Nur Astana 16

№ 16 (489)

[email protected]@mail.ru

Газет 2004 жылдың 22 наурызынан шығады

e-mail:

Бейсенбі, 25 сəуір2013 жыл

www.nurastana.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖАСТАР АПТАЛЫҒЫ

HYP HYP ACTAHAACTAHA14-бетте10-бетте

Тәтті ертегі дефолттан құтқармайды

СӨЗІҢІЗ АУЗЫҢЫЗДА...

Егін егіп, мал ба��ан ел едік. Экологиялы� таза �нім �сіріп, жай жат�ан ел едік. �азір соны� б�рі к�зден б�л-б�л �шты. Ауыл «аласапыран-ды» бастан кешіп, �лі к#нге о�ала алмай келеді. �аза��а америкалы�тар мал ба$уды #йретеді. Шетелден асыл т��ымды ауру мал сатып �келіп, �ырып тастаймыз. �ытайдан жасанды ж�мырт�а, т#рлі ерітінділер ар�ылы сиыр етіне ��сатылып ��делген шош�а еті �келінеді. Азы�-т#лікті� �айсысы пайдалы, �айсысы зиянды екенін ажыратудан �алып барамыз.

Ал �зімізді� д�ст#рлі ауыл шаруашылы$ымыз бас к�терер емес. Жылда �ыруар асты� алып, оны �ар астында �алдырып, шірітетін бірден-бір елге айналды�. Ауыл шаруашылы$ы министрлігі – е� жем�ор министрліктерді� �атарында. Осынша келе�сіздік ж�ртты� к�з алдында ж#ріп жатыр. Біра� министр дін аман, министрлік ауыл шаруашылы$ын бас�арып т�р. Абсурд!

«Ауыл» социал-демократиялы� партиясыны� т�ра$асы, академик +ани �алиев «Мегаполис» газетіне берген с�хбатында (22.04.2013 жыл) б#гінгі жай-к#йімізді� к�рінісін былайша суреттейді:

Зымыран отынын ойлап тапқан оқушы

Өмірге ғашық қайсар қыз

« А у ы л ш а р у а ш ы л ы ы н ы � рентабельділік де�гейі 15-16 пайыз ана, ал кезінде колхоздарда 35 пайыза дейін жеткен. Ауыл шаруашылыы техникасын шыармаймыз, тама� ж�не же�іл �нерк�сіп дамымаан. Бізде м"най, газ, уран, металл �ндіру ана �сіп келеді. Егер осылай жаласа беретін болса, тіпті, т"рмысы жа�сы т"рындарды� �зі аш�"рса� �алуы м$мкін».

Академик м�ны тектен-текке айтып отыр$ан жо�. 9зі бес сауса�тай жа�сы білетін саланы� к#йреу алдында$ы ахуалын зер-делеп, ашын$аннан айтады. Жа$дайды тез т#земесек, еліміз дефолт�а �рынуы м#мкін екенін ескертеді. Ал біз �лі к#нге дейін т�тті ертегі ты�дап, �ызы�ты т#с к�ріп ж#рміз.

«АККОРД» ТОБЫН ҚҰРДЫМ«АККОРД» ТОБЫН ҚҰРДЫМ

Нұржан

КЕРМЕН

БАЕВ:

Нұржан

КЕРМЕН

БАЕВ:

7-бетте7-бетте

2www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жыл

Орынтақ бос тұрмайды...

Роберт Блейк талай м�рте орталы� Азия�а іс-сапармен келген. Ол �збекстан мен А�Ш арасында�ы �ріптестік �арым-�атынас орнату�а ы�пал еткен шенеунікті# бірі. М�селен, А�Ш пен НАТО �скерін Ау�анстаннан Ташкент ар�ылы алып шы�у�а ы�пал етті.

�аза�стан мен �збекстан�а іс-сапармен келген А�Ш-ты# мемлекеттік хатшысы к(мекшісіне кез келген адам туиттерде с)ра� �оя алады. Осы-лайша Роберт Блейк халы��а жа�ында�ысы келген сы#айлы. «Америка дауысы» радиосыны# «Жа#а Жібек жолы» туралы �ой�ан с)ра�ына, «Орталы� Азия «Араб к�ктемінен» саба� алуы тиіс. Экономикалы� м�мкіндік пен жем�орлы��а �арсы к�рес ж�ргізу керек» деп жауап берген-ді Блейк.

«Со��ы кездері А!Ш �кіметі #збекстанда�ы адам �$�ы�тарына риза еместігін бай�атуда. Шамасы #збекстан басшысыны� кей 'рекеттері А� �йге $намай �алса керек. Таяуда �ана #збекстан президенті Ислам Каримов Ресейге іс-сапармен барып �айт�ан еді. !азіргі та�да Ташкент �шін ма�ыздысы Каримовты� ізбасарын аны�тау болып отыр. Сонды�тан, Каримов алыста�ы А!Ш-ты�

!Р 0ділет министріні� б$йры�ымен Ба�ыт Шал�ар$лы 0бішев минстрлікті� тіркеу �ызметі ж'не �$�ы�ты� к�мек к�рсету комитетіні� т�ра�алы�ына та�айындалды.

Ба�ыт Шал�ар$лы б$�ан дейін !Р К�лік ж'не коммуникация министрлігі К�ліктік ба�ылау комитетіні� т�ра�асы �ызметін ат�арып келді.

* * *!Р Экономикалы� �ылмыс�а ж'не сыбайлас

жем�орлы��а �арсы к�рес агенттігі т�ра�асыны� б$йры�ымен Данияр !алы�бай$лы Тастанов агенттікті� !ара�анды облысты� департаменті басты�ыны� міндетін ат�арушы болып та�айындалды.

Данияр !алы�бай$лы жа�а �ызметке та�айындал�ан�а дейін !Р Экономикалы� �ылмыс�а ж'не сыбайлас жем�орлы��а �арсы к�рес агенттігінде Астана �алалы� департаменті басты�ыны� орынбасары, Павлодар облысты� департаментіні� басты�ы, агенттік т�ра�асы ке�есшісіні� міндетін ат�арушы, Астана �алалы� тергеу департаментіні� басты�ы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *!Р Индустрия ж'не жа�а технологиялар

министріні� �кімімен Ны�меджан !ойшыбай$лы Ма�ажанов министрлікті� Мемлекеттік энергетикалы� �ада�алау комитеті т�ра�асыны� орынбасарлы�ына та�айындалды.

Ны�меджан !ойшыбай$лы 2008 жылды� науры-зынан !Р Жер ресурстарын бас�ару агенттігі т�ра�асыны� орынбасары �ызметін ат�арып келген болатын.

* * *!Р Ішкі істер минстріні� б$йры�ымен полиция

полковнигі Манарбек Серік�али$лы ?абдуллин Орал �алалы� ішкі істер бас�армасыны� басшылы�ына та�айындалды.

Манарбек Серік�али$лы 2012 жылдан Батыс !аза�стан облысты� Ішкі істер департаменті 'кімшілік полиция бас�армасы басты�ыны� орын-басары �ызметін ат�арды.

* * *!Р Экономикалы� �ылмыс�а ж'не сыбайлас

жем�орлы��а �арсы к�рес агенттігі т�ра�асыны� б$йры�ымен Сар�ытбек С'рсембай$лы Молдабаев !аржы полициясы академиясыны� басшылы�ына та�айындалды.

Сар�ытбек С'рсембай$лы Талды�ор�ан облысты� сотыны� судьясы, Алматы �аласы Алмалы ауданды� сотыны� т�ра�асы, !Р 0скери соты �ылмысты� ал�асыны� т�ра�асы, !Р !аржы министрлігі Кедендік ба�ылау комитетінде бас�арма басты�ы, !Р Ішкі істер министрлігі Алматы за� колледжіні� басты�ы, !Р !аржы по-лициясы академиясы басты�ыны� орынбасары, !Р Бас прокурорыны� а�а к�мекшісі, !Р Президенті 0кімшілігі !$�ы� �ор�ау ж�йесі б�ліміні� инспек-торы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *!останай облысы 'кіміні� �кімімен Виктор Вик-

торович Мейстер облыс 'кіміні� ке�есшісі болып та�айындалды.

В и к т о р В и к т о р о в и ч ж а � а � ы з м е т к е та�айындал�ан�а дейін !останай облысы 'кіміні� бірінші орынбасары �ызметін ат�арып келді.

* * *«!аза�стан �а�азы» А! акционерлеріні�

шешімімен акционерлік �о�амны� бас ди-ректоры лауазымына Томас Матеос Вернер та�айындалды.

Томас Матеос Вернер б$�ан дейін «Deutsche Bank», «Merill Linch», «HSBS» сынды компания-ларда басшылы� �ызмет ат�ар�ан.

* * *«Сенім-Банк» А! акционерлеріні� шешімімен Би-

кеш С$лтан�ызы Ж$машова акционерлік �о�амны� бас�арма т�ра�асы лауазымына та�айындалды.

Бикеш С$лтан�ызы б$�ан дейін «Сенім-Банк» А! Директорлар ке�есіні� м�шесі �ызметін ат�арып келді.

БАСҚАЛ

АР НЕ ДЕ

ЙДІ?

АҚШ-тың мемлекеттік хатшысының көмекшісі Роберт Блейк таяуда Орталық Азияға іс-сапармен келді. Бұл туралы Блейктің өзі туиттерге «Мен 22-26 сәуірде Қазақстан мен Өзбекстанға сол елдің бас-шыларымен, бизнесмендерімен және халық арасынан шыққан көсемдерімен кездесу үшін бармақпын» деп жазған еді.

«Басқаның киімін киюге жол бермейік»

Таяуда Атырау �аласында (ткен «Дін ж�не �йел» атты форум�а �атыс�ан �айрат Лама Шариф:

– Дін еш�ашан экстремизмге ша�ыр�ан емес, ша�ырмайды да. Алайда, (мірден (з ж(ндерін таба алма�ан, лайы�ты орындарын ала алма�ан алая�тар дінні# �асиетті )�ымдарын б)рмалауда. Олар экстремистік �рекеттерге барып, (з к3штерін к(рсеткісі келеді. Он екі �асыр бойы Ханафи маз5абынан айныма�ан ата дінімізді б)рмалау�а, арабты#, бас�аны# киімін кигізуге жол бермейік. Бізді# (з та#да�ан жолымыз бар,– деді.

Дін істері агенттігі т(ра�асы атап кеткендей, шари�ат талаптарына сай киіну дегеніміз арабты# м�дениетіне к(зсіз еліктеу емес. �аза�ты# т(л )лтты� киімдері, оны# заманауи 3лгілері Ислам дініне томпа� келмейді.

Осы орайда, �аза�стан М)сылмандары діни бас�армасыны# )станымы �айрат Лама Шарифті# де, Ба�ытжан Ж)ма�)ловты# пайымына �айшы екендігін айта кеткен ж(н. М�селен, жа�ында БА� (кілдеріне берген с)хбатында Діни бас�арма т(ра�асы Ержан �ажы Мал�ажы)лы:

– Біреулерді# �ыздарды бастарына та�ып ж3рген

к�мегінен бас тартып, Ресейге мойын $сын�ысы келетін т'різді. А!Ш-ты� мемлекеттік хатшысы к�мекшісіні� іс-сапары осы жа�даймен ты�ыз байла-нысты» – деп санайды www.ca-news.org сайты.

Естері#ізде болса, 2011 жылы «Араб к(ктемі» кезінде А�Ш бірде-бір араб к(семдерін �олдама�ан еді. Араб мемлекеттері к(семдерін та�тан тайдырып, жа#а басшы сайла�ан. Ая�ы жа�сылы��а �келмеді. Ливияда�ы т(#керістен кейін елдегі жа�дай �)лдыра�ан 3стіне �)лдырай т3сті. Доллардан бас тартып, алтын динар енгізбек бол�ан Каддафи арманына жете алмай ажал �)шты. �збекстан президентіні# Путинді жа�алап ж3ргенін сезген америкалы�тарды# «Араб к(ктемі» туралы еске т3сіре �алуыны# астарында г�п бар секілді. �анша жерден демократияны �олдаса да, Роберт Блейк Орталы� Азия 3шін б(тен адам. Ендеше, б(тен біреуді# бір сауса�ы ішке б3гулі болатынын естен шы�арма�ан абзал.

:

орамалдарын шешуге м�жб3рлеуі, орамал тарт�аны 3шін саба��а кіргізбей �оюы – за#ды �ызметіне кедергі жасау дегенді білдіреді. Б)л сол адамны# азаматты� �)�ын б)зу, оларды# діни )станымдарын кемсіту болып саналады. �ыз баланы# орамалын ж)лып алу тек м)сылман �йелдеріні# �ана емес, жал-пы м)сылман �ауымыны# діни сенімін �орла�анмен бірдей,– деп м�лімдегені белгілі.

Со#�ы бірнеше жылды# бедерінде хиджап м�селесі �о�амда�ы е# к(п тал�ыланатын та�ырыптарды# біріне айнал�аны ха�. Бастап�ыда �о�амды� )йым (кілдері к(терген б)л та�ырып б3гінде білдей министрлік, агенттік басшылары тал�ылайтын де#гейге к(теріліпті. �о�амны# пікірін екіге жар�ан та�ырып таяу арада толастамайтын т3рі бар.Арай ДӘУЛЕТҚЫЗЫ

Бұған дейін Білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов орамалмен қымтанған, балағын қысқартқан жастарға «бағыныштылық құрбаны» деген баға бергені мәлім. Дін істері агенттігінің төрағасы Қайрат Лама Шарифтің көзқарасы да Жұмағұловпен үндесетіні байқалды.

АПТА

Блейк бекер келмейді

Абай ОТАР

www.nurastana.kz3Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жыл

ЭКСКЛЮЗИВ

1. КӨҢІЛ ЖҰБАТУ–БІРЕУГЕ ҚАЛТАҢНАН АҚША СУЫРЫП БЕРУ ЕМЕС

–«Алдымен бл шіркінді бастау �иын»...–Ж�птап келген с�ра�тары�ыз�а шамамны�

жеткенінше жауап беруге тырысайын. Оны� �стіне б�рімізді� илеп ж�ргеніміз бір теріні� п�шпа�ы �ой. «М�дениет» телеарнасында ат�арушы-продюсер боп �ызмет істейтіндіктен, сізді� жа�дайы�ызды да жа�сы т�сінемін. Сонды�тан бірден шаруа�а к$шейік. Ас�ар С�лейменовті� �ызы, Досхан Жолжа�сыновты� жары екендігімді білетін ж�рт білер, білмейтіндер ��гіме барысында...

– Д р ы с - а � . . . Ас т а н а � а б і р д е н � о н ы с аударды�ыздар ма?

–Со�ан жа�ын. Арна Астанада�ы �ызметін баста�алы да біршама уа�ыт болды. )зірге ая� алысы жаман емес. Ал ой�а ал�ан жоспарларымызды� �лі м�рты б�зыл�ан жо� десе де бол�андай. Білек сыбанып, енді-енді кірісіп жатырмыз. Оны� бер жа�ында мен сіздер секілді журна-лист емеспін. Театр ж�не кино институтын т�мамда�ам. Ал жауапкершілікті б$лісуге келгенде �ріптестеріммен біргемін. Ма�таныш �шін айтып отыр деме�із, �аннан ж��ан �асиет дейсіз бе, �лде тектілерді� т�я�ы �ой дейсіз бе, �йтеуір адамдармен тілдесуге келгенде, адам болмысын ашу�а келгенде... кеуде т�ста�ы сыр-��пияны «суырып алу�а» келгенде бір пендеге азды� етпейтіндей ебім барын жасыр�ым келмейді. Сонды�тан жа�а арна хал-�адірінше халы� м�ддесіне �ызмет етсе, біз де �олдан келгенше со�ан �лес �осса� деп, Астана�а ат басын б�рды�. Астана б�рын�ыдай емес с�лулан�ан, б�рын�ыдай емес жылын�ан, б�рінен б�рын т�р�ындарды� к$�іл к�йлері к$тері�кі. Жалпы, жылы орынды суытты� деп $кінетіндей емес. Мен осында �ызмет істейтін Біржан �лымны� �олындамын, Досхан �ызы Ділд�мен Алматыда...

–Театр ж�не кино институтында о�ып ж�ргенде М�скеуге ауысып, білімді сонда жал�астыру да ойы�ызда болыпты.

–Жасты� максимализм, �лде ая�ы жер иіскемейтін арман... Ол �иындау уа�ыт болатын. 1987 жыл. Орыс пен �аза� арасында�ы �лтты� к$з�арас�а анау айт�андай сызат т�спесе де, бірт�рлі сал�ынды�ты� лебі сезілетін. Оны жалаулатпай-а� �ркім таным-т�йсігімен д�рыс т�сінуге тырысты. Соны сезген ата-ана ала�ан�а салып �лпештеген �ызын сырт�а жібере �оя ма. )рине, $зіме-$зім сенімдімін деп, бетпа�ты��а басып, М�скеу �айдасы� деп тартып кетуіме де болар еді. Біз �алай дегенде де т�рбие к$рген, сонау ы�ылым заманнан жал�асып келе жат�ан д�ст�рді сыйлай-тын отбасынан шы��ан �рпа� бол�анды�тан, ондай

�асарыспа�а �айтіп барарсыз. «Бармайсы�!» деп анам бірден тыйып тастады. Мы�ты болса�ыз, сол с$зді аттап к$рі�із! Кейін, арадан талай жыл $ткен со� сол о�и�а еске т�скенде к�лемін �ой бая�ы. Оны� бетін ары �ылсын, со бойы М�скеуге кетіп �ал�анымда Досхан�а б�йырар ма едім, б�йырмас па едім кім білсін! Бір шетелдік бай жігітпен д�м-т�зымыз жарасып...

–Тілді т�ртіп тр�ан сра�ты ішке �айтіп жтарсы�. Досханны�, �аза� $неріні� тегеурінді бір тл�асыны� есімі айтылып �ал�ан жерде, екеуі�ізді� ал�аш �алай таныс�андары�ызды срамай кетсек, айып болар...

–О�у бітірген со� телестудия�а ж�мыс�а орналас-тым. Досхан да «Диагноз» дейтін фильмге т�су �шін екі апта�а сонда келген екен. Фильмні� басты р$лінде Са�и )шімов ойнады. Бір к$ргеннен �ашы� болып �алды� деп айта алмаймын. Адамны� бір-бірін т�сінісуі �шін де біршама уа�ыт керек. Досханны� сонда айт�аны �лі есімде: «6араг$з �ыз болып �ылымсы�ан жо�, мен жігіт болып �ырында�ам жо�. Біз бір-бірімізді ішкі т�йсікпен ��ынысты�, емеурінмен т�сіністік...» Ол 37-де, мен 21-демін. Біз �йленгенде Досханны� Біржан деген �лы болды. Мен Біржан�а ана болу�а тырыстым. 6азір �йлі-баранды, ��дай берген екі-�ш немереміз бар. Одан кейін Бекзат $мірге келді. Ара�а 13 жылдай уа�ыт салып Ділд� д�ние есігін ашты. Іргеміз ке�ейді, $мірге бейімделіп бой тіктедік.

Әкемнің өмірі мәңгілік сұрақтарға жауап іздеумен өтті

–Отбасын жа�а �р�ан жастар секілді сіздер де біршама �иынды�тарды бастан кешкен болар-сыздар.

–О�ан с$з бар ма! >з басым оны естен кетпейтіндей $мірлік �иынды�тар деп айта алмаймын. Ол кезді� �иынды�ы б�рімізге орта� �иынды� �ой. Досхан да б�гінгідей елге таныла �ойма�ан �атарда�ы ж�й �ана актер. Мемлекеттік сыйлы�ы да жо�, бас�адай марапаттары да жо�, м�шинесі, а�шасы да жо�. Алматыны� 6-ншы ша�ын ауданынан 92-нші авто-буспен театр�а барады. Мен �йде тама�ын дайындап к�тіп отырамын. Анау да жо�, мынау да жо�, д�кен с$релері �а�ырап бос �ал�ан кезе�. @стінен т�се �алса�, �ап-�ап к�рішті, �ара��мы�ты, кір сабынды бір жа-рым б$лмелік п�терімізге �кеп, �аттап �йіп �оямыз. Ерінбей-жалы�пай жыл сайын ж�зге жуы� банкі жабатынмын. Жабарын жабарсы�-ау, оны� ша�ын с�рткенді айтса�шы.

