2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190) YНЭ: 1000₮~ МоНгол хүН бүр бАяжигтуН ~

ЗГМ

Санхүүгийн “ментор”-ууд тогтвортой өсөлтийг чухалд үзэв

“Бороо гоулд” зөгийн “шид”-ийг ашиглаж байна

Гишүүдийн олонх нь “Ерөнхийлөгчтэй үргэлжлүүлэн зөвшилцье” гэсэн

ДНБ-ий өсөлтөд үйлчилгээний салбар онцгой үүрэгтэй болж эхэллээ.

Таримал ургамлыг бий болгосон тохиолдолд зөгий үржүүлж болно.

МАН-ын бүлэг УИХ-ыг 108 гишүүнтэй болох саналыг хүлээж авахгүй байхаар шийдсэн.

Хорвоод ядуу төрсөн нь чиний буруу биш, харин ядуу үхэх нь чиний буруу

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 12> 4> 2

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2672.87 379.38 40.47

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

5744.000.12%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

1513.520.64%

Билл Гейтс

С.Батсайхан / ЗГМ©Худалдааны дайн эхлүүлснээс хойших нэг жилийн хугацаанд Монгол Улсын АНУ-ыг чиглэх экспорт 5.9 дахин өсөж, 20.8 сая ам.долларт хүрсэн байна. Ялангуяа, ноос, ноолууран бүтээгдэхүүний экспорт мэдэгдэхүйц өсөөд байна. 3

ХУДАЛДААНы ДАйНы ТААМАГ НОцТОй Ч ТОО ТОМООТОй БАйНА

онцлох

улс төрнҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч Монголд айлчилж байна. УИх-ын ээлжит бус чуулганыг энэ долоо хоногт эхлүүлэхээр товлов. Сайд Д.цогтбаатар охУ-аас Монголд суух Элчин сайд И.К.Азизовыг хүлээн авч уулзав. Улсын онцгой комиссын өргөтгөсөн хуралдаан өнөөдөр болно.

эдийн засаг“Монгол шуудан” оны эхний хагаст 307.9 сая төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллажээ. Гүйлгээнд гаргасан бэлэнмөнгө өнгөрсөн сарын байдлаар 935 тэрбум төгрөгт хүрлээ. Их Британийн эдийн засагэнэ оны хоёрдугаар улиралд0.2 хувиар буурлаа. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 7.1 мянга нь нийслэлд бүртгэлтэй байна.Топ 20 индекс 0.83 хувиарөсөж, 19995.21 нэгжид хүрсэн байна.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

19,995.2110,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэмЭ.оюунболд сэргээшийн шинжилгээний хариутай санал нийлэхгүй байгаагаа илэрхийлэв. хүчтэй борооны улмаас Энхтайвны гүүрний асфальт хууларчээ. Монголд 100-аас дээшнастай 116 ахмад настанбайна. нэгдүгээр ангид элсэх хүүхдүү-дийн дахин бүртгэл энэ сарын 21-30 ны хооронд болно.

дэлхийАнУ-ын хоригт нийцүүлэн БНХАУ Венесуэлээс газрын тос импортлохоо зогсоолоо. Brexit-ийн улмаас Их Британид хүнс, эмийн бүтээгдэхүүн, шатахуун хомсдож болзошгүй. Apple компани онлайн видео тоглоомын Arcade үйлчилгээ туршиж эхэллээ. хотын агаарын бохирдол өдөрт хайрцаг янжуур татсантай тэнцэх уршигтайг эрдэмтэд илрүүлэв.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 1 9 0

улаанБаатар2019.08.19

Бороотой

18° 10°

цАГ АГААР

Вакциныг буруутгасны горыг хүүхдүүд амсдаг

Санхүүгийн хяналт авлигын мөнгийг хөдөлгөхгүй

Америк оюутан өнөөгийн эрчээрээ 100 жилийн дараа л өргүй болно

Вакцин бол төгс дархлаа хэмээх эмч байхад зарим нь эргэлзээ төрүүлэхээр хариулт хэлэх нь ч бий. Вакцины ачаар хүн төрөлхтөн олон халдварт өвчнөөс хамгаалагдаж буй нь маргашгүй үнэн гэдэгтэй санал нийлэх хүн олон буй за. гэвч анхаарч, мэдүүштэй нь мэдрэлийн тогтолцооны эмгэгтэй хүүхдэд вакцин тийм ч таатай биш гэдэг мэдээлэл байна. хоёр настай М хүү вакцины улмаас саажилттай болсон гэж ээж нь ярив. гэхдээ энэ бол ердөө л түүний ээжийн хардалт төдий.

олон улсын санхүүгийн хориг хэрэгжүүлэх байгууллага (FATF)-ын Ази, Номхон далайн бүсийн байгууллага (APG)-аас Монгол улсын мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тогтолцоонд хийсэн

Шахьен Насирипуруилсоныхныг харахад өртний

шоронд суух үйлтэй хүмүүс гэж санаанд багтамгүй. жон транскрипц буюу аудио, видео бичлэгээс хүмүүсийн яриаг буулган хөрвүүлэх онлайн бизнес эрхэлдэг компанид мене-жер ажилтай.

Эхнэр Вики нь хагас дамжуу-лагчийн компанийн дижитал маркетер. техасын остинд амь-дардаг, 37 настай. Эхнэр нөхөр хоёр жилдээ нийлээд 150 мянга гаруй ам.долларын орлого олдог хүмүүс. гэхдээ энэ айл оюутны сургалтын болон Викигийн хоёр

Б.ГантигЗГМ

Э.БатцэцэгЗГМ

ЗГМ: СЭДЭВ ЭДИйН ЗАСАГ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ЭДИйН ЗАСАГ

Долоон сартай дутуу төрсөн М-ийг төрөнгүүт 24 цагийн дотор эмнэлэгт байхад нь вакцинд хамруулжээ. үүнээс хойш тэр жирийн хүүхэд шиг өсөж долоон сар хүрлээ. гэм нь биеийн жин бага, дутуу төрсөн гэх шалтгаанаар товлолын вакцинаас нь хойшлуулсаар байв. харин дараа дараагийн товлолын вакцинд хугацаандаа хамрагдаж чадахгүй байсаар долоон сар хүрч, мөлхдөг болжээ. Нэг өдөр өрхийн эмч нь залгаж дархлаажуулалтад хамрагдах хугацаанаасаа хэтэрхий оройтож байгаа тул даруй вакцин хийлгэхийг тулгажээ.

ч мастерын зэрэг хамгаалахад авсан зээлийн нийт 260 мянган ам.долларын өртэй. Сар тут-мын 1,300 ам.долларын тогт мол төлбөрийг төлөөд үлдэг дэл гэх юмгүй.

байдал жилийн өмнөх үетэй адил, бахь байд гаараа. учир нь Викигийн орлого зээлийн хүүгээ төлөхөд хүрдэг гүй. боловсрол эзэмшиж албан тушаалын шатаар яаж ч ахиад уилсоныхон боловсролын байгууллагуудад төлөх өрөө төлж дийлэхгүй байгаа юм.

9

11

5

саарал жагсаалтад оруулж, сайн гүйцэтгэсэн бол эрчим жүүлсэн хяналтаас гаргах юм.

Энэ хоёр жилийн хугацаанд эрх зүйн орчин бүрдүүлж, салбарын бодит байдлыг үнэлэх судалгаа хийн, хяналтын системийг сайж-руу лах дүрэм журмуудыг баталж амжив.

Reuters©

ГялГАр УУТны хорИГ

Бүрэн хориглосон Хориг байхгүй

Хориглохоор бэлтгэж буй*

Хэсэгчлэн хориглосон

55 УЛС 36 12 89

*2018 оны долдугаар сарын байдлаар гялгар уут хориглох хуулийн төсөл оруулаад байсан:Тодорхойгүй Иран, Палестин, Гренланд

Самоа Замби

Белиз Коста-Рика

Багам Сен Киттс, Невис Сен Винсент, Гренадин Ямайка

Аргентин

Энэтхэг Тайланд

Соломоны арлууд

“2017 оны харилцан үнэлгээний тайлан”-д 40 зөвлөмжөөс ердөө тавыг нь “хангалттай” гэж, мөн таван асуудал “огт хангаагүй”, бусад нь хагас болон ихэнхийг нь хангасан гэх үзүүлэлттэй гарсан. ингээд Монголыг эрчимжүүлсэн хяналтад оруулж, санхүүгийн салбараа эрүүлжүүлэх “гэрийн даалгавар” өгсөн билээ. Даал-гавраа хангалттай хийгээгүй бол

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

2 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2018.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

Улс төр

МАН-ын бүлэг Ерөнхий-лөгчөөс өргөн барьсан үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслийг нэгтгэх, засах ажлыг өнгөрсөн долоо хоногийн турш хийлээ. Өдөр бүр хуралдсан тус намын бүлэг маргаантай асуудлаар нэгдсэн шийдвэрт хүрсэн гүй, өнөөдөр үргэлжлүүлэн хуралдахаар болсон.

баасан гарагт болсон ху-ралдааны дараа тус намын бүлгийн дарга Д.тогтохсүрэн “уих-аас Ерөнхийлөгчөөр ахлуулсан зөвшилцлийн ажлын хэсэг, уих-ын гээд хоёр ажлын хэсэг ажиллаж байгаа. одоогоор эцсийн шийдэлд хүрээгүй байна. Ард нийтийн санал асуулга явуулах, ги-шүүдийн тоог нэмэх, уих-ын бүрэн эрхийн хугацаа болон сонгуулийн тогтолцооны асуудал дээр Ерөнхийлөгч болон Ардчилсан намтай зөвшилцөх шаардлагатай байна. Өнөөдөр Ардчилсан намын зөвлөлтэй уулзаж, ирэх долоо хоногоос зөвшилцөх ажлын хэсгийн ажлыг яаравчилж, эрчимжүү-лэх шаардлагатай гэсэн байр суурьт нэгдлээ. Ардчилсан намаас ирүүлсэн саналуудыг бас ярилцаж байна, гэхдээ тодорхой шийдэлд хүрээгүй. Цаашид зөвшилцлийн ажлын хэсэг уулзалтуудаа хийнэ” гэсэн тайлбар өглөө.

Гишүүдийн олонх нь “Ерөнхийлөгчтэй үргэлжлүүлэн зөвшилцье” гэсэн МАН-ын бүлэг УИХ-ыг 108 гишүүнтэй болох саналыг хүлээж авахгүй байхаар шийдсэн

Үүний дараа МАН-ын бүл-гийн дарга Д.Тогтох сүрэнгээс зарим асуудлаар нэмж тайл-бар авсан юм.

-АН-ын зөвлөлөөс гаргасан шаардлагад танай намын бүлэг ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Энэ талаар бүлгээс ямар нэгэн шийдэл гаргаагүй байна.

асуудлын дарааллыг гаргана. -МАН-ын бүлгийн гишүү-

дээс Ерөнхийлөгчийн өгсөн саналууд дээр саналыг нь цаасаар авсан. Өгсөн сана-луудыг нь тоймлоод хэлэхгүй юу?

-хэд хэдэн гол зүйл байгаа юм. МАН-ын бүлэг уих-ыг 108 гишүүнтэй болох саналыг хүлээж авахгүй байхаар шийд -сэн. Энэ саналыг ард түмэн ч хүлээж авахгүй. Өчигд рийн санал хураалт нь Ерөн хий -лөгчийн саналыг үргэлж-лүүлэн зөвшилцөх үү гэдэг асуудал байсан юм. гишүүд үргэлж лүүлэн зөвшилцөх саналтайгаа илэрхийлсэн. тоотой, тогтолцоотой холбоо-той асууд лаар Ардчилсан нам болон Ерөнхийлөгчтэй үргэлжлүүлэн зөвшилцье гэж МАН-ын бүлгийн гишүүдийн олонх нь дэмжсэн.

-Хуульчдын холбоо, шүүх засаглалтай холбоотой заал-тыг Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төс лөөс татах гэж байна гэж эсэргүүцсэн. Үүн дээр ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-уих-ын 62 гишүүний өргөн барьсан төсөл дээр шүүхийн бие даасан, хараат бус байд-лыг бэхжүүлэх заалт бий. харин Ерөнхийлөгч “Энэ асууд лыг эргэн хар. Ерөнхий лөгчийн бүрэн эрхэд халдсан зохицуу-лалт байна” гэдэг агуулгаар хандсан. Манай намын бүлэг энэ асуудлыг эцэслэн шийдээгүй. хэлэлцэж байгаад асуудлыг шийднэ. тэр заалтыг эгүүлэн татаагүй байна.

ЗГМ ТОВЧХОН» ТөСөл БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжсэн Соёлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барилаа.

» хАрИлцАА Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд И.К.Азизовыг хүлээн авч уулзав. Уулзалтын үеэр талууд хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудал, тухайлбал ойрын хугацаанд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй харилцан айлчлалуудын бэлтгэл ажлын явц, Халхын голын байлдааны ялалтын 80 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээнүүдийн хэрэгжилт зэрэг асуудлаар дэлгэрэнгүй ярилцаж, санал солилцжээ.

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

үнд сэн хуульд нэмэлт, өөрч-лөлт оруулах асуудлаар ард нийтийн санал асуулга явуулах, Ерөнхийлөгчийг парламентаас сонгодог болох, уих-ын гишүүдэд хариуцлага тооцож, эгүүлэн татдаг болох, орон нутагт эдийн засаг, санхүүгийн эрх мэдлийг олгох, өрийн дээд хэмжээг үндсэн хуулиар тогтоох тухай зэрэг сана луу дыг Ардчилсан намын зөв лө л өгсөн.

Эдгээр асууд лыг МАН-ын бүлэг хэлэлцэж байна.

-Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг энэ долоо хоногт хэлэлцэнэ гэж байсан ч амжсангүй. Ирэх долоо хоногт хэлэлцүүлэг эхлэх үү?

