20
เร ยบเร ยงโดย ชัย โรมไธสง คอ.บ. (ว ศวกรรมเคร ่องกล) มหาว ทยาลัยเทคโนโลย พระจอมเกล้าพระนครเหน อาชีวอนามัยและความปลอดภัย (Occupational Health and Safety) รหัสวิชา 20001-1001 หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2562 กลุ่มสมรรถนะวิชาชีพพื้นฐาน ประเภทวิชาอุตสาหกรรม สำานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) กระทรวงศึกษาธิการ

(Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

เรยบเรยงโดย

วชย โรมไธสงคอ.บ. (วศวกรรมเครองกล)

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

อาชวอนามยและความปลอดภย(Occupational Health and Safety)

รหสวชา 20001-1001

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562กลมสมรรถนะวชาชพพนฐาน ประเภทวชาอตสาหกรรม

สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) กระทรวงศกษาธการ

Page 2: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

บรษทวงอกษร จ�ำกด69/3 ถนนอรณอมรนทร แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพฯ 10600

โทร. 0-2472-3293-5 โทรสาร 0-2891-0742 Mobile 08-8585-1521

e-Mail : [email protected] Facebook : ส�านกพมพ วงอกษร

www.wangaksorn.com ID Line : @wangaksorn

พมพครงท 1 พ.ศ. 2562 จ�านวนทพมพ 5,000 เลม

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

โดยบรษทวงอกษร จ�ากด หามน�าสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมนไปท�าซ�า

ดดแปลง หรอเผยแพรตอสาธารณชน ไมวารปแบบใด ๆ นอกจากไดรบอนญาต

เปนลายลกษณอกษรลวงหนาจากทางบรษทฯ เทานน

ชอและเครองหมายการคาอน ๆ ทอางองในหนงสอฉบบน

เปนสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของแตละราย

โดยบรษทวงอกษร จ�ากด มไดอางความเปนเจาของแตอยางใด

จดพมพและจดจ�ำหนำย โดย...

อาชวอนามยและความปลอดภย(Occupational Health and Safety)

ISBN 978-616-495-071-9

Page 3: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

อาชวอนามยและความปลอดภย(Occupational Health and Safety)

รหสวชา 20001-1001

จดประสงครายวชา เพอให 1. เขาใจหลกการและกระบวนการจดการเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภยในการ

ปฏบตงานอาชพ

2. สามารถด�าเนนการเบองตนในการควบคมและปองกนมลพษ โรคและอบตภยทเกดจาก

การท�างาน

3. สามารถปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร อาชวอนามยและความปลอดภย

4. มจตส�านกและกจนสยทดในการปฏบตงานอาชพตามหลกอาชวอนามยและความปลอดภย

สมรรถนะรายวชา 1. แสดงความรเกยวกบหลกการจดการ ควบคม ปองกนและแกไขปญหาดานอาชวอนามยและ

ความปลอดภยในการปฏบตงานอาชพ

2. วางแผนการด�าเนนการเบองตนในการควบคม ปองกนมลพษ โรคและอบตภยทเกดจากการ

ท�างาน

3. วางแผนปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร อาชวอนามยและความปลอดภย

4. อานและปฏบตตามเครองหมายและสญลกษณความปลอดภย

5. เลอก ใชเครองปองกนอนตรายตามสถานการณ

6. ปฐมพยาบาลเบองตนตามหลกการและกระบวนการ

ค�าอธบายรายวชา ศกษาเกยวกบหลกอาชวอนามยและความปลอดภยในการปฏบตงานอาชพ ปญหามลพษ

โรคและอบตภย ทเกดจากการท�างานและการควบคมปองกน การปรบปรงสภาพการท�างานตามหลก

การยศาสตร การจดการอาชวอนามยและความปลอดภยเบองตน เครองหมายและสญลกษณความปลอดภย

เครองปองกนอนตราย การปฐมพยาบาลเบองตน กฎหมายและหนวยงานทเกยวของกบงานอาชวอนามย

และความปลอดภย

Page 4: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

สมรรถนะรำยวชำ

หนวยท

แสดง

ควำม

รเกย

วกบห

ลกกำ

รจดก

ำร ค

วบคม

ปองก

นและ

แกไข

ปญหำ

ดำนอ

ำชวอ

นำมย

และ

ควำม

ปลอด

ภยใน

กำรป

ฏบตง

ำนอำ

ชพ

วำงแ

ผนกำ

รด�ำเ

นนกำ

รเบอ

งตนใ

นกำร

ควบค

ปองก

น มล

พษ

โรคแ

ละอบ

ตภยท

เกดจ

ำกกำ

ท�ำงำ

วำงแ

ผนปร

บปร

งสภำ

พกำ

รท�ำง

ำนตำ

มหลก

กำรย

ศำสต

ร อำ

ชวอน

ำมยแ

ละคว

ำมปล

อดภย

อำนแ

ละปฏ

บตตำ

มเคร

องหม

ำยแล

ะสญ

ลกษณ

ควำม

ปลอด

ภย

เลอก

ใชเค

รองป

องกน

อนตร

ำยตำ

มสถำ

นกำร

ปฐม

พยำ

บำล

เบอง

ตน

ตำม

หลก

กำรแ

ละ

กระบ

วนกำ

บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมา

ของอาชวอนามย

บทท 2 การปองกนและควบคมสงแวดลอมทเปน

มลพษในการท�างาน

บทท 3 โรคทเกดจากการประกอบอาชพและการ

ดแลปองกน

บทท 4 อบตเหตและอบตภยทเกดจากการท�างาน

บทท 5 อบตเหตในงานกอสรางและการปองกน

บทท 6 อบตเหตจากอคคภยและการใชไฟฟา

บทท 7 การปรบปรงสภาพการท�างานตามหลก

การยศาสตร

บทท 8 การจดการอาชวอนามยและความปลอดภย

เบองตน

บทท 9 เครองหมายและสญลกษณเ พอความ

ปลอดภย

บทท 10 อปกรณปองกนอนตรายในการท�างาน

บทท 11 การปฐมพยายามเบองตน

บทท 12 กฎหมายและหนวยงานทเกยวของกบงาน

อาชวอนามยและความปลอดภย

ตารางวเคราะหสมรรถนะรายวชาวชา อาชวอนามยและความปลอดภย รหสวชา 20001-1001

ท - ป - น 2 - 0 - 2 จ�านวน 2 คาบ/สปดาห รวม 36 คาบ

Page 5: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

วชา อำชวอนำมยและควำมปลอดภย รหสวชา 20001-1001 จดอยในกลมสมรรถนะวชาชพ

พนฐาน ประเภทวชาอตสาหกรรม ทกสาขาวชา ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562

ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) กระทรวงศกษาธการ ผเขยนไดบรหารสาระการเรยนร

แบงเปน 12 บทเรยน ไดจดแผนกำรจดกำรเรยนร/แผนกำรสอนทมงเนนฐำนสมรรถนะ (Competency

Based) และกำรบรณำกำร (Integrated) ตรงตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชา และค�าอธบาย

รายวชา ในแตละบทเรยน มงใหความส�าคญสวนทเปนความร ทฤษฎ หลกการ กระบวนการ ตวอยาง

แบบฝกปฏบต และค�าถามเพอการทบทวน เพอฝกทกษะประสบการณ เรงพฒนำบทบำทของผเรยน

เปนผจดกำรแสวงหำควำมร (Explorer) เปนผสอนตนเองได สรางองคความรใหม และบทบำทของ

ผสอนเปลยนจำกผใหควำมรมำเปนผจดกำรชแนะ (Teacher Roles) จดสงแวดลอมเอออ�านวย

ตอความสนใจเรยนร และเปนผรวมเรยนร (Co-investigator) จดหองเรยนเปนสถานทท�างานรวมกน

(Learning Context) จดกลมเรยนรใหรจกท�างานรวมกน (Grouping) ฝกความใจกวางมงสรางสรรค

คนรนใหม สอนความสามารถทน�าไปท�างานได (Competency) สอนความรก ความเมตตา (Compassion)

ความเชอมน ความซอสตย (Trust) เปาหมายอาชพอนยงประโยชน (Productive Career) และชวตทม

ศกดศร (Noble Life) เหนอสงอนใด เปนคนดทงกาย วาจา ใจ มคณธรรม และมจรรยาบรรณตอวชาชพ

สงเสรมสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ (Vocational Qualification System)

ใหสอดคลองตามมาตรฐานอาชพ (Occupational Standard) เพอสรางภมคมกนเพมขดความสามารถ

ในการแขงขนของประเทศ ก�าลงแรงงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานระดบชาต (National

Benchmarking) และการวเคราะหหนาทการงาน (Functional Analysis) เพอใหเกดผลส�าเรจในภาคธรกจ

อตสาหกรรมทกสาขาอาชพ เปนการเตรยมความพรอมของผเรยนเขาสสนามการแขงขนในประชาคมอาเซยน

ขอขอบพระคณทานอาจารยผสอน ผประสาทวชาความร เอกสาร หนงสอทใชประกอบในการ

เรยบเรยงไว ณ โอกาศน

วชย โรมไธสง

ค�าน�า

Page 6: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย 1

ความหมายของอาชวอนามย 2ขอบเขตงานอาชวอนามยและความปลอดภย 3ความส�าคญของอาชวอนามย 4พฒนาการของงานอาชวอนามยในตางประเทศ 6พฒนาการของงานอาชวอนามยในประเทศไทย 8การด�าเนนงานอาชวอนามยในประเทศไทย 10ค�าถามประจ�าบทท 1 12ใบงานบทท 1 แผนผงอาชวอนามย 14

บทท 2 การปองกนและควบคมสงแวดลอมทเปนมลพษในการท�างาน 15

สงแวดลอมในการท�างาน (Working Environments) 16สารพษและอนตรายทมตอรางกายมนษย 18ลกษณะของการรบสารพษเขาสรางกายของมนษย 19อนตรายของสารเคมทมผลตอสภาพแวดลอม 20การควบคมและปองกนอนตรายจากสารเคม 21ค�าถามประจ�าบทท 2 23ใบงานบทท 2 สารพษทเปนอนตรายกบรางกายมนษย 25

บทท 3 โรคทเกดจากการประกอบอาชพและการดแลปองกน 26

สาเหตและการปองกนโรคจากการท�างาน 29การสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคจากการท�างาน 33การเฝาระวงโรคจากการท�างาน 35ค�าถามประจ�าบทท 3 36ใบงานบทท 3 โรคทเกดจากการท�างานในอตสาหกรรมประเภทตาง ๆ 38

บทท 4 อบตเหตและอบตภยทเกดจากการท�างาน 39

สาเหตทท�าใหเกดอบตเหตและอบตภยจากการท�างาน 40ความสญเสยจากการเกดอบตเหต 43สถตการเกดอบตเหตในประเทศไทย 44การปองกนอบตเหตตามทฤษฎโดมโน 47ความสญเสยทางตรงและทางออมจากการเกดอบตเหต 49ประโยชนทไดรบจากการท�างานอยางปลอดภยและการปองกนอบตเหต 49ค�าถามประจ�าบทท 4 51ใบงานบทท 4 เปรยบเทยบความสญเสยในการเกดอบตเหตเสมอนกบภเขาน�าแขง 53

สารบญ

Page 7: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

บทท 5 อบตเหตในงานกอสรางและการปองกน 54

อนตรายจากการใชเครองจกรกลในงานกอสราง 56อนตรายจากการปฏบตงานตอกเสาเขม 60อนตรายจากการปฏบตงานในทสง 62อนตรายในพนทกอสราง 63ค�าถามประจ�าบทท 5 65ใบงานบทท 5 อนตรายจากการใชเครองจกรกลในงานกอสรางและวธการปองกนอนตราย 67

บทท 6 อบตเหตจากอคคภยและการใชไฟฟา 68

ทฤษฎการเกดเปลวไฟ 70ประเภทของเพลง 72สาเหตทท�าใหเกดอบตเหตเพลงไหม 73การระงบอคคภย 75การหนไฟไหม 80อนตรายทเกดจากไฟฟา 81ขอควรระวงในการใชไฟฟา 82ค�าถามประจ�าบทท 6 86ใบงานบทท 6 องคประกอบของการเกดเปลวไฟ 88