Біртіндеп, $зіні� ��дай берген талантыны� ар�асында Досхан елге белгілі бола бастады. Шынайы $неріні� ар�асында ел де оны �адірлей білді. Бізді де ��рметтейтін, �олдарынан келсе жа�сылы� жаса�ысы келетін адамдарды� �арасы к$бейді. Жан-жа�ымыз�а дос жинады�, дос дегенде б�гін �олы�да к�лшесі болса, сені� т$�ірегі�нен айналсо�тап шы�пайтын достар емес, бізді т�сінетін, сатпайтын, $нерге о� б�йірлері б�рылып т�ратын, мынау $мірді� $ткінші екендігін білетін, арты�да тек $нер ��діреті �ана �алатынды�ын т�шынатын айнымас достар тапты�. Сол достармен �лі де араласып келеміз, араласып келеміз дегенім бер жа�ы, тіршілігіміз тек солармен �ызы�ты, тек солар-мен �ана ма�ыналы. Міне, біле білгенге осыны� б�рі бір адамны� басына �он�ан аз ба�ыт па?!. Тек соны �адірлей білі�із, асып-таспа�ыз, ш�кіршілік жаса�ыз, �ана�ат еті�із. Д�ниені� астында к$міліп жатпасам да, осы тіршілігімді ешн�рсеге айырбастамаймын.

–Тумысымнан �ана�атшылмын демексіз �ой.–Б�л жердегі айтпа�ым, «�ана�ат �арын тойдыра-

дыдан» �лде�айда тере�ірек. >з басым мен бір ерек-ше �аннан жаратыл�анмын, болмысым б$лек, т�рім б$лек, ж�ріс-т�рысым б$лек деп айта алмаймын. Біз де $згелер секілді ет пен с�йектен жаралды�. Біра�, бір н�рсені ашы� айтайын, �кені� т�рбиесі ме, ананы� т�рбиесі ме, �лде бізді, Ас�ар С�лейменовті� �лы мен �ызын, немерелерін к$зіні� �арашы�ындай т�рбиелеген Айтотым �жемізді� ысты� ��ша�ы ма, �алай екендігін кейде $зім де т�сінбеймін, д�рысы – $мірге деген ��штарлы� болар, �йтеуір бойымда бір ересен к�ш б�р�ылдап �айнайды да жатады. Сонды�тан б�гінгі шы��ан биікті еш�ашан �ана�ат т�т�ан емеспін.

@немі адамдармен сырлас�ым, пікірлескім, біреуді� басына �иынды� т�ссе со�ан к$мектескім, �йтеуір �ам к$�ілдерді ж�бат�ым келеді де т�рады. К$�іл ж�бату дегенді біреуге �алта�нан а�ша суырып берумен ше�дестіруге болмас. Адамны� ішінде се�дей сіресіп жат�ан шерді бері тартып, іштегі «желді» сырт�а шы�ару�а ж�рдемдескенні� $зі біле білгенге аз шаруа емес. Со�ан орай, б�гінгі к�ні айтыла-айтыла а� жемі шы��ан жаттанды ба�дарламалар емес, тосын, �олдан келгенше ж�ректі бір дір еткізерлік �ау�ары бар ха-барлар жаса�ым келеді. Мендегі �ана�атсызды�ты� бір парасы осы.

2. «ТӨРТ ҚОШҚАРДЫҢ БАСЫ» БІР ҚАЗАНҒА СИЯ МА?..

–Та�дыр мені ерте есейтті деді�із ж�не соны айт�анда а�ыл-тегіл жылап отырды�ыз. Ас�ар мен Алтыншашты� �ызы екендігі�ізді жрт онсыз да жа�сы біледі �ой, о�ан �осымша та�ы бірн�рселерді айт�ы�ыз келді ме?

–Ерте есеюді� $зі т�нып т�р�ан философия. Ерте есею – $мір мен $лім туралы ке�ірек ойлау, $мірді� де, $лімні� де �адірін т�сіну. Осы аралы�тан тіршілікті� «ауырлы� н�ктесін» іздеу. )кем мар��м Ас�ар С�лейменовті� кім бол�анды�ын, мына �ыс�а ��мырда �андай жа�сылы� к$рді, неге риза болды, неге риза бол-мады... санамалай бастасам, б�л т�йткілдерді� шегіне

де шы�а алмаймын. Ол бір �за� хикая... Бір екпін т�сіре айтатыным, ол $зі $мір с�рген �о�ам�а сыймай кетті, т$�ірегіне риза болмай кетті. @немі жал�ызды�та $мір с�рді. Жал�ыз. 6асында �ара�-��ра� етіп біз ж�рсек те, ол б�рібір жал�ыз еді. Ол дастар�ан басында отырып та, темекі шегіп отырып та, �она�та, не сейіл ��рып ж�ргенде де �немі ой �стінде, $зін-$зі азаптаумен к�н кешті. М��гілік с�ра�тар�а жауап іздеумен $мірден $тті. Оны� шет-жа�асын �сіресе, $нер мен м�дениет, �дебиет т$�ірегінде ж�ргендер жа�сы біледі. Оны �айталап, сізді� де басы�ызды ауырт�ым келмейді. Ия, та�дырды� жазуымен �ке-шешем айырлысып, екеуі екі жа��а кетті. Мен онда то�ыз жаста едім. То�ыз жаста�ы ойын баласына осы ауыртпалы�ты ж�регінен $ткізу �айбір о�ай болды дейсіз! Сонан бері �анша уа�ыт, заман $згерді, �о�ам $згерді, адам $згерді. Кім кін�лі, кім кін�сіз? Кім а�, кім �ара? Б�л шаруа�а да таразы бол�ым келмейді. Екі �ош�арды� басы бір �азан�а сия алмады. Осы ��ым т�сініктірек секілді. Шынымен екі �ош�арды� басы ма?.. Жо�, б�л жерде т$рт �ош�арды� басы бір �азан�а сия алмады �ой дегеніміз орынды. Т$рт �ош�арды� басы... )ке-шешем белгілі �ой. Ал оларды ба�ып-�а��ан адамдар ше. )кемні� шешесі Айтотым, Ас�ар С�лейменовті� Анасы �ана емес, сол д�уірде $мір с�рген �ке т�стастарыны� да Анасы болып $мір с�рді. Ол кісіні� к$зін к$ргендер �лі к�нге дейін жыр �ылып айтады. Жасты� ��мырын да, алдан к$рер �ызы�ы мен �мітін де жал�ыз баласыны� жолына ба�ыштады. Ж�не ж�ріс-т�рысында�ы ешкімге ��самайтын па�ды� пен �стамдылы�ты айтса�ызшы! Оны� �стіне �ожаны� �ызы �ой. Ауылда ж�ргенде к�нде та��ы бесте т�рып, сиыр сауып, ысты� нан жауып, жал�ыз баласына �айма�пен шай беріп, $зі сосын барып ж�мысына ж$неледі екен. Соза�ты� жерін білесіз, ысты�, а�ыза� жел. Сонда �жеміз бетіме жел тиеді деп, басын а� марлымен орап ж�реді екен. 33 жыл тізе б�кпестен жіпсерияда ж�мыс істеген. Мына �ырсы�ты �ара�ыз, сонша жыл ж�мыс істегенде бірде-бір �а�аз�а аты-ж$ні жазылма�ан. Пенсия�а шы�а алмады.

Ал шешемні� шешесі М�слима– байды� �ызы. Ерке, бетіне тірі жан келмеген, айт�анын істеткен. Біреуге кіріптар болма�ан. Бір с$зді басынан асырма�ан. Бостанды�та, емін-еркін ж�ріп-т�р�ан. Т$ртінші сы-ныпты бітірген �ызына, я�ни, мені� шешеме, бар малын сатып алтын білезік �перген де, М�скеудегі ВДНХ-�а ертіп �кеткен. Со заманда м�ндай «ерлікті» кім істейді ж�не м�ндай еркелікті кім к$тере алады? Міне, к$рді�із бе, т$рт �ош�арды� басы бір отбасында то�ыс�ан. Ар�ы жа�ын $зі�із пайымдай бері�із.

Қарагөз

СҮЛЕЙМ

ЕНОВА:

(Жал�асы бар)

4www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылМІНБЕР

Елорданы дамуы – елді дамуы. Астана астана бол�алы бері жалпы �нім 90 есе �сіп, инвестиция тарту к�лемі 32 есеге жетті. Жалпы к�лемі 11,5 млн. шаршы метр �й салынып, орташа жала"ы он бес есе к�терілді. #ткен жылы бюд-жетке т�скен т�сім к�лемі 1998 жылмен салыстыр�анда 20 есеге артып, 640 млрд. тегені "%рады.

Бас "аланы ажары ашы", келешегіні к�ркем болуы билікті біліктілігі мен халы"ты ерік-жігеріне байланысты. Мемлекет басшысы жиын барысында Астананы жетістігіне к�п то"талмай, оны дамуында�ы кемшіліктерді баса айтты. Кеес "арсаында елорданы ара-лап шы""ан Елбасы "ала келбетіндегі %нама�ан о�аш т%старды фотоай�а" ретінде ат"амінерлерді алдына тартты. С%р �йлер, тар к�шелер, "алды" бас"ан аулалар, "ыс"асы, Астана к�ркіне жара-спайтын к�ріністер "алада баршылы" екен.

Астанада алты ай "ыс болады. Енде-ше, "ала архитектурасы т%р�ындарды к�ілін сергітетіндей болуы тиіс. Ел-басы осы ретте елорданы сырт сым-батын "алыптастыратын мамандарды сын�а алды. Астана секілді иен даладан жерді тегін дерлік иеленген "%рылыс компаниялары сал�ан �йіні пар"ына емес, нар"ына к�бірек к�іл б�луде. С%ры"сыз с%р т�сті �йлер адамдарды есесін т�сіріп "ана "оймай, шектен тыс шары"та�ан ба�а ертеге деген сенімге селкеу т�сіргендей. Президент Хайвилл, Базис секілді "%рылыс компаниялары басшыларына ;демі �йлер салуды �ана тапсырып "оймай, бас бермей т%р�ан ба�а саясатын ж�нге келтіруді тапсыр-ды. Астанада т%р�ын �й ба�асыны "ымбаттау себебін тексеруді "алалы" ;кімдік пен Президент <кімшілігіне, Б;секелестікті "ор�ау агенттігіне тап-сырды. Жаа �имараттарды маайында к�лік "оятын орын жетіспейтіні де �з алдына бір жыр. Президентті �й салын�анда к�лік т%ра�ыны да "оса салынуы туралы талабына "арамастан, со�ы �ш жылда берілген 41 мы п;тер

Сымбатына ішкі мазмұны сай болсынАпта басында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен Астана-ны одан әрі дамыту және ЭСКПО-2017 көрмесіне дайындық мәселес ін т а л қ ы л а ғ а н к е ң е с өткізілді.

�шін 3,5 мы �ана т%ра" т%р�ызыл�ан. Де-мек, б%л "%рылыс"а р%"сатты ;кімдік беріп отыр. Президент Бас прокуратура�а осы м;селені а"-"арасын аны"тауды ж�ктеді.

<лемні барлы" астаналарында адам-дар демалатын "о�амды" орындар бар. Лондонда – Пикадилли к�шесі, Парижде – Елисей алаы, Нью-Йоркте Таймс-сквер болса, Астанада Сулы-жасыл бульвар бо-луы керек! Біра", б%л аланы сымбаты сын к�термейді. Алда�ы уа"ытта Сулы-жасыл желекжолды заманауи �рдіске сай жа�ырту м;селесі билікке ж�ктелді.

Президент сырт"ы т%рпаттан ішкі мазм%н�а "арай ойысты. Оны "адау бір б�лігі – �лескерлер проблемасын болдырмау. Астанада 40 мынан астам алдан�ан т%р�ын�а к�мек к�рсетіліп, "%рылыс салушы�а талапты к�шейтетін за "абылдан�анмен, "улы�ын асыр�ысы келген компаниялар ;лі де табылады. К�птеген компаниялар �лескерлік "атысу шарттарын жасасу орнына инвестиция салу шарттарын жасасуда. Б%л 25 пай-ыз м�лшеріндегі �з "аражатын салу�а ж;не сату�а, е т�менгі капиталы болуы ж�ніндегі талаптан жалтару�а "олайлы. Мемлекет басшысы жер телімдерін сатып алуда�ы 10 есеге дейінгі ба�а айырмасы-на назар аударды. Бас прокуратураны м;ліметтеріне "ара�анда, 10 мы гектардан асатын 503 учаске игерілмей отыр. Жерді су тегінге алып ал�андар енді оны "айта сату �шін отайлы кезеді к�туде. Президент игерілмеген учаскелерге жо�ары салы" салу м;селесін жылды соына дейін шешуді ж�ктеді.

Елордада индустриялы" парк, арнаулы экономикалы" айма", заманауи �ылыми орталы"тар баршылы". Біра" инновацияда

ілгерілеу бай"алмайды. Ірі жаалы"тарды �мірге алып келуді орнына кеспе кесу, шай орау секілді %са"-т�йек к;сіпкерлікті жаалы" ретінде %сынумен шектелуде. Инвесторлар�а %сыныл�ан салы"ты" ж;не кедендік жеілдіктер �ндірісті арттыруда тиімді н;тиже бермей отыр. Индустриялы" парктегі 46 жобаны тек 11-і �ана іске "осылып отыр. Был-тыр т%сау кескен екінші индустриялы" парк ж%мыс істемейді. Мемлекет бас-шысы инновациялы" �ндірісті дамыту м;селесін бірінші кезекте назар�а алуды тапсырды.

Жолды сапасызды�ы – Астананы осал т%сы. Кейінгі �ш жылда жол салу мен ж�ндеуге 100 миллиард тегеден астам "аражат б�лінгенмен, н;тижелі іс к�рінбейді. Салын�ан жол жыл �тпей ш%р" тесік к�йге т�седі. Iала�а т�рт ж;не бес жола"ты жол салу "ажеттігін Елбасы "анша "%ла""а�ыс "ыл�анмен, екі жола"ты жолдан арылмай отыр-мыз. Жол логистикасы саласында�ы кемшіліктерді кесірінен к�лік жолда-рында кептеліс к�п.

Мемлекет басшысы сондай-а", халы""а "ызмет к�рсету саласында "ордалан�ан проблемаларды ретке келтіруді тапсыр-ды. Елорданы «жасыл белдеуі» алаын %л�айту, "о"ыс �дейтін зауытты �німді ебек ету м;селесі с�з болды. Iо"ыс тасы-малдайтын компаниялар халы"тан алы-натын "аражатты "ызы�ын жеке к�ріп, зауыт"а тек 17 пайызын �ана б�леді. <кімдік "о"ыс шы�аратын мемлекеттік к;сіпорынны 51 пайыз акциясын ж;не арнайы техниканы жеке компания�а бер-ген. Оны �стіне олардан акция т�лемі де

талап етілмейді. Ал "аланы "о"ыс басып жат"анын Елбасы "аланы аралау кезінде �з к�зімен к�рді. Кеес барысында Iорша�ан ортаны "ор�ау министрлігіне ;кімдікпен бірлесіп, "о"ыс тасымалдау ж;не "айта �деу саласында�ы т�йткілді м;селені шешу тапсырылды.

Астана т%р�ындары жыл сайын 40-50 мы адам�а �суде. Оларды к�пшілігі "ала маы аума�ында т%рады. Ал "ала маында�ы 20 елді мекенде ж%мыс орныны тек 11 пайызы �ана шо�ырлан�ан. Елорданы азы"-т�лік белдеуін дамыту-да агломерация м�мкіндіктері жеткілікті пайдаланылмай отыр. Б�гінде Iара�анды облысында азы"-т�лік �нерк;сібі сала-сында 55 к;сіпорын, А"мола облысында 43 к;сіпорын, Астанада 1 к;сіпорын ж%мыс істемей т%р. Ал елордада�ы азы"-т�лік тауары импорты со�ы �ш жылда 200 миллионнан астам долларды "%ра�ан.

Н % р с % л т а н Н а з а р б а е в ж а с т а р т;рбиесінде аула клубтарыны ы"палы мол болатынды�ын тілге тиек етті. Емханаларда�ы кезекті к�птігі де назардан тыс "алмады. Елорданы м;дени �мірін мазм%нды етуді де м;ні зор. Елордалы"тарды �з "аласын сыйлауыны бір %шы да м;дениетіні дегейіне байланысты.

Мемлекет басшысы б%дан кейін Аста-наны дамытуды келешегіне то"талды. «Iойшы к�п болса, "ой арам �леді» демекші, ЭКСПО-2017 к�рмесін �ткізуге ;ркім бір "ожа бол�ан жайы бар. Сол себепті ;лемдік дегейдегі к�рмеге дайынды"ты к�шейту ма"сатында ат"арушы билікке жо�ары жауапкершілік ж�ктелді. К�рме туристік инфра"%рылымды дамыту�а ;сер ететіндіктен Lкімет туризмді дамы-ту ба�дарламасын 1 тамыз�а дейін "айта "арауы тиіс. Ж%мыс тиімді ж�ргізілуі �шін к�рмені %йымдастыру комитеті таратылып, оны міндетін «Астана ЭКСПO-2017» %лтты" компаниясы» АI-ны бас"арма т�ра�асы Тал�ат Ермегияев ат"аратын болды.

Елорданы сырт ы сымбаты мен ішкі мазм�ны астана атына лайы болуы – басты а�ида. Осы ретте бас алада�ы �з міндетіне сал�ырт ара�ан сала басшыларын Мемлекет басшысы ата сын тезіне салды. Ма сат – Астананы астаналы тар �шін ысты �я болуы. Президент с�зіні мазм�ны да осы�ан сайды. Гүлшат ХАМИТЕлордадағы сенбілік

Өткен аптада Астана жұртшылығы жалпықалалық сенбілікке шықты. Жыл сайын ұйымдастырылатын тазалық күнінде қаланы күл-қоқыстан тазартып, көшет отырғызу дәстүрге айналған. Қала әкімі Иманғали Тасмағамбетовтың өзі бастап ерте қамданған ау-дан әкімдіктері, қалалық департамент, басқарма басшылары мен қызметкерлері елорда аумағын абаттандыру, көгалдандыру және санитарлық тазалық жұмыстарын жүргізді.Осы жол�ы игі шара�а да ебектеген баладан,

екейген "ария�а дейін �з �лесін "осты. Iала т%р�ындарымен "атар, Астананы абаттандыру�а Пар-ламент Сенаты мен М;жілісіні депутаттары да бел-сене "атысты. <деттегідей Парламент "абыр�асында емес, саяба"та бас"ос"ан халы" "алаулылары «ебек мерекесіне» ерекше дайынды"пен келіпті. Ая"тарына керзі етік, бастарына "аза"ы мала"ай киген депу-таттар ;серлі музыканы ыр�а�ымен бір са�атты ішінде 300-ден астам "ара�ай, "ара�аш пен �йекі егіп тастады. Iос палата �кілдерінен «Н%ротанды"тар» да "алыспады. Партияны 200 м�шесі сол жа�алауда�ы Т%ран к�шесіні бойына 260 к�шет отыр�ызды.

Ал, �згелерге алдымен �зі �лгі бол�ан "ала ;кімі Иман�али Тасма�амбетов Сарыар"а к�шесіні бойы-на жасыл шыршаларды шаншыды. <кімні ж%мыс"а кіріскенін к�рген �згелер де бір-бір тал шыбы"тан екті. Сарыар"аны самал желіні ыз�арынан тоып-жаура�андар�а самауырын "айнатылып, ысты" шай берілді.

«К�ктемде �ткізілетін сенбілік к�згі сенбіліктерге "ара�анда �те маызды. #йткені к�ктемде ат"арылатын шаруа �те к�п. Биыл "арды к�п т�суіне орай, ж%мыс та екі еселенді. Біз бірінші кезекте Санитарлы" эпидемиологиялы" "ада�алау департаментімен жоспарлы ж%мыс істеп, "о"ыс к�п

шо�ырлан�ан жерлерді тазартуды негізге алды". Арнайы сенбілікке 300 техника ж%мылдырылды. Бір "уантатыны, т%р�ындар м;дениеті жо�арылап, тазалы" са"тау�а да�дыланып келеді» – деді Астана "аласы ;кіміні орынбасары Василий Крылов.

