Embed Size (px)
Citation preview
QAFAS TA’ EDUKAZZJONI U TAĦRIĠ
ID-DIRETTIVA 2010/63/EU DWAR IL-PROTEZZJONI TAL-ANNIMALILI JINTUŻAW GĦAL SKOPIJIET XJENTIFIĊI
Nieħdu ħsieb l-annimali għal xjenza aħjar
© N
ovo
Nor
disk
għall-Ambjent
1
L-Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti responsabbli għall-implimentazzjoni
tad-Direttiva 2010/63/UE dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal
skopijiet xjentifiċi
Dokument ta’ ħidma dwar l-iżvilupp ta’ qafas komuni ta’ edukazzjoni u
taħriġ sabiex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti skont id-Direttiva
- Jissostitwixxi d-dokument ta’ kunsens tat-18-19 ta’ Settembru 2013 -
Brussell, 19-20 ta’ Frar 2014
Il-Kummissjoni waqqfet Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti sabiex jiġi żviluppat qafas ta’
edukazzjoni u taħriġ komuni għall-UE li jissodisfa r-rekwiżiti skont l-Artikoli 23 u 24 tad-
Direttiva 2010/63/UE dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet xjentifiċi. L-
Istati Membri kollha u l-organizzazzjonijiet tal-partijiet interessati ewlenin kienu mistiedna
jinnominaw esperti sabiex jieħdu sehem fil-ħidma. Il-Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti ltaqa’ fit-
22-23 ta’ Frar u fid-19-20 ta’ Settembru 2012, u fit-3-4 ta’ Lulju 2013.
L-għanijiet tal-Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti kienu li jiġi żviluppat qafas komuni li jiffaċilita l-
issodisfar tar-rekwiżiti għall-kompetenza ta’ dawk kollha involuti fl-użu u l-kura tal-annimali
għal skopijiet xjentifiċi u l-moviment liberu tal-persunal.
Dan id-dokument huwa frott il-ħidma li saret fil-laqgħat tal-Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti
(inklużi dawk dwar l-Evalwazzjoni tal-Proġett/Valutazzjoni Retrospettiva1 u l-Ispezzjoni u l-
Infurzar2), id-diskussjonijiet mal-Istati Membri, kif ukoll il-kontribut legali tal-Kummissjoni.
Ġie approvat mill-Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti għall-implimentazzjoni tad-Direttiva
2010/63/UE waqt il-laqgħa tagħhom tad-19-20 ta’ Frar 2014 bl-eċċezzjoni tal-Appendiċi V3.
Dikjarazzjoni ta’ ċaħda ta’ responsabbiltà:
Dan li ġej huwa maħsub bħala gwida li tassisti lill-Istati Membri u lil dawk milquta
mid-Direttiva 2010/63/UE dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet
xjentifiċi sabiex jaslu għal fehim komuni tad-dispożizzjonijiet li jinsabu fid-Direttiva u
sabiex tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni tagħha. Il-kummenti kollha għandhom jitqiesu
fil-kuntest ta’ din id-Direttiva 2010/63/UE. Id-dokument jipprovdi xi suġġerimenti dwar
kif ir-rekwiżiti tad-Direttiva jistgħu jiġu ssodisfati. Il-kontenut tad-dokument ma
jimponix obbligi addizzjonali lil hinn minn dawk stipulati f’din id-Direttiva.
Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea biss hija intitolata li tinterpreta l-liġi tal-UE
b’awtorità legalment vinkolanti.
1 http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/project_evaluation/mt.pdf
2 http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/inspections/mt.pdf
3 Il-kontenut kollu huwa appoġġjat bis-sħiħ, imma kwistjonijiet dwar il-kompetenza nazzjonali ma jippermettux
l-approvazzjoni formali tal-Anness V li huwa marbut mat-taħriġ tal-Ispetturi mill-Awtoritajiet Nazzjonali
Kompetenti għad-Direttiva 2010/63/UE.
2
Werrej
Il-kuntest legali - L-Artikolu 23 tad-Direttiva 2010/63/UE ....................................................... 4
L-għanijiet u l-istruttura tal-qafas ta’ edukazzjoni u taħriġ ....................................................... 4
Il-Proċess Edukattiv skont id-Direttiva 2010/63/UE ................................................................. 5
Kif jinftiehmu r-rekwiżiti tal-Artikolu 23(2) ........................................................................................ 6
Il-proċess ............................................................................................................................................ 7
Il-kwalifiki akkademiċi għall-funzjonijiet (a), (b), (c) u (d) ...................................................... 7
PARTI A
It-Taħriġ Modulari u l-Eżitu tat-Tagħlim .................................................................................. 9
Il-kriterji ta’ kwalità għal modulu ta’ taħriġ ...................................................................................... 9
It-terminoloġija użata ....................................................................................................................... 10
L-ispeċjalizzazzjoni għall-ispeċi ....................................................................................................... 10
L-eżenzjonijiet mit-Taħriġ Modulari għall-funzjonijiet (a), (b), (c) u (d) ......................................... 11
Il-Moduli tat-Taħriġ bl-Eżiti rispettivi tat-Tagħlim .......................................................................... 12
Il-valutazzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim ........................................................................................ 12
Il-valutazzjoni/kriterji ta’ min jgħaddi jew jeħel .............................................................................. 12
Il-mekkaniżmi għas-Superviżjoni u l-Valutazzjoni tal-Kompetenza ...................................... 13
Il-kwalitajiet meħtieġa f’superviżur tajjeb ........................................................................................ 13
Il-proċess tas-superviżjoni ................................................................................................................ 13
Il-valutazzjoni tal-kompetenza .......................................................................................................... 14
Reviżjoni/żamma tal-kompetenza ...................................................................................................... 14
L-Iżvilupp Professjonali Kontinwu (CPD - Continuing Professional Development) ............. 15
Ir-reġistrazzjoni tat-Taħriġ u s-Superviżjoni ........................................................................... 15
PARTI B
L-approvazzjoni / L-akkreditazzjoni tal-Korsijiet ................................................................... 17
Kors ta’ Taħriġ kif għandu jkunu approvat / akkreditat? ................................................................. 17
L-informazzjoni meħtieġa għall-Approvazzjoni / Akkreditazzjoni ta’ Kors ...................................... 18
Il-prinċipji għal Proċess ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni .......................................................... 19
Ir-responsabbiltajiet ta’ dawk li japprovaw / jakkreditaw il-korsijiet .............................................. 19
Il-qafas għall-aċċettazzjoni reċiproka ............................................................................................... 19
Proposta għal Pjattaforma tal-UE u Portal tal-Informazzjoni dwar l-Edukazzjoni u t-Taħriġ ....... 20
3
PARTI C
Ir-rwoli, il-kompiti u t-taħriġ għall-funzjonijiet fl-Artikoli 24 u 25 ........................................ 22
Il-persuna (jew persuni) responsabbli mis-superviżjoni tat-trattament xieraq u t-trattament xieraq
tal-annimali fl-Artikolu 24(1)(a) ....................................................................................................... 22
Il-persuna (jew persuni) responsabbli li tiżgura/jiżguraw d-disponibbiltà tal-informazzjoni dwar l-
ispeċi miżmuma fl-istabbiliment fl-Artikolu 24(1)(b) ........................................................................ 24
Il-persuna (jew persuni) responsabbli mill-edukazzjoni, il-kompetenza u s-CPD tal-persunal fl-
Artikolu 24(1)(c) ............................................................................................................................... 26
Il-persuna (jew persuni) li twettaq l-evalwazzjoni tal-proġett fl-Artikolu 38 ................................... 29
Il-Veterinarju Maħtur fl-Artikolu 25 ................................................................................................. 30
L-użu ta’ annimali ħajjin għal skopijiet ta’ edukazzjoni u taħriġ ............................................ 33
Ġustifikazzjoni għall-użu ta’ annimali ħajjin fl-edukazzjoni ............................................................ 34
Ġustifikazzjoni għall-użu ta’ annimali ħajjin fit-taħriġ .................................................................... 34
Applikazzjonijiet u evalwazzjonijiet ta’ proġetti dwar l-użu tal-annimali fl-edukazzjoni u t-taħriġ . 34
“Ħsarat” aċċettabbli waqt l-edukazzjoni jew it-taħriġ .................................................................... 36
Appendiċi I: Il-Moduli u l-Eżiti tat-Tagħlim relatati .............................................................. 38
Parti 1: Stuttura modulari ................................................................................................................ 38
Parti 2: L-Eżiti tat-Tagħlim .............................................................................................................. 40
Parti 3: Moduli ................................................................................................................................. 41
Parti 4: L-Eżiti tat-Tagħlim, il-Verbi li jistgħu jitkejlu u l-Ħsieb Kritiku. ........................................ 75
Appendiċi II: Eżempji li jispjegaw il-kriterji ta’ valutazzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim .............. 79
Appendiċi III: Eżempji li jispjegaw il-Valutazzjoni tal-Kompetenza .................................... 86
Appendiċi IV: Mudell ta’ Reġistru tat-Taħriġ ....................................................................... 91
Appendiċi V Rakkomandazzjonijiet għall-Persuna (jew persuni) li jwettqu spezzjonijiet
skont l-Artikolu 34 ................................................................................................................... 97
Modulu dwar l-Ispettur ................................................................................................................... 100
4
Il-kuntest legali - L-Artikolu 23 tad-Direttiva 2010/63/UE4
Il-kompetenza tal-persunal
1. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li kull min irabbi u kull fornitur u utent ikollu
biżżejjed persunal fil-post.
2. Il-persunal għandu jkollu livell adegwat ta’ edukazzjoni u taħriġ qabel ma jwettaq
kwalunkwe waħda mill-funzjonijiet li ġejjin:
(a) twettiq ta’ proċeduri fuq annimali;
(b) tfassil ta’ proċeduri u proġetti;
(c) kura tal-annimali; jew
(d) qtil tal-annimali.
Il-persuni li jwettqu l-funzjonijiet imsemmijin fil-punt (b) għandhom ikunu rċevew tagħlim
f’dixxiplina xjentifika rilevanti għax-xogħol li qed jitwettaq u għandu jkollhom għarfien
speċifiku dwar l-ispeċi.
Il-persunal li jwettaq il-funzjonijiet imsemmija fil-punti (a), (c) u (d) għandu jiġi sorveljat fit-
twettiq tal-kompiti tiegħu sakemm ikun ta xhieda tal-kompetenza mitluba minnu.
L-Istati Membri għandhom jiżguraw, permezz ta’ awtorizzazzjoni jew b’mezzi oħrajn, li r-
rekwiżiti stabbiliti f’dan il-paragrafu ġew issodisfati.
3. L-Istati Membri għandhom jippubblikaw, abbażi tal-elementi mniżżlin fl-Anness V,
rekwiżiti minimi fir-rigward tal-edukazzjoni, it-taħriġ u r-rekwiżiti għall-kisba, iż-żamma u x-
xhiedatal-kompetenza meħtieġa għall-funzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 2.
4. Linji gwida mhux vinkolanti fil-livell tal-Unjoni dwar ir-rekwiżiti stabbiliti fil-paragrafu 2
jistgħu jiġu adottati skont il-proċedura ta’ konsultazzjoni msemmija fl-Artikolu 56(2).
L-għanijiet u l-istruttura tal-qafas ta’ edukazzjoni u taħriġ
Il-linji gwida tal-UE jiġu żviluppati sabiex jindirizzaw ħtieġa għall-armonizzazzjoni u
qafas komuni li jiżguraw il-kompetenza u li jiffaċilitaw il-moviment liberu tal-persunal.
Importanti li wieħed jinnota li l-eżitu huwa bbażat fuq qbil ġenerali u li ma jorbotx.
Imiss lil kull Stat Membru li jara jekk din il-gwida ġenerali għandhiex tiġi implimentata
u kif .
4 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32010L0063:MT:NOT
5
Madankollu, kwalunkwe ftehim fil-livell tal-UE dwar prinċipji ġenerali jgħin ukoll lil dawk li
qegħdin jiżviluppaw korsijiet ta’ taħriġ sabiex jaħdmu għall-kisba ta’ standards komuni u
aċċettabbli. Dan, min-naħa l-oħra, għandu jwassal għal għażla usa’ ta’ korsijiet ta’ taħriġ
disponibbli li jippromwovu l-għanijiet tad-disponibbiltà, l-aċċessibbiltà u l-affordabbiltà.
Il-qafas jinkludi l-konsiderazzjoni tat-taħriġ, tas-superviżjoni, tal-valutazzjoni tal-kompetenza
u tar-rekwiżiti tat-taħriġ kontinwu tal-persuni li jwettqu l-proċeduri, jieħdu ħsieb l-annimali u
joqtlu l-annimali u ta’ dawk responsabbli għat-tfassil tal-proċeduri u l-proġetti.
Il-qafas komuni ta’ edukazzjoni u taħriġ jiffaċilita u jiżgura l-kompetenza tal-persuni
kollha involuti fl-użu, fil-kura u fit-trobbija tal-annimali għal proċeduri xjentifiċi, u jassisti l-
moviment liberu tal-persunal.
Il-qafas ta’ taħriġ għandu jissodisfa l-għanijiet li ġejjin u jkun
flessibbli;
disponibbli u aċċessibbli;
affordabbli u
tal-kwalità miftiehma.
Il-proċess edukattiv skont id-Direttiva 2010/63/UE
Hemm bosta modi differenti li bihom jistgħu jitwasslu t-taħriġ, is-superviżjoni u l-
kompetenza. L-għan kien li jiġi żviluppat qafas fi ħdan l-UE li għandu jiżgura l-kompetenza
tal-persunal li jieħu ħsieb l-annimali jew jużahom fi proċeduri, u li jiffaċilita l-moviment
liberu tal-persunal fi ħdan l-UE. Il-qafas propost huwa bbażat fuq struttura ta’ Taħriġ
Modulari li tiffoka fuq l-Eżiti tat-Tagħlim.
It-taħriġ waħdu ma jwassalx għall-kompetenza.
L-approċċ tal-Eżitu tat-Tagħlim imsieħeb ma’ valutazzjoni xierqa jipprovdi l-fiduċja li min
jitħarreġ ikun kiseb livell adattat ta’ fehim li jissodisfa l-kriterji tat-tagħlim.
Ġeneralment ikun meħtieġ perjodu ta’ superviżjoni, sabiex jissaħħaħ il-fehim u jiġi żgurat
li l-kompiti/doveri/proċeduri jitwettqu skont standard xieraq, b’interventi kif meħtieġ mis-
superviżur(i) sabiex jiġi żgurat li dan jintlaħaq.
L-individwi għandhom jaħdmu mingħajr superviżjoni biss wara li jkunu ġew ivvalutati bħala
kompetenti. Sa ma jaslu f’dan l-istadju, dawk meqjusa kompetenti għandhom ikunu kisbu
fehim aktar profond dwar il-kompitu.
Il-kompetenza għandha tkun soġġetta għal reviżjoni.
Iż-żmien li jittieħed biex jintlaħqu l-Eżiti tat-Tagħlim individwali u sabiex jintemm it-Taħriġ
Modulari se jvarja b’mod konsiderevoli, skont l-individwu, il-metodu tat-tagħlim u l-
valutazzjoni.
6
It-tul tal-perjodu ta’ superviżjoni u ż-żmien meħud sakemm tinkiseb il-kompetenza wkoll se
jvarjaw, pereżempju minħabba l-frekwenza/id-disponibbiltà tal-kompitu li jkun qed jitwettaq,
il-kumplessità teknika, u l-ħila tal-individwu.
Għaldaqstant mhuwiex mixtieq li jiġu speċifikati limiti ta’ żmien għall-perjodi tat-
tagħlim jew tas-superviżjoni.
L-għan tat-taħriġ inizjali huwa l-kisba ta’ għarfien u/jew fehim bażiku bl-idea li, sa ma l-
kompetenza tkun ġiet ivvalutata, għandhom ikunu żviluppati, u mistennija, fehim aktar fil-
fond tal-bażi tal-għarfien kif ukoll profiċjenza fil-ħiliet.
Dan l-approċċ għandu jirrifletti dak li jiġri fil-prattika – wara li jintemm Modulu ta’ taħriġ
inizjali, ikun mistenni li l-istudent ikollu fehim bażiku tal-kwistjonijiet, imma matul il-
perjodu tas-superviżjoni dan il-fehim ikompli jitjieb, b’tali mod li, sa ma tkun inkisbet il-
kompetenza, wieħed jippretendi fehim ħafna aktar fil-fond tal-kompitu li jkun qed jitwettaq.
Dawn id-differenzi jkunu riflessi fl-istandards differenti ta’ valutazzjoni użati għat-tlestija tat-
taħriġ u għall-kisba tal-kompetenza.
It-taħriġ għandu jitqies bħala proċess kontinwu, mit-Taħriġ Modulari inizjali sal-perjodu ta’
ħidma taħt superviżjoni sakemm tinkiseb il-kompetenza. L-individwi għandhom iżommu l-
kompetenza permezz ta’ proċess ta’ edukazzjoni kontinwa (Żvilupp Professjonali Kontinwu –
CPD).
Kif jinftiehmu r-rekwiżiti tal-Artikolu 23(2)
L-Artikolu 23(2) tad-Direttiva 2010/63/UE jiddikjara li “Il-persunal għandu jkollu livell
adegwat ta’ edukazzjoni u taħriġ qabel ma jwettaq kwalunkwe waħda mill-funzjonijiet li
ġejjin…”
Meta tkun qed titwettaq waħda mill-funzjonijiet u jkun hemm il-probabbiltà li jiġu
kkawżati l-uġigħ, it-tbatija, il-piena jew ħsara dejjiema, il-moduli ta’ taħriġ rilevanti
għandhom jitlestew qabel ma ssir il-ħidma taħt superviżjoni.
Jekk dan ma jkunx il-każ, min ikun qed jitħarreġ jista’ jibda jaħdem taħt superviżjoni qabel
ma l-moduli rilevanti jkunu tlestew b’mod sodisfaċenti.
Ir-responsabbiltà għat-twettiq korrett tal-kompitu tibqa’ dejjem tas-superviżur sakemm it-
taħriġ ikun intemm u tkun ingħatat xhieda tal-kompetenza mitluba.
7
Il-proċess
Abbażi ta’ dak li ssemma hawn fuq, il-proċess issuġġerit huwa mfisser hawn taħt:
Kisbatal-għarfien
Kompiti biprobabbiltàli jikkawżaw
uġigħ, tbatija,piena jew
ħsara fit-tul
Prattika –esperjenza
Żvilupp ta’ tagħlimaktar fil-fond –
ħsieb kritikuKompetenza
Taħriġ
TaħriġĦidma taħtsuperviżjoni
Valutazzjonital-minimu
meħtieġ
Ħidma taħtsuperviżjoni
Valutazzjonital-minimumeħtieġ
Evalwazzjonita’ tagħlim
aktar fil-fond
Evalwazzjonita’ tagħlim
aktar fil-fond
Komptenza fit-twettiq ta’ kompiti
Kompetenza fit-twettiq ta’ kompiti
Żammatal-ħiliet
Żammatal-ħiliet
Kompiti blaprobabbiltàli jikkawżaw
uġigħ, tbatija,piena jew
ħsara fit-tul
IL-PROĊESS TA’ TAGĦLIM EDUKATTIVSKONT ID-DIRETTIVA 2010/63/UE
Twessigħtal-ħiliet
Sabiex jinkisbu r-riżultati mixtieqa tal-istandards xierqa tat-taħriġ u tal-moviment liberu tal-
persunal, jenħtieġu Eżiti tat-Tagħlim iddettaljati biżżejjed għat-Taħriġ Modulari, flimkien
ma’ fehim miftiehem tal-kriterji tal-valutazzjoni. It-taħriġ għandu jkun soġġett għal
superviżjonital-assigurazzjonital-kwalità.
Hija proposta pjattaforma Ewropea fejn tista’ tiġi skambjata informazzjoni dwar l-
edukazzjoni u t-taħriġ.
Il-kwalifiki akkademiċi għall-funzjonijiet (a), (b), (c) u (d)
Bl-enfasi fuq il-kompetenza, abbażi tal-moduli ta’ taħriġ li jissodisfaw il-kriterji ta’ kwalità
miftiehma u li jiġu vvalutati b’mod konsistenti, it-tlestija b’suċċess tal-moduli meħtieġa
tissopponi livell ta’ skola u maturità suffiċjenti għal dawn il-funzjonijiet.
Il-funzjonijiet (a), (c) u (d) m’għandhomx jirrikjedu xi kwalifiki edukattivi speċifiċi.
L-individwi responsabbli mit-tfassil tal-proċeduri u l-proġetti skont il-funzjoni (b)
normalment għandu jkollhom grad akkademiku jew ekwivalenti f’dixxiplina xjentifika
xierqa. Dan huwa importanti sabiex jiġi żgurat li tali individwi jkunu kapaċi japplikaw it-
8
Tliet Rs b’mod effettiv fit-tfassil tal-proċeduri u l-proġetti u jagħmlu ġudizzji etiċi u xjentifiċi
xierqa.
Jista’ jkun hemm xi individwi li huma rikonoxxuti bħala nies kwalifikati sabiex iwettqu
kwalunkwe waħda mill-kompiti identifikati fl-Artikolu 23 tad-Direttiva 2010/63/UE qabel id-
dħul tagħha fis-seħħ u li r-rikonoxximent tagħhom għandu jissokta.
Għandu jiġi nnotat li l-Artikolu 40(2)(b) ma jiddeskrivi l-ebda rekwiżit edukattiv għall-
persuni responsabbli mill-implimentazzjoni globali tal-proġett. Madankollu, għal raġunijiet
kemm xjentifiċi kif ukoll ta’ trattament xieraq, u sabiex tiġi żgurata l-konformità, importanti
li l-persuni jifhmu r-rwol u jkollhom għarfien suffiċjenti dwar il-kura u l-użu tal-annimali
sabiex jaqdu dak ir-rwol b’mod effettiv.
9
PARTI A
It-Taħriġ Modulari u l-Eżitu tat-Tagħlim
L-istruttura tat-Taħriġ Modulari u l-approċċ tal-Eżitu tat-Tagħlim huma flessibbli. L-
eżitu tat-tagħlim jindirizza l-prodott aktar milli l-proċessi u jgħin biex jiġu definiti l-
ħiliet u l-għarfien li l-parteċipanti tal-modulu għandu jkollhom il-ħila juru sakemm jiġi
vvalutat l-eżitu tat-tagħlim. L-eżitu tat-tagħlim huwa l-intenzjonjiet speċifiċi
ta’ programm jew modulu ta’ taħriġ, miktubin b’termini speċifiċi. Huma jiddeskrivu
student x’għandu jkun jaf, jifhem, jew ikun kapaċi jagħmel fl-aħħar ta’ dak il-modulu.
Ma jirrappreżentawx sillabu ta’ kors jew lista ta’ suġġetti li jridu jiġu koperti. Dawk li
jipprovdu t-taħriġ huma liberi li jibnu l-kontenut tal-kors, il-materjal tat-taħriġ u l-metodi ta’
kif jingħatali bihom iwasslu għall-eżitu kollu tat-tagħlim ta’ kull modulu magħżul b’mod li
jissodisfa r-rekwiżiti nazzjonali/lokali/istituzzjonali u/jew individwali/tal-grupp tagħhom.
Jeħtieġ li jkun rikonoxxut li l-kisba tal-Eżitu tat-Tagħlim prattiku tista’ tkun separata mill-
eżitu tat-tagħlim ibbażat fuq it-teorija jew l-għarfien. Il-valutazzjoni tal-Eżitu tat-Tagħlim
dwar ħiliet prattiċi għandha tiżgura li, bil-livell ta’ ħila miksub, min jitħarreġ ikun jista’
jipproċedi biex jaħdem taħt superviżjoni mingħajr xi żieda fir-riskju għat-trattament xieraq
tal-annimali. Il-profiċjenza fil-ħiliet tiġi żviluppata matul il-ħidma taħt superviżjoni.
Madankollu, il-perjodu u l-livell ta’ superviżjoni jvarjaw minħabba l-kumplessità tal-
kompitu, il-frekwenza tiegħu u l-esperjenza preċedenti ta’ min jitħarreġ, fost l-oħrajn.
F’każi fejn ma jkunx hemm riskju li jiġu kkawżati uġigħ, piena, tbatija jew ħsara dejjiemalill-
annimali, min jitħarreġ jista’ jipproċedi biex jaħdem taħt superviżjoni qabel ma jkun kiseb l-
Eżitu tat-Tagħlim.
Madankollu, fil-każi l-oħrajn kollha, jeħtieġ li jkun inkiseb l-Eżitu tat-Tagħlim skont il-
kriterji maqbuladwar il-minimu meħtieġ qabel ma wieħed jipproċedi biex jaħdem taħt
superviżjoni. L-approċċ tal-Eżitu tat-Tagħlim għandu jippermetti l-kisba ta’ livell aċċettabli
ta’ fehim dwar is-suġġett sabiex ikun żgurat li ma jiġi kkawżat ebda uġigħ, tbatija, pienajew
ħsara dejjiema mingħajr bżonn waqt il-ħidma taħt superviżjoni.
Il-kriterji ta’ kwalità għal modulu ta’ taħriġ
L-eżitu tat-tagħlim suffiċjentement dettaljat;
- Għarfien teoretiku li għandu jinkiseb;
- Ħiliet prattiċi li għandhom jinkisbu;
Valutazzjoni definita;
Kriterji biex tgħaddi jew teħel.
10
It-terminoloġija użata
It-taħriġ għandu jkun ibbażat fuq struttura modulari. Il-moduli jaqgħu f’kategoriji differenti
obbligatorji għall-funzjonijiet kollha kif iddikjarat fl-Artikolu 23(2) (inkluż il-Modulu
tal-Leġiżlazzjoni Nazzjonali);
meħtieġa biss għal funzjoni speċifika waħda jew aktar;
moduli addizzjonali sabiex jiffaċilitaw it-tagħlim ta’ ħiliet speċjalizzati kif ukoll it-
tagħlim tul il-ħajja, (eż. il-Modulu tal-Kirurġija).
Funzjoni = waħda mill-erba’ funzjonijiet ipprovduti fl-Artikolu 23(2)5
Kompitu = kompiti identifikati eż. fl-Artikoli 24 (responsabbli għall-kura u t-
trattament xieraq eċċ.), 25 (veterinarju maħtur) u 38 (evalwazzjoni
tal-proġett)
Modulu ewlieni = modulu obbligatorju għall-funzjonijiet kollha u bl-istess Eżitu tat-
Tagħlim Eżitu tat-Tagħlim
Modulu (prerekwiżit) dwar funzjoni speċifika
= modulu obbligatorju għal funzjoni speċifika waħda jew aktar
Modulu dwar kompitu speċifiku
= modulu rrakkomandat li jippermetti lill-persunal iwettaq kompitu
speċifiku wieħed jew aktar
Modulu nazzjonali = jinkludi l-leġiżlazzjoni nazzjonali/reġjonali li tittrasponi u
kwalunkwe leġiżlazzjoni oħra rilevanti għall-użu tal-annimali għal
skopijiet xjentifiċi (eż. trasport, CITES, skart, GM)
Kors = programm, li jkun fih Modulu wieħed jew iktar, imfassal sabiex
jaqdi l-ħtiġijiet tat-taħriġ ta’ individwi identifikati fid-Direttiva
L-ispeċjalizzazzjoni għall-ispeċi
Uħud mill-moduli tat-taħriġ jittrattaw speċi (grupp ta’ speċi) speċifika.
Il-modulu ta’ taħriġ inizjali jeħtieġ li jitlesta kollu kemm hu fil-każ ta’ speċi jew grupp ta’
speċi speċifiċi.
It-twessigħ tal-ħiliet għal iktar speċi jkun jirrikjedi xhieda li nkisbu l-Eżiti tat-Tagħlim
għall-ispeċi l-ġdida fl-istess modulu.
5 (a) twettiq ta’ proċeduri fuq annimali; (b) tfassil ta’ proċeduri u proġetti; (c) kura tal-annimali; jew (d) qtil tal-
annimali.
11
Madankollu, jista’ ma jkunx dejjem meħtieġ li jiġu ripetuti l-elementi kollha tal-modulu ta’
taħriġ inizjali għall-ispeċi l-ġdida billi jista’ jkun hemm elementi komuni fil-kontenut bejn l-
ispeċi li ma jeħtiġux jiġu mtennija.
L-eżenzjonijiet mit-Taħriġ Modulari għall-funzjonijiet (a), (b), (c) u (d)
Eżenzjonijiet mit-taħriġ modulari jistgħu jkunu permissibbli, skont l-informazzjoni pprovduta
dwar taħriġ preċedenti u l-għarfien espert. Il-prinċipji li fuqhom jingħataw dawn l-
eżenzjonijiet għandhom ikunu trasparenti u disponibbli għal kulħadd.
L-approvazzjoni tal-eżenzjonijiet mit-taħriġ tista’ tingħata mill-Awtorità Kompetenti jew
inkella, fejn l-Awtorità Kompetenti tkun għamlet disponibbli kriterji definiti b’mod ċar lill-
istabbiliment, tista’ tingħata fil-livell tal-istabbiliment lokali (mill-persuna responsabbli mit-
taħriġ (l-Artikolu 24(1)(c)), bi kwalunkwe eżenzjoni bħal dawn tiġu rreġistrata u magħmula
disponibbli għall-ispezzjoni mill-Awtorità Kompetenti).
Għall-finijiet ta’ prattika tajba, irrispettivament mill-istorja tat-taħriġ, kull min jiġi ġdid fi
stabbiliment għandu jkollu t-taħriġ u l-kompetenza tiegħu riveduti qabel ma l-individwu
jitħalla jaħdem mingħajr superviżjoni.
Hija meħtieġa xi forma ta’ rikonoxximent reċiproku, għall-inqas fi ħdan l-UE, fir-rigward tal-
korsijiet ta’ taħriġ sabiex ikun iffaċilitat il-moviment tal-persunal.
Prinċipji għall-Eżenzjoni
L-eżenzjoni ta’ nies bl-esperjenza (“grandfathering”) għandhatiġi aċċettata għat-taħriġ fil-
Funzjonijiet a-d – jiġifieri, jekk l-individwi jkunu diġà mħarrġin u għandhom l-esperjenza fl-
oqsma tax-xogħol tagħhom, ma jkunx hemm ħtieġa ta’ taħriġ addizzjonali (ħlief jekk l-
individwu jkun jixtieq jiżviluppa f’oqsma ġodda eż. speċi ġodda), għalkemm xorta jibqa’ l-
obbligu li tinżamm il-kompetenza u li jsir is-CPD adattat.
Fil-każ ta’ individwi li ma kinux qegħdin jaħdmu mal-annimali jew jieħdu ħsiebhom fi
proċeduri xjentifiċi għal perjodu ta’ żmien sinifikanti (ikun xi jkun jekk jeċċedi l-ħames
snin), dawn l-individwi għandhom jintalbu jtemmu b’mod sodisfaċenti t-taħriġ adattat qabel
ma jerġgħu jibdew jaħdmu.
Ma għandu jkun hemm ebda eżenzjoni għall-obbligu tat-taħriġ fil-leġiżlazzjoni tal-Istat
Membru – it-tlestija tat-taħriġ tal-modulu tal-leġiżlazzjoni hija ġeneralment mistennija.
Madankollu, rarament, f’ċirkustanzi meta jkun meħtieġ l-intervent ta’ speċjalista fi proċedura
partikulari, u fejn l-individwu ma jkollu ebda responsabbiltà formali għat-trattament xieraq u
l-kura tal-annimali, u jkun qed jaġixxi taħt is-superviżjoni ta’ persunal tal-kura ta’
esperjenza, tista’ titqies ħaġa f’waqtha li ssir introduzzjoni għal-leġiżlazzjoni, b’mod
partikulari dwar ir-rwol u r-responsabbiltajiet tal-individwu.
L-applikazzjonijiet għall-eżenzjoni għandhom jinkludu t-taħriġ rilevanti kollu u l-esperjenza
preċedenti, hekk li dawn ikunu jistgħu jiġu mmappjati/imqabbla mar-rekwiżiti tat-taħriġ tal-
Istat Membru.
12
L-Istat Membru għandu jidentifika u jagħmel pubblika l-informazzjoni dwar kwalunkwe
kriterji ta’ eżenzjoni.
Il-Moduli tat-Taħriġ bl-Eżiti rispettivi tat-Tagħlim
L-Appendiċi I fih il-Moduli tat-Taħriġ żviluppati li jkopru l-Moduli Ewlenin u l-Moduli
(prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika kollha. Barra minn hekk, ġew żviluppati għadd ta’
Moduli dwar Kompitu Speċifiku u Moduli Addizzjonali oħrajn sabiex jgħinu fl-iżvilupp ta’
korsijiet ta’ taħriġ adattati.
Il-valutazzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim
Billi hemm bosta modi differenti kif l-Eżiti tat-Tagħlim jistgħu jiġu vvalutati, mhuwiex
prattiku li jiġu żviluppati kriterji fissi għal kull Modulu dwar min jgħaddi/jeħel u kif għandha
ssir il-valutazzjoni. Għaldaqstant, il-kriterji tal-valutazzjoni għandhom jiġu żviluppati
mill-fornitur tal-kors għal kull Eżitu tat-Tagħlim f’modulu kopert mill-kors propost.
Waqt li jistgħu jintużaw metodi differenti, bħall-għażla multipla (“multiple choice” – MC),
eżami bil-miktub/orali, eżamijiet onlajn jew eżami tal-ħiliet prattiċi, sabiex tiġi vvalutata l-
prestazzjoni ta’ individwu fit-tagħlim, għandhom jitqiesu xi kunsiderazzjonijiet waqt it-
tħejjija tal-kriterji ta’ valutazzjoni:
Il-valutazzjoni/kriterji ta’ min jgħaddi jew jeħel
Għandha
• Tkun oġġettiva u trasparenti;
• Tkun tinftiehem u ċara mingħajr ambigwità;
• Ikollha kriterji ċari għal min jgħaddi jew jeħel;
• Tipprovdi riżultati affidabbli;
• Tiżgura li l-istudenti jkunu kisbu livell aċċettabbli ta’ fehim dwar s-suġġett – li jkun
adattat sabiex jipproċedu biex jaħdmu taħt superviżjoni, hekk li ma jiġi kkawżat ebda
uġigħ, tbatija, pienajew ħsara dejjiema mingħajr bżonn;
• Tidenfika, fejn xieraq, elementi kritiċi li ma jistgħux ifallu.
Il-valutazzjoni għandu jkollha superviżjoni xierqa. Għandu jiġi stipulat rekwiżit ta’
attendenza għall-kors b’mod li jaqbel mal-Eżiti tat-Tagħlim; ċerti partijiet jistgħu jirrikjedu
attendenza sħiħa.
Il-metodi ta’ valutazzjoni għandhom ikunu ekonomikament vijabbli u disponibbli.
13
Jeħtieġ li jiġi kkunsidrat jekk għandux ikun hemm jew le numru massimu ta’ tentattivi li
jistgħu jsiru sabiex jinkisbu l-istandards xierqa.
Eżempji li jispjegaw il-valutazzjoni ta’ Eżiti tat-Tagħlim huma inklużi fl-Appendiċi II.
Il-mekkaniżmi għas-Superviżjoni u l-Valutazzjoni tal-Kompetenza
It-tlestija sodisfaċenti ta’ Kors ta’ Taħriġ u l-kisba tal-Eżiti tat-Tagħlim huma passi
importanti, imma dawn jeħtieġ li jkunu segwiti minn perjodu ta’ superviżjoni xierqa (sakemm
il-kompetenza ma tinkisibx u ma tiġix ivvalutata b’mod sodisfaċenti matul il-kors ta’
taħriġ), sa ma l-kompetenza mitluba tkun inkisbet, u qabel ma l-proċess edukattiv inizjali
jkun jista’ jiġi kkunsidrat li ġie mitmum.
Is-superviżjoni tajba tista’ ssaħħaħ u ttejjeb l-eżiti tat-tagħlim, imma daqstant ieħor is-
superviżjoni mhux adattata jista’ jkollha konsegwenzi negattivi, billi okkażjonalment
tippromwovi prattiċi skaduti jew sempliċiment ħżiena.