-Энэ долоо хоногт амжихгүй болсон. тиймээс уих-ын дар-гын дэргэдэх зөвлөл хурал-даж парламентаар хэлэлцэх

Гишүүдийн тоог 108 болгох саналыг

ард түмэн ч дэмжихгүй

ТЕнДЕрИЙн УрИлГАТЕнДЕр шАлГАрУУлАлТын нЭр: “Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн баруун хэсгийн тохижилт /БЗД, 26 дугаар хороо/”-ын ажил ТЕнДЕр шАлГАрУУлАлТын ДУГААр: НХААГ-19/130Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн баруун хэсгийн тохижилт /БЗД, 26 дугаар хороо/”-ын ажлыг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь Төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн туршид хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 3 жилийн (2016, 2017, 2018 он) борлуулалтын дундаж орлого нь төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй байна.Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байх.Сүүлийн гурван жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Сүүлийн 3 жил буюу 2016, 2017, 2018 оны аль нэг жилд төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлыг доод тал нь нэг удаа гүйцэтгэсэн байх.Ижил төстэй ажилд зам, талбайн тохижилтын ажил хийж гүйцэтгэсэн туршлагыг тооцно.Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ТиймБарилга, хот байгуулалтын яамнаас олгодог:2.1.1. Барилгын засвар, засал чимэглэл, орчны тохижилт болон түүнээс дээш эсвэлБА-8.1. Барилга байгууламжийн засвар, засал чимэглэл, интерьер, орчны тохижилт болон түүнээс дээш

эсвэлЗам, тээврийн хөгжлийн яамнаас олгодог:Зам, талбайн тохижилтын ажил хийх, засварлах болон түүнээс дээш.МөнБарилга, хот байгуулалтын яамнаас олгодог:2.1.2. Цутгамал болон угсармал төмөр бетон, мод ба өрөгт бүтээцэн барилгын угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажил (1- 5 давхар хүртэл) болон түүнээс дээш,2.3.2. Хөрсний ус доошлуулах, шүүрүүлэх, эргийн бэхэлгээ, далан суваг үүний дотор төмөр замын далан, хоолой болон газар шорооны тусгай ажил болон түүнээс дээш эсвэлБА-2.1 Цутгамал болон угсармал төмөр бетон, мод ба өрөгт бүтээцэн барилгын угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажил болон түүнээс дээш,БА-3.2 Усны барилга байгууламжийн угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажил болон түүнээс дээш.Тендерийн баталгааны үнийн дүн: 7,600,000 /Долоон сая зургаан зуун мянга/ төгрөг Тендерийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 10 цаг 30 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот өрөөнд нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон холбогдох бусад материалыг www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn цахим хуудаснаас, бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, 4 дүгээр хороо, Бага тойруу-15,нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газар,

Утас: 75757810

Огноо: 2019 оны 08 дугаар сарын 19-ний өдөр

ПАРЛАМЕНТ АйЛЧЛАЛ

ЭШЛЭЛ

уих-ын даргын дэргэдэх зөвлөл хуралдаж ээлжит бус чуулганыг энэ долоо хоногт эхлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Чуулганаар зөвхөн үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэх бөгөөд, бүлэг,

гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатарын урилгаар Нүб-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч бөгөөд Ази, Номхон далайн эдийн засаг, нийгмийн комиссын гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга Армида Алисжабана өнөөдрөөс Монгол улсад айлчилж байна.

Нүб-аас дээрх түвшний албан тушаалтан Монголд есөн

жилийн дараа айлчилж буй нь энэ юм.тэрбээр Ерөнхий сайд у.хүрэлсүхэд бараалхаж, гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар, байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбат, Эрчим хүчний сайд Ц.Даваасүрэн, Зам тээврийн дэд сайд л.халтар, үндэсний хөгжлийн газрын дарга б.баярсайхан нартай уулзалт хийж, хамтын ажиллагааны

асуудлаар санал солилцох айлчлалын хөтөлбөртэй аж.

Мөн хатагтай А.Алисжабана Азийн төлөөх боао форумын улаанбаатарын бага хуралд тусгай зочноор оролцож, үг хэлнэ.

хатагтай А.Алисжабана өнгөрсөн оны есдүгээр сард дээрх албан тушаалд томилогдсон индонези улсын иргэн юм.

ажлын хэсэг, байнгын хороод, чуулганы хуралдааны хуваарийг гаргасан байна.

үндсэн хуульд нэмэлт, өөрч-лөлт оруулах төслийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг мягмар гарагт төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар хийж эхлэх бөгөөд, лхагва гарагаас нэгд-сэн чуулганаар хэлэлцүүлэхээр төлөвлөжээ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

БүЛЭГ

ямар тогтолцоо төлөвшүүлж байгаа, тэрнийхээ үндсэн зарчим, үзэл санааны дагуу явах ёстой шүү дээ. Парламентын тогтолцоо бүхий улс оронд Засгийн газрын гишүүдийг парламентын гаднаас томилдог практик нэн ховор. бараг бүх сайд парламентын гишүүн байдаг. ганц нэг нарийн мэргэжлийн хүн авах шаардлагатай бол тэгсхийгээд гаднаас томилж байгаа харагд-даг. Ерөнхий сайдын “эрх мэд-лийг нэмэх” юу байх вэ. Энэ тогтолцооны дагуу эдлэх ёстой эрх, үүрэх учиртай хариуцлагыг нь ном ёсоор нь өгөх тухай л асуудал юм шүү дээ. Дэлхийн арвин жишиг, бидний өөрсдийн бага сага туршлага бэлхэн байна. “Дугуй”-г шинээр зохион бүтээх гээд байх хэрэг, шаардлага огт байхгүй. тэгэх тусмаа “хүмүүс юу гэх бол, твитер юу гэж жиргэх бол” гээд, тэрнийг удирдлага баримжаа болговол “бантан” болно. тэгж байснаас үндсэн хуульдаа огт гар хүрэхгүй байсан нь дээр.

Ерөнхий сайд асан С.Баярүндсэн хуулийн хоёрдугаар

хэлэлцүүлгийг эхлүүлнэ НүБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч Монголд айлчилж байна

Ерөнхийлөгч “Энэ асууд лыг эргэн хар. Ерөнхий-лөгчийн бүрэн эрхэд халдсан зохицуу лалт байна” гэдэг агуулгаар хандсан.

ТоДрУУлГА & ЗАлрУУлГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› INFO@zASAG.cO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Б.Гарьд ЗГМ

3ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

нийтлэлчийн булан

мэдрэгдэж эхэлжээ. Цаашлаад АНу, бНхАу-ын аль алинтай нь худалдаа, эдийн засгийн нягт харилцаатай, нээлттэй эдийн засагтай Сингапур, германы тоон үзүүлэлтүүдийг хөндөж эхэлсэн байна.

Худалдааны дайнаас хойших нэг жилд Монгол Улс АНУ-ыг чиглэх экспортоо 5.9 дахин өсгөжээ

Худалдааны дайны таамаг ноцтой ч тоо томоотой байна

С.Батсайхан / ЗГМ©

Тоо юу ӨгҮҮлНэ вэ хатуу мэдэгдэл, ширүүн

үгсээр бүтэн жилийн турш дайтсан дэлхийн хоёр том гүрэн одоогоос яг жилийн өмнө худалдааны маргааныг хөрсөндөө буулгаж, импортын тарифаа өсгөсөн түүхтэй. үүнээс хойш худалдааны дайнаас үүдсэн хар дарсан зүүд шиг таамгууд ар араасаа хөвөрч, дэлхийн эдийн засаг хямралын ирмэгт ирчихээд байгааг олон улсын шинжээч, мэргэжилтнүүд анхааруулж байгаа. тэгвэл өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд шинжээчдийн анхааруулж байсан шиг ноцтой үр дагавар АНу, хятад гэлтгүй дэлхийн эдийн засагт учрав уу. үнэхээр олон улсын эдийн засаг орвонгоороо эргэж, худалдааны дайн дэлхийн зах зээлийг хөмөрсөн тогоо шиг болгоод байна уу. Энэ асуултад тоон үзүүлэлтүүд, тооцоо статистик хэрхэн хариулж буйг хүргэе.

АНу, БНХАу одоогоор худалдааны дайнаас

үүдсэн уналт дайн зарласан талууд болох АНу, бНхАу-д хамгийн тод ажиглагдаж байна. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд эдгээр зах зээлийг өсөлтөөс илүү унасан үзүүлэлтүүд ар араасаа угтах болсон юм. 2019 оны эхний хагасын байдлаар бНхАу-ын экспорт, импорт аль аль нь буурлаа. тус улсын нийт экспорт 1.3 хувиар буурсан бол импорт нь 8.5 хувиар багассан байна. тэгвэл Америк ч ялгаагүй уналттай нүүр тулж буй бөгөөд тус улсын эмийн үйлдвэрлэл, үнэт эдлэл, харилцаа холбооны тоног төхөөрөмж, авто үйлдвэрлэлийн экспорт уруудсаар байна. ийнхүү бараа, үйлчилгээний экспортоор эдийн засгаа тэжээдэг эдгээр улсын орлого буурснаар макро түвшний үзүүлэлт ч багассан байна. тодруулбал, жилд дунджаар гурван хувиар өсөж байсан АНу-ын эдийн засгийн өсөлт 2.1 хувь болтлоо саарсан бол хятадын ДНб-ий тэлэлт 27 жилийн доод

цэгт хүрч, 6.2 хувьтай тэнцэв. хэдийгээр энэ хоёр улсын хэн нь худалдааны дайнаас ашиг хүртэхийг хэлэхэд эрт боловч одоогоор дайтагч талуудын аль аль нь хохирол хүлээгээд байна.

МоНгол улС

тэгвэл худалдааны дайн үүссэн нэг жилийн хугацаанд Монголоос АНу-ыг чиглэх экспорт 5.9 дахин өссөн нь манай улсын гадаад худалдааны урсгал дахь хамгийн том ахиц гэж тооцогдож байна. хэдийгээр Монгол улсаас Америкийг чиглэдэг экспортын хэмжээ их биш боловч “чамлахаар чанга атга” гэдэг шиг огцом өсөлт үзүүлжээ.

Сүүлийн жилүүдийн эхний хагаст дунджаар 3.4 сая ам.долларын барааг АНу-д импортолдог байсан Монгол улс энэ оны долдугаар сарын байдлаар 20.8 сая ам.долларын бүтээгдэхүүн борлуулсныг гаалийн ерөнхий газраас мэдээллээ. үүний дийлэнхийг агаарын тээврийн хэрэгслийн экспорт бүрдүүлснийг албан мэдээлэлд дурджээ. Мөн АНу-аас Монгол улсад экспортын давуу тал олгохоор хэлэлцэж буй ноолууран бүтээгдэхүүний экспорт төрөл бүрт тодорхой хувиар өсжээ. тухайлбал, ямааны ноолууран свитерийн нийлүүлэлт дөрөв дахин, гадуур цамцных гурав дахин өссөн байна.

харин энэ хугацаанд Монгол улсын экспортын 96 хувийг дангаараа бүрдүүлдэг урд хөршийг чиглэх нийлүүлэлт 10 хувиар өсөж, 4.1 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд нүүрс, зэсийн экспорт өнгөрсөн оны мөн үетэй дүйсэн бол төмрийн хүдрийн баяжмал, мах махан бүтээгдэхүүн, ноолуур, ноосны экспорт өссөн байна. худалдааны дайны манай улс дахь нөлөөллийг таамагласан янз бүрийн таамаг дүгнэлтүүдийг мэргэжилтнүүд хэлж байгаа. урт хугацаанд уг дайн хэрхэн нөлөөлөх нь одоогоор бодит болоогүй ч эхний нэг жилийн

• Жилд дунджаар гурван хувиар өсөж байсан АнУ-ын эдийн засгийн өсөлт 2.1 хувь болтлоо саарсан

• Сүүлийн жилүүдийн эхний хагаст дунджаар 3.4 сая ам.долларын барааг АнУ-д импортолдог байсан Монгол Улс энэ оны долдугаар сарын байдлаар 20.8 сая ам.долларын бүтээгдэхүүн борлуулсныг Гаалийн ерөнхий газраас мэдээллээ. • Урд хөршийг чиглэх нийлүүлэлт 10 хувиар өсөж, 4.1 тэрбум ам.долларт хүрсэн.

Хэдийгээр худалдааны дайн олон улсын эдийн засагт аюулын харанга асаагаад буй нь үнэн ч дэлхийн эдийн засгийн одоогийн нөхцөл байдал, түүнийг илтгэсэн тоонууд харьцангуй тогтвортой байна.

Г.Байгал@baigalZGM

-12%

+36%

+23%

+14%

+12%+5.9 дахин

Reuters, Монгол Улсын гаалийн ерөнхий газар©

АнУ-ын импорт (Эхний зургаан сард, хувиар)

3.43 3.49

20.8

3155

2017.VII

2017.VII

2018.VII

2018.VII

2019.VII

2019.VII

4500

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0

25

20

15

10

5

0

38244140

Гаалийн ерөнхий газар ©

Гаалийн ерөнхий газар ©

Монгол Улсын хятадыг чиглэсэн экспорт (Сая ам.доллаараар)

Монгол Улсын АнУ-ыг чиглэсэн экспорт (Сая ам.доллараар)

БНХАУ

Вьетнам

Тайвань

Бангладеш

БНСУМонгол Улс

тоон мэдээллийг үндэслэн тооцвол одоогоор Монгол улсын гадаад худалдаа тэлж, экспортын орлого нэмэгдсэн дүр зурагтай байна.

ХожИж Буй орНууд том гүрнүүдийн зарласан

дайнд Монгол шиг сонголт-гүйгээр татагдан орсон орнууд, ялангуяа манай бүс нутгийн улсуудын худалдаа өссөн байна. бүс нутгийн хөгжлийн томоохон жанжин болох бНхАу тарифаар торгох дайнд орсон нь тус улсын хаялгаар хөгжиж буй орнуудад эргэлзээ дагуулсан. тэгвэл одоогоор экспортоо хамгийн өндөр хувиар өсгөөд буй орнуудын дийлэнх нь Азийн

улсууд байна. АНу-ын хятад дахь импорт 10 гаруй хувиар буурахад Вьетнамынх 36, тайванийнх 23, бангладешийнх 14, бНСу-ын 12 хувиар тус тус өссөн байна.

Өнгөрсөн нэг жилийн хуга-цаанд ажиллах хүч хямд, технологийн үйлдвэрлэл хөгж-сөн орнуудын гарц нэмэгдэж, экспорт өссөн байна. хятадад үйл ажиллагаа явуулдаг байсан компани АНу-ын өндөр тарифтай нүүр тулсан тул Зүүн Азийн зарим орон руу нүүж эхэлсэн нь тэдний эдийн засгийг өсгөөд байна.

тухайлбал, өнгөрсөн онд эдийн засгаа ч, экспортоо ч тэр илт эрчимжүүлсэн улс бол

Худалдааны дайны

хамгийн эхний хохирогч нь АНУ,

БНХАУ

Вьетнам юм. худалдааны дайны дараах нэг жилийн хугацаанд зургаан хувьд хэлбэлздэг байсан тус улсын ДНб-ий өсөлт долоон хувь давж, экспортын өсөлт нь хоёр оронтой тоогоор хэмжигдэж, худалдааны дайн гэнэтийн өсөлт авчирсан. Дональд трампын тарифаас зугтсан үйлдвэрлэгчид хятадыг орхиж, Вьетнам руу нүүсэн нь Зүүн өмнөд Азийн энэ улсын эдийн засгийг өсгөжээ.

Нөгөө талд, хятад улс Америкийн хүнс, хөдөө аж ахуйн түүхий эдийн тарифыг өсгөснөөр Австрали, бразил, Аргентины экспорт өсөж байгаа. тухайлбал, Австрали улсын хятадыг чиглэх жимс, жимсгэний экспорт 40 хувиар өссөн бол самар, хөвөн зэрэг хөдөө аж ахуйн түүхий эдийн нийлүүлэлт ч өссөн байна.

ХудАлдААНы ХэТ ХАМААрАлТАй улСууд

ХоХИрч БАйНАЗүүн өмнөд Азийн орнууд бүгд

ашиг хүртэж байна уу гэвэл үгүй. Энэ оны хоёрдугаар улиралд Сингапурын ДНб төлөвлөснөөс дутаж, 3.3 хувиар өслөө. ирэх саруудад ч удаашрал үргэлжилж, оны эцэст 0.0-1.0 хувьтай өсөх таамагтай байна. жижиг, нээлттэй эдийн засаг бүхий Сингапур улс таагүй нөлөөг түрүүлж амсах хандлагатай байдаг хэмээн Overseas-Chinese Banking-ийн стратегийн судалгаа хариуцсан захирал Селена лин өгүүлэв.