บทท 7 การปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร 89

ความหมายดานการยศาสตร 90หลกการดานการยศาสตร 92ปฎสมพนธและจดเดนระหวางคนกบเครองจกร 96โรคทเกดจากการท�างานผดหลกการยศาสตร 98การยนและนงท�างานอยางถกวธ 100ค�าถามประจ�าบทท 7 102ใบงานบทท 7 องคประกอบของการยศาสตร 104

บทท 8 การจดการอาชวอนามยและความปลอดภยเบองตน 105

การด�าเนนการจดการปองกนและควบคมอบตเหตจากการท�างาน 106จตวทยาอตสาหกรรมกบงานความปลอดภย 108คณะกรรมการความปลอดภย 111กจกรรมสรางเสรมความปลอดภยในการท�างาน 112การปลกจตสานกของความปลอดภยดวยกจกรรม KYT 114การวเคราะหงานเพอความปลอดภย 115การสอบสวนอบตเหต 117การประเมนผลอบตเหตจากการท�างาน 120การจดองคกรความปลอดภย 124การประเมนความเสยง 126

Page 8: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

ค�าถามประจ�าบทท 8 129ใบงานบทท 8 องคประกอบส�าคญ 4 ประการเพอความส�าเรจของกจกรรม 5 ส 131

บทท 9 เครองหมายและสญลกษณเพอความปลอดภย 132

เครองหมายเพอความปลอดภย (Safety Signs) 133รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย 134สและสญลกษณความปลอดภย 135ค�าถามประจ�าบทท 9 140ใบงานบทท 9 สเพอความปลอดภย 142

บทท 10 อปกรณปองกนอนตรายในการท�างาน 143

ความหมายและความส�าคญ 145อปกรณปองกนอนตรายชนดตาง ๆ 145อปกรณปองกนมอ นวมอ และแขน (Hand Fingers and Arm Protection) 150อปกรณปองกนเทาและขา 151 อปกรณปองกนอนตรายของระบบหายใจ (Respiratory Protective Devices) 153อปกรณปองกนพเศษทใชงานเฉพาะ 157การดแบบอนเตอรลอกและแบบควบคมดวย 2 มอ 159อปกรณนรภยปอนชนงานเขาเครองจกร 160ค�าถามประจ�าบทท 10 161ใบงานบทท 10 แถบสบอกคณสมบตในการปองกนกาซ 163

บทท 11 การปฐมพยายามเบองตน 164

ปจจยปฐมพยาบาลในสถานประกอบการ 165หลกการปฐมพยาบาล 167การชวยเหลอผถกไฟลวกหรอไฟไหม 172การปฐมพยาบาลชวยหายใจและนวดหวใจ 173การปฐมพยาบาลนวดหวใจ (Cardiae Massage) 175การเคลอนยายผปวย 176ค�าถามประจ�าบทท 11 180ใบงานบทท 11 การผายปอดดวยวธเปาลมเขาปาก 182

บทท 12 กฎหมายและหนวยงานทเกยวของกบงานอาชวอนามยและความปลอดภย 183

พระราชบญญตโรงงาน พทธศกราช 2535 186พระราชบญญตคมครองแรงงาน พทธศกราช 2541 189ประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองความปลอดภยในการท�างานเกยวกบสารเคมอนตราย 190ประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองความปลอยภยเกยวกบไฟฟา 192ค�าถามประจ�าบทท 12 195ใบงานบทท 12 กฎหมายทเกยวของกบงานอาชวอนามยและความปลอดภย 197บรรณานกรม 198