Il-kwalitajiet meħtieġa f’superviżur tajjeb
L-għażla tal-individwi t-tajba bħala superviżuri hija kruċjali. It-taħriġ prattiku u s-
superviżjoni għandhom jitwettqu minn persuna li l-kwalitajiet tagħha jinkludu:
għarfien xieraq u aġġornat, u tkun ta’ ħila u kompetenti fil-proċeduri,
biżżejjed anzjanità li tiġbed ir-rispett u tkun awtorevoli fir-rigward tal-għarfien u l-
esperjenza tagħha
il-kapaċità li tgħaddi l-ħiliet u l-għarfien lil ħaddieħor (ħiliet tat-tagħlim mitluba)
fehim tajjeb tar-raġunijiet li għalihom it-taħriġ u s-superviżjoni huma importanti
ħiliet interpersonali tajbin
impenn għall-implimentazzjoni tal-ispirtu tal-leġiżlazzjoni kif ukoll l-ittra tal-liġi
Fil-każ ta’ proċeduri kumplessi jista’ jkun meħtieġ iktar minn superviżur wieħed, pereżempju
meta jkun hemm bżonn ta’ ħiliet kirurġiċi kif ukoll anestetiċi.
Il-proċess tas-superviżjoni
Kull utent, min irabbi u fornitur għandu jiżgura li jkun hemm qafas sod li fih jistgħu jseħħu t-
taħriġ u s-superviżjoni, bi standards ċari li jiddefinixxu l-kompetenza fil-ħiliet ibbażati fuq l-
għarfien u fil-ħiliet prattiċi.
Huwa essenzjali li tinkiseb il-konsistenza f’dawn il-proċessi kollha.
Kull trainee għandu jkollu:
pjan ta’ taħriġ formali li jiġbor fil-qosor l-għanijiet personali tiegħu jew tagħha u l-
ħiliet prattiċi u dawk ibbażati fuq l-għarfien li jkun/tkun jeħtieġ/teħtieġ;
idea ċara tal-kriterji għall-kompetenza f’kull ħila;
14
reġistri tat-taħriġ u tal-kompetenza;
reviżjonijiet regolari tat-taħriġ, tal-kompetenza, u tal-pjan ta’ żvilupp personali
tiegħu/tagħha.
L-iżvilupp ta’ min jitħarreġ għandu jkun dokumentat b’mod ċar progressivament fir-reġistri
tat-taħriġ. Daqstant ieħor, il-livell tas-superviżjoni għandu jkun traċċabbli fir-reġistri tat-
taħriġ.
Il-livell tas-superviżjoni jista’ jinqasam f’ħames stadji:
4 – Is-superviżur ikun preżenti meta ssir il-proċedura sabiex jipprovdi superviżjoni u
pariri diretti
3 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin isiru proċeduri u jkun disponibbli sabiex jintervjeni
b’mod rapidu jekk ikun meħtieġ (jiġifieri qrib il-proċedura)
2 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin isiru proċeduri u jkun disponibbli li jattendi sabiex
jagħti pariri jekk ikun meħtieġ (jiġifieri fil-viċinanzi tal-istabbiliment)
1 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin iseħħu l-proċeduri u jkun disponibbli għad-
diskussjoni sabiex jipprovdi pariri jekk ikun meħtieġ (eż. bit-telefown)
0 – Ma tkun meħtieġa ebda superviżjoni
Il-UK Laboratory Animal Science Association ipproduċiet prinċipji ta’ gwida dwar ir-
rekwiżiti tas-superviżjoni għall-persuni li jwettqu l-proċeduri (detenturi ta’ liċenzja personali)
li huma disponibbli fuq:
http://www.lasa.co.uk/LASA_GP_Supervision_&_Competence_2013_final.pdf
Il-valutazzjoni tal-kompetenza
Idealment, il-persuna li tivvaluta l-kompetenza m’għandhiex tkun l-istess waħda li tat it-
taħriġ, imma dan jista’ jkun diffiċli fil-każ ta’ ħiliet speċjalizzati ħafna jew fi stabbilimenti
żgħar.
Dawk li jkunu qed jitħarrġu għandhom jifhmu liema standards u liema kriterji ta’ min jgħaddi
jew jeħel se jiġu applikati waqt il-valutazzjoni tagħhom.
Il-valutazzjoni tal-kompetenza preferibbilment għandha ssir fl-ambjent normali tax-xogħol
ta’ min qed jitħarreġ. L-assessur għandu josserva u jevalwa lit-trainee waqt it-twettiq tal-
proċeduri sabiex jivvaluta l-kompetenza prattika.
Huwa wkoll importanti li l-istabbilimenti kollha jkollhom fis-seħħ mekkaniżmu li jiżgura li l-
inkompetenza / prattika ħażina ta’ kwalunkwe membru tal-persunal tiġi magħrufa u
rrappurtata sabiex tkun tista’ tittieħed azzjoni xierqa ta’ rimedju.
Eżempji li jispjegaw il-valutazzjoni tal-kompetenza huma inklużi fl-Appendiċi III.
Reviżjoni/żamma tal-kompetenza
Din għandha titqies bħala proċess kontinwu u għandu jkun hemm xi tip ta’ superviżjoni fi
ħdan il-faċilità sabiex jiġi żgurat li l-istandards aċċettabbli qegħdin jinżammu.
15
Meta l-proċeduri jitwettqu b’mod intermittenti/rari u/jew individwi ma jkunux wettqu l-
proċeduri għal xi żmien, għandu jiġi kkunsidrat il-provvediment ta’ superviżjoni addizzjonali.
Bl-istess mod, jekk jinqalgħu l-problemi jew tiġi introdotta proċedura ġdida jew emendata,
għandha tinbeda reviżjoni tal-kompetenza.
L-Iżvilupp Professjonali Kontinwu (CPD - Continuing Professional Development)
L-issodisfar tar-rekwiżiti tal-Artikoli 23 u 2 fir-rigward tat-taħriġ kontinwu u ż-żamma
tal-kompetenza.
L-Artikolu 23(3) jirrikjedi li l-persunal għandu jżomm il-kompetenza permezz ta’ proċess ta’
edukazzjoni kontinwa (Żvilupp Professjonali Kontinwu – CPD). Dan il-proċess għandu jkun
sorveljat mill-persuna responsabbli mit-taħriġ, identifikata fl-Artikolu 24(1)(c). Dan ir-
rekwiżit huwa maħsub sabiex jiżgura li dawk kollha involuti fl-użu u l-kura tal-annimali
jibqgħu kompetenti u aġġornati dwar żviluppi ġodda fil-qasam.
FELASA6 ipproponiet linji gwida għall-edukazzjoni kontinwa tal-persuni kollha involuti fil-
kura u l-użu tal-annimali f’esperimenti għal għanijiet xjentifiċi. Is-sistema hija bbażata fuq l-
għoti ta’ krediti, li minnhom 50% iridu jinkisbu permezz tal-attendenza f’attivitajiet approvati
li jkunu ġew soġġetti għal skrutinju minn korp professjonali. Il-50% l-oħra jistgħu jinkisbu
minn attivitajiet li jkunu rikonoxxuti mill-impjegatur. Aktar dettalji huma mogħtija fis-sit
elettroniku:
http://www.felasa.eu/recommendations/guidelines/guidelines-for-continuing-
education-for-persons-involved-in-animal-experime/).
Importanti li, ikun xi jkun il-proċess stabbilit, it-taħriġ ikun rikonoxxut b’mod reċiproku u li
r-reġistri jkunu trasferibbli. Huwa essenzjali wkoll li għall-inqas xi ftit mis-CPD ikun
direttament rilevanti għall-qasam tax-Xjenza tal-Annimali (li jintużaw fil-Laboratorju).
Ir-reġistrazzjoni tat-Taħriġ u s-Superviżjoni
Ir-reġistri tat-taħriġ għandhom jirriflettu l-livell ta’ taħriġ u l-livell ta’ kompetenza sabiex
jippermettu t-trasferiment tal-ħiliet madwar l-UE. Bħalissa teżisti varjabbiltà kbira fit-tipi ta’
reġistri li jinżammu u fil-kontroll taż-żamma tar-reġistri mill-faċilità ċentralizzata għall-
individwu. Il-kultura u/jew l-istorja tal-konformità tal-istabbiliment jinfluwenzaw iż-żamma
tar-reġistri. L-istabbilimenti GLP normalment ikollhom reġistri tat-taħriġ tajbin li ma jkunux
jeħtieġu tibdil jew ftit li xejn. Ir-reġistri preċiżi huma parti essenzjali mill-iskemi kollha tat-
taħriġ u għandhom jinkorporaw l-edukazzjoni professjonali u l-kompetenzi rilevanti miksuba
qabel l-impjieg preżenti. 6 Federation of European Laboratory Animal Science Associations (Il-Federazzjoni tal-Assoċjazzjonijiet
Ewropej tax-Xjenza tal-Annimali li jintużaw fil-Laboratorju)
16
Ir-reġistri għandhom ikunu ddettaljati sal-livell tal-proċeduri u jittrattaw speċi speċifika.
Għandhom jidentifikaw il-livell ta’ superviżjoni meħtieġ, il-kisba tal-kompetenza inizjali kif
ukoll il-livell ta’ kompetenza li jippermetti lill-persuna tissorvelja u tħarreġ lil ħaddieħor.
Approċċ komuni fil-mod kif jiġu rreġistrati t-taħriġ u l-kompetenzi miksuba jiffaċilita l-
moviment tal-persunal. Eżempju ta’ Mudell ta’ Reġistru komuni huwa inkluż fl-Appendiċi
IV.
17
PARTI B
L-approvazzjoni / L-akkreditazzjoni tal-Korsijiet
Jeħtieġ ikun hemm sistema ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni għall-Korsijiet ta’ Taħriġ li
tiżgura l-fiduċja fil-kwalità tat-taħriġ u tal-valutazzjonijiet li qegħdin jiġu pprovduti. Il-
korsijiet tat-taħriġ jistgħu jkopru Modulu wieħed jew aktar.
Glossarju ta’ termini
Assigurazzjoni tal-kwalità
Iż-żamma tal-livell mixtieq ta’ kwalità f’servizz jew prodott – għandhom jieħdu
ħsiebha l-Fornituri tal-Modulu u, fejn ikun applikabbli, għandha tifforma parti mill-
proċess tal-akkreditazzjoni.
Akkreditazzjoni
Proċess li fih tiġi ppreżentata ċertifikazzjoni ta’ kompetenza, awtorità jew kredibbiltà.
Rikonoxximent reċiproku
Ftehim bejn żewġ organizzazzjonijiet (eż. l-Awtoritajiet Kompetenti ta’ Stat Membru)
li jirrikonoxxu l-proċessi jew il-programmi ta’ xulxin. Rikonoxximent reċiproku jista’ jsir
bejn istituzzjonijiet tal-edukazzjoni ogħla, aġenziji ta’ kwalità jew ta’ akkreditazzjoni jew
korpi professjonali.
Il-benefiċċji ta’ sistema ta’ approvazzjoni/akkreditazzjoni għall-Korsijiet ta’ Taħriġ
1. Tiffaċilita l-moviment liberu tal-persunal;
2. Ittejjeb it-trattament xieraq tal-annimali
3. Ittejjeb il-kwalità tax-xjenza li tuża annimali ħajjin.
Kors ta’ Taħriġ kif għandu jkunu approvat / akkreditat?
L-akkreditazzjoni hija proċess bidirezzjonali kontinwu li jiddependi fuq il-komunikazzjoni
tajba bejn il-partijiet kollha. Il-proċess tal-akkreditazzjoni għandu jinkludi
Sottomissjonijiet bil-miktub
Diskussjonijiet bejn il-fornituri u l-assessuri tal-kors
Żjara lill-kors
L-akkreditazzjoni/approvazzjoni ta’ kors għandha tkun riveduta għall-inqas kull 5
snin u jekk jiġu proposti xi bidliet sinifikanti fil-mod kif jingħata, fil-kontenut jew fil-
valutazzjoni.
Jiżgura li t-taħriġ jingħata skont l-istandard miftiehem.
18
L-informazzjoni meħtieġa għall-Approvazzjoni / Akkreditazzjoni ta’ Kors
Kull proċess ta’ approvazzjoni/akkreditazzjoni għandu jispeċifika b’mod ċar lill-fornituri tal-
kors x’informazzjoni għandha tiġi pprovduta dwar il-kontenut tal-kors, kif jingħata u kif jiġi
vvalutat. Għandu jkun hemm l-għarfien espert adattat disponibbli sabiex tiġi vvalutata l-
informazzjoni sottomessa. L-informazzjoni għandha tkopri, fost l-oħrajn
L-applikant u l-istituzzjoni
Informazzjoni dwar dawk li jħarrġu u l-kwalifiki/esperjenza tagħhom
Il-kontenut sħiħ tas-sillabu tal-Modulu/Moduli u l-Eżiti tat-Tagħlim assoċjati
Il-materjal tal-kors u l-mod kif se jkun mgħallem, li jkun jinkludi l-ħendawts tal-kors,
il-qari li jsir minn qabel, l-għajnuniet tat-tagħlim, elementi prattiċi/teoretiċi
Jekk jiġu inklużi elementi prattiċi – kif dawn jiġu mgħallma u vvalutati
Informazzjoni dwar l-użu (u l-ġustifikazzjoni tal-użu) ta’ annimali ħajjin
Deskrizzjoni tal-faċilitajiet fejn se jingħata l-kors
Skeda ta’ żmien u informazzjoni dwar it-tip ta’ tagħlim f’kull sessjoni
Komunikazzjoni mal-istudenti
F’każ ta’ tagħlim mill-bogħod, liema metodi se jintużaw u kif se jiġu żgurati
valutazzjonijiet indipendenti
Il-proporzjon bejn min jitħarreġ u l-letturi kemm fit-teorija kif ukoll fl-elementi
prattiċi (1 għal 4 ssuġġerit bħala massimu għat-taħriġ prattiku)
Idealment min iħarreġ ma jkunx l-assessur (jew tiġi żgurata distinzjoni ċara bejn it-
taħriġ u l-valutazzjoni)
Kif se jkun ivvalutat il-kors – Valutazzjoni; Reazzjoni
Valutazzjoni tat-Temmija Sodisfaċenti – metodi, kriterji ta’ min jgħaddi/jeħel,
elementi kritiċi li fihom wieħed ma jistax jeħel
Ċertifikazzjoni (żewġ lingwi, l-ilsien matern u l-Ingliż (anness), ikunu ppreferuti
għall-promozzjoni tal-moviment liberu) – iċ-ċertifikat għandu jinkludi l-kontenut
bażiku għall-informazzjoni
Il-fornitur tal-modulu għandu jżomm reġistru tal-parteċipanti, min għadda/weħel u r-
reazzjonijiet.
Huwa dejjem aħjar li s-sottomissjoni jkollha informazzjoni żejda milli nieqsa, imma
din tista’ tkun ġestita permezz ta’ Formola ta’ Talba għall-Informazzjoni minn min
jagħti l-approvazzjoni/akkreditazzjoni.
Ir-rekwiżiti tal-attendenza għandhom jiġu inklużi skont ma japplika (dan jippermetti li
l-attitudni tal-istudent tiġi vvalutata aħjar, eż. diskussjoni dwar l-etika)
Għandhom isiru sal-minimu ta’ żewġ korsijiet qabel l-approvazzjoni/akkreditazzjoni.
(N.B. Għandu jkun hemm dispożizzjonijiet stabbiliti għall-parteċipanti tal-kors meta
dan ma jilħaqx l-istandards.)
L-informazzjoni mgħoddija lill-korp ta’ akkreditazzjoni dwar l-attendenza, min
għadda/weħel u l-frekwenza tal-kors – ma tiġix ippubblikata imma tinżamm mill-
korpi ta’ akkreditazzjoni. Ir-reazzjonijiet għandhom ikunu disponibbli għall-
Awtoritajiet Kompetenti fuq talba.
19
Il-prinċipji għal Proċess ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni
1. Indipendenza mill-fornitur/organizzazzjoni tat-taħriġ
2. Għandu jkun proporzjonat u affordabbli;
3. Standards sostenibbli u konsistenti;
4. Jibni l-fiduċja mat-trainees, min iħarreġ u l-Istati Membri;
5. Assessuri kompetenti.
Ir-responsabbiltajiet ta’ dawk li japprovaw / jakkreditaw il-korsijiet
Ir-responsabbiltajiet ewlenin tal-korpi ta’ approvazzjoni / akkreditazzjoni huma li:
joffru pariri u informazzjoni lill-fornituri prospettivi ta’ korsijiet;
japprovaw/ jikkreditaw korsijiet li jissodisfaw il-kriterji tal-kwalità miftiehma;
jiżguraw il-konsistenza tal-kontenut u tal-eżiti bejn il-moduli;
jiżguraw il-konformità mal-għanijiet u l-proċeduri ddikjarati f’relazzjoni mal-għoti
tat-taħriġ u l-valutazzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim stipulati;
japplikaw u jirrevedu l-mekkaniżmi għall-monitoraġġ tal-eżitu pożittiv tat-taħriġ u
l-valutazzjoni.
Il-qafas għall-aċċettazzjoni reċiproka
Jenħtieġu prinċipji għall-qafas ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni reċiproka bħala l-bażi ta’
aċċettazzjoni reċiproka ta’ taħriġ li jkun twettaq xi mkien ieħor.
Bħalissa hemm bosta approċċi differenti mħaddma fi ħdan l-UE għall-“approvazzjoni” ta’
korsijiet ta’ taħriġ – dawn mhux dejjem huma ġestiti mill-awtoritajiet tal-Istat Membru, u
lanqas hemm xi sistema komuni kif tinkiseb l-“approvazzjoni” minn Stat Membru.
Sabiex jiġu ssodisfati l-obbligi skont l-Artikolu 23, l-Istati Membri huma obbligati jiżguraw li
l-persunal jiġimħarreġ b’mod xieraq – għaldaqstant jeħtieġ li l-Istati Membri jindikaw is-
sodisfazzjon dwar il-forniment tat-taħriġ – irrispettivament jingħatax lokalment,
reġjonalment, nazzjonalment jew internazzjonalment.
Il-fiduċja fl-istandards tat-taħriġ u fl-eżiti hija meħtieġa, imma jeħtieġ li jiġu stabbiliti l-
fiduċja u l-komunikazzjonijiet imtejba sabiex jintlaħaq ir-rikonoxximent reċiproku bejn l-
Istati Membri.
Huwa mixtieq li jkun hemm forum għall-iskambju tal-informazzjoni u repożitorju ċentrali
dwar id-disponibbiltà u l-kontenut tal-korsijiet, u mekkaniżmi/riżorsi disponibbli li jiżguraw
li l-informazzjoni tinżamm aġġornata.
20
Il-korsijiet kollha għandu jkollhom xi forma ta’ superviżjoni/approvazzjoni indipendenti, u
dan għandu japplika wkoll għal korsijiet interni (“in-house”) ta’ taħriġ mogħtija lokalment.
Is-sistema li tippromwovi r-rikonoxximent reċiproku u l-kwalità tat-taħriġ fil-livell tal-UE
għandha tkun kosteffettiva, bl-inqas piż amministrattiv possibbli. Billi m’hemmx
finanzjament speċifiku disponibbli għal dan l-iskop, il-benefiċċji potenzjali jridu jkunu
attraenti biżżejjed sabiex jiksbu l-finanzi mill-Istati Membri u mill-komunità tal-utenti. Il-
Kummissjoni Ewropea ma tistax tikkoordina dan il-kompitu għax ma jaqax direttament fil-
qasam tal-kompetenza tagħha, madankollu, tista’ tiffaċilita ma’ eż. l-organizzazzjoni tal-
Gruppi ta’ Ħidma ta’ Esperti dwar suġġetti speċifiċi f’rabta mal-implimentazzjoni tar-
rekwiżiti tad-Direttiva u tipprovdi informazzjoni relatata mal-Edukazzjoni u t-Taħriġ (E&T)
fuq is-sit elettroniku tagħha.
Proposta għal Pjattaforma tal-UE u Portal tal-Informazzjoni dwar l-Edukazzjoni u t-
Taħriġ
Għandha tiġi stabbilita Pjattaforma tal-UE għal qafas ta’ taħriġ modulari li tippermetti l-
iskambju tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni bejn:
Il-Korpi ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni
Il-Fornituri tal-Korsijiet
L-awtoritajiet tal-Istat Membru
Din il-Pjattaforma tal-UE tkun tidderieġi n-negozju b’mod elettroniku, u tiltaqa’ permezz ta’
konferenzi awdjo/bil-vidjow minn darbtejn sa tliet darbiet fis-sena. Għandha tkun magħmula
minn rappreżentanza bbilanċjata tal-Istati Membri, Korpi ta’ Approvazzjoni /
Akkreditazzjoni, u Fornituri tal-Korsijiet. L-iskop ta’ din il-Pjattaforma tal-UE jkun li:
1. Tistabbilixxi kriterji għall-Korpi ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni;
2. Tirrikonoxxi u żżomm lista tal-Korpi ta’ Approvazzjoni / Akkreditazzjoni u tal-
korsijiet;
3. Iżżomm il-kriterji għall-moduli u tevolvihom kif meħtieġ;
4. Taqsam l-informazzjoni dwar l-istandards tas-superviżjoni u tal-valutazzjoni;
5. Taqsam l-informazzjoni dwar standards u mudelli għar-reġistrazzjoni tat-taħriġ u tal-
valutazzjoni;
6. Tipprovdi dettalji ta’ kuntatt għall-kooperazzjoni.
Din il-lista ta’ hawn fuq mhix eżawrjenti u jkun irid jintlaħaq ftehim dwar l-iskop(ijiet) u l-
funzjonijiet speċifiċi tal-Pjattaforma tal-UE.
Ma għandu jkun hemm ebda kunflitt ta’ interess jew kontroll dirett minn xi membru tal-
Pjattaforma tal-UE u l-iskop tagħha jkun sempliċiment li sservi ta’ mezz ta’ qsim ta’
informazzjoni u tal-aħjar prattiċi, u li tiżviluppa fehim dwar it-taħriġ u l-edukazzjoni f’kull
Stat Membru, biex hekk tibni l-fiduċja u tippromwovi r-rikonoxximent reċiproku tal-għoti
tat-taħriġ.
21
Dan ta’ hawn fuq jitlob motivaturi li jmexxu ’l quddiem u jħejju termini ta’ referenza għall-
portal ta’ informazzjoni.
Din il-Pjattaforma tal-UE mhix maħsuba sabiex iżżid il-burokrazija jew sabiex tħaddem xi tip
ta’ kontroll fuq il-proċessi u l-mekkaniżmi tal-approvazzjoni / akkreditazzjoni, jew sabiex
tagħti xi vantaġġ inġust lil xi individwu jew organizzazzjoni li tipparteċipa. L-għan tagħha
huwa biss biex tiffaliċita u tgħarraf.
Il-miri huma
Li tiżviluppa u tibni fuq il-fiduċja reċiproka u fil-mekkaniżmi tat-taħriġ ta’ kull Stat
Membru madwar l-UE;
Li twassal għall-għan tal-moviment liberu tal-persunal;
Li taqsam ir-riżorsi tat-taħriġ;
Li tirrevedi moduli fejn ikun meħtieġ u taqbel dwar moduli ġodda u
Li tipprovdi punt ta’ kuntatt dwar informazzjoni fuq il-korsijiet għat-trainees u għall-
fornituri tal-korsijiet.
Dan ikun proċess li jevolvi.
PJATTAFORMA TAL-UE L.A.S. E&T(indipendenti mill-KE)
komposta minn għadd limitat ta’ rappreżentanti elettita’ SMi, Korpi Akk., Fornituri ta’ Korsijiet/Moduli (eż. 5+3+2) sabiex
- tistabbilixxi kriterji għall-korpi ta’ akkreditazzjoni- tirrikonoxxi korpi ta’ akkreditazzjoni u żżomm lista tagħhom
- iżżomm il-kriterji tal-moduli- taqbel dwar Regoli ta’ Proċedura interni trasparenti
- tieħu ħsieb ir-rotazzjoni tal-Presidenza u tas-Segretarjat
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Forniturta’ kors/modulu
Korp ta’Akkreditazzjoni
NazzjonaliKorp ta’
AkkreditazzjoniInternazzjonali
Korp ta’Akkreditazzjoni
PubblikuKorp ta’
AkkreditazzjoniPrivat
SM B SM C SM D SM E SM F
QAFAS TAL-UE GĦALL-AKKREDITAZZJONI TA’ KORS TA’ TAĦRIĠ MODULARIGĦAD-DIRETTIVA 2010/63/UE
SM GSM AIl-Kummissjonitista’ tiffaċilitabilli tipprovdi
1. Portal ta’ informazzjonili jkun fih
Links għal• korpi ta’ akkreditazzjoni• fornituri ta’ korsijiet/moduli• spazju għall-fornituri tal-korsijiet/moduli biexjikkatalogaw il-korsijiet/moduli
Informazzjoni dwar• kriterji għall-moduli• standards għas-superviżjoni• standards għall-valutazzjoni• standards u mudelligħar-reġistrazzjoni tat-taħriġ u tal-valutazzjoni
• dettalji ta’ kuntatt għall-Pjattaforma tal-UE
2. Faċilitajiet ta’ laqgħatad-hoc, Gruppi ta’ Ħidmata’ Esperti dwar suġġettispeċifiċi
B'segwitu għal din il-proposta, ġiet żviluppata Pjattaforma ta' Edukazzjoni u Taħriġ għax-Xjenza dwar l-Annimali tal-Laboratorju (ETPLAS) u l-ħidma u d-dokumentazzjoni tagħhom issibhom f'www.etplas.eu.
22
PARTI C
Ir-rwoli, il-kompiti u t-taħriġ għall-funzjonijiet fl-Artikoli 24 u 25
Tħejjiet gwida addizzjonali sabiex tgħin lil dawk li jwettqu l-funzjonijiet skont l-Artikoli 24 u
25 jifhmu aħjar ir-rwoli u wkoll sabiex tipprovdi suġġerimenti dwar taħriġ għal dawn il-
persuni li qed jaqdu dawn il-funzjonijiet.
Barra minn hekk, huwa ssuġġerit li jsir profil mixtieq għal kull waħda mill-funzjonijiet sabiex
jispjega aħjar il-ħtiġijiet ta’ dak ir-rwol. Madankollu, huwa rikonoxxut li l-prijoritajiet se
jvarjaw skont il-ħtiġijiet tal-istabbiliment individwali. Bl-istess mod, il-kuntest edukattiv tal-
persuna, it-taħriġ li tkun temmet qabel u l-esperjenza tax-xogħol tagħha jistgħu jiġġustifikaw
eżenzjonijiet jew eżenzjonijiet parzjali mit-taħriġ irrakkomandat. Pereżempju, il-persuna
responsabbli mill-kura u t-trattament xieraq tal-annimali tista’ tkun eżentata mill-modulu 23
f’ċirkustanzi fejn tiġi pprovduta informazzjoni dwar taħriġ preċedenti jew kwalifiki xierqa
pereżempju fl-akkwatika jew fil-bhejjem agrikoli.
Il-persuna (jew persuni) responsabbli mis-superviżjoni tat-trattament xieraq u t-
trattament xieraq tal-annimali fl-Artikolu 24(1)(a)
Dan ir-rwol ħafna drabi jingħata lil persuna bl-esperjenza fil-kura jew teknologu anzjan tal-
annimali għalkemm il-veterinarju maħtur jista’ okkażjonalment jassumi dan ir-rwol. Jistgħu
jiġu nnominati persuna waħda jew iktar, kull waħda bl-oqsma tar-responsabbiltajiet tagħha
definiti b’mod ċar.
L-individwu għandu jkun kapaċi jipprovdi pariri indipendenti dwar it-trattament xieraq u l-
kura tal-annimali kollha fl-istabbiliment sabiex inaqqas kemm jista’ jkun it-tbatija u jtejjeb it-
trattament xieraq tal-annimali li jkunu qegħdin jitrabbew, jinżammu għall-użu jew jintużaw
fl-istabbiliment.
L-individwu huwa mistenni li jkun involut ta’ kuljum b’mod attiv sabiex jissalvagwardja t-
trattament xieraq tal-annimali fl-istabbiliment, ikollu awtorità maniġerjali li tippermettilu
jistabbilixxi u jżomm standards għoljin ta’ trobbija u kura, jissodisfa l-istandards stipulati fl-
Anness III tad-Direttiva u jippromwovi kultura ta’ kura kemm mal-persunal tat-trobbija kif
ukoll ma’ dak xjentifiku. Appoġġ u struttura istituzzjonali huma meħtieġa, speċjalment meta
l-pariri tal-persuna responsabbli mill-kura jiġu sfidati.
L-individwu għandu jkun proattiv, waqt li jaħdem kif jixraq mal-veterinarju maħtur, sabiex
jippromwovi l-implimentazzjoni ta’ raffinamenti fit-trobbija, fil-kura u fl-użu tal-annimali, u
jikkontribwixxi b’mod attiv għall-ħidma tal-Korp dwar it-Trattament Xieraq tal-Annimali.
Ir-rwol jista’ jkollu sehem importanti fit-titjib tal-kwalità tal-eżiti xjentifiċi.
Ġie ssuġġerit akronimu sempliċi li jiddeskrivi dan ir-rwol – ICARE – Institutional Care and
Animal welfare REsponsible (person) (persuna Responsabbli mill-Kura Istituzzjonali u t-
trattament xieraq tal-Annimali)
23
Sommarju tal-kompiti ewlenin
Tiġi stabbilita sistema kumplessiva għall-kura kontinwa tal-annimal;
o Jiġi żgurat li l-annimali jiġu ċċekkjati ta’ kuljum;
o Tiġi stabbilita katina ta’ informazzjoni dwar deċiżjonijiet u ssir magħrufa
mal-persunal kollu rilevanti;
o Jiġi żgurat li jkun hemm l-għarfien espert disponibbli sabiex tiġi nnotata
kwalunkwe varjazzjoni fis-saħħa u l-imġiba normali tal-annimali;
Jingħata kontribut lill-Korp dwar it-Trattament Xieraq tal-Annimali (AWB -
Animal Welfare Body), inklużi pariri dwar raffinament ta’ proċeduri u aspetti
oħrajn li jaffettwaw l-esperjenza tal-ħajja tal-annimali;
Jiġi żviluppat ftehim tajjeb u sħubija tajba fix-xogħol mal-Veterinarju Maħtur
(DV- Designated Veterinarian);
Jiġu żviluppati u miżmuma standards għoljin ta’ trobbija u kura adattati għall-
ispeċi li tkun qed tintuża;
o Jiġi żgurat li r-rekwiżiti tat-trattament xieraq u tat-trobbija tal-ispeċi
miżmuma fl-istabbiliment jiġu ssodisfati;
o Jiġi żgurat li jiġu ssodisfati l-bżonnijiet taż-żamma f’gaġeġ jew tal-
abitazzjoniskont id-daqsijiet differenti tal-gruppi, l-iprem kundizzjonijiet
ambjentali inklużi l-opportunitajiet ta’ arrikkiment u r-rekwiżiti
nutrizzjonali;
o Jiġi żgurat li l-ħtiġijiet fiżjoloġiċi u bijoloġiċi tal-ispeċi jiġu ssodisfati;
Jiġu ssapportjati l-prinċipji tal-kultura tal-kura fost il-persunal fil-livelli kollha.
Profil issuġġerit
Il-persuna għandu jkollha “awtorità personali” li tiġi mill-kuntest tagħha, mill-
esperjenza, mill-għarfien u minn kemm ikollha fiduċja;
o Il-ħila li tiddiskuti “fuq l-istess livell” max-xjentist sabiex tiżgura li l-
kwistjonijiet dwar it-trattament xieraq tal-annimali jiġu mifhuma u
indirizzati;
Ħiliet ta’ komunikazzjoni u diplomazija;
o Tifhem l-importanza tal-komunikazzjoni effettiva u tal-ħila li twassal l-
informazzjoni fil-format u fil-livell xieraq;
o Kapaċi taħdem kollettivament u f’kollaborazzjoni, mal-Veterinarju
Maħtur, mal-AWB, u max-xjentisti: eż. biex tintroduċi u timplimenta
programm ta’ arrikkiment imtejjeb;
o Ħiliet effettivi ta’ komunikazzjoni miktuba u orali;
24
Ġudizzju tajjeb – kapaċi ssib bilanċ bejn il-ħtiġijiet xjentifiċi u dawk tat-
trattament xieraq;
Indipendenza, safejn hu possibbli, mill-proġetti ta’ riċerka xjentifika.
Taħriġ inizjali
Kull persuna responsabbli mis-superviżjoni tat-trattament xieraq u l-kura tal-annimali trid
tkun irċeviet it-taħriġ adattat. Meta tintuża kombinazzjoni tal-moduli ta’ taħriġ żviluppati,
Modulu 9 għandu jkun inkluż għax dan jirrikjedi apprezzament aktar fil-fond tat-Tliet Rs u
prattika xjentifika tajba.
Għaldaqstant, it-taħriġ u l-esperjenza għandhom jinkludu:
Il-Moduli ewlenin kollha;
Moduli dwar funzjoni speċifika għall-funzjoni A (3.2, 7 u 8) u l-Moduli 9 u 23;
Il-Modulu 50 - “Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali”;
L-iżvilupp ta’ fehim suffiċjenti tal-proċeduri xjentifiċi li jippermetti
interazzjonijiet infurmati max-xjenzati;
L-iżvilupp u ż-żamma ta’ sistemi xierqa ta’ kif jinżammu r-reġistri.
Żvilupp Professjonali Kontinwu (CPD)
Iżommu l-għarfien dwar l-istandards taż-żamma u l-kura tal-ispeċi li tagħhom
ikunu responsabbli;
Ikomplu jiżviluppaw is-sett ta’ ħiliet dwar ir-rwoli u r-responsabbiltajiet;
o jifhmu l-ispeċifiċitajiet tar-rwol tagħhom, kif għandhom jittrattaw ir-
responsabbiltajiet tagħhom u jimmaniġġjaw l-
interazzjonijiet/komunikazzjonijiet mal-persunal tal-kura tal-annimali u max-
xjentisti;
Iżommu ruħhom aġġornati dwar l-iżviluppi fit-Tliet Rs, fil-komunikazzjoni u fil-
ġestjoni.
Il-persuna (jew persuni) responsabbli li tiżgura/jiżguraw d-disponibbiltà tal-
informazzjoni dwar l-ispeċi miżmuma fl-istabbiliment fl-Artikolu 24(1)(b)
Il-persuna responsabbli minn dan ir-rwol trid tiżgura li jkun hemm firxa ta’ informazzjoni
rilevanti disponibbli għal dawk li jeħtiġuha, u li l-informazzjoni tinżamm aġġornata kemm
jista’ jkun.
Din tkun tinkludi kull xorta ta’ informazzjoni dwar l-ispeċi miżmuma u użati b’rabta ma’
firxa varjata ta’ suġġetti bħalma huma:
informazzjoni marbuta mal-ispeċi użati fl-istabbiliment;
il-kura u t-trobbija tal-annimali;
it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs;
25
il-leġiżlazzjoni tal-UE u dik nazzjonali, gwida u regoli/informazzjoni lokali;
informazzjoni u pubblikazzjonijiet esterni li jagħtu prinċipji rilevanti ta’ gwida
dwar prattika tajba f’aspett jew qasam ta’ ħidma partikulari (id-dokumenti tal-
FELASA dwar prinċipji ta’ gwida, pereżempju);
informazzjoni li tirrigwarda inizjattivi ġodda, avvanzi tekniċi u prattiċi u prattika
tajba f’qasam rilevanti ta’ riċerka u b’rabta mal-ispeċi kkonċernati.
