyre ai është i papërshtatshëm, për shkak seopinioni po e shfrytëzon atë me ide dhepretendime të ashpra në sulm kundërmuslimanit dhe na ka mbetur vetëm tëmbrohemi.

Kemi si qëllim selefizmin si dogmë dhendjekje të metodologjisë së caktuar, që dallonnga format e metodologjive tjera në kuptim,meditim, referencë dhe perceptimin einformatave, gjithashtu në praktikënshoqërore që vjen si rezultat i kësaj. Kemi siqëllim selefizmin e themeluar mbi Kuran dheSunet, ku ka mjaft hapësirë për reforma dheixhtihad. Nuk është morali i selefizmitrrënimi i të tjerëve për t’u dukur dhe për t’ubërë i madh ti, përkundrazi duhet tëmbushësh atë zbrazëti shkencore apopraktike në mejdanin islam sot.

Ai selefizëm që nuk ka si sjellje shpresënqë të tjerët të gabojnë për t’u hipur në qafëatyre, selefizëm i cili ka burra të edukuar qënuk shpërfillin të metat e zemrës, por i japinrëndësi përmirësimit të brendshmes para tëjashtmes, largohen nga mendjemadhësia,zilia dhe urrejtja. Njerëz të Zotit, që ngjallinneveritjen për realitetin e keq, që po përjeton

Umeti, jetë ku nuk qortohet e keqja, as e miranuk përhapet dhe pastaj mbjellin tek njerëzitshpresën për reforma. Nuk po flasim përselefizmin si ndonjë xhemat i caktuar (apodisa xhemate), apo si ndonjë metodologjikonkrete, pasi ai është një metodologji dhereferencë e vetme: Kurani, Suneti dhegjeneratat më të mira përpara se të derdhej ailumë nëpër degë të tjera aty-këtu, që

IKJA NGA SELEFIZMI!Nuk po flasim për selefizmin si ndonjë xhemat i caktuar (apo disa xhemate), apo si ndonjë metodologjikonkrete, pasi ai është një metodologji dhe referencë e vetme: Kurani, Suneti dhe gjeneratat më të mirapërpara se të derdhej ai lumë nëpër degë të tjera aty-këtu, që gjithmonë largohen nga shtrati i sigurt

...Nëse një dijetar apo hoxhëgabon, a na lejon neve kjo sit-uatë që të braktisim kuptimine drejtë të selefizmit...

“ “


AKTUALE

gjithmonë largohen nga shtrati i sigurt. Si kamundësi të ndërtohet një metodologji, ide,shtet apo shoqatë pa TEKST, që në fakt ithemelon (ndërton) të gjitha këto grupime?

Nëse kthehemi nga e para dhe pyesim: Sido të ishte gjendja pas largimit nga Feja tëshumë fiseve arabe pas vdekjes së Profetit,sal-lallahu alejhi ue selem, si do të ishtegjendja e Gadishullit Arabik sikur të mos ishtesuksesi i Allahut të Lartësuar, që ia dha EbuBekrit të mbështetet në TEKST që në fakt, metë udhëhoqi luftërat kundër renegatëve. Si dotë ishte gjendja e Ehli Sunetit gjatë sprovësrreth krijimit të Kuranit, sikur të mos ishteTEKSTI, i cili në fakt qe shtytësi për Ahmedibën Hanbelin.

Nëse një dijetar apo hoxhë gabon, a nalejon neve kjo situatë që të braktisim kup tim -in e drejtë të selefizmit, i cili është poli pozitivpër ballë kulturave të varësisë dhe ideve tëinjorancës. Ai është poli pozitiv përballëbesëtytnive dhe mashtrimeve që dehin logji -kën dhe pastaj e dërgojnë në fund të pusit. Aiështë poli pozitiv që liron trurin e muslimanitnga litari i zakoneve, pushteti i traditave, sidhe e shpëton nga prapambetja duke e kthyerte themelet mbi të cilat u ndërtua Islami.

Ku mbërritën ata që braktisën këtëmetodologji, ata të cilët nuk kanë parime e asTEKSTE? Ata u bënë një me armiqtë e Islamitdhe heshtën për padrejtësinë dheçrregullimin, u bënë pre e dyfytyrëshave nëçdo vend dhe në gjithë këto ata endemendojnë se po bëjnë shumë mirë dhe se janënë piedestalin më të lartë të politikës.

T’i përmbahemi kuptimit të vërtetë tëselefizmit mjafton për të pasur moralin ebukur dhe të kemi shëmbëlltyra të larta,

mjafton për t’i ruajtur parimet që pengojnërrëshqitjen e teposhtave që nuk ua dimëfundin.

Kuptimi i vërtetë i Ehli Sunetit bëri që IbënTejmija të përfaqësojë arsenalin e projektitpër Rilindjen Islame Bashkëkohore, sepse tëtjerët që shtjelluan temën e Rilindjes dheshkruan për të e që njihen si rrymareformiste nuk ia mësynë thelbit të mendimitislam, prandaj përpjekjet e tyre qenë fabrikimdhe një lloj disfatizmi përballë sulmitkulturor perëndimor kundër Islamit. Kështuqë, një “intelektual” i tillë kur mbetet midisose-ose d.m.th. “ose” bashkëkohore apo “ose”origjinale, “ose” logjika, “ose” besëtytnia, ne evërejmë se rënia në kësi kontradiktash ështëqartësisht një besëtytni në vete.

Nuk quhet popull normal ai që braktisërrënjët e veta për t’u shndërruar në “bashkë -kohor”. Amerika e cila u rrit me një kontinenttë ri erdhi nga Evropa duke bartur me vetekulturën protestante, ndërsa ne humbasimenergji të shtrenjta në debate shterpe, qësupozojnë kundërshtinë e këtyre diodave.

Islami është dogmë, që nënkuptonpërkatësi dhe është entitet kulturor, që ështëndërtuar me vite. Ai është peshore dhe jo ipeshuar. Nga ky entitet nuk lejohet devijimi,sepse ashtu humbasim identitetin tonë,madje nuk lejohet të devijojmë as nga njëpjesë e tij (apo disa pjesë të tij), sepse ashtu“rafinojmë” identitetin.

Për të reformuar individin dhe shoqërinëduhet ixhtihad dhe reforma, kurse ata qëmendojnë ndryshe nga kjo, ata me të vërtetëjanë në gjendje të luhatshme.

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: OOmmeerr BB..

...Islami është dogmë, që nënkuptonpërkatësi dhe është entitet kulturor,që është ndërtuar me vite. Ai ështëpeshore dhe jo i peshuar...

“ “...Nuk quhet popull normal ai qëbraktisë rrënjët e veta për t’ushndërruar në “bashkëkohor...“ “

8

BLIC LAJME

ORA E MEKËS TESTOHETGJATË MUAJIT RAMAZAN

Arabia Saudite ka filluar me testimin eorës më të madhe në botë, që gjendet nëqytetin e shenjtë të Mekës gjatë këtij muajitë agjërimit, raportojnë agjencitë zyrtare tëlajmeve. Kulla e orës do të jetë i dytirrokaqiell më i lartë në botë me një lartësiprej 600m kur të përfundohet. Kompleksi ifamshëm gjendet përballë Xhamisë sëMadhe në Meke, e cila vizitohet nga milionahaxhilerë çdo vit.

Vetëm një nga katër anët e orës tanimëështë përfunduar dhe është e mbuluar menjë mozaik të përbërë prej 98 milion copaqelqi. Në secilën anë do të shënohet “Zotiështë më i madhi” në gjuhën arabe dhe do tëketë mijëra drita me ngjyra të ndryshme.Ora do të jetë e dukshme nga largësia 25kilometra. Një gjysmëhënë e artë memadhësi 23 metra do të vendosët përmbiorë. Sipas Ministrisë përgjegjëse për këtëndërtim i tërë projekti do të kushtojë $800milion.

XHAMIA E NJU-JORKUTNXIT DEBATE

Në Nju-Jork i është dhënë drita jeshilendërtimit të një qendre kulturore islamedhe një xhamie. Kjo ka nxitur debate tëashpra, ku janë përfshirë edhe politikanë,nëse duhej të lejohej një gjë e tillë apo jo,pasi xhamia pritet të ndërtohet në afërsi tëvendit ku dikur ekzistonin kullat binjake.Objektet gjigante u shkatërruan më 11shtator 2001, pas sulmit terrorist në Nju-Jork. Kundërshtarët e ndërtimit të kësaj

xhamie thonë se kjo tregon mungesërespekti për viktimat e sulmit terrorist të 11shtatorit, ndërsa përkrahësit e planit thonëse kjo është thjesht, një e drejtë e shprehjesfetare dhe një e drejtë kushtetuese.

Ky plan ka si qëllim ndërtimin e njëqendre kulturore islame në qytetin e Nju-Jorkut, shumë afër vendit ku gjendeshinKullat Binjake. Kundërshtarët e përdorin siargument faktin se përpos një pishine dhenjë qendre arti, pjesë e kësaj qendre, që dotë kushtojë 100 milionë dollarë, është edhendërtimi i një xhamie. Ish-guvernatorjarepublikane e Alaskës, Sarah Palin, ka qenëkundërshtare e zëshme e planit. Ndërkaqpërfaqësuesit e Partisë Demokratikekryesisht nuk kanë pranuar tëprononcohen. Zyra e senatorit të Nju-Jorkut, Chuck Schumer, bëri të ditur vetëmse nuk e kundërshton planin. Shtëpia eBardhë në anën tjetër ka qëndruar tërësishtindiferente ndaj këtij debati. Plani katejkaluar edhe sfidën e fundit ligjore pasiKomisioni njujorkez për monumentetkulturore nuk e kundërshtoi shkatërrimin enjë objekti 152-vjeçar, i cili duhet tërrëzohet për t’i hapur rrugë ndërtimit tëqendrës islamike.

MBËSHTETJE DHEPROTESTA PËRQENDRËN MYSLIMANE

Disa qindra mbështetës dhekundërshtarë të propozimit për ndërtimin eQendrës muslimane kulturore afër vendit tësulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001, kanëmbajtur tubime në qendër të Nju Jorkut.Kundërshtarët e këtij propozimi kanëkënduar këngë patriotike dhe kanë


BLIC LAJME

paraqitur fotografitë e sulmeve tëdhunshme nga 11 shtatori. Dy rrugë më largnjë turmë tjetër kërkonte tolerancë dhe liritë religjionit. Policia kishte vendosurbarriera dhe kishte marrë masaparandaluese sigurie. Nuk janë raportuarincidente.

PRIZRENI SHTROI IFTARPËR SKAMNORËT

Përgjatë 30 ditëve të muajit të shenjtë tëRamazanit komuna e Prizrenit ka ushqyerme Iftar 200 skamnorë, për 50 të tjerë ishtekujdesur shoqata “AKEA”, ndërsa KFOR-iTurk Iftar ka shtruar iftar për 150 persona.Në qytetin e Prizrenit gjatë muajit të shenjtëtë Ramazanit, komuna ka shtruar iftar për200 persona në gjendje të rëndë ekonomike.Kryetari i komunës Ramadan Muja e kapërkrahur këtë projekt, ndërsa tryeza ushtrua në hotel Therandë, dhe gjatë gjithëmuajit të shenjtë iftaret i ka shtruar stafikomunal i komunës së Prizrenit.

TURQIA NË “GUINESS”,ORGANIZOI IFTARIN MË TË GJATË NË BOTË

Bashkia e Esenlerit ka hyrë në librin erekordeve “Guiness” pasi ka shtruar iftarinmë të gjatë në botë me një gjatësi prej 10kilometrash të përbërë prej 7 mijëtavolinash. Në iftarin më të madh në botë tështruar ndonjëherë morën pjesë rreth41.120 persona. Iftari u shtrua përgjatërrugës “Atësh-Allanë”. Ushqimi i iftarit u

sigurua një pjesë nga vetë personat epranishëm, që kishin sjellë ushqim familjardhe pjesën tjetër të ushqimit e ka siguruarbashkia. Organizatorët kanë siguruar siushqim sasinë prej 10 tonësh pilaf, 8 tonmish, 100 mijë shishe ujë, 45 mijë shishe melëng frutash dhe një sasi e madhe dhallë.Personeli i organizatorëve që shërbentepërbëhej nga 2 mijë e 900 persona dhenumri i kuzhinierëve ka qenë 50 persona. Nëmbrëmjen e iftarit ka qenë i pranishëm edhekryetari i bashkisë së Stambollit, KadirTopbash, i cili ka thënë se në këtë iftar tëveçantë u vunë në dukje vlerat e larta tëmiqësisë.

RTV PËR FETVAZYRTARE

Arabia Saudite është duke shqyrtuaridenë e hapjes së një kanali televiziv dheradio stacioni zyrtar për dijetarëtmuslimanë të akredituar për çështje tëfetvave ose dekreteve fetare siç thotë njëraport i para pak ditëve. Kanali televiziv dotë “krijojë një lidhje të besueshme në mespyetësve nga brenda ose jashtë MbretërisëSaudite dhe dijetarë të autorizuar dukekomunikuar nga linjat falas për njerëzit ngae gjithë bota, raporton e përditshmja el-Youm. Burimet treguan se kanali do tëhapet në kryeqytetin saudit Riad. Kanali dotë jetë pjesë e përpjekjeve të kohëve tëfundit në Arabinë Saudite për të ndaluardijetarë të paautorizuar për lëshimin edekreteve fetare. Më parë këtë muaj, nëArabinë Saudite Mbreti Abdullah lëshoi njëdekret që lejon vetëm dijetarë të emëruarzyrtarisht-për të nxjerrë fetva publike, nëmbretërinë në shkallë të gjerë të reformavetë vendimeve fetare.

DR. ABDUL KERIM BEKAR

Edhe qytetërimet sikurse dhe qytetet kanëshenja orientimi dhe monumentereferimi. Këto shenja dhe pika drejtimi

përdoren nga të huajt dhe të ardhurit për tagjetur rrugën dhe cakun e tyre në qytetet emëdha. Shembull i këtyre pikave tëorientimit mund të jetë ndonjë monument injohur ose rruga kryesore në qytetin në fjalë.Pasi ta gjejmë rrugën kryesore vazhdondrejtimi gradualisht që na çon deri të caku.

Nëse kemi të bëjmë me ndonjë njeri i cilinuk i njeh monumentet e qytetit apo nuk i dirrugët kryesore që ndajnë dhe lidhin lagjet eqytetit, atëherë detyra jonë vështirësohetdhe në shumicën e rasteve përfundon pasukses...

E këtillë është edhe gjendja e popujve që ekërkojnë identitetin dhe tiparet kryesore tëmodelit të tyre civilizues. Gjatë historisë përnjohjen e vetvetes, detyrave dhe qëllimevemë të larta janë përdorur dy rrugë: rruga e10

SFIDA

RRUGAKRYESOREFilozofët dhe teoricienët nuk kanë mundësi t’iplotësojnë nevojat shpirtërore dhe logjike tënjerëzve, duke dhënë receta për ushqime tëshëndosha, duke e përshkruar sjelljen njerëzore, qëmerr parasysh nevojat për mbrojtjen e mjedisit, apoduke ua mësuar të tjerëve teknologjinë e prodhimittë aeroplanëve modernë...

shpalljes hyjnore dhe rruga e studimit,hulumtimit dhe të menduarit.

Me ballafaqimin mes kishës në njërën anëdhe dijetarëve e studiuesve nga lëmenjtë endryshëm të shkencës në anën tjetër,filozofët u bën përcaktuesit e opinionit(opinion maker). Ata mundoheshin tapërcaktojnë identitetin e qytetërimit me anëtë studimit dhe përvojës historike. Umunduan ta kuptojnë natyrën e gjërave,ligjet dhe rregullat që ndikojnë në rrjedhojëne jetës. Roli i fesë u margjinalizua deri nëskajshmëri.

Në këtë realitet problemi me të cilin uballafaquan filozofët ishte paaftësia e logjikësme të gjitha dimensionet e saj në zbulimin errugës kryesore, në vendosjen e kornizavekryesore, në instalimin e referencave, që dotë tejkalonin problemet e mendimeveindividuale dhe mospajtimeve. Në këtëshoqëri prijësit e mendimit dhe të analizës ungjajnë drejtuesve të taksive, që i njohin mehollësi rrugicat dhe sokakët e mëhallëve nëtë cilat punon, ndërsa nuk e di rrugën që tëçon në aeroport, apo rrugët kryesore që endajnë qytetin në pjesët e tij veriore, jugore,lindore e perëndimore. Ky shofer mundet tëfitojë furnizimin e tij në rajonin të cilin ai enjeh në imtësitë më të vogla...

Filozofët dhe teoricienët nuk kanëmundësi t’i plotësojnë nevojat shpirtëroredhe logjike të njerëzve, duke dhënë recetapër ushqime të shëndosha, duke epërshkruar sjelljen njerëzore, që merrparasysh nevojat për mbrojtjen e mjedisit,apo duke ua mësuar të tjerëve teknologjinë eprodhimit të aeroplanëve modernë... duke epasur parasysh këtë, si dhe duke lexuarshumë autorë perëndimorë unë e shoh se atakanë iniciuar një lëvizje të gjerë, por brendanjë shpelle të vogël dhe të errët. Në orvatjete tyre ata shpeshherë më duken si njëdallëndyshe, e cila mundohet të gjejë rrugënpër të ikur nga kafazi i saj. Kjo ngase njeriu ka


SFIDA

12

SFIDA

aspirata të vrullshme për ta njohur realitetinme të cilin do të ballafaqohet pas vdekjes, porlogjika e tij nuk është e aftë që të arrijë tekato njohuri pa udhëzimin e jashtëm.

Rëndësia e kësaj që thashë ndoshta nukdo të ishte e madhe po të mos vërenimteorizimet e shumta, që prezantojnë vizionetperëndimore rreth së vërtetës, obligimeve,lumturisë dhe hidhërimit. Si rezultat ishteshkaktimi i konfuzionit gjatë përcaktimit tekushteve esenciale për përparim dheprosperitet.

Pa e zgjatur shumë do të mundohem tësqaroj tiparet kryesore të identitetit tonëcivilizues, me shpresë që t’i ruajmë dhe tëmos lejojmë anashkalimin e tyre gjatëvetënjohjes dhe gjatë projektimit në tëardhmen. Mendoj se tiparet kryesore janë:

1. Faktet e prera - gjëra nga feja që duhettë dihen domosdoshmërish. Shembuj janë:besimi në Allahun, në librat e shpallura, në tëdërguarit e Zotit, në Ditën e Gjykimit, nëengjëjt e Allahut dhe në caktimin-kaderin,pesë kushtet e Islamit, njohja e mëkateve tëmëdha si shirku, vrasja, zinaja, pirja ealkoolit, vjedhja, kamata...

Këto të vërteta të përgjithshme përmuslimanin janë kornizat e vizionit,mendimit, hulumtimit dhe gjykimit.Mospranimi i tyre, ose e disave prej tyre janëshumëfish më të dëmshme se sa mosnjohja errugës kryesore nga shoferi i taksisë nëqytetin ku punon.

2. Prioriteti i ndërtimit logjik dheshpirtëror përpara ndërtimit urban.Fisnikërimi i logjikës, pastrimi i shpirtit dherrënjëzimi i parimeve etike dhe morale kanërëndësi më të madhe, se sa ndërtimi iinfrastrukturës që siguron një jetë më tëlehtë nga aspekti material. Përparimi ivërtetë në vizionet qytetëruese lidhetparimisht me përparimin shpirtëror dhemoral. Ky lloj zhvillimi dhe përparimi ishtekryesor tek gjithë të Dërguarit e Allahut,

alejhimu selam, fakt ky të cilin e vërtetojnëshumë tekste të shpalljes hyjnore (Kuranidhe Suneti). Mbi 99% prej ajeteve kuranoreflasin për ndërtimin shpirtëror, logjik dhemoral të njeriut.

3. Gjithë arritjet civilizuese dhe suksesetinfrastrukturore, si dhe gjithë zbulimet nësferat e ndryshme të jetës nga pikëpamja evizionit qytetërues janë vetëm mjete. Nga nekërkohet që të përdorim për të arritur tekqëllimi më i lartë në këtë botë kalimtare. Kyqëllim është zbatimi i urdhrit të Allahut nëformën më të mirë të mundshme, meshpresën që do të jemi ata fitimtarë, të cilëtdo t’i kaplojë mëshira e Allahut. Me njohjen ekëtij qëllimi e mbrojmë veten nga thellimi nëimtësi, si dhe nga humbja në labirintet einteresave që ndeshen, mospajtimeve rrethparimeve të përdorimit të forcës dheangazhimit të forcave që kemi.

Zgjedhja e kësaj rruge nuk analizohet ngaaspekti i lehtësisë apo shpejtësisë së lëvizjesdhe arritjes. Më rëndësi është pika drejt në tëcilën na çon kjo rrugë, sepse me humbjen eqëllimit më të lartë shumë nga angazhimet enjerëzimit dhe vuajtjet gjatë realizimit tëarritjeve do të humbin kuptimin, që nëesencë është edhe humbje e vetvetes.

PPëërrkktthheeuu:: TTaallhhaa KKuurrttiisshhii

...Fisnikërimi i logjikës,pastrimi i shpirtit dhe rrën-jëzimi i parimeve etike dhemorale kanë rëndësi më tëmadhe, se sa ndërtimi i infra-strukturës që siguron një jetëmë të lehtë...

“

“


AKIDE

PROF. DR. NASIR EL OMER

Të jesh i kënaqur me Muhamedin sal-lallahu alejhi ue selem si i dërguar ështënga kërkesat e saktësimit të besimit.

Kështu saktësohet besimi i robit, i cilipatjetër duhet të dorëzohet dhe të pranojëse Muhamedi i biri i Abdullahut, i biri iAbdulmutalibit, i biri i Hashimit nga fisiKurejsh është i dërguar nga Allahu meshpallje tek njerëzit dhe xhinët, të jetë ikënaqur dhe të mjaftohet me këtë, të ndihet

i qetë e të tregojë nderim për të, të mostregojë pakënaqësi, keqardhje apo zemërimpër këtë.

Ky është kuptimi i kënaqësisë, kuptimi iprofetësisë. Pra, të jesh i kënaqur meMuhamedin si i dërguar. Ibën RexhebiAllahu e mëshiroftë ka thënë: “Të jesh ikënaqur me Muhamedin si i dërguar,kërkon të jesh i kënaqur me të gjithë atë qëai ka ardhur, të dorëzohesh ndaj saj dhe tapranosh me kënaqësi. ““JJoo,, ppëërr ZZoottiinn ttëënndd,,aattaa nnuukk ddoo ttëë jjeennëë bbeessiimmttaarrëë ttëë vvëërrtteettëë,,

JAM I KËNAQUR MEMUHAMEDIN SI I DËRGUARSi mund ta realizojë të kënaqurit me Muhamedin si i dërguar ai që lë atë me të cilën ai ka ardhur për fjalët edikujt tjetër dhe që nuk i lë fjalët e të tjerëve për shkak të fjalëve të tij; që nuk argumentohet me fjalët e tijpërveçse atëherë kur përshtatet me medhhebin e tij, e nëse e kundërshton atë nuk ia hedh sytë fjalës së tij

ddeerriissaa ttëë ttëë mmaarrrriinn ttyy ppëërr ggjjyyqqttaarr ppëërrkkuunnddëërrsshhttiittëë mmeess ttyyrree;; ee ppaassttaajj,, ttëë mmoossnnddiieejjnnëë kkuurrrrffaarrëë ddyysshhiimmii nnddaajj ggjjyykkiimmiitt ttëënnddddhhee ttëë ttëë bbiinnddeenn ttyy pplloottëëssiisshhtt””..1 2

Ibën Kajimi ka thënë: “Si mund tërealizohet kënaqësia me Muhamedin si idërguar, nëse nuk merret si gjykues për tëbrendshmen dhe të jashtmen, t’i marrëbazat dhe degët e fesë vetëm nga kandili itij. Si mund ta realizojë të kënaqurit meMuhamedin si i dërguar ai që lë atë me tëcilën ai ka ardhur për fjalët e dikujt tjetërdhe që nuk i lë fjalët e të tjerëve për shkaktë fjalëve të tij; që nuk argumentohet mefjalët e tij përveçse atëherë kur përshtatetme medhhebin e tij, e nëse e kundërshtonatë nuk ia hedh sytë fjalës së tij. Qëllimi ikësaj është, se është nga e drejta e Allahutndaj robërve të Tij, që të kënaqen me Të siZot, me Islamin si fe dhe Muhamedin si tëdërguar”.3

Nga sa thamë kuptojmë rëndësinë emadhështinë e Sunetit të Profetit, të cilën ekanë lënë pas dore shumë nga muslimanët editëve të sotme, ose duke gjeturinterpretime për ta shmangur atë, ose dukee lënë, ose si shkak i parapritjes sëmendimeve dhe dobive imagjinare, aq samund të cilësohen ata që kapen pas Sunetitsi njerëz ekstremë, të ngurtë e të ngjashmesi këto.