Page 9: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

1 บทท

แนวคด

อาชวอนามย หมายถง งานทเกยวกบการสงเสรม ควบคม

ดแล การปองกนโรค ตลอดจนอบตเหต และด�ารงรกษา

สขภาพอนามยทงมวลของผประกอบอาชพใหมความปลอดภย

มสภาพรางกายและจตใจทสมบรณแขงแรง

สมาคมสงเสรมความปลอดภยและอนามยในการท�างาน

(ประเทศไทย)จดตงขนตงแตวนท20พฤษภาคมพ.ศ.2530

เปนตนมา เพอเผยแพรความร ความเขาใจ และประสบการณ

ดานความปลอดภยและอนามยในการท�างานโดยสรางความ

รวมมอระหวางภาครฐองคกรตางๆ ในการสงเสรมดานสวสดการ

กบผใชแรงงาน

สาระการเรยนร

1.ความหมายของอาชวอนามย

2.ขอบเขตงานอาชวอนามยและความปลอดภย

3.ความส�าคญของอาชวอนามย

4.พฒนาการของงานอาชวอนามยในตางประเทศ

5.พฒนาการของงานอาชวอนามยในประเทศไทย

6.การด�าเนนงานอาชวอนามยในประเทศไทย

สมรรถนะประจ�าบท

1. อธบายความหมายขอบเขตและความส�าคญของอาชวอนามย

2. สรปพฒนาการของงานอาชวอนามยทงในประเทศและ

ตางประเทศรวมทงการด�าเนนงานอาชวอนามยในประเทศไทย

จดประสงคเชงพฤตกรรม

1.อธบายความหมายของอาชวอนามย

2.ระบขอบเขตงานอาชวอนามยและความปลอดภย

3.บอกความส�าคญของอาชวอนามย

4.อธบายพฒนาการของงานอาชวอนามยในตางประเทศ

5.อธบายพฒนาการของงานอาชวอนามยในประเทศไทย

6.สรปการด�าเนนงานอาชวอนามยในประเทศไทย

Page 10: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

2 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

บทท

ความหมายของอาชวอนามย

อาชวอนามย (Occupational Health) เปนวชาวทยาศาสตรในสาขาวชาสขศกษาทเกยวของ

กบการดแลสขภาพอนามยของผประกอบอาชพทกอาชพ และผลกระทบทเกดจากการท�างานทอาจกอ

ใหเกดอนตรายตอสขภาพ เพอการด�าเนนการใหผประกอบอาชพหรอแรงงานเกดความปลอดภยสงสด

ไดรบการคมครองและสทธประโยชนตามกฎหมาย

ค�าวาอาชวอนามย “Occupational Health”เปนค�าสมาสระหวางค�าวาอาชวะหรออาชพ

กบค�าวาอนามยหรอสขภาพ

อาชวะ (Occupation) หมายถงการเลยงชพการประกอบอาชพบคคลทประกอบสมมาชพ

หรอคนทประกอบอาชพทกสาขาอาชพ

อนามย (Health) หมายถงสขภาพอนามยความไมมโรคหรอสภาวะความสมบรณทงรางกาย

และจตใจของผประกอบอาชพ

จากค�าสองค�ารวมกนเปนอาชวอนามย จงหมายถงงานทเกยวกบการสงเสรมควบคมดแล

การปองกนโรค ตลอดจนอบตเหต และด�ารงรกษาสขภาพอนามยทงมวลของผประกอบอาชพใหม

1

Page 11: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

3บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

ความปลอดภยมสภาพรางกายและจตใจทสมบรณแขงแรงซงสอดคลองกบองคการแรงงานระหวาง

ประเทศ (ILO) ไดใหความหมายของอาชวอนามยไววาหมายถงงานทเกยวของกบการสงเสรม ธ�ารงไวซง

สขภาพทางกายทางจตใจและทางสงคมทดงามของผประกอบอาชพทงมวลสามารถรวมความไดดงรปท1.1

ขอบเขตงานอาชวอนามยและความปลอดภย

ขอบเขตงานอาชวอนามยและความปลอดภยเปนการด�าเนนการโดยหนวยงานทเกยวของเพอ

ดแลสขภาพอนามยและความปลอดภยของผปฏบตงาน ใหสามารถปฏบตงานไดอยางปลอดโรค ปลอดภย

มสภาวะทสมบรณทงทางรางกายและจตใจ และสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

งานบรการทจดขนในสถานประกอบการโดยมจดมงหมายทจะสงเสรมและด�ารงไว ซงสขภาพอนามยทด

ของผประกอบอาชพ รวมทงการควบคมโรคตลอดจนอนตราย อนเกดจากอปกรณและเครองจกรในการ

ปฏบตงาน

ขอบเขตตามขอก�าหนดขององคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO)

และองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization : ILO)ไดรวมกน

ก�าหนดขอบขายลกษณะงานอาชวอนามยอนประกอบดวยงานส�าคญ5ประการดงน

1. การสงเสรม (Promotion)หมายถงงานทเกยวกบการสงเสรมและธ�ารงรกษาไวซงสขภาพ

ทงรางกายและจตใจทแขงแรงสมบรณของผประกอบอาชพ ตลอดจนมความเปนอยทดรวมกนในสงคม

ของผประกอบอาชพตามสถานะทพงมได

2. การปองกน (Prevention) หมายถง การปองกนมใหผประกอบอาชพ หรอแรงงานมสขภาพ

อนามยเสอมโทรมหรอผดปกตเนองจากสภาพหรอสภาวะการท�างานทผดปกต

3. การปกปองคมครอง (Protection) หมายถงการด�าเนนการปกปองคมครองผประกอบอาชพ

หรอแรงงานในสถานประกอบการมใหมการกระท�างานทเสยงตออนตรายหรอการเกดโรคภยไขเจบ

4. การจดการท�างาน (Placing) หมายถง การจดการเกยวกบสภาพสงแวดลอมของการท�างาน

ใหมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพความตองการของรางกายจตใจของผประกอบอาชพหรอแรงงาน

มากทสดเทาทจะท�าได

5. การปรบงานและคนใหมความเหมาะสมกน (Adaptation)หมายถงการปรบสภาพของ

งานและคนท�างานใหสามารถท�างานไดอยางเหมาะสมมประสทธภาพ โดยค�านงถงสภาพทางสรรวทยา

และพนฐานความแตกตางทงทางดานรางกายและจตใจของคนท�างานใหมความสอดคลองมากทสด

เพอประสทธผลของงานนนๆ

Page 12: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

4 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

อาชวอนามย

สภาพแวดลอมการท�างาน

อาชพ

-อตสาหรกรรม-เกษตรกรรม-พาณชยกรรม-การบรการ-อนๆ

-รางกาย-จตใจ-อารมณ-สงคม

อนามย

แผนผงของอาชวอนามยรปท 1.1

ขอบเขตในศาสตรและงานในสาขาวชาทเกยวของ

1. งานอาชวศาสตร ซงมนกอาชวสขศาสตร (Occupational Hygienist) ท�าหนาทสบคน

ตรวจประเมนเพอควบคมสงแวดลอมการท�างาน

2. งานอาชวนรภย (Occupational Safety) บคลากรประกอบดวยนกวทยาศาสตรอาชวอนามย

และความปลอดภยวศวกรความปลอดภย เจาหนาทความปลอดภยในการท�างานนกการยศาสตร

(Argonomist)มหนาทตรวจสภาพการท�างานและสงแวดลอมการท�างานเพอประเมนปองกนและ

ควบคมอบตเหต

3. งานอาชวเวชศาสตร (Occupational Medicine)บคลากรประกอบดวยแพทยอาชวอนามย

พยาบาลอาชวอนามยท�าหนาทในการตรวจสอบรางกายและรกษาโรคแกคนท�างาน

4. งานเวชกรรมฟนฟ (Rehabilitation) ประกอบดวยแพทยเฉพาะสาขานกกายภาพบ�าบด

นกวจยอตสาหกรรมท�าหนาทฟนฟสภาพความพการของท�างาน

ความส�าคญของอาชวอนามย

วถการด�าเนนชวตมการประกอบอาชพเปนกจกรรมส�าคญ เพอสรางฐานะทางเศรษฐกจและ

คณภาพชวตทดทงของตนเองและครอบครว ซงถอไดวาคนเปนทรพยากรทส�าคญและมคามากทสดใน

การจดการการท�างานขององคกร พฒนาอาชพและกอใหเกดการเปลยนแปลง ประเทศไทยพฒนาไปตาม

ยคสมยจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตอดตจนถงปจจบน สนบสนนใหมการพฒนา

ดานอตสาหกรรมการผลตเพอตอบสนองความตองการในการอปโภคบรโภคของประชากรทงในประเทศ

Page 13: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

5บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

รวมทงเพอการสงออก ท�าใหเกดการเคลอนยายแรงงานจากชนบทเขาสแรงงานอตสาหกรรมมากขน

ประกอบกบการพฒนาการทางดานเทคโนโลยทสงขน การผลตทมากขน เกดการเปลยนแปลงวธการ

ท�างาน มการน�าเขาวตถดบและการใชสารเคมอนตราย โดยมรายละเอยดดานความปลอดภยมาใชใน

การผลตมากยงขนถาคนท�างานในโรงงานอตสาหกรรมเกดการเจบปวยมอบตภยอบตเหตและเหตรายแรง

เกดขน จะสงผลกระทบทงในระบบและภายนอก การท�างานสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมเกด

ปญหาสขภาพเสอมโทรม เปนโรคจากการประกอบอาชพ (Occupation diseases) กนมากขนถงขน

ทพพลภาพและเสยชวต ซงสามารถตรวจสอบขอมลทางสถตไดจากส�านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน

และสวสดการสงคม ซงในแตละปกองทนเงนทดแทนตองจายเงนใหแกลกจางผประสบอนตรายจากการ

ท�างานเปนจ�านวนเงนมากมายมหาศาลเปนเงนหลายรอยลานบาท

ความสญเสยทเกดขนนนสงผลถงการสญเสยประชากรวยท�างานทก�าลงไดรบการพฒนาความร

ความสามารถและฝมอแรงงาน สญเสยก�าลงงานเศรษฐกจ สงผลถงการผลตทตองหยดชะงก ผลผลตลดลง

ความเสยหายทเกดกบเครองมออปกรณตางๆ ในการท�างานวตถดบทเสยหายสญเสยเวลาเสยคารกษา

พยาบาลเสยขวญและก�าลงใจในการท�างานกอใหเกดปญหาครอบครวและเปนปญหาสงคมประเทศชาต

ตอไปอยางแนนอน แรงงานทไดรบความเสยหายหรอไดรบผลกระทบและองคกรทมสวนเกยวของ

ไดเรยกรองใหหนวยงานของรฐบาลใหตระหนกถงความส�าคญของความปลอดภยและสขภาพอนามยใน

การประกอบอาชพของประชาชน ท�าใหมการพฒนางานดานอาชวอนามยมากขน โดยเรมตงแตแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 พ.ศ.2525-2529 จนถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท12พ.ศ.2560-2564ตามแผนยทธศาสตรกรมพฒนาฝมอแรงงานซงเปนเรองของการยกระดบ

ฝมอแรงงานเขาสมาตรฐานการท�างาน รวมทงสถานประกอบการและแรงงานทสามารถตรวจสอบ

ประเมนไดอยางเปนธรรม และยงสงเสรมการปฏบตงานโดยยดปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

ซงพระบาทสมเดจพระบรมชนกาธเบศรมหาภมพลอดลยเดชมหาราชบรมนาถบพตร ทรงพระราชทาน

แกปวงชนชาวไทย เพอการอยดกนดและการอยรอดปลอดภย ทามกลางปญหาภาวะเศรษฐกจของ

ประเทศชาต

นอกจากนนหนวยงานเอกชนทเหนถงความส�าคญและความปลอดภยของสขภาพอนามยในการ

ประกอบอาชพของประชาชนจงไดรวมกนจดตงสมาคมสงเสรมความปลอดภยและอนามยในการท�างาน

(ประเทศไทย)ขนตงแตวนท20พฤษภาคมพ.ศ.2530เปนตนมาเพอเผยแพรความรความเขาใจ

และประสบการณดานความปลอดภยและอนามยในการท�างาน โดยสรางความรวมมอระหวางภาครฐ

องคกรตางๆในการสงเสรมดานสวสดการกบผใชแรงงาน

Page 14: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

6 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

พฒนาการของงานอาชวอนามยในตางประเทศ

งานอาชวอนามยเปนสงส�าคญและจ�าเปนอยางยงในการท�างานประกอบอาชพของประชากรทวโลก

ทงในภาคเกษตรกรรมอตสาหกรรมพาณชยกรรมการบรการการขนสงการกอสรางและอนๆ

กอนการปฏวตดานอตสาหกรรมเมอตนศตวรรษท18(ราวปพ.ศ.2243-2343)ประชากรสวนใหญของโลก

ยงเกยวของกบการใชทรพยากรธรรมชาตทมอยในประเทศและการใชแรงงานจากคนและสตวในการผลต

หลงจากนนความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมมากขน ท�าใหเกดการพฒนา

ระบบอตสาหกรรม เปลยนมาใชเครองจกรทมประสทธภาพสงในการผลต นอกจากนนยงมการคดคน

พฒนาเทคโนโลยตาง ๆ เพอตอบสนองความตองการของการบรโภคทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวตลอดเวลา

มการใชแรงงานอยางไมถกตอง กอใหเกดอนตรายจากการท�างานทงอบตเหต การบาดเจบ พการ การตาย

และโรคจากการท�างานเพมมากขน ตอมามผสนใจและเหนความส�าคญของความปลอดภยในการท�างาน

จงเรมศกษาหาแนวทางในการแกไขปองกนโดยนายเบอรนาดโนแรมมาซซนแพทยชาวอตาลเปนคนแรก

ทไดเขยนและจดพมพหนงสอชอ“โรคของคนท�างาน”ขนเปนเลมแรกและถอไดวาเปนการเรมงาน

ดานอาชวอนามยเปนแรงผลกดนและความพยายามจากบคคลตางๆในการมงมนปรบปรงสภาวะการท�างาน

ใหปลอดภยมากทสด

ภาครฐไดเขามามบทบาทในการออกกฎระเบยบขอบงคบและกฎหมายเพอควบคมการท�างาน

สภาวะแวดลอมใหแรงงานท�างานอยางปลอดภยมสขภาพรางกายและจตใจทดมความเปนอยอยาง

เหมาะสมในสงคมและสรางผลผลตคณภาพไดอยางมประสทธภาพ

ในปค.ศ.1803(พ.ศ.2346)รฐบาลองกฤษไดจดใหมเจาหนาทตรวจสอบโรงงานอตสาหกรรมขน

เนองจากโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญไดเปลยนมาใชเครองจกรไอน�ากนมากขน ท�าใหในป ค.ศ.1833

(พ.ศ.2376)มการออกกฎหมายปองกนการระเบดของหมอไอน�า(BoilerExplosionAct)และมการ

ประกาศใชกฎหมายโรงงาน(GreatFactoryAct)ขนในปค.ศ.1844(พ.ศ.2387)เปนกฎหมายเกยวกบ

ความปลอดภยในโรงงานอตสาหกรรม

อยางไรกตาม ยงคงมคนงานไดรบอนตรายและบาดเจบจากการท�างาน และมขอรองเรยนตอศาล

อยเสมอท�าใหรฐบาลองกฤษมการประกาศใชกฎหมายเงนทดแทน(CompensationAct)ในปค.ศ.1897

(พ.ศ.2440)จนถงปค.ศ.1970(พ.ศ.2513)ประเทศองกฤษประกาศใชกฎหมายความปลอดภยในการ

ท�างานในโรงงานอตสาหกรรมหลายฉบบพรอมทงตงคณะกรรมการโรเบนส(RobensCommittee)