Fi stabbilimenti kbar ikun diffiċli li persuna waħda tkun konxja tal-kwistjonijiet kollha fl-
oqsma kollha tax-xjenza. Sabiex ikun żgurat li l-aktar informazzjoni rilevanti tkun
disponibbli għal kulħadd, ikun meħtieġ netwerk adattat fi ħdan l-istabbiliment li jiżgura li l-
informazzjoni rilevanti kollha tinġabar u tiġi mifruxa b’mod xieraq. L-individwi responsabbli
jistgħu jikkonċentraw fuq oqsma speċifiċi eż. it-trobbija u l-kura tal-annimali; mudelli ta’
annimali partikulari, jew individwu wieħed jista’ jaġixxi bħala koordinatur ċentrali fi ħdan l-
istabbiliment.
Ġie ssuġġerit li l-Korp dwar it-Trattament Xieraq tal-Annimali jista’ jikkontribwixxi għal dan
il-kompitu, sabiex jgħin fl-identifikazzjoni tal-informazzjoni rilevanti u jikkoordina t-tixrid
tagħha lill-individwi magħżula.
Huwa essenzjali li l-individwi rilevanti jkollhom taħriġ xieraq fit-tiftix u l-irkupru tal-
informazzjoni, u li jkollhom aċċess għall-għejun ta’ informazzjoni rilevanti.
Din il-funzjoni xi drabi tintrabat ma’ dik tal-persuna responsabbli mis-superviżjoni tat-
trattament xieraq, imma l-persuna ma għandhiex bżonn tkun esperta fl-oqsma kollha tax-
xjenza – ikun aħjar jekk ikollha ħila tajba fin-netwerking.
Sommarju tal-kompiti ewlenin
żamma ta’ kuntatti għall-qsim tal-informazzjoni (eż. mal-Awtorità Nazzjonali
Kompetenti, gruppi varji ta’ interess speċjalizzat li jinkludu, gruppi ta’ riċerka
speċjalizzata, korpi professjonali, il-FELASA u l-assoċjazzjonijiet LAS
nazzjonali, it-Tliet Rs u l-organizzazzjonijiet dwar it-trattament xieraq tal-
annimali);
tiftix u disseminazzjoni ta’ informazzjoni kurrenti (pereżempju, inizjattivi ġodda
dwar it-Tliet Rs f’qasam xjentifiku partikulari);
żamma tad-dettalji ta’ kuntatt lokali bbażati fuq il-funzjoni, it-tip ta’ rwol (l-
Artikolu 23(2)(a-d)), l-interessi ta’ riċerka eċċ. sabiex l-informazzjoni tiġi
ċċirkolata b’mod effettiv, jiġifieri mibgħuta lil dawk l-individwi li jistgħu
jibbenefikaw minnha (jiġi evitat li tintbagħat kopja lil kulħadd b’riskju li l-
informazzjoni tiġi injorata);
it-tqassim tal-informazzjoni b’mod proattiv, kif jixraq, lil individwi u grupp ta’
persunal/studenti;
l-assistenza, kif xieraq jew kif mitlub, lil persuni responsabbli minn proġetti
sabiex jiksbu l-informazzjoni neċessarja rilevanti għall-proġett tagħhom;
kapaċità li tingħata gwida dwar fejn u kif wieħed ifittex l-informazzjoni rilevanti.
26
Dan ir-rwol ma għandux jaħdem b’mod iżolat imma f’kooperazzjoni ma’ rwoli oħrajn u
b’mod partikulari f’komplimentarjetà max-xogħol tal-AWB sabiex jintlaħqu l-għanijiet
stabbiliti fl-Artikolu 27(1)(b). Għandha tiġi stabbilita sistema li tiffaċilita l-aċċess tal-
persunal kollu għall-informazzjoni rilevanti, eż. “Ċentru għall-informazzjoni 3Rijiet”, sabiex
iwettaq il-kompiti tiegħu, kemm jekk inhu persunal tal-kura u kemm jekk xjentisti.
Profil issuġġerit
Ħiliet tajbin ta’ komunikazzjoni;
Imħarreġ biex jaċċessa/isib u jqassam l-informazzjoni rilevanti lill-utenti/riċevituri
rilevanti;
Kapaċità li jagħżel l-informazzjoni rilevanti u jgħaddiha lill-persuni individwali li
jkunu jeħtiġuha (jevita “informazzjoni eċċessiva”).
Taħriġ inizjali
It-taħriġ għandu jinkludi tiftix għal informazzjoni u strateġiji ta’ tixrid:
Eżitu tat-Taħrig 2.13: Iddeskrivi għejun rilevanti ta’ informazzjoni marbuta mal-
etika, mat-trattament xieraq tal-annimali u mal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs;
Eżitu tat-Taħrig 51.1: Go3Rs, EURL ECVAM Search Guide) u ta’ metodi ta’
tiftix (eż. Systematic reviews, meta-analysis);
Eżitu tat-Taħrig 51.2: Spjega l-importanza tat-tixrid tar-riżultati tal-istudju
irrispettivament mill-eżitu u ddeskrivi l-kwistjonijiet ewlenin li għandhom jiġu
rrappurtati meta jintużaw annimali ħajjin fir-riċerka eż. il-linji gwida ARRIVE;
Il-Modulu 50 – “Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali”.
Żvilupp Professjonali Kontinwu (CPD)
Komunikazzjoni;
Riżorsi ta’ informazzjoni.
Il-persuna (jew persuni) responsabbli mill-edukazzjoni, il-kompetenza u s-CPD tal-
persunal fl-Artikolu 24(1)(c)
Dan ir-rwol jista’ jkun pożizzjoni definita indipendenti fi ħdan stabbiliment kbir, imma ħafna
drabi r-rwol jitwettaq minn persuni differenti, u jista’ wkoll jitwettaq f’kombinazzjoni ma’
rwoli oħrajn. Fejn ikun hemm aktar minn persuna waħda mogħtija l-kompitu ta’ dan ir-rwol,
importanti li lkoll jaħdmu skont l-istess prinċipji u standards, u għaldaqstant is-superviżjoni
ta’ dan ir-rwol għandha tinżamm fil-livell tal-istabbiliment, aktar milli fil-livell tal-grupp ta’
riċerka jew dipartiment individwali.
Il-persuna ġeneralment tkun involuta fil-koordinazzjoni tat-taħriġ u fl-iżgurar li s-
superviżjoni, il-valutazzjoni tal-kompetenza u l-iżvilupp professjonali kontinwu jitwettqu u
jiġu rreġistrati, iktar milli tkun involuta direttament fl-għoti jew fil-valutazzjoni tat-taħriġ jew
27
tal-kompetenza. Fil-biċċa l-kbira tal-każi, dawn il-persuni ma jistgħux ikunu direttament
responsabbli għat-taħriġ ta’ kuljum ta’ kull individwu, u għalhekk ċerti responsabbiltajiet
prattiċi jkollhom jiġu ddelegati lil prattikanti ta’ esperjenza li, huma stess, għandhom ikunu
kapaċi jħarrġu u/jew jissorveljaw it-tekniki neċessarji.
Il-persuna responsabbli mit-taħriġ u l-kompetenza għandu jkollha awtorità biżżejjed sabiex
tinfluwenza lill-oħrajn u tkun kapaċi tieħu deċiżjonijiet dwar kwistjonijiet ta’ taħriġ.
Sommarju tal-kompiti ewlenin
Il-persuna responsabbli mit-taħriġ u l-kompetenza għandha tissorvelja l-kompiti li ġejjin:
tistipula u timmonitorja l-istandards meħtieġa għall-istituzzjoni rigward it-taħriġ,
is-superviżjoni, il-kompetenza u s-CPD għal kull waħda mill-funzjonijiet fl-
Artikolu 23(2)(a–d);
tikkomunika r-rekwiżiti/l-aspettattivi (pereżempju l-ħtiġijiet tat-taħriġ identifikati)
lill-persunal kollu kkonċernat u tiżgura li l-membri tal-persunal ikunu konxji tar-
responsabbiltajiet individwali tagħhom li jħarrġu/jissorveljaw u/jew li jitħarrġu u
jiġu ssorveljati, sakemm isiru kompetenti, b’mod xieraqgħall-għarfien espert u l-
funzjoni tagħhom;
tikkomunika ma’ dawk li jħarrġu;
tidentifika t-taħriġ adattat (moduli, speċi u tekniki speċifiċi) ta’ kwalità
rikonoxxuta;
tidentifika u xxerred opportunitajiet/attivitajiet ta’ edukazzjoni, taħriġ u CPD;
tidentifika persuni li jistgħu joffru taħriġ għal proċeduri/tekniki speċjalizzati;
tiżviluppa rekwiżiti lokali għar-reġistri tat-taħriġ li għandhom jintużaw fl-
istabbiliment kollu; tiżgura li hemm mekkaniżmi fis-seħħ sabiex jiġu identifikati
ħtiġijiet ġodda ta’ taħriġ;
tistabbilixxi mekkaniżmi sabiex tidentifika kwalunkwe ħtiġijiet ta’ taħriġ ta’
aġġornament li jinqalgħu (li jistgħu jitqanqlu b’diversi modi, pereżempju
proċedura li ma tkunx intużat għal perjodu fit-tul, riżultati kirurġiċi ħżiena);
tikkontrolla u tivverifika r-reġistri tat-taħriġ meta individwi jiġu ttrasferiti minn
stabbilimenti oħrajn u tidentifika kwalunkwe taħriġ ġdid li jista’ jkun meħtieġ;
tirċievi u tiċċekkja r-reġistri/iċ-ċertifikati tat-taħriġ;
tikkonsidra talbiet ta’ eżenzjoni mit-taħriġ u, kif xieraq, b’konformità mal-kriterji
ddeterminati mill-Awtorità Kompetenti;
tiżgura li r-reġistri kollha jkunukompluti, preċiżiu aġġornati;
taħdem ma’ kollegi lokalment jew iktar ’il bogħod sabiex tiżviluppa approċċ
lokali/nazzjonali/tal-UE konsistenti għat-taħriġ/superviżjoni/kompetenza u għall-
kontenut u d-dettall meħtieġa għar-reġistri tat-taħriġ individwali (sabiex tiżgura li
dawn jinftiehmu fl-istituzzjoni kollha u lil hinn minnha) sabiex tiffaċilita t-
trasferiment tal-persunal;
tiżgura li tinżamm il-kompetenza.
28
Involviment fit-taħriġ/superviżjoni/valutazzjoni
Dan ikun jiddependi min-natura tar-rwol tal-persuna fi ħdan l-istabbiliment u jista’
jvarja. Jekk dan ir-rwol huwa biss wieħed maniġerjali/amministrattiv, l-involviment
dirett fit-taħriġ/superviżjoni/valutazzjoni se jkun inqas probabbli. Madankollu, fejn
il-kompiti assoċjati mar-rwol huma ddelegati (jiġifieri fejn il-persunal involut għandu
dmirijiet attivi oħrajn bħala disinjatur/maniġer ta’ proġett, membru tal-persunal tal-
kura tal-annimali jew veterinarju maħtur), il-kontribut dirett fit-
taħriġ/superviżjoni/valutazzjoni ikun aktar probabbli. F’kull każ dan ikun soġġett
għall-kuntest li ġejjin minnu l-individwi kkonċernati, l-għarfien espert, il-kompetenza
u x-xogħol tagħhom ta’ kuljum. Filwaqt li l-persuna responsabbli mit-taħriġ u l-
kompetenza tista’ tkun involuta direttament fl-għoti tat-taħriġ u tista’ ma tkunx, din
xorta għandha tissorvelja l-proċess tat-taħriġ, is-superviżjoni, il-kompetenza u s-CPD
fl-istabbiliment, li jfisser li trid tiżgura li t-taħriġ qiegħed jingħata, li l-istandards
huma aċċettabbli u li qiegħed jiġi adottat u mogħti approċċ konsistenti mill-persunal
għall-persunal kollu.
Profil issuġġerit
Ħiliet personali
Ħiliet tajbin ta’ komunikazzjoni;
Ħiliet tajbin ta’ ġestjoni u organizzazzjoni (ġestjoni tad-dejta);
Ħiliet tajbin ta’ ġudizzju.
Ħiliet ibbażati fuq l-għarfien (kollha meqjusin essenzjali)
Fehim estensiv tas-sistema regolatorja u tal-leġiżlazzjoni;
Għarfien tal-Etika u tat-Tliet Rs;
Fehim bażiku tal-proċess tar-riċerka;
Għarfien dettaljat tal-politika istituzzjonali u tal-programmi ta’ riċerka;
Għarfien u fehim profond tar-rekwiżiti edukattivi u ta’ taħriġ rilevanti (kemm
nazzjonali kif ukoll internazzjonali/tal-UE);
Għarfien tat-taħriġ disponibbli;
Fehim tal-ġestjoni ta’ dejta kunfidenzjali, inklużi l-obbligi legali.
Taħriġ inizjali
It-taħriġ se jvarja b’mod sinifikanti skont jekk il-persuna hix involuta b’mod attiv fl-għoti tat-
taħriġ, fis-superviżjoni u fil-valutazzjoni tal-kompetenza.
Għal dawk involuti fil-koordinazzjoni, fil-konferma u fir-reġistrazzjoni tat-taħriġ, il-fehim
tar-rekwiżiti leġiżlattivi huwa neċessarju.
29
Bħala minimu
Il-Modulu 1 – “Il-leġiżlazzjoni nazzjonali”;
Il-Modulu 2 – “L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs” (il-livell 1);
Il-Modulu 50 – “Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali”.
Żvilupp Professjonali Kontinwu (CPD)
Tibqa’ aġġornata fit-taħriġ dwar annimali li jintużaw fil-laboratorju u
metodoloġiji ġodda;
Għarfien tal-pjattaforma tal-UE għall-Edukazzjoni, it-Taħriġ u l-kompetenzi;
Fehim bażiku tal-prinċipji tat-tagħlim.
Il-persuna (jew persuni) li twettaq l-evalwazzjoni tal-proġett fl-Artikolu 38
Dawk involuti fl-evalwazzjoni tal-proġett għandu jkollhom aċċess għat-taħriġ matul il-
proċess, b’mod partikolari dwar kif l-għanijiet tal-proġett, l-applikazzjoni tat-Tliet Rs u l-
valutazzjoni tal-klassifikazzjoni tas-severità għandhom jiġu evalwati, u dwar kif l-analiżi tal-
ħsara mqabbla mal-benefiċċju għandha titwettaq.
Għalkemm hemm strutturi differenti fis-seħħ għall-issodisfar tar-rekwiżiti tal-Artikolu 38, it-
taħriġ ta’ dawk kollha involuti jkun ta’ benefiċċju għall-promozzjoni tat-trasparenza u l-
konsistenza fil-proċess tal-evalwazzjoni. It-taħriġ għandu jindirizza l-kuntest, il-prinċipji u l-
kriterji ta’ evalwazzjoni ta’ proġett sabiex jippermetti lill-evalwaturi jifformulaw opinjonijiet
imparzjali u ġustifikati. L-evalwazzjoni ta’ proġett tirrikjedi wkoll konsiderazzjoni bir-
reqqatal-effettività tal-applikazzjoni tat-Tliet Rs fil-proġett.
Importanti li dawk li jwettqu l-evalwazzjoni tal-proġett ikollhom fehim tajjeb tal-ħsara
mistennija fl-annimali u tal-benefiċċji proposti tar-riċerka, billi l-valutazzjoni tal-ħsara
mqabbla mal-benefiċċju hija element ċentrali tal-proċess ta’ awtorizzazzjoni. Għaldaqstant,
fir-rigward tal-valutazzjoni tal-ħsarat, il-kapaċità li titwettaq valutazzjoni infurmata sewwa u
konsistenti tas-severità hija element essenzjali tal-proċess. It-taħriġ għandu jinkludi
informazzjoni dwar is-sistemi varji disponibbli għall-assistenza tal-proċess u kif dawn jistgħu
jiġu applikati fil-prattika.
Konsiderazzjonijiet dwar ir-rekwiżiti tal-valutazzjoni retrospettiva ta’ proġetti u kif jiġu
ttrattati emendi għal applikazzjonijiet ta’ proġetti wkoll għandhom jiffurmaw parti minn dan
it-taħriġ.
Taħriġ inizjali
Il-Modulu 1 – “Il-leġiżlazzjoni nazzjonali”;
Il-Moduli 2 u 9 - “L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs” (il-livelli
1 u 2);
Il-Modulu 25 – “L-Evalwaturi tal-Proġetti”.
30
Il-Veterinarju Maħtur fl-Artikolu 25
Taħt id-Direttiva, kull min irabbi, kull fornitur u kull utent għandu jkollu Veterinarju Maħtur
(DV - Designated Veterinarian) b’kompetenza fil-Mediċina tal-Laboratorju għall-Annimali, li
jingħatawlu dmirijiet konsultattivi fir-rigward tat-trattament xieraq u t-trattament tal-
annimali. Ir-rwol tal-Veterinarju Maħtur imur lil hinn mill-konsulenza dwar mard jew
kwistjonijiet ta’ saħħa, u jifforma parti integrali mill-iżvilupp tat-titjib kontinwu tal-prattiċi
xjentifiċi, b’mod partikulari fir-rigward ta’ raffinamenti fit-tfassil ta’ mudelli, fil-monitoraġġ
kliniku u fil-kultura tal-kura.
F’każ li “espert kwalifikat kif xieraq ikun aktar adattat” (minn veterinarju) jingħata “dmirijiet
konsultattivi fir-rigward tat-trattament xieraq u t-trattament tal-annimali”, din il-persuna jrid
ikollha diġà l-kompetenza teknika u żooloġika neċessarja rilevanti għall-ispeċi kkonċernata.
Huma għandhom ikunu kapaċi juru approċċ ħolistiku sabiex jiżguraw is-saħħa, it-trobbija, it-
trattament u t-trattament xieraq tal-annimali taħt il-kura tagħhom. Barra minn hekk,
għandhom jirċievu t-taħriġ neċessarju sabiex ikunu kapaċi jwettqu r-rwol b’mod effettiv. Tal-
anqas, x’aktarx li dan ikun jinkludi taħriġ fil-leġiżlazzjoni, fl-etika u fit-Tliet Rs.
Sommarju tal-kompiti ewlenin
Jistabbilixxi programm ta’ kura veterinarja u ta’ kollaborazzjoni mal-AWB sabiex
Jipprovdi pariri u servizzi veterinarji rigward l-għażla tal-ispeċi u r-razez (inklużi
annimali ġenetikament alterati), it-trasport, l-importazzjoni u l-esportazzjoni tal-
annimali;
Jipprovdi pariri rigward l-akkwist, it-trobbija, iż-żamma fl-abitazzjoni u l-kura tal-
annimali;
Jissorvelja l-istat tas-saħħa, jipprevjeni, jindividwa, jittratta u jikkontrolla l-mard
(inkluża ż-żoonożi) u jippjana kontra d-diżastri f’każ li jfaqqa’ xi mard;
Jikkontribwixxi għax-xogħol tal-Korp dwar it-Trattament Xieraq tal-Annimali
(AWB) fir-rigward ta’ materji ta’ saħħa u trattament xieraq tal-annimali u l-
implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
Jagħti kontribut u pariri lir-riċerkaturi, lill-persuni responsabbli mill-proġett u lill-
AWB dwar mudelli ta’ użu tal-annimali, it-tfassil sperimentali (kif xieraq), l-
implimentazzjoni tat-Tliet Rs u l-valutazzjoni tas-severità tal-proċeduri;
Jirrikonoxxi u jimmaniġġja avvenimenti avversi li jaffettwaw is-saħħa jew it-
trattament xieraq tal-annimali, kemm jekk ikunu assoċjati ma’ protokoll
sperimentali u kemm jekk le;
Jipprovdi pariri u rakkomandazzjonijiet dwar interventi nonkirurġiċi u kirurġiċi;
Jipprovdi pariri u gwida għall-anestesija, l-analġeżija, il-kura wara l-operazzjoni u
t-taffija tal-uġigħ, it-tbatija u l-piena b’rabta mal- protokolli sperimentali;
Jivvaluta t-trattament xieraq tal-annimali u jirrikonoxxi l-klassifikazzjoni tas-
severità;
Jistabbilixxi u jżomm folji bl-osservazzjonijiet kliniċi adegwati;
Iżomm reġistri veterinarji preċiżi;
31
Jipprovdi pariri u linji gwida rigward l-implimentazzjoni ta’ tmiem mhux krudili u
prattiċi ta’ ewtanasja;
Jagħmel eżami veterinarju, jagħti pariri u jieħu deċiżjonijiet rigward:
o iż-żamma ta’ annimal ħaj fi tmiem il-proċeduri (l-Artikolu 17);
o annimali maqbuda mis-selvaġġ li jinstabu fi stat ħażin ta’ saħħa (l-Artikolu 9);
o l-użu ripetut ta’ annimal (l-Artikolu 16) u l-aspetti relatati li għandhom jiġu
meqjusa;
o it-tqegħid ta’ annimali lura fl-abitazzjoni (l-Artikolu 19) u l-aspetti relatati li
għandhom jiġu meqjusa.
Veterinarju jista’ wkoll jagħti kontribut espert siewi dwar l-evalwazzjoni ta’ proġett.
Involviment fit-taħriġ/superviżjoni/valutazzjoni
Veterinarju jista’ wkoll jagħti kontribut espert siewi fl-evalwazzjoni dwar jekk ikunx
hemm fis-seħħ programm adegwat ta’ taħriġ rigward:
L-integrazzjoni ta’ kultura ta’ kura fil-programm ġenerali tat-taħriġ;
It-trattament u l-kura tal-annimali li jintużaw fil-laboratorju;
It-trattament u l-kura waqt il-proċeduri;
L-osservazzjoni klinika u r-reġistrazzjoni korretta tagħha;
Interventi nonkirurġiċi u kirurġiċi fl-ispeċi kkonċernati;
Prattiċi ta’ ewtanasja.
Taħriġ inizjali
Il-veterinarji għandhom esperjenza soda fis-saħħa, fil-mard, fit-trattament xieraq u fl-iġjene
tal-annimali. Madankollu, huwa rikonoxxut li l-qasam tal-Mediċina u x-Xjenza tal-Annimali
użati fil-Laboratorju jirrappreżenta żona ffokata ta’ kompetenza u li għalhekk ikun meħtieġ
taħriġ veterinarju postgradwatorju addizzjonali sabiex jitwettqu r-rwoli u r-responsabbiltajiet
tal-Veterinarju Maħtur.
L-apprezzament ġenerali tal-kura, is-saħħa u l-ġestjoni tal-annimali (il-Modulu 4), l-
għarfien tal-uġigħ, tat-tbatija u tal-piena (il-Modulu 5), u l-anestesija, l-analġeżija u l-
kirurġija (il-Moduli 20-22) kollha huma parti mit-taħriġ normali ta’ veterinarju
professjonali. L-ispeċjalizzazzjoni dwar speċi speċifika (eż. primati mhux umani, tjur, ħut u
ċefalopodi) tista’ tiġi ttrattata kif u meta jenħtieġ wara analiżi tan-nuqqasijiet u bħala parti
mis-CPD. Dan mhuwiex prerekwiżit għat-taħriġ inizjali tal-Veterinarju Maħtur.
Madankollu, il-kompetenzi ewlenin għandhom jinkludu l-għarfien xieraq tal-ambjent legali
Ewropew u Nazzjonali li fih se jkunu mitluba li jaħdmu.
Il-veterinarji għandu jkollhom il-kompetenzi ewlenin adegwati speċifiċi għall-ispeċi jew
gruppi ta’ speċi (u l-prattiċi relatati) rilevanti eż. fil-qasam tal-Mediċina u x-Xjenza tal-
Annimali użati fil-Laboratorju, inklużi kompetenzi rilevanti li mhumiex inklużi fil-kurrikulu
normali ta’ veterinarju.
32
Id-definizzjoni eżatta tal-ħtiġijiet ta’ taħriġ addizzjonali tkun tiddependi mill-attivitajiet tal-
istabbiliment (eż. l-ispeċi involuti u t-tip ta’ attivitajiet, eż. min irabbi/il-fornitur vs. l-utent).
Approċċ modulari għal dan it-taħriġ addizzjonali neċessarju għandu jimmassimizza l-
effiċjenza tat-taħriġ permezz tal-addattament, u għandu jiżgura li l-kompetenzi jkunu
mfasslin apposta għall-ħtiġijiet tal-istabbiliment u tal-veterinarju.
Preferibbilment il-kompetenzi ewlenin għandhom jinkisbu qabel ma jinbeda assenjament tal-
Veterinarju Maħtur, jew inkella malajr kemm jista’ jkun wara li jinbeda.
Il-Veterinarju Maħtur għandu jkun temm it-taħriġ fil-moduli li ġejjin:
Il-Modulu 1 - “Il-leġiżlazzjoni nazzjonali” b’Eżiti tat-Tagħlim addizzjonali kif
deskritti fil-Modulu 24 (24.1 - 24.5);
Il-Modulu 9 – “L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs” (il-livell 2)
bl-Eżiti tat-Tagħlim addizzjonali kif deskritti fil-Modulu 24 (24.6 - 24.12);
Il-Modulu 10 – “It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti”;
Il-Modulu 50 - “Introduzzjoni għall-ambjent lokali”;
Il-Modulu 24 - “Il-Veterinarju Maħtur”.
Is-CPD
Il-Veterinarji Maħtura għandhom ikunu responsabbli għall-iżvilupp kontinwu tagħhom
b’rilevanza għal xogħolhom sabiex iżommu u jiżviluppaw il-kompetenzi tagħhom. Il-
Veterinarji Maħtura għandhom ukoll jirreferu għall-Awtoritajiet Regolatorji veterinarji
nazzjonali għar-rekwiżiti minimi tas-CPD fil-pajjiż fejn jaħdmu.
Hemm varjetà ta’ modalitajiet li jistgħu jkunu jgħoddu għas-CPD, bħalma huma konferenzi,
letteratura, korsijiet formali, żjajjar fuq il-post, esperjenzi ta’ xogħol, kungressi, jew
interazzjoni ma’ kollegi. F’xi ċirkustanzi li jiddependu mill-għażla personali, is-CPD jista’
jkun integrat f’mogħdija ta’ żvilupp tal-karriera li twassal għal kwalifiki addizzjonali bħalma
huma ċ-Ċertifikat fil-Mediċina tal-Laboratorju għall-Annimali (eż. CertLAS fir-Renju Unit),
id-Diploma nazzjonali fil-Mediċina tal-Laboratorja għall-Annimali (eż. Fachtierarzt für
Versuchstiere fil-Ġermanja) jew id-Diploma tal-ECLAM (il-Kulleġġ Ewropew għall-
Mediċina tal-Laboratorju għall-Annimali).
Il-Veterinarji Maħtura huma responsabbli li jżommu r-reġistri tas-CPD tagħhom.
33
L-użu ta’ annimali ħajjin għal skopijiet ta’ edukazzjoni u taħriġ
Jista’ jkun utli li wieħed jagħmel distinzjoni bejn l-edukazzjoni u t-taħriġ u li jiddefinixxi xi
jfissru, peress li dawn jistgħu jinvolvu tħassib differenti dwar l-użu tal-annimali: l-
edukazzjoni tista’ tiġi interpretata prinċipalment biex tirreferi għall-għoti ta’ prinċipji ġenerali
(eż. fl-anestesija) sabiex jinkiseb l-għarfien, waqt li t-taħriġ jista’ jirreferi l-iktar għat-tagħlim
ta’ ħiliet prattiċi7.
L-użu ta’ annimali ħajjin għal skopijiet ta’ edukazzjoni u taħriġ li jista’ jikkawża uġigħ,
tbatija, pienajew ħsara dejjiema lill-annimali (kif definit fl-Artikolu 3(1)) ikun jeħtieġ l-
awtorizzazzjoni tal-proġett.
Il-limitu sakemm huwa permess l-użu tal-annimali jvarja b’mod konsiderevoli fost l-Istati
Membri, u jiġu espressi fehmiet pjuttost diversi, pereżempju mill-użu ta’ rutina sabiex
jinkisbu l-ħiliet sal-użu eċċezzjonali f’ċirkustanzi speċifiċi ħafna.
Madankollu, fiċ-ċirkustanzi kollha, għandu jkun hemm approċċ meqjus u strutturat rigward l-
użu tal-annimali fl-edukazzjoni u t-taħriġ. L-użu ta’ strateġiji alternattivi għandu jiġi esplorat
b’mod sħiħ u f’kull talba għall-użu ta’ annimali ħajjin għandhom jiġu ppreżentati oġġettivi
speċifiċi u benefiċċji definiti.
Fejn jista’ jiġi ġġustifikat l-użu ta’ annimali ħajjin u tinkiseb l-awtorizzazzjoni ta’ proġett,
spiss jintużaw limitazzjonijiet oħrajn li jnaqqsu kemm jista’ jkun in-numri jew it-tbatija,
pereżempju billi jillimitaw is-severità tat-tbatija għal tbatija ħafifa; l-użu ripetut ta’ annimali
taħt anestesija mingħajr irkupru.
Il-fehmiet differenti dwar l-użu tal-annimali fit-taħriġ wasslu għal okkażjonijiet meta x-
xjentisti minn Stat Membru li jillimita l-użu tal-annimali fl-edukazzjoni u t-taħriġ attendew
korsijiet fi Stati Membri oħrajn speċifikament sabiex jattendu korsijiet li jużaw l-annimali
sabiex jiżviluppaw il-ħiliet manwali; eżempju msemmi kien sabiex jiġu żviluppati l-ħiliet tat-
trasferiment tal-embrijuni bħala parti minn programm ta’ Alterazzjoni Ġenetika.
Idealment, fi ħdan l-UE, għandu jkun hemm fehim komuni dwar iċ-ċirkustanzi li fihom ikunu
meħtieġa annimali ħajjin għall-edukazzjoni u t-taħriġ, u eżiti simili meta jsiru talbiet għal tali
użu tal-annimali.
F’dan il-kuntest huwa importanti li jiġi nnotat li bl-adozzjoni tad-Direttiva huwa meqjus
aċċettabbli li jitħallew jintużaw l-annimali għall-iskopijiet ta’ edukazzjoni ogħla u ta’ taħriġ
għall-akkwist, il-manutenzjoni jew it-titjib ta’ ħiliet vokazzjonali fl-UE. Għaldaqstant, id-
diskussjoni preżenti ma tiffokax dwar jekk l-użu tal-annimali huwiex ġustifikat imma dwar
f’liema ċirkustanzi huwa ġustifikat.
7 L-Artikolu 5(f) tad-Direttiva 2010/63/UE jiddeskrivi t-taħriġ “għall-akkwist, il-manutenzjoni jew it-titjib ta’
ħiliet vokazzjonali”
34
Ġustifikazzjoni għall-użu ta’ annimali ħajjin fl-edukazzjoni
L-użu ta’ annimali ħajjin għall-iskopijiet ta’ edukazzjoni jaqsam l-opinjonijiet. F’ħafna Stati
Membri, l-użu tal-annimali għal dan l-iskop ilu jonqos għal bosta snin. Jekk l-edukazzjoni
mingħajr l-użu ta’ annimali ħajjin tista’ tinkiseb f’xi istituti (eż. ħafna skejjel tal-mediċina)
tqum il-mistoqsija għala din ma tistax tinkiseb fi bnadi oħra. Barra minn hekk, l-iżvilupp u d-
disponibbiltà ta’ metodi/strateġiji ġodda ta’ tagħlim alternattiv qed ikomplu jiżdiedu bil-ħeffa
f’dan il-qasam.
L-applikant jeħtieġ li juri fid-dettall il-kuntest li fih l-annimali huma neċessarji, jispjega l-
alternattivi li jkunu ġew ikkunsidrati u għala ġew imwarrba, l-għanijiet edukattivi speċifiċi li
jridu jintlaħqu u kif l-applikant se jiddetermina jekk intlaħqux.
L-applikant għandu wkoll jispjega għala l-osservazzjonijiet u l-użu tad-dejta minn proċeduri
xjentifiċi li jkunu għaddejjin fl-istabbiliment ma setgħux jintużaw biex jintwerew il-prinċipji.
Eżempji ta’ benefiċċji edukattivi li għandhom jitqiesu meta jiġu vvalutati l-proposti ta’
proġett għal skopijiet edukattivi jinkludu
ħtieġa ta’ fehim u tagħlim dwar il-varjabbiltà tar-reazzjonijiet f’suġġetti ħajjin;
tagħlim kuntestwali f’ambjent xjentifiku speċifiku;
opportunitajiet għall-istudenti li jiġu ‘esposti’ bħala bażi sabiex jiffurmaw opinjoni
dwar il-kwistjoni.
Ġustifikazzjoni għall-użu ta’ annimali ħajjin fit-taħriġ
L-użu ta’ annimali ħajjin għall-iskopijiet ta’ taħriġ f’ħiliet vokazzjonali ġie diskuss
separatament.
B’kuntrast mal-użu tal-annimali fl-edukazzjoni, l-użu tagħhom fit-taħriġ jista’ jkun ġustifikat
iktar malajr.
It-taħriġ li jinqeda b’annimali ħajjin għandu jkun ristrett għal dawk l-individwi li jinsabu fi
stadju tal-iżvilupp tal-karriera tagħhom fejn l-użu tal-annimali jitqies neċessarju – għal dawk
li se
jaħdmu mal-annimali;
jużaw l-annimali fi proġetti xjentifiċi u
jirrikjedu l-użu tal-annimali sabiex jiżviluppaw ħiliet kirurġiċi għal skopijiet kliniċi.
Applikazzjonijiet u evalwazzjonijiet ta’ proġetti dwar l-użu tal-annimali fl-edukazzjoni
u t-taħriġ
L-applikazzjonijiet kollha għall-użu ta’ annimali ħajjin fl-edukazzjoni u t-taħriġ jirrikjedu
kunsiderazzjoni bir-reqqa sabiex ikun żgurat li l-użu tal-annimali huwa essenzjali sabiex
35
jintlaħqu l-għanijiet tal-edukazzjoni u t-taħriġ, u li ebda strateġija alternattiva oħra ma tista’
sservi.
Kull fejn ikun propost l-użu tal-annimali, l-applikazzjoni għandha tispjega kif l-annimali
jidħlu fil-programm ġenerali ta’ edukazzjoni jew taħriġ. Id-Dokument ta’ Kunsens dwar l-
Evalwazzjoni ta’ Proġetti u l-Valutazzjoni Retrospettiva8 jinkludi għadd ta’ mistoqsijiet
ifformulati minn qabel dwar il-bini ta’ mudell ta’ applikazzjoni ta’ proġett sabiex tintalab l-
informazzjoni neċessarja.
B’mod ġenerali jintuża approċċ imtarraġ, li jinqeda b’alternattivi mingħajr annimali, b’ħidma
fuq katavri u fl-aħħar nettb’annimali ħajjin.
1. Ma jintużawx annimali
Teorija;
Wiri ta’ proċeduri/tekniki (jew reazzjonijiet fiżjoloġiċi) bl-użu ta’ eż. stampi,
vidjows, għodod awdjoviżivi interattivi;
Osservazzjoni ta’ persuna kompetenti twettaq il-proċedura dak il-ħin bħala parti
minn studju eżistenti;
Prattika ta’ ħiliet tekniċi/prattiċi fuq “simulaturi”.
2. Użu ta’ katavri
3. Użu ta’ annimali ħajjin
a. Annimali (anestetizzati) mingħajr irkupru
Huwa rrakkomandat l-użu tal-annimali għal iktar minn teknika waħda
peress li l-ħsara fuq l-annimali tkunl-istess.
b. Użu ta’ annimali konxji
Jekk il-proċedura ma tinfluwenzax l-eżitu sperimentali, jew ma
taffettwax is-severità b’mod sinifikanti, it-taħriġ jista’ jsir fuq annimali
fi studju eżistenti;
It-taħriġ għandu dejjem jibda bit-tagħlim tat-tekniki ta’ trattament
adattati għall-ispeċi inkwistjoni.
Fl-iżvilupp tal-ħiliet manwali, it-trainees għandhom jgħaddu għall-użu ta’ annimali ħajjin
biss wara li jkunu wrew kapaċità xierqa fil-ħidma fuq simulaturi u katavri.