Ne jetojmë në një kohë ku kemi nevojëmë tepër se kurrë të thërrasim në të(Sunetin e profetit), ta përcjellim dhe tëvëmë theksin kohë pas kohe rrethmadhërimit të tij dhe librit të Allahut. Kjopër shkak të guximit që kanë treguarnjerëzit ndaj tyre në këtë kohë. Guximi ndajkëtyre të dyjave është guxim ndaj fesë. Ju

keni vënë re sesi gazetarë të ndryshëm e tëngjashëm me ta nëpër media sillen meSunetin në atë mënyrë e cila cenonmadhërimin e tij. Nëse ata do tamadhëronin thënësin e tyre, nëse do tësillnin nëpër mend se ato kanë dalë prejgojës së tij sal-lallahu alejhi ue selem, do tëtregoheshin të kujdesshëm para se takundërshtonin e nëse do ta madhëroninthënien e tij nuk do të merrnin guximin e tëtalleshin, ta anulonin me interpretime tëkota e boshe, duke e cilësuar thënësin e tyre–folësin më të mirë të arabishtes-, se është ipaqartë apo se nuk din të formulojë fjalitë.

Ai që vë re në guximin e lapsave të tyrekundrejt haditheve të sakta do të sikletosetdhe zemra e tij do të ngushtohet ngadhimbja. Tashmë çështja e tyre ka evoluarnga lënia dhe braktisja e këtyre haditheve,në shpifje tërthorazi të tyre, madje shpeshherë edhe të qarta. Imam Dhehebiu kapërcjellë nga Ebu Kilabete, se ka thënë:“Nëse i tregon dikujt një hadith dhe ai tëthotë: lëre këtë por na sill ndonjë ajetkuranor, dije se ai është i humbur.”

Më pas Imam Dhehebiu shton: Nësedëgjon mutekeliminët (apologjetët) tëthonë: lëre Kuranin dhe hadithet ahad4, porpërdor logjikën, dije se ai është Ebu Xhehël.

14

AKIDE

...Ai që vë re në guximin elapsave të tyre kundrejthaditheve të sakta do të sik-letoset dhe zemra e tij do tëngushtohet nga dhimbja...

“ “1 Sure Nisa: 65. 2 Xhamiul Ulumi uel Hikem. 3 Shifau el Alil. 4 Hadithe Ahad janë të gjitha ato

hadithe të cilat janë përcjellë nëmënyrë individuale apo nga njëgrup i vogël njerëzish, të cilët nuki plotësojnë kriteret e hadithit

Mutevatir (masiv). # Këto janë mënyra dhe rrugënëpërmjet të cilave sufitëpërfitojnë fenë e tyre.


AKIDE

Nëse sheh se të pyet ndonjë Sufi e të thotë:Lëri argumentet dhe logjikën, porse përdorshijen dhe dëshirën5, atëherë dije se ai ështëIblisi, i cili të është shfaqur me pamje njeriu,ose është futur në të. Nëse ke frikë prej tijatëherë vrapo e ik, ose në të kundërtënluftoje, vendosja gjunjët në gjoks dhekëndoi ajetin kursi derisa ta mbysësh”.6

Profeti sal-lallahu alejhi ue selem kaporositur të kujdesemi për Sunetin e tij dhetë punojmë me të. Ai ka thënë në hadithinqë na e përcjell Irbad ibën Sarije: “Kapunipas Sunetit tim dhe Sunetit të pprriijjëëssvvee ttëëddrreejjttëë pas meje, shtrëngojuni fort pas saj medhëmballë dhe kini kujdes nga sajesat në fe,sepse çdo sajesë është humbje”.7

Allahu i Madhëruar thotë: ““NNuukk ii ttaakkoonnaassnnjjëë bbeessiimmttaarrii aappoo bbeessiimmttaarreejjee ttëë vvëërrtteettëë,,qqëë kkuurr AAllllaahhuu ddhhee ii DDëërrgguuaarrii ii TTiijj vveennddoossiinnppëërr nnjjëë ççëësshhttjjee,, aattaa ttëë kkeennëë ttëë ddrreejjttëë ttëëzzggjjeeddhhiinn nnëë aattëë ççëësshhttjjee ttëë ttyyrreenn.. KKuusshh eekkuunnddëërrsshhttoonn AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn ee TTiijj,,aaii mmee ssiigguurrii kkaa hhuummbbuurr””..8

““NNëë ttëë DDëërrgguuaarriinn ee AAllllaahhuutt kkaa nnjjëësshheemmbbuullll ttëë mmrreekkuulllluueesshhëëmm ppëërr aattëë,, qqëësshhpprreessoonn tteekk AAllllaahhuu ddhhee DDiittaa ee FFuunnddiitt ddhhee eeppëërrmmeenndd sshhuummëë AAllllaahhuunn””..

““LLee ttëë ffrriikkëëssoohheenn aattaa qqëë kkuunnddëërrsshhttoojjnnëëuurrddhhrriinn ee ttiijj,, qqëë ttëë mmooss ii aarrrriijjëë nnddoonnjjëësspprroovvëë,, oossee qqëë ttëë mmooss ii ggooddaassëë nnjjëë ddëënniimm iiddhheemmbbsshhëëmm””..9

““VVaallllëë,, aa nnuukk ee ddiinnëë aattaa,, ssee ppëërr aattëë qqëë eekkuunnddëërrsshhttoonn AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn ee TTiijjëësshhttëë ppëërrggaattiittuurr zzjjaarrrrii ii XXhheehheenneemmiitt,, nnëë ttëëcciilliinn ddoo ttëë qqëënnddrroojjëë ppëërrhheerrëë??”” 10

““OO jjuu qqëë kkeennii bbeessuuaarr!! MMooss ee nnggrriinnii zzëërriinnttuuaajj mmbbii zzëërriinn ee PPrrooffeettiitt ddhhee mmooss ii fflliissnnii aattiijjmmee zzëë ttëë llaarrttëë,, ssiiçç bbëënnii mmee nnjjëërrii--ttjjeettrriinn,, nnëëmmëënnyyrrëë qqëë ttëë mmooss jjuu hhuummbbiinn vveepprraatt ttuuaajjaa ppaaee nnddiieerr jjuu ffaarree””..11

Ibën Kajimi në lidhje me këtë ajet kathënë: “Allahu u ka tërhequr vërejtjenbesimtarëve nga humbja e veprave si shkaki të folurit me Profetin sal-lallahu alejhi ueselem me zë të lartë, ashtu sikur flisnin menjëri-tjetrin. Kjo nuk është rride12

përkundrazi është një gjynah, që tëshkatërron punët pa e kuptuar, atëherëç’mund të thuash për atë që paraprin ndajfjalës së të Dërguarit sal-lallahu alejhi ueselem, udhëzimit dhe rrugës së tij, fjalën,udhëzimin dhe rrugën e dikujt tjetër?!.... Anuk është edhe ky një njeri që e kashkatërruar veprën e tij pa e kuptuar?”13

Thuhet se Ebu Hanife i tha Ibën EbiDhibit –imamit të njohur-: “A punon mekëtë hadith, o Ebu Harith?” “Kujt i vritet njëi afërm ai ka të drejtë zgjedhje të një prej tëdyjave; nëse do merr gjakun e nëse do merrshpagimin”. Ai më ra në gjoks, i dha një të

...Nëse i tregon dikujt njëhadith dhe ai të thotë: lërekëtë por na sill ndonjë ajetkuranor, dije se ai është ihumbur...

“ “5 Sijer Alam Nubela: 4/472. 6 Ebu Daudi. 7 Ahzab: 36. 8 Ahzab: 21. 9 Nur: 63. 10 Teube: 63. 11 Huxhurat: 2. 12 Rride është dezertimi dhe braktisja e fesë. 13 Uabilu Sejb: 24.

16

AKIDE

bërtitur dhe më tha: “Unë të tregoj hadithine Profetit ndërsa t’i më thua a punon me tëapo jo?!.. Po, punoj me të dhe ajo ështëdetyrë për mua dhe për atë që e dëgjon.Vërtet Allahu zgjodhi Muhamedin prejnjerëzve dhe i udhëzoi ata me të dhe nëduart e tij, dhe atyre u zgjodhi atë që zgjodhidhe për të, kështu që krijesat duhet tapasojnë atë të bindur dhe ata nuk kanë si tëveprojnë ndryshe.” Dhe ai vazhdoi kështuderisa thashë: Ah sikur të heshte.

Humejdi ka thënë: Imam Shafiu një ditëna tregoi një hadith dhe unë i thashë: Apunon me të? Ai më tha: “A mos po shehvallë se kam dalë nga kisha apo i veshur siprift, që të them hadithin e Profetit e të mospunoj me të?!...”

Shafiu u pyet për një çështje dhe tha:Është përcjellë për këtë nga profeti ky dheky hadith. Pyetësi i tha: O Ebu Abdullah! Apunon ti me këto hadithe?- Shafiu unevrikos e kundërshtoi dhe më pas i tha:Cila është ajo tokë që më mban mua dhe ciliështë ai qiell që më mbulon, nëse përcjellprej Profetit ndonjë hadith me të cilin unënuk punoj?

Imam Ahmed bin Hanbeli ka thënë:

“Kush e refuzon hadithin e Profetit sal-lallahu alejhi ue selem, nuk ka dyshim seështë në buzë të humnerës.”

Imam Berbehari në librin e tij të akideskur flet për Sunetin ka thënë: “Nëse shikondikë, që të refuzojë hadithet, apo të flasë keqpër to, akuzoje se Islami i tij nuk është irregullt dhe nuk ka dyshim se ai ështëbidatçi, apo njeri që pason epshin.”

Ebu Kasim el Esbahani ka thënë: “Ehlisuneti prej selefëve kanë thënë: Nëse dikushflet keq për hadithet atëherë akuzoje atë seIslami i tij nuk është i rregullt.”

Qëllimi nga e gjitha kjo është se nukmund të vërtetohet të kënaqurit meMuhamedin sal-lallahu alejhi ue selem, si idërguar nëse Suneti i tij refuzohet dhenënçmohet. Të kënaqurit me Muhamedin sii dërguar arrihet me madhërimin e Sunetittë tij dhe duke ia njohur vlerën, sikurse ebëmë të qartë nga fjala e Ibën Kajimit mëlart.

O ju, që Allahu ju ka nderuar memadhërimin e Sunetit, falënderojeniAllahun për suksesin që u ka dhuruar, sepseselefët duke filluar që nga sahabetfalënderonin Allahun për suksesin që u kishdhuruar e që i kish bërë të ecnin nëpër atëme të cilën ishte i kënaqur Profeti sal-lallahu alejhi ue selem, sikurse në hadithin eMuadhit, të cilin e dërgoi në Jemen: “Nësepërballesh me një çështje, e cila nuk ështënë librin e Allahut dhe nuk ka gjykuar për tëProfeti dhe nuk kanë gjykuar për të të mirët,çfarë do të bësh?- Tha: Do të bëj përpjekjetmaksimale. Profeti tha: Falënderimi i takonAllahut, që e bëri të dërguarin e Profetit tëAllahut, që të gjykojë me atë që e kënaqProfetin e Allahut”.14

PPëërrsshhttaattii:: BBlleeddaarr HHaaxxhhiiuu

...Imam Shafiu një ditë na tre-goi një hadith dhe unë ithashë: A punon me të? Ai mëtha: “A mos po sheh vallë sekam dalë nga kisha apo iveshur si prift, që të themhadithin e Profetit e të mospunoj me të?!...

“

“

14 Musanaf Ibën Ebi Shejbe: 7/239.

17

DRITARE

SHKRUAN: JUSTINIAN TOPULLI

Çdo gjë në kohën, në vendin dhe në masëne vet. Është ky një parim madhor, që nësedo ta perifrazonim në një fjalë të vetme

do të themi se është vetë Urtësia. Ky atributhyjnor, ndoshta nuk mund të shpjegohet mëmirë dhe më qartë sesa me fjalinë emësipërme. Vetëm Allahu është Ai, që përshkak të dijes së Tij gjithëpërfshirëse, ështënë gjendje të vendos çdo gjë në kohën, nëvendin dhe në masën e duhur, për këtë dhevetëm Ai e meriton në përsosmëri absoluteemrin i Urti. Çdo njeriu që i dhurohet njëpjesë e kësaj cilësie, aq sa ai të quhet mesnjerëzve si njeri i urtë dhe i mençur,padyshim që i është dhuruar një mirësi emadhe. Allahu thotë: ““AAii iiaa jjeepp uurrttëëssiinnëë kkuujjttttëë ddoojjëë.. KKuujjttddoo qqëë ii ëësshhttëë ddhhëënnëë uurrttëëssiiaa,, vvëërrtteettqqëë ii ëësshhttëë ddhhëënnëë nnjjëë mmiirrëëssii ee mmaaddhhee.. PPoorr kkëëttëënnuukk ee kkuuppttoonn ttjjeettëërr kkuusshh,, ppëërrvveeçç nnjjeerrëëzzvvee ttëëmmeennççuurr..”” (2:269)

Nëse i bëjmë një zbërthim më të imëtpërkufizimit të mësipërm, do të vëmë re seçdo punë mes tyre edhe ajo më e lëvduara,thirrja e njerëzve në fenë e Zotit, që të jetë esuksesshme dhe e pranuar duhet të bazohette tre elementë: koha, vendi dhe masa. Dy tëparat kanë të bëjnë më shumë me njohjen erealitetit përkatës, ku do të predikohet fjala e

SIPAS VENDITBËHET KUVENDI...Kështu nëse marrim si shqyrtim p.sh mbitheksimin në çështjet e bidatit dhe lënien pas dore të promovimit tëSunetit, padyshim që kjo metodologji prodhon muslimanë, të cilët e shohin si prioritet vetëm mbrojtjen e fesënga risitë dhe lënë kështu për rrjedhojë të mangët zbatimin e detyrimeve apo veprave të pëlqyera qëpromovojnë Sunetin

ALBISLAM | 1 Shtator 2010 | 9 Sheval 1431

18

DRITARE

Allahut, ndërsa e treta ka të bëjë më shumëme vetë lëndën e ligjërimit fetar. Kështu që eshpjeguar më thjeshtë kjo do të thotë, se njëthirrës musliman duhet të njohë realitetinspecifik, ku ai ushtron ligjërimin e tij dhe nëkëtë realitet ai duhet të shkarkojë materialine tij fetar, me masën që kërkon ky realitet dhenë bazë të rëndësisë dhe përparësisë që ka kymaterial fetar për vetë fenë. Pra procesi i njëligjërimi të urtë kontrollohet nga një fre iunifikuar me dy skaje: kuptimi i realitetit dhekuptimi i fesë. Njohja e realitetit kërkonnjohjen e kohës dhe vendit, ndërsa njohja emasës, kërkon kuptimin e saktë të fesë. Tëdyja këto anë kanë ligjet e veta të përcaktuaranga Zoti. Realiteti zhvillohet sipas ligjevenatyrale që ka përcaktuar i Gjithëfuqishmi, pokështu edhe feja është e ndërtuar sipas ligjevefetare që ka përcaktuar i Gjithëdijshmi. Dukeqenë se burimi është i njëjtë, roli i një thirrësiështë jo të krijojë përplasje ndërmjet këtyredy ligjeve, por të dijë të zbatojë ligjet fetare tëZotit në realitetin e ligjeve natyrale. Ështëabsolutisht e pamundur që ligjet eurdhëruara të Allahut të thyejnë ligjetnatyrore të Tij, tentativa për thyerje ndodhpikërisht për shkak të mosnjohjes së njërësapo të tjetrës. Dhe duke qenë se asnjërateorikisht nuk pranon thyerje, në praktikë njëmosvendosje e drejtë e tyre do të thotështrembërim i njërës. Në rastin tonë ligjetfetare janë ato që pësojnë deformime, pasiligjet natyrore të Zotit janë të paepshme dhenë rrjedhjen e tyre njeriu e ka të pamundur tëndërhyjë. Kështu pra realiteti është toka dhefeja është plugu, ndërsa ti o njeri je ai që do tëmbjellësh dhe do të korrësh nga kjo tokë dheme këtë plug.

Nëse i bëhet një vështrim i detajuarargumenteve fetare dhe historisë profetikedo të vihet re, se krahas luftës dhe mohimit qëi bëhet të keqes me të gjitha ngjyrimet e saj,njëkohësisht promovohet edhe e mira me tëgjitha format e saj të mundshme. Madje nuk e

teprojmë nëse themi, se në shumë rastepeshorja anon pikërisht nga ana e cilapromovon të mirën, të bukurën dhesublimen, sepse lufta ndaj së keqes nuk bëhetvetëm duke e shfarosur atë, por edhe duke ezëvendësuar atë me alternativën e kundërt tësaj. Por nëse një luftë goditëse ndaj së keqes ejep rezultatin shumë më shpejt, promovimi isë mirës për të zënë vend në zemrat dhe nëpraktikën e njerëzve kërkon një kohë më tëgjatë, dhe pikërisht për këtë arsye intensitetii promovimit të së mirës në sasi dhe në kohëduhet të jetë më i madh. Në fund të funditedhe qëllimi final dhe më madhor i fesë ështëpikërisht ai i promovimit të së mirës. E keqjaluftohet, pikërisht sepse ajo i zë vendin sëmirës dhe bëhet pengesë për përhapjen e saj.Pra, lufta ndaj së keqes nuk është qëllim nëvetvete, por mjet i rëndësishëm përvendosjen e së mirës. Duke qenë se e miraështë qëllim në vetvete, atëherë është enatyrshme që ajo të mbizotërojë si në kohëdhe në sasi, në ligjërimin islam.

Kështu nëse marrim si shqyrtim p.shmbitheksimin në çështjet e bidatit dhe lënienpas dore të promovimit të Sunetit, padyshimqë kjo metodologji prodhon muslimanë, tëcilët e shohin si prioritet vetëm mbrojtjen efesë nga risitë dhe lënë kështu për rrjedhojëtë mangët zbatimin e detyrimeve apoveprave të pëlqyera që promovojnë Sunetindhe që në tekstet e shenjta ai zë pjesën më tëmadhe të fesë.

Nëse një pjesë e madhe e ligjërimit islampërqendrohet tek lufta ndaj bidatit dhe risivenë fe, detyrimisht tek vetë ligjëruesi, por përmë tepër tek dëgjuesi do të prodhohet ndjesiase çështjet më madhore të fesë bazohen te

...Lufta ndaj së keqes nuk ështëqëllim në vetvete, por mjet i rëndë-sishëm për vendosjen e së mirës...“ “


DRITARE

lufta ndaj bidatit dhe risive. Ndërkohë qëintensiteti me të cilin duhen trajtuar çështjete fesë, ka të bëjë me dy elementë kryesorë: memasën apo intensitetin me të cilin ato janëtrajtuar në Islam dhe me realitetin përkatësku lëvrohet ky intensitet.

Për ta kuptuar le të japim një shembull:Kurani i mëshon shumë çështjes së shirkut,çka tregon se shirku është një fenomen qëduhet luftuar fort, por më shumë se kaq ai imëshon çështjes së adhurimit, pasi predikimii adhurimit të një Zoti të vetëm është vetvetiuedhe luftë e hapur ndaj shirkut, gjëra qëabsolutisht nuk mund të ndahen. Shirku dhepraktikat e tij luftohen në mënyrë tëdrejtpërdrejtë, ndaj dhe nuancat që merr kjoluftë janë të kufizuara, ndërsa adhurimi iAllahut urdhërohet dhe nxitet në mënyrë tëdrejtpërdrejtë dhe të tërthortë, për këtë dhengjyrimet dhe format janë më të larmishme.Kështu Kurani na tregon për Allahun,atributet dhe emrat e Tij, përplotfuqishmërinë e Tij, për krijimin e Tijmadhështor, për mënyrën sesi ai duhetadhuruar, për shpërblimin e atyre që eadhurojnë dhe ndëshkimin e atyre që nuk eadhurojnë... të gjitha këto njëkohësisht nxisinadhurimin e Allahut dhe luftojnë shirkun.

Ndërsa nëse e shohim Kuranin nërealitetin e kohës dhe vendit ku ai zbriti, do tëkuptojmë shumë më mirë dhe më qartë se psenë Kuran gjejmë një intensitet të tillëligjërimi kundrejt shirkut dhe formave, me tëcilat ai praktikohej nga arabët në atë kohë.Krahas kësaj do të gjejmë edhe shembujhistorikë të popujve më të hershëm, ku nëthelb edhe aty të bie në sy lufta ndaj shirkutdhe urdhërimi për adhurimin e Allahut, pordallimi mes këtyre shembujve dhe atyre qëkishin të bënin me arabët ka të bëjë merealitetin e gjithsecilit. Nëse p.sh. arabët nukkishin pasur më parë Profet dhe ishin tëzhytur në forma të shumta, nga më absurdedhe primitive të shirkut, ligjërimi kuranor i

përgjigjet këtij realiteti, ndërsa nësehebrenjtë ishin një popull njohës i fesë, qëkishin pasur Profetë të shumtë dhe shirku tekta shfaqej në forma më të stërholluara dhekrahas saj tek ata shfaqeshin edhe problemetë tjera me fenë, Kurani i përgjigjet këtijrealiteti me ligjërimin përkatës, që ndryshonnga ai i mëparshëm drejtuar arabëve. Nësearabët, idhujtarë naivë, të zhytur nëadhurimin e qindra statujave, gurëve,drurëve, njerëzve dhe xhinëve paraqisnin siemergjencë një mbitheksim dhe intensitet tëlartë të luftës ndaj shirkut, dhe njohjes sëmadhështisë së Allahut, tek hebrenjtëndryshonte situata. Hebrenjtë kishin më sëshumti probleme me egon e tepruarnacionaliste, me dhënien pas jetës së kësajbote, me risitë, keqinterpretimet dhedevijimet që ata vazhdimisht fusnin në fenë etyre dhe për këtë shkak shirku tek ta ishte mëi kamufluar, pikërisht dhe ligjërimi kuranorkarshi hebrenjve e vendos theksin mbi këtoprobleme dhe ka trajtën e një ligjërimirikujtues, riparues dhe ndreqës të asaj çka qeprishur dhe dëmtuar tek ta dhe që ishtepikërisht ndjeshmëria fetare. Nëse arabëtkërkonin një ligjërim në trajtën e njëargumentimi dërmues ndaj injorancës sëtyre, hebrenjtë kërkonin një ligjërim prekës,një ligjërim që t’u kujtonte atyre mirësitë eZotit dhe historinë e të parëve të tyre në

...Leximi i librave që përmbledhinthëniet e dijetarëve për çështjete bidatit, pa njohur më parë rreg-ullat teorike, si dhe rrethanat ekohës dhe vendit ku ato janëthënë rrezikojnë të prodhojnëimitime të shëmtuara...

“

“

20

DRITARE

marrëdhënie me Të, një ligjërim që tëzbulonte atë çka mbanin në thellësitë eshpirtit...

Këto shembuj edhe pse të treguarpërciptazi tregojnë atë sesi ligjërimi dheargumentet fetare zbresin në masën, kohëndhe vendin përkatës.

Kështu nëse i kthehemi çështjes së bidatitdhe sesi ai trajtohet në Islam, është edomosdoshme që të kuptojmë se çfarë ështëai, në sa lloje dhe forma shfaqet, çfarë peshezë ai në luftën ndaj së keqes që bën Islami, paskësaj duhet të njohim kohën dhe vendin ku aishfaqet dhe se çfarë ai cenon konkretisht...etj.

Ashtu siç thamë edhe më sipër, për tëkuptuar masën apo intensitetin që kërkonpraktikimi i një norme fetare duhet njohurkoha dhe vendi sesi ajo është ushtruar apoduhet ushtruar. Kështu nëse do të shohimkohën dhe vendet ku u shkruan shumë ngalibrat apo u thanë shumë nga fjalët edijetarëve të hershëm për bidatin do tëkuptojmë drejtë rëndësinë e realitetit, si dhepeshën negative që ai përbënte për kohëndhe vendin përkatës.

Në një epokë ku kalifati islam ishte shtetimë i fuqishëm i botës, ku aspak nuk vihej nërrezik ekzistenca e Islamit si fe, në një vendku muslimanëve nuk u rrezikohej identiteti ityre fetar, por ku famë fitonte çdo asket i

përkushtuar dhe zhurmë bëhej për çdo risi qëdilte, në një kohë ku sektarizmi ishte bërëmodë e ditës dhe cenonte më së shumtisaktësinë e besimin të njerëzve sesa forcën eshtetit, ku Kurani rrezikonte jo të zhdukej e tëmos lexohej, por të mos kuptohej si duhet, eSuneti i Profetit të mohohej, në një kohë kurfilluan të përhapeshin dokrrat, besëtytnitëdhe përrallat mitike dhe shumëkushmendonte se mund të shiste e të blinte mefenë si t’i donte qejfi... në një kohë të tillëështë më se normale të lexosh, se kishtedijetarë që thoshin se dëmi që i sjell njëbidatçi Islamit dhe muslimanëve është më imadh sesa dëmi që mund t’i sjellë një ikrishterë apo çifut. Leximi i librave qëpërmbledhin thëniet e dijetarëve për çështjete bidatit, pa njohur më parë rregullat teorike,si dhe rrethanat e kohës dhe vendit ku atojanë thënë rrezikojnë të prodhojnë imitime tëshëmtuara, që dalin jashtë kohës dhehapësirës ku tentojnë të implementojnëvetveten. Realiteti shqiptar islam nuk bënpërjashtim nga kjo gjë.

