OCENA EKONOMICZNEJ OCENA EKONOMICZNEJ EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJIEFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI

Podstawowa literatura:Podstawowa literatura:Praca zbiorowa pod red. H.Henzel, Inwestycje na rynku Praca zbiorowa pod red. H.Henzel, Inwestycje na rynku

nieruchomości, AE w Katowicach, Katowice 2004. nieruchomości, AE w Katowicach, Katowice 2004. K.Dziworska, Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk K.Dziworska, Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk

2000. 2000. K. Dziworska, Inwestycje przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk 1993. K. Dziworska, Inwestycje przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk 1993. L. Czechowski, K. Dziworska, T. Gostkowska-Drzewicka, L. Czechowski, K. Dziworska, T. Gostkowska-Drzewicka,

A.Górczyńska, E. Ostrowska, Projekty inwestycyjne – A.Górczyńska, E. Ostrowska, Projekty inwestycyjne – finansowanie, metody i procedury oceny, ODDK, Gdańsk 1998. finansowanie, metody i procedury oceny, ODDK, Gdańsk 1998.

K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe ,ryzyko finansowe, inżynieria finansowa. PWN, niefinansowe ,ryzyko finansowe, inżynieria finansowa. PWN, Warszawa 2006. Warszawa 2006.

W. Rogowski, Rachunek efektywności projektów inwestycyjnych, W. Rogowski, Rachunek efektywności projektów inwestycyjnych, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.

K. Marcinek, Finansowa ocena przedsięwzięć inwestycyjnych K. Marcinek, Finansowa ocena przedsięwzięć inwestycyjnych przedsiębiorstw, AE w Katowicach, Katowice 1998. przedsiębiorstw, AE w Katowicach, Katowice 1998.

E. Ostrowska, Ryzyko inwestycyjne, Wyd. UG, Gdańsk 1999. E. Ostrowska, Ryzyko inwestycyjne, Wyd. UG, Gdańsk 1999. K. Marcinek, Ryzyko projektów inwestycyjnych, AE w Katowicach, K. Marcinek, Ryzyko projektów inwestycyjnych, AE w Katowicach,

Katowice 2001. Katowice 2001. I inne dostępne publikacje dotyczące tematyki wykładu. I inne dostępne publikacje dotyczące tematyki wykładu.

Jak definiujemy inwestycje ?Jak definiujemy inwestycje ?David Luenberger – Oxford University „Investment Science”-1998 r.David Luenberger – Oxford University „Investment Science”-1998 r.

„„Tradycyjnie, inwestycje definiuje się jako bieżące zaangażowanie zasobów w celu Tradycyjnie, inwestycje definiuje się jako bieżące zaangażowanie zasobów w celu późniejszego osiągnięcia zysków. Jeżeli zasoby i zyski przyjmują postać pieniędzy, to późniejszego osiągnięcia zysków. Jeżeli zasoby i zyski przyjmują postać pieniędzy, to inwestycja jest bieżącym zaangażowaniem środków pieniężnych w celu uzyskania inwestycja jest bieżącym zaangażowaniem środków pieniężnych w celu uzyskania (przy dobrym układzie - większej ilości) środków pieniężnych później”.(przy dobrym układzie - większej ilości) środków pieniężnych później”.

„„Na inwestycję można spojrzeć także z innej perspektywy - z punktu widzenia wydatków i Na inwestycję można spojrzeć także z innej perspektywy - z punktu widzenia wydatków i wpływów w ciągu pewnego okresu. W tym ujęciu celem inwestycji jest otrzymanie wpływów w ciągu pewnego okresu. W tym ujęciu celem inwestycji jest otrzymanie takiego rozkładu w czasie tych przepływów, który byłby najbardziej pożądany. Celem takiego rozkładu w czasie tych przepływów, który byłby najbardziej pożądany. Celem inwestycji może zatem być uzyskanie strumienia przepływów pieniężnych, które inwestycji może zatem być uzyskanie strumienia przepływów pieniężnych, które byłyby najbardziej atrakcyjny dla inwestorów”.byłyby najbardziej atrakcyjny dla inwestorów”.

Według Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 wraz z Według Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 wraz z aktualizacją w 2001 roku.aktualizacją w 2001 roku.

Art. 3 & 17Art. 3 & 17„„Inwestycje to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści Inwestycje to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści

ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności w aktywa finansowe oraz transakcji handlowej, a w szczególności w aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści”. osiągnięcia tych korzyści”.