М%ндай іс-шаралар бірінші кезекте "о�ам назарын "ала к�шелерінде тазалы" са"тау м;селесіне ж;не экологиялы" м;дениетті "алыптастыру�а аудару�а ба�ыттал�ан. Жайнагүл СЕЙДАХМЕТОВА


ЗАМАНДАС

–Перизат, бгінде аты�а заты� сай болып, «�ыз �ылы�ы» атты ба�дарламалары�мен жастарды� к�зайымы болып жрсі�дер. НТК, КТК арналарын-да тілшілікті� тізгінін "стап жрген са�ан #зілге �"рыл�ан ба�дарламада�ы р�лдерді сомдау�а "сыныс �алай тсті?

– Университетті бітірген со� НТК мен КТК арна-ларында тілші болып ж�мыс істеп ж�рдім. Сюжеттер дайындап, т�рлі та�ырыптар!а журналистік зерттеулер ж�ргіздік. Бала кезімнен &зілі бар р'лдерді ойна!анды жаным с�йетін. Біра� «журналистика маманды!ын алдым, енді журналист боламын» деп ойла!анмын. Бірде КТК арнасынан �ыздар!а арнал!ан ба!дарлама ашылайын деп жатыр деп естідім. Идеяны талантты ре-жиссер Жанна Бапишева �сын!ан екен. Сол режиссерге �аза� тілінде жазатын сценарист керек екенін білдім. Мен сол кісімен танысып, 'з идеямды �сындым. Ма!ан ба!дарламаны� ма�сатын, идеясын т�сіндіріп берді. Сосын бас�а ж�мысымды ысырып �ойып, к�ні-т�ні �ыздар!а �атысты &зілдер жаздым. Болды-ау дегенде апарып бердім сценариді. Бір к�ннен кейін режиссер КТК басшылы!ымен мен жаз!ан сценариді тал�ылап, ке�естен 'тті деп шешіпті.

–�ателеспесем, ал�аш к�гілдір экран�а шы��анда б"л ба�дарлама к�рермендерге «�ыз �ылы�ы мен былы�ы» деген атаумен жол тартып, кейін «былы�ы» «тсіп» �алды. Б"�ан #лдекімдерді� ескертпесі себеп бол�ан шы�ар?

–И&, рас, бір жыл !ана «0ыз �ылы!ы мен �ыз былы!ы» деген атаумен шы�ты�. Атауын да 'зім �ой!анмын. Басшылы��а т'рт атауды ойластырып, апар!анмын. Ішінен осы атауды та�дап алды. Мені� негізгі ойым бас�а еді. Мультипликациялы� жазулармен бірінші «0ыз былы!ы» деген жазу шы!ады, сосын «б» &рпін «�» &рпі ��латып жібереді деп ойла!анмын. Біра� к'рермен д�рыс т�сінбеді ме, ба!дарламаны «0ыз �ылы!ы мен �ыз былы!ы» деп атап кетті. 4зім де т�сінбей �алдым. Сосын келесі жылы біз ба!дарламаны� айдарларын 'згерттік, сол кезде «б» &рпін біржола алып тастат-тым.

–Ескертпе дегенді бекер айт�ан жо�пыз, «�ыз �ылы�ы» ба�дарламасына �арата айтылып жат�ан сындарда толас жо�. Жалпы, б"л сындарды �алай �абылдап жрсі�дер?

–5рине, сын айтылды, айтылып та ж�р. Біреулер даттаса, біреулер жа�тайды. Б�л �азіргі заман!а сай ба!дарлама деп ойлаймын. 5зіл-сы�а� ба!дарлама бол!анды�тан, �о!амны� ащы шынды!ын �алжы� ар�ылы халы��а жеткізу керек. Оны халы� кейде д�рыс т�сінбей �алып жатады. Мысалы, «супер келінні�» біз сомда!ан �ылы�тарын к'ріп «не т&рбие беріп жатыр?»

«Қыз қылығымен» қызықтыПеризат ЖАПАРОВА:

деп ашуланатындар бар. Біз оны керісінше «олай істемесін, сондай келіндер болса, 'зін-'зі к'ріп, �ялса екен» дейміз. К'рерменні� барлы!ына жа!у м�мкін емес. Сонды�тан �андай сын айтылса да, орта!а салып тал�ылап, н&тиже шы!ару!а тырысамыз.

–)зі�ді айтпа�анда, Глн#зия мен С#бина да журналистер екен. К��ілі�е келмесін, �з р�лдері�ді сомдау барысында кейде актерлік шеберліктері� жеті�кіремей жатады... Сол себепті де б"л жоба�а к#сіби #ртістерді тарту ммкін болмады ма?

–Басында солай бол!ан шы!ар. Біра� т'рт жыл болды ойнап ж�ргенімізге, т'селіп �алды� десек бо-лар. Себебі, &лде�андай кастингтерге бар!анда к&сіби актерлерден г'рі бізді та�дап жатады. Жа�ында бір фильмге т�скенмін, Алла жазса к'ріп �аларсыздар. 0�рбым С&бина да телесериал!а т�сті. Егер бізді� актерлігіміз жетпей жатса, режиссерлер бізді ша�ырмас еді деп ойлаймын. 5ртістер журналистерді� орнына ж�ргізуші, &нші орнына &нші болып ж�р !ой. Оны 'здері�із к'ріп те ж�рсіздер. Журналистер неге актер, &нші болмас�а?

– «�ыз �ылы�ыны�» сценариін бірігіп жазасы�дар �ой?

–Негізі, сценарий жазуды� басты міндеті ма!ан артыл!ан. Біра� �ыздар б&ріміз жиналып отыр!анда ойда-жо�та &зіл пайда бола кетеді. Кейде &р�айсысы 'з &зілдерін, бастан 'ткен �ызы�ты о�и!аларын айтып жатады. Оларды� б&рін мен т�зеп, алатын жерін алып, �осатынын �осып отырамын. К'біне идеяларды 'мірден

аламыз. – Айтпа�шы, ш жасы�нан бастап #н айтып,

жеті жас�а тол�анда трлі скетч-шоулар�а �атыса бастапсы�...

–Бала кезімнен теледидар эфирінен к'рініп ж�рген адамдар!а �ызы!ып 'стім. 5сіресе, «Тамаша» &зіл-сы�а� театрыны� �ойылымдарын жібермей, кассета!а к'шіріп алып, �айта-�айта к'ре беретінмін. Мен мек-тепте о�ып ж�ргенде «Тамаша», «Бауыржан шоу»-ды� на!ыз шары�тап т�р!ан кезі еді. Халы�ты� б&рі �ызы!а тамашалайтын. Данаг�л Темірс�лтан�ызына еліктеп 'стім. Мектепте к�згі бал, жа�ажылды� концерттерді �немі 'зім ж�ргізіп, 'зім скетч-шоуда кемпірді� де, б�зы� баланы� да р'лдерін сомдап, &н айтатынмын. М�!алімдер «Перизаттан бас�а адам жо� па б�л мек-тепте?!» деп �рсатын бас�аларына. Одан кейін 0аза� �лтты� университетіні� журналистика факультетіне т�стім. 0�жаттарымды 4нер академиясына тапсыр!ым келген, біра� &кем мені журналистика!а жетеледі. Себебі, кезінде 'зі осы факультетке т�се алма!ан со� «Бір баламды міндетті т�рде журналистика!а т�сіремін» деп 'зіне у&де берген екен.

О�у!а т�скен со� ол жа�та саба� о�у керек, &н айту, скетч-шоу!а �атысу �алатын шы!ар деп ойла!анмын. Біра� адам бойы�да 'нер болса, жерде �алмайды екен. Саба�тан б�рын &нге, мерекелік іс-шаралар!а еріксіз араласып кеттім. Тіпті, сол &н айт�анымны� ар�асында саба�тардан ба!аны автоматты т�рде алып ж�рдім.

4нерге �анша ��мар болсам да, журналистикадан алыстап кеткенім жо�, «Хабар», «24 кz» арналарына ба!дарлама дайындаймын. Ж&не «Жал!ызым» атты авторлы� &н жазып, бейнебаян т�сірдім. Жа�ын арада телеарналардан тамашалайтын боласыздар.

–Б#рекелді! Сен, Глн#зия Жал�ас�ызы мен С#бина Емелбаева – шеуі� ш облысты� тумасы екенсі�дер. Бір-бірі�ді университет �абыр�асы таныстыр�ан болар?

– Г�лн&зия екеуміз �ара ша�ыра� 0азEУ-да танысты�. Д&ріс беретін о�ытушылар Г�лн&зия екеумізді шатастыратын. Мен саба� айтайын деп �ол к'теріп отырсам, «ба!ана !ана айтты� !ой сен» дейді. С'йтіп, талай рет екеумізді� ба!амызды шатастырып �ой!ан кездер бол!ан.

Ал С&бина бізден �ш курс жо!ары о�ыды. Біз оны� «балм�зда!ы» бол!анбыз. Біз екінші курс�а 'ткенде о�уын бітіріп, дипломын алып, бізге та�сы� бол!ан КТК арнасына ж�мыс�а т�рады. Біра� С&бинамен мен де, Г�лн&зия да КТК арнасында бір-а� танысты�. Университетте сыртынан !ана танитынбыз. С&бина Талды�ор!ан �аласыны� тумасы. Ер мінезді, пысы� �ыз.

–Ба�дарламаны тсіру барысында �зі�ні� не болмаса #ріптестері�ні� басынан трлі �ызы�ты о�и�алар �ткен болар? Естен кетпейтін бір-екеуіне то�тала кетесі� бе?

–«Суперкелінні�» т�сірілімі болып жат�ан. Сцена-рий бойынша мені� «енеме» к�нде 'зі сия�ты кемпірлер �она��а келе береді. Олар екі са!ат шай ішеді. Содан шарша!ан келін �она�тардан ��тылу амалын ойлайды. Сонда мен жа�а!ы �она�тарды� шайына т�з, б�рыш салып, ал «енемдікін» баптап апару керекпін. Сол кезде оны� ��рбылары шай!а шашалып, «енеме» «шайлары� не деген жаман еді» деп ренжиді. Ал «енем» 'з шайын ішсе, баптал!ан, �ызылдат�ан с�тті шай. Д&мі керемет! Сосын ол «��рбыларым 'тірік айтып т�р, мені� намы-сыма тиіп т�р» деп ойлап, олар!а �арсы шы!ады. Сонда ��рбылары ай!айлап кетіп �алады �йден. Т�сірілім біткен со� бізді� шай ішетін &детіміз бар еді. Сол &детке салып С&бина шай ��йып жат�ан. Мен алдымда т�р!ан шайды, ойымда еште�е жо�, ішіп �алып едім, к'зім шарасынан шы!ып, аузымнан шайым шашырап кетті. С'йтсем, ба!ана!ы б�рыш �осып дайында!ан шайымды 'зім ішіп �ойыппын !ой (к�леді).

–Келін демекші, болаша�та бір йді� боса�асын атта�анда й шаруасын д��гелетіп #кететін шы�арсы�? Б"л т"р�ыдан келгенде «т#жірибе�» жеткілікті �ой...

– Негізі, тама�ты к'�іл к�йім тамаша болса жа�сы пісіремін. Біра� 'зге �ыздар сия�ты 'з �иялдарынан

торт, салат пісіруге &уестігім шамалы. 0олымнан нан илеу, бауырса� пісіру, палау басу келеді. Біра� уа�ытты� тапшылы!ынан 'зім емес, анам дайында!ан тама�ты жеймін. Hй жинауды, ыдыс-ая� жууды �атырамын (к�леді). Hйді� іші шашылып жатса, отыра алмаймын. Жан-жа!ым реттеліп т�ру керек. 5йтпесе, 'зімді �олайсыз сезінемін.

– 5 л е у м е т т і к ж е л і н і ж и і � о л д а н а т ы н тележурналистерді� бірісі�. Жігіттер жиі маза-лайтын болар?

–И&, к�н сайын жігіттер «досты�» жібереді. Ал!аш�ыда �абылдамайтынмын. Тек �ыздарды !ана �абылдайтынмын. С'йтсем, бір к�ні бір жігіт �айта-�айта «досты�» жібереді. Мен кері �айтарамын... Бір к�ні сол жігіттен хат келді: «Немене, сіз мені менсінбейсіз бе? Ж�лдыз болып кетті�із бе? Ендіг&рі «0ыз �ылы!ын» к'рмеймін!» деп жазып жіберіпті. Содан бері агент ар�ылы «досты�» �сын!андарды� барлы!ын �абылдай беремін (к�леді). Уа�ытым жет-кенше жауап беруге тырысамын.

Әңгімелескен Ғани АТЫМТАЙ

6www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылАУДИТОРИЯ

Өз таңдауыңды жаса!

Еңбек нарығындағы мамандықтар сұранысын реттеу мақсатында Астана қалалық Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы мектеп бітіруші түлектерге арнап акциясын ұйымдастырды. Б і т і р у ш і т � л е к т е р г е т е х н и к а л ы �

ж�не технологиялы� маманды�тарды� арты�шылы�тары таныстырылды.

–Ж�рме�кеде Астананы� е�бек нары�ында жо�ары с�раныста�ы маманды�тар �сынылды. О�ан биыл 9-сыныпты бітеретін т�лектер ша�ырылды. Олар�а бізді� мамандар б�гінгі та�да бас �ала�а жетіспейтін �арапайым сантехник, электрик, д�некерлеуші, лиф-тер маманды�тарыны� �андай пайда�а кенелтетінін т�сіндірді, – дейді Астана �аласы Ж�мыспен �амту орталы�ыны� ди-ректоры Аманжол 'бдірахманов.

Оны� айтуынша, Астанада медицина, �о�амды� тама�тандыру, же�іл *нерк�сіп маманды�тарына с�раныс арт�ан.

ЖОО ЖАҢАЛЫҚТАРЫАна тілінде оқытуға арлана ма?

Сонымен, жолдан�ан хатта сала министрлігі т�уелсіздік ал�аннан кейінгі жылдары �аза� тілді білім беру мекемелеріні� де �здіксіз *сіп келе жат�анды�ын ал�а тартады. Келтірілген деректерге �ара�анда, 1990-1991 о�у жы-лында еліміздегі таза �аза� тілінде білім беретін о�у �йымдары барлы� мектепті� 33,9 пайызын ��раса, ал а�ымда�ы 2012-2013 о�у жылында �аза� тілді білім �ялары барлы� мектепті� 51,6 пайызын (на�ты саны 3819 мектеп) ��ра�ан. 6уантарлы�ы сол, осы жылдар ішінде атал�ан о�у орындарыны� саны 1051 мектепке арт�ан. 'рине, мемлекеттік тілге деген бетб�рыс т�уелсіздік ал�аннан кейін т�бегейлі бастау ал�аны белгілі. Осындай �дерісті� н�тижесінде б�гінде барлы� мектепті� 80,1 пайызын ��райтын 5932 таза �аза� ж�не аралас мектептерде 1 608,3 мы� о�ушы �аза� тілінде білім алады. Ал оларды� саны т�уелсіздік ал�аннан бергі мерзімде 574,0 мы� адам�а к*бейіп, барлы� о�ушыны� 64,5 пайызын ��райды.

Жиырма жылдан астам уа�ытта �аза� тілді білім оша�тарыны� са-нын к�рт к*теріп алды�. Алайда, ала�дататыны – �аза� *рендеріні� �лі де орыс мектептерін �имай ж�ргендігі. Біз «екпін» т�сіріп отыр�ан да на� осы м�селе. Министрлік келтірген дерек-терге с�йенсек, б�гінде 242 472 �аза� баласы орыс тілінде о�иды. Я�ни осын-ша �аза� баласы орысша ойлап, орысша «тіл сындырады». 'рине, аз к*рсеткіш емес. Ша�ын бір �аланы� хал�ына те�. Дабыл �а�атындай-а� м�селе.

Солт�стік *�ірде �лі к�нге дейін �аза� тілінде білім беретін �йымдар желісі жеткілікті дамымай отыр. М�селен, А�мола, 6останай, Солт�стік 6аза�стан облыстарында �аза� тілінде білім беретін мекемелерді� �лес салма�ы не-бары 24,6 мен 28,5 пайыз аралы�ында. Ал �алаларда б�л к*рсеткіш бар-жо�ы 10-15 пайыз к*лемінде. Демек, �лтты� болмысымыз солт�стіктегі �алаларда �лі де �лсіз к�йде. Орын жеткіліксіз бол�анды�тан, осы к�нге дейін атал�ан *�ірлерде �аза� балаларыны� 26-40 пайызы орыс тілінде білім алуда (6останай – 40,2; Павлодар – 27,7; С6О – 34,4; А�мола – 26,0; Астана – 26,3; Алматы – 27,3 пайыз). (!)

Шын м�нінде солт�стік айма�та�ы �аза� *рендеріні� 40 пайызыны� �лтты� т�рбиеден �ол �зіп, бір-бірімен *зге тілде т�сінісуі – �уелі ата-анасыны�, екіншіден, жергілікті билікті� кін�сі. Dйткені, 6Р«Білім туралы» За�ыны�

«Шетелдегі студент» «Болашақты» бақылайды

Жуырда БАҚ беттерінде «Болашақ» бағдарламасы стипендиаттарының елге оралуы мен жұмыс істеуі арнайы қызмет өкілдерінің қатаң бақылауында болатындығы туралы түрлі материалдар жарияланды. Б�л жарияланымдар ба�дарлама �кімшілігі

мен болаша� т�лектері арасында т�рлі пікір ту�ызып, т�рлі к*з�арас �алыптастыруда. Dйткені, 16-с�уірдегі Gкімет отырысында Білім ж�не �ылым министрі тарапынан «Болаша�» ба�дарламасыны� ж�зеге асуы, бізді� азаматтарды� шекараны б�затынды�ы, сол сия�ты т�лектерді� шекара �ызметіні� м�ліметтерін пайдалану м�мкіндіктері ж*нінде с*з �оз�алды.

'рине, бекітілген ережеге сай ба�дарлама стипендиаттары о�уын ая�та�аннан кейін елге оралып, бес жыл к*лемінде «Болаша�» бойынша шетелде ал�ан біліміне сай ж�мыс істеуге міндетті. Ал болаша�ты�тарды� мониторингін т�зу, я�ни т�лектерді� елге оралуын, оларды� біліміне с�йкес ел аума�ында бес жыл к*лемінде ж�мыс істеуін «Халы�аралы� ба�дарламалар орталы�ы» �кімшілігі �ада�алап, ж�зеге асырады. Атал�ан мониторингке сай енгізілген «Шетелдегі студент» а�паратты� ж�йесі «Болаша�» ба�дарламасы бойынша шетелде о�ып жат�ан жастарды� статистикалы� ��рылымын ж�ргізуге м�мкіндік береді.

Сонды�тан «Болаша�» т�лектеріні� т � р т і б і н е � а т ы с т ы Б А 6 б е т т е р і н д е жариялан�ан кейбір келе�сіз материалдар орынсыз, шынды��а еш жанаспайды. «Халықаралық бағдарламалар орталығы» АҚ Баспасөз қызметі

Гүлжанат ҚАНИБАЕВА

Жақында газетімізде «Орыс мектебімен неге қоштасқымыз келмейді?» (14 ақпан 2113 жылғы №6 (479) санында) атты проблемалық мақала жарық көрген еді. Тақырыбы айтып тұрғандай, жарияланымда еліміздегі орта білім беру мекемелерінің жай-күйі мен орыс және аралас мектептерде оқитын қазақ жеткіншектері туралы жан-жақты баяндағанбыз. Осы мақалаға орай, таяуда Білім және ғылым министрлігінің редакцияға жолдаған жауабы қолымызға тиді. 6-бабыны� 4-тарма�ы, 5)-тарма�шасына с�йкес білім беру �йымдарын ашу, �айта ��ру, жабу м�селелері жергілікті ат�ару органдарыны� ��зыретінде. Демек, жергілікті жердегі �аза� мектептеріні� жетімсіздігіне тікелей �кімдер жауап беруі тиіс. Ана тілінен �ол �зіп, орыс-ша білім алып жат�ан �арак*здерді� обал-сауабы да жергілікті билікті� мойнында.