L-approċċ imtarraġ għandu jkun parti minn valutazzjoni sistematika meta titwettaq
evalwazzjoni ta’ proġett għal skopijiet edukattivi/ta’ taħriġ. Għandhom jitqiesu wkoll
it-tip ta’ min jitħarreġ – il-ħiliet meħtieġa, u indikazzjoni li dawn se jintużaw;
8 http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/project_evaluation/mt.pdf
36
il-provenjenza tal-annimali li se jintużaw eż. annimali żejda mill-istokk; annimali minn
studji mitmuma, li jkunu għadhom ma ngħatawx l-ewtanażja.
Madankollu, huwa rikonoxxut li persuna ma ssirx kompetenti b’mod sħiħ qabel ma tkun
kisbet biżżejjed esperjenza diretta fit-twettiq tal-proċedura. Għaldaqstant, għandha tiġi
żgurata struttura adattata għas-superviżjoni u għall-valutazzjoni tal-kompetenza sabiex ikun
żgurat li ma jiġu kkawżati ebda uġigħ, tbatija, piena jew ħsara dejjiema bla bżonn lill-
annimali waqt il-ksib tal-esperjenza.
“Ħsarat” aċċettabbli waqt l-edukazzjoni jew it-taħriġ
Is-severità tal-proċeduri għandha tkun ristretta għal “mingħajr irkupru” jew “ħafifa”.
Madankollu, huwa rikonoxxut li eċċezzjonijiet rari u ġustifikati sewwa jistgħu jiġu
aċċettati għal dan il-prinċipju ġenerali.
Eżempji ta’ tali eċċezzjonijiet jinkludu
kirurgu li qed jitħarreġ fl-impjantazzjoni ta’ apparat fejn jista’ jkun importanti li
jiġi evalwat is-suċċess waqt il-fażi ta’ rkupru;
tħejjija ta’ materjal edukattiv li jissostitwixxi l-użu ta’ annimali ħajjin fil-futur.
Il-valutazzjoni tal-eċċezzjonijiet għandha dejjem titwettaq fuq bażi ta’ każ b’każ waqt li
tingħata l-kunsiderazzjoni dovuta lill-ħsarat, lill-benefiċċji u lill-valur edukattiv tax-
xogħol propost.
Minħabba l-fatt li fil-qasam tal-edukazzjoni u t-taħriġ l-annimali spiss jintużaw f’iktar
minn okkażjoni waħda, għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-effetti kumulattivi ta’
tekniki meqjusin “iktar baxxi minn” jew “taħt il-livell minimu ta’ limitu” li meta jintużaw
b’mod ikkombinat jew f’iktar minn okkażjoni waħda (multiplu) jistgħu jwasslu għal
severità “ogħla minn” jew iktar mil-‘livell minimu ta’ limitu’ meta ripetuti.
L-importanza tas-superviżjoni kompetenti u d-disponibbiltà tagħha qatt ma jistgħu jiġu
enfasizzati biżżejjed u dawn l-aspetti għandhom jiġu indirizzati u evalwati b’mod
speċifiku fi proposti ta’ proġetti li jużaw annimali ħajjin għal skopijiet edukattivi u ta’
taħriġ.
“Ħsarat” aċċettabbli waqt l-edukazzjoni jew it-taħriġ
Wieħed mill-argumenti ewlenin favur l-użu ta’ annimali ħajjin waqt it-taħriġ huwa li jiġi
żgurat li meta jitwettqu l-proċeduri minn individwi, dawn għandhom isiru b’mod kompetenti
mingħajr xi impatt negattiv fuq l-eżitu xjentifiku minħabba teknika ħażina.
Dan ma japplikax għall-istudji kollha, pereżempju, it-teħid tad-demm għal studji in vitro, fejn
minkejja li l-eżitu xjentifiku jista’ma jiġix affettwat b’mod negattiv, xorta jibqa’ l-potenzjal
ta’ konsegwenzi avversi fuq it-trattament xieraq.
37
Billi l-individwi se jvarjaw fiż-żmien li jieħdu sabiex jiksbu l-kompetenza, ma jistgħux jiġu
stipulati regoli fissi li jiddeterminaw, pereżempju, kemm jeħtieġ li jintużaw annimali għal
finijiet ta’ taħriġ qabel ma jitwettqu proċeduri xjentifiċi taħt superviżjoni. Dan ikompli
jenfasizza l-importanza li jkun hemm programm integrat sewwa ta’ taħriġ, superviżjoniu
valutazzjoni tal-kompetenza. L-individwi għandhom iwettqu proċeduri xjentifiċi għall-ewwel
darba biss taħt superviżjoni, wara l-konsiderazzjoni infurmata min-naħa tas-superviżurdwar
il-kapaċità tal-individwu u l-impatt potenzjali ta’ teknika ħażina fuq ix-xjenza u t-trattament
xieraq tal-annimali.
38
Appendiċi I
Il-Moduli u l-Eżiti tat-Tagħlim relatati
Parti 1: Stuttura modulari
Dan id-dokument huwa maħsub sabiex jipprovdi gwida lill-Istati Membri u lil dawk kollha
involuti fil-kura u fl-użu tal-annimali skont 2010/63/UE dwar ir-rekwiżiti minimi ta’ taħriġ
irrakkomandati skont id-Direttiva tal-UE 2010/63/EU (l-Artikolu 23 u l-Anness V). Huwa
maħsub sabiex jippermetti l-iżvilupp ta’ qafas ta’ Edukazzjoni u Taħriġ, fi ħdan l-UE, li jkun
jinkludi kompetenzi prattiċi, taħriġ u Żvilupp Professjonali Kontinwu (CPD) biex tkun
żgurata l-kompetenza tal-persunal u biex jiġi ffaċilitat il-moviment liberu tal-persunal fl-Istati
Membri stess u bejniethom.
L-approċċ ta’ struttura modulari adottat hawnhekk u l-Eżiti tat-Tagħlim assoċjati
jirrikonoxxu li t-taħriġ għandu jkun korrelat mal-ħtiġijiet. Importanti li jiġi nnotat li dan id-
dokument jittratta l-eżitu aktar milli l-proċessi u mhuwiex intenzjonat li jkun preskrittiv.
Dawk li jħarrġu jistgħu jkunu flessibbli fl-għażla tal-kontenut tal-kors, il-materjal tat-taħriġ u
l-metodi ta’ kif jingħata li jrendu l-eżiti tat-tagħlim b’mod li jissodisfa r-rekwiżiti
nazzjonali/lokali/istituzzjonali u/jew individwali/tal-grupp tagħhom. Dawk li jħarrġu jistgħu
jużaw id-diskrezzjoni tagħhom meta jinkorporaw informazzjoni addizzjonali sabiex jagħtu
taħriġ speċifiku għall-ħtiġijiet individwali.
1) Stuttura modulari
Il-moduli ppreżentati hawnhekk jinkludu dawk kollha meqjusin bħala t-taħriġ minimu
neċessarju qabel ma persuni jitħallew iwettqu Funzjoni (A to D)9, u xi Moduli addizzjonali
meħtieġa għat-twettiq ta’ kompiti speċifiċi, pereżempju l-kirurġija. Huwa rikonoxxut li f’xi
każi, kif inhu ddettaljat hawn taħt, it-taħriġ se jkollu element ta’ taħriġ prattiku li jitwettaq
taħt superviżjoni. Fl-aħħar nett, il-moduli kollha jistgħu jingħataw separatament imma l-
intenzjoni hi li l-organizzaturi tal-kors jistgħu jikkombinaw moduli individwali sabiex jagħtu
korsijiet adattati għal funzjoni partikulari jew għal ħtiġijiet speċifiċi ta’ taħriġ.
Il-moduli (ara t-tabella hawn taħt) jistgħu jinġabru fi tliet kategoriji:
1. Il-Moduli Ewlenin jirrappreżentaw it-taħriġ teoretiku bażiku għall-persunal kollu li
jwettaq xi waħda mill-Funzjonijiet A-D tal-Artikolu 23. It-tlestija tal-Moduli Ewlenin kollha
hija obbligatorja għall-funzjoni A, B u C, D (fil-każ tal-funzjoni D ġie żviluppat kors
speċifiku alternattiv imfassal apposta bħala għażla [ara hawn taħt]). Dan jinkludi l-Modulu 1
li jkopri l-leġiżlazzjoni nazzjonali.
9 Il-funzjonijiet tal-Artikolu 23(1): A = persuna li twettaq proċessi fuq annimali; B = persuna li tfassal proċessi u
proġetti; C = persuna li tieħu ħsieb l-annimali; D = persuna li toqtol l-annimali
39
2. Il-Moduli (Prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika huma mitluba, flimkien mal-moduli
ewlenin, sabiex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet minimi ta’ taħriġ għal funzjoni speċifika.
It-taħriġ għal Funzjoni D (qtil ta’ annimali) jista’ jinkiseb bit-tlestija tal-Moduli Ewlenin u l-
Moduli dwar Funzjoni Speċifika rikjesti jew bit-tlestija ta’ modulu alternattiv imfassal
apposta li jikkombina l-eżiti tat-tagħlim neċessarji rilevanti mill-moduli rispettivi Ewlenin
jew dwar Funzjoni Speċifika (il-modulu 6.3 fit-tabella hawn taħt).
3. Moduli Addizzjonali u dwar Kompiti Speċifiċi - Skont il-prinċipju li t-taħriġ għandu
jkun ikkorrelat mal-ħtiġijiet, il-moduli addizzjonali dwar kompiti speċifiċi, “kif meħtieġ”,
jindirizzaw il-fatt li xi persuni, imma mhux kollha, li jwettqu funzjoni se jiġu bżonn xi taħriġ
addizzjonali essenzjali qabel ma jwettqu kategorija ta’ kompiti jew proċeduri. Il-moduli dwar
kompiti speċifiċi deskritti hawnhekk jirreferu għal taħriġ li huwa rikjest għal kategoriji usa’
ta’ kompiti (eż. l-anestesija avvanzata għal proċeduri kirurġiċi, ara l-Modulu 21 hawn taħt)
imma jkopru wkoll kompiti oħrajn speċifikati fid-Direttiva, bħal fl-Artikoli 24, 25 u 38.
Taħriġ dwar Speċi Speċifika: wara t-tlestija b’suċċess tal-modulu ta’ taħriġ inizjali dwar
speċi/grupp ta’ speċi, it-twessigħ tal-ħiliet dwar aktar speċi jitlob li tintwera l-kisba tal-eżiti
tat-tagħlim għall-ispeċi l-ġdida fi ħdan l-istess modulu. Madankollu, jista’ ma jkunx
neċessarju li jiġu ripetuti l-elementi kollha tal-modulu ta’ taħriġ inizjali għall-ispeċi l-ġdida
sabiex jinkisbu l-eżiti tat-tagħlim rikjesti għall-ispeċi addizzjonali. Il-fornituri tal-modulu
jkunu jistgħu jeżerċitaw id-diskrezzjoni tagħhom huma u jiddeterminaw liema mill-eżiti tat-
tagħlim ikunu meħtieġa għall-ispeċi l-ġdida billi dawn se jkollhom jiġu vvalutati fuq bażi ta’
każ b’każ.
Il-Moduli Ewlenin – Il-Funzjonijiet A, B, C & D
1 Il-leġiżlazzjoni nazzjonali
2 L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 1)
3.1 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (teorija)
4 Il-kura, is-saħħa u l-ġestjoni tal-annimali – dwar speċi speċifika (teorija)
5 L-għarfien tal-uġigħ, tat-tbatija u tal-piena - dwar speċi speċifika
6.1 Metodi ta’ qtil inqas krudili (teorija)
Il-Moduli (Prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika – il-Funzjoni A
3.2 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (prattika)
7 Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (teorija)
8 Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (ħiliet)
Il-Moduli (Prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika – il-Funzjoni B
7 Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (teorija)
9 L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 2)
10 It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 1)
11 It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 2)
40
Il-Moduli (Prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika – il-Funzjoni C
3.2 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (prattika)
Il-Moduli (Prerekwiżiti) dwar Funzjoni Speċifika – il-Funzjoni D
3.2 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (prattika)
6.2 Metodi umani ta’ qtil (ħiliet)
Inkella
6.3 Modulu indipendenti għall-Funzjoni D (biss)
Moduli Addizzjonali dwar Kompiti Speċifiċi
20 L-anestesija għal proċeduri minuri
21 L-anestesija avvanzata għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul
22 Prinċipji tal-kirurġija
23 Prattiċi avvanzati tat-trobbija tal-annimali, tal-kura u tal-arrikkiment
24 Il-Veterinarju Maħtur
25 L-Evalwatur tal-Proġetti
Moduli Addizzjonali Oħrajn
50 Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali għal persuni li jassumu rwoli
speċifiċi skont id-Direttiva
51 Il-provvediment u l-irkupru tal-informazzjoni
Parti 2: L-Eżiti tat-Tagħlim
L-Eżiti tat-Tagħlim, espressi f’termini ta’ verbi li jistgħu jiġu mkejla (ara l-Anness), jgħinu
sabiex jiddefinixxu l-għarfien u l-ħiliet li l-parteċipanti ta’ kors għandhom ikunu kapaċi juru
sakemm dawn l-eżiti tat-tagħlim jiġu vvalutati.
L-ewwel nett, inħass li lista ddettaljata b’mod raġonevoli sservi ta’ għajnuna għall-
organizzaturi tal-kors, imma nisħqu li din mhix maħsuba li tkun preskrittiva.
It-tieni nett, il-verbi miżurabbli użati f’dan id-dokument, filwaqt li jgħinu fid-deskrizzjoni tal-
firxa ta’ suġġetti rilevanti, huma miktubin l-iktar fil-livell sempliċi tal-“għarfien” u l-“fehim”.
Madankollu, hemm argument sod li t-tagħlim modern għandu jmur lil hinn minn dan kull
meta hu possibbli u jinkoraġġixxi l-ħsieb kritiku (eż. l-evalwazzjoni; ara l-ġerarkija ta’ verbi
miżurabbli fl-Anness). Għaldaqstant, ninkoraġġixxu l-organizzaturi tal-korsijiet sabiex
jippromwovu t-“tagħlim profond”, sa mit-taħriġ inizjali, aktar milli t-tfakkir tal-fatti u l-
imitazzjoni tal-azzjonijiet, kull meta jkun possibbli (ara l-Anness għal xi eżempji).
Huwa rikonoxxut li l-kisba tal-Eżiti prattiċi tat-Tagħlim tista’ tkun separata mill-eżiti tat-
tagħlim ibbażati fuq it-teorija/l-għarfien. F’każi fejn ma jkunx hemm riskju li jiġu kkawżati l-
uġigħ, il-piena, it-tbatija jew il-ħsara dejjiema lill-annimali, it-trainee jista’ jipproċedi biex
41
jaħdem taħt superviżjoni qabel ma jiġi vvalutat dwar il-kisba tal-Eżiti tat-Tagħlim. Billi l-
proċeduri xjentifiċi fihom ir-riskju li jikkawżaw l-uġigħ, it-tbatija, il-piena jew il-ħsara
dejjiema, il-kompiti tal-kura u t-trobbija tal-annimali (il-Funzjoni C) biss għandhom isiru taħt
superviżjoni qabel ma jkunu nkisbu l-Eżiti tat-Tagħlim.
Fil-każi l-oħrajn kollha, l-eżiti tat-tagħlim ta’ modulu jeħtieġ li jinkisbu skont il-kriterji
miftiehma dwar il-minimu meħtieġ, kif stipulati mill-fornitur tal-kors, qabel ma l-persuna
tibda taħdem taħt superviżjoni. Dan għandu jwassal għal livell aċċettabli ta’ fehim dwar is-
suġġett li jiżgura li ma jiġi kkawżat l-ebda uġigħ, tbatija, piena jew ħsara dejjiema mingħajr
bżonn waqt il-ħidma taħt superviżjoni.
Importanti li jiġi nnotat li l-kisba ta’ dawn l-eżiti tat-tagħlim ma tfissirx li t-trainee ikun kiseb
il-kompetenza prattika. Il-kompetenza u l-kompenetenzi10 jinkisbu permezz tal-applikazzjoni
fil-prattika tal-għarfien li jkun ġie akkwistat u tal-esperjenza miksuba waqt il-ħidma. Il-
kompetenzi jiġu vvalutati separatament mill-eżiti tat-tagħlim.
Parti 3: Moduli
Intużat l-enumerazzjoni li ġejja għall-moduli sabiex tippermetti li jiddaħħlu moduli ġodda
meta dawn jiġu żviluppati:
1 – 19 - Moduli Ewlenin u Moduli dwar Funzjoni Speċifika għall-funzjonijiet
skont l-Artikolu 23
20 – 49 - Moduli relatati ma’ Kompiti u Ħiliet addizzjonali minn
50 ’il fuq - Moduli Addizzjonali Oħrajn
10
Kompetenza (“competence”): il-kombinament tal-għarfien, il-ħiliet u l-imġiba użati sabiex tittejjeb il-
prestazzjoni (kunċett wiesa’, li jqis il-ħiliet, l-għarfien u l-esperjenza);
Kompetenza (“competence”): il-kapaċità ta’ individwu li jwettaq kompitu kif suppost (sinifikat ħafna idjaq,
b’enfasi fuq l-attività jew il-kompitu)
42
LISTA TAL-MODULI
1 Il-leġiżlazzjoni nazzjonali C
2 L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 1) C
3.1 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (teorija) C
3.2 Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (prattika) F
4 Il-kura, is-saħħa u l-ġestjoni tal-annimali – dwar speċi speċifika (teorija) C
5 L-għarfien tal-uġigħ, tat-tbatija u tal-piena - dwar speċi speċifika C
6.1 Metodi ta’ qtil inqas krudili (teorija) C
6.2 Metodi umani ta’ qtil (ħiliet) F
6.3 Metodi ta’ qtil inqas krudili – Modulu indipendenti alternattiv għall-Funzjoni D F
7 Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (teorija) F
8 Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (ħiliet) F
9 L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 2) F
10 It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 1) F
11 It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 2) F
20 L-anestesija għal proċeduri minuri T
21 L-anestesija avvanzata għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul T
22 Prinċipji tal-kirurġija T
23 Prattiċi avvanzati tat-trobbija tal-annimali, tal-kura u tal-arrikkiment T
24 Il-Veterinarju Maħtur T
25 L-Evalwatur tal-Proġetti T
50 Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali għal persuni li jassumu rwoli
speċifiċi skont id-Direttiva O
51 L-għoti u l-irkupru tal-informazzjoni O
43
Modulu 1: Il-leġiżlazzjoni nazzjonali [Nazzjonali - Ewlieni]
Dan il-modulu jipprovdi livell rilevanti ta’ fehim tal-qafas legali u regolatorju nazzjonali u
internazzjonali li fih jinbnew u jiġu ġestiti proġetti li jinvolvu l-annimali u tar-responsabbiltajiet legali
tal-persuni involuti, jiġifieri dawk li jwettqu proċeduri fuq l-annimali; ifasslu l-proċeduri u l-proġetti,
jieħdu ħsieb l-annimali; jew joqtlu l-annimali, u jista’ jkopri leġiżlazzjonijiet rilevanti oħrajn.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
1.1. Jidentifikaw u jiddeskrivu l-liġijiet u l-gwida nazzjonali u tal-UE li jirregolaw l-użu
xjentifiku tal-annimali u b’mod partikulari l-attivitajiet ta’ dawk li jwettqu proċeduri xjentifiċi li
jinvolvuhom.
1.2. Jidentifikaw u jiddeskrivu l-leġiżlazzjoni relatata dwar it-trattament xieraq tal-annimali.
1.3. Jiddeskrivu l-awtorizzazzjoni meħtieġa qabel ma jaġixxu bħala utenti, dawk li jrabbu jew
fornituri ta’ annimali li jintużaw fil-laboratorju u b’mod speċjali l-awtorizzazzjoni mitluba għal
proġetti u fejn applikabbli għal individwi.
1.4. Jelenkaw l-għejun ta’ informazzjoni u appoġġ li huma disponibbli (rigward il-leġiżlazzjoni
nazzjonali).
1.5. Jiddeskrivu r-rwol tal-persunal imsemmi fl-Artikolu 24, 25 u 26, u d-doveri statutorji
tagħhom u responsabbiltajiet oħrajn skont il-Leġiżlazzjoni Nazzjonali.
1.6. Jiddeskrivu r-rwoli u r-responsabbiltajiet tal-korpi lokali dwar it-trattament xieraq tal-
annimali u tal-kumitat nazzjonali għall-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet
xjentifiċi.
1.7. Jindikaw min hu responsabbli għall-konformità fi stabbiliment u kif din ir-responsabbiltà
tista’ tiġi eżerċitata (eż. permezz tal-AWB lokali).
1.8. Jiddeskrivu meta proċedura tiġi regolata skont il-leġiżlazzjoni Nazzjonali (il-limitu minimu
tal-uġigħ, tat-tbatija, tal-piena u tal-ħsara dejjiema).
1.9. Jindikaw fuq min taqa’ r-responsabbiltà primarja għall-annimali li jkunu għaddejjin mill-
proċeduri.
1.10. Jelenkaw liema speċi, inklużi l-istadji rispettivi ta’ żvilupp, huma inklużi fl-ambitu tal-
applikazzjoni tad-Direttiva / liġi Nazzjonali.
1.11. Jindikaw iċ-ċirkustanzi li fihom l-annimali fl-ambitu tal-applikazzjoni tad-Direttiva
għandhom jinqatlu b’mod inqas krudili jew jiġu rtirati mill-istudju sabiex jirċievu trattament
veterinarju.
1.12. Jiddeskrivu l-kontrolli leġiżlattivi fuq il-qtil ta’ annimali mrobbija jew użati għal
proċeduri xjentifiċi.
44
Modulu 2: L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 1) [Ewlieni]
Dan il-modulu jipprovdi gwida u informazzjoni li tippermetti lill-individwi li jaħdmu mal-annimali
jidentifikaw, jifhmu u jirrispondu b’mod xieraq għall-kwistjonijiet etiċi u ta’ trattament xieraq li
jqumu bl-użu tal-annimali fi proċeduri xjentifiċi b’mod ġenerali u, fejn ikun adattat, fil-programm ta’
ħidma tagħhom stess. Jipprovdi informazzjoni li tippermetti lill-individwi jifhmu u japplikaw il-
prinċipji bażiċi tat-Tliet Rs.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
2.1. Jiddeskrivu l-fehmiet diverġenti, fis-soċjetà, relatati mal-użijiet xjentifiċi tal-annimali u
jagħrfu l-ħtieġa li jirrispettawhom.
2.2. Jiddeskrivu r-responsabbiltà tal-bniedem meta jaħdem ma’ annimali użati fir-riċerka u
jagħrfu l-importanza li jkollhom attitudni rispettuża u umana lejn il-ħidma mal-annimali fir-
riċerka.
2.3. Jidentifikaw kwistjonijiet etiċi u kwistjonijiet dwar it-trattament xieraq tal-annimali fix-
xogħol tagħhom u jkunu konxji tal-konsegwenzi tal-għemejjel tagħhom stess u jkunu kapaċi
jirriflettu fuqhom.
2.4. Jirrikonoxxu li l-konformità mal-prinċipji etiċi tista’ tikkontribwixxi għall-fiduċja u l-
aċċettazzjoni fit-tul min-naħa tal-pubbliku ġenerali fir-rigward tar-riċerka xjentifika.
2.5. Jiddeskrivu kif il-liġi hija msejsa fuq qafas etiku li jirrikjedi li wieħed 1) jiżen il-ħsarat u l-
benefiċċji ta’ proġetti (valutazzjoni tal-ħsara/tal-benefiċċji) 2) japplika it-Tliet Rs sabiex
jimminimizza l-ħsara u jimmassimizza l-benefiċċji u 3) jippromwovi prattiċi tajbin ta’
trattament xieraq tal-annimali.
2.6. Jiddeskrivu u jiddiskutu l-importanza tat-Tliet Rijiet bħala prinċipju gwida dwar l-użu tal-
annimali fi proċeduri xjentifiċi.
2.7. Jispjegaw il-Ħames Libertajiet u kif dawn japplikaw għall-ispeċi użati fil-laboratorju.
2.8. Jiddeskrivu l-kunċett ta’ ħsarat lill-annimali, inklużi t-tbatija li tista’ tiġi evitata u dik li ma
tistax tiġi evitata, it-tbatija kontinġenti u t-tbatija kumulattiva.
2.9. Jiddeskrivu s-sistema ta’ klassifikazzjoni tas-severità, u jagħtu eżempji ta’ kull kategorija.
Jiddeskrivu s-severità kumulattiva u l-effett li din jista’ jkollha fuq il-klassifikazzjoni tas-
severità.
2.10. Jiddeskrivu r-regolamenti li jirrigwardaw l-użu ripetut ta’ annimali.
2.11. Jiddeskrivu l-importanza tat-trattament tajjeb tal-annimali, inkluż l-effett tiegħu fuq l-eżiti
xjentifiċi, kif ukoll għal raġunijiet soċjetali u morali.
2.12. Jiddeskrivu l-ħtieġa ta’ kultura ta’ kura u r-rwol tal-individwu biex jikkontribwixxi
għaliha.
2.13. Jiddeskrivu għejun rilevanti ta’ informazzjoni relatata mal-etika, mat-trattament xieraq
tal-annimali u mal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
2.14. EURL ECVAM Search Guide, Go3Rs) u ta’ metodi ta’ tiftix (eż.
45
Modulu 3.1: Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (teorija) [Ewlieni]
Dan il-modulu jipprovdi introduzzjoni għall-prinċipji bażiċi tal-imġiba, il-kura, il-bijoloġija u t-
trobbija tal-annimali. Jinkorpora informazzjoni marbuta mal-anatomija u l-karatteristiċi fiżjoloġiċi,
inkluża r-riproduzzjoni, l-imġiba u r-rutina tat-trobbija tal-annimali u prattiċi ta’ arrikkiment.
Mhuwiex maħsub li jipprovdi aktar mill-informazzjoni minima ta’ sfond li hija meħtieġa biex xi ħadd
ikun jista’ jibda jaħdem taħt superviżjoni.
It-taħriġ prattiku taħt superviżjoni, li jsegwi dan il-modulu, għandu jagħti lil kull individwu l-għarfien
espert u l-ħiliet meħtieġa sabiex ikun jista’ jwettaq il-funzjoni partikulari tiegħu. Ir-rekwiżiti tat-
taħriġ prattiku, inevitabbilment, se jvarjaw skont il-funzjoni.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
3.1.1. Jiddeskrivu b’mod bażiku l-anatomija, il-fiżjoloġija, ir-riproduzzjoni u l-imġiba tal-ispeċi
rilevanti.
3.1.2. Jagħrfu u jiddeskrivu avvenimenti fil-ħajja li għandhom il-potenzjal li jikkawżaw tbatija,
inklużi l-forniment, it-trasport, iż-żamma fl-abitazzjoni, it-trobbija, it-trattament u l-proċeduri
(fuq livell bażiku).
3.1.3. Jindikaw kif it-trattament xieraq tal-annimali jista’ jippromwovi xjenza tajba:eż.
jispjegaw kif meta ma jiġux moqdija l-ħtiġijiet bijoloġiċi u ta’ mġiba jista’ jiġi affettwat l-eżitu
tal-proċeduri.
3.1.4. Jindikaw kif it-trobbija u l-kura jistgħu jinfluwenzaw l-eżitu sperimentali u l-għadd ta’
annimali meħtieġa eż. eżempju meta l-post fil-kamra jinfluwenza l-eżitu, u b’hekkil-każwalità.
3.1.5. Jiddeskrivu r-rekwiżiti tad-dieta tal-ispeċi ta’ annimal rilevanti u jispjegaw kif dawn
jistgħu jiġu ssodisfati.
3.1.6. Jiddeskrivu l-importanza li jiġi pprovdut ambjent arrikkit (adattat kemm għall-ispeċi kif
ukoll għax-xjenza) li jinkludi l-abitazzjoni soċjali u opportunitajiet għall-eżerċizzju, għall-
mistrieħ u għall-irqad.
3.1.7. Meta jkun rilevanti għall-ispeċi, jagħrfu li hemm razez differenti, u li dawn jista’
jkollhom karatteristiċi differenti li jistgħu jaffettwaw kemm it-trattament xieraq kif ukoll ix-
xjenza.
3.1.8. 3.1.8 Meta jkun rilevanti għall-ispeċi, jagħrfu li l-alterazzjonijiet fil-ġenoma jistgħu
jaffettwaw il-fenotip b’modi mhux mistennija u sottili, u jagħrfu l-importanza li tali annimali
jiġu mmonitorjati b’attenzjoni kbira.
3.1.9. Iżommu u jinterpretaw b’mod preċiż reġistri komprensivi tal-annimali miżmuma fil-
faċilità, inkluż it-trattament xieraq tal-annimali.
46
Modulu 3.2: Bijoloġija bażika u adattata – dwar speċi speċifika (prattika) [dwar Funzjoni
Speċifikagħall-Funzjonjiet A, C u D]
3.2.1. Ikunu kapaċi jersqu lejn annimal, jaqbduh/jerfgħuh, irażżnuh u jqiegħduh lura fil-
gaġġa/maqjel tiegħu b’mod kalm, kunfidenti u empatiku, hekk li l-annimal ma jġarrabx piena jew
issirlu l-ħsara.
47
Modulu 4: Il-kura, is-saħħa u l-ġestjoni tal-annimali – dwar speċi speċifika (teorija)
[Ewlieni]
Dan il-modulu jipprovdi informazzjoni dwar diversi aspetti tas-saħħa, il-kura u l-ġestjoni tal-annimali,
inklużi l-kontrolli ambjentali, prattiċi tat-trobbija, id-dieta, l-istat tas-saħħa u l-mard. Jinkludi wkoll l-
eżiti tat-tagħlim bażiċi rilevanti marbutin mas-saħħa personali u ż-żoonożi.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
4.1. Jiddeskrivu rutini u prattiċi ta’ trobbija adattati għaż-żamma, il-kura u t-trattament xieraq
ta’ firxa ta’ annimali li jintużaw fir-riċerka, u li jinkludu speċi żgħira tal-laboratorju u speċi ta’
annimal kbir fejn ikun adattat.
4.2. Jiddeskrivu kundizzjonijiet adattati ambjentali u ta’ abitazzjoni għall-annimali li jintużaw
fil-laboratorju u kif il-kundizzjonijiet jiġu mmonitorjati, u jidentifikaw il-konsegwenzi għall-
annimal ikkawżati minn kundizzjonijiet ambjentali mhux xierqa.
4.3. Jirrikonoxxu li t-tibdil jew it-tħarbit tar-ritmi ta’ kuljum jew tal-perjodu tad-dawl jista’
jaffettwa l-annimali.
4.4. Jiddeskrivu l-konsegwenzi bijoloġiċi tal-akklimatizzazzjoni, l-abitudni u t-taħriġ.
4.5. Jiddeskrivu kif il-faċilità għall-annimali tkun organizzata għall-manutenzjoni ta’ stat xieraq
ta’ saħħa għall-annimali u tal-proċeduri xjentifiċi.
4.6. Jiddeskrivu kif għandhom jiġu pprovduti l-ilma u dieta xierqa għall-annimali li jintużaw
fil-laboratorju, inkluż il-forniment, il-ħażna u l-preżentazzjoni ta’ ikel adattat u ilma.
4.7. Jelenkaw il-metodi, u juru li jifhmu kif għandhom jittrattaw, jiddeterminaw is-sess u
jrażżnu, b’mod xieraq, sikur u uman, speċi msemmija jew iktar għal proċeduri xjentifiċi
komuni.
4.8. Isemmu metodi differenti għall-immarkar ta’ annimali individwali u jagħtu vantaġġ u
żvantaġġ għal kull metodu.
4.9. Jelenkaw riskji potenzjali ta’ mard fil-faċilità għall-annimali, inklużi fatturi speċifiċi ta’
predispożizzjoni li jistgħu jkunu rilevanti. Isemmu metodi disponibbli għaż-żamma ta’ stat
xieraq ta’ saħħa (inkluż l-użu ta’ ostakli, livelli differenti ta’ konteniment, l-użu ta’ sentinelli
skont ma jkun rilevanti għall-ispeċi).
4.10. Jiddeskrivu programmi xierqa ta’ tnissil.
4.11. Jiddeskrivu kif annimali alterati ġenetikament jistgħu jintużaw għar-riċerka xjentifika u l-
importanza li tali annimali jiġu mmonitorjati b’attenzjoni kbira.
4.12. Jelenkaw il-proċeduri korretti li jiżguraw is-saħħa, it-trattament xieraq u l-kura tal-
annimali waqt it-trasport tagħhom.
4.13. Jelenkaw perikli potenzjali għas-saħħa umana assoċjati mal-kuntatt ma’ annimali tal-
laboratorju (inklużi allerġiji, korrimenti, infezzjonijiet, żoonożi) u kif dawn jistgħu jiġu evitati.
48
Modulu 5: L-għarfien tal-uġigħ, tat-tbatija u tal-piena – dwar speċi speċifika [Ewlieni]
Dan il-modulu jħejji l-individwi sabiex ikunu kapaċi jidentifikaw il-kundizzjoni u l-imġiba normali
ta’ annimali sperimentali u jippermittilhom jagħmlu differenza bejn annimal normali u ieħor li qed
juri sinjali ta’ wġigħ, tbatija jew piena li jistgħu jkunu r-riżultat ta’ fatturi li jinkludu l-ambjent, it-
trobbija jew l-effett ta’ protokolli sperimentali. Jipprovdi wkoll informazzjoni dwar il-
klassifikazzjonijiet tas-severità, is-severità kumulattiva u l-użu ta’ punti tat-tmiem umani.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
5.1. Jagħrfu l-imġiba u l-apparenza normali jew mixtieqa tal-individwi fil-kuntest tal-ispeċi, l-
ambjent u l-istat fiżjoloġiku.
5.2. Jagħrfu l-imġiba anormali u sinjali ta’ skumdità, uġigħ, tbatija, jew skonfort, kif ukoll sinjali
ta’ trattament xieraq pożittiva u prinċipji ta’ kif jistgħu jiġu ġestiti l-uġigħ, it-tbatija u l-piena.
5.3. Jiddiskutu fatturi li għandhom jiġu kkunsidrati u l-metodi disponibbli għall-valutazzjoni u r-
reġistrazzjoni tat-trattament xieraq tal-annimali, eż. folji tal-punteġġi.
5.4. Jiddeskrivu x’inhu punt ta’ tmiem uman. Jidentifikaw il-kriterji li għandhom jintużaw sabiex
jiġu stipulati punti ta’ tmiem umani. Jiddefinixxu l-azzjoni li għandha tittieħed meta jintlaħaq punt
ta’ tmiem uman u jikkonsidraw alternattivi possibbli ta’ metodi rfinuti ta’ kif punt ta’ tmiem
jintlaħaq aktar malajr.
5.5. Jiddeskrivu l-klassifikazzjonijiet tas-severità inklużi fid-Direttiva u jagħtu eżempji ta’ kull
kategorija; jispjegaw is-severità kumulattiva u l-effett li din jista’ jkollha fuq il-klassifikazzjoni
tas-severità.
5.6. Jiddeskrivu ċ-ċirkustanzi meta l-anestesija jew l-analġeżija jistgħu jkunu neċessarji sabiex
jiġu minimizzati l-uġigħ, it-tbatija, il-piena u l-ħsara dejjiema.
49
Modulu 6: Metodi ta’ qtil inqas krudili
6.1: Metodi ta’ qtil inqas krudili (teorija) [Ewlieni]
Dan il-modulu jipprovdi informazzjoni dwar il-prinċipji tal-qtil inqas krudili u l-ħtieġa li jkun hemm
xi ħadd disponibbli, il-ħin kollu, li jkun kapaċi joqtol annimal malajr u bl-inqas tbatija jekk ikun
meħtieġ. Il-modulu jkun jinkludi informazzjoni u deskrizzjonijiet tal-metodi differenti disponibbli,
dettalji tal-ispeċi li għalihom huma adattati dawn il-metodi u informazzjoni li tgħin lit-trainess iqabblu
l-metodi permessi u jiddeterminaw kif għandhom jagħżlu l-iktar metodu adattat.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
6.1.1. Jiddeskrivu l-prinċipji tal-qtil inqas krudili (eż. x’inhu dak li jagħmel‘mewta tajba’)
6.1.2. Jiddeskrivu l-metodi differenti li bihom l-annimali rilevanti jitħallew jinqatlu, l-influwenza
li l-metodi differenti jista’ jkollhom fuq l-eżiti xjentifiċi, u kif għandu jingħażel l-iktar metodu
adattat.