เพอท�าหนาททบทวนกฎหมายและขอก�าหนดความปลอดภยในการท�างานในโรงงานอตสาหกรรม และ

รายงานผลการทบทวนกฎหมายอาชวอนามยใหรฐบาลทราบ ท�าใหมการออกกฎหมายสขภาพอนามย

และความปลอดภยในการท�างานขน(TheHealthandSafetyatWorkact)และปค.ศ.1978(พ.ศ.2521)

Page 15: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

7บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

มการตงผแทนท�าหนาทสบสวนหาอนตรายทอาจเกดขนไดในทท�างานและประสานงานกบเจาหนาท

ตรวจสอบความปลอดภยฝายรฐบาลเพอท�าหนาทดแลความปลอดภยในทท�างาน(WorkplaceSafety

Representative) ซงตอมามการจดตงสมาคม สถาบนและสภาความปลอดภยในการท�างานขนอก

หลายแหงดงน

1.ราชสมาคมเพอปองกนอบตเหต(TheRoyalSocietyforthePreventionofAccidents

-RSPA)

2.ราชสมาคมเพอสงเสรมสขภาพ(TheRoyalSocietyforthePromotionofHealth)

3.สถาบนอาชวอนามย(TheInstituteofOccupationalHealth)

4.สภาความปลอดภยแหงสหราชอาณาจกรองกฤษ(BritishSafetyCouncil)

5.คณะกรรมการสมาคมแพทยอาชวอนามยแหงสหราชอาณาจกร (TheBritishwithMedical

AssociationOccupationalHealthCommittee)

สวนในสหรฐอเมรกามการจดด�าเนนการงานอาชวอนามยมานานกวา120ปและมการจดตง

สถาบนตรวจสอบโรงงาน(Institutefactoryinspection)กบส�านกงานสถตแรงงานและสถตสาเหต

ชนดอบตเหต โดยผานกฎหมายบงคบใหมอปกรณในการปองกนอนตรายแกเครองจกรในรฐเมสาจเสต

ตงแตปค.ศ.1877(พ.ศ.2420)ตอมาในปพ.ศ.1985(พ.ศ.2428)กไดมการผานกฎหมายทดแทนคนงาน

(EmployersliabilityLaw)ในรฐอลาบามาและปค.ศ.1911(พ.ศ.2454)รฐนวเจอรซเปนแหงแรกท

ผานกฎหมายเงนทนทดแทน พรอมกบการผานกฎหมายบงคบการรายงานโรคจากการประกอบอาชพ

ของรฐแคลฟอรเนยเชนกนนอกจากนนยงมการจดตงสมาคมวศวกรรมความปลอดภย(TheAmerican

SocietyofSafetyEngineers)เมอปค.ศ.1912(พ.ศ.2455)มการจดประชมความรวมมอในความ

ปลอดภยเปนครงแรก(FirstCo-operativeSafetyCongress)และผลจากการประชมท�าใหมการ

จดตงสภาความปลอดภยในอตสาหกรรม(NationalCouncil for IndustrialSafety)ตอมาไดเปลยน

เปนสภาความปลอดภยแหงชาต (Nation Safety Council) ในป ค.ศ.1913 (พ.ศ.2456) ซงมโรงงาน

อตสาหกรรมเปนสมาชกและมการจดประชมรวมกนทกป

คณะกรรมการบรหารงานความปลอดภยและสขภาพอนามยการประกอบอาชพ (Occupational

SafetyandHealthAdministration-OSHA)ของสหรฐอเมรกาเปนคณะท�างานในสถาบนมาตรฐาน

แหงชาต(TheAmericanNationalStandardInstitute)ซงกอตงมาจากคณะกรรมการมาตรฐาน

วศวกรรมอเมรกาซงตอมาเปลยนชอเปนสมาคมมาตรฐานอเมรกา(AmericaNationalStandard

Institute) ตงแตป ค.ศ.1918 (พ.ศ.2461) ท�าใหมการตระหนกถงความส�าคญของความปลอดภยในสขภาพ

และการประกอบอาชพกนมากยงขน สมาคมความปลอดภยในอตสาหกรรมจงไดรวมตวกนเปนสมาคม

ปองกนอบตเหตในอตสาหกรรม (The IndustrialAccidentPreventionAssociation - IAPA) โดย

ความรวมมอจากคนงานจากหลากหลายอาชพเขาเปนสมาชก เพอรวมกนศกษาถงสาเหตของอบตเหต

Page 16: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

8 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

เพอเสนอแนะวธปองกนพรอมทงจดใหมหลกสตรฝกอบรมโดยมศนยกลางอยทเมองโทรอนโท(Toronto)

ในประเทศแคนาดา

การพฒนางานความปลอดภยและสขภาพอนามยในการประกอบอาชพเปนสวนส�าคญของงาน

อาชวอนามยในสหรฐอเมรกาทส�าคญดงน

1. การตดตงเครองปองกนอนตรายแกเครองจกร (Machine guarding of Safety Devices)

คอการบงคบใหมเครองปองกนอนตรายแกเครองจกรซงยง(Young)ไดก�าหนดเปนประเดนส�าคญเพอ

ลดอบตเหตในการท�างานอตสาหกรรมอยางมประสทธภาพ

2. กลมสวสดศกษาและสงเสรมความปลอดภย (Group Safety Education and Promotion)

ไดจดหลกสตรอบรมการท�างานอยางปลอดภยดวยการจดการใหคนงานมความรความเขาใจในการ

ท�างานมากยงขนเพอชวยใหท�างานไดอยางปลอดภย

3. การฝกอบรมความปลอดภยสวนบคคล (Individualized Safety Training)โดยการ

ฝกอบรมหวหนางานและผบรหารดวยการนเทศความปลอดภย จะชวยเนนย�าใหทกคนตระหนกถง

ความส�าคญของความปลอดภยในการท�างานมากยงขน

4. ความรบผดชอบของผจดการเรองความปลอดภย (Safety Responsibility of managers)