Sztuka inwestowania to umiejętność identyfikacji możliwości

inwestycyjnych i ich ocena

INWESTYCJE to celowo wydatkowany INWESTYCJE to celowo wydatkowany kapitał przez inwestora, nakierowany kapitał przez inwestora, nakierowany na osiągnięcie określonych korzyści w na osiągnięcie określonych korzyści w

przyszłościprzyszłości

DEZINWESTYCJE to pozbywanie się niektórych DEZINWESTYCJE to pozbywanie się niektórych jednostek biznesu firmy. Sprzedaje się je lub po jednostek biznesu firmy. Sprzedaje się je lub po prostu likwiduje.prostu likwiduje.

Dezinwestycje to nie wyraz porażki lecz zwiększenie szans Dezinwestycje to nie wyraz porażki lecz zwiększenie szans na sukces. W biznesie, podobnie jak w sadownictwie, gdzie na sukces. W biznesie, podobnie jak w sadownictwie, gdzie trzeba regularnie wycinać nie tylko suche gałęzie, lecz także trzeba regularnie wycinać nie tylko suche gałęzie, lecz także niektóre zdrowe pędy, by umożliwić lepszy rozwój niektóre zdrowe pędy, by umożliwić lepszy rozwój pozostałym.pozostałym.

Inwestycje i dezinwestycje są ważnymi czynnikami rozwoju Inwestycje i dezinwestycje są ważnymi czynnikami rozwoju przedsiębiorstw. Kształtują one aktywa firmy przez przedsiębiorstw. Kształtują one aktywa firmy przez tworzenie i sprzedawanie (likwidację) pewnych swoich tworzenie i sprzedawanie (likwidację) pewnych swoich działów czy rodzajów działalności.działów czy rodzajów działalności.

INWESTORZYINWESTORZY

ALOKACJA KAPITAŁUALOKACJA KAPITAŁU to proces dystrybuowania środków to proces dystrybuowania środków inwestora w różnych krajach, na różne składniki majątku, między inwestora w różnych krajach, na różne składniki majątku, między różne cele inwestycyjne.różne cele inwestycyjne.

INWESTORINWESTOR – podmiot inwestujący, to znaczy: osoby fizyczne i – podmiot inwestujący, to znaczy: osoby fizyczne i osoby prawne.osoby prawne.

INWESTOR INDYWIDUALNYINWESTOR INDYWIDUALNY – zmieniają się jego potrzeby – zmieniają się jego potrzeby inwestycyjne. Zależą od wieku, statusu finansowego, przyszłych inwestycyjne. Zależą od wieku, statusu finansowego, przyszłych potrzeb i oczekiwań, skłonności do ryzyka……potrzeb i oczekiwań, skłonności do ryzyka……

Jaka jest Twoja skłonność do ryzyka ?Jaka jest Twoja skłonność do ryzyka ?Idziesz po raz pierwszy do kasyna gry . Wybierasz: - automat do gry w monety Idziesz po raz pierwszy do kasyna gry . Wybierasz: - automat do gry w monety ćwierćdolarowe, - ruletkę z minimalną stawką 5 dolarów, - automat do gry w monety ćwierćdolarowe, - ruletkę z minimalną stawką 5 dolarów, - automat do gry w monety jednodolarowe, - grę w „oczko” za minimalna stawkę 25 dolarów.jednodolarowe, - grę w „oczko” za minimalna stawkę 25 dolarów.

INWESTOR INSTYTUCJONALNYINWESTOR INSTYTUCJONALNY to przede wszystkim fundusze to przede wszystkim fundusze inwestycyjne otwarte i zamknięte, fundusze emerytalne, spółki inwestycyjne otwarte i zamknięte, fundusze emerytalne, spółki ubezpieczeniowe, fundacje, banki, korporacje.ubezpieczeniowe, fundacje, banki, korporacje.

Inwestorzy dokonują alokacji kapitału na rynku globalnym. Inwestorzy dokonują alokacji kapitału na rynku globalnym. Inwestują w różne rodzaje aktywów finansowych i rzeczowych, to Inwestują w różne rodzaje aktywów finansowych i rzeczowych, to jest w aktywa o stałych dochodach, papiery wartościowe typu jest w aktywa o stałych dochodach, papiery wartościowe typu właścicielskiego, nieruchomości, w kruszce i dzieła sztuki, weksle i właścicielskiego, nieruchomości, w kruszce i dzieła sztuki, weksle i papiery komercyjne czy bony skarbowe……..papiery komercyjne czy bony skarbowe……..