6.1.3. Jispjegaw għala xi ħadd kompetenti fil-qtil tal-annimali għandu jkun disponibbli l-ħin kollu
(irrispettivament ikunx mill-persunal tal-kura jew persuna li twettaq il-proċeduri).
6.2: Metodi umani ta’ qtil (ħiliet)
[Spċifiċi skont il-Funzjoni għall-Funzjoni D, u Modulu Addizzjonali dwar Kompitu Speċifiku
għall-Funzjonijiet A u C kif meħtieġ]
Dan il-modulu jipprovdi taħriġ prattiku sabiex jirrifletti l-informazzjoni u l-prinċipji mogħtija fil-
modulu 6.1 u jkun jinvolvi taħriġ prattiku fil-metodi xierqa għall-ispeċi u metodi adattati ta’ konferma
tal-mewt.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
6.2.1. Iwettqu l-ewtanażja b’mod profiċjenti u uman bl-użu ta’ tekniki xierqa fuq l-ispeċi rilevanti
ta’ annimali li jintużaw fil-laboratorju.
6.2.2. Juru kif il-mewt tiġi kkonfermata u kif il-katavri għandhom jiġu pproċessati jew inkella
mormija.
6.3: Metodi ta’ qtil uman – Modulu indipendenti alternattiv għal dawk li jwettqu l-Funzjoni D
biss
Dan il-modulu ġie mfassal għal dawk li jwettqu l-Funzjoni D biss u huwa prerekwiżit għal din il-
Funzjoni li jista’ jingħata flok għadd ta’ moduli oħrajn għal kull min se jkun involut biss fil-qtil tal-
annimali b’mod uman. Dan il-modulu jikkombina l-Eżiti tat-Tagħlim mill-moduli relatati mal-
leġiżlazzjoni, l-etika u t-Tliet Rs mat-trattament prattiku tal-annimali, prattiċi ta’ ħidma sikuri u l-
elementi teoretiċi u prattiċi tal-moduli dwar il-qtil uman.
50
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
(i) Il-leġiżlazzjoni, it-Tliet Rs u l-etika (jiġifieri subsett tal-Moduli 1 u 2)
6.3.1. Jiddeskrivu l-qafas regolatorju dwar l-użu xjentifiku tal-annimali u b’mod partikulari l-
kontrolli relatati mat-twettiquman tal-qtil u l-konferma tal-mewt – inkluż ir-rwol ta’ persuni
msemmija u tal-Korp dwar it-trattament xieraq tal-Annimali.
6.3.2. Jirrikonoxxu l-fehmiet soċjetali differenti dwar l-użu xjentifiku u l-qtil inqas krudili tal-
annimali.
6.3.3. Jifhmu l-prinċipji etiċi li fuqhom jissejjes l-użu tal-annimali u jifhmu r-rwol tagħhom
stess li jikkontribwixxu għall-‘kultura ta’ kura’.
6.3.4. Jirrelataw modi kif it-Tliet Rs jistgħu jiġu applikati għall-qtil inqas krudili tal-annimali.
(ii) It-Trattament ta’ speċi speċifika (jiġifieri subsett tal-Modulu 3)
6.3.5. Juru t-tekniki adattati għat-trattament sikur u kompetenti ta’ speċi rilevanti. Ikunu kapaċi
jersqu lejn annimal, jaqbduh/jerfgħuh, irażżnuh u jqiegħduh lura fil-gaġġa/maqjel tiegħu
b’mod kalm, kunfidenti u empatiku, hekk li l-annimal ma jġarrabx piena jew issirlu l-ħsara.
Jispjegaw l-importanza tat-trasport sikur u korrett tal-annimali.
6.3.6. Jiddeskrivu l-imġiba normali u anormali u r-rekwiżiti ta’ mġiba tal-ispeċi rilevanti u
jkunu kapaċi jagħrfu u jiddiskutu strateġiji kif jitnaqqsu l-okkorrenzi ta’ wġigħ, tbatija u piena,
u kif iwieġbu għalihom.
6.3.7. Jiddeskrivu fil-qosor il-ħtiġijiet bażiċi bijoloġiċi u ta’ trobbija tal-ispeċi rilevanti.
(iii) Prattiċi sikuri ta’ ħidma
6.3.8. Jiddiskutu l-importanza tal-ħżin u tat-trattament korrett ta’ aġenti kimiċi li jintużaw
għall-qtil uman u għaż-żamma tal-iġjene fuq il-post tax-xogħol.
6.3.9. Jiddeskrivu l-proċeduri korretti ta’ kif jiġi trattat esponiment jew tixrid aċċidentali.
6.3.10. Jiddeskrivu r-regoli bażiċi tal-iġjene u jirrelatawhom mal-post tax-xogħol.
6.3.11. Jirrelataw l-importanza tar-rimi korrett ta’ kategoriji differenti ta’ skart (skart kliniku,
skart perikoluż u skart normali) u jiddeskrivu strateġiji xierqa.
6.3.12. Jispjegaw kif soluzzjonijiet ta’ inġinerija kkombinati mat-tagħmir personali
ta’ protezzjoni jistgħu jimminimizzaw l-esponiment għall-allerġeni tal-annimali użati fil-
laboratorju biex tiġi evitata s-sensitizzazzjoni.
6.3.13. Jidentifikaw sintomi kliniċi assoċjati b’mod komuni mal-allerġija għall-annimali li
jintużaw fil-laboratorju.
6.3.14. Jiddeskrivu x’inhi ż-żoonożi, u jispjegaw għala l-kuntatt ma’ speċi differenti (b’mod
partikulari ma’ primati mhux umani) jikkostitwixxi periklu potenzjali għas-saħħa umana.
51
(iv) Qtil uman speċifiku skont l-ispeċi (il-moduli 6.1 + 6.2)
6.3.15. Jiddeskrivu l-prinċipji tal-qtil inqas krudili (eż. x’inhu dak li jagħmel‘mewta tajba’)
6.3.16. Jiddeskrivu l-metodi differenti li bihom l-annimali rilevanti jitħallew jinqatlu, l-
influwenza li l-metodi differenti jista’ jkollhom fuq l-eżiti xjentifiċi, jekk ikun rilevanti, u kif
għandu jingħażel l-iktar metodu adattat.
6.3.17. Jispjegaw għala xi ħadd kompetenti fil-qtil tal-annimali għandu jkun disponibbli l-ħin
kollu (irrispettivament ikunx mill-persunal tal-kura jew persuna li twettaq il-proċeduri).
6.3.18. Iwettqu l-ewtanażja b’mod profiċjenti u bl-inqas tbatija bl-użu ta’ tekniki xierqa fuq l-
ispeċi rilevanti ta’ annimali li jintużaw fil-laboratorju.
6.3.19. Juru kif il-mewt tiġi kkonfermata u kif il-katavri għandhom jiġu pproċessati jew inkella
mormija.
52
Modulu 7: Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (teorija)
[dwar Funzjoni Speċifika għall-Funzjonijiet A u B]
Dan il-modulu jipprovdi introduzzjoni għat-teorija dwar proċeduri minuri. Jipprovdi informazzjoni
dwar metodi adattati ta’ trattament u trażżin u jiddeskrivi t-tekniki adattati għat-tilqim, id-dożaġġ u t-
teħid ta’ kampjuni rilevanti għall-ispeċi. Għandu jipprovdi informazzjoni biżżejjed biex l-individwi
jifhmu x’se jkun mistenni minnhom qabel ma jipproċedu biex jitħarrġu fl-aspetti prattiċi ta’ dawn il-
ħiliet waqt li jkunu taħt superviżjoni.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
7.1. Jiddeskrivu l-metodi u l-prinċipji adattati li għandhom jiġu segwiti waqt it-trattament tal-
annimali (inklużi metodi ta’ trażżin manwali u l-użu ta’ ambjenti ristretti).
7.2. Jiddeskrivu l-impatt bijoloġiku tal-proċeduri u t-trażżin fuq il-fiżjoloġija.
7.3. Jiddeskrivu opportunitajiet ta’ raffinament għall-proċeduri u t-trażżin, eż. permezz tat-taħriġ
(bl-użu ta’ rinforzar pożittiv), l-abitudni u s-soċjalizzazzjoni tal-annimali.
7.4. Jiddeskrivu tekniki/proċeduri inklużi, pereżempju, tekniki tat-tilqim, tat-teħid ta’ kampjuni, u
tad-dożaġġ (mnejn jingħataw/volumi/frekwenza), modifikazzjoni tad-dieta, tmigħ sfurzat,
bijopsija tat-tessuti, ittestjar tal-imġiba, użu ta’ gaġeġ metaboliċi.
7.5. Jiddeskrivu kif jitwettqu tekniki minuri u jirrelataw il-volumi tal-kampjuni adattati mal-
frekwenzi tat-teħid ta’ kampjuni skont l-ispeċi rilevanti.
7.6. Jiddeskrivu l-ħtieġa tad-dixxiplina u l-konsistenza fit-twettiq ta’ proċeduri xjentifiċi u tar-
reġistrazzjoni u t-trattament b’mod korrett tal-kampjuni.
7.7. Jiddeskrivu metodi adattati għall-valutazzjoni tat-trattament xieraq tal-annimali fir-rigward
tas-severità tal-proċeduri u jkunu jafu liema azzjoni xierqa għandha tittieħed.
7.8. Jirrikonoxxu li r-raffinament huwa proċess kontinwu u jkunu jafu fejn isibu informazzjoni
aġġornata u rilevanti.
7.9. Jiddeskrivu l-konsegwenzi bijoloġiċi tat-trasport, tal-akklimatizzazzjoni, tal-kundizzjonijiet
tat-trobbija u tal-proċeduri sperimentali fuq l-ispeċi kkonċernati u jiddeskrivu kif dawn jistgħu
jiġu mminimizzati.
53
Modulu 8: Proċeduri minimament invażivi mingħajr anestesija – dwar speċi speċifika (ħiliet)
[dwar Funzjoni Speċifika għall-Funzjoni A]
Dan il-modulu jipprovdi elementi prattiċi ta’ taħriġ rilevanti għal Modulu 7. It-taħriġ prattiku għal
proċeduri minuri jista’ jiġi mgħallem permezz ta’ għadd ta’ metodi u bl-użu ta’għodod differenti li
jkunu disponibbli u ddisinjati għal dak l-iskop (x’aktarx li dan ikun jinkludi mudelli ta’ annimali
sintetiċi u l-użu ta’ katavri). Il-modulu għandu jkun imfassal b’tali mod li t-trainee ikun jista’ jikseb
livell ta’ profiċjenza, hekk li, meta jibda jaħdem taħt superviżjoni, ma jkollux għalfejn jikkawża
uġigħ, tbatija, piena jew ħsara dejjiema lill-annimal.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
8.1. Jagħżlu u jispjegaw l-aħjar metodi għal proċeduri komuni (bħalma huma t-teħid ta’ kampjuni
tad-demm u l-applikazzjoni ta’ sustanzi) inklużi mnejn jingħataw/volum/frekwenza kif xieraq.
8.2. Juru li kapaċi jittrattaw u jrażżnu l-annimal fl-aħjar pożizzjoni għat-teknika.
8.3. Iwettqu tekniki minuri taħt superviżjoni, b’mod li ma jikkawżax uġigħ, tbatija, piena jew
ħsara dejjiema mingħajr bżonn.
54
Modulu 9: L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs (il-livell 2)
[Speċifiku skont il-Funzjoni għall-Funzjoni B]
Dan il-modulu jipprovdi gwida u informazzjoni li tippermetti lill-individwi jfasslu proċeduri u
proġetti (il-Funzjoni B tal-Artikolu 23) sabiex iħarsu, fid-dettall, lejn aspetti differenti tal-etika u t-
Tliet Rs u sabiex japplikaw il-prinċipji li tgħallmu fi kwistjonijiet etiċi u ta’ trattament xieraq li
jitqajmu bl-użu tal-annimali fi proċeduri xjentifiċi fil-programm ta’ ħidma tagħhom stess.
L-iskop ta’ dan il-modulu huwa li jindirizza l-fatt li dawk li jfasslu l-proċeduri għandu jkollhom fehim
usa’ u aktar profond tal-kwistjonijiet ġenerali. Hekk, id-differenza ewlenija bejn il-Moduli tal-livell 1
u tal-livell 2 dwar “L-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs” mhijiex neċessarjament fis-
suġġeti li jiġu koperti (li hawnhekk ma ġewx ripetuti) imma aktarx f’li xi wħud minnhom huma
indirizzati f’aktar dettall u għandhom aspettattiva ikbar għall-Eżitu tat-Tagħlim innifsu. Pereżempju
fil-livell 1 hemm elementi li t-trainee għandu jkun jaf u jkun kapaċi jiddeskrivihom, u li fil-livell 2 it-
trainee għandu jkun fehemhom aktar fid-dettall u jkun kapaċi jiddiskutihom. Dan il-modulu jħejji
wkoll lill-individwi sabiex ikunu kapaċi jżommu ruħhom infurmati biex japplikaw kontinwament it-
Tliet Rs fix-xogħol tagħhom, hekk kif qegħdin jevolvu metodi u approċċi ġodda.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
9.1. Jifhmu li hemm firxa wiesgħa ta’ perspettivi etiċi, ta’ trattament xieraq u xjentifiċi dwar l-
użu tal-annimali fi proċeduri xjentifiċi, u li l-ħsieb fuq dawn il-kwistjonijiet kollha jevolvi matul
iż-żmien u jiġi influwenzat mill-kultura u l-kuntest.
9.2. 9.2 Jifhmu li dan ifisser li hemm bżonn ta’ evalwazzjoni kritika kontinwa tal-ġustifikazzjoni
għall-użu tal-annimali u tal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs fl-istadji kollha tal-ħajja ta’ proġett.
9.3. Jirrikonoxxu li hemm limiti etiċi dwar x’inhu meqjus permissibbli li jsir skont id-Direttiva u
li anke fi ħdan dawn ir-restrizzjonijiet legali, x’aktarx ikun hemm differenzi nazzjonali u
istituzzjonali f’dan ir-rigward.
9.4. Jispjegaw li l-leġiżlazzjoni tirrikjedi li l-ġustifikazzjoni ta’ programmi ta’ ħidma tiġi
vvalutata billi jitqabblu l-effetti avversi potenzjali fuq l-annimali mal-benefiċċji probabbli; li l-
ħsarat lill-annimali jeħtieġ li jiġu minimizzati, u l-benefiċċji massimizzati.
9.5. Jifhmu u jipprovdu l-informazzjoni neċessarja li tippermetti t-twettiq ta’ valutazzjoni soda
tal-ħsara u tal-benefiċċju; u jispjegaw għala personalment iqisu li l-benefiċċji potenzjali jegħlbu
l-effetti negattivi probabbli.
9.6. 9.6 Jifhmu l-ħtieġa li jikkomunikaw l-informazzjoni adattata lil udjenza pubblika usa’, u
jkunu kapaċi jħejju sommarju xieraq u mhux tekniku ta’ proġett sabiex jiffaċilitaw dan.
9.7. Jiddeskrivu l-importanza tat-tixrid tal-informazzjoni li tippromwovi l-fehim dwar
kwistjonijiet etiċi, it-trattament xieraq tal-annimali, xjenza tajba u l-applikazzjoni tat-Tliet Rs.
55
Modulu 10: It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 1)
[dwar Funzjoni Speċifika għall-Funzjoni B u Addizzjonali għall-Funzjoni A (kif meħtieġ)]
Dan il-modulu huwa prerekwiżit għal dawk li se jkunu qegħdin ifasslu l-proġetti (il-Funzjoni B) imma
jista’ jkun ukoll ta’ benefiċċju għax-xjentisti li għandhom xi involviment fit-tfassil tal-proċeduri li
huma jwettqu (il-Funzjoni A). Il-modulu jikkomprendi informazzjoni dwar kunċetti ta’ tifsil
sperimentali, kawżi possibbli tal-parzjalità u l-eliminazzjoni tagħha, analiżi statistika u informazzjoni
dwar fejn jista’ jinstab għarfien espert sabiex jassisti l-proċeduri, it-tfassil, l-ippjanar u l-
interpretazzjoni tar-riżultati.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
10.1. Jiddeskrivu l-kunċetti ta’ fedeltà u diskriminazzjoni (eż. kif diskussi minn Russell u Burch
u oħrajn).
10.2. Jispjegaw il-kunċett ta’ varjabbiltà, x’jikkawżaha u l-metodi kif titnaqqas (użijiet u
limitazzjonijiet ta’ razez isoġeniċi, stokks li ma jiġux minn xulxin, razez ġenetikament
modifikati, il-forniment, l-istress u l-valur tal-abitudni, infezzjonijiet kliniċi jew subkliniċi, u
bijoloġija bażika).
10.3. Jiddeskrivu kawżi possibbli tal-parzjalità u modi kif tittaffa (eż. każwalità formali, testijietli
jsiru bl-għamad u azzjonijiet possibbli meta l-każwalità u l-għamad mhumiex possibbli).
10.4. Jidentifikaw l-unità sperimentali u jagħrfu kwistjonijiet ta’ nonindipendenza
(psewdoreplikazzjoni).
10.5. Jiddeskrivu l-varjabbli li jaffettwaw is-sinifikat, inkluża t-tifsira ta’ qawwa ta’ statistika u
“valuri-p”.
10.6. Jidentifikaw modi formali li jiddeterminaw id-daqs tal-kampjun (analiżi tal-qawwa jew ir-
“resource equation method”).
10.7. Jelenkaw it-tipi differenti ta’ tfassil sperimentali formali (eż. kompletament aleatorju, blokk
aleatorju, miżuri ripetuti [fi ħdan suġġett], Latin square u disinji sperimentali fattorjali).
10.8. Jispjegaw kif tista’ tiġi aċċessata l-għajnuna esperta fit-tfassil ta’ esperiment u fl-
interpretazzjoni ta’ riżultati sperimentali.
56
Modulu 11: It-tfassil ta’ proċeduri u proġetti (il-livell 2)
[Speċifiku skont il-Funzjoni għall-Funzjoni B]
Dan il-modulu jipprovdi livell rilevanti ta’ fehim dwar il-qafas legali u regolatorju nazzjonali u
internazzjonali li fi ħdanu l-proġetti jinbnew u jiġu ġestiti, u dwar ir-reponsabbiltajiet legali tagħhom.
It-trainee irid ikun kapaċi jidentifika, jifhem u jirrispondi għall-kwistjonijiet etiċi u ta’ trattament
xieraq li jitqajmu bl-użu tal-annimali fi proċeduri xjentifiċi b’mod ġenerali, u b’mod speċifiku fil-
programm ta’ ħidma tagħhom stess. Dawn ġew indirizzati fil-Modulu 2.
It-trainee għandu jkun kapaċi jiżviluppa, jidderieġi u jikkontrolla programm ta’ ħidma sabiex jikseb l-
għanijiet iddikjarati tiegħu, waqt li jiżgura l-konformità mat-termini u l-kundizzjonijiet ta’ kwalunkwe
regolament li jirregola l-proġett. Dan jinkludi l-implimentazzjoni tat-Tliet Rijiet matul il-programm
ta’ ħidma kollu kemm hu. L-eżiti tat-tagħlim relatati mar-Riduzzjoni huma indirizzati fil-Modulu 2.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
(i) Kwistjonijiet legali
11.1. Jiddeskrivu fid-dettall il-komponenti ewlenin tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tirregola l-użu
xjentifiku tal-annimali; b’mod partikulari, jispjegaw ir-responsabbiltajiet legali ta’ dawk li jfasslu
l-proċeduri u l-proġetti (il-persunal tal-Funzjoni B) u ta’ dawk il-persuni b’responsabbiltajiet
statutorji skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali (eż. il-persuna responsabbli mill-konformità, il-
veterinarju, il-persunal tal-kura tal-annimali, l-uffiċjali tat-taħriġ).
11.2. Jelenkaw l-iskopijiet ewlenin ta’ leġiżlazzjoni oħra rilevanti tal-UE u internazzjonali u ta’
linji gwida assoċjati magħhom li jaffettwaw it-trattament xieraq u l-użu tal-annimali. Dan jinkludi
d-Direttiva 2010/63/UE u l-leġiżlazzjoni/linji gwida li jirrigwardaw:il-kura veterinarja, is-saħħa
tal-annimali, it-trattament xieraq tal-annimali, il-modifikazzjoni ġenetika tal-annimali, it-trasport
tal-annimali, il-kwarantina, is-Saħħa u s-Sikurezza, l-annimali slavaġ u l-konservazzjoni.
(ii) Prattika xjentifika tajba
11.3. Jiddeskrivu l-prinċipji ta’ strateġija xjentifika tajba li huma neċessarji sabiex jinkisbu
riżultati sodi, inklużi l-ħtieġa li l-ipoteżijiet jiġu definiti b’mod ċar u mhux ambigwu, it-tfassil
sperimentali tajjeb, il-miżuri sperimentali u l-analiżi tar-riżultati. Jipprovdu eżempji tal-
konsegwenzi tan-nuqqas ta’ implimentazzjoni ta’ strateġija xjentifika soda.
11.4. Juru li fehmu l-ħtieġa li jieħdu parir espert u li jużaw il-metodi statistiċi xierqa, jirrikonoxxu
l-kawżi tal-varjabbiltà bijoloġika, u jiżguraw il-konsistenza bejn l-esperimenti.
11.5. Jiddiskutu l-importanza li wieħed ikun kapaċi jiġġustifika, kemm għal raġunijiet xjentifiċi
kif ukoll għal raġunijiet etiċi, id-deċiżjoni li jintużaw annimali ħajjin, inkluża l-għażla tal-mudelli,
l-oriġini tagħhom, in-numri stmati u l-istadji tal-ħajja. Jiddeskrivu l-fatturi xjentifiċi, etiċi u ta’
trattament xieraq li jinfluwenzaw l-għażla ta’ mudell adattat li jinvolvi jew li ma jinvolvix l-użu
tal-annimali.
11.6. Jiddeskrivu sitwazzjonijiet fejn l-esperimenti pilota jistgħu jkunu neċessarji.
11.7. Jispjegaw il-ħtieġa li jkunu aġġornati dwar l-iżviluppi fix-xjenza u t-teknoloġija tal-annimali
li jintużaw fil-laboratorju sabiex jiżguraw xjenza tajba u t-trattament xieraq tal-annimali.
57
11.8. Jispjegaw l-importanza ta’ teknika xjentifika rigoruża u r-rekwiżiti ta’ standards ta’ kwalità
assigurati bħalma huma l-GLP.
11.9. Jispjegaw l-importanza tat-tixridtar-riżultati tal-istudju irrispettivament mill-eżitu u
jiddeskrivu l-kwistjonijiet ewlenin li għandhom jiġu rrappurtati meta jintużaw annimali ħajjin fir-
riċerka eż. il-linji gwida ARRIVE.
(iii) L-implimentazzjoni tat-Tliet Rs
11.10. Juru fehim komprensiv tal-prinċipji tas-sostituzzjoni, tar-riduzzjoni u tar-raffinament, u ta’
kif dawn jiżguraw xjenza tajba u trattament tajjeb tal-annimali.
11.11. Jispjegaw l-importanza tal-letteratura u tat-tiftix bl-internet, tad-diskussjoni ma’ kollegi u
ma’ korpi professjonali rilevanti, sabiex jiġu identifikati opportunitajiet għall-applikazzjoni ta’
kull ‘R’.
11.12. Jiddeskrivu għejun rilevanti ta’ informazzjoni relatata mal-etika, mat-trattament xieraq tal-
annimali u mal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
11.13. EURL ECVAM Search Guide, Go3Rs) u metodi ta’ tiftix differenti (eż.
11.14. Jiddeskrivu eżempji ta’ metodi u strateġiji ta’ riċerka alternattivi li jissostitwixxu, jevitaw
jew jikkomplimentaw l-użu tal-annimali f’tipi differenti ta’ programmi ta’ riċerka.
11.15. Jidentifikaw, jivvalutaw u jimminimizzaw kull prezz li jkollhom iħallsu l-annimali bit-
trattament tagħhom matul ħajjithom kollha (inklużi l-effett negattivi marbutin mat-tiġjib, it-
trasport, l-abitazzjoni, it-trobbija, it-trattament, il-proċeduri u l-qtil uman); Jispjegaw u jagħtu
eżempji ta’ protokolli ta’ valutazzjoni tat-trattament xieraq tal-annimali.
11.16. Jiddefinixxu u japplikaw il-punti tat-tmiem umani adattati; jistabbilixxu kriterji xierqa li
jidentifikaw meta t-tmiem uman ikun intlaħaq.
11.17. Jiddeskrivu kunflitti li jistgħu jinqalgħu bejn ir-Raffinament u r-Riduzzjoni (eż. fil-każ tal-
użu ripetut) u l-fatturi li jridu jiġu kkunsidrati sabiex jinħall dan il-kunflitt.
11.18. Jiddefinixxu r-rekwiżiti għal u l-kontroll tat-tqegħid mill-ġdid tal-annimali fl-abitazzjoni ;
jidentifikaw kwalunkwe linji gwida dwar it-tqegħid mill-ġdid tal-annimali fl-abitazzjoni.
(iv) Responsabbiltajiet
11.19. Jispjegaw il-ħtieġa li jkunu jafu b’arranġamenti lokali marbutin mal-ġestjoni tal-liċenzja
ta’ proġetti, eż. proċeduri għall-ordnijiet ta’ annimali, standards ta’ akkomodazzjoni, rimi ta’
annimali, prattiċi sikuri ta’ ħidma u sigurtà, u l-azzjonijiet li għandhom jittieħdu f’każ ta’
problemi mhux mistennija li jqumu f’xi wieħed minnhom.
58
Modulu 20: L-anestesija għal proċeduri minuri
[Modulu Addizzjonali dwar Kompitu Speċifiku għall-Funzjonijiet A u B kif meħtieġ]
Dan il-modulu jipprovdi gwida u informazzjoni lill-individwi li, fil-ħidma tagħhom mal-annimali,
ikunu jeħtieġu japplikaw is-sedazzjoni jew l-anestesija għal perjodu qasir għal proċedura qasira u
b’livell ħafif ta’ uġigħ. L-għanijiet ta’ dan il-modulu huma:
- li jintroduċi l-kandidati tal-kors għall-amministrazzjoni tal-anestetiċi lill-annimali li jintużaw
fil-laboratorju;
- li jiddiskuti l-anestesija skont l-intestaturi wesgħin li ġejjin (konsiderazzjonijiet preanestetiċi;
effetti ta’ aġenti anestetiċi; l-anestestesija reġjonali/lokali/ġenerali; emerġenzi anestetiċi; l-
irkupru mill-anestesija);
- li jipprovdi informazzjoni dwar l-effetti tas-sustanzi farmaċewtiċi użati waqt l-anestesija;
- li jikkonsidra l-effetti negattivi potenzjali tal-anestesija u fuq l-irkupru;
- li jiddiskuti emerġenzi anestetiċi u t-trattament tagħhom u
- li jidentifika meta l-anestesija tista’ tikkomprometti x-xjenza.
L-Eżiti tat-Tagħlim jimmiraw li jagħtu l-għarfien minimu neċessarju għall-applikazzjoni xierqa u
sikura ta’ tali sedazzjoni jew anestesija qasira, b’induzzjoni sempliċi, u manutenzjoni bażika bl-iskop
tat-twettiq ta’ proċeduri minuri bħalma huma l-eżempji definiti hawn taħt:
- Proċess ta’ induzzjoni sempliċi (eż. induzzjoni bil-kamra ta’ inalazzjoni jew amministrazzjoni
IP sempliċi, ebda ħtieġa ta’ intubazzjoni endotrakeali) u
- Monitoraġġ bażiku “prattiku” jew “osservattiv” tal-fond anestetiku; tkun antiċipata
manutenzjoni mingħajr kumplikazzjonijiet b’fond anestetetiku u rata ta’ manutenzjoni stabbli.
- Żmien qasir (sa madwar 15-il minuta fi speċi gerriema – manutenzjoni tal-anestesija għat-
teħid ta’ ritratti – jekk l-anestesija tkun mistennija ddum aktar minn hekk, it-trainee ikun
jeħtieġ moduli ulterjuri, ara l-Modulu 10 isfel).”
- użu fi proċeduri minuri biss – proċeduri noninvażivi / superfiċjali biss (livell tal-ġilda, ebda
aċċess għall-kavitajiet tal-ġisem sakemm ma tintużax l-anestesija terminali), aċċess venuż
superfiċjali u teħid ta’ kampjun tad-demm, identifikazzjoni bl-użu ta’ mikroċippa SC jew, bil-
qtugħ tat-tarf tad-denb (bijopsija limitata tat-tarf tad-denb).
- ebda uġigħ jew livell minuri ta’ uġigħ/uġigħ għal ħin qasir,
- ebda annimal b’riskju għoli jew sensittiv
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
20.1. Jiddefinixxu s-sedazzjoni u l-anestesija lokali u ġenerali.
20.2. Jidentifikaw it-tliet komponenti tat-triade tal-anestesija u jifhmu li aġenti anestetiċi
differenti jipproduċuhom fi gradi differenti.
20.3. Jiddefinixxu l-anestesija bbilanċjata u jindikaw li din l-aħjar tinkiseb bl-użu ta’ sustanzi
farmaċewtiċi b’mod ikkombinat sabiex jinkisbu l-komponenti kollha tat-trijade anestetika sa livell
aċċettabbli.
20.4. Jgħidu għala u meta s-sedazzjoni jew l-anestesija jistgħu jintużaw għat-trażżin.
20.5. Jelenkaw il-fatturi li għandhom jiġu kkunsidrati fl-evalwazzjoni preanestetika tal-annimali –
kif iwettqu verifika bażika tas-saħħa, jikkonsidraw l-istat fiżjoloġiku jew patoloġiku tal-mudell li
qed jaħdmu fuqu u kif dawn jistgħu jinfluwenzaw l-għażla tal-aġent anestetiku.
59
20.6. Jiddiskutu l-merti / l-iżvantaġġi relattivi u l-prinċipji tal-għażla ta’ aġenti differenti u l-
applikazzjoni tagħhom, inkluż il-kalkolu tad-dożi, fi speċi rilevanti, inklużi l-aġenti injettabbli u
volatili (jew aġenti li jinħallu fil-każ ta’ speċi akkwatiċi), inklużi reġimi ta’ anestesija lokali.
20.7. Jindikaw l-importanza li jimminimizzaw l-istress qabel l-anestesija biex titnaqqas il-
probabbiltà ta’ kumplikazzjonijiet minħabba l-anestesija.
20.8. Jagħrfu meta jkun ta’ benefiċċju li l-premedikazzjoni tiġi inkorporata f’reġim anestetiku.
20.9. Jiddeskrivu u juru l-ippostjar, it-tħaddim u l-manutenzjoni korretta tat-tagħmir anestetiku
adattat għall-ispeċi kkonċernata.
20.10. Jevalwaw u japprezzaw il-livelli u l-pjani differenti tal-anestesija (eċċitament volontarju,
eċċitament involontarju, anestesija kirurġika (ħafifa, medja u profonda), profonda ħafna).
20.11. Jelenkaw il-fatturi li jindikaw li annimal huwa anestetizzat b’mod xieraq (b’mod stabbli u
fi profondità adattata) sabiex ikunu jistgħu jitwettqu proċeduri u x’azzjonijiet għandhom jittieħdu
f’każ ta’ avveniment avvers. Dan ikun jinkludi tekniki “prattiċi” jew “osservattivi” bażiċi ta’
monitoraġġ anestetiku, inkluża l-valutazzjoni ta’ riflessi adattata għall-ispeċi.
20.12. Jiddeskrivu metodi ta’ kif jiġi ottimizzat l-irkupru postanestetiku (eż. gvieret tas-sħana,
analġeżija, aġenti riversivi, aċċess għall-ikel u l-ilma, kundizzjonijiet ambjentali) sabiex ikun
żgurat l-irkupru mingħajr problemi u bil-ħeffa mill-anestesija.
20.13. Juru li għandhom fehim tal-prattiċi ta’ ħidma sikuri / tajbin fir-rigward tal-użu, il-ħżin u r-
rimi ta’ aġenti anestetiċi u analġeżiċi.
60
Modulu 21: L-anestesija avvanzata għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul
[Modulu Addizzjonali Speċifiku skont il-Kompitu]
Dan il-modulu huwa marbut, għad li mhux b’mod esklussiv, mal-modulu (22) dwar il-“kirurġija”. Il-
“proċeduri kirurġiċi” jinkludu kull proċedura li mhix definita bħala “Proċedura minuri” fil-Preambolu
għall-Modulu 20. Fit-tul hija definita bħala kwalunkwe dewmien ta’ iktar minn 15-il minuta, li jista’
jirrikjedi dożaġġ adizzjonali jew kontinwu (inkluża l-anestesija għat-teħid ta’ ritratti).
Dan il-modulu jiddiskuti wkoll it-taffija tal-uġigħ matul proċeduri ta’ uġigħ, bħall-kirurġija, permezz
tal-użu ta’ sustanzi anestetiċi u analġeżiċi. L-anestesija tintuża wkoll sabiex tirrilassa l-muskoli,
trażżan ir-riflessi, u tipproduċi telf mis-sensi għal skopijiet oħra minbarra l-prevenzjoni tal-
perċezzjoni tal-uġigħ. Pereżempju, l-anestesija hija meħtieġa għall-MRI, CT scans u modalitajiet oħra
minimament invażivi ta’ teħid ta’ ritratti.
Minħabba l-varjabbiltà wiesgħa tal-ispeċi u r-razez ta’ annimali li jintużaw fil-laboratorju, kif ukoll
tal-aġenti anestetiċi, għandu jkun żviluppat reġim anestetiku adattat b’konsultazzjoni ma’ veterinarju.
Jekk ma tintużax biss għat-trażżin, il-ħtieġa tal-anestesija li titwettaq proċedura timplika li l-proċedura
tkun ta’ uġigħ għal annimal f’sensih. Barra minn hekk jista’ jibqa’ jinħass xi uġigħ wara li l-annimal
jirkupra mill-anestesija u għandhom jintużaw l-analġeżiċi. Xi sustanzi farmaċewtiċi deskritti
hawnhekk jidhru kemm fil-moduli tal-anestesija kif ukoll tal-kirurġija.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
21.1. Jiddeskrivu għaliex u meta tista’ tintuża l-anestesija, inklużi fatturi addizzjonali rilevanti
għall-anestesija fit-tul.
21.2. Jgħidu x’inhi l-ħtieġa tal-evalwazzjoni preanestetika tal-annimali u jelenkaw il-fatturi li
għandhom jiġu kkunsidrati, inkluża l-akklimatizzazzjoni.
21.3. Jiddiskutu l-użu ta’ aġenti preanestetiċi u ta’ analġeżiċi bħala parti minn reġim anestetiku
bbilanċjat.
21.4. Jindikaw li firxa ta’ sustanzi farmaċewtiċi tintuża b’mod komuni fil-premedikazzjoni u l-
induzzjoni u l-manutenzjoni tal-anestesija fi speċi użati fil-laboratorju, u jidentifikaw minn fejn
jistgħu jieħdu parir fuq is-sustanzi differenti disponibbli u l-użu tagħhom.
21.5. Jiddeskrivu kif il-patoloġija konkurrenti ta’ annimal tista’ tirrikjedi reġim anestetiku
speċifiku, monitoraġġ jew kura infirmiera.
21.6. Jindikaw it-tipi ta’ aġenti li jintużaw għall-induzzjoni u l-manutenzjoni tal-anestesija
ġenerali, il-vantaġġi u l-iżvantaġġi tagħhom, u meta jista’ jintuża kull wieħed minnhom.