үүнээс гадна АНу, бНхАу-тай худалдаа, эдийн засгийн нягт холбоотой Европын холбооны экспорт сайнгүй байна. ялангуяа, энэ бүсийн эдийн засгийн зүрх болдог германы худалдааны зөрчлөөс үүдэн суларч байгаа. Зургадугаар сарын байдлаар тус улсын экспорт жилийн дүнгээр найман хувиар буурсан бол импорт нь 4.4 хувиар багассан байна.

А Н у х я т а д ы н 1 6 тэрбум ам.долларын бараа бүтээгдэхүүний импортын тарифыг 25 хувьд хүргэхээ анхлан мэдэгдсэнээс хойших нэг жилийн босгон дээр худалдааны дайны үр нөлөөг тоон утгаар хэмжихэд ийм дүр зурагтай байна. Дэлхийн эдийн засгийн 40 хувийг бүрдүүлдэг хоёр том улсын дунд үүссэн худалдааны зөрчил зөвхөн нэг жилээр зогсохгүй дунд болон урт хугацаанд улс орнуудад нөлөөлөх нь дамжиггүй. гэхдээ бидэнд тодорхой болсон нэг жилийн үр дүнг нэгтгэн дүгнэвэл худалдааны маргааны нөлөө дайн эхлүүлсэн талуудад хэдийн

гэхдээ дэлхийн худалдаанд бий болсон энэ өөрчлөлт бНхАу-д үүссэн үйлдвэрлэлийг төвлөрлийг задалснаар бүс нутгийн өрсөлдөх чадвартай орнуудын эдийн засгийг дэмжиж зах зээлээ тэлэхээр өрссөн улсуудад боломж олгожээ. гэхдээ энэ эерэг хандлага нь зөвхөн богино хугацааны үр дүнд үндэслэсэн дүгнэлт гэдгийг хэлэх нь зүйтэй. хэдийгээр худалдааны дайн олон улсын эдийн засагт аюулын харанга асаагаад буй нь үнэн ч дэлхийн эдийн засгийн одоогийн нөхцөл байдал, түүнийг илтгэсэн тоонууд харьцангуй тогтвортой байна.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Б.Энхжаргал

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКц

ЗАр СУрТАлЧИлГАА

хАяГ

цАхИМ хУвИлБАр

0 1 1 9 0

4 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2018.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

нийгэмЗГМ ТОВЧХОН» СТАТИСТИК

64.4Хувь.Монголчуудын унаж буй автомашины 64.4 хувь нь япон, 77.4 хувь нь 10-аас дээш жилийн насжилттай байна.

» ТЭЭвЭрДарханы чиглэлийн зам засвартай холбоотойгоор УБТЗ-ын “Улаанбаатар” өртөөнөөс хойд чиглэлд өдөрт дөрвөн удаагийн галт тэрэг, мөн рэйлбус иргэдэд үйлчилж байна. Мөн өртөөний тасалбар үйлчилгээний төв өдөр бүр 06.00-22.00 цагийн хооронд уртасгасан цагийн хуваариар ажиллаж байгаа аж.

» нИЙСлЭл

23.1Сая төгрөг. 102 байршлын газар чөлөөлөлтийн ажилд улсын төсвөөс нийт 23.1 сая төгрөг зарцуулжээ.

» СЭрЭМЖлҮҮлЭГХовд голын усанд сүүлийн гурван сард зургаан иргэн осолдож амиа алджээ

» ЖУрАМТүүхий нүүрсний тээвэрлэлтийн зөвшөөрлийг нийслэлийн Агаарын бохирдолтой тэмцэх газар олгох шинэ журам баталлаа.

» хУДАлДААШинэ хичээлийн жил эхлэхтэй холбогдуулж 33 байршилд сурагчийн дүрэмт хувцас, үзэсгэлэн худалдаа, бичиг хэргийн өргөтгөсөн худалдааг зохион байгуулж байна.

» хянАлТ, шАлГАлТТарваган тахал өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор энэ сарын 15-ны өдрөөс нийслэлийн Онцгой байдлын газар, Мэргэжлийн хяналтын газар, Цагдаагийн газар, Замын цагдаагийн алба хаагчид хамтран 24 цаг болон гурван ээлжээр шалган нэвтрүүлэх товчоодод ажиллаж байна.

» БоловСролНийслэлийн төрийн өмчийн цэцэрлэгт шинээр элсэх хүүхдийн бүртгэл долдугаар сарын 22-ны өдөр эхэлсэн бөгөөд энэ долоо хоногийн пүрэв гарагт дуусна.

» БҮТЭЭн БАЙГУУлАлТЧингэлтэй дүүргийн Дээд салхит, Чингэлтэй уулын өвөрт байгалийн сайханд амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэнгээ, соёл урлагийн үйлчилгээ авах боломжтой чулуун задгай театр ашиглалтад орж, нээлтээ хийлээ.

Г.Санжааханд @sanjaakhandZGM

Таримал ургамлыг бий болгосон тохиолдолд зөгий үржүүлж болно

Зөгий зөвхөн бал өгч, ургамлын тоос хүртээдэг амьтан биш аж. түүний ач тус эко системийн тэнц -вэрт байдалд сайнаар нөлөөлж, ургамлын төрөл зүйлийг нэмэг-дүүлэх өндөр ач холбог долтой. хаврын улиралд голын хөндийн бургас, яргуй, монос, үхрийн нүд, улаалзгана зэрэг жимс ногоотой газраар, зундаа шимтэглээ, маалинга, хүцэнгэ, хошоонгор, гүзээлзгэнэ, төмөрдээ, гүүн хөх, туйпланцар зэрэг балт ургамал элбэгтэй нуга хөндий, ойн цоорхой газраар үүрлэдэг. харин намартаа үлд өвс, башир, бэр цэцэг зэрэг ургамалтай хээр талд оторлодог тус амьтны “ид шид”-ийг “бороо гоулд” компани ашиглаж байна.

уул уурхайн компани зөгийн аж ахуй эрхэлдэг болоо юу гэж уншигч та бодож магад. гэвч тус компани нөхөн сэргээлт хийсэн талбайнхаа өвс ногоо, ургамал моддыг экосистемийн хувьд хэр тогтворжилттой байгаа эсэхийг судлахын тулд зөгий байршуулах болжээ. тухайлбал, Сэлэнгэ аймгийн баянгол сумын нутагт байрлах “бороо гоулд” уул уурхайн компани дөрвөн бүл зөгийг нөхөн сэргээлт хийж буй талбайдаа өнгөрсөн долдугаар сараас байршуулсан байна. Зөгий нь метр квадратад байгаа ургамлыг шигүүсгэх, өтгөрүүлэх, чанарыг нь сайжруулдаг аж. Өөрөөр хэлбэл төрөл зүйлийг нэмэгдүүлж, сайжруулдаг. Нөхөн сэргээгдсэн талбайн экосистемийн тогтворжилтыг нэмэгдүүлэхээр “Зөгий үржүүлэх” төсөл эхлүүлсэн нь энэ аж. уг төсөл ирэх есдүгээр сар хүртэл үргэлжлэх бөгөөд цаашид баянгол сумын Доргонот багийн иргэдэд хүлээлгэн өгөхөөр төлөвлөж байгаа аж.

долоо ХоНогТ 20 лИТр БАл АвдАг

Монгол улсын зөвлөх аграно-мич, доктор Ө.жүүпэрэлмаа зөгий хэрхэн үржүүлэх талаар баянгол сумын иргэдэд зөвлөгөө өгч байв. Нэг бүлд 800-1000 ажилчин, ганц эх зөгий байдаг аж. “Эх зөгий амьдралдаа нэг удаа хээл авдаг.

гэхдээ өндөглөх эрчимтэй нас гэж бий. Ажилчин зөгий өдөр, шөнөгүй ажилласаар байгаад 26-30 хоноод үхдэг бол хатан зөгий таван жил амьдардаг. тиймээс 2-3 жил эрчимтэй өндөглөнө. бүлийн хүч сайн байвал өндөглөөд л байна гэсэн үг. Эх зөгий алга болсон, эсвэл үхсэн тохиол долд нэг бүл устах аюултай. тэгэ хээр бал руу улайран дайрч бо лох гүй. Эх зөгийгөө хамгаалж, балаа нөөцөлж үлдээх хэрэгтэй” гэв.

Энэ нь зөгийн аж ахуй эрхэлж буй хүн балчин биш зөгийчин байх ёстойн шалтгаан. Эр зөгий үржүүлгийн хувьд тодорхой тоогоор байдаг боловч үржүүлэг дууссаны дараа гадаа гаргаж хөлдөөдөг байна. бүх зөгий ажил үүргийн хуваарьтай аж. тухайлбал, цэцгийн тоос цуглуулах, бал

нөөцлөх, эх зөгийнд үйлчлэх гэх мэтчилэн тус тусын үүрэгтэй.

тус компани нэг бүл зөгийг 750 мянган төгрөгөөр буриадаас авчирчээ. Эдгээр дөрвөн бүл зөгийг Доргонотын хоёр өрхөд тус бүр хоёр бүлээр нь өгч өрхийн орлогыг нь нэмэгдүүлж, бэлчээрийн талх-лалтын асуудлыг шийдэхээр төлөвлөсөн байна.

ихэнх ургамал цэцэглэлтийн үедээ бодисын солилцооны илүүдэл болсон чихэрлэг шингэн ялгаруулдаг. ялгаруулсан шин-гэнийг балт зөгий хошуугаараа сорж аваад, цуглуулан, бал болгож хувиргадаг байна. балт зөгий нь цуглуулсан амтат шүүсээ үүрэндээ авчирч, шүүсийг ажилчин зөгий хошуугаараа сорж аваад өөрийн шүлсний булчирхайн тусламжтай боловсруулж, эцсийн байдлаар зөгийн бал болгон хувиргадаг аж. Энэ маягаар долоо хоногт нэг удаа бал авахад 20 литрийг цуглуулсан байдаг гэнэ. “Зөгийний гол хооллолт бол цэцгийн шүүс. Мянга мянган цэцгэн дээгүүр нисэх явцдаа тоос хүртээж, ургамлын ургац болон чанарыг нэмэгдүүлэхээс гадна өөрөө

цэцгийн шүүс болон тоосыг авдаг. байнга усархаг бороо орвол цэцгийн тоос угаагдана. харин бороо орохгүй бол хатаж, цэцгийн шүүс хурааж чаддаггүй. тиймээс ургамал, зөгий хоёр харилцан шүтэлцээтэй байдаг” хэмээн Зөвлөх аграномич Ө.жүүпэрэлмаа ярьсан юм. тэрбээр ургамал судлаач хэдий ч ургамлыг зөгий-тэй холбон судалж, эрдэм шинжил-гээний ажлаа туурвиж байжээ.

ЗӨгИй 0-4 грАдуСТ ӨвӨлждӨг

Өндөрлөг уулын бүсэд модлог ургамал хангалттай байдаг хэдий ч зөгий амьдрахад хүйтэн байдаг аж. тиймээс говийг усжуулж, таримал ургамлыг тодорхой хэмжээнд шийдсэн тохиолдолд зөгий үржүүлж болдог. үржүүлэг хийж байгаа хүн зөгийнд зөөлөн хандаж, доргиохгүй байх хэрэгтэй. бал хураахгүй бол ойр ойрхон үзээд байх шаардлага ч байхгүй. гэхдээ өсөлт давамгайлдаг тав болон зургадугаар сард ойр ойрхон үзэхгүй бол тасарч нисэх тохиолдол бий. Зөгийний ууртай болон намуухан үе гэж бий. Намар

цэцэг хагдрах үед ойр ойрхон гаргаж ирээд байвал барьж идэх шахдаг байна. учир нь нөөцөлсөн балыг хураачихсан, гадагшаа нисэх гэхээр ургамал, цэцэг хагдарсан байдаг аж. Өвөл идэх ёстой балыг нь авчихдаг учраас оронд нь чихрийн уусмал хийж өгдөг. Чихрийн уусмалыг 6-7 орой хийж өгөөд байвал яг бал шигээ нөөц-лөөд өвөл хямгатай иддэг байна.

Зөгийг өвөл 80-85 хувийн харь-цан гуй чийгтэй, 0-4 градус дулаан газар аравдугаар сарын дунд үеэс арваннэгдүгээр сарын 10-ны дотор арчлан өвөлжүүлдэг байна. температур -1 градусаас илүү хүйтэрвэл шаваастай чигээрээ үхэх аюултай. үүнээс гадна өвөлжөө-ний нөхцөл халуун байвал “зун болчи хож” хэмээн эндүүрсэн зөгий нисч гараад хөлдөж үхэх тохиол-дол бий. харин сэрүүн бол шаваа үүсгэн, нэг нэгнийхээ нөмөрт дулаанаа барьж, идэвхгүй байдалд шилжин тайван өвөлждөг байна. тиймээс температур хэвийн байсан тохиолдолд дараа жилийн гурав-дугаар сарын 20-ноос дөрөв дүгээр сарын 15-ны орчмоор гаргадаг байна.

“Бороо гоулд” зөгийн “шид”-ийг ашиглаж байна

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

Хүчтэй борооны улмаас Энхтайвны гүүрний асфальт хууларчээ

Сонгинохайрхан дүүрэг Соёлын цогцолбортой болно

ЗГМ©

МИАТ ТөхК нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос МИАТ/201901079 дугаартай Токарийн суурь машиныг нийлүүлэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

Үнийн санал ирүүлэх барааны техникийн тодорхойлолт болон холбогдох бусад материалыг цахим системд байршуулсан болно.Үнийн саналыг 2019 оны 8 дугаар сарын 27 –ны өдөрийн 10.00 цагаас өмнө http://www.tender.gov.mn хаягаар ирүүлнэ.Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2019 оны 8 дугаар сарын 27–ны өдөрийн 10.10 цагт нээнэ.

Дотоодны давуу эрх тооцох эсэх: Тооцохгүй

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТөхКхан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТөхК-ийн төв байр хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

ҮнИЙн САнАл АвАх УрИлГА

Байгаль экологи цэвэрхэн газарт

зөгий нутагшдаг аж

Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын нутаг дэвсгэрт байрлах “Бороо гоулд” уул уурхайн компани дөрвөн бүл зөгийг нөхөн сэргээлт хийж буй талбайдаа өнгөрсөн долдугаар сараас байршуулсан байна.

Энхтайвны гүүрний зорчих хэсэгт эвдрэл гарч гүүрийг түр хугацаанд хаах болсон талаар тээврийн цагдаагийн албанаас өчигдөр мэдэгдсэн юм. Энэ талаар тус албаны тээвэр зохицуулалтын хэлтсийн дэслэгч б.тамираас тодруулахад, “Амралтын өдрөөр орсон хүчтэй борооны улмаас Энхтайвны гүүрний замын асфальт бага зэрэг хууларсан гэсэн

Б.БадамЗГМ

мэдээлэл ирсэн. гүүрний хойноос урагш чиглэлтэй зорчих хэсгийн нэгдүгээр эгнээний хөдөлгөөнийг ням гарагийн өдрийн 14.00 цагаас хааж зам засварын ажил хийхээр төлөвлөж байсан ч тодорхойгүй шалтгаанаар түр хугацаанд цуц-лагдсан.