Është pikërisht mosnjohja e realitetit tëatij që shërben si burim frymëzimi dhe të atijnë të cilin jetojmë dhe mos dallimi i qartë nëmes tyre një nga shkaqet e devijimeve,dështimeve dhe eksperimenteve shterpe methirrjen islame, e tregon edhe shpjegimi qëIbën Abasi i jep Omerit (radijallahu anhuma)për shkaqet e përçarjes dhe përplasjes në mesmuslimanëve. Ai thoshte: “Pas nesh do tëvijnë njerëz që do ta lexojnë Kuranin dhe nuke dinë se për kë dhe kur ka zbritur, do t’imarrin gjërat me mend, e nëse i marrin memend do të përçahen, e nëse përçahen do tëluftojnë mes njeri-tjetrit...” E ndërsa pak mëparë Ibën Abasi i ishte shprehur Omerit, seishte pikërisht kjo njohje ajo që i bëntesahabët të mos binin në të tilla gabime.

Dhe historia përsërit vetveten...

...Pas nesh do të vijnë njerëz qëdo ta lexojnë Kuranin dhe nuk edinë se për kë dhe kur ka zbritur,do t’i marrin gjërat me mend, enëse i marrin me mend do tëpërçahen, e nëse përçahen do tëluftojnë mes njeri-tjetrit...

“

“


DRITARE

MUHAMED BESAM JUSUF

Këshilla është t’u bësh mirë njerëzve, t’iudhëzosh ata për tek e mira dhe rrugëte saj, t’i vësh në dukje problemin apo

gabimin që gjendet tek ata, apo që ikryejnë, dhe kjo duke vepruar me urtësidhe këshillë të mirë, në mënyrë që tëkëshilluarit të punojnë për t’i rregulluar tëmetat e tyre.

Allahu ka zbritur në Kuranin Famëlartë

fjalët e Nuhit alejhi selam: ““UUnnëë jjuu ssjjeellllsshhppaalllljjeett ee ZZoottiitt ttiimm,, jjuu kkëësshhiilllloojj ddhhee ddii nnggaaAAllllaahhuu aattëë qqëë jjuu nnuukk ee ddiinnii””.. Araf, 62. Poashtu ka përmendur edhe fjalën e Huditalejhi selam kur thotë: ““UUnnëë jjuu ssjjeellllsshhppaalllljjeett ee ZZoottiitt ttiimm ddhhee jjaamm kkëësshhiillllttaarrbbeessnniikk””.. Araf, 68.

KKëësshhiillllaa…… PPoo ppëërrssee vvaallllëë??!!....

Sepse feja jonë e madhe Islame është endërtuar mbi këshillën, ashtu sikurse ka

FEJA ËSHTË KËSHILLË

22

DRITARE

thënë i Dërguari Muhamed sal-lallahualejhi ue selem: “Feja është këshillë”. Ithanë: Për kë, o i Dërguari i Allahut? Ai tha:“Për Allahun, për profetin e tij, për librin eTij, për të Dërguarin e Tij, për të parët emuslimanëve dhe për të gjithë muslimanëtmbarë”. Muslimi

Sepse këshilla është njëra ndërthemelet bazë të forcës në shoqërinëmuslimane, ajo është një nga mënyrat përtë larguar problemet dhe për ta pastruarnga boshllëqet dhe gabimet. “Nuk besonaskush nga ju përderisa të dojë për vëllanëe vet atë që dëshiron për vete”. Mutefekunalejhi.

Sepse Profeti kur merrte besën emuslimanëve, u merrte atyre besën se dotë këshillonin çdo musliman. Xherir binAbdullahu ka thënë: “I dhashë besënProfetit se do të falja namazin, se do tëjepja zekatin dhe se do të këshilloja çdomusliman”. Mutefekun alejhi.

Sepse këshillimi i muslimanëve ështërrugë për fitimin e shpërblimit të Allahutdhe se kjo është nga morali i mirë. “Kushfton për në mirësi do të ketë edheshpërblimin e atyre, të cilët punojnë metë”. Muslimi

CCiillaa ëësshhttëë eedduukkaattaa ddhhee eettiikkaa nnëë ddhhëënniieenn ee kkëësshhiillllëëss??!!......

Butësia, sepse njeriu është i krijuar iatillë që e do atë që sillet mirë dhe e urrenatë që sillet keq: ““SSiikkuurr ttëë iisshhee ii aasshhppëërr ddhheeii vvrraazzhhddëë,, aattaa ddoo ttëë llaarrggoohheesshhiinn pprreejj tteejjee””..Ali Imran: 159. Ndërsa Profeti ka thënë:“Vërtet ju jeni dërguar lehtësues e jovështirësues”. Të gjithë veç Muslimit.

Këshilla të bëhet në mënyrë të fshehtë.Imam Shafiu Allahu e mëshiroftë ka thënë:“Kush të këshillon në publik, kthejambrapsht këshillën, sepse ai ka kërkuarinjorimin tënd e jo këshillën tënde”. Fudejl

bin Ijadi Allahu e mëshiroftë, ka thënë:“Besimtari fsheh dhe këshillon, ndërsa iprishuri turpëron dhe injoron”. Sa shumëqë janë ata që injorojnë në emër të fesë,apo në emër të këshillës dhepërmirësimit!...

Urrejtja e gjynahut dhe jo egjynahqarit. Ebu Derda i tha disapersonave, të cilët po shanin një burrë:“Mos e shani vëllanë tuaj, dhefalënderojeni Allahun që ju ka ruajtur…Ata thanë: A nuk e urren atë? Ai u përgjigj:“Unë urrej veprën e tij, e nëse e lë atëvepër ai është vëllai im”.

Ndjenja e atij që këshillon se dëshironsinqerisht udhëzimin e atij që këshillon, sidhe të lutet për udhëzimin e tij. Një herëProfetit i sollën dikë, që kish pirë alkooldhe pasi e dënuan ai po largohej dhe disanjerëz po e mallkonin: O Allah poshtëroje,o Allah mallkoje. Në këtë moment Profetisal-lallahu alejhi ue selem tha: “Mos thonikështu dhe mos e ndihmoni shejtanin ndajvëllait tuaj, porse thoni: “O Allah fale atë, oAllah mëshiroje”. Buhari

Të mësojmë se detyra jonë ështëkëshilla në mënyrë të mirë dhe me fjalë tëbukura. Sepse ne duhet të kuptojmë qënuk jemi gjykatës për besimin e njerëzve.““NNëë ttëë vvëërrtteettëë,, bbeessiimmttaarrëëtt jjaannëë vvëëlllleezzëërr……””..Huxhurat: 10.

PPëërrsshhttaattii:: BBlleeddaarr HHaaxxhhiiuu

...Besimtari fsheh dhekëshillon, ndërsa i prishuriturpëron dhe injoron ...“ “


MUHAMMED IBËN SALIH EL MUNEXHID

(Përkthimet e kuptimit të ajetitkuranor (sure Maide: 35) ““......ddhhee kkëërrkkoonniieell--vveessiilleehh tteekk AAii!!;;......”” për të cilin bën fjalëkjo temë, të marra nga tre përkthyesitkryesorë të kuptimeve të ajeteve kuranorenë gjuhën shqipe, janë të sakta dhepërkojnë mu me komentin që ka sjellë IbënKethiri, e të tjerë nga komentuesit egjeneratave të arta, siç do të vëreni nështjellimin shkencor të kësaj tematike qëbën autori! Duke përqasur përkthimet do

të vëreni lehtë njëzëshmërinë epërkthyesve rreth kësaj pjese të ajetit:

Përkthimi i Hasan ef. Nahit: ““OObbeessiimmttaarrëë!! KKiinniiee ffrriikkëë PPeerrëënnddiinnëë ddhheekkëërrkkoonnii eell--vvaassiilleehh ttee AAii ((tteennttoonnii qqëë tt’’iiaaffrroohheennii AAttiijj mmee vveepprraa ttëë mmiirraa)),, ddhheelluuffttoonnii nnëë rrrruuggëënn ee TTiijj ppëërr ttëë sshhppëëttuuaarr!!””;;

Përkthimi i Akademik Feti Mehdiut: ““OObbeessiimmttaarrëë,, ffrriikkëëssoohhuunnii AAllll--llllaahhuutt ddhheekkëërrkkoonnii eell--vvaassiilleehh ttee AAii ((ppëërrppiiqquunnii ttëë jjeenniittëë aaffëërrtt)) ddhhee lluuffttoonnii ppëërr hhiirrëë ttëë TTiijj,, qqëë ttëësshhppëëttoonnii..””;;

Përkthimi i Sherif Ahmetit, -përkthimky më i përhapur-: ““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt!! KKiinniiee

TEVESULI DHE AJETI“...DHE KËRKONI

EL-VESILEH TEK AI...”

Me këtë provë vërtetuese mësojmë se ajo çka pretendohet prej shumë felëshuesve- pasues të injorantëvepretendues të tesavufit, se gjoja pika kyçe e el-vesileh qenka figura e shehut, i cili shërbeka si ndërmjetësmes tij dhe Zotit të tij; i këtilli është drejtuar në injorancë, verbëri dhe devijim të qartë

24

AKIDE

ffrriikkëë AAllll--llllaahhuunn ddhhee kkëërrkkoonnii eell--vvaassiilleehh tteeAAii ((kkëërrkkoonnii aaffrriimm ttee AAii)),, lluuffttoonnii nnëë rrrruuggëënnee TTiijj qqëë ttëë ggjjeennii sshhppëëttiimm..””;; Sh.p.)

Komenti i shprehjes “el-vesileh” nëfjalën e të Lartësuarit: ““OO bbeessiimmttaarrëë!! KKiinniieeffrriikkëë AAllllaahhuunn ddhhee kkëërrkkoonnii eell--vveessiilleehh tteekk AAii,,ddhhee lluuffttoonnii nnëë rrrruuggëënn ee TTiijj ppëërr ttëësshhppëëttuuaarr!!”” (Kurani, Maide: 35) është rrugëlidhëse për tek Allahu, e për tek Allahus’ka rrugë tjetër përveç rrugës të cilën e doAi dhe është i kënaqur me të, e ajo rrugëduhet të jetë me respektimin e Tij dhe tëlarguarit nga padëgjueshmëria ndaj Tij.

Ibën Kethiri, -rahimehullah-, ka thënë:“Allahu u thotë robërve të Vet duke iurdhëruar që t’ia kenë frikën Atij; Kurse tëlidhesh tek Ai me nënshtrim ndaj Tij,konsiston në lënien e ndalesave; Dhepastaj tha: ““......ddhhee kkëërrkkoonnii eell--vvaassiilleehh tteekkAAii......”” për këtë ka thënë Sufjan Theuriu, ngaTalha, nga Atau, nga Ibën Abasi, -radijallahu anhu-,: “(Se el-vasileh) d.m.th.el-kurbeh (çka afrohesh me të tek Allahuprej veprave të mira dhenënshtrueshmërisë; Shih: El-Muëxhem el-Vesit, lënda: kurbeh; Sh.p.), dhe kësisojkanë thënë edhe Muxhahidi, Ebu Vail,Haseni, Katadeh, Abdullah ibën Kethir, Es-Sudij, Ibën Zejd, e të tjerë, dhe Katadeh kathënë: “D.m.th. afrohuni tek Ai menënshtrueshmëri ndaj Tij dhe me veprame të cilat është i kënaqur.” dhe Ibën Zejdipati lexuar: ““AAttaa ttëë cciillëëvvee uu lluutteenn kkëëttaa,,vveettëë kkëërrkkoojjnnëë mmëënnyyrrëë ssee ssii tt’’ii aaffrroohheenn ((eell--vveessiilleehh)) ZZoottiitt ttëë vveett......”” (Kurani, Isra: 58)dhe kjo është ajo që kanë thënë këtaimamë, e për këtë s’ka divergjencë meskomentuesve të Kuranit.

Pra, el-vesail dhe el-vesileh është ajoqë: lidhesh për deri tek arritja eobjektivit/pikësynimit! (Tefsiru IbniKethir, 2/53, 54)

Shejh Muhamed Emin Shenkiti,rahimehullah, ka thënë: “Dije se shumica e

dijetarëve qëndrojnë në mendimin, seqëllimi këtu me el-vesileh është: afrimi tekAllahu i Lartësuar me nënshtrim ndajurdhrave të Tij, dhe shmangie ngandalesat e Tij, në përputhje me atë që kaardhur Muhamedi, sal-lallahu alejhi ueselem, me sinqeritet në këtë për hir tëAllahut të Lartësuar; sepse kjo është evetmja rrugë lidhëse për te kënaqësia eAllahut të Lartësuar dhe arritja tekmirësitë e kësaj bote dhe të përtejmes.

Thelbi i el-vesileh është: Rruga që tëafron tek diçka dhe lidhesh me të, e ajo -sipas ixhmasë (konsensusit) së dijetarëve-janë veprat e mira. Ngase s’ka rrugëlidhëse (el-vesileh) për tek Allahu iLartësuar, përveçse me pasimin e tëDërguarit të Tij, sal-lallahu alejhi ue selem,e që për këtë ka shumë ajete të qarta, secili është qëllimi me rrugë lidhëse, si përshembull fjala e të Lartësuarit: ““......AAttëë qqëë uuaajjeepp PPrrooffeettii,, aattëë mmeerrrreennii,, ee aattëë ççkkaa uuaannddaalloonn,, llëërreennii!!”” (Kurani, El-Hashër: 7) apofjala e Tij: ““TThhuuaajj:: ““NNëëssee ee ddoonnii AAllllaahhuunn,,ppaassoommëënnii mmuuaa!!;;……”” (Kurani, Ali Imran: 31)apo fjala e Tij: ““TThhuuaajj:: ““BBiinndduunnii AAllllaahhuuttddhhee ttëë DDëërrgguuaarriitt!!;;......”” (Kur’ani, Ali Imran:32, En-Nur: 54)

Dhe nga Ibën Abasi, radijallahuanhuma, është transmetuar se me el-

...Dije se shumica e dijetarëveqëndrojnë në mendimin, seqëllimi këtu me el-vesilehështë: afrimi tek Allahu iLartësuar me nënshtrim ndajurdhrave të Tij, dhe shmangienga ndalesat e Tij...

“

“


AKIDE

vesileh kihet si qëllim el-haxheh (nevojë,kërkesë).

Bazuar në këtë fjalë të përcjellë ngaIbën Abasi, kuptimi i ““......ddhhee kkëërrkkoonnii eell--vveessiilleehh tteekk AAii!!;;......”” është: kërkoni përnevojën tuaj tek Allahu; sepse Ai është iVetmi që përcakton për dhënien e saj, dheajo që e qartëson këtë pikëpamje ështëfjala e të Lartësuarit: ““......AAttaa qqëë ppoo iiaaddhhuurroonnii jjuu ppooss AAllllaahhuutt,, nnuukk kkaannëë ppuusshhtteetttt’’jjuu ffuurrnniizzoojjnnëë jjuuvvee,, pprraannddaajj,, tteekk AAllllaahhuukkëërrkkoonnii ffuurrnniizziimmiinn ddhhee aaddhhuurroonnii AAttëë......””(Kurani, Ankebut: 17); Dhe fjala e Tij:““KKëërrkkoonnii pprreejj AAllllaahhuutt nnggaa mmiirrëëssiittëë ee TTiijj..””(Kurani, Nisa: 32); Dhe në hadith: “Dhe kurtë kërkosh, kërkoji Allahut!”.

Shejh Muhamed Emin Shenkitij,rahimehullah, më pas thotë: “Tëvërtetuarit e domethënies së el-vesilehqëndron në atë që kanë konkluduarshumica e dijetarëve, se ajo do të thotëafrim tek Allahu me sinqeritet për Të nëadhurim, dhe kjo në përputhje me atë qëka ardhur i Dërguari, sal-lallahu alejhi ueselem, e tefsiri i Ibën Abasit është brendakëtij kuptimi; të lutësh Allahun dhe tëkërkosh prej Tij për kërkesat dhe nevojat etua është prej llojeve më madhore tëadhurimit, e që kjo është el-vesileh për tëarritur deri te kënaqësia dhe mëshira e Tij.

Me këtë provë vërtetuese mësojmë seajo çka pretendohet prej shumëfelëshuesve- pasues të injorantëvepretendues të tesavufit, se gjoja pika kyçee el-vesileh qenka figura e shehut, i cilishërbeka si ndërmjetës mes tij dhe Zotit tëtij; i këtilli është drejtuar në injorancë,verbëri dhe devijim të qartë dhe të këtillëtmadje luajnë me Librin e Allahut tëLartësuar. Marrja e ndërmjetësve përveçAllahut është prej bazave të kufrit e tëkufarëve, siç e vërteton këtë i Lartësuarime fjalën e Tij ndaj tyre: ““EE,, aattaa qqëë mmaarrrriinnppëërrvveeçç AAllllaahhuutt mmbbrroojjttëëss (thonë):: ““NNee ii

lluutteemmii aattyyrree vveettëëmm qqëë ttëë nnaa aaffrroojjnnëë tteekkAAllllaahhuu”” (Kurani, Zumer: 3), dhe fjala e Tij:““AAttaa aaddhhuurroojjnnëë –– ppëërrvveeçç AAllllaahhuutt –– aattëë qqëë,,aass nnuukk uu bbëënn ddëëmm,, aass nnuukk uu ssjjeellll ddoobbii ddhheetthhoonnëë:: ““KKëëttaa jjaannëë nnddëërrmmjjeettëëssiitt ttoonnëë tteekkAAllllaahhuu!! TThhuuaajj:: ““AA mmuunnddeennii jjuu tt’’ii ttrreeggoonniiAAllllaahhuutt ssee nnëë qqiieejj ddhhee nnëë TTookkëë eekkzziissttoonnddiiççkkaa qqëë nnuukk ee ddii AAii??!!”” QQooffttëë ii llaavvddëërruuaarr AAiiddhhee ii llaarrttëë qqooffttëë nnggaa aajjoo qqëë ii bbëëjjnnëë sshhookkAAttiijj!!”” (Junus: 18) Kështu që i obligohet çdobesimtari ta dijë se rruga lidhëse për tekënaqësia e Allahut, Xheneti dhe mëshirae Tij është pasimi i të Dërguarit të Tij, sal-lallahu alejhi ue selem, e kush lajthit ngakjo vetëm se ka devijuar nga rruga e drejtë.““PPuunnaa nnuukk qqëënnddrroonn aasshhttuu,, aass ssiippaassddëësshhiirrëëss ssuuaajj,, aass ssiippaass ddëësshhiirrëëss ssëë iitthhttaarrëëvveettëë LLiibbrriitt,, ppoorr ëësshhttëë,, ssee kkuusshhddoo qqëë bbëënn nnjjëë ttëëkkeeqqee,, ddoo ttëë nnddëësshhkkoohheett ppëërr aattëë......”” (Nisa:123).

Gjithashtu këtë domethënie që eshpjeguam e hasim me po këtë kuptimedhe në fjalën e Allahut të Lartësuar: ““AAttaattëë cciillëëvvee uu lluutteenn kkëëttaa,, vveettëë kkëërrkkoojjnnëë eell--vveessiilleehh (mënyrë se si t’i afrohen) ZZoottiitt ttëëvveett”” (Israë: 57), e nuk është si qëllim këtume el-vesileh një vendbanim në Xhenet,për çka na ka urdhëruar i Dërguari, sal-lallahu alejhi ue selem, ta lusim Allahunpër të që t’ia japë atij, e ne shpresojmë nëAllahun që t’ia japë. E, ajo nuk kërkohetpërveçse për një rob, ai shpreson të jetëvetë ai (Muhamedi, sal-lallahu alejhi ueselem. Sh.p.).” (Muhammed Emin Shenkiti,Edvau el-Bejan, 2/86-88)

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: MMiirrssiimm NN.. MMaalliiqqii

SELMAN EL AUDE

Frika është një ndjenjë e natyrshme dheAllahu e ka bërë pjesë të pandashme tenjeriu dhe te kafsha, në mënyrë që

gatishmëria për t’i bërë ballë situatave tërënda të rritet më shumë. Frika gjithashtu indihmon ta luftojnë armikun, të ballafaqohenme të, apo së paku të ikë nga ai d.m.th. emëson të veprojë drejtë përballë rreziqeve qëe rrethojnë.

Pse të mos kem frikë, ndërsa frika ështëinstinkt që lindet së bashku me fëmijën, qëe edukon të mos bjerë nga shtrati përshembull, të mos bjerë në ujë, apo të mos iafrohet zjarrit që të piqet për së gjalli etj.

Si mund të mos kem frikë, ndërsa Allahue përmend frikën natyrore për një ndërpejgamberët më të mëdhenj dhe më tëdalluar, paqja dhe lavdërimet e Allahutqofshin mbi të gjithë ata, madje një ndërUlul Azmit, Musain, alejhi selam.

Ajo që të bie në sy nga historia dhetregimet e tij në Kuran është se Allahu epërmend frikën e tij në më shumë se njëvend. Ai e kishte vrarë një njeri dhe nëqytet ndihej i frikësuar dhe priste se çfarëdo të ndodhë. Të nesërmen e kuptoi senjerëzit ishin organizuar kundër tij dheplanifikonin ta vrisnin, ashtu që doli ngaqyteti i frikësuar dhe priste se ç’do të

ndodhë. Pastaj arriti në Medjen, kreu afatine caktuar dhe udhëtoi së bashku mefamiljen e tij. U ndal afër kodrës Tur, dëgjoithirrjen, e pa zjarrin nga i cili u zmbrapsdhe nuk shikonte pas nga frika. AtëherëAllahu i tha:

““AAffrroohhuu ddhhee mmooss uu ffrriikkëëssoo!!”” (Kasas 31). ““OO MMuussaa,, mmooss uu ffrriikkëëssoo sseeppssee tteekk UUnnëë

ppeejjggaammbbeerrëëtt nnuukk kkaannëë ppssee ttëë ffrriikkëëssoohheenn..””(Nemël 10). Pas kësaj, Allahu e porositi atëdhe Harunin të shkojnë te Faraoni dheHamani, e Musai tha:

““OO ZZoottii iimm,, uunnëë kkaamm ffrriikkëë,, ssee ddoo ttëë mmëëqquuaajjnnëë ggëënnjjeesshhttaarr,, ee zzeemmrraa ddoo ttëë mmëënngguusshhttoohheett,, kkuurrssee ggjjuuhhaa mmuunndd ttëë mmëë lliiddhheett,,ddëërrggoojjee eeddhhee HHaarruunniinn..”” (Shuara 12-13). Aisë bashku me Harunin thoshin:

26

Padyshim, dashuria duhet të vijë në rend të parë epastaj shpresa dhe frika. Këto dy të fundit duhet të vijnëmenjëherë, edhe pse ndonjëherë shpresa mund të ketëpërparësi e ndonjëherë frika. Me rëndësi është sedashuria vjen para tyre

DRITARE

KAM FRIKË!


DRITARE

““AAttaa tthhaannëë:: OO ZZoottii yynnëë,, nnee kkeemmii ffrriikkëë sseeaaii ddoo ttëë nnaa ddëënnoojjëë mmeennjjëëhheerrëë oossee ddoo ttëënnddëërrkkrreehheett mmëë tteeppëërr””. Por, Allahu ipërkujtoi:

““TThhaa:: MMooss kkiinnii ffrriikkëë,, UUnnëë jjaamm mmee jjuu,,ddëëggjjoojj ddhhee sshhoohh..”” (Shuara 21).

Kështu pra, ne po vërejmë se Allahu natregon, se si Musa alejhi selam frikësohejme këtë frikë të natyrshme instinktive, përtë cilën njeriu duhet të lëvdohet dhe jo tëshahet e as të qortohet. Madje ngakonteksti aludohet se kjo lloj frike enatyrshme pati rezultate të mira.

““PPaassttaajj iikkaa pprreejj jjuusshh,, kkuurr uu ffrriikkëëssoovvaa pprreejjjjuusshh ddhhee ZZoottii iimm mmëë ddhhuurrooii mmeennççuurrii ddhhee mmëëbbëërrii nnjjëë nnggaa ttëë ddëërrgguuaarriitt..”” (Shuara 21).

Pra, njeriu normal frikësohet, sikursekur i ndjen temperaturat e larta apo tëulëta. Prej instinkteve që gjendet te çdonjeri është instinkti i frikës.

Frika, nëse mbetet brenda kufijve tënormales, atëherë është frikë e lëvduar,madje është mmaannggëëssii ee nnaattyyrrsshhmmee, pa tëcilën njeriu si njeri nuk mund të jetë i plotë.Shembulli i kësaj është sikurse shembulli ishumë gjërave, sikurse gjumi, ngrënia,pirja, martesa etj., gjëra të cilat janë anatjetër e përkryerjes njerëzore, ku na shfaqetcilësia e Krijuesit, Shpikësit për t’imposhtur gjërat dhe për t’i përulur ata.

Gjumi si gjumë është mangësi nëvetvete, prandaj Allahu ia ka mohuar Vetesdhe ka thënë:

“Atë nuk e kaplon, as dremitja, asgjumi”. Mirëpo nëse gjejmë një njeri që nukfle, kjo do të quhej mangësi dhe çrregullim,për të cilin do ta këshillonim ta këshillohetme mjekun dhe të hulumtojë, ilaçin sepseka mundësi të vdesë.