RODZAJE INWESTYCJIRODZAJE INWESTYCJI

1.1. Kryterium przedmiotoweKryterium przedmiotowe InwestycjeInwestycje------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------finansowe rzeczowe niematerialnefinansowe rzeczowe niematerialneakcjeakcje nowenowe patenty, licencjepatenty, licencjeobligacjeobligacje modernizacyjnemodernizacyjne programyprogramyudziały…..udziały….. odtworzenioweodtworzeniowe szkolenie kadrszkolenie kadr

rozbudowarozbudowa certyfikaty jakości………certyfikaty jakości………nieruchomościnieruchomości

2. Kryterium finansowania2. Kryterium finansowania3. Kryterium wykonawstwa3. Kryterium wykonawstwa4. Kryterium czasu realizacji4. Kryterium czasu realizacji5. Kryterium rodzaju ponoszonych nakładów5. Kryterium rodzaju ponoszonych nakładów6. Kryterium podmiotowe i inne………….. 6. Kryterium podmiotowe i inne…………..

Cechy inwestycji w nieruchomościCechy inwestycji w nieruchomości Zwykle długoterminoweZwykle długoterminowe Niska płynność zainwestowanego kapitałuNiska płynność zainwestowanego kapitału Ograniczona podzielnośćOgraniczona podzielność Wartość zależy od lokalizacji i przeznaczeniaWartość zależy od lokalizacji i przeznaczenia Relatywnie wysokie koszty transakcyjneRelatywnie wysokie koszty transakcyjne Relatywnie długi czas transakcjiRelatywnie długi czas transakcji Często trudne jest ustalenie prawa własnościCzęsto trudne jest ustalenie prawa własności Wymaga zaangażowania relatywnie dużego Wymaga zaangażowania relatywnie dużego

kapitałukapitału Właściciel nieruchomości cieszy się dużym Właściciel nieruchomości cieszy się dużym

prestiżemprestiżem Nieruchomość często chroni przed inflacjąNieruchomość często chroni przed inflacją Nieruchomości formą zabezpieczenia kredytuNieruchomości formą zabezpieczenia kredytu

Inwestorzy w nieruchomościInwestorzy w nieruchomościBezpośredni Bezpośredni Inwestorzy użytkownicy – sami użytkują Inwestorzy użytkownicy – sami użytkują

nieruchomośćnieruchomość Inwestorzy właściciele – wydzierżawiają Inwestorzy właściciele – wydzierżawiają

posiadane nieruchomościposiadane nieruchomości Inwestorzy spekulanci – krótkie alokacje Inwestorzy spekulanci – krótkie alokacje Inwestorzy akcjonariusze – inwestują w akcje Inwestorzy akcjonariusze – inwestują w akcje

firm, inwestujących w nieruchomościfirm, inwestujących w nieruchomościPośredniPośredni Inwestorzy otwartych funduszy nieruchomości Inwestorzy otwartych funduszy nieruchomości Inwestorzy zamkniętych funduszy Inwestorzy zamkniętych funduszy

nieruchomościnieruchomości Inwestorzy leasingowych funduszy Inwestorzy leasingowych funduszy

nieruchomościnieruchomości

ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE INWESTYCJAMI INWESTYCJAMI

W NIERUCHOMOŚCIW NIERUCHOMOŚCI

GRUPY INTERESÓW W FIRMIEGRUPY INTERESÓW W FIRMIE

Właściciele Właściciele Właściciele

Kierownictwo spółki

-pożyczkodawcy

-otoczenie społeczne

-pracownicy

-dostawcy

-odbiorcy

-rynek finansowy

Właściciele

GŁÓWNY CEL FIRMY W GŁÓWNY CEL FIRMY W GOSPODARCE RYNKOWEJ:GOSPODARCE RYNKOWEJ:

maksymalizacja dochodów (bogactwa) jej właścicielimaksymalizacja dochodów (bogactwa) jej właścicieli

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

M O Ż L I W O Ś Ć R E A L I Z A C J I C E L U:M O Ż L I W O Ś Ć R E A L I Z A C J I C E L U:

- - wypłata dywidendwypłata dywidend

- wzrost rynkowej wartości akcji firmy- wzrost rynkowej wartości akcji firmy

Maksymalizacja wartości dla Maksymalizacja wartości dla akcjonariuszyakcjonariuszy – – uniwersalną koncepcją rozwoju uniwersalną koncepcją rozwoju

dla przedsiębiorstwdla przedsiębiorstw

Rappaport przyjął założenie: maksymalizując Rappaport przyjął założenie: maksymalizując wartość dla akcjonariuszy, a więc sumę wartość dla akcjonariuszy, a więc sumę korzyści jakie otrzymują właściciele z tytułu korzyści jakie otrzymują właściciele z tytułu posiadanych udziałów w przedsiębiorstwie, posiadanych udziałów w przedsiębiorstwie, maksymalizuje się korzyści wszystkich maksymalizuje się korzyści wszystkich podmiotów związanych z podmiotów związanych z przedsiębiorstwem.przedsiębiorstwem.

T. Copeland „Majątku akcjonariuszy nie tworzy T. Copeland „Majątku akcjonariuszy nie tworzy się kosztem innych zainteresowanych się kosztem innych zainteresowanych stron”. stron”.

Zarządzanie wartością Zarządzanie wartością

Menedżerowie powinni zarządzać zasobami Menedżerowie powinni zarządzać zasobami firmy firmy w celu w celu zwiększenia jej wartości rynkowej.zwiększenia jej wartości rynkowej.

J. Welch, prezes General Elektric: „Wszyscy próbujemy J. Welch, prezes General Elektric: „Wszyscy próbujemy osiągnąć doskonałą równowagę między zadowoleniem osiągnąć doskonałą równowagę między zadowoleniem akcjonariuszy, pracowników i otoczenia. To jest jak akcjonariuszy, pracowników i otoczenia. To jest jak balansowanie na cienkiej linie, ponieważ jeśli ostatecznie balansowanie na cienkiej linie, ponieważ jeśli ostatecznie nie uda ci się zadowolić akcjonariuszy, nie będziesz miał nie uda ci się zadowolić akcjonariuszy, nie będziesz miał swobody w podejmowaniu działań niezbędnych do swobody w podejmowaniu działań niezbędnych do usatysfakcjonowania pracowników i otoczenia”.usatysfakcjonowania pracowników i otoczenia”.

R. Goizueta, prezes Coca-Cola Company, gorliwy zwolennik R. Goizueta, prezes Coca-Cola Company, gorliwy zwolennik wartości dla akcjonariuszy tak powiedział: „Zarząd nie wartości dla akcjonariuszy tak powiedział: „Zarząd nie dostaje pieniędzy za poprawę komfortu akcjonariuszy, lecz dostaje pieniędzy za poprawę komfortu akcjonariuszy, lecz za uczynienie ich bogatszymi”. za uczynienie ich bogatszymi”.

Znane firmy mają nie tylko zadowolonych akcjonariuszy ale Znane firmy mają nie tylko zadowolonych akcjonariuszy ale również lojalnych klientów, zaangażowanych pracowników i również lojalnych klientów, zaangażowanych pracowników i godnych dostawców.godnych dostawców.

KONCEPCJA ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄKONCEPCJA ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ (VBM – vaule based management – (VBM – vaule based management – pionier Norman Kurland 1980 rok)pionier Norman Kurland 1980 rok)

INWESTORINWESTOR

Cele

Strategie

Miary

Procesy i decyzje

Operacyjne inwestycyjne finansowe

ważne dla kreowania wartości

realizacja celów

pomiar realizacji osiągnięć

rzeczywistość (zarządzanie)

-nowe-rozbudowa-modernizacja-finansowe…..

Jak zarządzać inwestycjami Jak zarządzać inwestycjami spółek, by spółek, by

zadowolić właścicieli zadowolić właścicieli (akcjonariuszy)?(akcjonariuszy)?

Jahn Maynard Keynes Jahn Maynard Keynes

„„Nie ma nic bardziej niebezpiecznego, Nie ma nic bardziej niebezpiecznego, jak gonitwa za racjonalnym jak gonitwa za racjonalnym sposobem inwestowania w sposobem inwestowania w nieracjonalnym świecie”.nieracjonalnym świecie”.