Замын засварыг шөнийн цагаар хийвэл зүгээр байна. улаан баатар зам засвар арчлалтын газраас засварыг хийнэ. гүүрийг хаасан нөхцөлд Дүнжингарав, Нарны гүүр болон гурвалжингийн гүүрний ачаалал нэмэгдэнэ. бид

хөдөл гөөний аюулгүй байдлыг ханган ажиллах үүрэгтэй ажил-лаж байгаа. Энхтайвны гүүр бол нийслэлийн урд болон хойд төв замыг холбосон хамгийн ачаа-лал тай гүүр. олимпийн гүүр ашиг лал тад орсноор Энхтайвны гүүрний ачаалал эрс багасна гэсэн хүлээлттэй байна” хэмээн хэллээ.

Мөн энэ талаар улаан баатар Зам засвар арчлалтын газ рын орлогч дарга б.Алгаагаас тод -руу лахад, “түр бороо замд нөлөөл сөн ч ноцтой эвдрэл гэм-тэл, хага рал цууралт гараагүй.

гүүр ний аюулгүй байдалд санаа зовох шаард лагагүй. бид жил бүр тогтмол урсгал засвар хийдэг бөгөөд энэ жил ч засварын ажлыг хийж байгаа. Замд гарсан жижиг хагарал болон хаванг хучна. ойрын өдрүүдэд тэр дундаа шөнөдөө нийслэл бороотой байгаа учир өдрийн цагаар замыг хааж засахаар төлөв лөж байна. Зам засварын ажилч дын аюулгүй байдлыг хан гах үүднээс замыг хааж байгаа. гэхдээ замыг хаалаа гэхэд богино хугацаагаар буюу хэдэн цагаар л хаана” гэв.

Кино театр, үзвэр зэрэг соёл урлагийн үйлчилгээ үзүүлэх зориу-лалттай 8500 болон 3500 хүний суудалтай Соёлын цогцол борын барилгын ажлыг Сонгинохайрхан дүүрэгт эхлүүлжээ. Зураг төслийг бүрэн гаргаж дууссан бөгөөд 2020 оны зургадугаар сард ашиглалтад оруулахаар төлөвлөсөн байна. Соёлын цогцолборыг барихад улсын төсвөөс 8.5 тэрбум төг-рөг, дүүргээс 1.5 тэрбум нийт 10

тэрбумыг төсөв лөсөн аж. тус бүтээн бай гуулалтын

ажилтай уих-ын гишүүн х.Нямбаатар өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд танилцах үеэрээ, “Авто зогсоолоос эхлээд иргэд, олон нийтийн тав тухыг хангасан орчин бүрдүүлнэ. тун удахгүй Сонгинохайрхан дүүргийн залуус орчин үеийн дэвшилт технологи бүхий цогцол бортой болно” гэсэн юм.

2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

ЗГМ: Сэдэв

5ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

Вакциныг буруутгасны горыг хүүхдүүд амсдагЭрүүл мэндийн мэд-лэг дутмаг байдаг нь вакцинд бурууг тохох хардлагыг улам лавшруулдаг

Бид ХӨСҮТ-ийн Дархлаажуу-лалтын албаны дарга О.Дашпаг-маас халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакцины тухай зарим зүйлийг тодрууллаа.

-эцэг, эхчүүд хүүхдүүдээ вак цинд хамруулах идэвх хэр байна вэ. вакцины ач холбогд-лыг тодруулж өгнө үү?

-Манай улс вакциныг тов ло-лын дагуу хийдэг болоод нэ лээн хугацаа өнгөрлөө. иргэдийн вакцинд итгэх итгэл сайжирч бай гаа. Судалгаагаар хүүх дүү-дийн вакцинд хамрагдалт 98 хувьтай байна. үлдсэн цөөн тооны хүүхдийн хувьд эрүүл мэндийн байдлаас шалтгаалж вакцинд хамруулахыг түр хугацаагаар хойшлуулдаг. гэхдээ нөхөн дархлаажуулалтад тэднийг

эргээд хамруулж байгаа. жишээ нь, хүүхдийг ханиадтай байх үед вакцин хийж болдоггүй. Заавал хойшлуулаад эдгэрснийх нь дараа нөхөн дархлаажуулдаг журамтай.

-Зарим эцэг, эх хүүхдэдээ вакцин хийлгээд саажилттай болчихлоо гэж яриад байдаг. Ийм тохиолдол гардаг уу?

-Сүүлийн жилүүдэд вакцинаас үүдсэн хүндрэл манай улсад бүртгэгдээгүй. Нэг сая хүн/тун вакцин хийхэд нэг тохиолдол нь хүндрэл өгөх магадлалтай гэж үздэг ч энэ нь ерөнхийдөө дэлхий дахинд бүртгэгдээгүй удаж байна. тухайн хүүхдийн архаг хууч эмгэгээс үүдээд вакцинд хамааралгүйгээр саажилт үүсэх тохиолдол бий. Саажилт өгдөг эмгэгүүд гэж бас бий. Мэдрэлийн гаралтай, вирусийн гаралтай эмгэгээс үүдсэн саажилт байж болно. Вирусийн гаралтай саажилтыг манай улс танддаг. халдварт саагаар үүсгэгдсэн өвчин бий. үүнээс сэргийлэхийн тулд саагийн вакцинд хамруулдаг шүү дээ. тэгэхээр саажилт үүссэн

тохиолдлыг нарийн судалж үзэх шаардлагатай. Мэдрэлийн гаралтай байна уу, вирусийн халдварын гаралтай юу, гэмтлээс шалтгаалсан саажилт уу гэдгийг оношилгооны аргаар нарийн тодорхойлох ёстой. түүнээс биш вакцинаас болж саажилт үүссэн тохиолдол байхгүй. Магадгүй тухайн хүүхдэд ямар нэг архаг хууч өвчинтэй холбоотой эмгэг илрэх гэж байгаад вакцин хийлгэх үетэй давхцан шинж тэмдэг мэдэгдсэн тохиолдол байхыг үгүйсгэхгүй.

-Танай албанд вакцинаас үүдэлтэй саажилттай боллоо гэх гомдол ирж байсан уу?

-Вакцинтай холбоотой гомдол ирж байгаагүй.

-Товлолын хугацаанд вак-цинаас хоцорсон тохиолдол нэг нас хүрсэн хойно нь нөхөн хийлгэж болох уу?

-хүүхдийг нөхөн дархлаа-жуулах боломжтой. хүүхэд вакцины бүрэн тунд хамрагдаж байж тухайн өвчнөөс сэргийлэх дархлаа сайн тогтоно гэсэн үг. ялангуяа мэдрэлийн гаралтай

эмгэгүүдийн үед вакциныг заавал хойшлуулах шаардлага гардаг. Мөн сэрээ булчирхайн томролттой хүүхдүүдийг вакцинд хамруулахыг хойшлуулдаг. Сэрээ булчирхай томорно гэдэг нь тухайн хүүхдэд дархлааны асуудал байгааг илэрхийлдэг. ийм тохиолдолд эдгэрч, булчир-хайн өөрчлөлт хэвийн хэмжээнд болсон үед вакцин хийлгэх ёстой. ингэхдээ мэргэжлийн эмчээс зөвлөгөө авч аль вакцинаас эхэлж хийлгэхийг товлох нь зөв.

-Товлолын вакциныг хойно, өмнө нь оруулж хийлгэж бол-дог уу?

-тухайн нөхцөлд ямар өвчинд өртөх эрсдэлтэй байна гэдгийг тандаж байгаад тохирсон вак-циныг эхлээд хийлгэж болно. Ер нь хойно өмнө нь оруулж хийж болно.

-Манай улс одоогоор хэчнээн төрлийн вакцин хийж байна?

-Манай улсад 12 төрлийн халдварт өвчний эсрэг найман төрлийн вакцин хийж байна. халдварт саагийн вакцин гэхэд гурван тунг авах ёстой. ихэнх

нь хоёр хүртэлх насандаа дархлаажуулалтад хамрагддаг. харин насанд хүрэгчид ажил мэргэжлийнхээ онцлогийн дагуу вакцин хийлгэх ёстой. Мөн сайн дурын дархлаажуулалтаар вакцинд хамрагдах боломжтой.

-вакциныг халдварт өвчинд өртөхөөс найдвартай хам-гаална гэж ойлгодог. гэтэл сургуулийн хүүхдүүд сүрьеэ-гийн халдварт өртсөн нь эргэлзэхэд хүргэж байна л даа. Сүрьеэгийн эсрэг БЦж вак-циныг хүүхэд бүр хийлгэдэг шүү дээ?

-Вакцин бүр өөр өөр онцлогтой. жишээлбэл, улаанбурхан өвчний эсрэг вакцин насан туршид нь дархлаа тогтоодог. харин сүрьеэгийн эсрэг бЦж вакцин халдварт өртөхөөс хамгаалахгүй. Өвчилсөн тохиолдолд ард нь гарах олон хүндрэлээс сэргийлнэ. Сүрьеэ бол менингитийн хүндрэл болдог өвчин. Вакцинд хамрагдсанаар энэ хүндрэлээс хамгаалагдана. гепатит А-гийн эсрэг вакцин бол хүүхдийг гараа угааж чадахгүй байхад нь бохир

эд зүйлээр дамжиж халдварлах халдвараас хамгаалдаг.

-удахгүй томуугийн улирал эхлэх нь. энэ жил томуугийн вакциныг хэзээнээс хийх вэ. Бэлтгэл хангагдсан уу?

-томуугийн дэгдэлт зарим улс орнуудад жилийн турш идэвхтэй байна. Манай улсад өвлийн улиралд илүү идэвхждэг. иймд намар х, хI сард томуу-гийн улирлыг угтуулан зорил-тот бүлгийнхэнд вакцин хий-дэг. Зорилтот бүлгийнхэн гэдэгт цэцэрлэгийн насныхан, жи рэмсэн эмэгтэйчүүд, өндөр наст нууд багтана. Энэ жил манай улсын Засгийн газар 160 мянга орчим хүн/тун вакцин захиалсан. Есдүгээр сард үйлдвэрээс гарна гэсэн мэдээлэл ирсэн. тэгэхээр аравдугаар сард зорилтот хүн амыг томуугийн дархлаажуулалт хамруулна гэж урьдчилан тоо-цоолж байна. одоогоор томуу-гийн вакцины үнийн талаар мэдээлэл өгөх боломжгүй. үйлдвэрлэл болон тээврийн зардал зэргээс шалтгаалан үнийг тогтоодог.

улсын эрүүл мэндийн салбарт гарсан том дэвшил гэж хэлэхээс яахав.

Зарим нэг эмгэгээс болж хүүхэд саажилттай болдог нь эрүүл мэндийн мэдлэг дут маг иргэдийн вакциныг бу руут гах хард лагыг улам дэвэр гэ сээр байна. гэтэл эмч мэргэжилт нүү -дийн хэлж буйгаар дэлхий да-хинд вакцинаас үүдсэн саажилт, сөрөг нөлөө гарахаа байжээ. Сүү лийн жилүүдэд дэлхий нийтэд вакцинаас үүдсэн эмгэг бүртгэгдээгүй байна. Манай улс Нүб-ын хүүхдийн сангаар дам-жуулж вакцин авдаг. тэгэхээр баталгаатай газраас импортолдог гэсэн үг.

гэтэл эцэг, эхчүүдийн вакцинд үл итгэдэг гор хүүхдүүдийг хохи-роож мэдэх нь. учир нь герман улс л гэхэд вакцинд бүрэн хам-рагдаагүй хүүхдийг цэцэрлэгт оруулдаггүй юм байна. Мөн насанд хүрээд өндөр хөгжилтэй улс орнууд руу сургуульд явахад заавал вакцинд хамрагдсаныг нотлох бичигтэй байх ёстой аж. Дэлхий нийтээрээ даяарчлагдаж, олон улсын харилцаа улам тэлж байгаа өнөө үед хүүхдээ вакцинд заавал хамруулахгүй бол насанд хүрээд гадагшаа сургуульд явж чадахгүйд хүрэх талтай.

тэгэхээр хэн нэгний сөрөг нө лөөнөөс болж вакцинаас бол-

1Өрхийн эмчийн хэлсний

дагуу ээж нь хүүгээ тэвэрч очоод вакцин тариулсан байна. үүнээс хэсэг хугацааны дараа хүү маань саажилттай болсон гэж залуу эмэгтэй харамсаж сууна. хүү хоёр нас өнгөрсөн ч бие даах чадваргүй, байнга хөдөлгөөн заслын эмчилгээнд явдаг болов. тэр хоёрын энэ нөхцөл байдал бусад ээжүүдийн сэтгэлд ч айдас төрүүлэх нь ойлгомжтой. Дутуу төрсөн олон ээж хугацаанаасаа өмнө төрсөн хүүхдүүдээ М хүү шиг болчих юм биш байгаа гэсэн нууц айдас тээн болгоомжилсоор жаалуудаа вакциных нь товлолоос нэлээн хоцроож орхижээ.

М-ийн ээжийн вакцинд бурууг тохох нотолгоогүй хардлага бусад ээжүүдэд ийн нөлөөлж, вакцинаас болгоомжлох айдас төрүүлж, цагтаа дархлал авч халдвараас сэргийлэгдэх ёстой хүүхдүүдийг хөлдөө чирэв. Нэг хүний батлагдаж, нотлогдоогүй хардлага олон хүнд хэрхэн нөлөөлдгийн жишээг эндээс харж болно. ганц энэ ч бус хэн нэгнээс ам дамжин яригдсан баталгаагүй зүйлийг туршдаг, бие биеэсээ нүүр номоороо дамжуулан эрүүл мэндийн зөвлөгөө авдаг байдал хүмүүсийн дунд их байна. угтаа бол аливаа асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хандаж сурах ёстой юм. Эрүүл мэндийн элдэв зөвлөгөөг зөвхөн мэргэжлийн эмчээс нь авах учиртайг ухамсарлах цаг хэдийн болсон санагдана.

гэхдээ вакцин гэхээс илүүтэй сүүлийн үед илрэх болсон мэдрэлийн тогтолцоо, дархлалын тогтолцооны эмгэгүүд зарим хүүхдийг вакцинд хамрагдах үед давхар илэрснээр саажилт үүсэж болзошгүй болохыг эмч мэргэжилтнүүд үгүйсгэхгүй байгаа юм.

Дутуу төрсөн нярайнуудын цөөнгүй хувь нь тархины харвалттай байдаг аж. хүний уушги тархиа тэжээдэг эрхтэн юм. гэтэл дутуу төрсөн хүүх-дүүдийн уушги дутмагшилтай буюу бүрэн төлжөөгүй байдаг. ийн бүрэн төлжөөгүй эрхтэн тархиа тэжээж хүчрэхгүйд хүрч харвалт явагддаг. уушгины дутмагшлаас улбаатай тархины харвалт хүнд хэлбэртэй бол

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

О.Дашпагма: Вакцин бүр өөр өөр онцлогтой

мэдрэлийн эмгэг үүсгэж болзошгүй байдаг учир тухайн чиглэлийн мэргэжлийн эмчээр хянуулж байж вакцинд хамрагдах ёстой юм. Эс бөгөөс тархины харвалтыг бүрэн эдгэрснийх нь дараа вакцинд хамрагдах ёстой юм байна.