К*�іл ж�батарлы�ы, орыс тілді мектептерді аралас мектепке, ал ара-лас мектепті таза �аза� тілді мектепке айналдыру �рдісі таби�и т�рде ж�руде. Білім ж�не �ылым министрлігі келтірген деректерде орыс мектептеріні� аралас мектептерге айналуы к�рт *скендігі баяндалады. «1990-1991 о�у жылынан бері орыс тілінде о�ытатын мектептер желісі 2 247 мектепке �ыс�арса, (1991 жылы барлы� мектепті� 44,6 пайызы, 2012 жылы – 18,8 пайызы), со��ы екі жылда – 130 �йым�а, бір жылда – 66 мектепке �ыс�ар�ан». 'лбетте, б�л жа�дай к*ші-�он ж�не демографиялы� себептермен елімізде орыстілді �лт *кілдеріні� азаюына, сонымен �атар �аза� балаларыны� ана тіліне жаппай дерлік бет б�руынан туындап отыр. 'йтеуір, к*�іл «семіртетін» сан. Орыс мектептерін біртіндеп аралас мектепке, аралас мектептер желісін кейіннен �аза� тілді білім беру мекемелеріне т�пкілікті айналдыру ісі осы �ар�ынмен ж�зе асса, к*п �замай �аза� балдыр�андары толы�тай ана тілінде білім алу�а �ол жеткізуі �ажап емес.

Н е г і з і � а з а � * р е н д е р і н о р ы с мектебіне амалсыз жетектеп апар�ан себептерді тізбелеген Білім ж�не �ылым министрлігі Мектепке дейінгі ж�не орта білім департаменті ауыл-айма��а �ара�анда, �алаларда �аза� тілді мектептерді� жеткілікті дамы-май отыр�анды�ын айтады. Сонымен �атар, б�л м�селе ата-ананы� жеке к*з�арасына, д�ниетанымына, �лтты� сана-сезіміне де �атысты д�ние. Сондай-а�, орыс тілді ата-анада �аза� тілінде бала�а к*мектесе алмаймыз, т�сінбейміз деген алаудаушылы� та жо� емес.

Халы� саныны� басым б*лігін орыс �лты ��райтын солт�стік *�ірді былай �ой�анда, �аза�ы орта саналатын Ал-маты �аласында �аншама �рпа� (27,3 пайыз) *зіні� �лтты�-рухани н�рінен жыра�та т�лім алып келеді. Алматы-ны �аза� м�дениетіні� алтын �азы�ы дейміз. Ендеше �лт зиялылары неге осы м�селеде �йымшылды� танытпай-ды? Егер �аза�ты� зиялы азаматтары

бірігіп, «бір жа�адан бас шы�ара» ж�мылса, м�селені �лде�ашан біры��айла�ан болар еді-ау!..

Сонымен, б�гінде мектеп жасында�ы �аза� балаларыны� 13,4 пайызы – орыс, �збек, �й�ыр, неміс тілді мектептерде о�иды (242 472 бала – орыс, 160 бала – �збек, 52 бала – �й�ыр, 49-ы неміс тілінде).

Ж ы � ы л � а н � а ж � д ы р ы � б о л ы п , солт�стіктегі а�айынны� тілін �аза�ша «сындыра» алмай ж�ргенде, о�т�стікте баласын *збекше о�ыт�ан �аза�тар �атары к*бейіп келеді. Парадокс! Айдын к�нні� аманында, о�т�стік *�ірдегі 160 баланы� *збек мектебін жа�алауына не себеп?

6аза� *рендеріні� *збекше о�уыны� бірнеше себебі бар екен. М�селен, бір �аза� баласын *збек отбасы асырап ал�ан. То�ызы – Dзбекстаннан �оныс аудар�ан �андастарды� балалары. Олар к*рші елде мектепті *збек тілінде о�ы�анды�тан, елге орал�аннан кейін о�уын *збекше жал�астыруды �й�арыпты. Сол сия�ты министрлік келтірген дерекке с�йенсек: «... к�біні� анасы �збек �лтынан бол�анды�тан (150 бала) отбасыны� шешімімен �збекше о�у�а бар�ан». Мейлі, отанасы *збек �лтынан болсын делік, біра� отбасыны� «�азы�ы», я�ни тіреуіші – ота�асы �аза� емес пе?! Сонда оны� *з ж�ртында от-ырып, баласын *збекше о�ыт�аны – �йеліні� с*зінен аса алма�аны ма, �лде �лтты� рухыны� �лсіздігі ме?!

Алматы �аласында 10 �аза� баласы �й�ыр сыныптарында, ал 49 �аза� *рені неміс тілін тере�дете о�ытатын мектеп-терде білім алады. Б�лар �зірге бастауыш сынып жеткіншектері. Дегенмен, олар 5-сыныптан бастап, орыс тілінде о�и бастайды... Ал Алматы облысына келсек, �й�ыр тілінде о�итын 42 баланы� 21-ні� анасы – �й�ыр хал�ыны� *кілдері. 6ал�ан 21-і Oй�ыр ауданында�ы �аза� тілінде о�ытатын мектебі жо� ауылды� т�р�ындары. Олар *з елінде отырып, еріксіз �й�ыр тілінде білім алу�а м�жб�р. Ал Oй�ыр ауданыны� кейбір ауылдарында �аза� мектебіні� жо�ты�ы – жергілікті билікке сын. Oлтты� т�рбиені бойына ту�ан тілінде сі�іре алмай, �й�ыр тілінде т�лім алып жат�ан �аза� балаларыны� обалы да жергілікті басшыларды� жауапкершілігінде.

Күн тәртібінде тұрған өзекті мәселе баласын өзге тілде оқытып жатқан ата -ананы ойлантып , жергілікті билік өкілдері қорытынды шығарады деген ниеттеміз. Ләззат КЕМЕЛБАЕВА

МИНИСТРЛІК ЖАУАП БЕРДІ


КҮЙТАБАҚ

–Н�ржан, �нерлі жігіттерге жетекшілік етіп, �зі�ді бас�а �ырынан сынап к�руге бекінгені�ді естіп жатырмыз. Рас па?

–Д�рыс айттыыз. �зімді жетекшілік жа�ынан да сынап к�рейін деп б�рын-соды айналыспа�ан ж�мысты жа�ында �ол�а алдым. Біра� продюсермін десем, арты�тау болар. Соымнан ерген �нерлі інілеріме �олдан келгенше �олдау к�рсетіп, к�рген-білгенімді "йреткім келді. �нерлі жігіттерді басын �осып, «Аккорд» тобын ��рдым.

–�згелерге к�мектесемін деп ж�ргенде, �з шы�армашылы�ы� тасада �алып �оймай ма?

– Ж о � , % р и н е . М е н % л г і а з д ы - к � п т і ж�мыстарыммен жеке «творчествомнан» тыс уа�ытта айналысамын.

«Аккорд» «Аккорд» тобын құрдымтобын құрдым

«Жаңа толқынға» ADAM барады

Жыл сайын Юрмалада өтетін «Жаңа толқын-2013» байқауында биыл еліміздің атынан ADAM есімді әнші қатыспақ. «Жаңа толқын-2013»-те ел намысын қорғауға Луина, «Дауыс International» тобы сынды алты әнші үміткер болғанымен, жолдама ADAM-ға бұйырыпты. *ара�андылы� жас талант ADAM Media Group жобасыны

аясында �ызмет етіп, джаз бен этнорок стиліндегі %ндерді орын-дап ж"р. Іріктеу сынында «Япурайды» шыр�ап, �азыларды к�ілінен шы��ан отандасымыз – асы�ыны алшысынан т"сетініне сенімі мол.

«Дуэт L» қайта оралды

Өткен ғасырдың 90-шы жылдарында «Донна Осень» хитімен танылған «Дуэт L» тобы араға бірнеше жыл салып, сахнаға қайта оралды. Соған орай шығармашылық кештерін өткізіп үлгерген дуэт:–Сахна�а орал�ан аз уа�ыт ішінде жаа %ндер жазып,

бейнеклип т"сірдік. Б�л �нерімізді сыйлайтын жандар�а деген ��рметіміз. Кешімізде дыбысты сапасына баса назар аударды�. Осы орайда бізге Бостоннан арнайы ша�ыр�ан ды-быс режиссеріні к�мегі к�п болды. Тыдармандарымызды са�ын�анын, халы�ты к�п жинал�анынан т"сіндік, – деп а�ынан жарылды.

Айманның жаңа жинағы

Жуырда әлемге әйгілі скрипкашы Айман Мұсақожаева жаңа күйтабағының тұсауын кесті. Жинақ «Deutsche Grammophon Gesellschaft» дыбыс жазу компаниясының қолдауымен жарық көрген.–Еуропада�ы дыбыс жазу лейблымен %ріптестік байланыс

орнат�аныма �уаныштымын. Бес мы данамен тарал�ан жина� ар�ылы тыдармандарыма П.Чайковский мен С. Прокофьевті скрипкалы� концерттерін �сындым. Б�л концерттер 1732 жылы Антонио Страдивари шебер жаса�ан скрипкада орын-далды, – дейді танымал музыкант.

–«Арнау» тобында�ы Салтанат ана бол�алы, жеке #ншілігі�ді дамытып жат�ан сия�тысы�. Дуэтті� болаша�та тарауы м�мкін бе?

– Ол туралы на�ты ештее айта алмаймын. Салтанат т�рмыс ��рып, перзент с"йгеннен бері к�п уа�ытын отбасына б�ліп ж"р. Н%рестесі %лі кішкентай, оны да т"сіну керек. Дегенмен, �азіргі тада �ос дауыста жаадан %ндер жаздырып, концерттерге шы�ып ж"рміз. �ткен жылдан бері шы�армашылы�ыма айтарлы�тай к�іл б�ліп, жаа туындыларды тыдармандарыма �сындым. Бейнеклиптерім де шы�ты. Жеке %ншілігімді де, дуэтті де бірге алып ж"руге бел байладым.

–(лкен �нерге келгелі Н�ржан �анша-лы�ты �згерді?

–Т"бегейлі демесем де, 80-90 пайыз�а �згергенім айдан аны�. «SuperStar.kz»-ке �атыспастан б�рын �те а�ал, �арапайым бо-латынмын. Жасыратыны жо�, "лкен �ала мен шоу-бизнес адамды айтарлы�тай �згертеді екен. Б�рын�ы мен б"гінгі Н�ржан салыстыру�а м"лдем келмейді.

–�зі�е соларды� �айсысы к�бірек �найды?

–(К�ліп). Екеуі де мен бол�ан со, тап басып ештее демей-а� �ояйын.

–Жо�арыда атал�ан телевизиялы� жоба�а �зі�мен �атар �атыс�андардан кімдермен араласып т�расы�?

–Барлы�ымен с%лемім т"зу, бетпе-бет кездесіп �ал�анда ш"йіркелесіп, бірге �ткізген уа�ытымызды еске аламыз. Біра� к"н сайын хабарласып, ж"здесіп т�рамыз дей алмаймын.

–Б�рын «Арнауда» сенімен бірге #н айтып, к�пке дейін ж�птары� жазылма�ан Жанар-мен хат-хабар алысып т�расы� ба?

–Б�л ж�нінде с�з �оз�амай-а� �ояйы�шы... –Сазды сайыста ба� сына�аны�а біраз

жылдар �тсе де, к�пшілік сені #лі к�нге дейін «Кап-карашка» деп атап жатады. Б��ан ренжімейсі� бе?

–Жо�а, неге �кпелейді екенмін?! Келбетімні аппа� еместігі шынды� �ой... О�ан етім "йреніп кеткен.

–Со��ы кездері сахна�а бас киіммен шы�атын болыпсы�. Б�л жа�а стилі� бе?

–�зіндік ерекшелігім деп т"сінііздер. «Шляпа�а» деген к�ілім ерекше. Lйде оны т"р-т"рі бар (к"ліп).

–(йден шы�арда міндетті т�рде алатын заттары�...

–Nмиян, �ялы телефон, "й мен м%шинені кілті, са�ыз...

–Сынды �алай �абылдайсы�?–Егер музыкалы� сауаты жо�ары, к�рген-

т"йгені мол адам шы�армашылы�ыма �атысты �сыныс-пікірін білдірсе, оны д�рыс �абылдап, тіпті �уанып та �аламын. Себебі, ол мені �анша жамандаса да, жа�сы болсыншы деген оймен айтып т�р деп есептеймін.

–Арманы�...–Ту�ан жерімде мешіт салу. –(йленіп, �й болу ше? –Ол ма�сат �ой. Ж"регімні сыарын

кездестірдім, ш"кір. Ал некемізді �ашан �идыратынымыз %зірге белгісіз.

Әңгімелескен Алау АЙБЕКҰЛЫ

Нұржан КЕРМЕНБАЕВ:

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жыл8 уwww.nurastana.kz

ИМАН

Ислам – 26

Ислам – 18

Ислам – 32

Исла

И

Ислам – 139

Ислам – 66

Православие – 27

Правосла


Б

Баптизм – 4








Ка

Католик – 2Католик – 2

Католик – 1

Католик –



Лютер

Православи





Лютеранды� – 1



М

М

Методизм –

Ехоба

Ехоба ку�герлері – 1



Ехоба ку�ге


Ехоба ку�герлері –



Ж

Жетінші к$н адвентистері – 1



Жетін

Жетін


Кришна – 1

Кришна – 1

Ислам – 43





Буддизм – 1

«Біздерде мынадай бар, мынадай бар...» «Біздерде мынадай бКезінде Сұлтанмахмұт ақынның кейіпкері айтқандай, бүгінде қазақ қоғамында діни ағымдардың алуан түрі бар. Тіркеуден өткені бар, тіркеуден өтпей-ақ жұмысын жалғастырып жатқаны бар, әйтеуір жетіп артылады. «Әйтеуір ақыры қайырлы болсын» дей отырып, еліміздің діни картасын түзуге ұмтылыс жасап едік, сұлбасы төмендегідей болып шықты. Бүлдіргі діни ағымдардың қоғамға қаншалықты қауіпті екендігінен біз айтпасақ та, қаймана қазақ құлағдар деген ойдамыз. Олардың шылауына түскен талай оғылан қылмыстық хрониканың «қаһарманына» айналған соң, қалың жұртшылық аты-заты беймәлім, діннің атын жамылған дүмбілез идеяларға күмән-күдікпен қарауға көшкені белгілі. Қоғамның қорқасоқтаған көңіл-күйін көре отырып, «тоғызыншы территорияның» діни картасына тереңірек үңілуге талпындық. Талпындық та, құс қанаты талатын кеңістіктің түкпір-түкпірінде бұрын-соңды бұл атырапта болмаған діни ағымдардың қазіргі кезде аяғы жетпеген, насихаты таралмаған өңір кемде-кем екендігін аңғардық.

ы�палды� кшімен трлі к � з � а р а с т а р ы н а л � а тарт�ан кейбір а�ымдар ис-лам дінін �станатындарды� санасын сансыратып ба�уда. Жа�а За�ны� �абылдануы осындай �рекетке тос�ауыл �ояды деген ойдамыз. Жергілікті� халы�ты� �асырлар бойы �станып келе жат�ан діни нанымы алда�ы уа�ытта �о�амда�ы �зіні� лайы�ты орнын алады деген міттеміз.

Тарихы тере�де жат�ан ис-лам, православие, католик, буд-дизм, иудаизм сия�ты д�стрлі діндерді айтпа�анда, методизм, жетінші кн адвентистері, мор-

мондар, елуіншілер, меннониттер, Иса М�сіхті� со��ы кндері, інжілдік-христиан баптистер, інжілдік-лютеран шіркеуі сынды ж�рт аты-затынан б�рын бейха-бар бол�ан бірлестіктерді� тамыр жаюы – б�рын-со�ды �аза� топыра�ында болма�ан ��былыс. Сонды�тан да �алы� ж�ртшылы�ты б�л к�бірек ала�датады. *азіргі кезде ислам дініні� жама�аты ауыз толтырып айтарлы� дегенмен, шетелден келген миссионерлер осы 70 пайыз м�сылмандарды� ішінен �з ы��айына �арай бейімдегісі келмейді дейсіз бе? Б�л туралы «Н�р Аста-на» апталы�ында «Иесіз елді Ехоба билейді»(№13, 4.04.2013) деп жаз�ан да болатынбыз. Ендеше, оларды�

жергілікті де�гейден � � і р л і к , республикалы� де�гейге �мтылатыны с�зсіз. Ол шін �атарларын к�бейтуге жанталасып ба�ады.

Сонымен, елімізді� діни картасына �ілер болса�, хал�ы ты�ыз орналас�ан О�тстік *аза�стан облы-сында д�стрлі емес діни бірлестіктерді� де «ты�ыз �оныстан�анын» бай�аймыз. Баптизм, жетінші кн адвентистері, жа�а апостолдар шіркеуі, бахаи сынды бірлестіктер жергілікті жерде �з �ызметін жал�астырып жатыр. *айта тіркеуден �ткен баптизмні� – 11, ехоба ку�герлеріні� 6 бірлестігі осы ��ірде шо�ырлан�ан.

Алматы облысы аума�ында �аза��а аты да, заты да млде тсініксіз ехоба ку�герлері (10), жетінші кн адвентистері (4), методизм(2), кришна санасы �о�амы (1) сынды бірлестіктер тамырын ке�інен жайып жа-тыр.

Жамбыл облысында да д�стрлі емес діндер �з нанымдарын д�стрлі етуге жанталасып �лек. Ехоба ку�герлері (9), баптизм (9), жетінші кн адвентистері (7), жа�а апостолдар шіркеуі, методизм ж�не лютерандарды� бір-бірден бірлестігі бар.

Д�стрлі емес діни а�ымдарды� полигонына айнал�ан айма�тарды� тізімін *ара�анды, Шы�ыс *аза�стан,

2011 жылы «*Р Діни �ызмет ж�не діни бірлестіктер туралы» За�ы кшіне енгеннен кейін іле-шала ел аума�ында �рекет ететін діни бірлестіктерді �айта тіркеуден �ткізу нау�аны �ызып сала бергені м�лім. Жыл�а жуы� жал�ас�ан шарадан кейін жа�а за�ны� та-лабына жауап бере алма�ан а�ымдарды� �арасы сейілгені к�пшілік к��ілге міт �ялатты. 4551 діни бірестікті� біразы сзгіден �те алмай, 3088-ге азайыпты.

Cділет министрлігіні� а�парына сенсек, �айта тіркеу шарасынан кейін евангелиялы� ба�ытты �станатын пресвитеранды� шіркеулерді� саны – 229-дан 55-ке, жа�а апостолдар шіркеулері – 47-ден 8-ге, інжілдік лютеран шіркеулері 32-ден 13-ке �ыс�ар�ан.

Дін істері агенттігінен алын�ан ресми а�парат�а иек артса�, ел хал�ыны� 70 пайыздан астамы – ис-лам дінін, 26 пайыздан асатын б�лігі – христиан дінін �станады, протестантты� ба�ытта�ы а�ымдар�а мойынс�н�андарды� лесі 1 пайызды ��райды. Ислам дініндегілерді� к�птігі �уантады, �рине. Алайда, сырт�ы

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылwww.nurastana.kz

9ИМАН

ам – 64

Ислам – 77 Ислам – 93

Ислам – 189

Ислам – 7

Ислам – 122

Ислам – 388

Ислам – 28

Ислам – 266

Ислам – 670

авие – 24Православие – 14


Православие – 4Православие – 4








Иудизм – 111




Бахаи – 1

Бахаи – 1

Кришна – 1

Буддизм – 1

Бахаи – 1



атолик – 18


Бахаи – 1

– 12




Лютеранды� – 1Лютеранды� – 1

ранды� – 1



ие – 18

1




Методизм – 1




Меннонит – 1

– 1





а ку�герлері – 8


ерлері – 6

– 1



Жа$а апостолдар шіркеуі – 1





Жетінші к%н адвентистері – 2





нші к%н адвентистері – 1




нші к%н адвентистері – 1




Иудаизм – 1

Кришна – 1


Бахаи – 1

Кришна – 1


Мормондар – 1

Кришна – 1

Кришна – 1

Бахаи – 1

Кришна – 1

Мормондар – 1

«Біздерде мынадай бар, мынадай бар...»бар, мынадай бар...»