Gabriel Hawawini, Claude Viallet (por. Gabriel Hawawini, Claude Viallet (por. Finanse menedżerskie, Finanse menedżerskie, 2006, 2006, s. 26): „Zamierzone działania (projekty) – takie jak nowa s. 26): „Zamierzone działania (projekty) – takie jak nowa inwestycja, przejęcie innej firmy lub restrukturyzacja – zwiększą inwestycja, przejęcie innej firmy lub restrukturyzacja – zwiększą wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy wartość obecna wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy wartość obecna strumienia przyszłych wpływów pieniężnych (netto K.D.), jakich strumienia przyszłych wpływów pieniężnych (netto K.D.), jakich można oczekiwać po podjęciu działania, jest większa od można oczekiwać po podjęciu działania, jest większa od nakładów niezbędnych do jego przeprowadzenia.nakładów niezbędnych do jego przeprowadzenia.

Inaczej:Inaczej:

Projekt zwiększa wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy jego Projekt zwiększa wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy jego wartość obecna netto jest dodatnia, a powoduje utratę wartości wartość obecna netto jest dodatnia, a powoduje utratę wartości firmy, gdy jego wartość obecna jest ujemna.firmy, gdy jego wartość obecna jest ujemna.

Wartość obecna netto projektu stanowi korzyść inwestorów, którzy Wartość obecna netto projektu stanowi korzyść inwestorów, którzy są właścicielami projektu. Oznacza to, że akcjonariusze powinni są właścicielami projektu. Oznacza to, że akcjonariusze powinni zyskać możliwość sprzedaży swoich udziałów w kapitale firmy, zyskać możliwość sprzedaży swoich udziałów w kapitale firmy, która ogłosiła podjęcie inwestycji, po cenie wyższej od tej, po która ogłosiła podjęcie inwestycji, po cenie wyższej od tej, po jakiej mogliby je sprzedać, gdyby projekt nie został podjęty, a jakiej mogliby je sprzedać, gdyby projekt nie został podjęty, a różnica powinna odpowiadać wartości obecnej netto projektu. różnica powinna odpowiadać wartości obecnej netto projektu.

Podstawowa zasada zarządzania inwestycjamiPodstawowa zasada zarządzania inwestycjami

ZARZĄDZANIE INWESTYCJAMIZARZĄDZANIE INWESTYCJAMI

jest „sztuką” wymagającą umiejętności jest „sztuką” wymagającą umiejętności lokowania kapitału w takie aktywa rzeczowe, lokowania kapitału w takie aktywa rzeczowe,

które są warte więcej niż kosztują.które są warte więcej niż kosztują.

CELEM ZARZĄDZANIA INWESTACJIMICELEM ZARZĄDZANIA INWESTACJIMI

jest osiągnięcie możliwie najwyższego jest osiągnięcie możliwie najwyższego

zysku z zainwestowanego kapitału przy zysku z zainwestowanego kapitału przy założonym założonym

poziomie ryzyka.poziomie ryzyka.

KAPITAŁ MA PRZYNIEŚĆ DOCHÓDKAPITAŁ MA PRZYNIEŚĆ DOCHÓD

Stopa zwrotu na kapitale = dochód / kapitał Stopa zwrotu na kapitale = dochód / kapitał inwestycyjnyinwestycyjny

Sytuacje decyzyjne:Sytuacje decyzyjne:- Stopa zwrotu < 0Stopa zwrotu < 0- Stopa zwrotu = 0Stopa zwrotu = 0- Stopa zwrotu > 0Stopa zwrotu > 0

Zarząd musi zarobić więcej niż wynosi koszt Zarząd musi zarobić więcej niż wynosi koszt kapitałukapitału

STOPA ZWROTU Z KAPITAŁU PODSTAWOWYM STOPA ZWROTU Z KAPITAŁU PODSTAWOWYM KRYTERIUM EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJIKRYTERIUM EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI

Stopa zwrotu z inwestycji (ROI)Stopa zwrotu z inwestycji (ROI)ROI = ROI = zysk nettozysk netto

zainwestowany kapitałzainwestowany kapitał Stopa zwrotu z kapitału własnego Stopa zwrotu z kapitału własnego

(ROE)(ROE)ROE = ROE = zysk nettozysk netto kapitał własny kapitał własny

Stopa zwrotu z aktywów (ROA)Stopa zwrotu z aktywów (ROA)ROA = ROA = zysk nettozysk netto aktywa nettoaktywa netto

Stopa zwrotu na sprzedaży (ROS)Stopa zwrotu na sprzedaży (ROS)ROS = ROS = zysk nettozysk netto sprzedażsprzedaż

Jakie metody i narzędzia Jakie metody i narzędzia stosować by racjonalnie stosować by racjonalnie zarządzać inwestycjami ?zarządzać inwestycjami ?