AAttëëhheerrëë,, ppssee ffrriikkaa ëësshhttëë mmaannggëëssii?? Sepsefrika vjen si rezultat i dy gjërave apo dycilësive te njeriu: Cilësia e parë:

Mosdija, sepse njeriu frikësohet ngagjëra që nuk i di dhe nuk i njeh

- prandaj mund të shohësh një tregtar, icili e ka mësuar një formë dhe një metodëtregtie, madje një prodhim të caktuar, edhenë qoftë ai prodhim diçka shumë i thjeshtë.Nga kjo tregti ai ndoshta mezi nxjerr tëpaguajë qiranë e dyqanit, mirëpo prapë seprapë ai vazhdon me këtë tregti, sepsegjërat e tjera nuk i njeh, prandaj iparagjykon ato si të pasuksesshme dhenegative.

- gjithashtu edhe një shoqatë, e cilaështë mësuar që punët e saj t’i bëjë merutinë, pa hulumtim, pa studim, papërcaktim të synimeve, nëse shkon dhe uthua se shoqata juaj duhet të ketë njëmesazh të qartë, vizion, qëllime të caktuaradhe në varësi prej tyre pastaj i organizonaktivitetet, ata njerëz refuzojnë dhe do tëshfaqin frikën, se me këtë formë organizimido të humbasim gjithçka që kemi pasur mëparë.

Kështu ishte gjendja e njerëzve në fillim,ende pa e parë dhe pa e pranuar dritën emesazhit hyjnor, ata frikësoheshin prejgjërave që i rrethonin dhe kjo ndikoi që mëvonë edhe t’i adhuronin. Sikurse ata qëadhuruan diellin, dikush hënën, tjetrizjarrin, të tjerët yjet e kështu me radhë. Kjoaludon se tek ata njerëz u krijua një frikë sirezultat i mosdijes, sepse ata nuk e kishinparë dritën e udhëzimit, prandaj edhe iadhuruan gjërat prej të cilave kishin frikë.

Cilësia e dytë: Pamundësia (paaftësia):Njeriu frikësohet nga gjërat me të cilat

...Duhet ditur se frika nukështë emocioni dhe ndjenjamë e rëndësishme e njeriut,së cilës i duhet kushtuarrëndësi...

“ “

28

DRITARE

nuk ka mundësi të ballafaqohet apo t’i bëjërezistencë. Kjo frikë vjen si rezultat imosdijes dhe i paaftësisë. Frika është gjë edomosdoshme dhe e natyrshme te njeriu.Njeriu është krijuar zullumqar për vetvetendhe i paditur, ai është krijuar i paaftënatyrisht dhe i varfër, prandaj nuk kamundësi të jetë i panevojë për Allahun aspër një çast apo sekondë.

Frika për njeriun mbetet e lëvduarpërderisa është brenda kufijve të normales,sepse ajo frikë do ta shpjerë njeriun tëpunojë dhe të kërkojë përkryerjen. Kështuqë frika mbetet si një formë edukimi ngaAllahu kundrejt njerëzve, që ata tëhulumtojnë pas përkryerjes, qoftë nëkërkim të dijes apo duke u munduar tapraktikojnë atë dije. Allahu për Vetveten nësuren Shems ka thënë:

““PPrraannddaajj,, ZZoottii ii ttyyrree ii sshhkkaattëërrrrooii ttëë ggjjiitthhëëppëërr ggjjyynnaahheett ee ttyyrree ddhhee ii bbëërrii rrrraaffsshh ppaappaassuurr ffrriikkëë pprreejj ppaassoojjaavvee ttëë kkëëssaajj..”” (14, 15)Çfarë do të thotë ky ajet?

D.m.th. se Allahu nuk frikësohet përpasojat dhe fundin e asaj që ka bërë dhe nukka frikë se çfarë mund të shkaktojë ajo tekrijesat e tij, sepse të gjitha krijesat janë tëTijat. Pra, Allahu i shfarosi ata zullumqarëdhe i shkatërroi, dhe nuk ka frikë përpasojat dhe rezultatet e veprimit të Tij.Kështu ka thënë Ibën Abasi, Hasan Basriudhe Ibën Kethiri në tefsirin e tij. Allahu katreguar se banorët e xhenetit nuk do tëkenë frikë. Frika për ata mbaroi, meqë atakanë arritur në fund dhe tani vetëmshpresojnë dhe dashurojnë. Kjoargumenton se frika është mangësinatyrore në këtë botë, sepse gjërat nga tëcilat kishin frikë ata, tashmë janë sosur dhes’kanë prej kujt të frikësohen.

FFrriikkaa nnddaajj AAllllaahhuutt ëësshhttëë ttrree lllloojjeesshh::Lloji ii ppaarrëë: Frika, e cila nxit në punë të

mira dhe dije të dobishme, e çon njeriunnga e mira dhe në gara për të, e ndihmon

njeriun të marrë pjesë dhe të ballafaqohetme vështirësitë, të zgjidhë problemet dhetë pranojë sfidat.

Lloji ii ddyyttëë: Frika, e cila rritet dhe çonderi në një lloj dëshpërimi dhe këputje tëshpresave nga rahmeti i Allahut, aposhkakton që edhe të tjerëve t’ua këpusëshpresat nga ky rahmet. Kjo frikë, padyshim se është frikë e qortuar.

Njësoj si kjo është edhe ajo frikë, e cilashkakton dobësimin dhe sëmurjen enjeriut. Këtë e kanë thënë dijetarët qysh mëherët dhe kjo është e çuditshme, sepse teshumica e dijetarëve të hershëm frika nukështë numëruar si sëmundje, ndërsa EbuHamid Gazaliu e ka theksuar këtë, gjë tëcilën sot shkencëtarët e psikologjisëpajtohen njëzëri se frika e tepruar ështësëmundje.

Lloji ii ttrreettëë: Frika e të dobëtit, e cila nukështë më shumë se një pëshpëritje e shpirtitdhe shkrepje idesh. Gjurmët e kësaj frikenuk duken te gjymtyrët e njeriut, as nëveprën e tij, as në sjelljen e tij, ato janëvetëm çaste dhe situata kalimtare në zemërndonjëherë apo në çastet kur mëkaton, sidhe në çastet kur duhet t’i bindemi Allahut,mirëpo ajo frikë nuk e shtyn t’i bindetAllahut. Kjo nuk quhet frikë e vërtetë, edhepse thelbi i frikës është i pranishëm tek ainjeri. Disa dijetarë kanë thënë:

Në çdo besimtar ka një sasi frike, por ajomund të jetë më shumë ose më pak.

...Kush e adhuron Allahunvetëm me frikë ai ështëhavarixh, kush e adhuronAllahun vetëm me dashuri aiështë zindik (i dalë ngafeja)...

“

“


DRITARE

Varësisht nga kjo frika është tre shkallë:- shkalla e mesme,- shkalla ekstreme, dhe- shkalla e dobët.Frikë mesatare është të mos e teprojë e

as cungojë, siç përmendëm më herët. Frikëmesatare është të mos ndërkrehet ndaj tëtjerëve me ndjenjat dhe emocionet e tij,segment ky i rëndësishëm dhe i lartë nëedukim.

Duhet ditur se frika nuk është emocionidhe ndjenja më e rëndësishme e njeriut, sëcilës i duhet kushtuar rëndësi, prandaj njëdijetar ka thënë: “Kush e adhuron Allahunvetëm me frikë ai është havarixh...”, sepsetek ata frika është më e theksuar, ndaj etepruan në adhurime, u hipën mbi kokënjerëzve dhe shpikën fitnen e parë dhe mëtë madhen në historinë islame. Për asnjëgrupacion të bidatçive nuk ka kërcënimepejgamberike të vërtetuara, sikursekërcënimet e vërtetuara për havarixhët,madje shumë nga ato hadithe gjenden në tëDy Sahihët. Duhet ditur se thelbi i kësajsëmundjeje dhe shtrembërimi ështëteprimi në frikë.

Është thënë: “Kush e adhuron Allahunvetëm me frikë ai është havarixh, kush eadhuron Allahun vetëm me dashuri ai ështëzindik (i dalë nga feja)...”. Shumë sufinj ekanë tepruar duke kënduar për dashurinëndaj Allahut, ndërsa e shlyen segmentin efrikës dhe të shpresës, kështu që fjaliavazhdon: “...kush e adhuron Allahun vetëmme shpresë ai është murxhi, ndërsa kush eadhuron Allahun me dashuri, frikë dheshpresë ai është besimtar muvehid”.

Besimtari më i plotësuar është ai që kaarritur të barazojë frikën dhe shpresën.Ibën Kajimi thotë: Zemra është sikurseshpendi: dashuria si koka e tij, ndërsashpresa dhe frika si krahët e tij. Cila ështëmë e rëndësishme pra? Koka apo krahët?Normalisht që koka, sepse sikur t’i hiqej

koka shpendi do të ngordhte, a sikur t’ikëputeshin krahët shpendit nuk do tëngordhte, mirëpo do të mbetej në rrezikdhe në mundësi për secilin që dëshiron takapë apo ta therë.

Padyshim, dashuria duhet të vijë në rendtë parë e pastaj shpresa dhe frika. Këto dy tëfundit duhet të vijnë menjëherë, edhe psendonjëherë shpresa mund të ketë përparësie ndonjëherë frika. Me rëndësi është sedashuria vjen para tyre. Personalitetin enjeriut ndonjëherë e ngjasoj me vaktin ebukës. P.sh. një njeri dëshiron të përgatisëgroshë, atij i duhet një sasi groshë, një sasiujë, një sasi kripë, një sasi vaj, mëlmesa etj.Të gjitha këto duhet të vendosen me kujdesdhe sasi të caktuara, por nëse i hedh ato nëmënyrë jo proporcionale, a thua vallë çfarëdo të ndodhë?

Ushqimi do të prishet, ndoshta tërësisht,ndoshta pjesërisht. Nëse e shijon atë do tavëresh sa ka shumë kripë, ose do ta shohëshse nuk hahet, ose... ose. Pastaj edhe zierja eatij ushqimi nëse teprohet apo shkurtohetdo të dali pa shije ose do të digjet fare.Kështu është edhe personaliteti i njeriut, tëgjitha ndjenjat dhe emocionet e tij duhet tëjenë të përafërta dhe të përziera. Prandajdisa njerëzve të cilët vazhdimisht pyesin:Filan filani apo filan grupi kanë devijuarapo nuk kanë devijuar? Ne mund tu themi:

Nëse thelbi i tyre në përgjithësi është ishëndoshë, atëherë mbetet si i tillë dhe nukmund të thuash: se ai njeri apo ai grup kadevijuar në thelb. Mirëpo mund t’i thuashse ata i kanë shtuar ushqimit disa gjëra dhedisa të tjera i kanë anash, prandaj ushqimi ityre nuk është i shijshëm dhe i shëndoshë.E ka tepruar me frikë, apo me shpresë apome ndonjë çështje tjetër, apo ka bërë njëlloj këmbëngulje në diçka të caktuar, kjodoemos do të reflektohet mbi rezultatet easaj çfarë do të dalë nga ky gatim apo ngaky edukim.

30

DRITARE

Këtë që po e themi se frika dhe shpresaduhet të jenë të barabarta, ndërsa dashuriapërpara, fillimisht e themi për frikën ndajAllahut, e cila mund të jetë frikë nga Ai apofrikë nga gjynahet që i bëjmë ndaj Tij. Cilafrikë është më e mirë dhe më e lartë?

Frika nga Allahu; sepse mund të ketëndonjë njeri që nuk bën mëkate të mëdha,mirëpo frika nga Allahu gjendet në zemrëne tij. Padyshim se frika nga Allahu është mëmadhështore se frika e njeriut nga mëkatetqë i bën. Allahu na tregon se kështu bëninedhe pejgamberët:

““......ii lluutteenn ZZoottiitt ttëë ttyyrree mmee ffrriikkëë ddhheesshhpprreessëë..”” (Sexhde 16)

Të përmendim tregimin e shënuar nëhadithet e vërteta nga Ribij ibën Harashi, icili përcjell se Ukbeja i kishte thënëHudhejfes: A nuk po na rrëfen çfarë kedëgjuar nga Pejgamberi, sal-lallahu alejhiue selem? Ai tha: E kam dëgjuar duke thënë:“Një njeriu i ishte afruar vdekja dhe kur epa se jeta e tij është në fund, i la amanetfamiljes së vet: Kur unë të vdes, mblidhnishumë drunj dhe ndizeni një zjarr derisa tadjegë mishin tim, e kur të mbeten eshtrat emia, merrini ato dhe shtypini e pastaj nëndonjë ditë me erë hidhni ato në det. PorAllahu e mblodhi prapë dhe i tha: Ç’të shtyuta bësh këtë? Frika nga Ti – tha ai. DheAllahu ia fali atij.

Ky njeri mohoi fuqinë e Allahut, mirëpoky mohim ishte nga mosdija dhe Allahu nuke dënoi për këtë mosdije që kishte, por e falipër shkak të frikës së madhe që kishte ainjeri. Ndaj frika doemos duhet të jetëbrenda kufijve të normales, larg ekstremesdhe larg anashkalimit. p.sh. gjersa popërgatisja temën që po lexoni dhemundohesha të tuboj materialin, kisha njëfrikë me këtë material, si do ta radhis dhe sido ta rregulloj, çfarë rezultate do të nxjerrqë ta realizoj qëllimin për të cilin vendosatë flas për këtë temë e kështu me radhë. Kjo

frikë më shtynte të mbledh informatat, t’isaktësoj ato, të gjej kohë të përshtatshmepër ta shkruar, për ta radhitur dhe për taparaqitur në formën më të mirë që kammundësi. Kjo frikë është e lëvduar apo eqortuar?

E lëvduar është, sepse ajo është në njësasi të logjikshme dhe normale, që më shpietë bëj një realizim shumë më të mirë sesa dota kisha bërë pa një frikë të atillë. Mirëpo,sikur kjo frikë: të më kaplonte, të mëpengonte nga gjumi i pasdrekes, të mëshkaktonte konfuzion dhe të më tollovistebarkun për shkak të angazhimit psikik dhemeditimit! Pastaj kjo të më shkakton sjelljetë rënda me mysafirët dhe njerëzit që kampërreth! Më afrohet vajza ime, ndërsa unët’i bërtas dhe e qortoj! Me gruan sillem keq!Madje kjo frikë më bën të mos jem në vetedhe i pakontrolluar! Kjo frikë është eqortuar, sepse e nxjerr njeriun ngakontrolli, ndërsa rrjedhimisht edhe nëse aie realizon një punë shumë të mirë dhe tëmadhe, tek ai do të shkaktojë një llojurrejtje, që sërish nuk do ta merrte përsipërnjë lloj pune të tillë, sepse do ta kishtevështirë ta mbartë mbi vete këtë gjendjeemergjente për çdo javë, apo për çdo ditë.

Tani e ke të qartë pse shumë njerëz isheh se si ikin prej punëve. Ata nukdëshirojnë të kenë në brendinë e tyre atënxehtësi të lartë dhe të padurueshme me tëcilën përballen gjatë kryerjes së punës. Këtanjerëz në fund i sheh sesi dorëzohen dhenuk punojnë fare.

PPëërrsshhttaattii:: OOmmeerr BB..

...Ndaj frika doemos duhet të jetë brenda kufijve tënormales, larg ekstremes dhelarg anashkalimit...

“ “


FIKH

SALIH IBËN FEUZAN EL FEUZAN

Njerëzit në përkufizimin e risive(bidateve) ndahen në dy grupe:

1. Ata që e teprojnë shumë me çështjen

e bidateve, gjykojnë lehtë ndaj një personiapo vepre me bidat, duke mos pasurargument për një gjë të tillë, aq shumë ezgjerojnë kapitullin e bidateve, sa mund tëfusin në të edhe gjëra që janë nga Sheriatidhe nga Suneti.

BIDATET, LLOJET ETYRE DHE GJYKIMI IISLAMIT MBI TO

Po ashtu ekzistojnë bidate që paraqesin mëkate dhe kundërshtim të Sheriatit dhe natyrshmërisë së pastër, si p.sh:bidati i qëndrimit pa u martuar, agjërimi duke ndenjur në diell, dhe bidati i kastrimit (tredhjes) me arsyen endërprerjes së epshit seksual, të gjitha këto me qëllim afrimin dhe përkushtimin sa më të mirë ndaj Allahut.

32

FIKH

2. Ata që nënvlerësojnë çështjen ebidateve dhe zgjerohen në praktikimin etyre, këta e ngushtojnë kapitullin ebidateve duke mos futur në të posbidateve më të mëdha, dhe kështu sjellja etyre ka ndikuar, që një numër ikonsideruar i bidateve t’i fusin nënnocionin e Sheriatit dhe të Sunetit.1

BBiiddaatteett nnëë ffee nnddaahheenn nnëë ddyy lllloojjee::

Bidate në fjalë dhe besim, siç janëthëniet (e kufrit) të xhehmive,muëtezilëve, rafidive dhe të gjithëgrupeve të humbura në besim.

Bidate në adhurim, si adhurimi iAllahut me vepra të cilat nuk i takojnëSheriatit dhe ato janë disa lloje:

1. bidatet që ndodhin në bazë tëadhurimit, p.sh.: shpikja e ndonjë namazitë veçantë, të cilin nuk e njeh Sheriati, aposhpikja e ndonjë lloj agjërimi të posaçëm,që nuk ka bazë në fe, apo shpikja e festavetë ndryshme, siç është festimi iditëlindjeve e shumë gjërave të tjera.

2. bidatet që ndodhin në shtimin endonjë adhurimi, p.sh.: shtimi e një rekatinë namazin e drekës apo ikindisë, duke ebërë atë pesë rekate.

3. bidatet që ndodhin në formën ekryerjes së adhurimit, duke e kryer nëformë të panjohur për Sheriatin, p.sh.:praktikimi i lutjeve, madhërimi i Allahutnë grupe dhe me zë të lartë, teprimi nëadhurime, i cili e tejkalon traditën ePejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem.

4. caktimi i një kohe të veçantë, të cilënnuk e ka përcaktuar Sheriati, për

kryerjen e ndonjë vepre, vepër e cilamund të jetë e lejuar në fe, p.sh.: caktimi iditës dhe natës së mesme të muajit Shabanpër agjërim dhe namaz. Edhe pse nëesencë namazi dhe agjërimi janë ngaveprat e urdhëruara dhe të preferuara nëfe, megjithatë veprimi i tyre në një kohëtë caktuar (jo nga sheriati) kërkonargument.

GGjjyykkiimmii ii IIssllaammiitt nnddaajj bbiiddaatteevvee

Çdo bidat në Islam është i ndaluar, içfarëdo lloji qoftë ai, dhe ai paraqethumbje e devijim për vepruesin e vet,ngaqë Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Kini kujdes nga gjërat(veprat) e shpikura, çdo gjë e shpikur (nëfe) llogaritet bidat, dhe çdo bidat ështëhumbje.”, dhe hadithi tjetër mjaft i njohurnë këtë kapitull: “Kushdo që shpik diçkanë fenë tonë, që nuk i përket asaj është erefuzuar.”, pra, hadithi aludon se çdoshpikje në fe është e ndaluar, qoftë nëbesim apo në vepra.

Mirëpo ndalesa ndryshon varësishtprej llojit të bidatit, sepse ka nga bidatetqë është kufër (mosbesim) i qartë, si p.sh:rrotullimi tek varrezat duke synuaradhurimin e tyre, therja e kurbaneve përhir të të vdekurve, që janë në varre, pastajlutja drejtuar atyre, kërkimi i ndihmës

...Çdo bidat në Islam është indaluar, i çfarëdo lloji qoftë ai,dhe ai paraqet humbje e devi-jim për vepruesin e vet...

“ “1 Muhamed Xhizani “Kavaidu marifetil bidaë”.


FIKH

dhe realizimit të dëshirave nga ata,gjithashtu thëniet e disa xhehmiveekstremë dhe muëtezilëve. Pastaj kabidate që mund të çojnë në shirk(politeizëm) si: ndërtimi mbi varreza,namazi dhe lutja tek varrezat. E ngabidatet ka që janë mëkate të mëdha dhedevijim në besim, siç janë bidatet ehavarixhëve, kaderive dhe murxhive nëthëniet dhe bindjet e tyre të kundërta meargumentet e Sheriatit.

Po ashtu ekzistojnë bidate që paraqesinmëkate dhe kundërshtim të Sheriatit dhenatyrshmërisë së pastër, si p.sh: bidati iqëndrimit pa u martuar, agjërimi dukendenjur në diell, dhe bidati i kastrimit(tredhjes) me arsyen e ndërprerjes sëepshit seksual, të gjitha këto me qëllimafrimin dhe përkushtimin sa më të mirëndaj Allahut.

Ai që i ndan bidatet në të mira dhe tëkëqija është gabimtar dhe kundërshtues ifjalës së Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ueselem: “…dhe çdo bidat është humbje…”. IDërguari i Allahut ka thënë se: “çdo bidatështë humbje”, ndërsa ky thotë: çdo bidatnuk është humbje, ngaqë ka edhe bidate tëmira!

Dijetari i njohur Hafidh Ibën Rexhebi –Allahu e mëshiroftë – në komentimin elibrit “Dyzet Hadithet” ka thënë se: fjala ePejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem:“çdo bidat është humbje” llogaritet ngafjalët shumëkuptimore të Resulullahut,është bazë (shtyllë) nga bazat e fesë dhe ipërfshin të gjitha bidatet, i ngjashëm mekëtë është hadithi: “Kushdo që shpik diçkanë fenë tonë, që nuk i përket asaj është erefuzuar” nga kjo kuptohet se çdokush qëshpik diçka dhe ia vesh Islamit, dhe për tëcilën nuk ekziston ndonjë bazë në fe, së

cilës mund t’i kthehet, llogaritet humbjedhe devijim, dhe Islami është i pastër ngaato, qoftë ajo në meseletë e besimit apo nëvepra e fjalë të jashtme dhe tëbrendshme”.

Ata që ndajnë këtë mendim (seekzistojnë bidate të mira), nuk kanë asnjëargument përveç fjalës së Omerit, Allahuqoftë i kënaqur prej tij, në lidhje menamazin e teravive: «sa bidat i mirë qëështë». E që të këtij lloji janë edhe disavepra të tjera, të cilat ssaahhaabbëëtt dhe ttëë ppaarrëëttttaannëë ttëë mmiirrëë nuk i ndalonin, si p.sh:mbledhja e Kuranit në një libër (mus-haf),pastaj shkrimi i haditheve dhepërmbledhja e tyre. Ndërsa përgjigjja ndajkëtyre veprave bëhet kështu: se ato janëveprime të bazuara dhe të mbështetura nëfe, e nuk janë gjëra të shpikura dhe tëpabaza, kurse fjala e Omerit për namazin eteravive: «sa bidat i mirë» ka si qëllimbidatin në aspektin gjuhësor e jo në atëfetar; sseeppssee bbiiddaatt nnëë aassppeekkttiinn ffeettaarrllllooggaarriitteett ççddoo sshhppiikkjjee qqëë nnuukk kkaa bbaazzëë nnëë ffee,,tteekk ee cciillaa kktthheehheett vvaazzhhddiimmiisshhtt.

P.sh: mbledhja e Kuranit në një libër kabazë fetare, siç është saktësuar ngaPejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, qëi detyronte shokët e tij me shkrimin eKuranit, mirëpo ai shkrim ishte në formadhe vende të ndryshme, prandaj sahabëtpër ta ruajtur sa më mirë i bashkuan nënjë libër (mus-haf).

Edhe namazi i teravive ka bazë në fe,ngaqë vetë Pejgamberi, sal-lallahu alejhiue selem, e ka falur me shokët e tij disanet, ndërsa nga fundi u largua dhe i la atatë falen vetë nga frika se mos po iu bëhetatyre obligim. Sahabët vazhduan tëfaleshin ashtu të ndarë derisa ishte gjallë iDërguari i Allahut dhe një kohë pas

34

FIKH

vdekjes së tij, kur erdhi Omeri ibashkoi ata në një namaz, pas njëimami mu ashtu si faleshin pas tëDërguarit të Allahut, sal-lallahualejhi ue selem, dhe kjo nukështë diçka e shpikur në fe.

Gjithashtu shkrimi ihaditheve ka bazë në fe, kurPejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, i ka urdhëruar disa ngashokët e vet t’i shkruajnë disahadithe, kur kjo gjë u kërkua ngadisa sahabë të tjerë. Shkrimi dhepërmbledhja e të gjithahaditheve ka qenë e ndaluar nëkohën e Pejgamberit, sal-lallahualejhi ue selem, nga frika epërzierjes me Kuranin diçka qënuk është prej tij, mirëpo pasvdekjes së Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem, u hoq kjondalesë, sepse në atë kohë uplotësua Kurani dhe nukekzistonte më ajo frikë. Kështuqë sahabët dhe dijetarët pas tyrefilluan shkrimin e hadithevekudo që ata gjendeshin, me tëvetmin qëllim ruajtjen e tyre ngahumbja. Allahu i Lartësuar ishpërbleftë ata njerëz me të mirandaj Islamit dhe muslimanëve,pasi e ruajtën Librin e Zotit tëtyre dhe Sunetin e Profetit ngahumbja dhe nëpërkëmbja e tëkotëve.