түүнчлэн сүүлийн жилүүдэд түгээмэл илэрч буй сэрээ булчир хайн эмгэг вакцин хийлгэхэд хориотой өвчний нэг аж. Сэрээ булчирхайн томролттой хүүхдэд эмчилгээ хийгээд төгс эдгэрснийх нь дараа л вакцинд хамруулах боломжтой болно. орчин үед оношилгооны тоног төхөөрөмж сайжирч төдийлэн сайн илрээд байдаггүй эмгэгүүдийг маш нарийн оношилж чаддаг болжээ. оношилгоо сайжирсны ачаар сэрээ булчирхайн эмгэгүүд илрэх болсон байна. Энэ нь манай

гоом жилж буй зарим хүмүүс хүүхдээ заавал дарх лаа жуу-лалтад хамруулах хариуц лагаа ухамсарлах хэрэгтэй бололтой.

Вакцин бол олон төрлийн халдвараас сэргийлээд зогсохгүй тухайн хүүхдэд дархлаа тогтоож өгөх үүрэгтэй. ЭхЭМүт-ийн эмч “Вакцинд хамрагдаагүй хүүхэд дархлаа султай байдаг. ялангуяа өнөөдөр цэцэрлэгүүд ачааллаа дийлэхээ байсан, нэг ангид 50 хүүхэд явж байгаа нөхцөлд вакцин хийлгэсэн хүүхэд л аврагдана. ийм олон хүүхдийн дунд вакцин хийл-гээгүй нөхрийг явуулбал хүн бүрийн ханиадыг өөртөө наагаад эмнээс салдаггүй л болно гэсэн үг” хэмээн анхааруулсан.

Вакцинд хүүхдээ хам руу-лахгүй бол ямар хор уршигтай болохыг хоёр жилийн өмнө дэгдсэн улаанбурхны тархалт харуулсан байх. Нийгмийн шилжилтийн үед улаанбурхны вакцинд хамрагдаж чадаагүй нөхдүүд өвчилсөн, тэдний хажуугаар дархлаажуулалтад хамрагдах хугацаа нь болоогүй байсан нярайнууд өртөж, цөөн-гүй нь хорвоог орхисон хар тэмдэглэл бий. Өдгөө ч дэлхийн зарим оронд улаанбурхны тар-халт өндөр байна гэсэн мэдээлэл цацагдсаар байгааг анзаарах хэрэгтэй.

ЗөВЛөГөө

3. Дархлаажуулалтын дараа бага зэрэг халуурах, тарьсан газар хавдах, өвдөх, уйлагнах зэрэг хариу урвал илэрч болно. Хэрэв хүүхэд тань 38.5 хэмээс дээш халуурах, тасралтгүй чангаар уйлах болон бусад шинж тэмдэг илэрвэл өрхийн эмчдээ хандаарай.

ДАрхлААЖУУлАлТын өМнөЭцЭГ ЭхЧҮҮД юУ АнхААрАх вЭ?

ДАрхлААЖУУлАлТын ДАрААЭцЭГ ЭхЧҮҮД юУ АнхААрАх вЭ?

1. Хүүхдээ өрхийн эмчдээ үзүүлж, эрүүл мэндийн дэвтэртээ тэмдэглүүлсэн байх(хүүхдээ үзүүлсэн өдрөө вакциныг хийлгээрэй)

2. Хүүхдээ цадтал хөхүүлж, хооллосон байх

3. Хүүхдээ дулаан хувцасласан, өлгийдсэн байх

4. Хүүхдээ усанд оруулсан байх

1. Хүүхдээ 30 минут эмч сувилагчийн хяналтанд байлгаж ажиглаарай

2. Вакцин тарьсан газрыг хөндөхгүй, оролдохгүй байлгаарай

Нэг ангид 50 хүүхэд явж байгаа

нөхцөлд вакцин хийлгэсэн хүүхэд

л аврагдана

С.Батсайхан / ЗГМ©

6 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

Судлаачийн үг

“Судлаачийн үг” буландаа Д.Сүрэнжав гуайг эшлэж, мар-тагдсан түүхийг өнөөгийн залууст мэдүүлж, мэдрүүлж байгаа билээ. Социализмын үеийн дээд дарга нарын дунд яригддаг байсан егөө үг санаанд бууж байна. “Монголын гурван еврей” хэмээн гурван эрхэмд хоч хайрласан байдгийн нэг нь энэ Д.Сүрэнжав гуай юм. жүүд шиг сийрэг сэтгэдэг, сэтгэсэн хүссэнээ хийдэг, гял цал, мэргэн түргэн хүн байсныг нь Намын төв хорооны хашир ахмадууд олоод харчихаж. бас нэг еврей нь Намын төв хорооны гадаад харилцааны хэлтсийн орлогч эрхлэгч б.Дашцэрэн гуай. хятадтай явуулах бодлогыг барьж байсан эрхэм. “Дөлгөөн Дон”-ы нэрт хөрвүүлэгч эрдэмтэй нэгэн байсан даа. гутгаар еврей нь тэр үеийн Сайд нарын Зөвлөлийн гишүүн, Статистикийн төв газрын дарга доктор Д.Загасбалдан гэж нэг эрхэм байв. гурвууланг нь танидаг байсандаа би эрэмшиж байна.

үндсэн сэдэвтээ оръё. орост өр тэглэсэн гэх гавьяаг Д.Сүрэнжав гуай руу аваачаад наачихмаар санагддаг. тиймдээ ч түүний бичсэнээс үг үсэггүй буулгаж байна. Энд миний өөрийн үг, санаа, дүгнэлт гэж байхгүй.

бид 70 жилийн турш хөгжиж ирсэн хэмээн ихэд шагшин магтаж, үүний нэг бат найдвартай ундарга нь зөвлөлтийн тусламж гэж үздэг. бас хувьсгалын өмнөх Монголыг туйлын ядуу зүдүү хоцрогдсон орон байсан гэж, ялангуяа, сүүлийн дөчөөд жилийн турш бэхээ хаттал бичиж, хэлээ чилтэл ярьсан.

Зөвлөлтийн тусламж гэдгийг барилгачдын нүдээр харахад бүр ч тодхон. Нийслэлийн олон хороолол, ахуйн үйлчилгээний төв, үйлдвэрийн газар, шилжлэх ухаан, соёлын өргөө, Эрдэнэт, Дархан хот, төв аймгийн баяндэлгэр, Заамар, Архангайн хангай сумын төв, бас Сүхбаатар аймгийн түмэнцогт, Сэлэнгийн орхонтуул гэх мэт сангийн аж ахуйнууд, нэлээд аймгийн төв дэх сургуулийн барилга, барилгын материалын болон гурил тэжээлийн үйлдвэр, цахил гаан станц, төмөр зам, түүний өртөө буудал гээд олныг нэрлэж болно.

“ЗСбНху-ын гадаад эдийн засгийн харилцаа 1989 онд” гэдэг бүртгэл зүйн түүвэрт 1990.01.01-нийг хүртэл дайны дараах жилүүдэд бНМАу-д нийт 722 барилга байгууламж барьсны 215 нь үйлдвэрийн газар гэж тодорхойлжээ. Энэ тоо бол зөв-лөл тийн тусламжийн хамгийн хураангуй бөгөөд тоймтой нь мөн билээ.

Чухамдаа эдгээр барилга байгууламжийг барьж байгуулахад зарцуулсан хөрөнгө - машин техник, тоног төхөөрөмж, барилга байшин, тээвэр, харилцаа холбоо, хоёр орны мэргэжилтнүүд болон ажилчдын цалин хөлс, захиргааны зардал зэрэг нь бүхэл дүнгээрээ хоёр орны худалдааны дүйцэлд Монголын талын өр болон орж иржээ.

Өөр нэг үзүүлэлтийг авч үзье. хувьсгалын өмнөх Монголд хүн тутамд 30-аад толгой мал ногдож байсан бол 1990 оны байдлаар 10 хүрэхтэй үгүйтэй байна. ийнхүү хүн тутамд ногдох монголын гол баялгийн тоо хэмжээ бараг гурав дахин хорогджээ. Эл хоёр баримтын үүсч бий болсон хийгээд цаашид улам даамжрахад хүргэсэн

Их өр дэнслэгчийн өчил

15 жилийн дүн гээр авч үзэхэд зөв лөлтийн талын ол сон ашиг наад тал нь таван тэрбум рублиэс доошгүй байгаа юм

учир шалтгааныг эргэцүүлэн бодож үзэхэд илүүдэхгүй.

Миний тайлбар: хүн ам өссөн, харин мал сүрэг олигтой өсөөгүйг Д.Сүрэнжав гуай хэлсэн болов уу. учир нь МАхН-ын ээлжит их хурал болгон дээр л Монголын малыг 25 саяд хүргэнэ гэсэн лут зорилт дэвшүүлдэг, түүндээ ч мал аж ахуй нь хүрдэггүй байсан. бас СССр руу малыг хөлөөр нь олон саяар гаргадаг. Монголд байрлаж байсан Зөвлөлтийн цэргийн хүнсний хэрэгцээнд манай мал ил далд хэлбэрээр ашиглагддаг, нийслэлд нь мах сүү олддоггүй, дэлгүүрт зарагдвал цагдаа сэргийлэхдээ тултал дараалалд зогсодог, махны мафи маягтай худалдааны бүлэг үүсчихсэн, намын дээд удирдлага болох улс төрийн товчоонд нь хэн нэгэн дарга улаанбаатарын мах сүүний асуудлыг дагнан хариуцуулж дээрээс нь лантуудуулж байсныг би нэмж хэлье. Ер нь хагас өлсгөлөнгийн байдалд бНМАу байсан шүү дээ. үүнийг миний үеийнхэн андахгүй.

Д.Сүрэнжав гуай бичиж байна: Манай үндсэн анги болох малчин ардын амьдрал байдал тийм ч бахархмаар биш гэдгийг бид мэднэ. хэдийгээр тэд төмөр ор, радио хүлээн авагч, шаазан аяга зэрэг аж үйлдвэрийн гаралтай олон бүтээгдэхүүн хэрэглэж байгаа хэдий ч жилийн дөрвөн улиралд мал дагаж нүүсээр л байна. Ер нь социализмын 70 жилд Монголын малчин ардууд хөгжөөд хөгжөөд юунд хүрэв гэдгийг эргэцүүлэн бодууштай. лам болж байсан хүүхдүүд нь орчин үеийн шинжлэх ухааны ном эрдэмд суралцав. Өөрсдөө бичиг үсэг мэддэг болцгоов. гэтэл идэж уух, өмсөж зүүх нь дээрдэв үү? гэр орон нь тохижив уу? Мал сүрэг нь өсөв үү? уурга нь урт болж, уяаны хэц нь сунав уу? гүзээ гүзээгээр өрөм тос хурааж, бүхэл бүхлээр нь үүц хоол бэлдэж байна уу? Энэ бүгдэд дандаа нааштай хариулт өгөх аргагүй.

Ардын хувийн аж ахуйтныг хавтгайд нь хоршоололж, атар газрыг бөөнөөр эзэмшсэн явдлыг ч нэг хүнийг тахин шүтэх ядлын сөрөг үр дагавартай холбон үзэх нь зүйтэй биз. Монголд хамтрал коммун байгуулах гэж 1930-аад оны үед хийсэн анхны оролдлого балран унасан. гэвч эл гашуун сургамжийг МАхН төдөлгүй умартжээ. улсын бэлтгэлийн дааж давшгүй үүрэг, хувийн малыг өсгөх улсын төлөвлөгөө, хүнд хүчир албан татвар ногдуулахын зэрэгцээ “Цаг ямагт капиталист этгээдүүдийг төрүүлж байдаг” үеэ өнгөрөөсөн хувийн аж ахуй гэх мэтээр үзэл суртлын хувьд муутган гадуурхах зэрэг эдийн засаг, сэтгэлзүйн бэлтгэл хийж байгаад 1950-иад оны эцсээр хувьсгалт нам ганцхан дайралтаар ардын хувийн аж ахуйтныг хүчээр нэгдэлжүүлэв. ингээд л монголын хөдөө нутагт “социалист үйлдвэрлэлийн харилцаа бүрэн ялж”, таван хошуу малыг цорын ганц жинхэнэ эзнээс нь салгаж, Монголын уудам нутагт нүүдлийн мал сүрэг адгуулан маллах дээр үеийн арга ухааныг нухчин устгав. Мал жижгэрч удамшил үржлийн шилдэг чанараа алдаж эхлэв. Малын тоо толгой өсч олшрохоо больж, харин жилийн жилд хорогдох болов. Ардын аж ахуйтныг ийнхүү эрээ цээргүй дайрч устгахын сацуу атар газар

эзэмших нэрийдлээр мал сүргийг өсгөн үржүүлэх үндсийн үндэс болсон бэлчээрийн шилдэг талбайг газар сайгүй дайрч эхлэв. үүнд үржил шимт хөрсний зузаан нь 20 см-ээс үл хэтрэх бөгөөд жилд 200 мм орчим тунадас унадаг, далайн төвшнөөс их төлөв 1100-1200 метрийн өндөрт орших нутагт атар эзэмшсэн нь үр дүнгүй. газрын үржилт хөрсөнд ийнхүү хайр гамгүй хандах гажуудал дэлхийн туршлагад тун ховор биз.

үеийн үед нүүдлийн мал аж ахуйн үндэс болсоор ирсэн хувийн өмч, бэлчээр хоёрт ингэж дур зоргоор хандан, тус орны хөдөө аж ахуйг уналтад оруулсан нь мөн л тахин шүтэх явдлын балаг мөн. Ардын аж ахуйтныг хоршоололж, атар газар эзэмшсэнээр шинэ шинэ сангийн аж ахуй, гурил тэжээлийн үйлдвэр байгуулж, трактор, комбайн, хөдөө аж ахуйн бусад машин техник, автомашин, нефть бүтээгдэхүүн худалдан авах явдлыг эрс нэмэгдүүлж, дам дамдаа өр зээл гэгчийг ихэсгэхэд хүргэсэн.

Миний тайлбар: МАхН-аар өсч хүмүүжсэн, бүр МАхН-ын төв хорооны онол-үзэл суртлын лут хоёр сэтгүүлийн ерөнхий эрхлэгчээр саяхан ажиллаж явсан, нэг үгэндээ шалгарсан коммунист хүн 1990-ээд оны эхээр ингэж бичиж байгаа хэрэг шүү дээ. Мөн их эр зориг оо?

тэрээр цааш нь: Монголд олгож байсан зөвлөлтийн тусламжийг санхүүжүүлэх эх үүсвэрийн тухай эргэцүүлэн бодоход илүүдэх нь юун. бидний үзэж байгаагаар нэг нь давамгайлагч бөгөөд нөгөөх нь захирагдангуй байдалд байсан худалдаа-эдийн засгийн харилцааны оньсон түлхүүр дотор нь зээл хийгээд бусад тусламжийг санхүүжүүлэх эх үүсвэр бий болдог байсан.

хоёр орны худалдаанд бүр анхнаасаа зөвлөлтийн тал давамгайлах үүрэгтэй байсныг дурдвал зохино. хоёр орны харилцааны үндсэн зарчим хэмээх нэгэн лут гэрээг 1929 онд байгуулж, 1930 онд гадаад худалдааны онц эрх тогтоож, өмнөд хилийг хаасан нь худалдааны эрх мэдлийг умард хөршийн гарт бат найдвартай атгуулах үндэс болсон.