การฝกอบรมความปลอดภยและการวเคราะหความปลอดภย เปนโครงการฝกอบรมเพอน�าไปสการท�างาน

ทปลอดภยมประสทธภาพรวมทงการผลตทมคณภาพและลดตนทนการผลต

5. ระบบวศวกรรมความปลอดภย (Safety Engineering) เนองจากมการเปลยนแปลงพฒนา

ทางเทคโนโลย และการยอมรบการท�างานแบบประสานความรวมมอกนมากขน ท�าใหเกดการท�างาน

รวมกนของระบบวศวกรรมความปลอดภย(SystemSafetyEngineer)ระบบวเคราะหความปลอดภย

(SystemSafetyAnalysis)และระบบวศวกรรมความปลอดภยในการผลต(ProductSafetyEngineering)

เพอการควบคมความสญเสยรวมกน(TotallossControl)

พฒนาการของงานอาชวอนามยในประเทศไทย

พนฐานความเปนอยของคนไทยดงเดมสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม สวนงานดาน

อตสาหกรรมนนไดเรมมการพฒนามากขนตามแผนพฒนาชาตมการสงเสรมการลงทนอตสาหกรรมมากขน

แรงงานอพยพเขาสโรงงานอตสาหกรรมมากขนสภาพสงคมความเปนอยการท�างานประกอบอาชพ

เปลยนแปลงกอใหเกดปญหามลพษจากสงแวดลอมในการท�างานสงแวดลอมทวๆไปเกดอบตเหต

การบาดเจบพการโรคจากการท�างานและเสยชวต

หนวยงานตางๆทเกยวของเรมผลกดนใหรฐบาลดแลเอาใจใสควบคมใหท�างานไดอยางปลอดภย

โดยมการออกพระราชบญญตโรงงานขนเมอป พ.ศ.2475 เปนกฎหมายดานอตสาหกรรมฉบบแรกทคมครอง

Page 17: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

9บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

ความปลอดภยของคนงานในโรงงานอตสาหกรรม

พ.ศ.2477 มการก�าหนดพระราชบญญตสาธารณสขเกดขน มการปรบปรงและบงคบใชในป

พ.ศ.2484

พ.ศ.2499มการประกาศใชพระราชบญญตแรงงานคมครองสขภาพอนามยและความปลอดภย

แกผประกอบอาชพ

พ.ศ.2509มการเสนอโครงการอาชวอนามยไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท2โดย

สภาพฒนาเศรษฐกจแหงชาต

พ.ศ.2510มการสงบคลากรไปศกษาดงานตางประเทศสภาพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ไดมการบรรลโครงการดานอาชวอนามยเขาไวในแผนฯฉบบท2ทประกาศใชตงแตปพ.ศ.2510ถง

พ.ศ.2514ซงตอมาไดตงกองอาชวอนามยขนในปพ.ศ.2515สงกดกรมสงเสรมสาธารณสขหรอกรมอนามย

ปจจบน

พ.ศ.2512 ไดมการปรบปรงและออกพระราชบญญตโรงงานเพอบงคบใชในการควบคมโรงงาน

อตสาหกรรม ในดานความปลอดภยเกยวกบการออกแบบกอสรางโรงงาน การควบคมสภาพของโรงงาน

การก�าหนดใหโรงงานจดหาและตดตงอปกรณคมครองความปลอดภยในการท�างาน การก�าหนดมาตรการ

และวธการควบคมสภาพแวดลอมในการท�างานใหปลอดภย นอกจากนนรฐบาลเหนความส�าคญของ

อาชวอนามยมากขน จงไดมอบหมายใหมหาวทยาลยแพทยศาสตร หรอมหาวทยาลยมหดลในปจจบน

จดหลกสตรการเรยนการสอนดานอาชวอนามยและความปลอดภยในระดบปรญญาตร ท�าใหงานอาชวอนามย

ไดมการด�าเนนไปอยางเปนรปธรรมมากยงขน

พ.ศ.2515ไดมประกาศคณะปฏวตฉบบท103เมอวนท16มนาคม2515ใหการคมครอง

ความปลอดภยสขภาพอนามยและสวสดการของคนงานโดยมการบงคบใชในปพ.ศ.2517ตอมาป

พ.ศ.2519 กระทรวงมหาดไทย ไดมประกาศขอก�าหนดเกยวกบสขภาพอนามยและความปลอดภยส�าหรบ

ลกจางจนถงปพ.ศ.2526 ไดมการจดตงสถาบนความปลอดภยในการท�างานขนโดยกรมแรงงานของ

กระทรวงมหาดไทย เพอท�างานดานสงเสรมวชาการและเทคโนโลยทางดานอาชวอนามยและความ

ปลอดภยของประเทศไทย

พ.ศ.2528 กระทรวงมหาดไทยไดออกประกาศเรองการบงคบใหสถานประกอบการทมคนงาน

เกน100คนตองมเจาหนาทความปลอดภย(SafetyOffice)ปฏบตงานเตมเวลาโดยรบผทไดรบการ

รบรองหลกสตรจากกระทรวงหรอผานการอบรมตามหลกสตรของกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

ท�าใหเกดการพฒนางานอาชวอนามยเกยวกบเรองการคมครองความปลอดภยของคนงานมากยงขน

และตอมาไดมประกาศคณะปฏบตฉบบท103เรองเกยวกบความปลอดภยรวมทงสน17ฉบบดวยกน

พ.ศ.2533 ตามพระราชบญญตประกนสงคมมการจดตงส�านกงานประกนสงคม โดยขนอยกบ

กระทรวงมหาดไทยตอมาไดโอนยายไปอยในการดแลของกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

Page 18: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

10 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

พ.ศ.2536ไดมการจดตงกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมขนและโอนยายงานทเกยวของ

มาจากกระทรวงมหาดไทย เชน กรมพฒนาฝมอแรงงาน กรมการจดหางาน กรมประชาสงเคราะห ส�านกงาน

ประกนสงคม และกรมสวสดการและคมครองแรงงาน ในระหวางป 2537-2545 ไดมการตราพระราชบญญต

เงนทดแทนขนในพ.ศ.2537มการจดท�าแผนพฒนาแรงงานและสวสดการสงคมฉบบท1พ.ศ.2538-2544

เรองคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท�างาน ในป พ.ศ.2541

กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ไดตราพระราชบญญตคมครองแรงงาน เพอใชแทนประกาศคณะปฏวต

ซงชวยสรางภาพพจนดานการคมครองแรงงานของประเทศ และมการปรบปรงกฎหมายใหสอดคลอง

กบความตองการ ความจ�าเปน และความกาวหนาทางวชาการกบเทคโนโลยทเกยวของกบอาชวอนามย

ตามทกระทรวงอตสาหกรรม ไดออกมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ดานการจดการอาชวอนามย

และความปลอดภยขนคอมอก-18000ซงใหการรบรองโดยส�านกงานมาตรฐานอตสาหกรรม(สมอ.)