Shkëputur nga libri “El Irshadila sahihil litikad ue raddu alaehli shirki ue ilhad” i dijetaritSalih ibën Fevzan el Fevzan.

PPëërrsshhttaattii:: RR.. ZZYYLLFFIIUU

HUAJADHE DISANGADISPOZITAT E SAJ

35

EKONOMI

SHKRUAN: LLOKMAN HOXHA

Në gjuhën arabe kemi dy shprehje tëcilat përdoren me kuptimin e huasë:

1. fjala: “dejn” të cilën mund tapërkthejmë si “borxh”, që nënkuptongjithçka që bie mbi përgjegjësinë e dikujtndaj tjetrit, dhe kjo ndodh me anë të njërës

nga tri gjërat që janë: kontrata,shfrytëzimi dhe huaja, ku edhe në shqipborxhi ka kuptim më të gjerë se sa vetëmpër huadhënie, dhe

2. fjala “kard” të cilën mund tapërkthejmë si “hua”. Shpeshherë përdoretnjëra në vend të tjetrës, por dallimi ështëse çdo hua (kard) është borxh (dejn) dhe joe kundërta, ngase huaja (kard) përdoretvetëm për huazimin e parave. Huaja nëgjuhën shqipe nuk ka të bëjë vetëm meparatë, por edhe më gjësende të tjera, nëkëtë temë kur përmendet huaja për qëllimështë huaja e parave.

Huaja në përkufizimet e fukahave do tëthotë “Dhënia e parave për shfrytëzim përt’i kthyer ato më vonë”. Huadhënia përveçqë është legjitime ajo është edhe epreferuar, madje inkurajimi për të është iqartë në librin e Allahut dhe Sunetin eResulullahit (lavdërimi i Allahut dhe paqjaqofshin mbi të). Në disa ajete Allahu epërmend huadhënien, duke e kërkuar atëpër Veten gjë e cila ia ngre vlerën larthuadhënies: ““AAttaa qqëë jjaappiinn llëëmmoosshhëë ee qqëë iijjaappiinn AAllllaahhuutt nnjjëë hhuuaa ttëë mmiirrëë,, qqooffsshhiinnbbuurrrraa oossee ggrraa,, ddoo tt’’uu sshhuummëëffiisshhoohheettppëërrffiittiimmii ddhhee ddoo ttëë kkeennëë nnjjëë sshhppëërrbblliimmffiissnniikk..”” (Hadid: 18), ajete të ngjashme janëtë shumta në Kuran.

Po ashtu nga hadithet, të cilatlegjitimojnë huan është ai që përcjellBuhariu nga Ebu Hurejre, se lajmëtari iAllahut ka thënë: “Kush iu merr njerëzvepara, me qëllim që t’i kthejë ato, Allahu ikthen për të. Kush iu merr njerëzve parame qëllim t’i shfrytëzojë (asgjësojë) ato,

Nëse dikush jep hua jo për hir të Allahut dhe për ta ndihmuar nevojtarin, mirëpo për të pasur merita ndaj tij,dhe të shfrytëzojë autoritetin ose pozitën e tij në raste të ndryshme, kjo është e ndaluar

36

EKONOMI

Allahu e asgjëson atë”. Dijetarëtmuslimanë kanë rënë në konsensus përlejueshmërinë e huas së mirë. Sidomos kurdihet se huaja e mirë ka urtësi të shumta,ku njeriu mësohet të japë nga pasuria e tij,dhe kjo çrrënjos nga shpirti farën ekoprracisë, si dhe vë në dukje parimin evëllazërisë, i cili duhet të mbizotërojë nëshoqëri duke praktikuar fjalën e Allahut““VVëërrtteettëë bbeessiimmttaarrëëtt jjaannëë vvëëlllleezzëërr..””(Huxhurat: 10) Me legjitimitetin e huasrealizohet parimi i solidaritetit dhembështetjes në mes muslimanëve, dukepraktikuar fjalën e Allahut: ““NNddiihhmmoohhuunniinnëë ttëë mmiirraa ddhhee ddeevvoottsshhmmëërrii,, ee mmooss uunnddiihhmmoonnii nnëë ttëë kkëëqqiijjaa ddhhee aarrmmiiqqëëssii..””(Maide: 2).

Si të ruhet huaja? Meqenëse njerëzitnuk janë të gjithë zemërbardhë dhe shumëprej tyreve u është njollosur natyrshmëriahumane, ndonëse gjërat mund të ndodhinedhe pa qëllim të keq, për këtë Islami kaligjësuar disa gjëra me anë të cilave ruhenkontratat nga shtrembërimi, dhe mbrohentë drejtat nga mohimi, gjë e cila ndikon qëtransaksionet të jenë më të pastra dhe mëaktive, dhe dijetarët muslimanë kanëpreferuar që çdo kontratë të ruhet me njënga metodat që do të përmenden në vijim,madje disa këtë e konsiderojnë si obligim.Nga metodat për ruajtjen e huas janë:

11.. SShhkkrriimmii:: është prej metodave më tëmira për ruajtjen e informatave ngahumbja apo shtrembërimi, dhe ështëmetodë e vjetër në historinë e njerëzimit,të cilën Kurani e ka vlerësuar dhe na kaporositur që me rastin huas të jemi tëkujdesshëm në shkrimin e saj dhe kjobëhet në ajetin më të gjatë në Kuran, kuthuhet: ““OO bbeessiimmttaarrëë!! SShhkkrruuaajjeennii hhuuaann qqëë

iiaa jjeeppnnii nnjjëërrii--ttjjeettrriitt ppëërr nnjjëë aaffaatt ttëë ccaakkttuuaarr..LLee ttaa sshhëënnoojjëë aattëë mmee ddrreejjttëëssii nnjjëë sshhkkrruueessnnddëërrmmjjeett jjuusshh;; aassnnjjëë sshhkkrruueess ttëë mmoossnngguurrrroojjëë qqëë ttaa sshhëënnoojjëë aasshhttuu ssiiçç ee kkaammëëssuuaarr AAllllaahhuu.. AAii llee ttëë sshhëënnoojjëë,, kkuurrsseebboorrxxhhlliiuu llee ttëë ddiikkttoojjëë ddhhee llee tt’’ii ffrriikkëëssoohheettAAllllaahhuutt,, ZZoottiitt ttëë vveett,, dduukkee mmooss llëënnëë mmaannggëëttaassggjjëë nnggaa bboorrxxhhii!! NNëë qqooffttëë ssee bboorrxxhhlliiuuëësshhttëë mmeennddjjeelleehhttëë oossee ii mmiittuurr,, oossee ii ttiillllëë qqëënnuukk ëësshhttëë nnëë ggjjeennddjjee ttëë ddiikkttoojjëë,, aattëëhheerrëë lleettëë ddiikkttoojjëë ssaakkttëëssiisshhtt kkuujjddeessttaarrii ii ttiijj..””(Bekare: 282).

22.. DDëësshhmmiiaa është gjithashtu ngametodat me të cilat ruhet huaja ngahumbja ose shtrembërimi. Allahu në Kuranthotë: ““TThhiirrrrnnii ddyy ddëësshhmmiittaarrëë pprreejjnnjjeerrëëzzvvee ttuuaajj ee nnëëssee nnuukk ggjjeennii ddyyddëësshhmmiittaarrëë bbuurrrraa,, aattëëhheerrëë tthhiirrrrnnii ppëërrddëësshhmmiittaarrëë nnjjëë bbuurrrrëë ddhhee ddyy ggrraa,, nnggaa aattaaqqëë ii qquuaannii ttëë ppëërrsshhttaattsshhëëmm;; nnëë mmëënnyyrrëë qqëë,,nnëëssee nnjjëërraa ggrruuaa hhaarrrroonn,, tt’’iiaa kkuujjttoojjëë ttjjeettrraa..DDëësshhmmiittaarrëëtt nnuukk dduuhheett ttëë kkuunnddëërrsshhttoojjnnëëkkuurrddoo qqëë ttëë tthhiirrrreenn..”” (Bekare: 282).

33.. GGaarraanncciiaa (dorëzania), që do të thotëme rastin e huas është e lejuar qëhuadhënësi të kërkojë garanci (dorëzanë)nga huamarrësi, që me rastin e mos-kthimit të huas përgjegjësia bie mbidorëzanin. ““TThhaannëë:: ““PPoo kkëërrkkoojjmmëë ggoottëënn ee

...Kush iu merr njerëzve para,me qëllim që t’i kthejë ato,Allahu i kthen për të. Kush iumerr njerëzve para me qëllimt’i shfrytëzojë (asgjësojë) ato,Allahu e asgjëson atë...

“

“


EKONOMI

mmbbrreettiitt.. KKuusshh ee ssjjeellll aattëë,, kkaa sshhppëërrbblliimm nnjjëëbbaarrrrëë ddeevveejjee uusshhqqiimm.. UUnnëë ppëërr kkëëttëë jjaammddoorrëëzzëënnëëss””.. (Jusuf: 72).

44.. MMaarrrrjjaa ppeenngg është prej metodave mëtë rëndësishme për të ruajtur huan ehuadhënësit dhe për të mundësuarkthimin e saj, dhe me rastin e pamundësisësë kthimit shitet pengu dhe lahet borxhi,nëse mbetet diçka tepricë i kthehetpronarit të pengut. ““NNëëssee jjeennii nnëë uuddhhëëttiimmee nnuukk ggjjeennii sshhkkrruueess,, aattëëhheerrëë mmeerrrrnnii ppeenngg..””(Bekare: 283). Enesi tregon se: “Resulullahikishte lënë peng mburojën e tij për disamasa elb që kishte marrë (nga një çifut)”.(Buhariu)

“ÇÇddoo hhuuaa ee cciillaa ssjjeellll ddoobbii (interes) ëësshhttëëkkaammaattëë”

A është çdo interes që sjell huajakamatë apo ka disa nga to që nuk ndalohennë Islam, dijetarët i kanë ndarë interesatfillimisht në dy lloje:

Interesa të kushtëzuara në kontratëdhe kjo shfaqet në disa forma:

Kushtëzimi i rritjes së sasisë së huas nëkthim, që njihet si kamatë.

Kjo s’ka dyshim se është e ndaluar dhepër këtë nuk diskuton askush, Allahuthotë: ““AAllllaahhuu ee kkaa lleejjuuaarr sshhiittbblleerrjjeenn ddhhee eekkaa nnddaalluuaarr kkaammaattëënn..”” (Bekare: 275).

Kushtëzimi i një vendi tjetër ku do tëkthehet huaja për dallim nga vendi kuështë marrë.

Nëse ky kusht është në interes të dypalëve, dhe sidomos të huamarrësit është ilejuar, ngaqë esenca e huadhënies ështëbamirësia ndaj huamarrësit, dhe përderisanë këtë bamirësi shtohet edhe lehtësimi ivendit të kthimit, kjo nuk e bën të ndaluarhuamarrjen, edhe nëse huadhënësi

konkretisht nuk ka ndonjë interes.Kushtëzimi i afatit për kthimin e huas,

është i lejuar dhe nuk konsiderohet ngainteresat e ndaluara.

Kushtëzimi i dhuratës për atë qëmundëson huamarrjen, si të thotë: më gjejnjë hua 100 euro, 10 euro t’i jap ty! Kjo nukështë e lejuar përveç nëse personi kashpenzuar diçka për të arritur deri temarrja e huas në këtë rast i paguhenharxhimet si udhëtimi etj., ndërsa vetëmpër shfrytëzimin e autoritetit të tij nuklejohet të paguhet asgjë.

Kushtëzimi i huas për hua, prahuadhënësi të thotë: të jap hua, nëse mëjep hua më vonë, qoftë në raport mebankën apo individin, kjo nuk lejohetngase huamarrësi dëmtohet me dhënien ehuas, duke u detyruar t’ia ndërrojëdestinimin të hollave pa dëshirën e tij, tëcilat i ka planifikuar për diçka tjetër,ndërsa huadhënësi dëshiron që me huan edytë të kompensojë zbrazëtirën eshkaktuar me huadhënien e parë.

Nga ky rregull përjashtohet ajo qëndodh në mes studentëve ose grupeve tëndryshme, të cilët formojnë një fond kusecili jep një shumë çdo muaj për të marrë

...Nga ky rregull përjashtohetajo që ndodh në mes studen-tëve ose grupeve të ndryshme,të cilët formojnë një fond kusecili jep një shumë çdo muajpër të marrë hua pastaj sipasnevojës...

“

“

38

EKONOMI

hua pastaj sipas nevojës, ngase në këtë rastkjo bëhet në formë vullnetare dhehumane.

Interesat e pakushtëzuara në hua,ndahen në dy grupe:

Interesa materialeTheksuam konsensusin për ndalesën e

interesave materiale të kushtëzuara, qoftëai interes në fillim të kontratës apo nëfund, ndërsa për interesat epakushtëzuara, më i sakti nga mendimet edijetarëve është se lejohen kur shtesa ngaana huamarrësit bëhet nga dëshira e tij nëshenjë mirënjohjeje dhe bamirësie, madjekjo është e preferuar ashtu si na ështëpërcjellë nga Ebu Hurejre, se i Dërguari iAllahut –lavdërimi dhe shpëtimi i Allahutqoftë me të- kishte huazuar një kafshë dhekur e kishte kthyer kishte dhënë njëkafshë më të mirë për nga cilësia, dhekishte thënë: “Më të mirët nga ju janë mëmirënjohësit në larjen e borxhit.” (Nesaiu).

Interesat e pakushtëzuara gjatë afatit tëhuas, pra, para kthimit të saj, si t’i japëndonjë dhuratë, apo t’ia lehtësojë ose tandihmojë në ndonjë punë. Nëse ky veprimvjen si rezultat i huas dhe për shkak të saj,nuk lejohet, sepse është një lloj mite, qëhuadhënësi të jetë më tolerant mehuamarrësin, ose t’ia shtyjë afatin, ose t’ihuazojë prapë etj., si dhe është interes ihuadhënësit përballë huas së dhënë. Nëseky veprim nuk bëhet për shkak të huas,por ka qenë zakon i tij dhe raporti mestyre nuk ka ndryshuar para dhe pas huas,është e lejuar. Por duhet ditur se kamataqë jepet nga bankat konvencionale nukështë në emër të bamirësisë dhemirënjohjes.

Interesa jo materiale (morale)

Falënderimi, lavdërimi dhe lutja përhuadhënësin, ky interes për huadhënësinështë i lejuar dhe madje i inkurajuar përhuamarrësin, Ibën Omeri rrëfen seResulullahi -lavdërimi dhe shpëtimi iAllahut qoftë me të- ka thënë: “Kur dikushju bën ndonjë të mirë shpërblejeni, po nësenuk keni atëherë lutuni për të, aq samendoni se e keni shpërblyer.” (EbuDavudi).

Interesi i huadhënësit nga autoriteti ihuamarrësit, nëse dikush jep hua jo për hirtë Allahut dhe për ta ndihmuar nevojtarin,mirëpo për të pasur merita ndaj tij, dhe tëshfrytëzojë autoritetin ose pozitën e tij nëraste të ndryshme, kjo është e ndaluar.

EEttiikkaa ee hhuuaass: Meqenëse huaja është prejgjërave me të cilat synohet bamirësia dhelehtësimi ndaj nevojtarit në Islam ka njëetikë, së cilës duhet t’i përmbahen, edhehuadhënësi, edhe huamarrësi.

Etika që ka të bëjë me huadhënësin:Pritja e borxhliut dhe lehtësimi ndaj tij.Ebu Hurejre tregon se i Dërguari i

Allahut –lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut

...Muslimani gjithmonëduhet të jetë i kujdesshëmqë ta kthejë huan sa mëparë, dhe ta pastrojë vetennga kjo përgjegjësi përparase të vijë momenti i vdekjes,sepse borxhi nuk i falet asshehidit...

“

“


EKONOMI

qoftë me të- ka thënë: “Një tregtar u jeptehua njerëzve dhe kur e shihte ndonjë(huamarrës), që ishte në gjendje tëvështirë u thoshte djelmoshave të tijtejkalojeni (faleni) ndoshta Allahu natejkalon neve, e Allahu e tejkaloi (fali)atë”. (Buhariu).

Toleranca dhe mirësjellja mehuamarrësin gjatë kërkimit të kthimit tëhuas dhe marrjes së saj, Xhabiri tregon se iDërguari i Allahut –lavdërimi dhe shpëtimii Allahut qoftë me të- ka thënë: “Allahu emëshiroftë një njeri, i cili është tolerant (ilehtë) në shitje, në blerje dhe në hua.”(Buhariu).

Falja e borxhit ose një pjese të tij,Allahu në librin e tij thotë: ““NNëëssee ee ddiinnii sseebboorrxxhhlliiuu ëësshhttëë nngguusshhttëë,, sshhttyyjjaannii aaffaattiinn (eshlyerjes së borxhit) ddeerriissaa ttaa ppëërrmmiirrëëssoojjëëggjjeennddjjeenn.. PPoorr ëësshhttëë mmëë mmiirrëë ppëërr jjuu qqëë tt’’iiaaffaallnnii bboorrxxhhiinn,, vveeçç ssiikkuurr ttaa ddiinniitt..”” (Bekare:280). Kurtubiu duke komentuar fjalën ““ttëëjjeeppnnii llëëmmoosshhëë ëësshhttëë mmëë mmiirrëë”” do të thotëse të dhënit lëmoshë huamarrësit,përkatësisht falja e tij, është më e mirë tekAllahu, se sa pritja ose shtyrja e afatit.

* vërejtje: nuk lejohet falja e borxhit tëllogaritet si pjesë e zekatit, por duhetdhënë të hollat, pastaj huamarrësi është ilirë të kthejë huanë ose t’i shpenzojë përnevoja të tjera.

EEttiikkaa qqëë kkaa ttëë bbëëjjëë mmee hhuuaammaarrrrëëssiinn::Kthimi i huas në formën më të mirë, më

lart përmendëm vlerën që i Dërguari iAllahut –lavdërimi dhe shpëtimi i Allahutqoftë me të- ka treguar për mirënjohësitnë larjen e borxhit, si dhe vetë ai kur ekthente huan jepte më tepër nga vetja.

Mosvonimi i huas, vonimi i kthimit tëhuas pa arsye është i ndaluar fetarisht dhe

është një padrejtësi e madhe për të cilën iDërguari i Allahut –lavdërimi dhe shpëtimii Allahut qoftë me të- ka thënë: “vonimi ikthimit të huas nga ana e atij që kamundësi ta kthejë atë, lejon përfoljen dhendëshkimin e tij.” (Nesaiu).

Kujdesi për ta larë borxhin, muslimanigjithmonë duhet të jetë i kujdesshëm që takthejë huan sa më parë, dhe ta pastrojëveten nga kjo përgjegjësi përpara se të vijëmomenti i vdekjes, sepse borxhi nuk i faletas shehidit, dhe borxhliu nuk është i qetënë varr deri sa t’i lahet borxhi, siç është enjohur kjo nga hadithet e të Dërguarit tëAllahut –lavdërimi dhe shpëtimi i Allahutqoftë me të.

A është më e vlefshme lëmosha apohuaja? Rreth kësaj çështje ekzistojnë disahadithe të dobëta që bëjnë dallimet nëvlerësimin e njërës ndaj tjetrës, si dhedijetarët kanë diskutuar duke thënë sehuan e merr vetëm ai që ka nevojë, ndërsalëmosha mund të bjerë në dorë të jo-nevojtarit etj.

Por mendimi më i saktë është se vlera esaj shtohet varësisht nga përfitimi prej sajdhe cili është më i nevojshëm për të:Lëmosha për nevojtarin është më e mirë sesa huaja për jo-nevojtarin, huaja përnevojtarin është më e mirë se lëmosha përjo-nevojtarin. Nëse që të dy janë tëbarabartë, pra që të dy janë nevojtarë,lëmosha është më e vlefshme, sepselëmosha nuk ka kompensim dhe njeriu ejep atë vetëm për Allahun, ndryshe ngahuaja ku huadhënësi pret kthimin e saj.Allahu e di më së miri.

40

FAMILJA

SHIJMA NUMAN

Pavarësisht nga idetë dhe mendimet edevijuara që na nxjerr çdo ditë kulturaperëndimore, siç është martesa mes dy

gjinive të njëjta, apo sistemi i shokut dhe ishoqes (girlfriend and boyfriend), apo disathirrje feministe shumë të çuditshme, siçështë kërkesa për regjistrimin e emrave meemrin e nënës në vend të emrit të babait,por ajo që më tërhoqi vëmendjen së fundmiështë thirrja e shkrimtares Nadin el Budejr,në lidhje me të drejtën e martesës me mëshumë se një burrë për gratë, ashtu si dhepër burrat në lidhje me gratë. Gjithashtu mëtërhoqi vëmendjen thënia e saj, se gruajabrenda Gadishullit Arabik e ëndërron diçkatë tillë.

Nuk do të përfshihem në mbrojtjen eurtësisë hyjnore në lejimin e poligamisë përburrat dhe shkaqet e këtij lejimi, por për sa

i përket gruas me natyrë të shëndoshë –cilado qoftë feja dhe nacionaliteti i saj-duhet që kjo fjalë për atë të jetë njëfatkeqësi dhe jo një ëndërr, që të martohetme më shumë se një burrë, madje të lidhetme zemër dhe me ndjenja me më shumë senjë burrë.

Një ulërimë e provokuar kërceu lart ngatë gjitha pjesët e trupit tim kur po lexoja atomendime që bien ndesh me natyrën e pastërnjerëzore dhe që kundërshtojnë të gjithaorientimet e pranueshme në jetën njerëzorepërgjatë shekujve. Ajo është një ulërimë qëe kundërshton faktin që çdo shkrim si kypara njerëzve të jetë diçka që shprehndjenjën e pastër dhe të butë të gruas dhebesnikërinë e saj të sinqertë, të cilën Allahue ka zbukuruar dhe e ka kulluar nga çdosjellje e ulët.

Cilido qoftë qëllimi i këtyre artikujve tëpacipë (sepse autorja e këtyre artikujve

ËNDRRAT E GRAVE

mendoj se gratë arabe si puna e Budejrit dhe të tjera si ajo i kanë mundësitë që ta përkrahin çështjen e gruaspa i nxitur vajzat e gjinisë së saj drejt një përçmimi më të madh me arsyetimin se kjo e bën burrin që ta ndjejësesa gabim e ka pasur. Kjo është një metodë perverse, sepse nuk mundet që të flasim në emër të gruas dhe nëtë njëjtën kohë të kërkojmë poshtërimin e saj.


FAMILJA

përpiqet gjithmonë të shpjegojë se qëllimi isaj nuk është thirrja drejt martesës me mëshumë se një burrë, apo me më shumë se njëgrua, por qëllimi është provokimi i lexuesitpër t’i dhënë rëndësi të drejtave të grave),ajo është përpjekur që të kalojë drejtqëllimeve të saj përmes cenimitmendjelehtë të grave muslimane dhe tëpastra… madje përmes cenimit të gruas qëdëshiron të respektojë vetveten në të gjithëbotën.

Le ta imagjinojmë së bashku këtë skenëqesharake, se si mund të jetë imazhi i jetëssë dëshpëruar nëse gruaja do të kishtemundësinë që të bëjë bashkë më shumë senjë bashkëshort në të njëjtën kohë – pamarrë parasysh natyrën femërore, e cilafsheh brenda saj dëshirën për ndjesinë esigurisë, stabilitetit dhe qetësisë në jetë.

Para nesh do të shfaqet një formë epaimagjinueshme e një gruaje të shqyer nganumri i madh i peshave të përgjegjësive, njëgrua që luhatet në mesin e natyrave tëndryshme mashkullore në vende jetese tëndryshme – vetëm nëse natyrisht – merrpërsipër që të fashitë edhe më shumëburrërinë, duke i mbledhur të gjithë ataburra në një shtëpi të vetme.

Le të imagjinojmë që ajo do të caktojënjërin prej tyre si kujdestarin e shtëpisë,tjetrin si baba të fëmijëve, të tretin për t’iplotësuar nevojat trupore dhe të kërkojënga i katërti që të shtyjë monotoninëmartesore që mund ta mbysë jetën e saj.Çfarë loje e keqe është kjo dhe çfarëshpërfillje e madhe është për feminitetin?

Autorja është përpjekur me më shumë senjë mënyrë – pasi e ka ndjerë që ështëpërzier në ide të devijuara- që t’i përcjellëlexuesve të saj se nuk ka për qëllim atë ç’kakuptojnë njerëzit – të gjithë njerëzit- ngathirrja e saj për të pasur një numërbashkëshortësh apo çfarëdo lloj shthurje nëkëtë mes, porse është përpjekur që të

tërheqë vëmendjen ndaj zbatimit tëdrejtësisë me gruan. Edhe nëse unëpërpiqem që të supozoj saktësinë e asaj qëpretendon autorja, nga ana tjetër do të ketënjë lumë me refuzime me të cilin do tëpërballet shkrimi i saj nga lexuesit e saj,ndërkohë që ajo po rendit fjalët e saj qëgodasin si një hanxhar parimet dhe vlerat.

Po aq sa më frikësoi kjo ide, po me tënjëjtën forcë ndjeva thellë kuptimin e ajetitnë të cilin Allahu i Lartësuar thotë: ““AA nnuukk eeddii AAii ssee ççffaarrëë kkaa kkrriijjuuaarr,, kkuurr AAii ëësshhttëë ii BBuuttii,, iiGGjjiitthhëëddiittuurrii??””