иймд өр зээлийн асуудлыг ул суурьтай судалж боловсруулан зөв буюу нэлээн шударгаар шийдвэрлэхийн тулд олон зүйлийг харьцуулан анхаарч, Монгол улсын Засгийн газар, гадаад харилцаа, худалдаа үйлдвэрийн яам, улсын аюулгүй байдлыг хангах ерөнхий газар тэргүүлэн бусад олон яам, тусгай газар, эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, гандантэгчинлэн хийд, бүх хот, аймаг, сумын тамгын газар, улсын архив зэрэг холбогдох бүх газрыг татан оролцуулж, чухам л “өгсөн - авсан”, “эвдсэн - босгосон”, “устгасан - сэргээсний” дансыг он оноор тольдон үзэх нь зүйтэй болов уу. үүнд юуны өмнө манай төр засаг, банк санхүүгийн

Сүүлийн 10 жилд монголын тал Зху-д нэг сая орчим тонн зэс агуулсан гурван сая гаруй тонн баяжмалыг нийлүүлсэн. Зэсийн баяжмалын гадаад худалдааны үнэ харьцангуй доогуур байсны дээр уг баяжмалыг боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн хийж байсан зөвлөлтийн үйлдвэрүүдэд ихээхэн үр ашиг өгсөн нь эргэлзээгүй. Сүүлийн үед дэлхийн зах зээлийн үнэ эрс өссөнөөр нэг талаас зээлийн хэмжээг ихэсгэхэд нөлөөлсөн, нөгөө талаар зөвлөлтийн гадаад худалдааны нэгдлүүдээс Монголд зээлийн шугамаар барилгын материал, тоног төхөөрөмж нийлүүлснээс олох ашиг, түүнчлэн Монголд барилга баридаг зөвлөлтийн байгуул лагуудын ашгийг мэдэг-дэхүйц нэмэгдүүлснийг хэлэхэд илүүдэхгүй.

М.С.горбачев Нүб-ын Ерөнхий Ассамблейн 43 дугаар чуулган дээр “Зху хамгийн буурай хөгжилтэй орнуудын өр төлөх хугацаанд 100 хүртэл жилээр удаан хугацааны азналт тогтоох, нэлээн тохиолдолд өрөөс бүрмөсөн чөлөөлөхөд бэлэн байна” гэж тэмдэглэсэн нь юуны өмнө, манай улсад холбогдох зүйл мөн гэж үзэх нь зүйтэй биз.

бидний өр зээл гэж яриад байгаа есөн тэрбум рубль бол сайтар нягтлан үзвээс байх учиргүй зүйл гэдгийг Зөвлөлт засгийн газарт тавих. үүнд үндэслэл гаргах зүйлүүд гэвэл нэгдүгээрт, хоёр орны хоорондын худалдааны үнэ бүрдэлтийн журмыг томоохон бүлэг бараагаар жил дараалан судалж, дүнг тухайн он, тухайн үеийн зөвлөлтийн болон дэлхийн ханштай харьцуулан гаргах. хоёрдугаарт эл судалгааг нэлээн ул суурьтай хийхэд тэрхүү есөн тэрбум рублийн учир олдох үндэс бий гэж бодож байна. Энд манай гадаад худалдааг, ялангуяа, 1930-аад оноос хойш, өөрөөр хэлбэл, Монголын өмнөд хилийг хааж, гадаад худалдааны онц эрхийг тогтоосон үе буюу 1929 оны “Монгол-Зөвлөлтийн харилцааны үндсэн зарчим” нэртэй гэрээ байгуулснаас дараах үеэс эхлэн хэн эрхлэн хийж байсан бэ гэдэг асуудал ч гарч болзошгүй. гуравдугаарт хувь нийлүүлсэн хийгээд уул уурхайн үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа, орлого хуваарилах журам зэргийг үүний нэгэн адил тодруулан судлах. үүнд Цэнхэрмандалаас эхлэн Мардай, Эрдэнэт, Зүүнбаянгийн нефтийн үйлдвэр, улаанбаатар төмөр замын үйл ажиллагаа багтана. Цэнхэрмандал, Чоно гол, иххайрхан хийгээд бусад уурхай юу гаргаж, ямар ашиг олз оруулсан бэ? Мөн алтны уурхайнуудын үйл ажиллагаанд монголын талаас хэн хяналт тавьж байсан бэ? Дөрөвдүгээрт жинхэнэ зээлийн тухайд бас л судлууштай зүйл байж мэдэх юм. Зээлийн мөнгө гэдгийг хэн хэзээ гараар барьж, нүдээр үзэж тоолж авсан бэ? Зээлийн хөрөнгөөр барьж байгуулсан үйлдвэрийн газар, соёл ахуйн болон орон сууц, бас хөдөө аж ахуйн байгууллагын барилга байгууламж, машин, тоног төхөөрөмж, бусад зүйлсийн үнэ өртөг нь тэр үеийн олон улсын ханш, дэлхийн жишигтэй тохирч дүйцэж байна уу? үгүй юү? бараа таваар, барилга байгууламж, машин, тоног төхөөрөмжийн чанар байдал нь үнэ өртөгтөө нийцэж байв уу? үүнд эрхбиш зүйд нийцэх үнэлэлт дүгнэлт байх учиртай. Зээл тусламжийнхаа чухам хэд хичнээн хувийг зөвлөлт нөхөд маань өөрсдөө хэрэглэсэн бэ? тавдугаарт ер нь монгол, зөвлөлтийн хоорондын улс төрийн харилцаанд удаан хугацаагаар ноёрхож ирсэн нэгэн талын өрөөсгөл давамгайлах байдал нь худалдаа, эдийн засгийн харилцаанд удтал нөлөөлсөөр ирснийг эрхбиш бодолцох учиртай биз. Анхны хамтрал коммун байгуулах, хожим нэгдэлжих хөдөлгөөн цэвэр манай санаачилга байсан уу? Атар газар эзэмших, эрдэнэшиш, буурцаг тарих ажлыг дан ганц монголчууд санаачилсан гэж үү? хөдөөд хамтрал коммун байгуулах, нэгдэлжих хөдөлгөөн, бас атар газар эзэмших ажил нь нийгэм - эдийн засгийн болон оюун санааны хувьд манай ард түмэнд ямар олз авчирч, мөн ямар гарз гаргав? иймэрхүү судалгааг монголын эрдэмтэд, худалдаа, эдийн засгийн мэргэжилтнүүд дангаар болон зөвлөлтийн талтай хамтран гүйцэтгэж болох юм. үүнээс гадна олон улсын монголч эрдэмтдийн хүч чармайлт буюу хамтын ажиллагаа ч хэрэгтэй болж мэдэх юм гэжээ.

Олхонуд Баярхүүпрофессор

байгууллагын удирдагчдын нэг гарт “Карта разрушения” (устгал сүйтгэлийн газрын зураг), нөгөө гарт нь “Карта восстановления” (Сэргээн босголтын газрын зураг) байнга дэлгээстэй байвал уг асуудлыг олон талаас тольдон харахад дөхөмтэй байж мэдэх юм.

үүнийгээ л орост өргүй гэд гээр тайлбарлахаар баримт түшлээ. Дээр нэгэнт барилга байгууламжийн тухай хөндөн ярьсан болохоор энэ талаар манай орон ямар өв уламжлалтай байсан гэдгийг товч өгүүлье. Þуны өмнө хэлэхэд хувьсгалын өмнөх Монгол улс бол дан ганц мал аж ахуйн орон байгаагүй юм.

ийм ойлголт нь үнэндээ монголын хуучин хот суурин - хүрээ хийд, сүм дуганыг бараг орвонгоор нь устгасны дараа гарсан ухуулга сурталчилгааны уршиг юм. харин иймэрхүү суртал нэвтрүүлэгт итгэснийг буруутгах зүйлгүй. учир нь Монголд байсан 800 гаруй хүрээ хийд, сүм мөргөлийн газрыг 1930-аад онд бараг бүгдийг нь нурааж устгасан.

“известия” сонины нэгэн дугаарт нийтлэгдсэн тоо баримт байна. бНМАу-ын үндсэн өрийг 8981.3 сая рубль гэж тодорхойлсон нь монгол-зөвлөлтийн худалдааны дүйцэлд тулгуурлан бидний бодож гаргасан тоотой тун ойролцоо байна. бидний ярьж буй өгүүллийн агуулгатай холбогдуулан зөвлөлтийн эдийн засгийн ухааны дэд эрдэмтэн. Мурин гэдэг хүн “интернационалист” сонинд өгүүлэхдээ: уг хэргийн учир нь бНМАу манай улсад зээлийн өртэйг эргэлзэж тээнэглэсэнд бус, харин манай туслалцааны сэтгэл харамгүй шинж чанарт эргэлзсэнд оршино. үүнийг л бНМАу дахь өөрчлөн байгуулалтын үйл явцын гажуудал үзэгдэл гэж үзэж болох юм гээд цааш нь тэмдэглэхдээ: Сүүлийн 40 жилд (бНМАу-д) олгосон тусламжийн нийт дүнг тодорхойлох юм бол орон сууцны барилга, соёл, боловсролын байгууламжийн салбар дахь олон тэрбум рублийн буцалтгүй тусламж, үнэ төлбөргүй шилжүүлсэн үйлдвэрлэлийн талбай, сууцны барилга, бусад байгууламжийг бодолцох ёстой. үүнийг харгалзан үзвээс (өр зээлийн) өртгийн үнэлэлт нь 15 тэрбум рубльд хүрнэ. Монгол

Бидний өр зээл гэж яриад байгаа есөн тэрбум рубль бол

сайтар нягтлан үзвээс байх учиргүй зүйл

нөх дийн иймэрхүү өгүүлэл нийтлэл л биднийг эдгээр тооцоо хийхэд хүргэв гэсэн байна.

Миний тайлбар: тухайн үедээ Д.Сүрэнжав гуай болон манай Сангийн яам СССр-т өргүй гэдгээ элдвээр тайлбарлаж Москватай хэлэлцэн тохирох, тэр эрдэмтэн Мурины хариу үйлдэл болгон ятгаж үнэмшүүлэхийг зорьж байсан баримт байна.

жишээ нь ингэж бичиж учирлаж байжээ: бНМАу нь зөвлөлтөөс авч ашиглаж байгаа зээлийн ач холбогдлыг зүй ёсоор үнэлэхийн хамт зээлийн өрийг төлөх эдийн засгийн бодит бололцоогүйг тэмдэглэж, хоёр орны худалдаа, хамтын ажиллагаа аль алиндаа ашигтай, тодруулж хэлбэл Мон-голтой хамтран ажилласан нь Зөвлөлтөд багагүй үр ашиг өгч байсан, өгч ч байгааг үндэс болгон зээлийн өрийг үндсэнд нь хүчингүй болгох саналыг зохих үндэслэл тооцоотой тавих хэрэгтэй.

Манайх Зху-д олон жилийн турш мал, мах, хөдөө аж ахуйн түүхий эд, түүгээр хийсэн бүтээг-дэхүүнийг дэлхийн зах зээлийн тухайн үеийн үнийг харгалзан тогтоосон үнээр өгч ирсэн. Эдгээр бүтээгдэхүүнийг Зху манайхаас ийм үнээр авахгүйгээр өөртөө үйлдвэрлэсэн бол их хэмжээний нэмэгдэл зардал гаргах байсан нь гарцаагүй. Зөвхөн сүүлийн 15 жилийн дүнгээр авч үзэхэд зөвлөлтийн талын олсон ашиг наад тал нь таван тэрбум рублиэс доошгүй байгаа юм.

Манай улс зөвлөлтөөс өргөн хэрэглээний барааг мөн л дэлхийн зах зээлийн харьцангуй хямд үнээр худалдан авдгийг үгүйсгэж болохгүй. гэхдээ сүү-лийн жилүүдэд машин, тоног төхөө рөмж, сэлбэг хэрэгсэл, нефть бүтээгдэхүүний гадаад худалдааны үнэ ихээхэн өссөнөөс шалтгаалан Монголд нийлүүлдэг нийт барааны дүнгээр үзэхэд зөвлөлтийн гадаад худалдааны байгууллагуудын үнийн зөрүүгээр олсон ашиг зөвхөн сүүлийн 30 жилд бараг дөрвөн тэрбум рубльтэй тэнцэж байгаа тооцоо бий. ЭЗхтЗ-ийн хүрээнд машины үйлдвэрийн салбарын бүтээгдэхүүний үнэ тодорхой шалтгаанаар дэлхийн зах зээлийн үнээс дээгүүр тогтоогдож байсан нь ч бас өрийн хэмжээнд нөлөөлсөн.

ZGM DAILY2019.08.19, MONDAY ~ №138 (1190) 7The OFFICIAl GAzeTTe

MIK Holding JSc announces financial report

Mongolia’s GDP grows 7.3 percent in H1

The country’s economy extended8.6 percent yoy.

Top 20 index up 0.83 percent,to 19,995.21 points

Mongol Post JSc’s net profit totalled MNT 7.5 billion

Market cap stands at MNT 2,53 trillion.The share price of the company reached MNT 691.

zGM: HIGHLIGHTS

PoliticsMinister of Foreign Affairs Tsogtbaatar Damdin meets with outgoing Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Kazakh-stan to Mongolia Kalybek Koblandin in connection with the end of his tenure on August 16.

At the invitation of the Minister of Foreign Affairs of Mongolia, Under Secre-tary-General of the United Nations and Executive Sec-retary of the United Na-tions Economic and Social Commission for Asia and Pacific (ESCAP) Armida Salsiah Alisjahbana to pay an official visit to Mongolia on August 19-20.

EconomySales revenue of Darkhan Nekhii JSC decreases by 11 percent, to MNT 8.4 billion.

Top 20 index up 0.83 per-cent, to 19,995.21 points. MSE A index increases 0.92 percent, to 9,225.77 points. MSE B index falls 0.16 percent, to 7,905.69 points. Market cap stands at MNT 2,53 trillion.

sociEtyThe Russian-Mongolian joint military exercise Selenga-2019 kicks off at the Munkh Khet firing range in Mongolia.

Mongolian circus actor M.Myagmarsaikhan walks on a 65-meter long tightrope 25 meters above the ground across the Waterfall Ulaan Tsutgalan in Uvurkhangai province.

Total net assets of the company reached MNT 4 trillion.

Aminaa.UZGM

BoM predicted GDP growth at 6.9 percent in 2019

In the first half of 2019, by preliminary estimation of production approach, the GDP of Mongolia at 2010 constant price reached MNT 8.6 trillion, increased by MNT 590.5 billion or 7.3 percent compared to the same period of

the previous year. This increase was mainly due to increases in the industry, construction sector by MNT 230.7 billion, mining and quarrying sector by 211.0 billion, and service sector by MNT 248.2 billion.

The country’s economy expanded 8.6 percent year-on-year in the first quarter of this year, which was the strongest GDP growth rate since the third quarter of 2014 when the figure stood at 9.1 percent.

The World Bank has predicted that Mongolia’s economy would grow by 7.2 percent in 2019 and

6.9 percent in 2020, but the Bank of Mongolia (BoM) predicted GDP growth at 6.9 percent in 2019.

Total equilibrated revenue and grants of the General government budget amounted to MNT 6.0 trillion and total expenditure and net lending amounted to MNT 5.5 trillion, resulting a surplus of MNT 535.3 billion in the equilibrated balance.