21.7. Jiddeskrivu kif l-aġenti anestetiċi jinteraġixxu sabiex jipproduċu t-tliet komponenti tat-
trijade anestetika fi gradi differenti, u kif l-anestesija bbilanċjata tista’ tinkiseb l-aħjar bl-użu ta’
kombinazzjonijiet.
21.8. Juru li għandhom fehim biżżejjed dwar l-aġenti anestetiċi li għandhom effett analġeżiku
baxx, u li potenzjalment jirrikjedu l-użu ta’ analġeżija addizzjonali.
61
21.9. Jelenkaw il-fatturi li għandhom jiġu kkunsidrati waqt il-monitoraġġ tal-anestesija kemm
għall-fond anestetiku kif ukoll għall-istabbiltà fiżjoloġika. Jindikaw kif tiddetermina li annimal
ikun anestetizzat fil-fond biżżejjed li jippermetti t-twettiq ta’ proċeduri ta’ uġigħ, u x’azzjoni
għandha tittieħed f’każ li jinqala’ avveniment avvers.
21.10. ECG, BP, produzzjoni ta’ urina, saturazzjoni tal-ossiġnu, CO2) u kif dawn jistgħu jiġu
mmonitorjati.
21.11. Jimmonitorjaw kemm tkun fil-fond l-anestesija u s-sinjali vitali tal-annimali, bl-użu kemm
ta’ sinjali kliniċi kif ukoll ta’ tagħmir elettroniku jekk ikun adattat.
21.12. Jiddeskrivu u juru l-ippostjar, it-tħaddim u l-manutenzjoni korretta tat-tagħmir anestetiku u
ta’ monitoraġġ adattat għall-ispeċi kkonċernata.
21.13. Juru kompetenza fiż-żamma u fl-interpretazzjoni ta’ reġistri tal-induzzjoni ta’ qabel u wara
l-anestesija u waqt li annimal ikun anestetizzat, kif ukoll fil-ġestjoni adegwata tal-kura tal-
annimali.
21.14. Jindikaw il-problemi li jistgħu jinqalgħu matul l-anestesija, u jifhmu kif jevitawhom, jew
kif jittrattawhom jekk jinqalgħu.
21.15. Juru fehim dwar il-ventilazzjoni mekkanika.
21.16. Jiddeskrivu metodi kif itejbu l-irkupru postanestetiku sabiex jiżguraw irkupru mingħajr
problemi u rapidu mill-anestesija, bħal fil-Modulu Bażiku imma bil-metodi addizzjonali rikjesti,
inklużi l-analġeżija u s-sostituzzjoni ta’ fluwidi, għall-annimali li għaddew mill-anestesija twila
ta’ proċedura kirurġika.
21.17. Jikkunsidraw il-konsegwenzi tal-anestesija u tal-proċeduri kirurġiċi mal-irkupru.
21.18. Japprezzaw kif l-għażla tal-aġent anestetiku se tiddetermina r-rata tal-irkupru u jiddeskrivu
kif id-dewmien u l-kwalità tal-anestesija jikkontrollaw ir-rata tal-irkupru.
21.19. Jiddeskrivu l-problemi li jistgħu jinqalgħu (fil-perjodu wara l-operazzjoni), u jindikaw kif
jiġu evitati, jew kif jiġu ttrattati jekk jinqalgħu.
21.20. Jiddiskutu kif jiġi integrat programm ta’ ġestjoni tal-uġigħ fi skema ġenerali ta’ kura
perioperatorja.
21.21. Jindikaw uħud mill-problemi assoċjati mal-għarfien tal-uġigħ u l-ġestjoni tal-uġigħ fl-
annimali.
21.22. Juru fehim iddettaljat biżżejjed tal-analġeżiċi sabiex ikunu jistgħu jamministraw b’mod
sikur, inkluż mnejn jingħataw u l-effetti negattivi potenzjali.
21.23. Juru li għandhom fehim tal-prattiċi ta’ ħidma sikuri / tajbin fir-rigward tal-użu, il-ħżin u r-
rimi ta’ aġenti anestetiċi u analġeżiċi.
62
Modulu 22: Prinċipji tal-kirurġija
[Modulu Addizzjonali dwar Kompitu Speċifiku għall-Funzjonijiet A u B kif meħtieġ]
Dan il-modulu jkopri prinċipji ta’ valutazzjoni u kura tal-annimali qabel l-operazzjoni, tħejjijiet għall-
kirurġija inkluż it-tħejjija tat-tagħmir u t-teknika asettika u l-prinċipji ta’ kirurġija li tirnexxi.
Il-modulu jipprovdi informazzjoni dwar kumplikazzjoni possibbli, il-kura u l-monitoraġġ
postoperattivi, kif ukoll dettalji tal-proċess tal-fejqan.
Ikopri wkoll elementi aktar prattiċi, pereżempju d-dimostrazzjoni ta’ strumenti użati b’mod komuni, u
jagħti opportunità lil min ikun qed jitħarreġ li jipprattika wħud mill-aspetti prattiċi tat-teknika
kirurġika, bħalma huma l-metodi ta’ ħjata tal-ponti, bl-użu adattat ta’ mudelli li mhumiex annimali.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
22.1. Jispjegaw ir-rilevanza u l-ħtieġa tal-valutazzjoni preoperattiva u, fejn ikun xieraq, tal-
kundizzjonament.
22.2. Jidentifikaw għejun ta’ referenza dwar prattika kirurġika tajba.
22.3. Jiddeskrivu l-proċess tal-fejqan tat-tessuti u jirrelatawh mal-importanza tal-asepsi u l-prattiċi
iġeniċi, il-ħolqien ta’ feriti, il-prinċipji tat-trattament tat-tessuti u l-għażla ta’ approċċ kirurġiku
adattat.
22.4. Jiddiskutu kawżi possibbli ta’ fejqan ta’ feriti li jdum jew danneġġjat jew kumplikazzjonijiet
postkirurġiċi oħrajn, u jiddeskrivu modi kif dawn jistgħu jiġu evitati jew, jekk iseħħu, ittrattati.
22.5. Jiddeskrivu f’termini ġenerali kif il-persunal, l-annimali, l-istrument u t-tagħmir għandhom
jitħejjew għall-kirurġija asettika.
22.6. Jelenkaw il-prinċipji ta’ kirurġija li tirnexxi (eż. il-prinċipji ta’ Halstead) u jindikaw kif
jistgħu jintlaħqu.
22.7. Jiddeskrivu l-karatteristiċi ta’ strumenti, materjali għall-ħjata tal-ponti u labar differenti u li
jintużaw b’mod komuni.
22.8. Juru l-importanza ta’ teknika tajba fl-aċċessar ta’ siti kirurġiċi, fit-trattament ta’ tessuti u fit-
tiswija ta’ inċiżjonijiet.
22.9. Indika l-karatteristiċi ta’ għamliet differenti ta’ ponti u l-applikabbiltà tagħhom għal
sitwazzjonijiet differenti.
22.10. Uri kif jinħiet pont b’mod korrett.
22.11. Iddeskrivi kumplikazzjonijiet postkirurġiċi komuni u l-kawżi tagħhom.
22.12. Isemmu l-prinċipji tal-kura u l-monitoraġġ postkirurġiċi.
22.13. Jiddeskrivu l-pjanifikazzjoni ta’ proċeduri kirurġiċi u jiddiskutu l-kompetenzi rikjesti mill-
persunal involut kollu.
63
22.14. Juru kompetenza fit-tekniki kirurġiċi, inklużi l-ablazzjonijiet u l-inċiżjonijiet u l-għeluq
tagħhom b’metodi adattati għat-tessuti kkonċernati.
22.15. Jiddeskrivu aspetti partikulari tal-kura xierqa lill-annimali qabel, matul u wara intervent
kirurġiku jew kwalunkwe intervent ieħor potenzjalment ta’ uġigħ.
64
Modulu 23: Prattiċi avvanzati tat-trobbija tal-annimali, tal-kura u tal-arrikkiment
[Addizzjonali Speċifiku skont il-Kompitu għall-Funzjoni C]
Dan il-modulu jipprovdi għarfien aktar fil-fond dwar prattiċi tal-kura tal-annimali mmirati għall-
Funzjoni C u għal dawk li jassumu r-responsabbiltà bħala l-persuna nominata reponsabbli għalt-
trattament xieraq u l-kura tal-annimali fi stabbiliment.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
Juru fehim fid-dettall ta’ kif jinżamm it-trattament xieraq tal-annimali fl-unità tal-
annimali.
23.1. Jiddeskrivu kif il-kundizzjonijiet ambjentali jistgħu jeħtieġu li jkunu varjati skont l-ispeċi, l-
età, u l-istadju tal-ħajja jew skont kundizzjonijiet ta’ kura speċifiċi (eż. kura perioperattiva,
annimali immunodefiċjenti, razez alterati ġenetikament).
23.2. Jiddiskutu l-effetti possibbli ta’ ambjent mhux ikkontrollat fuq it-trattament tal-annimali u
fuq ir-riżultati sperimentali.
23.3. Jiddiskutu kif jinkiseb l-arrikkiment ambjentali.
23.4. Jispjegaw kif it-Tliet R jikkontribwixxu għat-titjib kontinwu tal-prattiċi tat-trattament
xieraq, tat-trobbija u tal-arrikkiment.
Jafu l-kundizzjonijiet ambjentali xierqa għall-annimali tal-laboratorju u kif jiġu
mmonitorjati.
23.5. Jiddeskrivu l-kundizzjonijiet ambjentali adattati u l-arrikkiment għall-ispeċi ta’ annimali
rilevanti u kif dawn il-kundizzjonijiet jiġu mmonitorjati.
23.6. Ikunu kapaċi jużaw tagħmir li jkejjel l-ambjent, jaqraw ċarts, grafiki u tabelli ġġenerati mit-
tagħmir li jimmonitorja l-ambejnt, u jevalwaw problemi li jistgħu jinqalgħu.
Jispjegaw kif l-organizzazzjoni tal-faċilità għall-annimali iżżomm stat ta’ saħħa adattat
għall-annimali u l-proċeduri xjentifiċi.
23.7. Jiddeskrivu rutini u kundizzjonijiet ta’ abitazzjoni adattati għal annimali tal-laboratorju
miżmuma għal għanijiet xjentifiċi differenti.
23.8. Jispjegaw kif ir-rutini u l-kundizzjonijiet tal-abitazzjoni jistgħu jinbidlu f’kundizzjonijiet
speċifiċi.
23.9. Jevalwaw l-użu ta’ ostakli sabiex jiġi kkontrollat l-istat ta’ saħħa tal-annimali.
Jidentifikaw ir-riskji ta’ mard potenzjali fil-faċilità għall-annimali.
23.10. Jiddeskrivu programm ta’ monitoraġġ tas-saħħa adattat għall-annimali fil-kura tagħhom.
23.11. Jiddiskutu għejun potenzjali ta’ mard fil-faċilità għall-annimali.
23.12. Jagħrfu eżempji ta’ parassiti ta’ annimali tal-laboratorju.
65
23.13. Jiddeskrivu ċ-ċiklu tal-ħajja ta’ xi organiżmi tal-mard komuni f’annimali tal-laboratorju.
Jevalwaw metodi għall-minimizzar tar-riskji minn organiżmi tal-mard potenzjali.
23.14. Jispjegaw metodi għall-minimizzar tar-riskji minn organiżmi tal-mard.
23.15. Japplikaw metodi adattati ta’ kontroll tal-mard f’kundizzjonijiet speċifiċi.
Ifasslu programmi xierqa ta’ tnissil għall-annimali tal-laboratorju f’kundizzjonijiet
speċifiċi.
23.16. Jagħtu sommarju tad-dejta bażika tat-tnissil ta’ annimali komuni tal-laboratorju.
23.17. Jiddeskrivu fid-dettall programmi adattati ta’ tnissil għal speċi msemmija f’kundizzjonijiet
speċifiċi.
23.18. Jagħżlu stokk adattat għat-tnissil fil-futur.
Jevalwaw metodi li jiddeterminaw l-estru, jiċċekkjaw li seħħ it-tgħammir u
jikkonfermaw it-tqala f’firxa ta’ speċi tal-laboratorju.
23.19. Jelenkaw metodi kif jiġi ddeterminat l-estru, kif isir it-tgħammir u kif tiġi kkonfermata t-
tqala fl-annimali tal-laboratorju, u jevalwaw l-effettività tagħhom.
Janalizzaw il-prestazzjoni tat-tnissil
23.20. Janalizzaw il-kards/id-dejta tat-tnissil sabiex jiddeskrivu l-prestazzjoni tat-tnissil ta’ grupp
tat-tnissil.
23.21. Jiddeskrivu kwalunkwe problemi identifikati u jissuġġerixxu azzjonijiet xierqa ta’ rimedju.
Jispjegaw l-użu ta’ annimali alterati ġenetikament u l-problemi assoċjati magħhom [fejn ikun adattat għall-ispeċi kkonċernata]
23.22. Jispjegaw kif annimali alterati ġenetikament jintużaw għal skopijiet ta’ riċerka.
23.23. Jispjegaw il-problemi potenzjali assoċjati mal-użu ta’ annimali alterati ġenetikament.
23.24. Jiddeskrivu metodi għall-produzzjoni ta’ annimali alterati ġenetikament.
Jafu l-proċeduri tat-trasport sikur u legali tal-annimali
23.25. Jidentifikaw is-siltiet l-aktar importanti tal-leġiżlazzjoni li tikkontrolla t-trasport tal-
annimali.
23.26. Jiddeskrivu l-proċeduri, it-tagħmir, ir-responsabbiltajiet leġiżlattivi u l-persuni
responsabbli fit-trasport tal-annimali.
23.27. Jispjegaw kif l-istat ta’ saħħa u l-istandards tat-trattament xieraq tal-annimali jinżammu tul
it-trasport.
66
Japplikaw bi preċiżjoni l-leġiżlazzjoni li tikkontrolla l-użu tal-annimali tar-riċerka.
23.28. Jagħtu sommarju tal-aspetti ewlenin tal-leġiżlazzjoni li tipproteġi l-annimali li jintużaw fil-
laboratorju.
23.29. Jiddiskutu kif il-leġiżlazzjoni tikkontrolla l-użu ta’ annimali għal skopijiet xjentifiċi.
67
Modulu 24: Il-Veterinarju Maħtur
[Modulu Addizzjonali Speċifiku skont il-Kompitu]
Dan il-modulu jipprovdi gwida u informazzjoni bażika għall-veterinarju fil-livell tad-dħul Veterinarju
Maħtur (DV). Kif jgħodd għall-veterinarji kollha, il-DV huma mistennija jiżviluppaw u jtejbu l-ħiliet
tagħhom permezz tal-iżvilupp professjonali kontinwu, u għal-Veterinarju Maħtur, korsijiet speċifiċi
rilevanti għall-qasam ta’ ħidma tagħhom huma disponibbli f’diversi Stati Membri. Opportunitajiet
oħrajn ta’ taħriġ jistgħu jiġu żviluppati kif ikun meħtieġ għall-veterinarji sabiex itemmu l-għarfien
espert tagħhom bħala DV, skont il-programm tal-istabbiliment (eż. involviment fit-
taħriġ/superviżjoni/valutazzjoni; komunikazzjoni fuq il-midja dwar l-użu responsabbli tal-annimali
fix-xjenza; trobbija speċifika għall-ispeċi u kura veterinarja).
Dan il-modulu jiffoka fuq il-prinċipji tal-ġestjoni veterinarja tas-saħħa tal-annimali u tat-trattament
xieraq tal-annimali miżmuma, imnissla u/jew użati għal skopijiet xjentifiċi u jiżgura li l-Veterinarju
Maħtur jifhem ir-rwol tal-veterinarju fl-ambjent tar-riċerka skont l-obbligi professjonali, apparti d-
deskrizzjoni tar-rwol fid-Direttiva.
Jista’ jkun hemm elementi ta’ taħriġ li jistgħu jiġu eżentati abbażi tal-analiżi tan-nuqqasijiet fil-
kuntest edukattiv u l-esperjenza preċedenti tal-individwu.
L-għanijiet ta’ dan il-modulu huma li:
- jkopri l-prinċipji bażiċi ta’ komponenti (aktar milli dwar speċi speċifika) ta’ programm ta’
kura veterinarja speċifikament fir-rigward tal-kura u l-użu tal-annimali fir-riċerka, li huma:
• Il-moviment tal-annimali u l-implikazzjonijiet tiegħu
• Il-kura, is-saħħa u l-ġestjoni tal-annimali
• Il-valutazzjoni tat-trattament xieraq
• L-għarfien u t-taffija tal-uġigħ, tat-tbatija u tal-piena
• Ir-rilevanza tal-għażla ta’ annimali bħala mudelli
• Tfassil ta’ proċeduri u proġetti
• L-implimentazzjoni tat-Tliet Rs
• L-użu ta’ mediċini
• Interventi kirurġiċi u nonkirurġiċi
• L-anestesija u l-analġeżija
• L-ewtanażja
• Is-saħħa u s-sikurezza okkupazzjonali (żoonożi, allerġiji, eċċ.)
- jikkonsidra l-importanza taż-żjajjar veterinarji ta’ rutina u l-fatturi li jgħinu biex tiġi
ddeterminata l-frekwenza adegwata għaż-żjajjar;
- jiddiskuti l-bilanċ bejn it-trattament tal-annimali u l-ħtieġa li jiġu żgurati riżultati xjentifiċi
validi;
- japprezza kif jidentifka kwistjonijiet etiċi assoċjati mar-riċerka bijomedika;
- jikkonsidra r-rwol tal-veterinarju fl-għoti ta’ pariri dwar l-għażla ta’ annimal bħala mudell u r-
raffinament tal-mudell;
- jiddiskuti r-rwol tal-veterinarju fl-għoti ta’ pariri dwar l-implimentazzjoni ta’ punti ta’ tmiem
inqas krudili;
- jiddiskuti l-prinċipji tal-ġestjoni tal-komunikazzjonijiet u d-deċiżjonijiet tal-veterinarju;
- jirrevedi l-opportunitajiet li jiġma’ aktar informazzjoni veterinarja dwar il-mediċina u x-
xjenza tal-annimali użati fil-laboratorju.
68
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
(i) Leġiżlazzjoni
24.1. Jagħtu sommarju tad-doveri statutorji u r-rekwżiti professjonali tal-Veterinarju Maħtur.
24.2. Iqabblu r-rwoli, ir-responsabbiltajiet u l-interazzjonijiet ta’ dawk li jaħdmu skont id-
Direttiva fi ħdan stabbiliment u jfissru l-kompożizzjoni legali u r-rwol tal-Korp għalt-trattament
xieraq tal-Annimali.
24.3. Jispjegaw ir-rwol tal-veterinarju li jidderieġi l-preskrizzjoni, l-ordni, il-ħżin u t-tqassim u r-
rimi ta’ mediċini għall-annimali miżmuma fi stabbilimenti awtorizzati u użati fi proċeduri.
24.4. Jiddeskrivu r-rwol tal-Veterinarju Maħtur fl-importazzjoni u l-esportazzjoni, u t-trasport ta’
annimali li jintużaw fil-laboratorju.
24.5. Jiġbor fil-qosor il-kontrolli leġiżlattivi dwar il-ħolqien u l-użu ta’ Annimali Ġenetikament
Alterati.
(ii) L-Etika, it-Trattament Xieraq tal-Annimali u t-Tliet Rs
24.6. Jiddefinixxu l-prinċipji tat-Tliet Rs u jipprovdu eżempji ta’ applikazzjoni ta’ kull wieħed
għal stabbiliment li jrabbi/fornitur/utent; b’mod partikulari, jiddiskutu t-taffija tal-uġigħ u l-ħsara
potenzjali dejjiema.
24.7. Jiġġustifikaw l-importanza tas-saħħa tajba u tat-trattament xieraq tal-annimali (fir-rigward
tal-eżiti xjentifiċi u raġunar soċjetali jew morali) u jirrikonoxxu r-relazzjoni bejn is-saħħa u t-
trattament xieraq u l-validità xjentifika.
24.8. Jidentifikaw għejun ta’ informazzjoni relatata mal-etika, mat-trattament xieraq tal-annimali
u informazzjoni veterinarja li tippermetti l-implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
24.9. Jispjegaw il-ħtieġa ta’ kultura ta’ kura u r-rwol tal-individwu biex jikkontribwixxi għaliha.
24.10. Jispjegaw kif il-Veterinarju Maħtur jista’ jikkontribwixxi għat-tixrid tal-informazzjoni li
tippromwovi l-fehim dwar kwistjonijiet etiċi, it-trattament xieraq tal-annimali, xjenza tajba u l-
applikazzjoni tat-Tliet Rs.
24.11. Jidentifikaw il-kriterji użati fit-twettiq ta’ analiżi li tqabbel il-ħsara mal-benefiċċji, u jkunu
kapaċi japplikawhom.
24.12. Jidentifikaw ir-rwol tal-Veterinarju Maħtur fl-għoti ta’ pariri dwar l-għażla ta’ annimal
bħala mudell u r-raffinament tal-mudell;
(iii) Il-Kura, is-Saħħa u l-Ġestjoni tal-Annimali
24.13. Isemmu l-għanijiet taż-żjara ta’ rutina f’dar għall-annimali u kif jittrattaw mal-kwistjonijiet
li jinqalgħu.
24.14. Jiġbru fil-qosor il-preparazzjoni meħtieġa għal żjajjar ta’ rutina.
69
24.15. Jifformulaw l-informazzjoni li għandha tiġi inkluża fir-reġistri u r-rapporti tas-saħħa lill-
persunal tal-kura tal-annimali u oħrajn.
24.16. Jagħtu sommarju tal-prinċipji tas-superviżjoni, tal-prevenzjoni u tal-ġestjoni tal-mard fl-
annimali tal-laboratorju u l-prinċipji ta’ skemi ta’ monitoraġġ tas-saħħa, inkluża informazzjoni
dwar mikroorganiżmi rilevanti li jinfettaw l-annimali tal-laboratorju, bħalma hija l-
klassifikazzjoni tagħhom, l-impatt potenzjali tagħhom fuq ir-riċerka u s-saħħa tal-annimali, il-
potenzjal żoonotiku tagħhom, il-prevenzjoni, id-dijanjożi, it-trattament u l-qerda tagħhom, kif
ukoll id-dehra klinika, l-etjoloġija u l-patoloġija ta’ mard komuni tal-annimali tal-laboratorju.
24.17. Jiġbru fil-qosor ir-rekwiżiti għall-monitoraġġ tas-saħħa, eż. il-linji gwida tal-FELASA.
24.18. Jiġbru fil-qosor l-istrateġiji adattati ta’ ġestjoni u kontroll għall-bijosigurtà u t-tfaqqigħa ta’
xi marda fl-annimali tal-laboratorju.
24.19. Jiddeskrivu b’ħarsa ġenerali l-prinċipji tat-trobbija tal-annimali tal-laboratorju, waqt li
jiġbru fil-qosor il-prinċipji ewlenin tat-tfassil u tal-binja tal-gaġġa/maqjel u l-vantaġġi u l-
iżvantaġġi tat-tipi differenti ta’ sistema ta’ gaġeġ.
24.20. Jispjegaw il-prinċipji marbutin mal-għażla ta’ kundizzjonijiet ambjentali xierqa u t-tipi ta’
arrikkiment ambjentali użati għall-annimali tal-laboratorju.
24.21. Jiddeskrivu l-metodi differenti li bihom l-annimali rilevanti jitħallew jinqatlu, l-influwenza
li l-metodi differenti jista’ jkollhom fuq l-eżiti xjentifiċi u kif għandu jingħażel l-iktar metodu
adattat.
24.22. Jiġbru fil-qosor il-prinċipji tal-iġjene/diżinfettar/sterilizzazzjoni li japplikaw għall-faċilità
għall-annimali tal-laboratorju, inklużi l-parametri li jinfluwenzaw il-kwalità tal-ilma, kif tiġi
ċċekkjata l-kwalità tal-ilma u kif jiġu interpretati r-riżultati.
24.23. Juru li huma konxji tal-perikli ewlenin li wieħed jista’ jiltaqa’ magħhom f’faċilità għall-
annimali tal-laboratorju u r-rwol tal-Veterinarju Maħtur fl-imminimizzar tar-riskji.
24.24. Jiddeskrivu l-karatteristiċi u l-aspetti bijoloġiċi ewlenin ta’ speċi rilevanti u jagħrfu fatturi
li jistgħu jaffettwaw il-kura jew l-użu tagħhom bħala annimali tal-laboratorju.
24.25. Jiddiskutu l-ħolqien u l-użu ta’ annimali ġenetikament alterati fir-riċerka, inklużi tipi
komuni ta’ annimali Ġenetikament Alterati, użijiet fir-riċerka u modi differenti kif jinħalqu u jiġu
evalwati annimali Ġenetikament Alterati, kif ukoll kif dawn jingħażlu skont linji gwida
internazzjonali għan-nomenklatura.
(iv) L-anestesija, l-analġeżija, il-kirurġija
24.26. Juru għarfien adegwat tal-ġestjoni tal-anestesija, l-analġesija u l-kirurġija fil-kuntest tal-
annimali użati għal skopijiet xjentifiċi.
24.27. Isemmu l-fatturi li jinfluwenzaw l-għażla tal-protokolli anestetiċi f’sitwazzjonijiet
differenti.
24.28. Jiddeskrivu l-kwistjonijiet speċifiċi li jitqajmu bil-kirurġija sperimentali u jidentifikaw ir-
rwol tal-Veterinarju Maħtur f’rabta mal-kirurġija sperimentali.
70
(v) Il-prinċipji tal-komunikazzjonijiet veterinarji
24.29. Jiddefinixxu strateġiji għall-komunikazzjoni effettiva u jispjegaw kif dawn jippromwovu t-
trattament xieraq tal-annimali u xjenza tajba.
24.30. Jirrevedu l-opportunitajiet li tinġema’ aktar informazzjoni veterinarja dwar il-mediċina u x-
xjenza tal-annimali użati fil-laboratorju.
71
Modulu 25: L-Evalwatur tal-Proġetti
[Modulu Addizzjonali Speċifiku skont il-Kompitu]
Dan il-modulu jipprovdi gwida u informazzjoni li tippermetti lill-individwi involuti fl-evalwazzjoni
tal-proġetti li jifhmu l-kuntest, il-prinċipji u l-kriterji tal-evalwazzjoni ta’ proġett u jiżviluppaw
approċċ konsistenti ta’ evalwazzjoni ta’ proġetti u jifformulaw opinjonijiet infurmati tajjeb, imparzjali
u ġustifikati.
Dan il-modulu għandu jagħmlu kull min iwettaq l-evalwazzjoni ta’ proġetti, irrispettivament mill-
esperjenza individwali tiegħu u mill-għarfien (eż. xjenza, tekniki, mediċina veterinarja, etika, it-Tliet
Rs, it-trattament xieraq tal-annimali, persuni li ma jifhmux f’dan il-qasam). Jiffoka fuq ħtiġijiet
komuni ta’ taħriġ għal dawk kollha involuti fl-evalwazzjoni ta’ proġetti. Dawn jinkludu, b’mod
partikulari, taħriġ f’kif l-għanijiet tal-proġett, l-applikazzjoni tat-Tliet Rs u l-valutazzjoni tal-
klassifikazzjoni tas-severità għandhom ikunu evalwati, u kif l-analiżi tal-ħsara mqabbla mal-benefiċċji
għandha titwettaq. Jinkludi wkoll kunsiderazzjonijiet dwar ir-rekwiżiti għall-analiżi retrospettiva ta’
proġetti u kif jiġu ttrattati l-emendi.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
(i) Jifhmu l-leġiżlazzjoni tal-UE u Nazzjonali u b’mod partikolari l-obbligi tal-EP u l-
prinċipji għall-EP, kif ukoll ir-rwoli u r-responsabbiltajiet, il-jeddijiet u d-doveri
tagħhom, partikolarment fejn jikkonċerna l-kunflitt ta’ interess.
25.1. Jiddeskrivu r-rekwiżiti legali li fuqhom jissejjes il-proċess tal-EP u jiddiskutu d-distinzjoni
bejn l-evalwazzjoni ta’ proġett u l-awtorizzazzjoni tiegħu.
25.2. Jiddeskrivu l-firxa ta’ għarfien espert meħtieġ u kwistjonijiet ta’ imparzjalità,
kunfidenzjalità u kunflitt(i) ta’ interess.
25.3. Japprezzaw l-importanza ta’ proċess trasparenti ta’ evalwazzjoni ta’ proġett.
25.4. Jelenkaw l-iskopijiet differenti tal-proċeduri (kif imniżżlin fl-Artikolu 5) u jispjegawhom
b’xi eżempji.
(ii) Kwistjonijiet ta’ etika u ta’ trattament xieraq
25.5. Janalizzaw il-kwistjonijiet ta’ etika u ta’ trattament xieraq relatati mal-użu tal-annimali fil-
proċeduri xjentifiċi, u japprezzaw bil-qawwa l-importanza tal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs fir-
riċerka xjentifika kollha.
(iii) L-analiżi tal-ħsarat u l-benefiċċji
25.6. Jiddiskutu kif jingħata kontribut għall-analiżi tal-ħsarat imqabblin mal-benefiċċji ta’ proġett,
inkluż il-fehim tal-proċess u s-sinifikat tal-eżitu ta’ analiżi tal-ħsarat u l-benefiċċji.
25.7. Jiddefinixxu t-Tliet Rs u jagħtu eżempju realistiku u rilevanti ta’ kull waħda mit-Tliet Rs li
jkopri oqsma xjentifiċi tal-użu tal-annimali inkluż l-ittestjar regolatorju.
25.8. Jelenkaw il-kriterji li għandhom jitqiesu meta tiġi identifikata ħsara potenzjali lill-annimali.
25.9. Jidentifikaw għejun potenzjali ta’ uġigħ, tbatija, piena u ħsara dejjiema.
25.10. Jiddeskrivu metodi li jipprevjenu jew itaffu t-tbatija.
72
25.11. Jispjegaw il-klassifikazzjoni tas-severità u jkunu kapaċi jikklassifikaw proċeduri b’mod
konsistenti (bl-użu ta’ każistika), waqt li jqisu konsiderazzjonijiet speċifiċi f’każi ta’ annimali li
huma kompromessi fiżjoloġikament, bħalma huma l-annimali ġenetikament modifikati, fejn ikun
rilevanti.
25.12. Jiddeskrivu l-kunċetti ta’ tbatija diretta u kontinġenti.
25.13. Jiddeskrivu l-fatturi li għandhom jiġu kkonsidrati fil-valutazzjoni tat-tbatija kumulattiva.
25.14. Jinterpretaw il-benefiċċji proposti/mistennija tal-proġett. Jispjegaw u jiddiskutu l-
informazzjoni essenzjali meħtieġa fl-applikazzjoni tal-proġett sabiex tkun tista’ tiġi kkonsidrata r-
rilevanza tax-xogħol propost f’rabta mal-għarfien kurrenti u/jew mas-suġġett (jew ir-rekwiżiti
legali) li għandu jiġi indirizzat.
25.15. Valutazzjoni tal-probabbiltà tas-suċċess. Jelenkaw il-kriterji li għandhom jitqiesu meta tiġi
vvalutata l-probabbiltà tas-suċċess ta’ proġett.
(iv) Għejun ta’ Informazzjoni
25.16. Jiddeskrivu għejun ta’ informazzjoni relatati mad-disponibbiltà u r-rilevanza ta’ metodi
oħra (li ma jużawx annimali), eż. metodi ta’ sostituzzjoni, dejta miksuba minn studji kliniċi.
25.17. Jiddeskrivu l-benefiċċji ta’ “lista ta’ verifika tal-evalwazzjoni ta’ proġett”.
(v) Metodi ta’ valutazzjoni tal-ħsarat u l-benefiċċji
25.18. Jagħrfu s-sistemi varji disponibbli li jgħinu fil-proċess tal-evalwazzjoni ta’ proġett u kif
dawn jistgħu jiġu applikati fil-prattika.
25.19. Iqabblu u jiddiskutu approċċi u għodod differenti sabiex jiżnu u janalizzaw b’mod
komparattiv il-ħsarat u l-benefiċċji ta’ proġett.
(vi) L-eżiti tal-evalwazzjoni ta’ proġett
25.20. Jiddeskrivu l-bażi legali li minħabba fiha l-evalwazzjoni ta’ proġett jeħtieġ li tifformula
deċiżjoni infurmata tajjeb, valida u f’waqtha fuq proġett u l-ħtieġa li jiġu ġġustifikati kwalunkwe
rakkomandazzjonijiet addizzjonali.
25.21. Jiddeskrivu l-prinċipji u l-approċċi li jiżguraw il-konsistenza fil-ġudizzju u fl-eżitu tal-
evalwazzjoni, li jiggarantixxu l-kunfidenzjalità u l-kompetenza, u li jiżguraw l-imparzjalità għal
kull proġett evalwat.
25.22. Jelenkaw l-argumenti biex tintlaħaq deċiżjoni u liema għandhom jiġu ddokumentati fid-
deċiżjoni.
(vii) Il-valutazzjoni retrospettiva
25.23. Jiddeskrivu r-rekwiżiti legali għall-valutazzjoni retrospettiva (VR) ta’ proġetti (ir-rekwiżiti
u l-prinċipji għall-identifikazzjoni ta’ proġetti soġġetti għal VR) u fatturi oħrajn li jaffettwaw l-
għażla ta’ proġetti għal VR.
25.24. Jiddeskrivu l-proċess ta’ VR.
25.25. Jiddiskutu eżiti possibbli ta’ VR u kif dawn jistgħu jaffettwaw prattiċi futuri.
73
Modulu lokali 50: Introduzzjoni għall-ambjent (stabbiliment) lokali għal persuni li jassumu
rwoli speċifiċi skont id-Direttiva (eż. skont l-Artikoli 24, 25 u 38)
[Modulu Addizzjonali ieħor]
Dan il-Modulu jipprovdi l-fehim neċessarju dwar l-istruttura lokali, ir-rwoli ewlenin u l-kompiti
relatati tagħhom, kif ukoll l-apprezzament dwar kif dawn jikkontribwixxu għalt-trattament xieraq tal-
annimali, ix-xjenza tajba, l-implimentazzjoni tat-Tliet R, u l-istabbiliment ta’ kultura ta’ kura.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
50.1. Jiddiskutu kif l-ambitu ta’ applikazzjoni u l-ispirtu tad-Direttiva 2010/63/UE u leġiżlazzjoni
u linji gwida oħra huma relatati mal-kura u l-użu tal-annimali għal skopijiet xjentifiċi fl-
istabbiliment tiegħek.
50.2. Jiddeskrivu l-organigramma lokali u r-rwoli tiegħek fiha.
50.3. Jiddistingwu r-rwoli, ir-responsabbiltajiet u l-interazzjonijiet ta’ dawk li jaħdmu skont id-
Direttiva fi ħdan l-istabbiliment, jiġifieri dawk imniżżla skont l-Artikoli 20, 24, 25 u 40.
50.4. Isemmu l-kompiti tal-Korp għalt-trattament xieraq tal-Annimali u ddeskrivi r-rwol tiegħek
biex tikkontribwixxi għal dawn il-kompiti.
50.5. Analizza modi li bihom ir-rwol tiegħek jista’ jikkontribwixxi b’risq il-promozzjoni u l-
implimentazzjoni u t-tixrid tat-Tliet Rs fl-istabbiliment tiegħek.
50.6. Iddiskuti l-importanza tal-approċċ proattiv u tal-mekkaniżmi tal-komunikazzjoni bħala
għodda li tippromwovi t-Tliet Rs u l-kultura ta’ kura.
74
Modulu 51: L-għoti u l-irkupru tal-informazzjoni
[Modulu Addizzjonali ieħor]
Dan il-Modulu jipprovdi introduzzjoni għall-irkupru, it-trattament u t-tixrid tal-informazzjoni, u l-
importanza tagħhom fil-kuntest tal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
Eżitu tat-Taħrig 2.13. Jiddeskrivu għejun rilevanti ta’ informazzjoni relatata mal-leġiżlazzjoni,
mal-etika, mat-trattament xieraq tal-annimali u mal-implimentazzjoni tat-Tliet Rs.