Zastosowanie podstawowej zasady Zastosowanie podstawowej zasady zarządzania inwestycjami w procesie zarządzania inwestycjami w procesie

budżetowania kapitałowegobudżetowania kapitałowegoWymaga uwzględnienia:Wymaga uwzględnienia:

1. Czynnika czasu1. Czynnika czasu inwestycje są zjawiskiem dynamicznyminwestycje są zjawiskiem dynamicznym zmienia się wartość pieniądzazmienia się wartość pieniądza ujęcie kasowe kosztów i korzyściujęcie kasowe kosztów i korzyści

2. 2. Czynnika ryzykaCzynnika ryzyka3. Stopy dyskontowej (3. Stopy dyskontowej (min. stopy zwrotu z kapitału)min. stopy zwrotu z kapitału)

P.S. Budżetowanie kapitałowe oznacza proces podejmowania P.S. Budżetowanie kapitałowe oznacza proces podejmowania decyzji inwestycyjnej o poniesieniu nakładów decyzji inwestycyjnej o poniesieniu nakładów kapitałowych dotyczących aktywów trwałych w kapitałowych dotyczących aktywów trwałych w przedsiębiorstwie.przedsiębiorstwie.Proces ten dotyczy racjonalizacji inwestycji nowych, Proces ten dotyczy racjonalizacji inwestycji nowych, modernizacyjnych, rozbudowy, inwestycji w modernizacyjnych, rozbudowy, inwestycji w nieruchomości. nieruchomości.

ZMIENNOŚĆ WARTOŚCI PIENIĄDZA W ZMIENNOŚĆ WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIECZASIE

Wynika z trzech powodów:Wynika z trzech powodów: Środki pieniężne posiadane wcześniej mogą być z Środki pieniężne posiadane wcześniej mogą być z

powodzeniem zainwestowane, mogą być źródłem dochodów,powodzeniem zainwestowane, mogą być źródłem dochodów,

Naturalną preferencją każdego podmiotu jest chęć posiadania Naturalną preferencją każdego podmiotu jest chęć posiadania dóbr konsumpcyjnych wcześniej. Posiadana wcześniej suma dóbr konsumpcyjnych wcześniej. Posiadana wcześniej suma pieniędzy może to umożliwić. Wcześniej posiadana gotówka, pieniędzy może to umożliwić. Wcześniej posiadana gotówka, ze względu na inflację ma większą siłę nabywczą,ze względu na inflację ma większą siłę nabywczą,

Obietnicy otrzymania środków pieniężnych w przyszłości Obietnicy otrzymania środków pieniężnych w przyszłości towarzyszy ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.towarzyszy ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.

W analizie finansowej, w podejmowaniu decyzji mających W analizie finansowej, w podejmowaniu decyzji mających skutki skutki

pieniężne, istnieje konieczność sprowadzania do pieniężne, istnieje konieczność sprowadzania do porównywalności porównywalności

kwot pieniężnych przepływających w różnych okresachkwot pieniężnych przepływających w różnych okresach

Ryzyko wiążę się z możliwością nieuzyskania Ryzyko wiążę się z możliwością nieuzyskania zamierzonych efektów lub poniesienia zamierzonych efektów lub poniesienia niezamierzonych strat….niezamierzonych strat….

Ryzyko inwestycyjne (E. F. Brigham) odnosi Ryzyko inwestycyjne (E. F. Brigham) odnosi się do prawdopodobieństwa zarobku się do prawdopodobieństwa zarobku rzeczywistego niższego od oczekiwanego rzeczywistego niższego od oczekiwanego dochodu – im większa szansa małego lub dochodu – im większa szansa małego lub ujemnego dochodu, tym bardziej ryzykowna ujemnego dochodu, tym bardziej ryzykowna inwestycja.inwestycja.

Co na to inwestor?Co na to inwestor?

P. F. DruckerP. F. Drucker

„„W biznesie należy starać się W biznesie należy starać się minimalizować ryzyko. minimalizować ryzyko.