Солт�стік аза стан, А мола, Батыс аза стан

облыстары жал�астырады. а р а � а н д ы , � с і р е с е е х о -

ба ку�герлері(8), жетінші к�н адвентистері(7) �шін « олайлы» "#ірге

жатады. Жа#а за# бойынша, жергілікті жерлердегі

діни бірлестіктер кемінде 50 адамны# баста-масымен, "#ірлерде 250 адамны# олдауымен

%рылу�а тиіс деген талап ойыл�ан-ды. Жер-жерде жымыс ы ойларын ж�зеге асыруды жоспарла�ан бірлестіктерді# бірталайы осы талапты# �десінен шы�а алмасын сезіп, министрлікке %жат тапсыруды ж"н деп таппапты.

Алайда, за#ны# талабы к�шейсе де, діни бірлестіктерді ауызды тау�а ау ары жеті#кіремей жат ан жайы бар.

Біріншіден, деструктивті, я�ни, ел арасына іріткі са-лушы, пи�ылы б"лек %йымдарды# «бізді тіркеуден "ткізі#із» деп тиісті органдарды# табалдыры�ынан "здігінен аттамайтыны т�сінікті.

Екіншіден, жа#а за#ны# елегінен "те алмасын білген а�ымдар атауын "згерте салып, б�з-бая�ы ызметін одан �рі жал�астыру�а к"шкен. М�селен, Дін істері агенттігі ызметін шектеген саентологтар б�з-бая'ы �алпында сайран салып ж%р. «Ба�ыт�а бастайтын жол» деген оптимистік атты та$да'ан саентологтар�а жа#а за# тыйым сала алмай отыр.

«Б%лт бол�ан айды аш ан, М%нар бол�ан к�нді аш ан, М%сылман мен к�уірді#, Арасын б%зып дінді аш ан» азту�ан жырауды# б�гінгі %рпа�ы �шін аты-заты мы# %был�ан а�ымдарды# ішінен асыл дінді ажырату о#ай�а т�спейтіні аны . Ендеше, діни карта�а та�ы бір м�рте назар аудара отырып, рухани санамызды сергек %стап, рухымызды биіктету жа�ынан атадан бала�а дейін, мемлекеттен мектепке дейін ерекше м�н беру керек-а !


Беттерді әзірлеген Арнұр АСҚАРАбай АСАНКЕЛДІҰЛЫ

АСТАНА ҚАЛАСЫ

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ

10www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылТАҒДЫР

Т а � д ы р д ы � ж а з у ы ш ы � а р , аршадайынан дизайнер болуды а�са�ан �лияны� ма�дайына бас а маманды ты� иесі болу б�йырыпты. Дегенмен, бала к!нінен а�са�ан м�ратына жетуді ма сат еткен �лия М�рат ызы:

–Былтыр анамны �зілген ал�асынан �ал�ан монша�тарды �йден тау-ып ал�анда, «осыдан неге жаасын жасамас�а?» деген ой туды. Бас-ая�ы 1-2 са�атты ішінде т�рлі-т�сті монша�тардан ��рал�ан ал�а жасап шы�тым. �уан�аным-ай! Тырна�алды �шекейімні с�тті шы��анына емес, шындап кіріссем, �олымнан б�ріні келетініне к#з жеткіздім. «К#з – �ор�а�, �ол – батыр», осылайша дарынымды дамыту�а ден �ойдым, – деп а�ынан жарылды.

Бірте-бірте оны� олынан шы ан ал а�а �ана емес, сыр�а мен ж!зіктерге �рбылары ызы�а бастайды. $неріні� %рістеуіне осы іспен ш��ылданатын Н�рия Тар�ылова есімді шеберді� де себепкер бол�анын айта кеткен л(зім. Сондай-а , �аламтор беттеріндегі к(сіби мамандарды� берген а ыл-ке�естеріні�

Әлияның әсем әлемі

де к%мегі бол�анын (�гімелеген �лия к%п �замай бос уа ытын зергерлікке арнап, екі-!ш айда осы %нерді� ыр- сырын ме�геріп !лгергенін айтады.

–Шыны керек, басында киетін к#йлектерімні т�сіне с�йкестіріп жаса�ан ал�аларымды #зім та�ып ж�рдім. К#п уа�ыт #тпей, к#рші �ыз-келіншектер мен �ріптестерім б�ны �айдан ал�анымды с�рап �оймасы бар ма?! Олар�а м�ны #зімні ж а с а � а н ы м д ы а й т � а н ы м м е н , е ш � а й с ы с ы с е н е �оймады. Содан со �р�айсысына бір-бір ал�а жасап беріп, с#зімні шын екеніне к#здерін жеткіздім. К е й і н � � р б ы л а р ы м ал�а�а �оса, тап сон-дай монша�тан сыр�а мен ж�зік жасап беруімді #тінді. Тапсырыс берушілер а�ысын т # л е й т і н і н а й т ы п , о с ы істі орта жолда �алдырмау керектігіме кеес берді, – дейді

�лия. О н ы � о л ы н а н ш ы а н

б�йымдары к%пшілік тарапынан !лкен ызы�ушылы ту�ызып, са-тып алушыларды� атары к%бейеді. Айналдыр�ан 2-3 са�атта ал а ж(не о�ан с(йкес сыр�а мен ж!зік жасайтын шебер ызды� (шекей б�йымдарыны� ба�асы

– 600-4500 те�ге аралы�ында. $з кезегінде зергер о�ан ажетті

монша тар мен тастар�а �аламтор ар ылы тап-сырыс береді. $нер иесі

облысты «Жанны� шы�армашылы�ы – тынышты (лемінде» атты шы�армашылы ж � м ы с т а р бай ауында 1-орын�а

ие болыпты. М�ны� с ы р т ы н д а б і р н е ш е

алалы жарыстардан ж!лдемен орал�ан �лия ке-

лешекте халы аралы де�гейдегі сын�а атысып, ба�ын сына�ысы

келеді. $нерге бейімі бар кейіпкеріміз

«(р адамны� %зіне т(н м��ы болады»

Ақтөбелік Әлия Бодықова он саусағынан өнер тамған шебер болуды бала күнінен армандапты. Әлияның сол тілегі орындалып, бір жылдан астам уақыттан бері ол әшекей бұйымдарды жасаумен ай-налысып келеді. Азғантай уақыттың ішінде оның тұрақты тұтынушылары да қалыптасып қалды. Есепші бо-лып жұмыс істейтін Әлия қолы қалт еткенде зергерлікке ден қояды. Жастайынан есту қабілетінен айырылған ол есепшілік пен зергерлік өнерді қатар алып жүр.

Өмірге ғашық қайсар қызОн екі мүшеміз сау бола тұра, кейде өмірге өкпелеп, тағдырымызға налып жататын кездеріміз болады. Сондайда мүмкіндігі шектеулі жандардың бойындағы өмірге деген құштарлықты көріп қайран қалып жататынымыз бар. Олардың ішінде аяғының башайларымен сурет салатын, керемет ән салатын, он саусағынан өнер тамған жандар аз емес. Соларға қарап, адам мүмкіндігінің шегі жоқ екенін амалсыз мойындайсың.

Бізді� б!гінгі кейіпкеріміз де екі олынан айырылса да, бойында�ы айсарлы�ын жо�алтпа�ан %жет ыз.

�йгерім Бибатырова 13 жасында далада ойнап ж!ріп, темір жолды� ток желісіне шырмалып ал�ан кептерді к%ріп, �рбыларымен бірге оны �т арма болады. 8олдарына �зын темірді алып, �сты� ая�ына байлан�ан сымды !зіп !лгергенде, темір жо�ары кернеулі ток а тиіп кетіп бірден !ш « �т арушыны» �шырып т!сіреді. Ток %ткен темір олында алып кеткендіктен, �йгерім тым ауыр жара ат алды. Аурухана�а жеткізілген со� д(рігерлер оны� екі олын білек т�сынан кесіп тастау�а м(жб!р болады.

8айсар ыз олынан айырыл�анымен, «м!мкіндігім шектеулі» деп арап отырмай, мектепте о ып ж!ргенде-а саба�ымен бірге компьютерді де жа сы ме�геріп алады. �йгерім алдымен М.�уезов атында�ы О�т!стік 8аза стан мемлекеттік университетінде инженер-технолог, кейін Шымкент �леуметтік-педагогикалы университетінде информатика п(ніні� м��алімі маманды�ын алып шы�ады. Б!гінде О�т!стік 8аза стан облысты м!гедектерді о�алту орталы�ында емделушілерге компьютерден саба береді.

–2009 жылы екінші курста о ып ж!ргенімде таныс достарым «8 наурыз�а осы жерде концерт оямыз, сен де келіп тамашалап кет» деп ша ырды. $зім секілді ыз-

жігіттерді� (н айтып, би билегенін к%ріп, «орталы ты� директорына барып, м!гедек жандар�а компьютерден д(ріс берсем» деген %тініш айттым. Ол кісі бірден келісіп, сол к!ннен бастап орталы та ерікті ызметкер болып ж!рдім. �р келгенімде о�ам�а пайдамны� бар екенін сезініп айтатын едім, – дейді �йгерім.

О уды бітірген со� орталы ты� жа�а басшысы Мыр-захан Керім�лы �йгерімні� арым- абілетін к%ріп, оны абылдау б%ліміне ызметкер етіп ж�мыс а алады. Кейін орталы та м(дени іс-шараларды �йымдастырушы бола-ды. Іс-шаралар�а сценарий жазып, (н айтып, концертті ж!ргізіп, режиссерді� де міндетін ат арады.

– 8олымды к%ргенде к%пшілік мені еште�е жасай алмайды деп ойлайды. Біра , мен осы олдарыммен жа-замын да, сызамын да, компьютерде де ж�мыс істеймін. Ал�ашында «к%шедегілер неге ма�ан арай береді?» деп ренжісем, «себебі, сен ханшайымсы� �ой» деп анам алдар атып оятын. Содан кейін !немі %зімді ханша-йым сезініп, к%тері�кі к%�іл-к!йде ж!ретінмін. Кейде пенде бол�ан со� ж!регімізді жаралап алатын кездер де болады. Біра (кемні� «$мір не сенімен, не сенсіз %теді. �рине, сенімен %ткені жа сы» деген с%зі мені� %мірлік �станымыма айналды. $мір андай болса да, мен оны с!йемін.

�йгерімні� ал�а ой�ан ма саты к%п. 8азір м!мкіндігі

дейді. С(би кезінен �ла�ы нашар еститін �лияны� с%йлеу абілеті де б�зыл�ан. Есейе келе денсаулы�ында�ы а ау !дей т!скен со�, ата-анасы оны арнаулы мектепте о ытып, логопед-мамандарды� к%мегіне ж!гінеді. Тек сурдо-аппаратты� к%мегімен аздап естуге м!мкіндік ал�ан. Айтайын деген ойын ишарамен немесе а�аз�а жазу ар ылы жеткізсе де, б�л жа�дай оны� арнаулы білім алуына кедергі келтіре алмады. А т%бедегі кооперативтік колледжде бухгалтерлік маманды ты� ыр-сырын ме�герген �лия бір айды� ішінде ж�мыс а орналасты. Т%рт жыл-дан астам уа ыттан бері жекеменшік компанияны� аржы б%лімінде ызмет ететін ол:

–Ал�ашында �иын�а со��аны рас. *йткені, к#кейімде т�р�ан ойымды жанымда�ылармен б#лісе алмаймын. Б�дан ас�ан �андай �иынды� бар десеізші! Дегенмен, «бас�а т�ссе – баспа�шыл» деген рас екен, б�ріне де �йренесі. Ж�мысым жеіл деп айта алмаймын, бастысы, #зіме �найды. 0ріптестерімні к#мегі де к#п тиді. Мені жа�дайымды біле т�ра, ж�мыс�а �абылда�ан басшылы��а да ал�ысым шексіз, – дейді.

Он екі жасында (кесінен айырыл�ан �лия б!гінде анасы ж(не ызымен бірге т�рады. Жолдасымен д(м-т�зы жараспа�анын �ана айтуды ала�ан ол, кішкентайы Заринаны� дені сау болып %сіп келе жат анына ш!кіршілік етеді. «Болаша та жеке %мірімде андай жа�алы ты� болары белгісіз. Бір аны�ы, мен ана ба ытына б%лендім! Мені� (лемімде м(�гілікке тынышты орнаса да, %зіме ол (демі к%рінеді. О�ан ызым мен с!йікті ісімні� (сері мол» дейді айсар ыз. Айбек ТАСҚАЛИ

шектеулі жандар�а арнап компьютер о ыту орталы�ын ашу�а ниеттеніп ж!р. $мірдегі серігін тауып, жа ында отау �р�ан �йгерім ж�мыспен атар !й шаруасына да !лгеріп ж!р. Болаша та ана атанып, перзенттеріні� ма�дайынан с!йсем деген ас а арманы бар.

Бас а т!скен іс, (рине, та�дырды� жазуы. Біра иынды пен к!ресу, оны же�е білу, �лы Абай айт ан на�ыз «толы адамны�» �ана олынан келеді. Айнұр ОҢҒАРБАЙ


ҒЫЛЫМХАЛ

Ержанов тағылымы

«Профессор А.Ержанов ж�не жо�ары мектептегі тарих �ылымы» та�ырыбында �йымдастырыл�ан бас�осу шо�ты�ы биік т�л�а, отанды� тарих �ылымын дамытып, оны" �лтты� м#ддеге �ызмет етуіне #лес �ос�ан Ахмет Ержан�лыны" �ылыми м�раларын саралау�а ба�ытталыпты. Аталмыш шара�а %аз&ТУ ректоры Жексенбек *ділов, %Р &-А академигі С�лтан Сартаев, %Р Т#ркия Республикасында�ы Т1тенше ж�не 1кілетті елшісі Жансейіт Т#ймебаев, �алымны" ж�байы Дина Ж�мабай�ызы �атысты.

–Кеме"гер т�л�а Ахмет Ержанов артына 1лмес м�ра �алдырды. Ол мы"да�ан ш�кіртке �стаз болып, �ылымда 1зіні" да"�ыл жолын сал�ан азамат. Б#гінгі еске алу жиынын 1ткізуімізді" 1зіндік м�ні бар. -алым атамызды" білімділігі, отанс#йгіштігі, е"бек�орлы�ы мен адамгершілігі баршамыз�а #лгі болуы тиіс, – деді бас�осуда с1з ал�ан %аз&ТУ ректоры Ж.*ділов.

А.Ержанов отанды� тарих �ылымыны" дамуына �ома�ты #лес �осып, б#кіл саналы ��мырын жас �рпа� т�рбиесіне арна�ан болатын. Сондай-а�, �аза�станды� техника ж�не гуманитарлы� салада�ы зиялыларды" �алыптасып, дамуы жолында тынбай е"бек етті.

Жиын барысында &лы Отан со�ысыны" ардагері, к1рнекті �алым атында�ы о�у-�дістемелік б1лмені" т�сауы кесілді. Ш.У�лиханов атында�ы Тарих ж�не этнология институтыны" мамандары баяндамалар о�ыды. &лы �стазды" к1зін к1рген �алымдарды" ба-сын �ос�ан конференцияда %аза�стан тарихы сынды гуманитарлы� п�ндерді" жо�ары о�у орындарында о�ытылу ж#йесі тал�ы�а т#сті. Жұлдыз БАҒАШАРОВА

Жуырда Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінде Ахмет Ержановтың туылғанына 90 жыл толуына орай республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті.

Идеясын қорғай алғандар ұтты

Биыл конференция�а Т�жікстан, Польша, Ресей елдері 1кілдері де �атысты. Жас �алымдар 1здеріні" 1нертабысты� идеяларын �сынып, заман талабына сай бірлесіп іс-�имыл жасау ж1нінде келелі ке"ес ж#ргізді. %�рылтайды" ма�саты студенттерді" �ылыми белсенділігін арттыру, оларды �азіргі заман�ы �ылымны" 1зекті міндеттерін шешуге тарту ж�не т#рлі елдер мен �алаларда�ы жас �алымдарды" �ылыми байланыстарын ны�айту еді.

Айта кету керек, �ылыми шара – университет 1міріндегі елеулі о�и�а. Жас �алымдарды" м�ндай кездесулері дер кезінде �ол�а алын�ан іс екенінде дау жо�. -ылым жолында�ы жастар ел �ылымыны" болаша�ына #лес �ос�ылары келеді. Жас �алымдар мен оларды" �ылыми �ызметі ж�не конференция барысы туралы экономика �ылымдарыны" докторы, М.В.Ломоносов атында�ы М�скеу мемлекеттік университеті %аза�стан филиалыны" директоры, «%аза�стан ж�не Ресей дамуы стратегиясын ж#зеге асыруда�ы экономика �ылымыны" ролі» атты сек-ция жетекшісі Александр Владимирович Сидоровичпен ой б1лістік.

–Александр Владимирович, �аза�стан мен Ре-сей �ылымын дамытуда жастар �андай роль ат�арады?

– Жастар �ылымды дамытуда шешуші роль ат�арады. ?йткені, олар – �ылымны" келешегі. Біра� �ылымда �у бастан 1зі"ді на�ты а�и�атты іздеуге, зерттеу ж#ргізуге #йретсе" �ана биіктерге жетуге болатынын есте �стау керек. Ізденісті �дайы н�тижеге айналдыру�а тырысу керек. Я�ни, белгілі бір проблемаларды шешу бойынша �ылыми ма�саттар�а жету �ажет.

–�ылыми зерттеулер н тижелеріні� б рі бірдей мой-ындала бере ме?

– Конференцияны" ма"ыздылы�ы сонда, ол м�ндай н�тижелерді жариялы т#рде к1рсетуге м#мкіндік береді, сол ар�ылы мойындау�а болатын, болмайтын н�тижелер ай�ындалады. М�ндайда #здік �ылыми жетістіктерді" 1зі бірден мойындала �оймайды. Біра�, адам табанды болса, 1з идеясын �ор�ай алса, уа�ыт тиімді роль ат�арады. Конференцияны" ма�саты жастарды �ылыми шы�армашылы��а ояту �ана емес, оларды 1з зерттеулеріні" �орытындыларын �ор�ай білуге, т#рлі ЖОО-да�ы �ріптестеріні" �ылыми ізденістері мен 1з ізденістерін салыстырып, 1лшем жасай білуге #йрету болды. Біз б�л ма�сат�а жеттік деп ойлаймын.

– Зерттеуді� ай�ын іс ж�зіндегі �"ндылы�ын к#рсету �аншалы�ты ма�ызды?

– -ылымда �алымны" т�жірибелік м�ні бар �орытынды

жасауы ма"ызды. Біра�, б�л іс ж#зіндегі ма"ыздылы� 10-20 жылдан кейін к1рінуі м#мкін. Б�ны" бір мысалы – е"бектері к1п жыл 1ткен со" ба�аланып, марапатта-лып жататын Нобельдік сыйлы�ты" лауреаттары. Я�ни, ма"ыздылы� белгілі бір уа�ыт 1ткен со" к1рініс береді. Б�л е" алдымен іргелі �ылымда бай�алады. Алайда, т�жірибелік проблемаларды шешу міндеті �ойыл�ан �олданбалы �ылым да бар.

–«Ломоносов 2013» конференциясын �алай ба�алайсыз?

– Конференцияны бір с1збен о�и�а деп ба�алау керек. Ол біз жылда к#тетін, жылда бізді �уаныш�а б1лейтін о�и�а. *рине, онда 1з идеяларын �сыну�а жа�сы м#мкіндікті пайдаланбай, жай �ана ты"даушы болып отыр�андардан белсеніп шы�ып, топ алдында �ылыми е"бегін �ор�а�андар �тты.

– Сізді�ше �ылыми жобалар �"рылымы �алай болуы керек? Зерттеу ж"мыстарыны� тезистерін о�ы�анда неге к#�іл аударды�ыз?