Me të vërtetë, Ai është i Buti, iGjithëdituri, i Cili e njeh natyrën e gruas dhee njeh mjaft mirë atë që i bën mirë zemrës,shpirti, trupit dhe nefsit të saj. Ai e di mjaftmirë atë që i bën dobi asaj sot dhe nesër, atëqë e bën të suksesshme në jetën e kësaj botedhe në botën tjetër. Për këtë arsye Allahu iLartësuar ka ligjëruar për të një fe me vlerëdhe një rrugë të shkëlqyeshme, të cilatmbrojnë të drejtat e saj, që ruajnë vlerën esaj, që kujdesen për nevojat e saj dhe ngrenëlart vlerën e saj.

Nadin el Budejri dëshiron të flasë përdhembjet e gruas nën hijen e atyreshoqërive, që janë larg vlerave dhe tëdrejtave, të cilat mund të ndërmarrinpadrejtësi dhe persekutime kundër saj megjak të ftohtë dhe me pretendimin se kjoështë prej fesë. Mund të jem dakord me të

...Allahu nuk e ka krijuarmashkullin dhe femrën për gjëtjetër përveçse për të qenëbashkudhëtarë dhe secili prejtyre do të kryejë ato funksionepër të cilat është krijuar...

“

“

42

FAMILJA

për një pjesë të kësaj që thotë në disa raste,edhe pse mendoj se gratë arabe si puna eBudejrit dhe të tjera si ajo i kanë mundësitëqë ta përkrahin çështjen e gruas pa i nxiturvajzat e gjinisë së saj drejt një përçmimi mëtë madh me arsyetimin se kjo e bën burrinqë ta ndjejë sesa gabim e ka pasur. Kjo ështënjë metodë perverse, sepse nuk mundet qëtë flasim në emër të gruas dhe në të njëjtënkohë të kërkojmë poshtërimin e saj.

Unë mendoj se çështja e mbrojtjes sëgruas fillon me arsimin e gruas që kur ështëfëmijë dhe me edukimin e saj në mënyrë qëtë krijojë një brez, që nuk e pranonposhtërimin dhe padrejtësinë.

Islami i ka dhënë gruas të drejtën e dijes,të drejtën për të zgjedhur bashkëshortin, tëdrejtën për t’i sjellë dobi shoqërisë dhe njësiguri pasurore të pavarur dhe nuk e kahedhur drejt traditave dhe zakoneve tëtrashëguara për të cilat Allahu nuk kazbritur asnjë argument.

Nëse në shtëpitë e Islamit në lindje dhenë perëndim të tokës do të mbinte bima evajzës që nuk privohet nga arsimi për faktinse është vajzë, apo sepse detyrohet ngaburri për faktin që është grua, apo nësetrajtohet si një qytetar i gradës së dytë nësee divorcon bashkëshorti i saj, atëherë do tëshfaqet një brez i ri, ku burrat dhe gratë e tijdo të përkrahin njëri-tjetrin. Objektivi ështëi njëjtë dhe Allahu nuk e ka krijuarmashkullin dhe femrën për gjë tjetërpërveçse për të qenë bashkudhëtarë dhesecili prej tyre do të kryejë ato funksionepër të cilat është krijuar.

E vërteta qëndron se gratë lidere tëlëvizjes feministe në shoqëritë arabegjithmonë qëndrojnë larg çdo fizionomie tëkulturës islame, ndoshta për të fituarpërkrahjen emocionale evropiane, osendoshta për shkak të ndonjë dobësie apomangësie në të kuptuarin e natyrës së fesësë tyre. Ka shumë shembuj që të japin

ndjesinë se Islami është një pengesë mesgruas dhe lirësisë së saj. Atëherë çfarë tëkeqe do të kishte nëse aktivistja arabe e tëdrejtave të njeriut, e cila mbron të drejtat evajzave të gjinisë së saj, që të vishte rrobënislame duke shpallur se feja nuk e kishtendaluar që të merrte dije, të ishte e lirë, apoqë të kishte të drejtën e zgjedhjes apo që tëshprehte mendimin e saj?

Mund të ngushëlloj shumë ide të cilatNadina përpiqet t’i përcjellë tek njerëzit përt’u zhytur në kulturën perëndimore tëzhveshur nga formimi edukativ i njeriutashtu siç e ngushëlloj një natyrë edukativeqë është prekur nga një lloj shtypjeje osendrydhje të të drejtave gjatë periudhave tëjetës, ndërkohë që dikush tjetër përveç sajbën thirrje drejt një revolucioni shtypësndaj çdo kufiri, edhe nëse ky i fundit është ilogjikshëm, bindës, i shenjtë dhe nuk prekasgjë nga të drejtat e tyre (grave), ndërkohëqë ajo vetë me dijen e saj nuk e ka sqaruarpërkatësinë e saj tek një fe e caktuar.

Nisur nga pozicioni im i afërt mekulturën perëndimore dhe nga kontaktet emia deri diku të afërta me të, për shkak tënatyrës së studimit dhe punës sime, mundtë them se Islami i vërtetë është besim dhelegjislacion që mund të përballojë ëndrratdhe dhembjet e njeriut, qoftë ky mashkullapo femër, në çdo kohë dhe në çdo vend,kudo që të jetë nacionaliteti i tij, rritja dheatdheu i tij.

...Se Islami i vërtetë ështëbesim dhe legjislacion qëmund të përballojë ëndrrat dhedhembjet e njeriut, qoftë kymashkull apo femër...

“ “


FAMILJA

SUMEJA XHON

Pas hyrjes në muajin e Shevalit, nukduhet t’i lëmë pas dore shumë vepraadhurimi, që i kemi kryer gjatë muajit

të bekuar të Ramazanit. Ramazani përshumicën tonë është një kohë eripërtëritjes dhe e ringritjes së përku -shtimit tonë ndaj Allahut dhe fesë së Tij.

Agjëruam, dhamë në bamirësi, lexuamKuran dhe falëm namazin e natës. Iushmangëm përgojimeve, thashethemeve,

shpifjeve dhe çdo të keqe, e cila do tëzhvlerësonte agjërimin tonë. Por tani qëmbaroi Ramazani shumica jonë për fat tëkeq do ta vënë Kuranin prapë në raftet etyre, do ta ndërpresin agjërimin deri nëvitin e ardhshëm dhe do ta braktisinnamazin e natës. Kjo nuk është rruga qëduhet të ndjekim, sepse të gjitha veprimete adhurimit kanë shpërblime dhe janë nëdobinë tonë për gjatë gjithë vitit, veç faktitse nuk ka udhëzim hyjnor, që i kufizonkëto vetëm në Ramazan.

MBAJENIFRYMËN ERAMAZANITGJALLË!Por tani që mbaroi Ramazani shumica jonë për fat tëkeq do ta vënë Kuranin prapë në raftet e tyre, do tandërpresin agjërimin deri në vitin e ardhshëm dhe dota braktisin namazin e natës. Kjo nuk është rruga qëduhet të ndjekim, sepse të gjitha veprimet eadhurimit kanë shpërblime dhe janë në dobinë tonëpër gjatë gjithë vitit

44

FAMILJA

KKuurraannii

Është e dhimbshme, por e vërtetë, qëshumë prej nesh kanë rënë në shprehinë ekeqe e të lexuarit Kuran vetëm gjatëmuajit të Ramazanit. Duke e bërë këtë ne eprivojmë veten nga shpërblimet e shumta,të cilat vijnë nga leximi i fjalës së Allahut.Leximi i Kuranit është mënyra më e mirëpër të kujtuar Allahun, është mbrojtje ngashejtani dhe aty është shërimi për atë qëna shqetëson (sëmundjen). Për këtë Allahuthotë: ““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! JJuuvvee jjuu eerrddhhii nnggaa ZZoottiijjuuaajj kkëësshhiillllaa (Kurani) ddhhee sshhëërriimmii ii aassaajj qqëëggjjeennddeett nnëë kkrraahhaarroorrëëtt ttuuaajj (në zemra),,eeddhhee uuddhhëëzziimm ee mmëësshhiirrëë ppëërr bbeessiimmttaarrëëtt..””(Kuran; 10: 57)

I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Kush lexon një harf –shkronjë nga Libri i Allahut (Kurani), do tëketë shpërblim, e shpërblimi do tëdhjetëfishohet. Unë nuk them që `ElimLam Mim` është një harf - shkronjë, por`Elif` një shkronjë, `Lam` është njëshkronjë dhe `Mim` është një shkronjë.”Tirmidhi

Kurani gjithashtu është mënyra më emirë për robin për t’u afruar më afër Zotittë tij/saj. Habab Ibën Erati, -Allahu qoftë ikënaqur me të-, i tha një njeriu: “AfrojuAllahut sa më shumë të mundesh, dhembaje mend se mund ta bësh këtë ashtu qënë asnjë mënyrë nuk është më ekënaqshme tek Ai, se sa nga fjalët e Tij(d.m.th. me Kuranin).“

NNaammaazzii ii NNaattëëssShumë prej nesh kanë kaluar net të

muajit të Ramazanit, sidomos dhjetë netëte fundit, duke qëndruar me lutje para

Allahut. Vetëm për shkak se Ramazani popërfundon, nuk do të thotë se Allahu nukna sheh tashti nëse qëndrojmë në namaznate. Allahu thotë: ““ZZoottii yytt ee ddii ssee ttii (OMuhamed) ddhhee nnjjëë ggrruupp ii aattyyrree qqëë jjaannëë mmeettyy kkaalloonnii nnëë aaddhhuurriimm mmëë ppaakk ssee ddyy ttëë ttrreettaattee nnaattëëss,, oossee ggjjyyssmmëënn ee ssaajj,, oossee nnjjëë ttëë ttrreettëënnee ssaajj......”” (Kuran; 73:20)

I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ueselem, thotë: “Namazi më i mirë, pasnamazit të detyrueshëm është namazi inatës. “ Muslimi

Namazi i natës mbart me vete shumë tëmira. Për shembull, Hasani, -Allahu emëshiroftë-, u pyet: “Si është e mundur qëata që qëndrojnë natën kanë fytyra mëtërheqëse?” Ai, -Allahu qoftë i kënaqur metë-, u përgjigj: “Për shkak se ata janë nëmarrëdhënie të afërta me Mëshiruesin,dhe Ai i zbukuron ata me pjesë nga drita eTij.”

E për ata nga ne që mendojnë seqëndrimi në namazin e natës do të na bëjëtë lodhur dhe të paaftë për të dalë përdetyrat tona të përditshme në mëngjes,duhet të marrim në konsideratë fjalët emëposhtme të të Dërguarit të Allahut. Ai,sal-lallahu alejhi ue selem, thotë: “Gjatëgjumit tuaj shejtani i lidh tre nyje prapakokës së secilit prej jush, dhe i fryn duke

...Gjatë gjumit tuaj shejtani ilidh tre nyje prapa kokës sësecilit prej jush, dhe i frynduke thënë këto fjalë nësecilën nyje: “Nata është egjatë, vazhdo e fle...

“

“


FAMILJA

thënë këto fjalë në secilën nyje: “Nataështë e gjatë, vazhdo e fle”. E nëse zgjohetdhe e përmend Allahun, i zgjidhet një nyje,nëse merr abdes i zgjidhet një nyje tjetër, enëse falet i zgjidhet edhe nyja e fundit,atëherë gdhin shpirtmirë dhe aktiv.Përndryshe shndërrohet në shpirtkeq dhedembel.” Buhariu

AAggjjëërriimmii

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,thotë: “Kush agjëron një ditë për hir tëAllahut, Allahu do të vendosë në mes tijdhe Zjarrit një hendek sa largësia mesqiellit dhe Tokës.” (Tirmidhi). Po kështuagjërimi fshin të këqijat që dalin ngapasuria e njeriut, familja ose fqinji.Hudhejfe ibën Jemani, Allahu qoftë ikënaqur me të, rrëfen se i Dërguari iAllahut, sal-lallahu alejhi ue selem, kathënë: “Të këqijat që i janë shkaktuar njënjeriut përmes familjes së tij, pasurisë dhefqinjit shlyhen nga namazi, agjërimi dhebamirësia.” Buhari.

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,na ka shpjeguar se agjërimi na mbron ngadëshirat tona të ndaluara, na mbron prejZjarrit dhe na afron më afër Allahut dheXhenetit të Tij. Ai, sal-lallahu alejhi ueselem, gjithashtu na inkurajoi të agjërojmëtë paktën tri ditë të çdo muaji. Ditët më tëmira për agjërim vullnetar janë të hënatdhe të enjtet, ose e trembëdhjeta,katërmbëdhjeta dhe e pesëmbëdhjeta ditëe muajit hënor.

BBaammiirrëëssiiaa

Allahu e ka begatuar shumicën prejnesh, që të bëjmë një jetë relativisht

komode. Por ekzistojnë muslimanë në tëgjithë botën, të cilët hasin në vështirësi tëmëdha për arritjen e nevojave elementaretë jetesës. Gjatë Ramazanit shumica prejnesh bëjnë bamirësi, por ne harrojmë tabëjmë këtë për pjesën tjetër të vitit.Dhënia e bamirësisë është begatia më emadhe e atij që e jep atë, sesa e atij që emerr atë. Ajo është një mjet pastrimi ipasurisë sonë, rritjes së besimit dhearritjes së drejtësisë. Allahu thotë: ““NNuukkëësshhttëë ttëërrëë ee mmiirraa (e kufizuar) ttëë kktthheenniiffyyttyyrraatt ttuuaajjaa kkaahh lliinnddjjaa oossee ppeerrëënnddiimmii,, ppoorrmmiirrëëssii ee vvëërrtteettëë ëësshhttëë aajjoo ee aattiijj qqëë ii bbeessoonnAAllllaahhuutt,, ddiittëëss ssëë ggjjyykkiimmiitt,, eennggjjëëjjvvee,, lliibbrriitt,,ppeejjggaammbbeerrëëvvee ddhhee ppaassuurriinnëë qqëë ee ddoo,, uuaa jjeeppttëë aaffëërrmmvvee,, bboonnjjaakkëëvvee,, ttëë vvaarrffëërrvvee,, ddhheeuuddhhëëttaarrëëvvee...” Kuran; 2: 177.

Dhënia e bamirësisë gjithashtu na lejonneve që të shprehim besimin tonë. Me tëvërtetë na bën ta shijojmë ëmbëlsinë eimanit, sepse duhet të duam për vëllezëritdhe motrat tona atë që duam për vete. Përkëtë Muhamedi, sal-lallahu alejhi ueselem, thotë: “Asnjë nga ju nuk ka besuarderi sa të dojë për vëllanë e tij (musliman)atë që do për vete.” Buhariu.

Pra agjërimi, namazi i natës, leximi iLibrit të Allahut dhe dhënia e lëmoshësnuk duhet të bëhen vetëm në Ramazan.Këto vepra të mira dhe të tjerat siqëndrimi larg thashethemeve dhe shpifjesjanë të gjitha gjëra, që ne duhet t’i bëjmëgjatë gjithë kohës. Duke e mbajtur frymëne Ramazanit gjallë gjatë gjithë vitit, nemund ta mbrojmë fenë tonë dhe do të jeminë gjendje të kapim shumë mundësi për tëfituar mëshirën dhe bekimin e Allahut.

NNggaa aanngglliisshhttjjaa:: DDrriittaa MMAALLIIQQII

46

TEFSIR

SHKRUAN: ALI SHABANI

Allahu i Madhëruar në këtëajet ka përmendur tre gjëra:

- përsosmërinë e fesë,- plotësimin e begative ndaj

muslimanëve dhe - kënaqësinë ndaj fesë islame.Kjo është begatia më e madhe

e Allahut të Madhëruar për këtëumet. Ua ka plotësuar fenë dhenuk kanë nevojë për fe tjetër, aspejgamber tjetër. Për këtë arsyeAllahu i Madhëruar e ka bërëedhe Pejgamberin e këtij umetivulë të pejgamberisë, duke edërguar te të gjithë njerëzit dhexhindet. Kur ai ishte në Mekevetëm namazi ishte bërë iobliguar, e më pas në Medinevijuan edhe detyrimet e tjera siagjërimi i muajit të Ramazanit,zekati dhe më në fund kur e bërihaxhin zbriti ky ajet: ““……SSoottppëërrssoossaa ppëërr jjuu ffeennëë ttuuaajj,,

PËRSOSMËRIA EFESË ISLAME

““……SSoott ppëërrssoossaa ppëërr jjuu ffeennëë ttuuaajj,, pplloottëëssoovvaa nnddaajj jjuusshh ddhhuunnttiinnëë TTiimmee,, zzggjjooddhhaa ppëërr jjuuIIssllaammiinn ffee..”” Maide 3.


TEFSIR

pplloottëëssoovvaa nnddaajj jjuusshh ddhhuunnttiinnëë TTiimmee,,zzggjjooddhhaa ppëërr jjuu IIssllaammiinn ffee..”” Transmetohetse ky ajet ka zbritur në ditën e haxhit tëMadh, gjegjësisht në ditën e Arafatit. Kur eka recituar Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem këtë ajet, Omer ibënHatabiradijallahu anhu ka qarë. I Dërguari iAllahut sal-lallahu alejhi ue selem e pyeti:Çfarë të bëri të qash? Tha: Më bëri të qaj, sene vazhdimisht na shtohej feja, e tani ështëplotësuar, e nuk ka gjë që plotësohet, e mosta pasojë mungesa.- Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem i tha: Ke thënë të vërtetën.”IbënKethiri, Kurtubiu, Sheukani e të tjerëpërmendin hadithin që e transmetojnëBuhariu, Muslimi dhe tjerë nga TarikibënShihabi, se ka shkuar një jehudi tekOmer ibën Hatabi radijallahu anhu dhe i kathënë: O prijës i besimtarëve, ju po lexoninjë Ajet nga Libri juaj, që po të kishtezbritur tek ne jehudët do ta merrnim atëditë për festë. Omeri radijallahu anhu tha:E cili Ajet? Tha: thënia e Allahut: ““……SSoottppëërrssoossaa ppëërr jjuu ffeennëë ttuuaajj,, pplloottëëssoovvaa nnddaajjjjuusshh ddhhuunnttiinnëë TTiimmee,, zzggjjooddhhaa ppëërr jjuu IIssllaammiinnffee..”” Omeri tha: Pasha Allahun, unë e diditën në të cilën i ka zbritur Pejgamberit tëAllahut sal-lallahu alejhi ue selem ajeti dhepo ashtu çastin se kur i ka zbritur. Në ditën

e Arafatit, në ditën e xhuma.”Allahu i Madhëruar me këtë Pejgamber

e ka plotësuar fenë dhe të gjitha gjërat qëjanë hallall, të lejuara, i tregoi dhe të gjithagjërat që janë haram, të ndaluara i tregoi. Ekumtoi fenë me amanet dhe besnikëri; mesaktësi dhe drejtësi. Me saktësi në lajmedhe me drejtësi në urdhra dhe ndalesa, siçka thënë Allahu i Madhëruar: ““FFjjaallëëtt ee ZZoottiittttëënndd jjaannëë pplloott ttëë vvëërrtteettaa (çka lajmërojnë)ddhhee pplloott ttëë ddrreejjttaa (çka gjykojnë)..”” Prandajkur ka thënë Allahu i Madhëruar:““……zzggjjooddhhaa ppëërr jjuu IIssllaammiinn ffee..”” d.m.th., edheju o besimtarë të jeni të kënaqur me këtë femeqë Allahu ua ka zgjedhur dhe është ikënaqur me te, u ka dërguar Pejgamberinmë të dalluar, ua ka zbritur Librin më tëfamshëm. Pas këtij Ajeti besimtarëtmuslimanë nuk kanë më nevojë për ndonjështesë kurrë. Allahu e ka plotësuar fenëdhe nuk i mungon fesë islame asgjë, Aiështë i kënaqur me këtë fe dhe nuk do taurrejë asnjëherë. Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem ka thënë: Feja islame ështëndërtuar mbi pesë shtylla: dëshmia se nukka zot tjetër përpos Allahut dhe seMuhamedi është rob dhe i Dërguar i Tij,falja e namazit, dhënia e zekatit, agjërimi iRamazanit dhe vizita e Qabes. NdërsaAllahu për këtë fe ka thënë: ““FFeejjaa eepprraannuueesshhmmee tteekk AAllllaahhuu ëësshhttëë IIssllaammii,,……”” (AliImran 19). Sheukani po ashtu thekson se kasi qëllim edhe ngadhënjimin e fesë islamedhe muslimanëve ndaj feve të tjera të kota,siç ka thënë Allahu i Madhëruar: ““AAttaa dduuaannttaa sshhuuaajjnnëë ddrriittëënn ee AAllllaahhuutt mmee ggoojjëëtt ee ttyyrree,,ppoo AAllllaahhuu ee pplloottëëssoonn (e përhap) ddrriittëënn eevveett,, eeddhhee ppssee ee uurrrreejjnnëë jjoobbeessiimmttaarrëëtt.. AAii(Allahu) ëësshhttëë qqëë ee ççooii ttëë ddëërrgguuaarriinn ee vveettmmee uuddhhëëzziimm ttëë qqaarrttëë ee fféé ttëë vvëërrtteettëë,, ppëërr ttaabbëërrëë mmbbiizzoottëërruueess mmbbii ttëë ggjjiitthhaa ffeettëë,, eeddhheeppssee iiddhhuujjttaarrëëtt ee uurrrreejjnnëë..”” (Saf 8, 9). IbënKethiri dhe mufesirë të tjerë thonë seplotësimi që është përmendur në ajet ka të

...Pas këtij Ajeti besimtarëtmuslimanë nuk kanë më nevojëpër ndonjë shtesë kurrë.Allahu e ka plotësuar fenë dhenuk i mungon fesë islameasgjë, Ai është i kënaqur mekëtë fe dhe nuk do ta urrejëasnjëherë...

“

“

48

TEFSIR

bëjë edhe me atë, se pas këtij ajeti nuk kazbritur më ajet me dispozita rreth hallallitdhe haramit.

Allahu i Madhëruar e ka përsosur këtë fedhe vetëm kjo është e pranuar tek Ai,prandaj ata që kërkojnë fe tjetër, aposistem tjetër të jetës me rregulla tëshpikura nga njerëzit, kanë për të dështuardhe në Ditën e Gjykimit do të dëshpërohen.Allahu i Madhëruar ka thënë: ““EE kkuusshhkkëërrkkoonn ffee ttjjeettëërr ppëërrvveeçç ffeessëë iissllaammee,, aattiijjkkuurrrrsseessii nnuukk ddoo tt’’ii pprraannoohheett ddhhee aaii nnëëbboottëënn ttjjeettëërr ëësshhttëë nnggaa ttëë ddëësshhppëërruuaarriitt..””(Ali Imran 85).

Me këtë fe dhe sipas kësaj feje Allahu dot’i vlerësojë veprat dhe do t’i peshojë nëDitën e Gjykimit, ndërsa jomuslimanëvenuk do t’u peshojnë veprat as sa një pendëldhe as nuk iu vendosen në peshore. Allahui Madhëruar ka thënë: ““TTëë ttiillllëëtt jjaannëë aattaa qqëënnuukk bbeessuuaann aarrgguummeenntteett ee ZZoottiitt ttëë ttyyrree,, aassttaakkiimmiinn (ringjalljen) ee TTiijj,, pprraannddaajj vveepprraatt eettyyrree sshhkkuuaann hhuuqq ddhhee nnëë DDiittëënn ee GGjjyykkiimmiittaattyyrree nnuukk ddoo tt’’uu jjaappiimm kkuurrrrffaarrëë vvlleerree..””(Kehf 105).

Këtë ajet madhështor duhet ta kenëparasysh muslimanët, se feja e tyre është epërsosur me rrugën e vahjit, shpalljes dhese Allahu nuk ua ka lënë këtë gjë në dorëkrijesave, prandaj çdo gjë që shpikin në feajo është e refuzuar. I Dërguari i Allahut kathënë: Kush vepron ndonjë vepër që nuk itakon fesë sonë ajo është e refuzuar. Risitëapo bidatet janë një gjë e dëmshme përumetin musliman dhe nuk ka bidat të mirë,sepse Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem ka thënë: çdo bidat është dalalet(devijim). Ata që shpikin bidate nuk e kanëkuptuar ende ajetin kuranor: ““……SSoottppëërrssoossaa ppëërr jjuu ffeennëë ttuuaajj,,......””, ata i bie sikurtë thonë: o Zot ndoshta ke harruar ndonjëgjë, ndoshta Pejgamberi yt ka harruar tëkumtojë ndonjë gjë, e bëjnë kinse sikurdinë dhe shpikin gjëra të reja në fe, çka nuk

janë prej fesë dhe pastaj pretendojnë, sekështu është mirë. Allahu i Madhëruar kathënë: ““ZZoottii yytt nnuukk ëësshhttëë qqëë hhaarrrroonn..””(Merjem 64).

Abdullah ibënMesudi ka thënë: Ajo qëka qenë fe në kohën e të Dërguarit sal-lallahu alejhi ue selem edhe sot është fe, eajo që atëherë nuk ka qenë fe, nuk ështëedhe sot, edhe pse njerëzit e bëjnë këtë.