Ale jeżeli w swoim działaniu Ale jeżeli w swoim działaniu będziemy kierowali się próbami będziemy kierowali się próbami uniknięcia ryzyka, obarczamy się uniknięcia ryzyka, obarczamy się ryzykiem największym i najbardziej ryzykiem największym i najbardziej nierozsądnym z możliwych: ryzykiem nierozsądnym z możliwych: ryzykiem tego, że nic nie zrobimy”. tego, że nic nie zrobimy”.

R Y Z Y K O - wprowadzenieR Y Z Y K O - wprowadzenie Niepewność a ryzyko ?Niepewność a ryzyko ?

Niepewność istnieje zawsze wtedy, gdy nie jesteśmy pewni, co zdarzy się w Niepewność istnieje zawsze wtedy, gdy nie jesteśmy pewni, co zdarzy się w przyszłości. Ryzyko jest niepewnością, która ma znaczenie, bowiem wpływa przyszłości. Ryzyko jest niepewnością, która ma znaczenie, bowiem wpływa na dobrobyt zainteresowanych podmiotów.na dobrobyt zainteresowanych podmiotów.

Niechęć do ryzyka ?Niechęć do ryzyka ?

Preferencje w sytuacji ryzykownej. Jest to miara gotowości poniesienia Preferencje w sytuacji ryzykownej. Jest to miara gotowości poniesienia kosztów za zmniejszenie narażenia się na ryzyko.kosztów za zmniejszenie narażenia się na ryzyko.

Zarządzanie ryzykiem ?Zarządzanie ryzykiem ?

Proces równoważenia korzyści i kosztów zmniejszania ryzyka oraz Proces równoważenia korzyści i kosztów zmniejszania ryzyka oraz podejmowania decyzji dotyczących dalszych działań (poznanie ryzyka, podejmowania decyzji dotyczących dalszych działań (poznanie ryzyka, ocena ryzyka, dobór metod ograniczenia ryzyka, realizacja, ocena ryzyka, dobór metod ograniczenia ryzyka, realizacja, monitorowanie). Trafność decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem monitorowanie). Trafność decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem można ocenić tylko w świetle informacji dostępnych w chwili ich można ocenić tylko w świetle informacji dostępnych w chwili ich podejmowania.podejmowania.

Narażenie na ryzyko ?Narażenie na ryzyko ?

Ryzyko właściwe transakcji, rzeczy zatrudnienia, wieku…..Ryzyko właściwe transakcji, rzeczy zatrudnienia, wieku…..

Spekulant to inwestor wybierający większe ryzyko.Spekulant to inwestor wybierający większe ryzyko.

Hedger podejmuje działania pozwalające na redukcję ryzyka.Hedger podejmuje działania pozwalające na redukcję ryzyka.

Ryzyko w gospodarce ?Ryzyko w gospodarce ? Ryzyko firmy ?Ryzyko firmy ? Ryzyko projektów inwestycyjnych ?Ryzyko projektów inwestycyjnych ?

Źródła ryzyka inwestycyjnegoŹródła ryzyka inwestycyjnego

Czynniki:Czynniki:

makroekonomicznemakroekonomiczne mezoekonomicznemezoekonomiczne mikroekonomicznemikroekonomiczne

Ryzyko całkowiteRyzyko całkowite

Ryzyko specyficzneRyzyko specyficzne

(dywersyfikowalne) (dywersyfikowalne)

- - Ryzyko związane z Ryzyko związane z działalnością gospodarcządziałalnością gospodarczą

- Ryzyko finansowe- Ryzyko finansowe

Ryzyko Ryzyko systematycznesystematyczne

(niedyfersyfikowalne)(niedyfersyfikowalne)- Ryzyko rynkoweRyzyko rynkowe

- Ryzyko stopy procentowejRyzyko stopy procentowej

- Ryzyko stopy reinwestycjiRyzyko stopy reinwestycji

- Ryzyko siły nabywczejRyzyko siły nabywczej

- Ryzyko kursoweRyzyko kursowe

STOPA DYSKONTOWASTOPA DYSKONTOWA

Oczekiwana przez inwestora stopa Oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału.zwrotu z zainwestowanego kapitału.

Podstawą szacowania stopy Podstawą szacowania stopy dyskontowej jest koszt kapitału dyskontowej jest koszt kapitału finansującego projekt.finansującego projekt.