เมอปพ.ศ.2542และไดมการพฒนาในระดบทสงขนเรอยๆ

พ.ศ. 2547 กระทรวงแรงงานไดออกกฎกระทรวง ดานความปลอดภย อาชวอนามย และ

สภาพแวดลอมในการท�างานเพอใหนายจางมการด�าเนนงานดานความปลอดภยในการท�างานอก๙ฉบบ

และมพระราชบญญตความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างานพ.ศ.2554ใชมา

จนถงปจจบน

การด�าเนนงานอาชวอนามยในประเทศไทย

ประเทศไทยมการด�าเนนงานเกยวกบการดแลสขภาพอนามยของผประกอบอาชพทกอาชพ

โดยมจดมงหมายในการสงเสรมสขภาพอนามย การปองกนโรคและการตดตอของโรคจากการประกอบ

อาชพ รวมทงอบตเหตและอบตภยจากการท�างาน หรอใหผประกอบอาชพทกอาชพมสขภาพอนามย

ทแขงแรง สมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลใน

การผลต ซงจะสงผลในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาตตอไป ซงการด�าเนนการนนตองเกยวของ

สมพนธกบกฎหมายและหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงแรงงาน กระทรวงสาธารณสข กระทรวง

อตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม กฎหมายทองถนตาง ๆ สวนการบรการงานอาชวอนามย (Occupation Health Services) นน

เปนงานเกยวกบการสงเสรมและธ�ารงไวซงสขภาพอนามยทด ทงทางรางกาย จตใจและสงคมของ

ผประกอบอาชพ รวมทงการควบคมปองกนโรคภยไขเจบ ซงเกดจากการทคนท�างานตองสมผสกบสงท

เปนพษภยในการปฏบตงาน โดยมวตถประสงคเพอใหผประกอบอาชพมความพงพอใจในฐานะการงาน

ทมนคง มสขภาพอนามยทแขงแรงสมบรณ มความปลอดภย ไดรบสวสดการทเหมาะสม ซงจะมผลตอ

Page 19: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

11บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

การปฏบตงานทมประสทธภาพและประสทธผลสงผลดตอเศรษฐกจทงของตนเองและประเทศชาตตอไป

ขอบเขตของการด�าเนนงานอาชวอนามยประกอบดวยงานหลก2ดานดงน

1. การปองกนและควบคมโรคจากการประกอบอาชพ (Prevention and Control of

Occupational Disease) มการปฏบตเกยวกบการควบคมปองกนโรคอนเนองมาจากการท�างาน

(OccupationalDiseaseหรอWorkRelatedDisease)เปนปญหาทสงผลกระทบในระยะยาวจากการ

สะสมของพษภยหรอโรคในระดบหนงจะแสดงอาการออกมาใหเหน(LongTermEffects)หรออาจเกด

อาการเฉยบพลนถาหากไดรบในปรมาณทสง(AcuteEffect)

2. การปองกนและควบคมอบตเหตจากการประกอบอาชพ (Prevention and control of

Occupational Accidents)มการปฏบตงานเกยวกบการควบคมปองกนอบตเหตการบาดเจบการพการ

หรอเสยชวตจากการท�างานทไมปลอดภยของคนงานในการประกอบอาชพ ซงสวนมากมกเปนปญหา

อยางเฉยบพลนทนท(AcuteหรอShortTermEffects)เนองจากมสภาพการท�างานทตองเสยงตอ

อนตรายจากสภาพการออกแบบโรงงานทไมถกตอง การเลอกใชเครองจกรทไมเหมาะสมมสภาพเกา

ขาดการดแลรกษา

Page 20: (Occupational Health and Safety)...อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย (Occupational Health and Safety) รห สว ชา 20001-1001 จ ดประสงค

12 บทท 1 ความหมาย ความส�าคญ และความเปนมาของอาชวอนามย

ค�ำถำมประจ�ำบทท 1

ตอนท 1 อธบาย(หมายถงการใหรายละเอยดเพมเตมขยายความถามตวอยางใหยกตวอยางประกอบ)

1. อธบายความหมายของอาชวอนามย

2. องคการอนามยโลกและองคการแรงงานระหวางประเทศไดรวมกนก�าหนดขอบขายลกษณะงาน

อาชวอนามยไวอยางไร

3. งานอาชวศาสตรซงมนกอาชวสขศาสตรมหนาทท�าอะไร

4. บคลากรของงานอาชวนรภยประกอบดวยใครบาง

5. งานเวชกรรมฟนฟท�าหนาทเกยวกบอะไร

6. อาชวอนามยมความส�าคญอยางไร

7. การพฒนางานความปลอดภยและสขภาพอนามยในการประกอบอาชพในสหรฐอเมรกาทส�าคญ

มอะไรบาง

8. สรปพฒนาการของงานอาชวอนามยในประเทศไทย

9. ขอบเขตของการด�าเนนงานอาชวอนามยประกอบดวยงานหลกดานใดบาง

10.ขอบเขตของการด�าเนนงานอาชวอนามยเกยวกบการปองกนและควบคมอบตเหตจากการประกอบ

อาชพตองท�าอยางไร

ตอนท 2 อธบายค�าศพท (หมายถงการแปลค�าศพทขยายความอธบายเพมเตมถามตวอยางใหยก

ตวอยางประกอบ)

1. OccupationalHealth

2. Promotion

3. Prevention

4. Protection

5. Placing

6. Adaptation

7.OccupationalHygienist

8. OccupationalSafety

9.OccupationalMedicine

10.Rehabilitation