SShhttoojjccëë

Allahu i Madhëruar në këtë ajet kapërmendur se është i kënaqur që feja jonëtë jetë Islami. Mirëpo ndonjëherë hasimedhe disa njerëz nga rrethi i muslimanëve,por janë disi të mërzitur, të dëshpëruar, endiejnë veten të ngushtuar vetëm pse janëmuslimanë. Këtë e thonë se në ditët esotme muslimanët qenkan të prapambetur,ndërsa jo-muslimanët (shpesh i theksojnëtë krishterët) kanë përparuar në fushën eteknikës shumë. Ne mund t’i themi se nësendonjëri e ka këtë ndjenjë dhe i interesonpërparim teknik, atëherë sot mund tëbëhet shumë lehtë “i përparuar”, vetëm letë vendosë në qafë një kryq dhe jamenjëherë radhitet te “të përparuarit”, pole ta dijë se Allahu për jobesimtarët kathënë: ““……nnuukk ddoo ttëë hhyyjjnnëë nnëë xxhheenneett ddeerrii ssaattëë ppëërrbbiirroojjëë ddeevveejjaa nnëëppëërr vvrriimmëënn eeggjjiillppëërrëëss……”” (Araf, 40).

Allahu i Madhëruar këtë dynja ia jepkujtdo që e dëshiron atë, por Ahiretingjegjësisht xhenetin ia jep vetëm atij që kabesuar dhe i është përmbajtur fesë islame,fe të cilën e ka përsosur, ia ka plotësuarbegatitë dhe njëkohësisht është i kënaqurme të.


HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

ZZiinnxxhhiirrii ii hhaaddiitthhiitt::Këtë hadith e shënon Maliku në Muveta nr.

1395, transmetimi i tij është i pa cekur mesened të plotë d.m.th. ka ndërprerje në sened,Hakimi në Mustedrek, nr. 291, të cilin edhe esaktëson e shënon edhe Darekutni në Sunenine tij, nr. 4665, Bejhekiu në Sunen Kubra, tëgjithë nga Ebu Hurejre. Tek Hakimi në njëtransmetim përmendet edhe nga Ibën Abasi,hadithi tek disa dijetarë të tjerë përmendetedhe nga Enes ibën Maliku, Amër ibën Aufi,Ebu Seid Hudriu dhe Enes ibën Maliku.Hadithin e përmendin edhe shumë dijetarë tëtjerë më të vonshëm se këta që përmenda, porsenedet e tyre nuk çojnë peshë në ndërrimin edispozitave të hadithit nga aspekti i pranimitapo refuzimit.

Rreth këtij hadithi flet gjerësisht hoxha inderuar Albani, Allahu e mëshiroftë, në librin

e tij: “Silsile sahiha” (Vargu i haditheve tësakta), i mbështetur në shumë tekste tëngjashme, analiza dhe meditime të tij, ai nëfund arrin në përfundimin, se hadithi në fjalëarrin në gradën e haditheve të sakta. (Për mëgjerësisht kthehu tek libri i tij i lartpërmendurvëllimi 4 fq. 355)

Atë e saktëson para Albanit edhe imamDhehebiu, gjithashtu të njëjtin mendim emban edhe dijetari tjetër shqiptar AbdulkadërArnauti, Allahu i mëshiroftë të gjithë, në librine recensuar nga ai me titull: “Xhamiul usul”.Ndërsa Ibën Haxheri hadithin e konsideron tëdobët. Disa dijetarë të tjerë hadithin sipassenedit e konsiderojnë të dobët, por të saktësipas kuptimit të tij. Bazuar në këtë që u thamë sipër arrijmë në përfundimin, se hadithinë bazë të zinxhirëve të tij të ndryshëm tëtransmetuar e arrin gradën e hadithit të mirë,por bazuar në tekstin e tij, i cili theksohet nëshumë vende në Kuran, pa dyshim që teksti itij është i saktë. Pasimin e Kuranit dheProfetin Muhamed, sal-lallahu alejhi ue selem,

Ebu Hurejre na përcjell, se i Dërguari,sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë:

“Unë kam lënë pas vetes dy gjëra, të cilatnëse i pasoni kurrë nuk do të devijoni,ato janë: Libri i Allahut dhe Suneti im.”

PO UA LËAMANETDY GJËRA

50

HADITH

Allahu e përmend në shumë vende me fjalën:““RReessppeekkttoojjeennii AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn ee TTiijj””që do të thotë: “Respektojeni Kuranin dheSunetin”. Allahu e di më së miri!

KKoommeennttiimmii ii hhaaddiitthhiitt::Hadithi tregon rëndësinë e pasimit të

Kuranit dhe Sunetit të Profetit, sal-lallahualejhi ue selem, pasim ky i cili bëhet shkak përshpëtim në këtë botë dhe në botën tjetër. Mekëtë hadith besimtarët këshillohen përmesProfetit të tyre, që të pasojnë dy shpalljet eZotit. Them dy shpalljet, sepse si Kurani ashtuedhe Suneti janë shpallje nga Allahu e jo tëmendojë dikush se hadithi është thjesht fjalëdhe mendim profetik, i një njeriu i cili mundt’ia qëllojë, por edhe mund të gabojë.Përkundrazi fjalët e tij janë shpallje nga Zoti itij përmes të cilave Allahu adhurohet, si dhepasimi i të cilave është farz. Argument qëaludon në faktin se fjalët e Profetit, sal-lallahualejhi ue selem, janë shpallje është ajetikuranor, ku Zoti thotë: ““AAii nnuukk fflleett ssiippaass qqeejjffiittttëë vveett,, ppoorr aajjoo (që thotë) ëësshhttëë vveettëëmm sshhppaalllljjeehhyyjjnnoorree,, qqëë ii vvjjeenn aattiijj..”” (Nexhëm, 3-4) Pra, pasiu vërtetua se fjalët e tij janë shpallje, atëherëvjen urdhri i dytë, apo hapi tjetër ai se këtomësime profetike janë detyrim që të pasohen,në to nuk ka zgjedhje mes faktit dua apo nukdua ta pasoj. Allahu e tregon mjaft qartë nëshumë argumente diçka të tillë. Këtu vlen tëveçojmë fjalën e Tij: ““AAttëë qqëë uuaa jjeepp ii DDëërrgguuaarriimmeerrrreennii,, nnddëërrssaa nnggaa aajjoo qqëë aaii jjuu nnddaalloonnllaarrggoohhuunnii..”” (Hashër, 7).

Hadithi rreth të cilit jemi duke folur ështënjë ndër argumentet e shumta të kësaj teme.Në të Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem,tregon qartë se cilat janë shkaqet dheargumentet që duhet t’i pasojë muslimani përtë mos devijuar. Ai përmend pjesëzënmohuese: “LEN”, e cila do të thotë: “assesi”dhe përdoret për kohën e tashme dhe atë tëardhmen, pra, me këtë fjalë kuptohet seProfeti, alejhi salatu ue selam, tregon se nëse e

pasoni Kuranin dhe Sunetin, atëherë do tëgarantoheni nga devijimi në të gjitha kohët, sinë të tashmen ashtu edhe në të ardhmen.

Një stil të tillë e përdori dhe me foljen:“Ebeden”, e cila do të thotë: “përgjithmonë”,ndërsa tani në këtë fjali kuptohet si mohueseme domethënien: “asnjëherë”, prandajhadithi tregon qartë dhe dy herë radhazi, sekush i pason këto dy burime ai është iudhëzuar dhe i garantuar nga gjuha profetike,se nuk do të devijojë në asnjë mënyrë.

Fjala: “LLiibbrrii ii AAllllaahhuutt ddhhee SSuunneettii iimm” Kjo tregon se sa ishte i kujdesshëm

Muhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem, që tëmos keqkuptohej nga askush, përkundrazi aidëshironte që të ishte i qartë në atë qëthoshte. Përmendi Librin e Allahut - Kuraninpër të mos menduar njerëzit se udhëzimigjendet në ndonjë libër tjetër pos tij në librafilozofie apo edhe ata me petk Islam, por mebrendësi të devijuar, ndërsa në anën tjetërtha: “Suneti - tradita ime”, pra duhet tëpasohet tradita e tij e jo traditat e të tjerëve.Tradita e tij ishte Suneti dhe hadithi i tij, qëthamë se ishin me inspirim hyjnor e jo teka tëtij, kështu që ajo traditë duhet pasuarpërkundër traditave të njerëzve të tjerë, kushpesh edhe i dëgjon duke brohoritur, seduhet ta pasojmë ndonjë islam tradicional, atëqë është i përshtatshëm me traditat vendore,sikur Islami të kishte ardhur për t’i përforcuarkëto tradita dhe sikur ato të ishin cekur në

...Hadithi rreth të cilit jemi dukefolur është një ndër argumentet eshumta të kësaj teme. Në tëProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem,tregon qartë se cilat janë shkaqetdhe argumentet që duhet t’i pasojëmuslimani për të mos devijuar...

“

“


HADITH

këtë fjalë profetike. Prandaj arrijmë nëpërfundimin se para fjalës së Allahut dhe tëDërguarit të Tij nuk vihet asnjë fjalë dhe nësendodhë diçka e tillë, atëherë ky do të ishtedevijim, qoftë i menjëhershëm apo i mëv on sh -ëm, sepse vetëm duke e pasuar udhëziminhyjnor në hadith garantohet shpëtimi.

NNëë vviijjiimm llee ttëë cceekkiimm ddiissaa aajjeettee qqëë ffllaassiinn ppëërrkkëëttëë ççëësshhttjjee::

““KKëëddoo qqëë ee kkuunnddëërrsshhttoonn ttëë DDëërrgguuaarriinn,, ppaassiiii ëësshhttëë ddhhëënnëë uuddhhëëzziimmii ddhhee nnddjjeekk rrrruuggëë ttjjeettëërrnnggaa aajjoo ee bbeessiimmttaarrëëvvee,, NNee ee llëëmmëë ttëë eeccëë aannddeejjnnggaa ëësshhttëë nniissuurr ddhhee ddoo ttaa ppëërrccëëlllloojjmmëë nnëëzzjjaarrrriinn ee XXhheehheenneemmiitt;; eehh,, ssaa vveennddbbaanniimm ii kkeeqqqqëë ëësshhttëë aaii!!”” (Nisa, 115).

““OO nnjjeerrëëzz!! II DDëërrgguuaarrii jjuu kkaa ssjjeellllëë ttëë vvëërrtteettëënnnnggaa ZZoottii jjuuaajj,, pprraannddaajj bbeessoonnii,, ssee ppëërr jjuu ëësshhttëëmmëë mmiirrëë!! EE nnëë qqooffttëë ssee nnuukk bbeessoonnii,, ttaa ddiinnii sseeAAllllaahhuutt ii ppëërrkkeett ggjjiitthhççkkaa qqëë ggjjeennddeett nnëë qqiieejj ddhheennëë TTookkëë.. AAllllaahhuu ëësshhttëë ii GGjjiitthhëëddiijjsshhëëmm ddhhee iiUUrrttëë..”” (Nisa, 170).

““MMee ttëë vvëërrtteettëë,, aattaa qqëë nnuukk bbeessoojjnnëë,, iippeennggoojjnnëë (të tjerët) nnggaa rrrruuggaa ee AAllllaahhuutt ddhhee eekkuunnddëërrsshhttoojjnnëë ttëë DDëërrgguuaarriinn,, ppaassii uu ëësshhttëësshhppjjeegguuaarr qqaarrttëë rrrruuggaa ee ddrreejjttëë,, nnuukk ddoo tt’’iissjjeelllliinn AAllllaahhuutt kkuurrrrffaarrëë ddëëmmii;; AAii ddoo tt’’iizzhhvvlleerrëëssoojjëë vveepprraatt ee ttyyrree..”” (Muhamed, 32).

““OO jjuu qqëë kkeennii bbeessuuaarr!! BBiinndduunnii AAllllaahhuutt ddhheebbiinndduunnii ttëë DDëërrgguuaarriitt ddhhee mmooss ii ççoonnii ddëëmmvveepprraatt ttuuaajjaa!!”” (Muhamed, 33).

““AAttëë DDiittëë kkeeqqbbëërrëëssii ddoo ttëë hhaajjëë ggiisshhttaatt eedduuaarrvvee ttëë vveettaa,, dduukkee tthhëënnëë:: ““AAhh,, ssiikkuurr ttaa kkiisshhaammaarrrrëë rrrruuggëënn (e drejtë) mmee ttëë DDëërrgguuaarriinn!!””(Furkan, 27).

““TThhuuaajj:: ““BBiinndduunnii AAllllaahhuutt ddhhee bbiinndduunnii ttëëDDëërrgguuaarriitt!!”” NNëëssee sshhmmaannggeennii (ta dini se) aaiiëësshhttëë ppëërrggjjeeggjjëëss ppëërr ddeettyyrrëënn ee ttiijj,, nnddëërrssaa jjuuppëërr aattëë qqëë jjeennii nnggaarrkkuuaarr.. EE,, nnëëssee ii bbiinnddeennii aattiijj,,ddoo ttëë jjeennii nnëë rrrruuggëënn ee ddrreejjttëë,, kkuurrssee ii DDëërrgguuaarriiëësshhttëë ii ddeettyyrruuaarr vveettëëmm qqëë ttëë ppëërrccjjeellllëë qqaarrttëë(Mesazhin Hyjnor)..”” (Nur, 54)..

““DDhhee aattyyrree qqëë nnddjjeekkiinn ttëë DDëërrgguuaarriinn TToonnëë,,PPrrooffeettiinn qqëë nnuukk ddii sshhkkrriimm ee lleexxiimm,, ttëë cciilliinn aattaaddoo ttaa ggjjeejjnnëë ttëë sshhëënnuuaarr nnëë sshhkkrriimmeett ee ttyyrree,, nnëë

TTeeuurraatt ddhhee UUnnggjjiillll.. AAii ddoo tt’’ii uurrddhhëërroojjëë aattaa ttëëbbëëjjnnëë vveepprraa ttëë mmiirraa ddhhee ddoo tt’’ii nnddaalloojjëë nnggaa ttëëkkëëqqiijjaatt;; ddoo tt’’uuaa lleejjoojjëë ttëë mmiirraatt ee ddoo tt’’uuaa nnddaalloojjëëttëë kkëëqqiijjaatt,, dduukkee ii lliirruuaarr nnggaa bbaarrrrëëtt ee rrëënnddaa ddhheevvëësshhttiirrëëssiittëë qqëë kkaannëë ppaassuurr.. PPrraannddaajj aattaa qqëë ddoottaa bbeessoojjnnëë,, ppëërrkkrraahhiinn ddhhee nnddeerroojjnnëë aattëë,, dduukkeennddjjeekkuurr ddrriittëënn qqëë ëësshhttëë zzbbrriittuurr mmee ttëë,,ppiikkëërriisshhtt aattaa jjaannëë ttëë ffiittuuaarriitt..”” (Araf, 157).

““AAttëë ddiittëë,, aattaa qqëë nnuukk kkaannëë bbeessuuaarr ddhhee qqëënnuukk ii jjaannëë bbiinndduurr ttëë DDëërrgguuaarriitt,, ddoo ttëë ddëësshhii --rroonniinn ttëë rrrraaffsshhoohheesshhiinn mmee ttookkëënn,, ppoorr AAllllaahhuuttnnuukk mmuunndd tt’’ii ffsshheehhiinn aassnnjjëë ffjjaallëë””.. (Nisa, 42).

DDiissaa mmiirrëëssii ttëë ppaassiimmiitt ttëë KKuurraanniitt ddhheeSSuunneettiitt

Përmes këtij pasimi arrihet udhëzimi dheshpëton nga devijimi i kohëve të ndryshme.

Është shkak për të shpëtuar ngakundërshtimet, kundërthëniet dhe armiqësitëmes vete.

Kush e pason këtë udhëzim i takon grupit,i cili thirret në emër të atij udhëzimi që epason, ku në këtë rast është emri: “Ehli Sunetidhe Xhemati”.

Pasimi i kësaj rruge të largon nga pasimi irrugicave të shejtanit, sepse njeriu në tënjëjtën kohë nuk mundet t’i pasojë dy rrugëpasi ato janë në kundërshtim mes vete.

Pasimi i kësaj rruge është mundësia evetme për ta larguar nga muslimanët çdonënçmim dhe përulje para armikut.

Përmes pasimit të Kuranit dhe Sunetit egjen ilaçin për çdo sëmundje

Kjo rrugë në vetvete përmbledh të tërësher iatin për të mos lënë vend përthashetheme.

Përmes saj arrihet çdo lloj devotshmëriedhe gradat e larta të moralit.

Kundërshtimi i këtij udhëzimi është shkakpër ta merituar dënimin dhe hidhërimin eAllahut, në këtë dhe në botën tjetër.

Kjo rrugë është e vetmja që garantonhyrjen në Xhenet.

Me të ngjallet shpirti dhe i kthehet jetëskuptimi.

52

THESARE

PRIM. DR. MED. SC. ALI ILJAZI

Synetia (circumcisioni) gjatë historisë kaqenë temë emotive dhe shpesh pre’ edebateve irracionale. Viteve të fundit

vërehet dukshëm tek mjekët një trend përkthimin sërish në praktikimin e synetisë tektë porsalindurit. Në dritën e rritjes së numrittë argumenteve shkencore mjekësore, të cilëttregojnë përparësitë e synetisë së fëmijëvemeshkuj të porsalindur kolegjiumi pediatrikaustralian “College of Paediatrics”, në maj tëvitit 1966 ka formuluar dhe miratuarqëndrimin e ri për këtë çështje. Në këtëdokument apelohet te mjekët që t’i njoftojnëhollësisht prindërit me përparësitëmjekësore të synetisë së fëmijëve. Këshilla tëngjashme kanë dhënë edhe “CanadianPediatric Society” dhe “American College ofPaediatrics”, në të cilat përshkruhenpërparësitë e synetisë. Vlen për ta theksuarmendimin e profesorit të universitetit tëSidnejit, dr. Brian J. Morris, i cili ka bërëhulumtime shkencore në fushën evirusologjisë dhe kancerit të organevegjenitale.

Profesori i përmendur thotë se nuk ështëas jehudi apo jurist, kështu që këtë temë eshikon racionalisht. Është fakt i qartë seshkaku i rritjes së rrezikut nga infeksioni temeshkujt e pa bërë synet qëndron në atë se

pjesa e kokës së penisit e mbuluar me lëkurëpërshpejton rritjen dhe zhvillimin emikroorganizmave.

90% të fëmijëve të porsalindur, të viteve50 dhe 60 të shekullit XX në SHBA dheAustrali, kanë qenë të bërë synet menjëherëpas lindjes. Atëherë synetia bëhej për shkaktë higjienës, parandalimit të fimozës(inflamim i lëkurës së kokës së penisit) dhe siparandalim i kancerit të penisit.

Dr. Edgar Schoen, kryetar i Grupit Punuespër Synetinë në Akademinë Pediatrike tëAmerikës, ka deklaruar se përparësia esynetisë rutinore të fëmijëve të porsalindur,si masë preventive shëndetësore e tejkalonrrezikun e kësaj ndërmarrjeje kirurgjikale.Kështu, në periudhën prej vitit 1985 – 1992,është rritur numri i të bërit synet tekmeshkujt në vitet e pjekurisë. Dr. Schoen katreguar se ekziston lidhja në mes atyre që nukjanë bërë synet dhe inflamacioneve të traktiturinar, si dhe virusit HIV. Në bazë të kësaj dr.Schoen konkludon se “synetia e fëmijëve tëporsalindur është masë preventive, engjashme me vaksinimin, tek e cila nukparaqiten efekte të padëshirueshme ekomplikime dhe përparësitë janë evidentegjatë tërë jetës”.

Këto përparësi përfshijnë: zvogëlojnëproblemin e fimozës, zvogëlojnë balanitisin(inflamimin e kokës së penisit), zvogëlojnëinfektimin e kanaleve urinare, zvogëlojnë

SYNETIA NGA ASPEKTIMJEKËSORDr. Schoen konkludon se “synetia e fëmijëve të porsalindur është masë preventive, e ngjashme me vaksinimin, teke cila nuk paraqiten efekte të padëshirueshme e komplikime dhe përparësitë janë evidente gjatë tërë jetës”.


THESARE

problemet gjatë ereksionit në pubertet,zvogëlojnë sëmundjet seksuale përcjellëse,parandalimin e kancerit të penisit dhezvogëlimin e problemeve dhe infektimeveurinare në pleqëri.

Edhe një autoritet në këtë lëmi është dr.Tom Wiswell, i cili thotë: “Si mjek fëmijëshpër shumë kohë kam qenë kundërshtar isynetisë... por tani e kam ndryshuarmendimin tim”.

Rritja e nivelit të kortizolit gjatë dhe passynetisë tregon se fëmija i porsalindur eregjistron ndërmarrjen kirurgjikale, por kjodhembje afatshkurtër përballohet më lehtë,sesa kur mendohen dhembjet e shkaktuaranga sëmundjet tek ata që nuk janë bërë synet.

Anestezia lokale në formë yndyre zvo gë -lon dhembjen tek bebja, ndërsa disa prej tyrenuk kanë dhembje, bile edhe kur ndërmarrjaështë kryer pa anestezi. Lëndë hulu mtimi kaqenë edhe rreziku lidhur me synetin. Nëspitalet e armatës amerikane në mes viteve1980 – 1985 kanë lindur 136.000 fëmijë, dheprej tyre 100,000 janë bërë synet. Tek 193 veta(0, 19%) janë shkaktuar komplikime, të cilatnuk kanë përfunduar me vdekje. Efektepsikologjike pas synetisë nuk ka pasur.

Sipas një studimi të Wiswellit, ku janëpërfshirë 400,000 fëmijë të porsalindur nëperiudhën kohore prej vitit 1975 deri 1984,është vërtetuar se ata që nuk janë bërë synet,11 herë më shpesh janë sëmurë ngainfeksionet e traktit urinar. Studimet e bëranë vitin 1982 kanë treguar se 95% të të gjithakomplikimeve të rrugëve urinare tek tëporsalindurit janë paraqitur tek fëmijët e pa-bërë synet.

Një studim i Robertsit ka treguar se 4% efëmijëve të pa-bërë synet kanë iflamim tëtraktit urinar, ndërsa 0,2% të fëmijëve të bërësynet. Te 23% të infektuar me bakterieinflamimi ka kaluar në veshka, dukeshkaktuar pielonefritis (inflamim i veshkave).

Të gjitha këto edhe studime të tjeratregojnë përparësitë e synetisë tek fëmijët,me qëllim që të reduktohen sëmundjet etraktit urinar. Disa studime kanë treguar sesynetia edhe te meshkujt 30 vjeçar, reduktonsëmundjet e traktit urinar. Me argumentiminse bakteriet Escheria coli, të afta që tëstrehohen në lëkurën e kokës së penisitshkaktojnë infektimet më të shpeshta tëtraktit urinar plotësohet një kriterium ikauzalitetit të ndërsjellë. Komplikimet esëmundjeve të rrugëve urinare janë:ndërprerja e punës së veshkave, inflamimetkronike të veshkave deri te insuficiencarenale. Është vërtetuar se edhe me masat mëtë rrepta higjienike, nuk mund të

...Në bazë të këtyre argu-menteve, mund të konkludohetse disa prej sëmundjeve sek-suale transmetuese janëshumë më të përfaqësuara teata që nuk janë bërë synet...

“

“

54

THESARE

mënjanohen bakteriet nën lëkurën e kokës sëpenisit. Studimet e mëhershme kanë treguarshkallën e lartë të triperit, uretritit (inflamimi këndit urinar) tek ata që nuk janë bërë synet.Edhe rezultatet e studimeve të reja kanëtreguar të njëjtën gjë.

Në një studim të vitit 1943, që është bërënë Kanada vërtetohet se rreziku nga sifilizi temeshkujt e pa-bërë synet është 9 herë më imadh, ndërsa triperit (gonorreja) 3 herë më imadh se tek ata që janë bërë synet. Në“University of West Australia”, një studim ivitit 1983 ka treguar se rreziku nga sëmundjae herpesit gjenital dhe infektimi me gonokokështë i dyfishuar, ndërsa infektimet eorganeve gjenitale dhe sifilizi pesëfishohennë krahasim me meshkujt e bërë synet. Njëstudim nga Australia në vitin 1992 na tregonse meshkujt e pa-bërë synet sëmuren mëshpesh nga chlomidija (inflamim jospecifik ikanalit urinar, adds ratio 1,3) dhe triperi(adds ratio 2,1). Në bazë të këtyreargumenteve, mund të konkludohet se disaprej sëmundjeve seksuale transmetuese janëshumë më të përfaqësuara te ata që nuk janëbërë synet.