Current account deficit reached USD 683.6 million, which was mainly due to USD 898.3 million deficit in services account and USD 754.8 million deficit in primary account.

In addition, CPI rose 4.8 percent from the end of the previous year due to increases in prices for food and non-alcoholic beverages group by 13.9 percent, meat and meat products by 38.7 percent and clothing, cloth and footwear each group by 4.0 percent in July 2019.

The Asian Development Bank predicted inflation at 8.5 percent in 2019. It also assumed growth in domestic demand as a result of increased expenditures and the depreciation of the MNT and fuel prices in the late half of 2018 as main indicators to the inflation rate.

Batsaikhan.S / ZGM©

COMMODITY MARKET

Bloomberg©

Brent crude (IcE)(one month to date)

64

58.64

VIII.11VIII.4VII.28VII.21

62

60

58

Bloomberg©

Gold Spot(one month to date)

58.64

1520

1480

1440

1500

1460

1420

VIII.11VIII.4VII.28VII.21

Bloomberg©

copper (comex)(one month to date)

275

270

265

260

255

259.50

VIII.11VIII.4VII.28VII.21

Bloomberg©

WTI crude Oil (Nymex)(one month to date)

54.87

58

56

54

52

VIII.11VIII.4VII.28VII.21

MSe-tier I listed MIK holding JSC presents the financial report for the first half of 2019.

Total net assets of the company reached MNT 4 trillion, net income of MNT 32.5 billion and operating expenses of MNT 27.0 billion resulted in net profit after tax of MNT 5.5 billion.

On February 14, 2019, the company traded “Uelun” bonds of 144 A/Reg S with an interest rate of 9.75 percent per annum on the international stock market through the Singapore Stock exchange. As a result, Mongolian Mortgage Corporation hFC llC became the third private equity trading company in Mongolia on the international market.

Total equity accounts for 5.3 percent, the total loan 79.4 percent and the new “Uelun” bond 19.9 percent of total assets.

In the first half of 2019, Mongol Post JSC earned sales revenue of MNT 307.9 million and a net profit of MNT 7.5 billion. The company decided to disburse MNT 468 million in 2019, up 27.4

percent from the previous year.The share price of the company

reached MNT 691.16, and the market capitalization stood at MNT 68.8 billion. The share price increased by 19.52 percent, and

the number of traded shares rose by 40.35 percent yoy.

During the reporting period, the company commenced the construction of the parcel separation center. Within the

framework of the development of domestic mail delivery services, the Center for Postal Service was set up and opened the State electronic Integration Center in 11 remote soums.

The company also established the new Ulaanbaatar and inter-logistics service centers and started preparatory to commence service delivery of freight between cities.

STOCK MARKET

STOCK MARKET

MIK Holding JSC announces first-half financial report

Mongol Post JSC’s net profit totalled MNT 7.5 billion

Mongolia’s economy grows 7.3% jn H1

өдрийн хэмнэл

8 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2018.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

ТВ ХөТөЛБөР

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 19Намрын тэргүүн хар бич сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй шар хулгана өдөрҮс засуулбал: Сайн нөхөртэй нөхөрлөнөнаран ургах, шингэх: 05.52-19.59Барилдлага: Рашааншүтэн барилдлага: Төрөн түгэхүйСуудал: Ус

Аргын тооллын наймдугаар сарын 19, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 19, Могойг хүлэгч одтой, шар хулгана өдөр. Өдрийн наран 05.52 цагт мандан, 19.59 цагт жаргана. Тухайн өдөр луу, бич жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн тамирыг сэргээх, лус тахих, хүүхэд үрчлэн авах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Улааны үйл, төлөг тавих, морь уралдах, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой.

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр

10.00 Хөгжлийн замаар “Жижиг дунд үйлдвэрлэл-1”

14.30 “Маамуу” хүүхдийн нэвтрүүлэг

19.25 Эрх зүйн хөтөч

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

21.00 MNB-энэ долоо хоногт

14.00 “Америкийг бүтээсэн эрхмүүд” нэвтрүүлэг

15.00 “Бизнесийн төв цэг” мэдээний хөтөлбөр

20.00 “Блумбергийн ярилцах цаг” нэвтрүүлэг

20.30 “Америкийг бүтээсэн автомашинууд” нэвтрүүлэг

21.00 “Мөнгөний урсгал” мэдээний хөтөлбөр

22.00 “Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

07.05 “Монголчууд XX зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

11.20 “Дэлхийн атлас” нэвтрүүлэг

16.10 “Хувь тавилангийн ээдрээ” ОАК 55-р анги

17.40 “Монкард” хүүхэлдэйн кино 34-р анги

20.50 “Дэлхийгээр аялагчид” нэвтрүүлэг

00.45 “Кино миний амьдрал” нэвтрүүлэг

06.00 “Сонсъё, Суръя, Дагая” /season-2/ 125-р анги

06.30 “Намрын халуун өдрүүд” МУСК

14.10 “Хайрлаж дурласан 10 жил” ХОАК 18-р анги

20.00 “Бүтэлгүй Севкат” ТОАК 116-р анги

22.00 “Сүүлчийн хатан” СОАК 26-р анги

23.30 “Шивэгчний өчил” ОАК /season-1/ 1-р анги

ЗГМ: СүДОКү

624153897

257369184

175986423

413528679

869741235

932614758

398472516

741835962

586297341

(өмнөх дугаарын хариу)

71

5

8

7

4

8

62

6

2

8

3

3 9

73

2

27

1

36

ФОТО АГШИН

ЗГМ: үГИйН СүЛжЭЭ

БоСооГоор:1. Монголын “маршийн хаан”, УГЗ хөгжмийн зохиолч2. Манай оронд элбэг байх, харцагын овгийн, улайд дуртай махчин шувуу3. Жижиг хүүхдэд

ээлтэй гэгдэх ногоон өнгөтэй гоёлын чулуу4. Алдарт эрдэмтэн Архимедийн “Дэлхийг эргүүлье, надад … өгөөч гэж нэхсэн зүйл5. Хадгалж нөөцөлсөн зүйл

6. Өвөрхангай аймгийн уран барилдаант арслан Самдан-жигмэдийн хоч9. Аливаа юманд тус дэм болох сайны хувь, хор хөнөөлгүй, сайн сайхан11. Цулс цайруулах

7. Найман хөллийн суудлын нэг8. Эцэг, эхийн ээж10. Хошин урлагийн ууган хамтлагийн нэг “... үе”12. Нарийхан урсгал ус

14. Хамгийн эртний багийн спорт тоглоом бөгөөд морь мал, заан, мотоцикл болон усанд тоглодог бөмбөгт тоглоом16. Ломбо17. Евразийн

улс төр, эдийн засаг, аюулгүй байдлын байгууллага (товчилсон нэр)18. Английн болон Их Британийн нийслэл19. МУ-ын анхны улсын баатар

өмнөх дугаарын хариу / 08.16

зориулалттай багаж13. Эртний Египетийн нарны бурхан15. Ашигт малтмалын нөөц бүхий газар17. Газарт зоосон мод

хөнДлөнГөөр:1. МУ-ын хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин, дархан мэргэн харваач4. Чингис хаан байлдан эзлэх үеэрээ ан хийж мориноосоо унаж бэртэн улмаар өөд болсон газар орон

УВС 21o

10o

ХОВД 22o

10o

ЗАВХАН 16o

8o

БАЯНХОНГОР 22o

13o

ГОВЬ-АЛТАЙ 16o

8o

ӨВӨРХАНГАЙ 19o

12o

АРХАНГАЙ 18o 10o

ХӨВСГӨЛ 17o

10o

БУЛГАН 18o

9o

ТӨВ 17o

9o

ДУНДГОВЬ 24o 14o

ӨМНӨГОВЬ 27o

18o

ГОВЬ-СҮМБЭР 21o

13o

ДОРНОГОВЬ27o

15o

СҮХБААТАР 23o 12o

ХЭНТИЙ 21o

11o

СЭЛЭНГЭ 17o

12o

ОРХОН 16o

9o

ДАРХАН-УУЛ 18o

12o

ДОРНОД 24o

12o

БАЯН-ӨЛГИЙ 19o

7o

цАГ АГААР

УЛААНБААТАР VIII.23 24o

10o7 м/с

5 м/с

Үүл багасна

VIII.20 16o

8o9 м/с

8 м/с

Үүлшинэ

VIII.19 18o

10o9 м/с

8 м/с

Бороотой Багавтар үүлтэй

VIII.21 19o

6o 7 м/с

5 м/с

7 м/с

5 м/с

Аянга цахилгаантай бороотой

VIII.22 22o

10o

C.Батсайхан / ЗГМ©Дугуй унах чадвараа хаа ч гайхуулна.

“надтай үлдээч” уянгын драмхаана: Улсын Драмын Эрдмийн Театрхэзээ: 2019.09.06 Тасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

XXX trap hip hop partyхаана: Төв цэнгэлдэх хүрээлэн хэзээ: 2019.08.30Тасалбарын үнэ: ^15-30 мянга

л.Мөрдоржийн 100 жилийн ойхаана: Улсын филармонихэзээ: 2019.09.20Тасалбарын үнэ: ^25 мянга

Игорь Моисеев бүжгэн жүжиг Хаана: Соёлын төв өргөө Хэзээ: 2019.09.03-04-ний 19.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^20, 30, 100 мянга

IFBB Pro Qualifier Mongolia Хаана: Corporate Convention CenterХэзээ: 2019.08.24Тасалбарын үнэ: ^20 мянга

Ideree's fresh nightхаана: UB Comedy clubхэзээ: 2019.08.20-ны 21.00 цагтТасалбарын үнэ: ^38500

ОНцЛОХ үЗВЭР

“Lion King” наймдугаар сарын 18-ны байдлаар 1,351,247,241 ам.долларын орлого олж, “Frozen”-ий дээд амжилтыг эвдсэн талаар Box Office Mojo цахим хуудас мэдээлжээ. Ийнхүү “Lion King” хүүхэлдэйн киноны шинэчилсэн хувилбар хамгийн өндөр орлоготой хүүхэлдэйн кино болж байна. Найруулагчаар нь жүжигчин, найруулагч Jon Favreau ажиллаж, харин дуу оруулагчдын багт жүжигчин Donald Glover, Seth Rogen, John Oliver нар ажилласан “Walt Disney” компанийн шинэхэн уран бүтээл яг одоо бүх кино театруудаар гарч байгаа юм. “Walt Disney” кино компанийн хамгийн алдартай бүтээл болох уг хүүхэлдэйн кино 1994 онд дэлгэцнээ анх гарч байсан түүхтэй. Тус бүтээлийн 25 жилийн ой энэ онд тохиож байна.

“Lion King” хамгийн өндөр орлоготой хүүхэлдэйн кино боллоо

1

8

14

18 19

15 16 17

9 10 11

2 3

12 13

4 5 6

ДАРИДАИ

Л

Р

Т

БАИ

ГОХ

Г

Л

М

ЕМБҮҮ

О

Д

С

АРД

МАД

ь

Ө

Х

Н

Л

А

Э

РЖУКОВ

АТИРААТ

ОДУРАН

О

О

О

Э

УБ - БЭЭЖИН 17.55 20.10БЭЭЖИН - УБ 21.10 23.40УБ - БЕРЛИН 11.05 13.35БЕРЛИН - УБ 14.55 04.30УБ-ТОКИО 07.45 13.40ТОКИО-УБ 14.40 19.15УБ - МОСКВА 07.30 09.10МОСКВА - УБ 20.35 07.50УБ - СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ - УБ 14.20 17.00УБ - ХОНКОНГ 06.25 10.55ХОНКОНГ - УБ 12.05 16.45

УБ-МОСКВА 13.50 14.28ЭРЭЭН-УБ 18.00 10.25УБ-БЭЭЖИН 07.15 14.04УБ-ХӨХХОТ 20.00 20.49ХӨХХОТ-УБ 22.50 11.15УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ - ЗАМыН ҮҮД 17.20 07.05ЗАМыН ҮҮД - УБ 17.35 08.55УБ - САйНШАНД 09.15 19.15САйНШАНД - УБ 20.25 07.01УБ - СҮХБААТАР 10.55 19.52СҮХБААТАР - УБ 06.30 15.35

Эдийн ЗасаГ9ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

үхэн үхтлээ өртэй хэвээр явах үйлтэйг цөөнх нь гадарладаг.

АНу-ын оюутны зээл авагчдыг бүлэглэн авч үзэх юм бол жилдээ холбооны өрийн ердөө нэг хувийг л барагдуулж байгааг Bloomberg Businessweek-ийн шинэ анализ-шинжилгээний баргар тооцоо харуулж байна. Өөрөөр тайлбарлавал АНу-д нийтлэг, оюутны 30 мянган ам.долларын зээлийг

АнУ 50, 100 жилийн хугацаат бонд гаргахаар эргэцүүлж байна

Энэтхэг үйлдвэрлэгч автомашины зай хураагуур солих хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ

Алекс ХаррисАНУ-ын 30 жилийн хугацаат өрийн бичгийн өгөөж-хүү энэ долоо хоногт үнэмлэхүй буурсан. Үүнтэй уялдан засгийн газар бүр илүү урт хугацаа бүхий үнэт цаас гаргах асуудлыг эргэцүүлж эхэллээ. Засгийн газар одоогийн үнэмлэхүй хугацаа болох 30 жилээс хавьгүй урт буюу 50, 100 жилийн хугацаатай бонд гаргах тохиолдолд хөрөнгө оруулагчдын хандлага ямар байх эсэхийг тандах гэж байгааг АНУ-ын Сангийн яам баасан гарагт мэдэгдлээ.

Анинда УпадьяБайгаль орчинд хал багатай шатахуун ашигладаг ирээдүйн төлөө зүтгэж буй Энэтхэгийн Hindustan Petroleum Corp цахилгаан хөдөлгүүрт хоёр, гурван дугуйт тээврийн хэрэгслийн зай хураагуурыг солих туршилтын хөтөлбөр арванхоёрдугаар сараас хэрэгжүүлэхээр шийдлээ. Уг санаачилга нь Hindustan Petroleium Corp илүү цэвэр эрчим хүчний эх сурвалжид эрчимтэй шилжиж буй тээврийн хэрэгслийн зах зээлд байр сууриа бататгах алхам хэмээн шинжээчид үзэж байна.

Америк оюутан өнөөгийн эрчээрээ 100 жилийн дараа л өргүй болно

> 10 > 11

Жилийн 74 мянга хүртэл ам.долларын төлбөртэй дунд сургууль нь дэлхийн шилдэг их сургуульд элсэх замыг тавьж өгнө.

Олон улсын байгуул лагын шахалтаар эдийн засгийн эрүүл тогтолцоо бэхжих эх суурийг тавилаа.

Азийн элитийн хүүхдүүд хар багаасаа гэрээсээ холдож байна

Санхүүгийн хяналт авлигын мөнгийг хөдөлгөхгүй

◄1 орон сууц худалдаж авах,

гурван настай хүүгийнхээ ирээдүйн боловсролд зориулж мөнгө хураахыг хэдийн мартсан. “ийм юм бодож ч зүрхэлдэггүй” хэмээн жон ярьж байна. Америкийн насанд хүрсэн залуу үеийнхэн оюутны зээлээ төлөх хугацаа сунаж гүйцсэн нь хэнд ч нууц биш. гэхдээ өрнөөсөө салах явц арай дэндүү удаан, зарим нь

Жон, Вики хоёр

Остин дахь гэрийнхээ

гадаа.