Stopa procentowaStopa procentowa- cena pożyczonego (obcego) kapitału- cena pożyczonego (obcego) kapitału- dochód dla wierzyciela- dochód dla wierzyciela

Składniki stopy procentowejSkładniki stopy procentowejNominalnaNominalna Stopa inflacjiStopa inflacji

stopastopa Premia od ryzyka Realna stopa Premia od ryzyka Realna stopa

procentowa Czysta stopa zysku procentowaprocentowa Czysta stopa zysku procentowa

Stopa procentowa – stopa dyskontowa, wymagana, Stopa procentowa – stopa dyskontowa, wymagana, oczekiwana, kalkulacyjna czy minimalna stopa oczekiwana, kalkulacyjna czy minimalna stopa zwrotu kapitału – spełnia rolę granicznej stopy zwrotu kapitału – spełnia rolę granicznej stopy zysku, której oczekuje inwestor z wyłożonego zysku, której oczekuje inwestor z wyłożonego kapitału.kapitału.

Jak ją wyznaczyć ?Jak ją wyznaczyć ?

Stopa dyskontowa w ocenie Stopa dyskontowa w ocenie projektu inwestycyjnegoprojektu inwestycyjnego

1.1. Umożliwia dyskontowanie przyszłych Umożliwia dyskontowanie przyszłych wolnych przepływów, co daje inwestorom wolnych przepływów, co daje inwestorom możliwość porównań z alternatywnymi możliwość porównań z alternatywnymi inwestycjami o podobnym ryzyku.inwestycjami o podobnym ryzyku.

2.2. Reprezentuje wymaganą, oczekiwaną Reprezentuje wymaganą, oczekiwaną przez inwestora rentowność progową, przez inwestora rentowność progową, przysługującą właścicielom kapitału. Ma przysługującą właścicielom kapitału. Ma więc znaczenie decyzyjne.więc znaczenie decyzyjne.

Systematyka źródeł Systematyka źródeł finansowania finansowania

PrzedsiębiorstwoPrzedsiębiorstwo Rynek finansowyRynek finansowy

W

E

W

N

Ę

T

R

Z

N

E

Zysk przeds.

amortyzacja

rezerwy

Odsprzedaż majątku

Kapitałwłasny

Kapitał obcy

Akcje,

udziały

Kredyty,obligacje

ZEWNĘTRZNE

KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO (AKCJE ZWYKŁE)

Metoda DCF

nwwwwi

D

i

D

i

D

i

DP

1.......

111 32

221

0

gi

DP

w 1

0

Po - bieżąca cena akcjiD – oczekiwana dywidenda w końcu roku tiw – koszt kapitału własnego

Metoda statyczna

z/ dywidenda będzie wzrastała o „g”

gP

Di

ow 1

n

tt

k

tst

kpk

i

ROWW

1

100

1

1

n

tt

k

tti

tn

t i

Rsk 1

11 1100

10

Kredyt bankowy – koszt ikwg metody DCF

Wk – wartość kredytuWp – prowizjaOk – stopa oprocentowania kredytu x zadłużenieRt – rata kapitałowa w roku ts - stopa podatkowa

Wpływy netto z kredytu =

KOSZT KAPITAŁU PROJEKTUKOSZT KAPITAŁU PROJEKTU

Akcjonariusze i wierzycieleAkcjonariusze i wierzyciele (kapitał własny) (kapitał obcy)(kapitał własny) (kapitał obcy)

oczekują określonej stopy zwrotu z kapitału oczekują określonej stopy zwrotu z kapitału zaangażowanego w projekt.zaangażowanego w projekt.

Przykład:Przykład:

Inwestycja będzie finansowana w 30% kapitałem własnym i w 70 % Inwestycja będzie finansowana w 30% kapitałem własnym i w 70 % kapitałem obcym.kapitałem obcym.

Koszt kapitału własnego 16%, a kapitału obcego po opodatkowaniu Koszt kapitału własnego 16%, a kapitału obcego po opodatkowaniu 6%.6%.

Średni ważony koszt kapitału wynosi:Średni ważony koszt kapitału wynosi:

WACC* = (6% x 70%) + (16% x 30%) = 4,2% + 4,8% = 9%WACC* = (6% x 70%) + (16% x 30%) = 4,2% + 4,8% = 9%Stopa zwrotuwymagana

przez wierzycielipo

opodatkowaniu

- K ob..

Udział K ob.

wfinansowaniu

projektu

Stopa zwrotuwymagana

przez akcjonariuszy

- K w

Udział K w

w finansowaniu projektu

6% 70% 16% 30%4,2% 4,8%

9%

*WACC – Weigth Averaga Cost of Capital