51.1. Ikun jafu/jispjegaw [aġġusta l-verb miżurabbli skont il-livell] kif jintużaw għodod tat-tiftix
differenti (eż. EURL ECVAM Search Guide, Go3Rs) u metodi ta’ tiftix differenti (eż.
51.2. Jispjegaw l-importanza tat-tixrid tar-riżultati tal-istudju irrispettivament mill-eżitu u
jiddeskrivu l-kwistjonijiet ewlenin li għandhom jiġu rrappurtati meta jintużaw annimali ħajjin fir-
riċerka eż. il-linji gwida ARRIVE.
75
Parti 4: L-Eżiti tat-Tagħlim, il-Verbi li jistgħu jitkejlu u l-Ħsieb Kritiku).
Ko
mp
ete
nza
Livell dejjem jiżdied ta’ Ħiliet tal-“Ħsieb Kritiku”
Għarfien Fehim Applikazzjoni Analiżi Sinteżi Evalwazzjon
i
Ve
rbi l
i jit
kejl
u /
Bid
u t
al-m
isto
qsi
jie
t
elenka,
Iddefinixxi,
għid,
iddeskrivi,
identifika, uri,
immarka,
iġma’,
eżamina,
qassam,
ikkwota,
semmi,
min, meta,
fejn, eċċ.
qassar, iddeskrivi,
interpreta,
ikkuntrasta,
bassar, assoċja,
iddistingwi, agħti
stima, iddifferixxi,
iddiskuti,
estendi
applika,
ipprova,
ikkalkula,
illustra, uri,
solvi, eżamina,
immodifika,
Irrelata,
ibdel,
ikklassifika,
esperimenta,
skopri
analizza,
issepara,
qiegħed fl-
ordni, spjega,
orbot,
ikklassifika,
qiegħed fl-
ordni, iddividi,
qabbel,
agħżel, spjega,
inferixxi
ikkombina,
integra,
immodifika
, qiegħed
f’ordni
ġdid,
issostitwix
xi, ippjana,
oħloq,
fassal,
ivvinta, li
kieku?,
ikkomponi,
ifformula,
ħejji,
iġġeneraliz
za
ikteb mill-
ġdid
Ivvaluta,
iddeċiedi,
ikklassifika,
agħti l-grad,
ittestja,
kejjel,
irrakkomand
a, ikkonvinċi,
agħżel,
iġġudika,
fisser,
iddiskrimina,
issapportja,
ikkonkludi,
qabbel,
qassar
Ħili
et m
uri
ja
osservazzjoni u
ftakir ta’
informazzjoni
għarfien ta’
dati,
avvenimenti u
postijiet
għarfien ta’
ideat ewlenin
ħakma tal-
materjal tas-
suġġett
fehim tal-
informazzjoni
qbid tat-tifsira
traduzzjoni tal-
għarfien f’kuntest
ġdid
interpretazzjoni tal-
fatti, tqabbil,
kuntrast
tqegħid fl-ordni,
ġbir fi gruppi,
inferenza ta’ kawżi
tbassir ta’
konsegwenzi
użu ta’
informazzjoni
użu ta’ metodi,
kunċetti, teoriji
f’sitwazzjonijiet
ġodda
soluzzjoni ta’
problemi bl-użu
tal-ħiliet jew l-
għarfien rikjest
għarfien ta’
mudelli
organizzazzjoni
ta’ partijiet
għarfien ta’
tifsiriet moħbija
identifikazzjoni
ta’ komponenti
użu ta’ ideat
qodma biex
jinħolqu
oħrajn
ġodda
ġeneralizzaz
zjoni mill-
fatti
mogħtija
irbit ta’
għarfien
minn bosta
oqsma
tbassir, ġbid
ta’
konklużjoni
tqabbil u
diskriminazzjo
ni bejn ideat
valutazzjoni
tal-valur ta’
teoriji,
preżentazzjonij
iet
għażliet
ibbażati fuq
argumenti
rraġunati
verifikazzjoni
tal-valur tal-
evidenza
għarfien tas-
suġġettività
76
Iddisinjata mill-ġdid minn www.coun.uvic.ca/learning/exams/blooms-taxonomy.html
Bloom, B. S (Ed.) (1956) Taxonomy of educational objectives: the classification of
educational goals; Handbook I:The Cognitive Domain New York, Toronto: Longmans,
Green,
Anderson, L.W & Krathwohl, D.R. (Eds) (2001) Taxonomy for Learning, Teaching and
Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives New York: Addison-
Wesley. London: Longman
Applikazzjoni utli tat-tassonomija riveduta għall-kitba ta’ għanijiet ta’ istruzzjoni tinsab fi:
http://oregonstate.edu/instruct/coursedev/models/id/taxonomy/#table
Għad-definizzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim mixtieqa, jista’ jkun utli li taħseb f’termini ta’ "verbi
li jitkejlu" li jindikaw b’mod espliċitu x’għandu jagħmel l-istudent sabiex juri li tgħallem.
Benjamin Bloom (1956) ħoloq tassonomija ta’ verbi miżurabbli li jgħinu fid-deskrizzjoni u l-
klassifikazzjoni ta’ għarfien, ħiliet, attitudnijiet, imġibiet u abbiltajiet li jistgħu jiġu osservati.
It-tabella ta’ hawn fuq tipprovdi ġerarkija ta’ verbi fid-dominju konjittiv (u l-firxa ta’ ħiliet
murija) li jiddeskrivu livell ta’ ħsieb skont ordni dejjem jiżdied fil-kumplessità. Din il-
ġerarkija hija bbażata fuq il-premessa li hemm livelli li jistgħu jiġu osservati (u għalhekk
ivvalutati) ta’ azzjonijiet li jindikaw il-proċessi konjittivi li jkunu qegħdin iseħħu fil-moħħ.
Kif issemma fil-bidu ta’ dan id-dokument, l-Eżiti tat-Tagħlim hawnhekk huma fil-biċċa l-
kbira miktuba fil-livell sempliċi tal-"għarfien" u l-"fehim". Imma b’konformità mat-tagħlim
modern, l-organizzaturi tal-korsijiet huma mħeġġa jmorru lil hinn minn dawn il-livelli kull
fejn ikun possibbli, u jippromwovu t-tagħlim fil-fond / il-ħsieb kritiku iktar milli
sempliċiment il-ftakir ta’ fatti jew l-imitazzjoni ta’ azzjonijiet. Hawn taħt hawn xi eżempji li
jqiegħdu dan fil-kuntest tal-moduli, mill-Modulu Etiku sal-modulu b’orjentazzjoni iktar
prattika dwar il-Kirurġija.
Modulu tal-Etika
Ikunu kapaċi:
(Għarfien)
Jidentifikaw kwistjonijiet ta’ etika u ta’ trattament xieraq tal-annimali fix-xogħol
propost tagħhom stess
(Ħsieb Kritiku)
Jikklassifikaw kwistjonijiet ta’ etika u ta’ trattament xieraq tal-annimali fix-xogħol
propost tagħhom stess
Għażliet ta’ valutazzjoni: pereżempju: wara li jelenkaw il-kwistjonijiet ewlenin magħrufa ta’
trattament xieraq tal-annimali, id-delegati jintalbu jagħtu marka lil kull kwistjoni skont l-
importanza fix-xogħol propost tagħhom stess. Għal żvilupp ulterjuri, id-delegati jistgħu
77
jistmaw l-impatt li dawn il-kwistjonijiet jista’ jkollhom fuq l-eżiti fix-xogħol propost
tagħhom - impatt fuq soċjetà usa’?
Il-Modulu tal-Kirurġija, bħala eżempju ta’ xi ħaġa ħafna iktar prattika:
Ikunu kapaċi:
(Għarfien)
Jiddeskrivu l-karatteristiċi ta’ strumenti, materjali għall-ħjata tal-ponti u labar
differenti u li jintużaw b’mod komuni.
(Ħsieb Kritiku)
Jagħżlu strumenti, materjali għall-ħjata tal-ponti u labar adattati għal proċeduri li
jintużaw b’mod komuni
Għażliet ta’ valutazzjoni: immaġnijiet fuq karta ta’ eżami (liema tuża/f’liema kuntest eċċ.)
jew xenarji/problemi ta’ kliem immaġinarji (ipprovdi l-ispeċi u l-proċedura kirurġika—kieku
liema strumenti jagħżlu u għala?)
(Għarfien)
Indika l-karatteristiċi ta’ għamliet differenti ta’ ponti u l-applikabbiltà tagħhom
għal sitwazzjonijiet differenti
(Ħsieb Kritiku)
Ivvaluta l-karatteristiċi ta’ għamliet differenti ta’ ponti u evalwa l-applikabbiltà
tagħhom għal sitwazzjonijiet differenti.
[jiġifieri iktar milli sempliċiment titlob lista, din il-mistoqsija titlob li jittieħed ġudizzju
u jiġi ġġustifikat.]
Għażliet ta’ valutazzjoni: identifika għamliet differenti ta’ ponti, għid liema huma l-vantaġġi
u l-iżvantaġġi ta’ kull għamla. Agħti xenarju u għażla ta’ pont, staqsi d-delegati sabiex
jevalwaw id-deċiżjoni
(Għarfien)
Iddeskrivi kumplikazzjonijiet postkirurġiċi komuni u l-kawżi tagħhom.
(Ħsieb Kritiku)
Interpreta kumplikazzjonijiet postkirurġiċi u kkonkludi l-kawżi tagħhom.
Għażliet ta’ valutazzjoni: Agħti lid-delegati lista ta’ patoloġiji, sabiex ikunu jistgħu
jidentifikaw dawk ikkawżati minn kumplikazzjonijiet postkirurġiċi komuni u d-delegati jridu
jiġbdu konklużjoni x’kienet il-kawża.
(Għarfien)
Uri kif jinħiet pont b’mod korrett.
78
(Ħsieb Kritiku)
Ivvaluta kif jinħiet pont b’mod korrett.
[jiġifieri aktar milli sempliċiment “timita” din tiffoka fuq il-fehim ikbar tal-
fatturi li huma/mhumiex importanti fit-teknika tal-ħjata tal-ponti]
Għażliet ta’ valutazzjoni: qabbad id-delegati jaħdmu f’pari waqt sessjoni prattika- qabbad lil
kull wieħed jagħti reazzjoni dwar is-saħħiet u d-dgħjufijiet tat-teknika tal-ħjata tal-ponti tal-
ieħor (reazzjoni mill-pari). Qabbad id-delegati jqabblu l-ponti tagħhom ma’ tat-tutur —ikejlu
jew jagħtu marka lit-teknika tagħhom f’paragun mal-mudell.
79
Appendiċi II
Eżempji li jispjegaw il-kriterji ta’ valutazzjoni tal-Eżiti tat-Tagħlim
1. Introduzzjoni
Dan id-dokument/it-taqsima tippreżenta gwida għall-iżvilupp ta’ kriterji ta’ valutazzjoni;
standards rikonoxxuti ta’ ġudizzju, prinċipji għall-valutazzjoni u l-mezzi li bihom l-
akkreditur/fornitur/assessur ta’ kors se jiddetermina jekk student kisibx u laħaqx l-għarfien
u/jew il-ħiliet rikjesti sabiex jikseb standard ta’ prestazzjoni aċċettabbli fl-eżiti tat-tagħlim
stipulati fil-moduli tat-taħriġ.
Din il-gwida mhix maħsuba biex tkun preskrittiva. Il-valutazzjoni tal-eżiti tat-tagħlim taf tkun
diġà rregolata b’mezzi oħrajn fl-istati membri individwali, pereżempju jekk il-moduli huma
parti minn strutturi edukattivi diġà eżistenti, jew integrati fihom, bħall-università jew skejjel
vokazzjonali. Madankollu, il-gwida għandha tgħin lill-fornituri tal-moduli u lill-assessuri
ġodda, partikolarment f’sitwazzjonijiet fejn ma jeżistu ebda programmi preċedenti ta’ taħriġ u
valutazzjoni. L-adozzjoni usa’ ta’ dawn il-prinċipji gwida għandha tikkontribwixxi wkoll
għall-iżvilupp ta’ rikonoxximent reċiproku bejn l-istati membri.
Il-kriterji, u l-metodi kif jiġi vvalutat l-istandard tal-prestazzjoni (eż. permezz ta’ eżami bil-
miktub, xogħol ta’ diskussjoni jew osservazzjoni), se jiddependu fuq in-natura tal-eżitu tat-
tagħlim partikulari. Għall-bidu, huwa importanti li jkunu definiti l-istandards ta’ min
jgħaddi/jeħel minn eżitutat-tagħlim partikulari.
Jekk l-eżiti tat-tagħlim individwali jiġu ripetuti f’moduli f’livelli differenti (perżempju fil-
livell 1 u 2 ta’ “l-etika, it-trattament xieraq tal-annimali u t-Tliet Rs”) għandha tkun
mistennija profiċjenza ikbar, bejn iż-żewġ livelli. Dan huwa rifless fil-kliem użat fil-kriterji
ta’ valutazzjoni (ara l-Anness: L-Eżiti tat-Tagħlim, il-Verbi li jistgħu jitkejlu u l-Ħsieb
Kritiku). Fil-livell bażiku l-istudenti għandhom, pereżempju, ikunu kapaċi ‘jelenkaw’ jew
‘jiddeskrivu’ l-fatti li jkunu ġew mgħallma. Fil-livell 2, li huwa ogħla, għandhom ikunu
kapaċi ‘jiddiskutu’ u ‘jevalwaw’ il-kwistjonijiet (juru tagħlim aktar fil-fond/ħsieb kritiku). Il-
kriterji ta’ valutazzjoni għandhom ikunu oġġettivi kemm jista’ jkun u konsistenti bejn il-
fornituri tal-korsijiet u l-akkredituri u, idealment, bejn l-istati membri.
1.1 Eżempji ta’ Kriterji ta’ Valutazzjoni
Jeħtieġ li jkunu żviluppati kriterji ta’ valutazzjoni għall-eżiti tat-tagħlim kollha proposti u fit-
tabelli ta’ hawn taħt jingħataw xi eżempji biex iservu ta’ punt tat-tluq. Il-kriterji għandhom
jirriflettu b’eżattezza l-istandard tal-prestazzjoni rikjesta; għandhom ikunu oġġettivi kemm
jista’ jkun, mingħajr ambigwità, jagħtu riżultati affidabbli u jkunu ħfief biex jintużaw.
Il-kriterji għall-eżiti tat-tagħlim ibbażati fuq l-għarfien iridu jiġu żviluppati. Għal ħafna mill-
moduli tat-taħriġ, dan jammonta għal valutazzjoni ta’ jekk l-istudenti żammux l-
informazzjoni li ġew ‘mgħallmin’ u jekk humiex kapaċi jtennuha b’mod ċar, pereżempju fir-
rigward ta’ aspetti tal-leġiżlazzjoni (ara t-tabella 1, l-ewwel punt). Madankollu, xi eżiti tat-
80
tagħlim ibbażati fuq l-għarfien jirrikjedu livell ikbar ta’ fehim dwar il-kwistjonijiet u
kapaċità li jirrelataw l-għarfien mar-rwol jew mar-responsabbiltajiet individwali tal-
istudent u l-kriterji tal-valutazzjoni jridu jkunu jirriflettu dan (ara t-tabella 1, it-tieni punt).
L-iżvilupp ta’ kriterji ta’ valutazzjoni u metodi ta’ valutazzjoni għall-eżiti tat-tagħlim li
jkopru kwistjonijiet li jirrikjedu “fehim u ħsieb aktar profondi” jista’ jkun jeħtieġ aktar
konsiderazzjoni, b’mod partikulari fejn, bħal fil-każ tal-moduli tal-etika 2 u 12, il-moduli
jkopru suġġetti simili imma f’żewġ livelli, “bażiku” u “ogħla”. Il-kriterji tal-valutazzjoni
jridu jkunu jirriflettu l-livelli differenti. Jingħata eżempju fit-tabella 2.
Huwa importanti li jiġi nnotat li spiss għandu jkun possibbli li jiġu żviluppati kriterji ta’
valutazzjoni għal grupp ta’ eżititat-tagħlim, b’mod partikulari fejn għadd ta’ eżititat-tagħlim
jistgħu jingħaqdu f’sekwenza relatata. Dan l-approċċ huwa aktar ta’ min jippreferih milli
jkun hemm kriterji ta’ valutazzjoni separati għal kull wieħed mill-eżiti tat-tagħlim u jista’
jkun applikat għal eżiti tat-tagħlim kemm teoretiċi kif ukoll prattiċi. (Ara pereżempju t-
tabella 3).
Għall-ħiliet prattiċi, l-eħfef approċċ għall-iżvilupp ta’ kriterji oġġettivi ta’ valutazzjoni huwa
li taqsam proċedura jew teknika speċifika fil-komponenti individwali tagħha li jkopru,
pereżempju, kemm l-elementi teoretiċi kif ukoll prattiċi (eż. trattament, trażżin, asepsi, kura
ta’ qabel u wara l-operazzjoni, ewtanażja, eżiti sperimentali u kwalità tad-dejta) li kull
wieħed minnhom imbagħad jista’ jiġi vvalutat.
1.2 Kriterji ta’ min Jgħaddi/Jeħel
Ma ġew issuġġeriti ebda kriterji definiti ta’ min jgħaddi/jeħel billi dawn ikunu jiddependu fuq
kif jingħata l-kors, il-kontenut speċifiku u, f’xi każi, fuq rekwiżiti/limiti preeżistenti (eż. mill-
università, nazzjonali). Madankollu, fil-każi kollha, min iħarreġ jeħtieġ li jkun stabbilixxa l-
istandard ta’ prestazzjoni rikjest u t-trainees jeħtieġ li jifhmu din il-ħaġa.
Ħafna programmi edukattivi iqisu li l-eżitu tal-istudju jkun suffiċjenti jekk l-istudent jilħaq
il-limitu aċċettabbli ta’ 50% jew inkella jkun wera livell aċċettabbli ta’ fehim. Madankollu,
f’oqsma li jirrikjedu livell għoli ta’ għarfien fattwali (pereżempju l-leġiżlazzjoni) u fejn in-
nuqqas jista’ sussegwentement iwassal għal problemi fit-trattament xieraq tal-annimali, (eż.
nuqqas li jingħarfu l-effetti negattivi jew li tinżamm anestesija suffiċjenti waqt il-kirurġija),
huwa rrakkomandat limitu aċċettabbli ogħla (pereżempju minn 70 sa 75%).
1.3 Ir-responsabbiltà għall-valutazzjoni tat-trainees
Huwa importanti li jkun ċar min hu responsabbli li “jiffirma” li t-trainee ikun laħaq standard
aċċettabbli fit-taħriġ tiegħu, u li l-assessur ikollu għarfien u awtorità suffiċjenti biex jgħaddi
jew iwaħħal l-istudenti. Fir-rigward tal-ħiliet prattiċi, huwa essenzjali li xi ħadd jingħata r-
responsabbiltà aħħarija li josserva individwu fit-twettiq ta’ proċedura/kompitu tat-trobbija u
jivverifika li qiegħed isir b’mod kompetenti.
Dawk kollha kkonċernati jridu jifhmu li l-assessuri se jiffirmaw li persuna hija mħarrġa u
kompetenti biss jekk ikunu fiduċjużi li l-istandards mitluba ntlaħqu.
81
Eżempji ta’ kriterji ta’ valutazzjoni għal eżititat-tagħlim ibbażati fuq l-għarfien ġew
ipprovduti fit-tabelli li ġejjin:
Tabella 1: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżitu tat-tagħlim ibbażat fuq l-għarfien
Modulu 1: Leġiżlazzjoni
Tabella 2: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżitu tat-tagħlim dwar l-etika
Modulu 2 u Modulu 9: L-Etika, it-Trattament Xieraq tal-Annimali u t-
Tliet Rs
Tabelli 3-4: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżiti bbażati fuq l-għarfien dwar l-anestesija
Modulu 20: L-anestesija għal proċeduri minuri
Modulu 21: L-anestesija għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul
82
EŻEMPJI TA’ KRITERJI TA’ VALUTAZZJONI TA’ EŻITI TAT-TAGĦLIM
Tabella 1: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżitu tat-tagħlim ibbażat fuq l-għarfien
Il-valutazzjoni se tittestja: il-fehim bażiku ta' 2010/63/UE u l-leġiżlazzjoni nazzjonali li
tirriżulta relatata mar-riċerka tal-annimali
Modulu 1: Il-leġiżlazzjoni nazzjonali
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Spjega r-rwoli u r-responsabbiltajiet tal-kumitati nazzjonali u tal-korpi lokali għalt-trattament xieraq tal-annimali
Il-kandidati għandhom ikunu żammew l-informazzjoni li ġew mgħallma u jkunu kapaċi:
jelenkaw ir-rwoli u r-responsabbiltajiet ewlenin tal-korplokali għalt-trattament xieraq tal-annimali (fil-livell ta’dettall kif jinsab fl-artikolu 27 tad-Direttiva).
juru fehim dwar dawn ir-rwoli u r-responsabbiltajiet billijiddikjaraw b’mod korrett kif l-istudenti jemmnu li l-korpgħalt-trattament xieraq tal-annimali jaffettwa r-rwoli, ir-responsabbilitajiet u l-attivitajiet ta’ kuljum tagħhomstess.
jelenkaw ir-rwoli u r-responsabbiltajiet ewlenin tal-kumitat nazzjonali tal-pajjiż (eż. fil-livell ta’ dettall kifjinsab fl-artikolu 49 tad-Direttiva)
83
Tabella 2: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżiti tat-tagħlim dwar l-etika
Il-valutazzjoni se tittestja: il-fehim bażiku dwar kwistjonijiet wara r-riċerka tal-annimali. L-
istudenti jkunu fehmu kunċetti relatati mal-esperimentazzjoni u l-benessri tal-annimali.
Modulu 2: L-etika, it-trattament xieraq tal-Annimali u t-Tliet Rijiet (livell 1)
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Spjega li l-liġi hija bbażata
fuq qafas li jirrikjedi t-tqabbil
tal-ħsarat u l-benefiċċji ta’
proġetti, l-applikazzjoni tat-
Tliet Rs sabiex jiġu
minimizzati l-ħsarat u
massimizzati l-benefiċċji, u l-
promozzjoni tat-trattament
xieraq tal-annimali.
Il-kandidati għandhom ikunu żammew l-informazzjoni li ġew mgħallma u jkunu kapaċi:
isemmu r-rekwiżiti legali għal valutazzjoni tal-ħsarat/benefiċċji (bħal fl-artikolu 38) u xi jfisser dan fil-prattika. Pereżempju, jelenkaw il-ħsarat potenzjali għall-annimali (fiżiċi u fiżjoloġiċi) li għandhom jittieħduinkonsiderazzjoni; jelenkaw l-iskopijiet permessi ligħalihom jistgħu jintużaw l-annimali; juru fehim dwar il-prinċipji ta’ kif jitqabblu l-ħsarat u l-benefiċċji
jgħidu kif dan jintrabat mal-proċess legali tal-awtorizzazzjoni ta’ proġetti
jgħidu x’inhuma t-Tliet Rs u jagħtu eżempji ta’ kif dawnjistgħu jnaqqsu l-ħsarat, iżidu l-benefiċċji u jtejbu t-trattament xieraq tal-annimali
Modulu 9: L-etika, it-trattament xieraq tal-Annimali u t-Tliet Rs (livell 2)
Il-valutazzjoni se tittestja: Ir-riflessjoni dwar kwistjonijiet wara l-esperimentazzjoni fuq l-
annimali. L-istudenti jkunu jispjegaw u jiddiskutu kunċetti relatati mal-esperimentazzjoni u t-
trattament xieraq tal-annimali.
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Spjega li l-leġiżlazzjoni
tirrikjedi li l-ġustifikazzjoni
ta’ programmi ta’ ħidma tiġi
vvalutata billi jitqabblu l-
effetti avversi potenzjali fuq
l-annimali mal-benefiċċji
probabbli; li l-ħsarat lill-
annimali jeħtieġ li jiġu
minimizzati, u l-benefiċċji
massimizzati.
Il-kandidati għandhom ikunu kapaċi jwieġbu l-mistoqsijiet mogħtija fil-livell 1, imma għandhom ikunu kapaċi wkoll li:
jiddiskutu l-kunċett ta’ ‘ġustifikazzjoni’ tal-użu tal-annimali waqt li jagħrfu li hemm perspettivi differentidwar x’jikkostitwixxi ħsara u benefiċċju ġustifikabbli u fuql-importanza li għandhom jingħataw il-ħsarat u l-benefiċċji differenti
jiddeskrivu l-ħsarat u l-benefiċċji fix-xogħol proposttagħhom stess u jispjegaw kif jivvalutawhom u jiżnuhom
jipprovdu eżempji ta’ kif kieku jintegraw it-Tliet Rs fil-qasam ta’ ħidma tagħhom stess
84
Tabella 3: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżiti bbażati fuq l-għarfien dwar l-anestesija
Il-valutazzjoni se tittestja: Il-fehim tal-proprjetajiet anestetiċi ta’ aġenti anestetiċi użati
komunement, l-influwenza ta’ aġenti anestetiċi fuq l-annimal u fuq l-eżitu xjentifiku, l-għażla
ta’ kif jingħataw u jekk humiex disponibbli metodi oħrajn minbarra l-anestesija.
Modulu 20: L-anestesija għal proċeduri minuri Għarfien bażiku
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Għid għala u meta s-sedazzjoni tista’ tintuża għat-trażżin ta’ ġurdien.
Il-kandidati jkunu kapaċi:
Jgħidu x’inhi d-differenza bejn trażżin fiżiku u trażżinkimiku
Isemmu żewġ xenarji fejn is-sedazzjoni tista’ tkunmeħtieġa sabiex jitrażżan ġurdien
Għal wieħed minn dawn ix-xenarji, isemmu żewġvantaġġi u żewġ żvantaġġi tal-użu tas-sedazzjonigħat-trażżin.
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Iddiskuti l-vantaġġi u l-iżvantaġġi ta’ aġenti anestetiċi differenti u l-applikazzjoni tagħhom għal anestesija ta’ 15-il minuta fuq ġurdien
Il-kandidati jkunu kapaċi juru li jafu:
Isemmu aġent anestetiku li jiġi injettat u ieħor lijittieħed man-nifs li huma adattati għall-ġrieden
Jiddeskrivu u jikkummentaw fuq il-metodu tal-amministrazzjoni ta’ anestetiku li jiġi injettat fir-rigward ta’ minn fejn jingħata u l-volum tad-doża(inkluż ir-rekwiżit tad-dilwizzjoni kif ikun meħtieġ)
Jiddeskrivu u jikkummentaw fuq il-metodu tal-amministrazzjoni ta’ anestetiku volatili fir-rigwardta’ minn fejn jingħata, il-gass portatur u l-perċentwal inspirat
Iqabblu l-karatteristiċi ta’ aġent li jiġi injettat u ta’aġent li jittieħed man-nifs fir-rigward tal-bidu, id-dewmien u l-irkupru mill-anestesija
Jikkummentaw fuq l-effett possibbli ta’ studju ta’aġenti anestetiċi differenti
Jikkummentaw fuq l-implikazzjonijiet ta’ saħħa usikurezza tal-użu ta’ wħud mill-aġenti anestetiċiużati komunement
85
Tabella 4: Kriterji ta’ valutazzjoni għal eżiti bbażati fuq l-għarfien dwar l-anestesija -
jissokta
Modulu 21: L-anestesija għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul Għarfien bażiku
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Kun af kif timmonitorja ġurdien taħt l-anestesija għal proċedura kirurġika mill-induzzjoni sal-irkupru
Il-kandidati jkunu kapaċi:
Isemmu s-sinjali kliniċi li jindikaw li ġurdien huwaadattat għall-anestesija, fir-rigward ta’ fatturibħalma huma l-età, kwalunkwe proċeduripreċedenti, patoloġija preeżistenti.
Isemmu s-sinjali kliniċi li jindikaw l-anestesijaf’ġurdien, bħalma huma r-rata u l-kwalità tar-respirazzjoni, riflessi mqanqla
Jgħidu liema fond ta’ anestesija huwa meħtieġ għalproċedura kirurġika u liema fatturi jindikaw dan.
Jelenkaw is-sinjali użati għall-monitoraġġ tal-fondanestetiku u liema huma l-iktar importanti
Jissuġġerixxu xi tagħmir li jista’ jkun utli fil-monitoraġġ tal-anestesija
Ikunu kapaċi jirreġistraw sinjali vitali, bħalma humar-rata tal-qalb, ir-rata tar-respirazzjoni u t-temperatura tal-ġisem, fuq folja tar-reġistruanestetiku
Ikunu jafu liema sinjali kliniċi jindikaw emerġenzaanestetika u liema azzjonijiet għandhom jittieħdu
Jiddiskutu liema huma l-iktar sinjali kliniċi uparametri fiżjoloġiċi rilevanti li għandhom jitkejluwaqt l-anestesija u kif dan jista’ jseħħ
Jevalwaw it-tibdil fis-sinjali kliniċi waqt l-anestesijali jista’ jindika bidla fil-livell tal-anestesija
Jiddiskutu raġunijiet għala l-livell tal-anestesijajista’ jinbidel waqt proċedura, jekk dan joħloqxproblema jew le, u liema azzjoni għandha tittieħedbħala rimedju għat-tibdil
Jispjegaw il-konsegwenzi tat-tibdil f’sinjali vitali,bħalma huma l-pressjoni tad-demm, is-saturazzjoni tal-ossiġnu, jew it-temperatura tal-ġisem għall-ġurdien
Jiddiskutu l-vantaġġi u l-iżvataġġi tal-użu ta’tagħmir ta’ monitoraġġ, bħalma huma l-PulseOximeter u l-ECG, imqabbel mal-eżamimanwali tal-ġurdien.
Jispjegaw is-sinjali kliniċi li jindikaw irkupru tajjebmill-anestesija u liema azzjoni għandha tittieħedjekk l-irkupru ma jkunx kif mistenni.
Jevalwaw il-protokoll anestetiku użat fir-rigwardtal-istudju u t-Tliet Rs.
86
Appendiċi III
Eżempji li jispjegaw il-Valutazzjoni tal-Kompetenza
Il-Valutazzjoni tal-Kompetenza għandha
1. tinkludi deskrizzjoni u spjegazzjoni ċara tal-istandards mistennija
2. tirrifletti l-proċedura sħiħa (il-pjanifikazzjoni, l-eżekuzzjoni, il-kontroll tal-eżitu)
3. tinkludi terminu ta’ żmien li fih il-proċedura tista’ tiġi esegwita b’mod realistiku
(inkluż eż. l-ippjanar tal-proċedura, it-tħejjija tal-ispazju tax-xogħol u d-
dokumentazzjoni)
Kriterji ta’ valutazzjoni għal ħila prattika: teħid ta’ kampjun tad-demm minn fenek
konxju
Il-valutazzjoni se tittestja: L-għarfien ta’ indikaturi ta’ saħħa tajba/ħażina jew kwalunkwe
sinjal ta’ uġigħ u piena fl-annimal, għarfien tal-influwenza tat-trażżin fuq annimali tal-
laboratorju, rotot differenti ta’ siti tat-teħid ta’ kampjuni tad-demm u, fejn ikun xieraq, l-
għażla tal-metodu, il-volumi tal-kampjuni u l-frekwenzi tat-teħid tal-kampjuni, (kif ukoll l-
effett tal-“ħin tal-jum” fuq it-teħid tal-kampjuni).
Il-Moduli 7 u 8: Proċeduri minimament invażivi
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
It-trainee għandu
jkun kapaċi jieħu
b’suċċess kampjun
tad-demm minn
fenek konxju
mingħajr ma
jikkawża piena
żejda lill-annimal.
Huma għandhom ikunu kapaċi juru lill-assessur li:
kapaċi jagħrfu l-imġiba u d-dehra normali ta’ fenek b’saħħtu usinjali ta’ saħħa dgħajfa, uġigħ u piena fl-ispeċi
ddeterminaw li jeżistu awtoritajiet xierqa għall-proċeduri proposti
jistgħu jerfgħu, jimmaniġġjaw u jrażżnu fenek b’mod li l-annimalikun appoġġjat u ma juri ebda piena
għandhom għarfien tal-volumi tad-demm, tar-rotot tat-teħid ta’kampjuni tad-demm u tat-tekniki adattati għall-fniek sabiextingħażel l-inqas waħda invażiva u l-iktar waħda xierqa.
kapaċi jagħżlu u jħejju t-tagħmir (eż. id-daqs korrett tal-labra,clippers/imqass, tajjar kirurġiku)
kapaċi jħejju s-sit tat-teħid tal-kampjun mingħajr ma jikkawżawpiena lill-annimal u jieħdu d-demm b’suċċess mingħajr majikkawżaw effetti avversi (uġigħ, ematoma, ħruġ ta’ demm)
jafu kif jipprovdu l-kura xierqa ta’ wara, inklużi firxa ta’ metodigħall-emostażi u kif jipprovdu għal avvenimenti mistennija jewmhux mistennija (eż. jistgħu jiddeċiedu dwar intervalli xierqa ta’monitoraġġ)
jafu (u kapaċi jagħrfu) l-effetti negattivi li għandhom ifittxu u kif umeta jittrattawhom, u jkunu konxji tal-ħtieġa li jsejħu veterinarjujew persuna oħra “maħtura” għall-għajnuna.
jafu kif jittrattaw il-kampjuni tad-demm sabiex jiżguraw it-twaħħiladegwat ta’ tiketti u taħlit sewwa
jafu kif iżommu reġistri adattati (eż. tikketti tal-gaġeġ, reġistriproċedurali oħrajn)
87
Kriterji ta’ valutazzjoni għal ħila prattika – l-Anestesija
Il-valutazzjoni se tittestja: L-għażla u l-fehim tal-proprjetajiet anestetiċi, għandhomx
għarfien tal-influwenza tal-aġent anestetiku fuq l-annimal tal-laboratorju u fuq l-eżitu
xjentifiku, l-għażla tal-metodu kif propost fil-proċedura
Modulu 20: L-anestesija għal proċeduri minuri L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
Min jitħarreġ għandu jkun kapaċi li b’suċċess idaħħal, iżomm u jirkupra ġurdien minn anestesija qasira (10 minuti) f’ġurdien
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
Jiddeterminaw li jafu li jeżistu awtoritajiet legali xierqa sabiextitwettaq il-proċedura
Jafu l-effetti tal-anestesija fuq il-ġurdien u l-effetti possibbli fuq l-istudju xjentifiku
Juru trattament tal-ġurdien b’empatija u b’kura xierqa, b’tali modli ma jġarrabx piena
Jivvalutaw is-saħħa u t-trattament xieraq tal-ġurdien, b’tali mod lijkun adattat għall-anestesija. Juru kif jittieħed il-piż tal-ġisem u kifjirreġistrawh.
Isemmu anestetiku adattat għall-ispeċi u d-dewmien tal-proċedura.
Juru l-ippostjar tajjeb u l-użu sikur tat-tagħmir anestetiku u tal-aġenti anestetiċi.
Jafu d-dożaġġ/il-konċentrazzjoni xierqa u kapaċi jikkalkulaw id-doża/il-volumi f’każ ta’ anestetiċi li jiġu injettati
Juru teknika korretta ta’ induzzjoni (eż. kamra tal-induzzjoni,injezzjoni)
Jispjegaw/Isemmu metodi kif jivvalutaw kemm tkun fil-fond l-anestesija u juru metodu wieħed li jista’ jintuża, pereżempju,sabiex jintwera li l-ġurdien huwa anestetizzat biżżejjed għall-proċedura li tkun se titwettaq. Jafu kif jimmonitorjaw funzjonijietfiżjoloġiċi bażiċi u juru kif ikejlu r-rata tar-respirazzjoni.
Jiddiskutu l-effetti avversi possibbli tal-anestesija, bħall-ipotermja,u jiddeskrivu l-passi li jittieħdu sabiex ikunu evitati.
Jgħidu liema sitwazzjonijiet ta’ emerġenza jistgħu jinqalgħu u kifjiġu ġestiti.