–Тезистерді о�ы�анда мына м�селелер басты назарда болуы тиіс: *р �ылыми ж�мыста белгілі бір ше"бердегі дерекк1здер мен материалдар болады. Б�л мынаны білдіреді. Біріншіден, жа"алы� ашу #шін осы ба�ытта �азіргі кезде не істелініп жат�анын білу керек. Екіншіден, белгілі бір айма�ты� проблемаларды шешуге, �азіргі заман талабына сай келетін на�ты м�селелерді та"дай білген ж1н. Б�л сипат барлы� �ылыми е"бектерде бар. Кейбір ж�мыстарда зерттеу проблемалары пікірталас�а ��рыл�ан, �ылыми айналым бойынша материалдар т#гел пайдаланылма�ан. *рине, біз студенттерді" �ылыми идеяларын ке"інен танытып, басып шы�ару жа�ын ойла-стырамыз. Тезистер жеке жина� болып ��растырылады. С1йтіп, студенттерге 1здеріні" �ылыми ж�мыстарыны" ресми ��жаты ретінде 1мір бойы �алатын жарияланымдар басылады.

* * * Студенттер мен магистранттарды", жас �алымдарды"

«Ломоносов-2013» атты халы�аралы� �ылыми конферен-циясы Л.Н.Гумилев атында�ы ЕМУ-де салтанатты т#рде �орытындыланды. &йымдастырушылар студенттерді" сан алуан зерттеулері 1зіндік �ылыми к1з�арастары мен ойлары то�ыс�ан #йлесімділікті" к1рінісіндей бол�анын, оларды" �ылым�а �адам басу�а деген �мтылысын атап к1рсетті. Ерекше �ызы�ты е"бектер мен �ылыми жобаларды" авторлары ма�тау �а�аздары мен ба�алы сыйлы�тар�а ие болды.

Ирина ТАЛЬКО

М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті Қазақстандағы филиалында студенттер мен магистранттардың, жас ғалымдардың «Ломоносов-2013» атты халықаралық ғылыми конференциясы болып өтті. Бұл осымен тоғызыншы рет өткізіліп отырған шара және оған қатысушылар саны да жылдан-жылға артып келеді.

Қытайдағы студенттер құрылтайы

Жуырда ҚХР Шанхай қаласында ҚР Президентінің «Болашақ» халықаралық стипендиясының 20 жылдығына орай Қытайда білім алып жатқан қазақстандық студенттердің ІІ құрылтайы басталды. Бірнеше к#нге жал�асатын іс-шараны" 1туіне

%Р Білім ж�не �ылым министрлігі, «Халы�аралы� ба�дарламалар орталы�ы» А% мен «Bolashak students in China» студенттік �йымы м�рынды� болып-ты. Жиында %ХР-да�ы %Р елшілігі, «Болаша�» �ауымдасты�ы, А%Ш, %ытай, Еуропа, Азия ж�не ТМД елдеріндегі студенттер �йымы 1кілдері бас �осуда. Сондай-а�, %Р Президентіні" «Болаша�» стипендиясы таныстырылатын 9-шы Халы�аралы� білім форумы мен к1рмесіні" барысында келісс1здер ж#ргізіліп, ма"ызды м�селелер тал�ыланады деп к#тілуде. Әйгерім АМАНЖОЛОВА

12www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылСЫРЛАСУ

Ол автобус�а кіріп, орта т�стан орын алды. Алда бір топ �ыз отыр екен. �здері жап-жас, с�п-с�йкімді. �лденеге м�з болып, к�лісіп, бізді к�рді!дер ме деген-дей, жан-жа�тарына �арап �ояды. Б�л оларды! �р�айсысына кезек-кезек к�з тастап, іштерінен біреуін �зіне та!дай бастады. «И�, �не біреу, шетте отыр&аны с�лу екен, сол – менікі». Ол «�зіні!» �ызына �айта-�айта жалта�тап �арай берді.

Кенет к�здері мен к�здері �шыраса кетті. Б�л к�зін алмай �адала �арап еді, анау да к�зін тайдырмады. Біраздан кейін та&ы да к�здері т�йісті. Б�л жолы �ыз болар-болмас жыми&андай болды. Содан �рі к�з�арас ар�ылы �за� �!гіме басталды.

К�зді тек к�ру �шін жарал&ан деу �андай �ш�ары пікір десе!ші?! К�з е! алдымен с�йлеу �шін жарал&ан. Тіл жетпейтін н�рселерді тек к�збен &ана айту&а болады. /андай &ажап сезімдер бар к�з�араста?! К�зді! жанары адамны! жан д�ниесіні! е! тере! т�кпіріне бой-лайтын лазер с�улесі іспетті. Тіпті му-зыкадан да м�ндай л�ззат ала алмайсы!. Музыкада �алайда �р�алай т�сінуге болатын бейм�лім т�сініксіздік бар. Ал м�нда б�рі ап-аны�. Б�рін де жаны!мен �апысыз �&асы!.

Джаконданы! болар-болмас жыми&ан к�з�арасына б�кіл жер бетіндегі халы�тарды! ��марта �ара&анына �анша &асыр?! Ал мынандай �нсіз �!гімеде

�аншама Джаконданы! к�з�арасы жа-тыр. Ондап, ж�здеп... К�зі!е к�зі т�скен кезде б�кіл сана-сезімі! от тиген �аудай лап етіп шы&а келеді. Сол ішкі �ртті! �ызуынан �апелімде �ызарып кетесі! де, біра� соны! �зі ж�регі!ді �лдебір �уаныш н�рына б�лейді. /ай с�з, �ай музыка осындай жал&ыз секундта жаны!ны! астан-кесте!ін шы&ара алады? Жо�, к�з к�руден б�рын, мені!ше, е! алдымен с�йлесу �шін жарал&ан.

Сонымен, �!гіме �за��а созылды. «Сіз ма&ан �найсыз». «Мен бе?» «И�, сіз. Ал мен ше?» «Сіз де �нап т�рсыз». «Рас па?» Осы кезде оны! к�лім �а��ан жанарында&ы с�улені! �серін «рас» немесе «и�» деген т�кке т�рмайтын с�здерді! ма&ынасы бере алмайды. Ол �шейін проза.

Ал к�з�арастан тара&ан отты леп жаны!ды шарпы&анда бірінші сезері! – алып �аш�ан та&атсыз шатты�. Оны таратып айту �шін т�тас бір роман немесе симфония жазу керек.

�стіп отыр&анда о! жа&ы!нан �лгіден де &ажап с�лу �ызды! отыр&анын к�ресі!. Бір к�ргеннен арбаласы!. Апырым-ай, бері �араса екен, бір-а� рет, бас�а т�кті! �ажеті жо�. Ал анау �арамайды. Ол �арама&ан сайын ��марлы&ы! арта т�седі. Ал&аш�ы &ашы&ы!ды �алай �мыт�аны!ды сезбей де �аласы!.

Кенет... О, жаса&ан, �лгі с�лу б�&ан жалт �арады. Мынау талып �ала жазда-ды. /андай &ажап к�здері! Тере! ойлы.

Т�нжыра&ан. Т�псіз т�!&иы�. С�л-п�л та!ыр�а&ан кейіппен б�&ан �адала �арап т�р. Біраздан кейін та&ы да солай �арады. Ойпырым-ай, �мірде м�ндай ба�ыт бо-лады екен-ау! /андай с�йкімді, �андай �демі! �неки, к�з�араспен тілдесуге де кет �рі емес секілді. Жанарымен жай сипап �ткеніні! �зі неге т�рады!.. /андай сабырлы, �андай т�ра�ты! Т�сінемісі! мені! к�зімдегі ынтызар тілекті? 6&амысы! ж�регімді? Сенімен д�л осылай к�збен аймаласып, &�мыр бойы отыра беруге дайынмын. Сеземісі!

Аялдамадан аялдамаға дейін

Бақыт деген...

Біра� б�рімізді! де ба�ыт дегенні! не екенін тап басып танып, оны! не екенін айтып бере алмайтынымыз та&ы да а�и�ат. «Ба� – байлаусыз, ба�ыт – т�ра�сыз» деген с�з бекер айтылмаса керек. Кейде ба�ытты с�л н�рседен �ркіп кететін ��с па екен деп те �аласы!. Басы!а бір рет �онып, �уаныш шуа&ын сыйлайды да �шып кетеді. Сені! басы!а �айта �онуы да, �онбауы да ы�тимал. Дегенмен оны тап�андай болып, сол ба�ытты! «фор-муласын» аны�та&андар да бар. Б�збіреулер адамны! ба�ытты болуы 5 н�рседен т�рады деп есептейді. Олар: денсаулы�, махаббат пен отбасы, достары, байлы� пен бедел ж�не �ызмет. Міне, осыларды! б�рі сай болса, адам ба�ытты-мыс. Бірінші байлы� – денсаулы�. Ра-сында да, денсаулы&ы! сыр бергенде к�п д�ниені! к�к тиынды� ��ны �алмайды. Барлы� адам �шін отбасы, оша� �асы, тума-туыс, дос-жаранны! орны б�лек. Пенде баласыны! адам болып �мір с�руі �шін жа�ын жандарыны! жан жылуы ауадай �ажет. Адамны! к�ні адаммен. Ал, махаббат – �лкен �!гіме, таусылмайтын

Жарық дүниеге келген жұмыр басты пенденің барлығы да бақыт іздеп өтеді өмірден. Алла сезімтал жүрек берген соң өз бақытымызды тезірек тапқымыз келіп тіршілікте тыным таппаймыз. Біреуіміз оның сәулесін көргендей болсақ, екіншілеріміз оны көруге зар болып, өмірдің базарынан жылап қайтып жатамыз.

ертегі. Тек, оны! баянды бол&аны &анибет, �йтпесе ол адам&а керісінше �асірет шектіруі м�мкін. Пенде бол&ан со!, д�ниені! �ызы&ына алданып, байлы�, бедел мен мансап іздейтініміз де рас. �з-�зімізді к�рсетуге, ж�ртты! к�зіне т�суге тырысамыз. �йтсе де, жо&арыда айтыл&ан бес н�рсені! барлы&ыны! да бір адам&а б�йыруы да екіталай. Тіпті, осыны! б�рі бол&ан к�нні! �зінде пенде баласы �зін «ба�ытты» санай ма? /алай десек те �ркімні! ба�ыт туралы �з т�йгені бар. Дей т�рса� та б�ріміз де �мір бойы іздейтін, біра� не екенін айтып бере алмайтын ба�ыт дегеніміз не осы? Ал, сіз ба�ыт дегенді �алай т�сінесіз, замандас?! Дана ЖҮНІСБЕКОВА

Сағыныш Кімді с�йдім, д�л осылай белгісіз, Са&ан деген са&ынышым сенгісіз. Кімді к�ттім, д�л осылай зары&ып, Мекенімнен, мезгіл-айдан жа!ылып.

Кімге осылай еркінсідім, еркелеп, Неге біздер жолы�пады� ертерек? Са&ан &ана арнал&ан ба i!к�рiм? Мойынымнан шешiлмейді ал�а-м�!.

Са&ан &ана жете алмайтын жан екем, Екеумізді! таразымыз ар екен. Екеуміз де екi �йдi! тiрегi, Ж�регiмiз бiзсiз �мiр с�реді.

Та&дыр-Ана, т�сін мейлi т�сінбе, Оны с�йген, бар �ылмысым ішімде. ...�ле! о�ып отырамын а� �ар&а, Са&ынышым сима&ан со! хаттар&а... Динара Мәлікова

Төлен ӘБДІКҰЛЫ – адамның жан әлемін шынайы әрі шебер суреттейтін жазушы. Қаламгердің қоржынында жастар өміріне арналған да біраз шығармасы бар. Біз бүгін суреткердің сондай дүниесінің бірін оқырман назарына ұсынғанды жөн санадық.

осыны? Сезеді &ой, сезбесе осылай �арай ма?Кенет ол �лдебір к�з�арасты сезгендей

болып, басын б�р&анда, �зіне жауы&а �ара&ан мана&ы ал&аш�ы �ызын к�рді. Кін�лап, айыптап т�р&ан к�з�арас. «Т�ра�сыз, опасыз! Сендерді де жігіт дейді-ау». «Мен не &ылдым? Мен жай �шейін �арадым... онда т�р&ан не бар?» деп а�талды б�л. «Жай �шейін» дейді! Жа!а &ана ма&ан �ліп-�шіп отыр еді! &ой. Кешке дейін енді неше �ыз&а осылай �ліп-�шіп с��танар екенсі!? С�йіспеншілікті! не екенін білмейтін к�рбілте топас, зина�ор!»

Б�&ан «зина�ор» деген к�з�арас батып кетті. «Ау, �ойса!шы енді бала&аттамай, мені! зина�ор екенімді �айдан к�рді!? Немене, �стап ал&ан жері! бар ма?» «Оны білуді! �ажеті �анша, к�зі! б�рін айтып т�р. Ал&аш�ы �ара&анда-а� адамды к�зі!мен шешіндіріп, ішіп-жеп бара жатты!. К�зі!нен неше т�рлі �ятсыз сезімдер бай�алып т�рды. Сол аз ба? Бейбаста�, найсап! Сендейлерді о!дырмай жазалау керек. �зі! комсо-молда барсы! ба?»

Б�л комсомолда екенін жасырып �алды. «Оны �айтесі!? Мені комсомол-дан шы&аратындай не істеппін?» «Сен – сат�ынсы!!»

Осылай сал&ылас�ан �рыс-к�з�арас біраз&а созылды.

Б�л не де болса, ал&аш�ысынан ажы-расып болып, екінші &ашы&ына к�з

сал&анда, к�тпеген о�и&адан к�зі к�рмей («тілі байланып» деген ма&ынада) �ала жаздады. �лгі &ашы&ы м�ны! к�зін ала беріп, арт жа�та&ы бас�а біреумен жымы!дасып отыр. Тіпті анда-санда �асын керіп, мекерленіп ша�ыр&андай болады. «О, �ятсыз! Апыр-ау, мынау не деген ж�зі�ара! Тіпті т�!іректе ел бар-ау деп ойламайды. Ау, бері �арашы �зі!».

Анау б�&ан тіпті м�н беретін емес. «Кел, кел ма&ан... Ынты&ып �ліп отыр-мын» дейді. Тек б�&ан емес, артта&ы бас�а біреуге. Енді «опасыз» деген к�з�арасты

�зі �олдану&а м�жб�р болды. «Опасыз сай�ал!» Анау осыны сезіп �ал&андай б�&ан жалт �арады. Біра� танымайтын адамдай, тіпті бірінші рет к�ріп т�р&андай �арайды.

�зіні! �ателігін сезген ол енді ал&аш�ы �ызынан кешірім с�райын десе, ол т�сіп кетіпті.

А�ыры �ара�ан басы �зі де т�сті ав-тобустан.

Далада сіркіреп жа!быр жауып т�р екен. «�мір деген осы екен &ой» деді ол к�рсініп.


ШАБЫТ

ЕЛ мен ЕЛЕСЕЛ мен ЕЛЕС(Соңы. Басы өткен нөмірлерде)

ОЙДЫҢ ӨЛУІ

Ол б�гіннен бастап ойлануды м�лде до�ару�а шешім �абылдады. Енді ойлан-байды. Басына �редік ой келе бастаса, дереу �ркітіп жіберіп отырады. Расында да, осы ой деген п�лекетті� пайдасынан зияны к#п екен. Ой�а берілем деп к#рмегені жо�.

$небір кезде жап-жа�сы �ызмет істеп ж�рген болатын. Басты�ы да мейірімді, ибалы кісі еді. Б%ны сыйлайтын. Тапсыр-малар беріп, #зіне жа�ын тартып, с#йлесіп ж�ретін. Сол азаматпен ая� астынан сыйласты�ын жо�алтып алды. (алай дейсіз бе?

Бір к�ні басты�ы жиналыс ашты.- Ж%мысты жа�сартуымыз керек, – деді

ол. – Мына т�рімізбен елді� со�ында �алады екенбіз. Кімде %сыныс бар?

Ешкім �ндемеді. Б�рі т#мен �арап, жер ш%�ып отыра берді. Б%л шыдай алмады.

- Мен с#йлейін, – деді.- Ал, с#йле.- Айтсам, бізді� б#лімде е�бекті ба�алау

жа�ы д%рыс емес. Ж%мысты ынты-шынтысымен істейтін де, кержал�ау да бірдей жала�ы алады...

- Е-е, сені� ойы� �ызы� екен, – деп, басты�ы б%ны #п-#тірік �олпаштап �ойды. – Ал, сосын... сосын не бай�ады�?

- Бізде шынды� айтыла бермейді. Б�ріміз #тірік с#йлеуге �йреніп ал�анбыз.

- Та�ы не айтасы�?- Лауазымды да �айта �арау керек. 1з

орнында отырма�андар #те к#п...Осы жерге жеткенде басты�ы ашу

ша�ыра:- Жетер енді! – деді. – Сен #зі� не деп

б#сіп барасы�? Сонда мен жаман басшы бол�аным ба, а?

- Жо-жо�, олай емес, – деп, б%л �ипа�тап �алды. – Мені� айтайын дегенім...

- Айтпай-а� �ой, ойы� белгілі болды, – деп, басты�ы кесіп тастады. – Сені� басы�да�ы �ы�ыр ойды д�зеу керек екен �уелі...

Жиналыс осымен ая�талды.Б%л жал�ыз #зі �алды. Б�рі бет-бетімен

тар�ап кетті. Жанында ешкім де �ал�ан жо�...

Міне, сол к�ннен бастап б%л к�ндіз-т�ні #зін кін�лаумен келеді. Жо�, #зін емес, д%рысы – басында�ы ойды...

«(айдан �ана келе береді екен!» деп �амы�ады. «Ма�ан сондай ойды� т�кке де �ажеті жо�. Сонда да мазалай беретіні несі!...»

«Жетер!» деді сосын #зіне-#зі зеки с#йлеп. «Осы �инал�аным да жетер. Енді ой атаулыны к#міп тастаймын. Ойды #лтіремін...»

Ол осылайша #з ойын жерлеп тастады.Содан бері ойлануды �ой�ан. Кім не айтса

да б%�ан б�рібір. К#пшілік ж#н десе – ж#н, жо� десе – жо�! Не айт�ысы келсе де, �уелі #згені� аузына �арап алатын болды...

* * *М%ндайда �аза� былай депті: «Ма�саты

жо� – ма�ызсыз #мір с�реді.»Ал Елес айтады: «Жалта�ты� та

жа�ымпазды�».

Жолтай ӘЛМАШҰЛЫ

МИРАС МҰҚАШЕВ 1985 ЖЫЛЫ АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА ДҮНИЕГЕ КЕЛГЕН. ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ЖУРНАЛИСТИКА ФАКУЛЬТЕТІН БІТІРГЕН. «ЖАС ТОЛҚЫН» ТОПТАМАСЫНА ӘҢГІМЕЛЕРІ ЕНГЕН. РЕСПУБЛИКАЛЫҚ «7 АРНА»-НЫҢ «НЫСА-НА» ҚОРЫТЫНДЫ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ АЛМАТЫДАҒЫ ЖӘНЕ АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТІЛШІ-РЕДАКТОРЫ. ЖАҚЫНДА «ЖА-ЛЫН» БАСПАСЫНАН «АҚ ШАҒАЛА» АТТЫ ТҰҢҒЫШ ӘҢГІМЕЛЕР ЖИНАҒЫ ЖАРЫҚ КӨРДІ.

Бейтаныс арудың әні(��гіме)

Алматы к#шелеріндегі жер асты #ткелдеріні� б�рі дерлік жайма базар болып кеткен. Ж�не �лде�ашан музыканттар мен �айыршыларды� да жайлы мекеніне айналып �лгерген. Абылайхан да��ылы мен Гоголь к#шесі �иылысында�ы #ткелде т%ратын бірталайы ж%мыс�а келе жатып к�нде кездесетін бол�анды�тан к#зтаныс, ж�зтаныс. $сіресе, �айыршы бай�%стар со-надайдан к#кесін к#ргендей т%ла бойы�а тілемсектене �арап, �албала�тап �алады. К#пшілігі тірлік тезіне т#теп бере алма�ан сорлылар. Талай шарболаттай азаматтарды �а�ба�ша �а�па�ылда�ан та�дырды� с%рапыл тол�ыны м%ндай м�скіндерді �айтсін. Бір с�т #зі�ді осыларды� орнына �ойып к#рсе�, бойы� тітіркеніп, тіф�-тіф� деп іштей т�убе�е келіп, б%л арадан дереу %зап кетуге асы�асы�.