KKAANNCCEERRII II PPEENNIISSIITTParaqitja e kancerit të penisit në SHBA

është 1: 100,000 meshkuj (750 – 1000 rastegjatë vitit) dhe shkalla e vdekshmërisëqëndron në mes 25 – 33%. Kanceri i penisitpërfshin 1% të të sëmurëve nga kanceri teamerikanët. Këtu duhet marrë parasysh faktise në SHBA ekziston një përqindje e madhe emeshkujve të bërë synet. Sipas një studimi tëpublikuar në revistën “AustralasianRadiology” në vitin 1990, 60% e të sëmurëvenga kanceri i penisit kanë qenë mbi 60 vjeç.Në pesë studime të mëdha të bëra në SHBAnga viti 1932, në mesin e të sëmurëve ngakanceri i penisit nuk ka qenë asnjë mashkull,i cili si i porsalindur është bërë synet. Nëperiudhën prej vitit 1960 deri në 1966 në

Australi janë shënuar 78 raste vdekjeje ngakanceri i penisit dhe vetëm dy raste vdekjejesi pasojë e komplikimit të synetisë. Në kohëne sotme rastet e vdekjes si pasojë e synetisëjanë gati të panjohura. Në “Peter McCallumCancer Institute”, në periudhën prej vitit1954 deri në 1982 janë shënuar gjithsej 102raste të kancerit të penisit. Kështu që synetiae fëmijëve të porsalindur është preventiva mëe mirë.

KKAANNCCEERRII II GGRRYYKKËËSS SSËË MMIITTRRËËSS TTEE FFEEMMRRAATTMMEE PPAARRTTNNEERRËËTT QQËË NNUUKK JJAANNËË BBËËRRËË SSYYNNEETT

Shumë studime tregojnë për rritjen enumrit të sëmurëve nga kanceri i grykës sëmitrës te gratë, tek të cilat një ose më shumëpartnerë seksualë nuk kanë qenë të bërësynet. Një studim në 5000 raste të kancerit tëgrykës së mitrës dhe 300 raste të kancerit tëpenisit, të bërë në qytetin indian Madras, nëperiudhën prej 1982 deri 1990, ka treguar sekanceri i grykës së mitrës te myslimanet kaqenë shumë i rrallë, në krahasim me gratëindiane dhe të krishtera, ndërsa në mesin e tësëmurëve me kancer të penisit nuk ka qenëasnjë mysliman. Në studimin tjetër në vitin1993 të 1107 grave indiane, të sëmura ngakanceri i grykës së mitrës tregoi se rreziku kaqenë katër herë më i madh te meshkujt e pa-bërë synet. Studimi tjetër mbi llojet ekancereve të ndryshëm në Kashmir i bërë nëvitin 1993 ka konkluduar, se synetia e bebevetë porsalindura tregon për paraqitjen shumëtë rrallë të kancerit të grykës së mitrës.

...Në mesin e vozitësve tëkamionëve, të cilët kanë mëshpesh kontakte me prostitutatështë vërejtur një shkallë më emadhe e infeksionit me virusinHIV, tek ata që nuk kanë qenëtë bërë synet...

“

“


THESARE

VVIIRRUUSSII HHIIVVNë Afrikë, varësisht nga shtetet, gati 10% e

popullatës është e infektuar me virusin HIV.Në Nairobi, në një studim ku janë përfshirë340 meshkuj të shëruar nga sëmundjetseksuale transmetuese (SST), është vërejturse infektimi me virusin HIV ka qenë tri herëmë i madh te meshkujt, që nuk kanë qenë tëbërë synet. Diçka më vonë hulumtimet në 409grupe etnike afrikane, që gjenden në 37shtete ka treguar korrelacionin në mesmeshkujve të pa-bërë synet dhe shkallës sëlartë të AIDS-it. Në revistën “InternationalJournal of Epidemiology”, dr. Moses shkruanse studimet në mesin e 700 fiseve afrikane, në140 vende të ndryshme, kanë treguar njëparaqitje tejet të vogël të virusit HIV nëvendet ku praktikohet synetia e fëmijëve tëporsalindur.

Në mesin e vozitësve të kamionëve, të cilëtkanë më shpesh kontakte me prostitutatështë vërejtur një shkallë më e madhe einfeksionit me virusin HIV, tek ata që nukkanë qenë të bërë synet.

Një rezultat interesant ka sjellë një studimnga Afrika Perëndimore: vetëm meshkujt qëkanë qenë të bërë pjesërisht synet (tek të cilëtka mbetur një pjesë e lëkurës së kokës sëpenisit), janë sëmurë më shpesh nga virusiHIV – 2, sesa meshkujt tek të cilët lëkura ekokës së penisit ka qenë tërësisht emënjanuar. Këto rezultate kanë qenë arsye qëshkencëtarët Moses dhe Caldwell tëpropozojnë që synetia të shërbejë si strategjie rëndësishme në reduktimin e AIDS – it. Sishkas për mundësinë më të madhe tëinfektimit me virusin HIV te meshkujt e pa-bërë synet, supozohet të jetë sekreti(smegma) nën lëkurën e kokës së penisit dhesekreti vaginal te femra. Ndërsa koka epenisit pa lëkurë tek meshkujt e bërë synetvështirëson transmetimin e sëmundjes.

KKOONNKKLLUUDDIIMMMosbërja synet:

1. tek meshkujt është faktori më i madh irrezikut për infektimin me virusin e HIV – it;

2. është shkak që 12 herë të jetë rrezikumë i madh në infektimin e rrugëve urinare, tëcilat tek fëmijët e porsalindur mund tëshkaktojnë edhe vdekje;

3. një në përafërsisht 600 – 900 tëmeshkujve të pa-bërë synet vdes nga kancerii penisit;

4. mosbërja synet është shkak i inflamimittë kokës së penisit (balanitis) dhe tkurrjen elëkurës (fimoza). Afro 18% e meshkujve tefëmijët e pa-bërë synet deri në moshën 8vjeçare kanë këto komplikime, të cilat tek ataqë janë të bërë synet nuk janë të njohura;

5. gratë, bashkëshortët e të cilave nuk janëtë bërë synet sëmuren më shpesh nga kancerii grykës së mitrës.

AASSPPEEKKTTII SSHHOOQQËËRROORRNë fund po sjellim disa aspekte të lidhura

me çështjen e synetisë në Australi. Në njëstudim mbi meshkujt e pa-bërë synet dhepartneret e tyre, shkencëtari James Badgernga Sidnei, i cili e numëron veten me qëndrimneutral për sa i përket çështjes së synetisë, kazbuluar sa vijon:

18% e meshkujve të pa-bërë synet,prapëseprapë më vonë gjatë jetës së tyre kanëvendosur për t’u bërë.

21% të cilët nuk janë bërë synet kanëthënë se do të kishin dëshirë që të ishin bërësynet si fëmijë.

Meshkujt e bërë synet kanë qenëseksualisht më aktivë, se ata që nuk kanëqenë të bërë synet. Gratë e meshkujve të bërësynet kanë pasur tre herë më tepër orgazëmse sa gratë, burrat e të cilave nuk kanë qenë tëbërë synet. Në fund, mund të themi sepraktikimi i synetisë si një vepër eshëndetshme e zbatuar nga Muhamedi,lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftë me të, ekanë vërtetuar shkencëtarët bashkëkohorëpas 14 shekujve si të tillë.

56

AVANCIMI PERSONAL

ABDULKERIM BEKKAR

Njerëzimi ka përvoja të shumta nëperceptimin e lumturisë dhe të haresë.Secili prej nesh ka ndjenjat, emocionet,

mendimet dhe iluzionet e tij për këtë çështje.Është e udhës që të paraqesim thëniet e disadijetarëve lidhur me njeriun e lumtur dhejetën e rehatshme.

Njëri prej tyre thotë: Lumturia realefshihet në vlerësimin e dhuntive të të tjerëvedhe gëzimin për gëzimet e tyre. Për këtëarsye njeriu më i lumtur është ai që sa herë eshikon një njeri të gëzuar ndien gëzim, qëdepërton në brendësinë e vet. Pasi të gëzuaritjanë të shumtë në këtë botë ai do të gjejëgjithmonë një burim të ri për ta ngazëlluarshpirtin.

Një mendimtar tjetër shikoi anën tjetër tëmedaljonit dhe tha: “Mendjet e ndritura nukpërjetojnë kurrë gëzim, për shkak se ndjejnëtek të tjerët mungesën e lumturisë. Sipas tyrelumturia është pjesë e egoistëve!

Mendimtari i tretë thotë: “Shtoje

injorancën tënde që ta arrish lumturinë. Mekëtë ai ka si qëllim ata që i shqyrtojnë gjëratme saktësi të plotë dhe e përcjellinaktualitetin, në të cilin gjejnë shumëparregullsi dhe vështirësi të dhimbshme, qëua turbullojnë mendjen dhe zemrat. Për këtëinjoranca do t’i mbrojë prej tyre. Mirëpo njënumër i madh njerëzish të mençur ekonsiderojnë se njeriu gjen kënaqësi tëmadhe në njohjen dhe zbulimin e shkaqevedhe faktorëve të dukurive të ndryshme dhe tëkuptuarit e raporteve që i lidhin gjërat. Dhenë këtë kontekst përmendin se i është thënënjë herë Ebu Bekër el-Havarizmiut në prag tëagonisë së vdekjes: Cila ishte kënaqësia jotemë e madhe në këtë botë? Ai u përgjigj:“Shikimi në faqet e librave!”

Ka disa që mendojnë se lumturia fshihetnë mënyrën e perceptimit të gjërave dheshpjegimit të aktualitetit, si dhe reagimit tonëndaj ngjarjeve të ndryshme. Për arsye se përçdo gjë në jetën tonë ka njëzet hije, dheshumica e tyre janë si produkt i shpikjeve tëvetë njerëzve, këtë thënie e mbështet

PERCEPTIME NDAJLUMTURISËLumturia nuk prehet në pasuri, autoritet, shëndet, altruizëm etj. Ajo prehet vetëm në një gjë: në mendiminpozitiv të njeriut se ai është i lumtur


AVANCIMI PERSONAL

fuqishëm fjala e të Dërguarit të Allahut, i cilithotë: “Çudi është me punën e besimtarit. Egjithë veprimtaria e tij është hair. Nëse indodh diçka e gëzueshme, falënderonAllahun dhe është hair për të. E nëse e godetndonjë e keqe, bën durim dhe prapë ështëhair për të. Kjo ndodh vetëm te besimtari.”Muslimi, nr. 7425

Kështu, me përbuzjen e të mirës, ai eshndërron atë të mirë në të keqe dhe e bënpërfundimin saj të dhimbshëm. E njëjta gjëështë nëse ankohet dhe vajton për shkak tëfatkeqësisë që e ka goditur atë, ky veprim eprivon muslimanin nga shpërblimi i saj, e nëtë njëjtën kohë me këtë vajtim ai nukndryshon asgjë.

Është edhe një mendim i veçantë në lidhjeme këtë temë mbështetësit e të cilit thonë selumturia në këtë botë nuk është asgjë tjetërvetëm se një fantazmë, e cila dëshirohet,shpresohet dhe ndiqet nga njerëzit. Nëse ubie në dorë dhe bëhet e prekshme, atëherëdëshpërohen dhe mërziten, pastaj fillojnë tëkërkojnë diçka tjetër. Në bazë të këtijperceptimi, lumturia e njerëzve fshihet nëndjekjen e asaj që mendojnë se është shkakuqë i bën ata të lumtur, e jo që të kënaqen metë.

Disa njerëz të dijshëm konsiderojnë senjerëzit më të lumtur janë ata që zbulojnë seçka duhet vepruar dhe e bëjnë atë. Pra, atakanë ngjashmëri të fortë apo më mirë tëthemi të plotë në mes teorisë dhe praktikës.

Ata gjatë këtij procesi të zbulimit ndjejnëvetëbesim dhe janë të sigurt në rrugëtimin etyre.

Ekziston edhe një mendim aktual ipazakonshëm i cili është larg çdo kriteriobjektiv, këtë mendim e parasheh pjesëtari isaj, se lumturia nuk prehet në pasuri,autoritet, shëndet, altruizëm etj. Ajo prehetvetëm në një gjë: në mendimin pozitiv tënjeriut se ai është i lumtur.

Lumturia është ndjenjë e rehatisë,relaksimit e çlodhjes dhe pjesëmarrje në jetëne përditshme në mbarësi. Nëse dikushmendon se e zotëron një ndjenjë të tillë,atëherë ai është i lumtur pa marrë parasyshse çfarë thuhet rreth kushteve dhe parimevetë lumturisë. Epërsia e këtij mendimimbështetet në faktin, se nuk ka mundësi t’ithuhet dikujt që shpreh ndjenjën e tij tëlumturisë, se je fatkeq, i dëshpëruar dhe ishqetësuar, pa marrë parasysh provat dheargumentet që dëshmojnë, dëshpërimin dheshqetësimin e tij.

Këto mendime të shumta për lumturinëna përkujtojnë ngjarjen e atyre të verbërve,ku secili prej tyre vendosi dorën e tij në njëpjesë të elefantit, duke menduar se ajo pjesëqë po prek simbolizon të tërë elefantin, njëripreku veshin, tjetri preku hundën i tretipreku dhëmbin dhe i fundit këmbën. Pastajsecili filloi ta përshkruaj elefantin ngakëndvështrimi i tij dhe në fund dolën mepërshkrime të çuditshme dhe krejt tëkundërta.

Mendimet e lartpërmendura përlumturinë të gjitha janë të sakta, nëse themise ato sqarojnë disa arsye dhe elemente tëlumturisë. Ato po ashtu mund tëkonsiderohen të gabuara nëse pretendojmëse ato e sqarojnë fenomenin e lumturisë nëmënyrë të plotë.

ppëërrkktthheeuu AA.. TTEERRZZIIQQII

...I është thënë një herë EbuBekër el-Havarizmiut në prag tëagonisë së vdekjes: Cila ishtekënaqësia jote më e madhe nëkëtë botë? Ai u përgjigj:“Shikimi në faqet e librave!”...

“

“

58

FETVA DHE KONSULTIME

MUHAMED IBËN SALIH MUNEXHID

PPyyeettjjee:: DDuuaa ttëë ddii çç’’ëësshhttëë bbiiddaattii??SShhppeesshhhheerrëë ddëëggjjoojj ddiissaa nnjjeerrëëzz,, ttëë cciillëëtt sshhuummëëppuunnëë ii eemmëërrttoojjnnëë ssii bbiiddaattee ddhhee kkjjoo ggjjëë mmëëhhuuttoonn,, ppaassttaajj aa nnuukk kkaa nnjjëë hhaaddiitthh nnëë ttëë cciilliinn iiDDëërrgguuaarrii ii AAllllaahhuutt kkaa tthhëënnëë qqëë “çdonjëri, icili sjell një punë të re të dobishmeshpërblehet për të”? NNëëssee ëësshhttëë kkëësshhttuuaattëëhheerrëë ppssee ttëë ggjjiitthhaa bbiiddaatteett kkoonnssiiddeerroohheenn ttëëuurrrryyeerraa??

PPëërrggjjiiggjjee: Falënderimi i takon Allahut…Së pari duhet të dimë kuptimin e bidatit nësheriat. Përkufizimi i bidatit është: ““rrrruuggëë ee

sshhppiikkuurr nnëë ffee mmee ttëë cciillëënn ssyynnoohheett aaddhhuurriimmii iiAAllllaahhuutt ddhhee aaffrriimmii tteekk AAii..”” Kjo do të thotë sesheriati nuk ka sjell argument për këtëvepër, as në Kuran, as në Sunet dhe as që kaqenë e pranishme në kohën e të Dërguaritapo shokëve të tij. Po ashtu kuptohet qartënga përkufizimi se shpikjet që s’kanë tëbëjnë me fenë nuk përfshihen në konceptine bidatit, si një gjë e qortuar nga Sheriati.

Për sa i takon problematikës që kengritur duke përmendur një hadith, themiqë nëse e ke fjalën për hadithin, të cilin etransmetojnë Ebu Hurejre dhe hadithi iXhabirit, le të shikojmë tekstin dhe kuptimine tij. Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij,

hapja e derës së bidateve të mira do të çonte deri te ndryshimi i fesë dhe do të hapte derën e epsheve dhemendjes së lirë, sepse çdo bidatçi me veprat e tij dëshiron të thotë: ajo që ua kam sjellë është punë e mirë,atëherë mendimin e kujt duhet të marrim dhe cilin duhet të pasojmë.

A KA BIDAT TË MIRË?

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]



na përcjell se i Dërguari i Allahut ka thënë:“Kush bën traditë një punë të mirë dhe tëtjerët e pasojnë ai merr shpërblimin e veprëssë tij dhe sa shpërblimi i atyre që e pasojnë,duke mos iu pakësuar asnjërit shpërblimi ivet dhe kush bën traditë një punë të keqepastaj të tjerët e pasojnë ai merr mëkatin eveprës së tij dhe të gjitha mëkatet e atyre qëe pasojnë, duke mos iu pakësuar asnjëritmëkati i tij.” (Tirmidhiu, hasen sahih).

Ky hadith ka një tregim për shkak të tëcilit është thënë, si dhe na sqaron shumë përkuptimin e tij. Këtë tregim e ka shënuarMuslimi, i cili e përcjell rastin duke thënë:“Shkuan disa beduinë tek i Dërguari iAllahut. Ishin të veshur me rrobe të vrazhda.Kur pa gjendjen e tyre të rëndë i nxitinjerëzit për lëmoshë, mirëpo sikur ungadalësuan (ngurruan njerëzit) dhe kjo gjëu vërejt në fytyrën e tij. Më pas një ensarsolli një shportë prej gjetheve, pastaj erdhinjë tjetër pastaj vazhduan të tjerët radhazigjersa shkëlqeu gëzimi në fytyrën e tij. Paskësaj i Dërguari i Allahut tha: “Kush bëntraditë një punë të mirë në Islam dhe tëtjerët punojnë me të pas tij i shkruhen atij tëgjitha shpërblimet e punëve të tyre pa umangësuar shpërblimi i tyre”.

Për të qartësuar edhe më tepër shkakun ekëtij hadithi po përmendim transmetimin eNesaiut, i cili ka shënuar: Ishim tek iDërguari i Allahut sapo kishte filluar dita.Erdhën disa njerëz të zhveshur, të zbathur…fytyra e të Dërguarit u ndryshua nga mjerimiqë pa tek ata. Urdhëroi Bilalin që të thërrasëezanin, u falën pastaj iu drejtua njerëzve mefjalët nga Kurani: ““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! KKiinnii ffrriikkëëZZoottiinn ttuuaajj qqëë jjuu kkaa kkrriijjuuaarr pprreejj nnjjëë vveettee(njeriu) ddhhee nnggaa aajjoo kkrriijjooii ppaallëënn (shoqen) eessaajj,, ee pprreejj aattyyrree ddyyvvee uu sshhttuuaann bbuurrrraa sshhuummëë eeggrraa.. DDhhee kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn qqëë mmee eemmrriinn ee TTiijjppëërrbbeettoohheennii,, rruuaajjeennii ffaarreeffiissiinn(akraballëkun),, ssee AAllllaahhuu ëësshhttëë mmbbiikkëëqqyyrrëëssmmbbii jjuu”” dhe ““KKiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn ddhhee llee ttëë

sshhiikkoojjëë ççddoo sshhppiirrtt ççffaarrëë kkaa ppuunnuuaarr ppëërrnneessëërr……””

Jepni qoftë një dinar, një dërhem, rroba,drithë, hurma gjersa ju tha: qoftë edhe njëgjysmë hurme. Erdh një njeri me një strajcëqë mezi e mbante. Pas tij filluan të japinlëmoshë të tjerët radhazi gjersa u bënë dygrumbuj, njëra me ushqim e tjetra më rroba.Fytyra e të Dërguarit lulëzoi dhe ai tha këtofjalë: “Kush bën traditë një punë të mirë aimerr shpërblimin e veprës së tij dheshpërblimin e atyre që do të veprojnë si ai paiu mangësuar askujt shpërblimi i vet dhe aiqë bën traditë një punë të keqe ai merrmëkatin e veprës së tij dhe mëkatin e atyreqë do të veprojnë si ai pa iu mangësuarasnjërit mëkati i vet.” (Nesaiu)

Nga ky tregim bëhet i qartë kuptimi ifjalëve “kush bën traditë një vepër të mirë”d.m.th. kush e ngjall një traditë tëPejgamberit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij,apo i udhëzon të tjerët tek ajo vepër,urdhëron në të apo vepron sipas saj dhe tëtjerët e pasojnë. Në këtë kuptim vjen edhehadithi, të cilin e përcjell Ebu Hurejre, Allahuqoftë i kënaqur prej tij: Shkoi një njeri tek iDërguari i Allahut, i cili i nxiti shokët e tij përt’i dhënë lëmoshë. Njeriu tha: kam këtë ekëtë,- pastaj s’mbeti ndonjëri nga tëpranishmit pa i dhënë diçka, qoftë pak aposhumë; i Dërguari i Allahut tha: “Kush nis njëpunë të hairit e ka shpërblimin e plotë dheedhe sa shpërblimi i të gjithë atyre që do tapasojnë, pa iu mangësuar pasuesveshpërblimi i tyre, e kush nis një punë të

.... I Dërguari na ka lajmëruarse kushdo që bën një bidat nëfe, vepra e tij asgjësohet dhei refuzohet, pra, Allahu nuk iapranon...

“ “

60


sherrit ai merr mëkatin e plotë dhe mëkatine atyre që do ta pasojnë, pa iu mangësuarmëkatet pasuesve.” (Ibën Maxhe)

Duke vështruar hadithet elartpërmendura zhduket çdo mëdyshje, se iDërguari i Allahut kishte si qëllim lejimin ebidateve në fe, sidomos atë që disa njerëz equajnë bidat i mirë kjo edhe për këto arsye:

1. I Dërguari i Allahut e përsëristevazhdimisht fjalën “çdo gjë e shpikur (në fe)është bidat, çdo bidat është devijim dhe çdodevijim përfundon në zjarr.” Nesaiu nëSunenin e tij emërtoi një kapitull “Namazi idy bajrameve, kreu: Fjalët e hutbes. Qëllimi itij është të theksojë, se i Dërguari i Allahut saherë që mbante një fjalim thoshte: “Fjalëtmë të mira janë fjalët e Allahut, udhëzimi mëi mirë është udhëzimi i të Dërguarit. Punëtmë të këqija janë shpikjet (në fe) dhe çdoshpikje është bidat…” (Muslimi) nëse çdobidat është devijim, si mundet që dikush tëthotë se ka bidate të mira. Vërtet kjo thëniee kundërshton atë që i Dërguari e rrënjostevazhdimisht dhe tërhiqte vërejtjen prej saj.

2. I Dërguari na ka lajmëruar se kushdo qëbën një bidat në fe, vepra e tij asgjësohet dhei refuzohet, pra, Allahu nuk ia pranon, siçështë përmendur në hadithin e Aishes,Allahu qoftë i kënaqur prej saj, e cila përcjellse i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kush shpiknë fenë tonë diçka që s’është prej saj, ajovepër refuzohet.” (Buhariu dhe Muslimi)

3. Ai që shpik bidate në fe vepra e tijdoemos nënkupton disa gjëra, të cilat secilaprej tyre është më e keqe se tjetra, prej tyre:

- akuza se feja është e mangët dhe seAllahu nuk e ka përkryer dhe se ka hapësirëpër të shtuar në fe. E tërë kjo bie ndesh mefjalën e Allahut ““SSoott uuaa ppëërrssoossaa ffeennëë,, uuaapplloottëëssoovvaa bbeeggaattiinnëë ttiimmee ddhhee jjaamm ii kkëënnaaqquurrqqëë IIssllaammii ttëë jjeettëë ffeejjaa jjuuaajj..””

- feja ka qenë e mangët qysh prej kohës sëtë Dërguarit e deri sa ka ardhur ky bidatçipër ta përkryer prej vetvetes.

- pranimi i bidateve nënkupton doemosshpifjen ndaj të Dërguarit me dy gjëra: ose aika qenë injorant për këto bidate të mira!!Apo i ka ditur, mirëpo i ka fshehur dhe e kamashtruar umetin.

- shpërblimi i këtyre bidateve i ka ikur tëDërguarit, shokëve të tij dhe të gjithëgjeneratave të para, deri sa ka ardhur kybidatçi dhe ta fitojë atë shpërblim. Edhe pseështë dashur që ai të thotë kështu: sikur kybidat të ishte një vepër e mirë do mëparaprinin besimtarët.

- hapja e derës së bidateve të mira do tëçonte deri te ndryshimi i fesë dhe do tëhapte derën e epsheve dhe mendjes së lirë,sepse çdo bidatçi me veprat e tij dëshiron tëthotë: ajo që ua kam sjellë është punë e mirë,atëherë mendimin e kujt duhet të marrimdhe cilin duhet të pasojmë.

-praktikimi i bidateve çon deri te vdekja eSuneteve siç kanë thënë ttëë ppaarrëëtt: kurngjallet një bidat vdes një sunet. Duhet tëjetë e kundërta.

Lusim Allahun e Madhëruar që të nalargojë nga epshet që na devijojnë, si dhe ngasprovat qofshin të hapura apo të fshehta.Allahu e di më së miri.

...Pranimi i bidateve nënkup-ton doemos shpifjen ndaj tëDërguarit me dy gjëra: ose aika qenë injorant për këtobidate të mira!! Apo i ka ditur,mirëpo i ka fshehur dhe e kamashtruar umetin...

“

“

Documents

numri 55 v5 - Faqja e parë Islame në gjuhën shqipeRilindjen e zemrës, shpirtit, sjelljes, besimit, bindjes dhe të kënaqësisë. Nëse i lexuam fjalët e Zotit me vëmendje na