Juru kif jirkupraw il-ġurdien mill-anestesija u jiddiskutu s-sinjalikliniċi li jindikaw irkupru tajjeb jew ħażin.
Jispjegaw il-kura ta’ wara tal-ġurdien, inkluża l-kura infirmieraspeċjali mitluba.
Jaġġornaw korrettament ir-reġistri, bħal: it-tikketta tal-gaġġa, il-ġurnal tal-unità, il-mediċina u reġistri oħrajn proċedurali.
88
Modulu 21: L-anestesija għal proċeduri kirurġiċi jew fit-tul
L-Eżitu tat-Tagħlim Kriterji ta’ valutazzjoni
It-trainee għandu jkun kapaċi li b’suċċess idaħħal, iżomm u jirkupra ġurdien minn anestesija għal proċedura kirurġika invażiva
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
Jiddeterminaw li jafu li jeżistu awtoritajiet legali xierqa sabiextitwettaq il-proċedura
Jgħidu kif il-kunċett ta’ “Raffinament” japplika għall-anestesija għalproċedura kirurġika.
Jirrelataw l-effetti li aġent anestetiku jista’ jkollu fuq il-ġurdien u kifdan jista’ jinfluwenza l-istudju.
Juru trattament tal-ġurdien b’attenzjoni, b’tali mod li ma jġarrabxpiena
Jivvalutaw is-saħħa u t-trattament xieraq tal-ġurdien. Jiddiskutu l-effetti li proċeduri preċedenti jew il-patoloġija eżistenti jista’jkollhom fir-rigward tal-adegwatezza għall-anestesija. Juru kifjittieħed il-piż tal-ġisem u kif jirreġistrawh.
Jafu d-dożaġġ/il-konċentrazzjoni xierqa u kapaċi jikkalkulaw id-doża/il-volumi f’każ ta’ anestetiċi li jiġu injettati
Jiddikjaraw/Jafu anestetiku adattat għall-ispeċi u d-dewmien tal-proċedura (jistgħu jkunu ħadu l-parir tal-veterinarju minn qabel).
Jiddiskutu l-analġeżija għall-proċedura, inkluż l-għażla tal-aġent uminn fejn issir l-amministrazzjoni sabiex jiġi kkważat l-inqas stresspossibbli lill-animal, segwiti minn valutazzjoni tal-effettività.
Juru l-ippostjar tajjeb u l-użu sikur tat-tagħmir anestetiku u tal-aġenti anestetiċi.
Juru teknika korretta ta’ induzzjoni (eż. kamra tal-induzzjoni,injezzjoni)
Jiddiskutu metodi kif jivvalutaw kemm tkun fil-fond l-anestesijagħall-kirurġija u juru metodu wieħed li jista’ jintuża sabiex jintwerali l-ġurdien huwa insensittiv għal stimulu ta’ uġigħ.
Juru li għandhom fehim dwar il-monitoraġġ bażiku ta’ funzjonijietfiżjoloġiċi u sinjali vitali, bl-użu ta’ sinjali kliniċi u/jew tagħmir ta’monitoraġġ bħall-ossimetru tal-polz.
Jiddiskutu l-effetti avversi possibbli tal-anestesija, bħall-ipotermja,u l-passi li jittieħdu sabiex ikunu evitati.
Jiddiskutu liema sitwazzjonijiet ta’ emerġenza jistgħu jinqalgħu ukif jiġu ġestiti.
Juru kif jirkupraw il-ġurdien mill-anestesija u jiddiskutu s-sinjalikliniċi li jindikaw irkupru tajjeb jew ħażin.
jiddiskutu l-kura ta’ wara tal-ġurdien, inkluża kwalunkwe kurainfirmiera speċjali meħtieġa, bħas-sostituzzjoni ta’ fluwidi.
Jiddeskrivu s-sinjali kliniċi assoċjati mal-uġigħ u jsemmu sistemaadattata għall-monitoraġġ postoperattiv.
Jaġġornaw korrettament ir-reġistri, bħal: it-tikketta tal-gaġġa, il-ġurnal tal-unità, il-mediċina u reġistri oħrajn proċedurali.
Jiddiskutu l-interpretazzjoni tar-reġistri huma u jiddeterminaw is-suċċess tal-anestesija u l-kwalità tal-irkupru.
89
Eżempju ta’ eżami dwar ħila prattika li juri kif għandhom jingħataw il-marki għal
kull komponent
Għal kull kompitu, ikun hemm sett ta’ kriterji li abbażi tagħhom l-istudent jiġi
vvalutat u jingħata punteġġ
Il-punteġġ massimu jista’ jinkiseb biss jekk it-trainee jaħdem b’mod indipendenti u jkun
kapaċi jiddeskrivi u jispjega l-kompitu mingħajr ma jkun mistoqsi mill-eżaminatur. Iktar
ma jkollhom jiġu mistoqsijin, iktar ikun baxx l-eżitu totali li jiksbu.
Assenjament 1
L-ewtanażja u t-tneħħija ta’ tessuti
Il-kompitu tiegħek huwa li toqtol mingħajr uġigħ ġurdien konxju permezz ta’
diżlokazzjoni ċervikali u li tesegwixxi dissezzjonital-milsa u l-kilwa tax-xellug għal aktar
analiżi. Agħżel it-teknika xierqa skont ir-rekwiżiti tat-trattament xieraq tal-annimali.
Kompitu: Perċentwal 11 Perċentwal miksub
Mal-istandard12 IVA - LE
Tħejjija tal-ispazju tax-xogħol 5 □ □
Trattament sikur u uman tal-annimal – teħid tal-annimal mill-gaġġa/maqjel u trasport sal-kamra tal-proċedura +*
15 □ □
Trażżin sikur u uman * 15 □ □
Ewtanażja sikura u umana u konferma tal-mewt*
30 □ □
Dissezzjoni tal-organi 10 □ □
Żamma tar-reġistri 10 □ □
Tindif tal-ispazju tax-xogħol u tal-għodda użata
5 □ □
Diżinfettar 5 □ □
Rimi tal-katavru 5 □ □
Total 100%
Kummenti
*Huwa obbligatorju li tgħaddi mill-kompiti mmarkati b'asterisk
11 Il-perċentwali huma biss suġġerimenti! Jistgħu jvarjaw skont il-kompitu u l-enfasi tal-evalwazzjoni!. 12
It-trainee irid ikollu mill-inqas 6/7 kaxxi ttikkjati. L-ewtanażja trid titwettaq b’mod kompetenti
90
Assenjament 2
Injezzjoni intraperitonali
Ħamster se jirċievi doża ta’ 100/mg/kg BW ta’ sustanza X i.p. Il-konċentrazzjoni tas-
sustanza X hija 20mg/ml. Ikkalkula d-doża korretta u injetta d-doża/ammont adattat i.p.
Livell ta’ aspettattiva: Perċentwal13
Perċentwal miksub
Tħejjija tal-ispazju tax-xogħol (15%):
Użu ta’ hand rubs antisettiċi & soluzzjoni għall-applikazzjoni ta’ antisettiċi
Għażla tad-daqs adattat ta’ kannula/ labra/ siringa
Twettiq tal-proċedura (60 %)
Trattament sikur u uman tal-annimal – teħid tal-annimal mill-gaġġa/maqjel, trasport sal-kamra tal-proċedura u ritorn *
Evalwazzjoni tal-istat tas-saħħa
Kejl u reġistrazzjoni tal-piż tal-ġisem
Kalkolazzjoni tad-doża u volum adattat (15%)
Mili tas-siringa (bżieżaq tal-arja?
volum?)
Diżinfettar tas-sit tal-injezzjoni IVA LE
Tqegħid sewwa tal-labra, injettar tal-materjal, u tneħħija tal-labra *
IVA LE
Wara t-temmija tal-proċedura (10%)
Tindif tal-ispazju tax-xogħol
Dokumentazzjoni tal-proċedura
Prattika ta’ ħidma sikura b’mod ġenerali għall-annimali u l-operatur
Total 100%
Kummenti
*Huwa obbligatorju li tgħaddi mill-kompiti mmarkati b'asterisk
13 Il-perċentwali huma biss suġġerimenti. Jistgħu jvarjaw skont il-kompitu u l-enfasi tal-evalwazzjoni.
Appendiċi IV
Mudell ta’ Reġistru tat-Taħriġ
GĦANIJIET
L-għan huwa li jiġi pprovdut mudell għar-reġistrazzjoni tat-taħriġ, tal-ħiliet ewlenin u tal-kompetenza li jista’ jkun utilizzat madwar l-
Ewropa. Dan għandu jipprovdi livell ta’ serħan il-moħħ rigward il-ħiliet u l-kompetenzi tal-individwi, jiffaċilita r-rikonoxximent
reċiproku madwar l-Ewropa li jippermetti l-moviment tal-persunal u jissalvagwardja t-trattament xieraq tal-annimali. Il-persuna (jew
persuni) responsabbli li tiżgura li l-persunal huwa mħarreġ u ssorveljat sakemm jilħaq il-kompetenza (l-Artikolu 24(1)(c)) għandha
rwol importanti fl-iżgurar li jinżammu reġistri adegwati. Il-mudelli ta’ hawn taħt mhumiex maħsuba li jkunu preskrittivi jew
eżawrjenti. Tibqa’ r-responsabbiltà tal-awtorità kompetenti li tiddetermina l-mekkaniżmi għar-reġistrazzjoni tat-taħriġ u l-kompetenzi.
Razzjonal u spjegazzjonijiet għall-Mudelli tar-Reġistrazzjoni tat-Taħriġ tal-UE
1. Il-mudell fih tliet taqsimiet definiti ta’ reġistrazzjoni tat-taħriġ: taħriġ modulari inizjali, reġistri tat-taħriġ matul l-iżvilupp tal-
ħiliet, u taqsima għat-taħriġ estern u s-CPD biex tkopri korsijiet, konferenzi eċċ. Huwa inkluż ukoll eżempju ta’ taqsima ta’
taħriġ ġenerali li tkopri oqsma oħra mhux relatati mad-Direttiva, bħalma huma s-Saħħa u s-Sikurezza u s-Sigurtà.
2. Reġistru ta’ taħriġ spiss ikun akkumpanjat minn CV, deskrizzjoni tal-impjieg u responsabbiltajiet.
3. Hemm tliet livelli ta’ taħriġ/kompetenza: trainee li qiegħed “taħt superviżjoni”, “imħarreġ u kompetenti” u “iħarreġ lill-
oħrajn”.
4. L-iżvilupp ta’ min jitħarreġ għandu jkun dokumentat b’mod ċar progressivament fir-reġistri tat-taħriġ. Daqstant ieħor, il-livell
tas-superviżjoni għandu jkun traċċabbli fir-reġistri tat-taħriġ.
5. It-trejner firmatarju jista’ jkun kwalunkwe trejner kompetenti identifikat. Lista awtorizzata ta’ dawk li jħarrġu tista’ tkun ta’
għajnuna għat-trainees.
6. Reviżjoni regolari tat-taħriġ tgħin sabiex jiġi kkunsidrat l-iżvilupp tat-taħriġ u l-ħtiġijiet fil-futur. Bidliet fir-Rwoli għandhom
jirrikjedu reviżjoni tat-taħriġ sabiex jiġi żgurat li jinkisbu t-taħriġ u l-kompetenza għar-responsabbiltajiet il-ġodda.
7. It-trainee għandu jiffirma u jinizjala sabiex jikkonferma l-identifikazzjoni tar-reġistru tat-taħriġ u dokumenti oħrajn.
8. Il-modulu, it-teknika u l-ispeċi eżatti involuti għandhom jiġu definiti b’mod ċar billi tiġi pprovduta entrata separata fil-ġurnal
tat-taħriġ.
Nota ta’ referenza lill-persunal kompetenti kurrenti u dawk li jħarrġu: aktar milli ttemm it-taqsima sħiħa tar-reġistru tat-
taħriġ għal kull modulu definit, il-persuna responsabbli mit-taħriġ tiffirma biss darba fuq il-paġna rilevanti sabiex tikkonferma
li l-membru tal-persunal huwa meqjus kompetenti u/jew għandu r-reġistri storiċi li jikkonfermaw dan.
Nru tal-Formola.: Data tal-Ħruġ:
Isem: ________________ Data tal-Bidu: ______________ Firma _______________ Inizjali _____/______/______
1. Reġistru ta’ Modulu tat-Taħriġ
Modulu Ewlieni / Funzjoni
Speċifika / Addizzjonali
Speċi
Fornitur tat-Taħriġ Data tat-Taħriġ (Bidu)
Data tat-Taħriġ (Tmiem)
Ikkonfermat minn (Isem/titlu/firma)
Nru tal-Formola.: Data tal-Ħruġ:
2. Proċeduri/Ħiliet
Proċedura Speċi Trainee taħt superviżjoni Kompetenza Miksuba Status ta’ Trejner Miksub
Data
Livell ta’
superviżjoni
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
4 – Is-superviżur ikun preżenti meta ssir il-proċedura sabiex jipprovdi superviżjoni u pariri diretti 3 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin isiru proċeduri u jkun disponibbli sabiex jintervjeni b’mod rapidu jekk ikun meħtieġ (jiġifieri qrib il-proċedura)
2 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin isiru proċeduri u jkun disponibbli li jattendi sabiex jagħti pariri jekk ikun meħtieġ (jiġifieri fil-viċinanzi tal-istabbiliment)
1 – Is-superviżur ikun jaf li qegħdin iseħħu l-proċeduri u jkun disponibbli għad-diskussjoni sabiex jipprovdi pariri jekk ikun meħtieġ (eż. bit-telefown) 0 – Ma tkun meħtieġa l-ebda superviżjoni
Nru tal-Formola.: Data tal-Ħruġ:
3. CPD u Taħriġ Estern
Taħriġ Reviżjoni Interna
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
Deskrizzjoni u data/dati tal-kors u l-eżitu/iċ-ċertifikazzjoni miksuba
Nru tal-Formola.: Data tal-Ħruġ:
4. Moduli ta’ Taħriġ Ġenerali (eż. Saħħa u Sikurezza; Sigurtà)
Rekwiżit ta’ Taħriġ (intern) Trainee taħt superviżjoni Kompetenza Miksuba Status ta’ Trejner Miksub
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
Data
Trainee (inizjali)
Trejner (inizjali)
97
Appendiċi V
Rakkomandazzjonijiet għall-Persuna (jew persuni) li jwettqu spezzjonijiet skont l-Artikolu
34
Dan l-Appendiċi fih suġġerimenti tal-Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti għal profil adegwat ta’ Spettur
u għat-taħriġ f’dan ir-rwol. L-Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti għal din id-Direttiva
jappoġġjaw bis-sħiħ l-għanijiet u l-kontenut ta’ dawn is-suġġerimenti. Madankollu, billi l-
kompetenza għall-edukazzjoni u t-taħriġ hija primarjament f’idejn l-Istati Membri, flimkien mal-
fatt li l-kompetenzi formali dwar l-ispezzjoni u l-infurzar ivarjaw bejn l-Istati Membri, l-
Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti għal din id-Direttiva mhumiex f’qagħda li formalment
japprovaw dan l-appendiċi partikulari. Madankollu huwa importanti li din l-informazzjoni tkun
disponibbli kemm jista’ jkun billi l-kontenut tagħha jista’ jiffaċilita u jipprovdi gwida dwar profil
adegwat tal-ispetturi u t-taħriġ tagħhom.
Rakkomandazzjonijiet għall-Persuna (jew persuni) li jwettqu spezzjonijiet skont l-Artikolu
34
L-Artikolu 34 jirrikjedi li l-awtoritajiet kompetenti jwettqu spezzjonijiet regolari tal-
istabbilimenti kollha li jrabbu, fornituri u utenti, sabiex jivverifikaw il-konformità mar-rekwiżiti
tad-Direttiva.
L-Ispetturi jistgħu jkunu ġejjin minn kuntesti differenti, kemm fi ħdan l-Istati Membri kif ukoll
bejniethom. Bħala konsegwenza, il-ħtiġijiet tat-taħriġ tagħhom probabbli li jvarjaw, skont it-
taħriġ preċedenti tagħhom u l-esperjenza fil-qasam ta’ riċerka xjentifika.
Huwa rikonoxxut li t-taħriġ ma jkunx neċessarjament tlesta kollu qabel il-bidu tal-ħidma bħala
Spettur, fejn huma pprovduti superviżjoni u appoġġ xierqa.
Il-Profil Rakkomandat
Sabiex jivverifikaw ir-rekwiżiti tad-Direttiva, l-Ispetturi jrid ikollhom għarfien dettaljat u fehim
tajjeb tal-leġiżlazzjoni rilevanti u kwalunkwe politiki nazzjonali rilevanti. Huma għandhom
jifhmu r-rwoli differenti u r-responsabbiltajiet tal-persunal involut, u l-bażi tal-
awtorizzazzjonijiet għal stabbilimenti u d-dettall mitlub fihom.
L-Ispetturi għandu jkollhom fehim tajjeb dwar it-trattament tajjeb tal-annimali, it-tnissil u l-
akkomodazzjoni tal-annimali u prattiċi ta’ kura.
Għal spezzjonijiet fi stabbilimenti utenti, sabiex jippermettu l-verifikazzjoni li t-Tliet Rs qegħdin
jiġu implimentati kemm jista’ jkun fil-proġetti li qed jiġu spezzjonati, l-Ispetturi għandu
jkollhom fehim tajjeb tat-tfassil ta’ proġetti u esperimenti, u tal-kontenut tal-awtorizzazzjonijiet
ta’ proġetti għall-istabbilimenti li qegħdin jiġu spezzjonati.
98
Dan ir-rwol jista’ jimtela minn persuni li jkollhom fehim tajjeb tal-kura u l-użu tal-annimali fi
proċeduri xjentifiċi, b’mod partikulari l-applikazzjoni tat-Tliet Rs. Dawn jistgħu jkunu
veterinarji. Bijoloġisti u persunal ieħor b’taħriġ u għarfien espert adattat fix-xjenzi mediċi,
bijomediċi u bijoloġiċi, ukoll jistgħu jaqdu dan ir-rwol. L-Ispetturi għandu jkollhom esperjenza
wiesgħa u dettaljata fix-xjenza u l-metodi xjentifiċi, fit-tfassil sperimentali u għarfien espertu /
jew interess ħaj fit-titjib tas-saħħa u t-trattament xieraq tal-annimali.
L-Ispetturi għandhom ikunu proattivi u jippromwovu prattika mtejba fil-kura u l-użu tal-
annimali, u l-iżvilupp u ż-żamma ta’ kultura tajba ta’ kura. L-Ispetturi jista’ jkollhom il-ħila
jinkoraġġixxu l-kollaborazzjoni bejn l-atturi ewlenin li jaħdmu fi ħdan l-istabbilimenti. Il-ħidma
f’tim bejn l-Ispetturi tiffaċilita t-tixrid tal-għarfien u l-qsim ta’ esperjenzi u tippromwovi l-
konsistenza.
L-Ispetturi għandu jkollhom “awtorità personali” ġejja mill-kuntest, l-esperjenza u l-għarfien
tagħhom. Ħiliet effettivi interpersonali, li jinkludu l-komunikazzjoni orali u bil-kitba, huma ta’
benefiċċju.
L-Ispetturi għandhom jitħarrġu sabiex jidentifikaw kunflitti ta’ interess u kif jevitawhom. Dan
għandu jippermetti li l-ispezzjonijiet ikunu indipendenti u jżidu l-fiduċja tal-pubbliku fis-
superviżjoni regolatorja.
Taħriġ inizjali
It-taħriġ għall-ispetturi għandu jkun imfassal għal kull individwu, billi jieħu inkonsiderazzjoni r-
rwol mitlub waqt li jqis il-mod kif id-Direttiva hija implimentata fl-Istat Membru inkwistjoni, u
l-edukazzjoni, it-taħriġ u l-esperjenza preċedenti. Fejn ir-rwol jimtela minn veterinarju kwalifikat
- b’esperjenza sinifikanti fil-qasam tar-riċerka tal-annimali, huwa probabbli li l-Eżiti tat-Tagħlim
ta’ wħud mill-moduli jkunu diġà ġew miksuba. F’ċirkustanzi bħal dawn, wara analiżi tan-
nuqqasijiet tal-eżiti tat-tagħlim, il-veterinarju jista’ jiġi eżentat minn kwalunkwe modulu, jew
minn partijiet tal-Modulu dwar l-Ispettur.
L-ispetturi kollha għandhom iwettqu analiżi tan-nuqqasijiet tal-moduli li ġejjin u jirrevedu l-Eżiti
tat-Tagħlim marbutin magħhom sabiex jiżguraw li jinkisbu l-ħiliet kollha rilevanti u l-għarfien:
Moduli 1 - 3.1
Moduli 4 - 6.1
Moduli 7, 9 - 11
Moduli 20, 23
Modulu 51
Kwalunkwe moduli addizzjonali bħalma huma 21 u 22 meta jkunu jiffurmaw parti
mir-responsabbiltajiet tal-ispezzjonijiet tagħhom.
99
It-taħriġ ewlieni li jiżgura l-fehim tar-rwol tal-Ispettur u r-rekwiżiti ta’
(http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/inspections/mt.pdf ) huwa kopert
fi:
Modulu dwar l-Ispettur
Bil-kuntrarju tar-rwoli l-oħrajn, għadd ta’ Eżiti tat-Tagħlim la jiffurmaw parti mill-kompiti tal-
ispettur u lanqas mir-responsabbiltajiet tiegħu. Minflok huma għandhom juru livell suffiċjenti ta’
fehim li jippermetti li l-konformità tkun ikkonfermata. Dan għandu jkun rifless fil-
valutazzjoni tagħhom u fir-reġistri tagħhom tat-taħriġ.
Is-CPD
L-ispetturi għandhom iżommu ruħhom aġġornati mal-aqwa prattika kurrenti fix-xjenza u l-kura u
t-trobbija tal-annimali u t-Tliet Rs billi jkollhom programm formali ta’ Żvilupp Professjonali
Kontinwu (CPD)
100
Modulu dwar l-Ispettur
Dan il-modulu jipprovdi l-elementi kollha neċessarji tal-proċess ta’ spezzjoni mitlub mill-Artikolu 34, u
huwa maħsub għal dawk li għandhom fehim tajjeb ħafna tal-kura u l-użu tal-annimali fi proċeduri
xjentifiċi u tal-leġiżlazzjoni li tkopri tali użu. Jirrikjedi fehim dettaljat tar-rekwiżiti leġiżlattivi għall-
ispezzjoni u l-infurzar, u jinkludi gwida u prinċipji dwar it-tfassil, it-twettiq u r-rapportar ta’
spezzjonijiet.
L-Eżiti tat-Tagħlim
It-trainees għandhom ikunu kapaċi:
(i) Jifhmu r-rekwiżiti leġiżlattivi dwar il-kura u l-użu tal-annimali fir-riċerkaSp.1.
Sp.1 Apprezza l-kwistjonijiet etiċi relatati mal-użu tal-annimali fi proċeduri xjentifiċi li jinsabu
għaddejjin u / jew li ġew mitmuma (bħala każistika).
Sp.2 Uri kif il-kunċetti tat-Tliet Rs huma mnaqqxa fil-leġiżlazzjoni nazzjonali li timplimenta d-
Direttiva Ewropea 2010/63/UE. Uri fehim dettaljat tal-prinċipji tas-sostituzzjoni, tar-riduzzjoni u tar-
raffinament (it-Tliet Rs), u l-implimentazzjoni prattika tagħhom, fil-kura tal-annimali u l-prattiċi tat-
tnissil u fi proġetti ta’ riċerka xjentifika li jinsabu għaddejjin u / jew li ġew mitmuma, b’mod
partikolari
i. uri fehim tal-potenzjal tal-implimentazzjoni ta’ raffinamenti permezz ta’ għarfien
tajjeb tal-ispeċi li qegħdin jintużaw, ‘valutazzjoni tat-trattament’ tajba, u kontroll
effettiv tal-effetti avversi bl-użu ta’ trattament u / jew punti ta’ tmiem umani ċari
u xjentifikament validi.
ii. iddeskrivi kif it-taħriġ, l-arranġamenti tajbin ta’ akkomodazzjoni, trobbija u
trattament tal-annimali, u l-applikazzjoni ta’ punti ta’ tmiem adattati jistgħu
jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni tat-Tliet Rs u jtejbu l-kwalità tax-xjenza.
Sp.3. Iddiskrimina bejn proċeduri sperimentali għall-annimali, u l-prattika veterinarja, it-trobbija u
proċeduri nonsperimentali.
Sp.4. Spjega t-tqassim korrett tal-proġetti skont l-iskopijiet ta’ proċeduri xjentifiċi (l-Artikolu 5).
Sp.5. Iddeskrivi l-bażijiet għal eżenzjoni mir-rekwiżiti li jintużaw annimali mrobbija apposta tal-
ispeċi elenkati fl-Anness 1.
Sp.6. Qabbel ir-rwoli, ir-responsabbiltajiet u l-interazzjonijiet ta’ dawk li jaħdmu skont id-Direttiva fi
ħdan l-istabbiliment.
Sp.7. Spjega l-kompożizzjoni legali u r-rwol tal-Korp għalt-trattament xieraq tal-Annimali.
Sp.8. Iddeskrivi l-kundizzjonijiet/rekwiżiti għall-ħelsien u t-tqegħid ta’ annimali lura fl-abitazzjoni.
(ii) Jifhmu l-prinċipji u l-prattika tal-ispezzjoni
Sp.9. Uri kif il-kontrolli ddettaljati speċifikati fil-leġiżlazzjoni japplikaw għall-ispezzjoni.
101
Sp.10. Iddeskrivi r-rekwiżiti legali tal-ispezzjoni u ta’ funzjonijiet oħra relatati (ġbir ta’
informazzjoni, ġestjoni u tixrid, diskussjoni tat-Tliet Rs, kontinwità, pariri lill-komunità tal-utenti u
lill-awtorità kompetenti).
Sp.11. Spjega d-doveri u r-responsabbiltajiet tal-ispetturi inklużi n-newtralità u l-korrettezza (onestà,
integrità, imġibaxierqa, eċċ.) u l-interazzjoni bejn l-ispetturi u persuni/korpi oħrajn responabbli
bħalma hu l-Korp għalt-trattament xieraq tal-Annimali.
Sp.12. Iddeskrivi x’għandha tinvolvi spezzjoni effettiva
(http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/inspections/mt.pdf) eż.l-
approċċ għall-ispezzjoni, il-ħtieġa ta’ koordinazzjoni/rapport, ir-rwol li jingħarfu l-konformità/in-
nuqqas ta’ konformità.
Sp.13. Iddeskrivi l-prinċipji tal-analiżi tar-riskju, ir-rekwiżiti legali għal spezzjoni frekwenti,
spezzjonijiet mhux imħabbrinkontra dawk imħabbrin, l-istandards rikjesti tal-prestazzjoni u tal-
valutazzjoni tar-riskju.
Sp.14. Iddeskrivi l-għejun ewlenin tal-pariri u l-għarfien addizzjonali għall-ispettur dwar il-
leġiżlazzjoni, il-politika, prattiċi ta’ ħidma u stejjer ta’ każijiet.
Sp.15. Indika l-istandards mitluba ta’ komunikazzjoni (inklużi r-rapporti bil-miktub) mal-awtorità
kompetenti u l-partijiet interessati, u r-rekwiżiti tal-ħżin ta’ reġistri.
Sp.16. Iddeskrivi kif jiġu aċċessati l-proposti, l-evalwazzjonijiet u l-awtorizzazzjonijiet ta’ proġetti u
kif tiġi ppjanata spezzjoni bbażata fuq din l-informazzjoni.
Sp.17. Spjega kif ir-rekwiżiti dwar l-immarkar u l-identifikazzjoni ta’ annimali jistgħu jiġu ssodisfati
u kif jiġi ddeterminat meta dawn ma jkunux ġew issodisfati.
Sp.18. Iddeskrivi metodi ta’ qtil inqas krudili ta’ annimali użati skont din il-leġiżlazzjoni u spjega kif
dawn huma permessi.
Sp.19. Iddeskrivi l-qafas tal-valutazzjoni tas-severità inkluża s-severità kumulattiva, u r-
responsabbiltajiet ta’ dawk kollha involuti li jħallu impatt fuq it-taffija tat-tbatija u t-tnaqqis tas-
severità minn meta proġett jinħaseb sa ma jintemm.
Sp.20. Spjega l-assenjament prospettiv tas-severità u s-severità attwali u l-iskopijiet ta’ tali
valutazzjonijiet.
Sp.21. Assenja korrettament klassifikazzjoni ta’ severità lil kampjuni ta’ annimali li qed jitrabbew
(Alterazzjoni Ġenetika) u / jew jintużaw għal skop xjentifiku skont l-Anness VIII u l-EU severity
assessment framework document (http://ec.europa.eu/environment/chemicals/lab_animals/pdf/guidance/severity/mt.pdf )
Sp.22. Iddeskrivi metodi prattiċi adattati ta’ valutazzjoni tat-trattament xieraq tal-annimali u kif dawn
jistgħu jintużaw sabiex inaqqsu t-tbatija fi qbil mal-kisba tal-għanijiet xjentifiċi waqt l-ispezzjonijiet
tal-ħidma xjentifika li tkun għaddejja.
Sp.23. Iddiskrimina bejn l-użu ripetut u l-użu kontinwu u spjega s-sitwazzjonijiet fejn l-użu ripetut
jista’ jkun legalment awtorizzat.
102
Sp.24. Spjega l-bażi għall-ġbir tal-istatistika annwali dwar l-użu tal-annimali fi proċeduri (l-Artikolu
54 u d-Deċiżjoni ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni relatata).
Sp.25. Iddeskrivi l-arranġamenti ta’ penali (eż offiżi u ksur, avviżi/notifiki ta’ konformità) għas-
sospensjoni / it-tneħħija tal-awtorizzazzjoni u spjega kif dawn jiġu rrapportati lill-Awtorità (jew
Awtoritajiet) Kompetenti kkonċernati u kif jiġu ttrattati.
(iii) Japprezzaw id-differenzi fit-tipi ta’ stabbilimenti u unitajiet magħżula għall-annimali, u fil-
ġestjoni ta’ faċilitajiet għall-annimali.
Sp.26. Spjega r-rekwiżiti legali għall-awtorizzazzjoni ta’ stabbiliment.
Sp.27. Indika t-tip(i) ta’ ħidma tal-annimali li probabbilment jinstab(u) f’kull tip ta’ stabbiliment.
Sp.28. Semmi t-tipi ta’ żoni għaż-żamma tal-annimali u l-karatteristiċi ewlenin tagħhom.
Sp.29. Iddeskrivi l-istrateġiji użati għall-manutenzjoni ta’ livelli differenti ta’ bijosigurtà u l-
prekawzjonijiet li għandhom jittieħdu mill-ispettur sabiex jevita t-tifrix ta’ patoġeni jew allerġeni tal-
annimali.
Sp.30. Iddeskrivi l-istrateġiji involuti għat-tnaqqis ta’ annimali żejda / tnissil iktar milli meħtieġ ta’
annimali, inklużi annimali ġenetikament alterati.
Sp.31. Iddeskrivi strateġiji li jiffaċilitaw il-kondiviżjoni ta’ organi u tessuti mill-annimali.
Sp.32. Indika l-konsiderazzjonijiet għat-trasport ta’ annimali minn sit għal ieħor (inkluż it-trasport
nazzjonali u internazzjonali)
Sp.33. Iddeskrivi l-konsiderazzjonijiet u l-metodi speċjali li għandhom jintużaw fl-ispezzjoni ta’ tipi
partikolari ta’ stabbilimenti u proġetti (eż. proġetti tossikoloġiċi regolatorji, ħidma fis-selvaġġ).
Sp.34. Iddiskuti r-rekwiżiti tal-kura u l-akkomodazzjoni tal-Anness III għal kull waħda mill-ispeċi
rilevanti ta’ annimali li jintużaw fil-laboratorju, u spjega l-konsegwenzi fuq it-trattament xieraq tal-
annimali u l-konsegwenzi xjentifiċi li jistgħu jinqalgħu meta l-bżonnijiet tat-trobbija u tat-trattament
xieraq tagħhom ma jiġux issodisfati.
Sp.35. Apprezza l-konsiderazzjonijiet speċjali rikjesti għall-kura u l-użu ta’ ċerti annimali (eż. primati
mhux umani, annimali meħuda mis-selvaġġ, animali mitlufin/maħruba ta’ speċi domestiċi u speċi fil-
periklu tal-estinzjoni).
i. iddiskuti r-raġunijiet għala dawn il-gruppi jirċievu konsiderazzjoni speċjali u r-
razzjonal meħtieġ għal eżenzjonijiet
ii. identifika l-partijiet tal-leġiżlazzjoni dwar l-użu ta’ ċerti speċi u eżenzjonijiet
iii. iddeskrivi l-kundizzjonijiet li fihom l-użu ta’ dawn l-ispeċi jiġi awtorizzat jew
jingħataw eżenzjonijiet.
(iv) Mediċini
Sp.36. Iddeskrivi l-prattika tajba fl-użu tal-mediċini fl-istabbilimenti.
103
(v) Jifhmu l-prinċipji tat-taħriġ u tal-valutazzjoni
Sp.37. Identifika r-rakkomandazzjonijiet għat-taħriġ tal-persunal kif delineati f’“Dokument ta’ ħidma
dwar l-iżvilupp ta’ qafas komuni ta’ edukazzjoni u taħriġ sabiex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti skont id-
Direttiva” (flimkien ma’ kwalunkwe rekwiżiti nazzjonali jew lokali addizzjonali).
Sp.38. Spjega r-rekwiżiti minimi għar-reġistri tat-taħriġ u l-kompetenza u s-CPD tal-persunal u
ddeskrivi kif dawn jistgħu jiġu riveduti waqt il-proċess ta’ spezzjoni.
Sp.39. Iddeskrivi ċirkustanzi li fihom jistgħu jkunu permessi eżenzjonijiet diskrezzjonarji minn
moduli jew elementi speċifiċi ta’ taħriġ.
(vi) Jifhmu l-prinċipji u l-metodi li bihom jitwettqu l-valutazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’
programmi ta’ ħidma.
Sp.40. Iddeskrivi l-prinċipji tal-analiżi tal-ħsarat u l-benefiċċji.
Sp.41. Iddeskrivi r-rekwiżiti għall-implimentazzjoni tat-Tliet R fi proġett.
i. indika għejun ta’ informazzjoni dwar metodi li jissostitwixxu b’mod sħiħ jew
parzjali, jirriduċu jew jirraffinaw l-użu ta’ annimali
ii. uri fehim tal-iskop għat-tnaqqis tal-użu tal-annimali permezz ta’ strateġija
sperimentali ċara, tfassil tajjeb, analiżi valida u rappurtar komprensiv tal-istudji
fuq l-annimali
Sp.42. Spjega kif jiġu awtorizzati l-proġetti.
Sp.43. Iddetermina korrettament f’xogħol li għadu għaddej u / jew li ntemm, proġetti xjentifiċi li
mhumiex konformi mal-awtorizzazzjoni tal-proġett fejn jidħol l-użu tal-iktar protokoll raffinat u l-
iktar punti ta’ tmiem uman bikrin konsistenti mal-kisba tal-għanijiet xjentifiċi.
(vii) Jifhmu r-rwol tal-Ispettur bħala komunikatur, promotur ta’ prattiċi tabin u tat-Tliet Rs
Sp.44. Iddiskuti l-kunċett ta’ kultura ta’ kura.
Sp.45. Elenka kwistjonijiet li jikkontribwixxu għal kultura ta’ kura tajba (approċċ proattiv għat-Tliet
Rs, mekkaniżmi ċari għall-komunikazzjoni bejn il-persunal kollu li jintużaw b’mod effettiv,
kollaborazzjoni effettiva bejn l-atturi ewlenin)
Sp.46. Iddeskrivi metodi li jistgħu jintużaw sabiex jippromwovu xjenza u rappurtar ta’ kwalità aħjar
(eż. l-użu tal-linji gwida tal-ARRIVE).
Sp.47. Spjega l-benefiċċji ta’ sistema ta’ spezzjoni konsistenti u proattiva.