Бірде б%л жерге б#тен бір �айыршы келді. Отыз бес-тер шамасында�ы жігіт. Алдында троллейбус ішінде кондуктормен т�жікелесіп, атты-б%ттылап айтысып, ж%ртты� ж�регін айнытып келе жат�ан. Енді белуардан шойырыл�ан кемба�алды� к�йіне еніп, �ос тізерлей, к#рінгенге �ол жайып, м�л�йімсіп отыр.9сті-басы кір. Маск�немдігі сонадайдан-а� к#рінеді.

– Ы-ы-ы-ы! – деп м�шкіл халін т�сіндірген болады.Ая�ан біреулер алдында�ы кішкене �орап�а а�ша

тастай бастайды.Жанынан жа�ындай берген орта жаста�ы бір еркек

�йеліне:– Бірде�е бере салса�шы мына�ан, – деп к��к еткен.– (ойшы. (айтейін деп е� �айда�ы бір ал�ашты!– Мыл�ау �ой бай�%с... К#рмей т%рсы� ба?!Сада�а тілеп отыр�ан ішкішті� юморлы� сезімі

с#нбеген екен, #зіні� �ртістік #неріне риза болып кетті ме, �лде �йеліні� а��арымпазды�ына т�нті болды ма:

– $й, мен с#йлей алмаймын, ей! Ал�аш та емеспін... Ха-ха-ха! – деп �ар�ылдап к�ліп жіберді.

Тура т%сынан #тіп бара жат�ан жетпістердегі бір а�са�ал �лгіні� �рекетіне к�йіп кетті �ой деймін, �олында�ы тая�ымен шірене т%рып к#к желкеден салып �алды.

– 1й, аз�ын! (асиетсіз. Ара��а �айыр с%ра�анша ж�к неге т�сірмейсі�, вокзал�а барып?! (%рт, к�не, �ара�ды! Енді к#зіме т�ссе� басы�ды жарамын. Жо�ал!

«1й, #й!» деп киреле�дей к#теріліп, ба�жа�дап т%ра зыт�ан а�аны� жалтылда�ан табандарын �ана бай�ап �алды�. (орапта�ы «табысын» іле �ашуды %мытпады сабазы�.

Содан бері бірталай уа�ыт #тті, к#рінген жо�. Шалды� тая�ы «ем» бол�ан білем... Жер#ткелде музыканттарды� да т�р-т�рі бар. Небір шеберлері кездеседі-ау, жары�ты�! Саксафондарын сылдырма��а �осып �%й�ылжыт�анда �азіргі айдарынан жел есіп ж�рген кейбір сазгерлер жолда �ала ма деген ой келеді.

Гитараларын да��ырлатып, ыш�ына ай�айлап жас-

тар тобы т%рады. Гармонь, баяндарымен �аза�ты� ке� тара�ан �ндерін шал�ыта тартып орыс шалдары отырады. Музыкалы� сауаттары жо�ары. Шеттерінен п�ле – ж%ртты� осал т%сын жа�сы біледі. Ш�мші (алдая�овты� ата�ты «Ана туралы жыр», «(айы�та» сия�ты �ндерін м#лдірете орында�анда к#�ілі�ді тербеп, �алта�а �алай �ол сал�аны�ды бай�амай да �аласы�. (айран Ш�мші а�аны� �ндері б%лар�а да азы� болып т%р �зірге. Жер асты жолдарында к�мбірлеген домбыра�а да к#з �йренген. Ал�аш к#ше музыканттары шы�а баста�анда �асиетті домбыра т�спей-а� �ойса екен б%л жерге деуші едік. К#п н�рсені� пар�ына бойлай бермейтін �уес�ой орындаушылар оны да �келіп тынды а�ыры. (айтсін, к�нк#ріс.

Жалпы, табыстарыны� �ау�арын кім білсін, му-зыканттар белгілі уа�ытты #зара б#лісіп алатын сия�ты. Орын�а таласып жат�ан ешкім жо�, к�н сайын та�ерте�нен �ас �арай�анша, т#рт-бес ауысым. М%нда еш аспапсыз-а� #ле� айтып «нан» табатындар да бар. Бір к�ні елді та� �алдырып, айдай ару керемет �н сал-ды. Тіпті тамсандыр�аны – б%л бірсыдыр�ы тартымды �о�ыр дауыспен �йгілі �ншілерді� #здері бая�ыдан: «...$н салшы-ай, бір бала» деп б%зып ж�рген #ле�ді «$н салшы-ай бір �ана» деп д%рыс айтып т%р!

Жиырма-жиырма бес жас арасында�ы талдырмаш келген �арак#з. Тал бойында бір мін жо�, %зын �ола� шашын %�ыппен желкесіне т�йіп ал�ан. Алма ж�зі алаб%ртып, �ысылып та т%р�аны бай�алады. Біра� #зіні� #р намысын же�іп, мынандай шешімге келуі #жеттігін де танытатындай. Айнадай жанары жар�ырап, адам�а тіке �арайды. М%ндайды б%рын-со�ды к#рмегендіктен басында а�ырып �ал�андар а�шаны кесек-кесегімен %статып жатты. Ал�ашында б%�ан не жетпеді, басына не к�н туды екен деп мен де тіксіндім. $лде а�шасын жо�алтып алып, жол ж�ре алмай �алды ма?!. Автобус, не троллейбус салондарына кіре салып: «(айырымды адамдар! Опасыз к�йеуім шиеттей балаларыммен тастап кетті. Олар аш-жала�аш. Нан алу�а ж�рдемдесі�іздер!», – деп к�нара сарнап т%ратын арсыздау бір �йелдерді ойлаймын.

Кенет оны� ондай жолды та�дама�анына �уанып кеттім. Т�різі, а�шасын %рлатып ал�ан жолаушы болды-ау. $йтпесе немене... �алтамда�ы бар тиын-тебенді жинастырып, орта жолдан �айта айналып келгенше, ол кетіп те �лгеріпті. Ию-�ию #мірі �айнап жат�ан жер#ткел �а�ырап бос �ал�андай �%лазыдым.

Б%дан да бері талай к�ндер озды, к�ткен ару оралмады. Тек �%ла�та тым алыстан талмаурап естілген �ні �ана �ал�ан. Сол жерден #ткен сайын еле�деймін. Шіркін, сол �арындасым та�ы да тамылжытып �н салса...

$рине, жер#ткелде емес, бас�а жерде, бас�а жа�дайда...

Мирас МҰҚАШЕВ

14www.nurastana.kz

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылНОУ-ХАУ

«Шолпан» көрмеге қатысады

Құлтемір жасау таңсық і с еді . Соңғы жылдары еліміздің кейбір оқу орындарында білім алатын студенттер бұл бағытта тырнақалды туындыларын ұсынып жүр.Алматы халыаралы апаратты технологиялар

университетіні� т�лектері тіпті, былтыр Гонконгта �ткен «Robocon-2012» халыаралы байауына да атысан. �рине, дамы�ан, �ркениетті елдердегі атарластарынан �йренетін жа�ы "лі к�п. Біра м$ны� �зі �лкен саба болды.

&аза «к�ре-к�ре к�сем боласы�...» дегенді тегін айтпа�ан. Техника мен технология саласында�ы �зге елдерді� ізденістері, ашан жа�алытары бізді� жастарымызды� бойында $лтемір жасау�а деген $лшынысты арттыра т�скендей.

Енді міне, «ASTEX-2013» халыаралы к�рме-конференциясында Халыаралы апаратты техноло-гиялар университетіні� (ХАТУ) студенттері «Шолпан» есімді роботты таныстыруды жоспарлап отыр. Робот оз�алады. &ажет болса, мойнын б$рып с�йлейді. Тіпті жымияды да. Бір с�збен $лтемір адамны� с�зі мен к��іл к�йін айна-атесіз айталай алады. Б$л с�з жо, білімді жастарды� �лкен табысы деу керек.

Айта кететін бір м"селе, «ASTEX-2013» халыаралы к�рме-конференциясы, былайша айтанда, (Astana Smart Technologies Exhibition) елордалы озы технологиялар к�рмесі VI Астана экономикалы форумы аясында �теді. Алда�ы 21-22 мамырда $йымдастырылатын б$л шара�а &Р К�лік ж"не ком-муникациялар министрлігі, «Зерде» $лтты инфо-коммуникация холдингі ж"не инфокоммуникациялы технологияны дамыту оры м$рынды болып отыр.

К�рме технологиясы дамы�ан елдермен т"жірибе алмасу�а толы м�мкіндік береді.

– Осы уаыт ішінде жо�ары оу орнына т�спеген бірде-бір ш"кіртіміз жо. Б"рі де �здері ала�ан мамандытар бойынша отанды ж"не шетелдік жо�ары оу орында-рында оып, т�рлі е�бек майданына араласты, – дейді гимназия директоры София �лібаева.

Мектеп басшысы айтса айтандай, гимназия оушылары халыаралы, республикалы жарыстарда, олимпиада-ларда жиі топ жарып, к�зге т�сіп ж�р. Соларды� бірі – Гаухар Зайденова. 11-сынып оушысы ашан жа�алы назарымызды аударды.

Байо�ыр аласында �ткен оушыларды� IX Халыаралы �арышты зерттеулер ж�ніндегі �ылыми конкурсына &азастан, Ресей, �зірбайжан елдерінен 500-дей бала атысан екен. «@арыш "лемін ашамын» атты осы сында азылар аласыны� $рамында негізінен Ресейден келген �арыш саласында�ы �алымдар болыпты. Сол б"секеде зымыранны� жа�а отынын ойлап тапан Гаухарды� ж$мысы ерекше ба�алан�ан к�рінеді.

– Мен «Депрессорлы осындылар синтезі, м$най ж"не м$най �німдеріні� физикалы-химиялы $рылымын жасарту м�мкіндіктері ж"не оларды зымыран отыны �шін пайдалану» деген таырыпты та�ддым, – дейді Гаухар. – Ресей �алымдары бірталай с$ра ойды. Зерттеу е�бегім оларды� ызы�ушылы�ын ту�ызды.

–Зымыран отынымен айналысу �айдан ойы�а келді?

Зымыран отынын ойлап тапќан оќушы

Атырау техникалық гимназиясы Қазақстанда үздік 100 мектептің қатарынан саналады. Мұнда шәкірттерге бірінші сыныптан бастап ағылшын тілі, жетінші сыныптан бастап математика тереңдете оқытылады.–Негізі сегізінші сыныптан бастап химия�а атты ынта

оя бастадым. Б$л $мтылысымды биология ж"не химия п"ніні� м$�алімі Г�лшат Хайрденова апай байап, тала-бымды $штау�а тырысты. Соны� н"тижесінде облысты, алалы олимпиадаларда ж�лделі орындар алып ж�рдім. Оныншы сыныпта бензинге депрессорлы осындылар осып, жанармай сапасын жасарту ба�ытында ізденістер жасадым. М$ным н"тижесіз бол�ан жо.

Расында, Гаухарды� жанармайды жетілдіру �шін ж�ргізген ізденісі к"дімгідей м"шинеге арнал�ан бензинді жасарту�а м�мкіндік берген екен. Б$л �шін айта-айта м$най ��деу зауытына бару�а, к�п уаытты кітапханада �ткізуге тура келген. &азастанда кездеспейтін басылым-дарды шетелдерден жаздырып алдыр�ан.

Аыры сол т�гілген ма�дай тері жемісін берді. Байо�ырда�ы оушыларды� халыаралы жарысында «Энергетика ж"не химиялы отын» секциясы бойынша екінші орын алды. FБТ-�а атыспай-а &азастанны� кез келген оу орнына т�суге м�мкіндік беретін сертификата ие болды. Гаухарды Ресейді� бірнеше техникалы жо�ары оу орындары да шаырып отыр.

–@ылыми шара аятал�ан со� ресейлік �алымдар атысушыларды� б"ріні� е�бектерін �здеріне айтарып берді. Тек мені� ж$мысымды �ана �здерінде алдырып, хабарласатындарын айтты.

– Ал оны патенттеу жа�ы �алай болады?– И", патенттеу ойда бар.Келешегін ойла�ан жасты� масаты айын. @ылым�а

барар жолын азірден айындап ал�ан. Ол талабына "кесі Бауыржан да, анасы Г�лшат та уанышты. �кесі – физик. Маманды та�дау�а келгенде ызыны� ж�рек алауымен химияны та�да�анын $п к�реді.

Гаухарды� та�ы бір жасы ыры бар. Ол – жастайы-нан спортты серік еткені. То�ыз жасынан бастап к�ркем гимнастикамен айналысып келеді. Атырау облысы бой-ынша к�ркем гимнастикадан т$��ыш спорт шеберлігіне кандидат.

–Гимнастикамен "лі де айналысамын. Бір уаыт спорт залында жатты�амын, – дейді ол.

–Спортта�ы жетістіктері� �андай?–Елімізді� біріншіліктерінде 2-3-орындар алып ж�рдім.

Америкада бол�ан халыаралы турнирде 2-орын алдым. Ресейде бол�ан жарыста �здік ондыты� атарында болдым. Әзиза ӘБДІРАХМАНОВА

Кейде т�рт а б ы р � а с ы � а н а б а р , сырты д�ние к�рінбейтін �имарат неме-се б�лме бола-ды. М$ндайда �сті�нен тыл-сым салма басып т$рады. С о н д а й ауырлытан мына азаматты� ноу-хауы $таратын сияты.

&абыр�алар�а ілінген т�ртб$рышты жатау ішіне ашы "йнек т�стес бояумен терезені� бейнесі салын�ан. Оны� ар жа�ынан к"дімгі а�ашты� б$татары к�рінеді. Шынайылы�ы сондай, б�лмені� терезесі бар сияты "сер алдырады. М$ндай тапырлыа, "рине, уана ол со�у�а болады.

ТҰРМЫСТЫҚ ТАПҚЫРЛЫҚ Күнделікті тұрмыста атқаратын шаруа бастан асады. Күйбең тірлікпен жүріп қандай да бір істе тапқырлық танытып, жаңалық енгізетінін адам көп ескере білмейді. Әйтпесе, ноу-хаудың түр-түрін пәтерлерден, үйлер мен сарайлардан көруге болады. Айналаңызға анықтап зер сала қарасаңыз, сіз де өнертапқыш екеніңізді байқайсыз.

Б�л есікке анша рет айналып келсе�із,

сонша рет с�лемдесуге тура келеді. А�аш есікті� «�сынып» т�р�ан олын еріксіз аласыз.

�й иесіні� б�л о�аштау тапырлы�ы �згені� к�зіне аншалыты �серлі к�рінетінін кім білсін, �зіне олайлы сияты. Би болса да, т�ре болса да ша�ыраа с�лем бере кіретіні бір жа�ынан ж�н сияты.

СƏЛЕМДЕСЕТІН ЕСІК

ЖАСАНДЫ ТЕРЕЗЕМына суретте кісі ойыны� арапайым �ана исынды

жетістігі к�рініс берген. Б�лмеге жеткілікті де�гейде жары беру �шін, �й иесі к"дімгі киімілгішті пайдала-ныпты. Екі бірдей жары лампасы та�ыл�ан киім ілгіш т�беге ілінген. Сырттай ара�анда аспалы шам сияты. �рі "серлі, "рі ы��айлы. Е� бастысы – адам аылымен �з ажеттілігін �теген.

КИІМІЛГІШ АСПАЛЫ ШАМ

тап

СƏЛЕМДЕСЕТІН ЕСІ

оу хауы $таратын сияты


САЙЫПҚЫРАН

«�аза�стан Барысы» додасына алда�ы екі маусымда �атыс�ан балуандарды� біразы биыл да ба� сынап жатыр. Бір �ызы�ы, 2012 жылды� а�ты� ай�асында А�т�бе намысын �ор�а�ан «Ш�мекей аюы» Ба�тыбай �исы�ов пен «М"�алжар �ыраны» Н"рс"лтан Иман�азин биыл�ы б%секелерге �атыспауды "й�арыпты. А�т�бедегі белдесулер жа�а же�імпазды� ж"лдызын жа�ты. Самбо мен дзюдо к(ресінен спорт шебері Шы��ыс Шо�пытов «�оныс» спорт кешеніне жинал�ан �алы� жанк(йерді� (мітін а�тап, �алалы� сынны� же�імпазы атанды. Енді ол мамырды� 4-і к(ні �алалы� додада�ы чемпионды� ата�ын облысты� б%секеде �ор�ау�а тыры-сады. А�т�бедегі облысты� турнир-ге жалпы есебі 29 балуан �атыспа�. Оны� ішінде �аза� к(ресінен %лем чемпионы, 18 жаста�ы Еламан �ойшыбаев, �аза� к(ресі мен самбодан спорт шебері Мейрам-бек Базылбеков сынды танымал спортшылар бар. Облысты� сында шашасына ша� ж"�тырма�ан 2 балуан�а республикалы� финал�а �атысып, 150 мы� А�Ш доллары к�леміндегі сыйа�ы�а таласу �"�ы беріледі.

Алматы облысы да «�аза�стан Барысы» додасына іріктеу кезе�ін с%тті ая�тады. 26 с%уір к(ні �тетін облысты� б%секені� финалды� до-дасында Талды�ор�ан �аласы мен 18 ауданда �арсыласын �о�адай жапыр�ан 38 балуан к(ш сынаса-ды. �апша�айлы� Ернар <айни"лы мен �арасай ауданыны� намысын жы�па�ан Бауыржан Ра�ышев сынды жас балуандар�а «К�ксуді� к�кжалы», «�аза�стан Бары-сы» додасыны� (ш маусымына да �атыс�ан Айдос �а�лыбаев сынды тіс�а��ан шеберлер �арсы т"рады.

«�аза�стан Барысы» додасыны� биыл�ы финалды� б%секесі маусымны� 30-ы к(ні Астананы� 15 жылды� мерейтойымен орай-ластырылып �ткізіледі . Ал, %зірге респбуликалы� финал�а �атысатын батырлар �з облыста-рында оза шабуы тиіс.

Қазақ күресінен өтетін « Қ а з а қ с т а н Б а р ы с ы » додасының ауыл-аймақтар мен аудан-қалалардағы іріктеу кезеңіне нүкте қойылды. 19 сәуірден бастап облыстық сындар басталып, 30 маусым күні Астанадағы «Сарыарқа» велотрегінде өтетін финалдық бәсекеге қатысушылардың есімі белгілі болады.

«Барыс» додасыбасталды!

Нона Гаприндашвили – Грузияны� % й е л д е р а р а с ы н д а � ы ш а х м а т т а н к�шбасшысы. Нона ой-ж(йеге �ан ж(гіртетін к(рделі саланы� к(рмеуін а�асыны� жетегімен е� ал�аш бес ж а с ы н д а - а � м е � г е р е д і . Кейін Тбилисидегі жас�спірімдер са-райында, белгілі т % л і м г е р , ш а х м а т т а н Г р у з и я н ы � % й е л д е р � " р а м а с ы н ж а с а � т а � а н В а х т а н г Карселадзені� �ол астында ойлы ойынны� �"пиясына ден �ояды. Білікті "стаз е�бегіні� жемісі болар, Нона неб%рі он бес жасында Тбилисиді�, кейін Грузияны� чемпионына айналады. 1961 жылы Югославияда�ы бірде-бір айналымды �алт жібермей, 13 "пайды иеленгені к�пшілікті� есінде са�тал�ан. КСРО-ны� 5 д(ркін чемпионы, 10 рет КСРО �"рамасымен %лемдік шахмат Олимпиадаларында топ жар�ан.

Нона халы�аралы� ерлер арасында�ы турнирлерде де ба� сынаудан тайынба�ан. Сенесіз бе? Гаприндашви-ли тек �ана %йелдер а р а с ы н д а � ы бірінші гросс-мейстер емес, с о н ы м е н �атар 1977 ж ы л д а н бері ерлер арасында�ы т � � � ы ш �йел гросс-мейстер. 1982 жылы «Шахмат Оскары» ж(лдесін ал�ан же�імпаз. Ал е� бастысы, %лемні� бесінші чем-пионы атану о�ай�а т(скен жо�. 1962 жылы %йгілі шахматшы Елизавета Быко-вамен т%жге таласып, есесінде 9:2 есебімен же�іс т"�ырына к�терілді. Шахмат т%жін ба�ынан тайдырмай он алты жыл �зінде са�тады. Алайда 1978 жылы 17 жаста�ы �зіні� ізбасары, Грузияны� та�ы бір талантты �ызы Майя Чибурданид-зеге алтын т%жін с а л т а н а т п е н т а б ы с т а д ы . М а й я д а н же�ілгеніне �арамастан, Грузия тари-х ы н д а т а � ы бір шахматшы �ызды� бой т(зеп келе жат�анына �атты �уанды.

Г а п р и н д а ш в и л и д е н кейін міндетті т(рде Чибурданидзені ауыз�а алатынымыз а�и�ат. Себебі Нона �лемні� бесінші чемпионы болса, Майя шахматтан �лемні� алтыншы чемпионы. Жо�арыда атап �ткендей, 1978 жылы екеуі Пицундегі %лем біріншілігінде кездесіп, Майя Нонаны 8:5 ж%не 6:5 есебімен

Грузия қойылымы: Грузия қойылымы: «Әлем патшайымдары»«Әлем патшайымдары»

"тты. Жалында�ан жасты�ына �арамастан Гаприндашвилиді "т�ан Чибурданидзені� осы жылдардан бастап шахмат %лемінде ж"лдызы жар�ырай бастайды. Т%жді иеле-ну де, оны са�тай білу де о�ай емес. Он $ш

жыл бойы (кілеп келген алтын т%жін, 1981 жылы Александриядан,

1984 жылы Левитинадан, 1986 жылы Ахмылов-

скаядан, 1989 жылы И о с е л и а н и с ы н -ды %лемге есімдері м%шK(р шахматшы арулардан аман алып �алды.

О н ж а с ы н д а Майяны� ата-анасы

�ыздарыны� �атарда�ы ш а х м а т ш ы е м е с

е к е н д і г і н е к � з жеткіз іп , сол с%ттен

бас-тап о�ан рухани де-меу, �олдау к�рсете ба-стайды, тіпті астана�а к�шуге де бел буады. Жа�ындарыны� (кілі (мітін а�тай білген шах-матшы 12 жасында КСРО �"рамасына �абылданып, 17 жасында КСРО чемпио-ны атанады. Тарихта�ы орнын ерекше ай�ындайтын же�істеріні�

бірегейі - шахматтан �тетін Олимпиадаларды� 9 д(ркін

д(лділі атануында. Б"�ан дейін де, б"дан кейін де

%зірше ешкім шахмат Олимпиадаларыны� 9 д(ркін чемпионы бо-лып к�рмеген. На�ыз талантты� «%ттеген-айлары» да к�п болаты-

ны белгілі. 1991 жылы Филиппинде �ткен %лем

біріншілігінде Майя ауа райыны� бабына бой

(йрете алмай, �атты сыр�аттанып, �ытай шах-матшысы Се Цзюнь�а есесін жіберіп ала-ды. Дегенмен, о�ан Чибурданидзені� са�ы еш сын�ан емес. Керісінше, %р же�іс пен же�іліс арасын-

да ол �з-�зін т%рбиелеу-

г е , � а й -р а т т а -

нып жігер-л е н у г е б о й (йреткен батыл %йел. %лемде оны «шахматтан �йелдер '�рамасыны� Ф и ш е р і » д е п а т а й -

ды. Ал о�айшылы�пен ша�ыла �оймайтын шахмат

саласыны� машы�тан�ан ма-маны атануымен �оса, «Фишері»

саналу халы� �ошеметі мен �"рметіне б�лену емес пе! На�ыз тау хал�ыны� �р мінезі мен �айсарлы�ы �анына сі�ген Чибурданидзені� талантына �ол со�пайтындар б(гінде некен-cая�.

Гаприндашвили мен Чибурданид-зе шахмат �нерін Грузия хал�ыны� феноменіне айналдыр�андары тарихта

м%�гілік алтын %ріптермен жазылып �алары ха�. Qлем т%жін 29 жыл бойы гру-зин �ыздары иеленді. Бас�алай айт�анда, «�лем патшайымдары» атты Грузия 'ойылымы отыз жыл�а жуы' уа'ыт бойы жа)ан сахнасынан т$скен жо'.

Грузия �ыздарыны� шахмат�а деген ерекше ілтипаттары мен ы�ыластарыны� сыры неде екені бейм%лім. Дегенмен, оларды� �атарлары б(гінгі та�да да толас-сыз. Бір �ызы�ы, Нона Гаприндашвилиді� ізін Нана есімді бірнеше шахматшы �ызды� легі толы�тырады. Qлем чем-пионынан (міткерлікке екі м%рте талас�ан, Чибурданидземен �атар шахмат т%жіне ба� сынас�ан – Нана Иоселианиді, сонымен �атар халы�аралы� гроссмей-

стер, е�бек сі�ірген спорт �айраткері, сексенінші

жылдары ж"лдызы жар�ыра�ан та�ы бір

– Нана Алексан-дрияны атамай кете алмаймыз. Н а н а л а р д ы � ж " л д ы з д ы е с і м і н е ш а � ж " � т ы р м а й

ж(рген та�ы бір спорт са�ла�ы –

Нана Дзагнидзені� елеулі е�бектері жетіп ар-

тылады. Ол 2008 жылы Дрезденде �ткен Олимпиаданы� бас ж(лде иегері, (здік гроссмейстер ж%не т%лімгер.

Нана атын иеленген, математика�а бейімі бар, шахматты� тілін ме�геріп, жілігін ша��ан Грузия ханымдарыны� б"л �ажайыптарына �айран �алмау м(мкін емес. Алайда, Грузияда тек Наналар �ана шахматта бой т(зеген деп �алма�ыз, Нино Хурцидзе («НА» газетініні� 2013 жыл�ы 20 наурызда�ы санында шахматшымен с�хбат жарияланды.–автор) , Майя Ломинейшвили, Софико Гветадзе, Лела

Джавахишвили ж%не Софико Хухишвили есімді шахмат-

шылар жетерлік. Sр халы�ты� �анына

сі�ген осындай асыл � а с и е т т е р д і � і с ж(зінде н%тижеге "ласуы �ажап-а�. Т а б и � а т с ы й ы -мен �атар, белгілі

бір жетекшілікті� о р а с а н з о р р � л

ат�аратынын да білеміз. Алланы� берген �абілетін

%рі �арай жетілдіретін , с а б а � т а с т ы р а " ш т а с т ы р а т ы н

та�ылымы мол т%лімгерді� орны б�лек. Грузияда ондай жатты�тырушылар да жетерлік. Соны� бірі жо�арыда атап �ткен - Вахтанг Карселадзе болса, екінші ауыз толтырып айтатын белгілі т%лімгер, 2003 жылы Еуропа чемпионы атан�ан, 2004 жылдан бері ФИДЕ �"рамасыны� е�бек сі�ірген жатты�тырушысы сана-латын – Зураб Азмайпарашвили. Ол кешегі аруларды� же�істі жолын б(гінде Нана Дзагнидзе жал�астыратынына бек сенімді.

Шахмат шы�ына г(л болып �рілген н%зік жанды арулар легі осындай-а� болсын!Нұргүл АХАНҚЫЗЫ

Спорт десе, оның ішінде шахмат дегенде ішер астарын жерге қоятын Грузия қыздарының жеңістен кейін аспанға гүл лақтырған сәттері ұшан-теңіз. Бүгінде сол өрге ұмтылған грузин қыздарының шыққан шыңы – шахмат өнері.

%йелдер а � ы с-

мат

десін аз. Ал е�

мні� бесінші чем-

бірегейі - шОлимпиа

д(лділдейін

%зірОлд(лылытаайл

ны Фили

біріншрайыны�

(йрете алмасыр�аттанып, �ытай

сидегі са-

лі

ы сына кті "стаз сі болар, Нона

1981 жылы1984 жы

1986 ская

И одым%ару�ал

ОМаМай

�ыздарш а х м а т

е к е н д і г і нжеткіз іп , сол с%

�аттышах-�а

-а -ігер-г е б о й кен батыл %йел

ДжавахишвилХухишвил

шылар жSр х

сі�ге� а сж("лТ амен

бір о р а с

ат�аратАлланы�

%рі �арай с а б а � т а с т ы р а "

ы �ызы ид-н

п на

в и л и д е н т(рде Чибурданидзені

да ол �з-�зт%рбиел

г е , �р а

ныл е(й%л�йФ и

ды. ша�ы

саласыманы атан

саналу халы� �б�лену емес пе!

е м е се ск � з н

-ын

теріні� тан �тетін

раткері�айражылдарж

жар�ы– НадрикетНже сж "

ж(рспорт

Нана Делеулі е�бек

тылады. Ол 2008 жы

Бейсенбі, 25 сәуір 2013 жылwww.nurastana.kz

– Ойпырмай, адам жерде ж�ріп те жер іздейді екен-ау, – деп �зілдейді таныстары. – Лажы болса, бізге де �арастыра ж�р.

�арт �кесіне �лы п�тер алып беріпті. Т�менгі �абатта т�ратынына к��ілі толма!ан �кесіне �лы:

– Жерге жа�ын бол!аны�ыз д�рыс �ой, еті�із �йрене берсін, – деп �алжы�да!ан екен. Шынында, жерде туамыз, жерде �семіз. Т�бі жамбасы-мыз жерге тиетіні та!ы шынды�.

Жа�ында бір �ызы� жайтты естідім. Ша�ша бастары жат а!ымдарды� уа!ызына улан!ан, б� д�ниені� к�йбе� тірлігінен баз кешкен бір топ жігіт ауыл сыртында!ы зираттан �здеріне �абір �азып алып, бір уа� к�рді� ішіне кіріп жатуды �детке айналдырыпты. &здерінше �абір азабына бойларын �йретпек бол!ан т�рі !ой. 'йтеуір, ауылды� а�са�ал-�араса�алдарыны� араласуымен, �лгі тірідей к�рге т�скіштерді� бетін �упірімдеп ж�ріп бері �аратып ал!ан к�рінеді.

Жарты !асыр б�рын Гагарин !арыш�а �ш�анда �аза�ты� м�йізі �ара!айдай мы�ты а�ыны «Адам!а табын, Жер, енді!» деп б�йыра с�йлегені белгілі. �ыр!ыздар да �аза�тан �аламыз ба дегендей: «Жербенен �ошташ�ан, ж�лдыздарбен дошташ�ан» деп жарыса ырлады. Алайда, а�ындар айтты екен деп �згерген еш н�рсе жо�. Гагаринні� с�йегі !арышта �алса да, бас�амыз жердеміз. 'лі сол жер іздеп сенделіп ж�рген жайымыз бар.

Бас�а баратын жеріміз болмаса да, жа!ымсыз с�зді� бірталайын бай!�с жерге тірейтініміз бар. «Жерге кіргір!» «Ж�рген жері�е ш�п шы�па!ыр» деп �ар!айды біреулер. «Жерден алып, жерге салып» жамандайтындар бар. «Жер болды», «Бетімен жер басты», «Жерге �арап �алды», «Жанарымен жер ш��ыды» дегенді де білеміз. /ял!аннан «Жерге кіріп кете жазда!андарды» да к�рдік.

Б�рын!ы Асан �ай!ы сынды бабаларымыз Жер�йы�ты іздеп сабылса, б�гінгіні� тірлігі б�лек. 1й салу �шін �лтара�тай жер іздейміз, тал�аны таусыл!андар!а да жер іздейміз. Тегін еш н�рсе жо�, те�ге� болмаса то�ымдай жер ала алмайсыз �азір. Со!ан �ара!анда, заман ж�з жерден �згерсе де, жерге з�ру болып �ала беретін т�різдіміз. Бір а�ынны� тілімен айт�анда: «Жері�е табын, енді, АДАМ!, 1й т�гіл мола� осында!»Нұр ИСЛАМ

ОҚЫП КӨРІҢІЗ!Жеріңе табын!«Мой адрес не дом, не улица, мой адрес – Советский Союз» депті Маяковский. «Мекен жайым – Жер менің» дейді Мұқағали. Менің де бір ақын досым бар. Жер іздеп жүр. Жер сатып алып, үй салмақшы.

Мекен-жайымыз: Астана қаласы, Кенесары көшесі 25 үй, 3-қабат, 308-бөлме

Газетті есепке қою туралы № 8987-Г куəлікті 2008 жылғы 23 ақпанда Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі, Ақпарат жəне мұрағат комитеті берген.

«Рауан» баспа үйі» ЖШС компьютерлер орталығында теріліп, беттелді.

Тиражы 8960 дана

Газет бейсенбі күні шығады.

Байланыс телефондары: 49-69-17 (Бас директор-Бас редактор) 49-69-19 (Бас ред. орынбасары)49-69-27 (Секретариат) 23-08-01 (тілшілер) факс: 23-08-0223-08-04 (бухгалтерия)

Бас директор-Бас редакторҒабит МҮСІРЕП

Басқарушы компания – «Нұр-Медиа» ЖШС

Газет «БМ Баспасы» ЖШС-да (Астана қаласы, Жұбанов көшесі, 24/1) басылды.

Электронды пошта:[email protected]

Тапсырыс №16

Газет меншік иесі – «Рауан» баспа үйі» ЖШС

HYP ACTAHA

Беріліп кеттім �иял�а,Ж�ремін ыл�и �ияда.Адастырмас арманым,�иялда та�ы, �иялда. Алтынай, 87028715288

СЕН MЕНІҢ СҮЙІКТІМСІҢ♥

ҚЫЗЫҚҚА ТОЛЫ ЖЕР-ЖАҺАН

СМС-іңді 8-775-476-42-35 нөміріне жолда да, 1000 бірлік ұтып ал!

16 МƏССАҒАН

'лемде �лі ешкім аша алма!ан ��пия к�п. Соларды� бірі – Войнич �олжазбасы. Б�дан 600 жыл б�рын белгісіз автор бейм�лім тілде ж�рт білмейтін �ліппені �олдану ар�ылы кітап жазып �алдырады. Табыл!анына талай уа�ыт �тсе де, �лі к�нге дейін кітапта не жазыл!анын ешкім о�и алмады.

Т�йіні шешілмеген ж�мба�ты� та!ы бірі – Виргиния штатында!ы ЦРУ-ды� алдында т�р!ан «Криптос» м�сіні. М�сінді 1990 жылы орнатса да, крип-тография т�сілімен жазыл!ан с�здерді о�у!а �лі ешкімні� шамасы жетпеді.

Фест �аласынан табыл!ан к�не ж�дігерді� де ��пиясы �лі ашыл!ан жо�. Балшы�тан жасал!ан д��гелек пішіндес хатта!ы символдарды о�у м�мкін емес. Dалымдар тек хатты� б.з.б. II !асырда жазыл!анын аны�тады.

Англияда!ы Стаффордшир графты!ында шопан!а арнал!ан ескерткіш т�р. Оны� ортасында DOUOSVAVVM деген код жазыл!ан. 'лі к�нге м�ны� не ма!ына білдіретіні белгісіз болып келеді.

Құпиясы ашылмаған қолжазбалар

Жар� еткен ж�лдыз к�ркемім,Ж�ректі� сырын шертемін.Баурап алып жаны�ды�зіммен бірге ертемін.Жо� болып кеткен ертегім,�зі�сі� мені� ерте�ім.

немесе неге осы жер жетпейді екен?

(Жалғасын келесі нөмірді алған соң оқисыздар!)

«ТЕК «ӨКІНІШ» ҚАНА ҚАЛАДЫ...»Сіздерге �айдам, ма!ан �айрат Н�ртас пен �ыз �!ымы

егіз секілді к�рінеді. Мені� м�ндай ой!а келуіме �ншіні ку-мир т�татын ж�не суретін �ялы телефонына салып алатын �ыздарды к�п кезіктіруім �сер етті. Со�!ы кездері �леуметтік желіні шулат�ан да жо!арыда!ылар болды.

@К�зілдірікті� айтуынша, «Мини юбка киген �ыз �зін бірден &демі сезінеді екен...» Ал, «�ыздар�а «Неге к�йеуге шы�пайсы�?» десе�, «Жігіт жо�» – дейді. Жігіттерге «Неге �йленбейсі�?» десе�, «�ыз жо�» – дейді. Не болды сонда?» (@Иная). Еште�е бола �оймайтын шы!ар. Б�л �р�ашан бол!ан аксиома !ой. Математиканы� тілінде с�йлей баста!анымызды бай�а!ан шы!арсыз? Олай болса, жа�а формуланы жариялау!а р��сат еті�іздер:

«�ыз: �нату+жігіт=махаббат! Жігіт: �нату+�ыз= �йленетін шы�армын...» (@Махам-

бет). Бір блоггер «Аты� шы�паса �айрат Н�ртасты жаман-

да» депті. Бізді� «барымта» тартымды болу �шін �айрат Н�ртасты жамандамай-а� �оялы�. Жай !ана сол туралы бір жазып кетсек жеткілікті. «�айрат Н�ртас «�кініш» фильмін жаманда�андар�а арнап кино т�сіруі м�мкін. Аты «�ыз�аныш» болады» депті @!ани. Фильмді т�сірушілер «&кініш»-ті� жал!асын т�сіреміз деген еді. Сір�, Dани бірде�ені біліп айтатын т�різді. Біра�, «�кініш»-тен оны� «пираткасы» �ана нашар болады» (@�айрат) дейтіндер де табылып жатыр арамыздан. «Шыда, ж�рек, шыда» (@Алдан).

Айтпа�шы, «�кінішті» �ызылордалы� Ас�ар ж�лдесіне �сыныпты» деп а�парат таратты @Марат. Рас-�тірігін кім білсін, �йтеуір «�мір – «�кініш» (@Асан) �ой. Б�гінгі блогты� п�лсапасы мына!ан келіп тіреледі: «�ай�ы да �теді, �уаныш та �теді, д&урен де �теді; тек �кініш �ана �алады. Шы�ыс ойшылы ��тып». @Есболды� жаз!аны б�гінгі жа!дайымызды к�рсетіп т�р. Тек, «&кініш» �ана.

Француз Мишель Пон жой!ыш �ша� жина!анды жа�сы к�реді. Ол с�йікті хоббиімен 1986 жылдан айналысады екен. Мишель б�гінгі та�!а дейін 100-ден астам �ша� жинап �лгеріпті. Французды� коллекциясы а!ылшындарды� ескі «Вам Паэерс»-інен басталып, орысты� «МиГ» �ша!ымен ая�талады. Истребительден б�лек Мишель мотоцикл ж�не авток�лік жинаумен де айналысады.

Ұшақ жинағыш Пон

Сонау 1997 жылы Лондонда!ы «Ле Гаврош» мейрамханасына келген �ш �она� т�стік ас�а 20 945 доллар т�лепті. Б�л соманы� 345 доллары !ана тама��а, 1 352 доллары темекі мен �ымбат спиртті ішімдікке ж�мса!ан. Ал �ал!ан а�ша алты б�телке шарап алу!а кеткен екен. Шарапты� ішіндегі е� �ымбаты «Романи Контиді» �она�тар 7 920 доллар!а сатып алыпты.

К а н а д а д а � л е м д е г і е � � л к е н балм�зда�тан т�ратын торт жасалды. Же�сік асты Dairy Queen кафесіні� аспаз-дары �зірлеген екен. Yonge-Dundas Square ала�ында орналас�ан тортты дайындау �шін 9 тонна балм�зда� ж�мсал!ан. Со-нымен �атар, �те к�п б�лшерде т�тті то�аш пен м�з да �осылыпты.

Қымбат шараптар

Алып торт

РЕКОРДТАР КІТАБЫНАН БАСҚА БЛОГТАРДАН БАРЫМТА

2мытайын десем де,Сия�ты ма�ан ерте тым.Арманым болды� �иялда,Ж�регім сені �ияр ма?Сезімімді �рнектеп,Пара��а жазсам сия ма?

Думан БЕКЕНОВ

Documents

Nur Astana 16