$1.6

1.4

1.2

1.0

0.8

0.6

0.4

2006 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 2018

Эргүүлэн төлөх хугацаа хэтэрсэн АнУ-ын оюутны зээл (их наяд ам.доллар)

Federal Reserve©

SoftBank ажилтнууддаа 20 тэрбум ам.доллар хүртэл зээл олгоноХэйли Уоллер

технологийн старт-апуудад хөрөнгө оруулах 100 тэрбум ам.долларын санг амжилттай байгуулсан SoftBank Group Corp хоёр дахь венчур капиталын сангийнх нь хувьцааг худалдан авах ажилтнууддаа 20 тэрбум ам.доллар зээлэхээр төлөвлөж байгааг Wall Street Journal уламжлав.

хоёр дахь Vision сан 108 тэрбум а м . д о л л а р ы н х ө р ө н г ө т ө в л ө р ү ү л эх зорилго тавиад байгааг Soft-Bank өмнөхөн нь мэдэгдсэн. Шинэ санд Ap-ple Inc, Micro-soft Corp, Foxconn Technology Group, Казахстаны төрийн хөрөнгө оруула лтын сангаас мөн мөнгө орж ирнэ гэдгийг захирал ажилтнууддаа тайлбарлажээ.

японы санхүүгийн институцууд ч Масаёши Соны шинэ санг дэмжихээр ш и й д с э н . тэдний д ол о о

нь хэ-д и й н

ха рил-ц а н

о й л -г о л ц о х

с а н а м ж бичигт

гарын үсэг зураад байна. SoftBank-ийг үндэслэгч,

гүйцэтгэх захирал Масаёши Сонд ажилтнуудаас оруулах

хөрөнгө оруулалтын тал нь оногдож болзошгүйг

Wall Street Journal нэр ээ дурдахын зөвшөөрөөгүй эх сурвалжаас эш татан мэдээллээ. Сан байгуулахад з о р и у л а н

ажилтнууддаа зээл олгох гэж буй талаар

лавлагаа хүсэхэд Soft-Bank-ийн хэвлэлийн

төлөөлөгч Эмили Клаффи хариу

өгсөнгүй.

Bloomberg-ийн тэрбумтны жагсаалтаас үзвэл, нийт 16.9 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй Сон нь япондоо хоёрдугаарт ордог баян эрхэм юм. Шинээр байгуулах гэж буй санд 38 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулахаа SoftBank урьд нь зарласан.

Vision сангаас стартапуудад оруулсан хөрөнгө оруулалтын ачаар SoftBank-ийн орлого нэгдүгээр улиралд шинжээчдийн таамаг тооцооноос хавьгүй их гарсан. үүнийг японы технологийн компани энэ сарын эхээр мэдэгдсэн юм. SoftBank нь зургадугаар сард хувьцаагаа нээлттэй арилжсан Slack Technologies Inc, зочид буудлын OYO Rooms сүлжээ, хүнс хүргэх программ хангамж хөгжүүлэгч DoorDash Inc зэрэг стартапуудад хөрөнгө оруулсан. гэхдээ SoftBank-ийн ашиг Uber Technologies Inc-ийг оролцуулаад холдингсийнх нь буурсан үнэлгээг нөхөж таарч байгаа юм.

төгсөгч жилдээ дөнгөж 300-хан ам.доллараар барагдуулж буй хэрэг юм. ийм нөхцөлд Засгийн газарт өрөө эргүүлэн төлөх хугацаа санаанд багтамгүй буюу бүтэн нэг зуун болж таарна.

олон зээлдэгч, ялангуяа цалин нь өсөж буй хүмүүс өрөө шуурхай барагдуулдаг нь мэдээж. Нөгөө талд нь цалин бага, зээлээ барагдуулахад бэрхшээлтэй Вики уилсон

шиг хүмүүс ихэссээр. байдал хэвээр үргэлжилбэл тусгай хөтөлбөрийн дагуу 25 жил, магадгүй үүнээс ч богино хугацаа өнгөрсний дараа өрийг нь өршөөхөөс аргагүй.

Засгийн газрын болон үнэл-гээний DBRS Inc фирмийн статистикт тулгуурлаж дээрх дүг нэлтийг гаргасан Bloomberg нь тооцоогоо АНу-ын боловсролын яам, оюутны зээлийн судалгаа хийдэг эдийн засагч нар, төрийн байгууллагын хуучин ажилтнуудынхтай харьцуулж шалгажээ. тооцоо зөв хэмээн бүгд санал нийлж байна.

“ихээр өсөж буй сургалтын зээл оюутан сурагч, татвар төлөгчдөд ноцтой үршиг тарьж болзошгүйд сэтгэл түгшиж байгаа”-гаа боловсролын сайд бетси ДеВос илэрхийлснийг түүний хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга Элизабет хилл уламжлав. яам үйлчилгээгээ сайжруулж, зээл эргүүлэн төлөх журмыг хялбарчилж байгаа ч хямралт нөхцөлийг бие даан шийдвэрлэх аргагүйдээ тулсныг сайд тайлбарлажээ.

хэдийн 1.6 их наяд ам.долларт хүрчихсэн оюутны их хэмжээний өр зээл бараг тэр чигээрээ хол бооны Засгийн газарт ха маарч байгаа нь бодлого тодор хойлогчдыг сандаргаж байна.

Вермонтоос бие дааж сон гогд сон сенатч берни Сандерс, Масачусетсын Ардчилсан намаас дэвш сэн сенатч Элизабет уоррен хоёр оюутны өрийг бүхэлд нь тэглэх саналтай байгаа юм.

10 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

Эдийн засаг

Огноо: 2019 оны 08 дугаар сарын 19-ний өдөр

Тендер шалгаруулалтын нэр: Авто замчдын гудамжнаас Монполимет комплекс орон сууц хүртэлх авто зам /Улаанбаатар, Сүхбаатар дүүрэг, 1 дүгээр хороо/Тендер шалгаруулалтын дугаар: нхААГ-19/070

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Авто замчдын гудамжнаас Монполимет комплекс орон сууц хүртэлх авто зам /Улаанбаатар, Сүхбаатар дүүрэг, 1 дүгээр хороо/-ыг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж цахим тендерийн баримт бичиг болон холбогдох материалыг татаж авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө тендерт оролцох хураамж болох 50 000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жил буюу 2017, 2018 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 50 хувиас багагүй байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байх.

Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил буюу 2017, 2018 оны аль нэг жилд тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлыг доод тал нь нэг удаа үндсэн гүйцэтгэгчээр ажилласан байна.

Авто зам угсралтын ажил гүйцэтгэх байгууллага нь:Зам тээврийн яамнаас олгодог:Хатуу хучилттай зам барих болон түүнээс дээшБарилга Хот, байгуулалтын яамнаас олгодог:Хуучин бол:2.2.4. Дулааны болон усан хангамжийн гол (магистраль) шугам сүлжээ, түүний тоног төхөөрөмжийн угсралт болон түүнээс дээш эсвэлШинэ бол:БА-3.4 Дулааны гол (магистраль) шугам сүлжээ, түүний тоног төхөөрөмжийн угсралт болон түүнээс дээшЭрчим хүчний яамнаас олгодог:0,4-10кВ- ын цахилгаан дамжуулах шугам, дэд станцын угсралт, засвар, түүний туршилт тохируулга, дагалдах ажил үйлчилгээ.Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны: Б ангилал 5Харилцаа холбооны сүлжээ дэд бүтцийн суурьлуулалт засвар үйлчилгээ эрхлэх зөвшөөрөл Үүнд:Гадна холбооны кабель, шугамын угсралт, засварлалт.Тендерийн хамт 5,500,000 /таван сая таван зуун мянга) төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.Тендерийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 15 цаг 00 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 15 цаг 30 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын тендерийн нээлтийн 1012 тоот өрөөнд нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газар, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж,

нийслэлийн Засаг захиргааны IV байр, 10 давхартхолбоо барих утасны дугаар: 75757810

цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕнДЕрИЙн УрИлГА ТЕнДЕрИЙн УрИлГАОгноо: 2019 оны 08 дугаар сарын 19

Тендер шалгаруулалтын нэр: “Агаарын хөлгийн шингэний хөтлүүр шалгах багаж” нийлүүлэх Тендер шалгаруулалтын дугаар: МИАТ/201901071

МИАТ ХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: “Агаарын хөлгийн шингэний хөтлүүр шалгах багаж” нийлүүлэх нийлүүлэх тухай тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул http://www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 төгрөг, төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх шаардлагатай. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил (2017, 2018 он) гэрээний хуулбар, гэрээ дүгнэсэн актБорлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн дүнгээс 100% -аас багагүй (2017он, 2018он)Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 60%-аа багагүй байнаТендерийн хамт 15,160,000 төгрөг (Арван таван сая нэг зуун жаран мянга)-ийн дүнтэй тэнцэх тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 19-ний өдрийн 09.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 19-ний өдрийн 09.10 цагт нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэйДотоодны давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТөхКхан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТөхК-ийн төв байр

хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

ТЕнДЕрИЙн УрИлГАОгноо: 2019 оны 08 дугаар сарын 19

Тендер шалгаруулалтын нэр: “Агаарын хөлгийн халаалгч” нийлүүлэх Тендер шалгаруулалтын дугаар: МИАТ/201901073

МИАТ ХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: “Агаарын хөлгийн халаалгч” нийлүүлэх нийлүүлэх тухай тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул http://www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 төгрөг, төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх шаардлагатай. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил /2017, 2018 он/ гэрээний хуулбар, гэрээ дүгнэсэн актБорлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн дүнгээс 100% -аас багагүй /2017он, 2018он/Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 60%-аа багагүй байнаТендерийн хамт 5,170,000 төгрөг /таван сая нэг зуун далан мянган/- ийн дүнтэй тэнцэх тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 19-ний өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 19-ний өдрийн 10.10 цагт нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэйДотоодны давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТөхКхан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТөхК-ийн төв байр

хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

жасмин Тэнгэрээс нь 13 мянган кило-

метрийн алсад, өрнөд Масса чу-сет сын толгод дунд байрлах сур-гуульд суралцуулахаар аав ээж нь түүнийг явуулах үед Филипп Цү-Эй ердөө 12 настай байсан юм. “бөөн айдас” хэмээн өдгөө 23-тай Цү-Эй дурсав. “Цаазлах ялаар шийтгүүлсэн аятай л юм болсон. хоног тоолоод л.”

гэхдээ Дирфилд дэх иглбрук хөвгүүдийн сургуульд суралцах нь түүний “үүрэг” гэдгийг хүү ойлгоно. тайваниас ирсэн Цү-Эйгийн хувьд их сургуульд элсэх эхний алхам болж буй дунд сургуулийг ах нь бас дүүргэжээ. АНу-ын их сургуулиудыг үр хүүхдийнхээ ирээдүйг баталгаажуулах алтан тасалбар гэж үздэг Азийн баян

чинээлэг айл өрх өрсөлдөөнд хар багаас нь бэлтгэх нь ихэслээ. ялангуяа бНхАу-аас улам олон хүүхэд Номхон далайн нөгөө эрэг дэх дотуур байртай хувийн хаалттай сургуулиудад ирж байна. Сургалтын жилийн төлбөр нь 74 мянган ам.доллар хүрдэг ийм цөөхөн тусгай дунд сургуулиуд нь дэлхийн хамгийн нэр хүндтэй их сургуулиудад элсэн суралцах замыг засаж өгнө.

баян чинээлэг айлуудын хувьд “хүүхдээ тусгай дунд сургуульд сургах нь том давуу тал болдог”-ийг Нью-йоркт төвтэй, боловсролын консалтингийн Dunbar Consultants фирмийн захирал рик Дисксон тайлбарлав.

Энэхүү явцуу зах зээлийн хэмжээг бүрэн тооцоолох

нь түвэгтэй. Массачусетсын Саусборо-д төвтэй Фэйн дунд сургуулийн (Fay School) ахлах ангид (7-8-р анги) сурал-цахаар өргөдөл гаргасан гадаа-дынхны тоо сүүлийн жилүүдэд тогтвортой өссөөр байгаа бол АНу-ын дотоодоос элсэгчийн тоо харьцангуй жигд хэвээ-рээ. Дирфилдийн бементийн сургуульд суралцагчдын тоон өсөлт мөн адил харьцаатайг тус сургуулийн захирал Крис уилсон ярьж байна. иглбрүк сургуулийн хувьд хятадаас цутгах урсгал асар ихэссэний улмаас англи хэлний мэдлэ-гийн түвшин тогтоох хөтөл-бөр хэрэгжүүлж, бНхАу-аас элсэх өргөдөл гаргагчийг шиг-шин шалгаруулахаас аргагүй болсныг элсэлт хариуц сан

захирал Кристофер лофтус тодорхой тоо дурдалгүйгээр тайлбарлав.

Энэ жил 21 настай жон рао бол ийм замаар анхлан замнагсдын нэг. рао-г 13 нас хүрэх үед хя-тадын хахир хатуу, шалгалтад суурилдаг боловсролын тогтол-цоо хүүд нь зохихгүй гэж үзсэн технологийн компанийн захи-рал эцэг нь хилийн чанадаас сургууль хайжээ. хүүхдээ хар багаас нь дэлхийн нөгөө хагас руу сургуульд явуулах нь арваад хан жилийн өмнө хятадад ховор үзэгдэл байлаа. харин Масса чусетсын Марлборо дахь хиллсайд сургуульд суралцах нь раод татгалзах аргагүй сайхан боломж шиг санагджээ.

Шэньжэнь дэх дунд сургуульд “сайн сурч байсан ч дуртай

олон юмаа хийх боломж бай-гаа гүй”-г тайлбарласан рао Коннектикутын Симсбери дэх Вестминстерийн сургууль төгсөөд өдгөө Массачусетсын технологийн их Сургуульд суралцаж байна.

АНу-ын хувийн дунд сур-гуульд суралцагч гадаадынхны дий лэнх нь зүүн Азийн орнуу-дын сурагчид. гэхдээ энэ өсөлт үндсэндээ бНхАу, Өмнөд Солонгосын сурагчдаас үүдэл тэй. бНхАу-д эдийн зас-гийн өсөлт саарсан 2018 онд хүртэл АНу дахь олон улсын дунд сургуулиудын гадаад оюутны 37 хувийг хятадууд бүрдүүлж байсныг олон улсын боловсролын хүрээлэнгийн үзүүлэнгээс харж болно.

Нэр хүндтэй их сургуулиудтай

холбоо бүхий, суралцах таатай нөхцөл бүрдүүлсэн ийм дунд сургуулиуд нь гадаадын сурагчдад төрөлх эх оронд нь байдгаас илүү уян хатан орчин болж өгдөг. үүний зэрэгцээ суралцах хугацаа нь АНу-ын соёлд эрт идээших нэг нөхцөл болдог. гэхдээ хар багаасаа орон гэрээ орхино гэдэг амар зүйл биш. Цү-Эй маш удаан хугацаанд гэрээ санаж, харих юмсан гэж мөрөөддөг байснаа дурссан юм. “тайвань болон Азийн бусад улсын ухаалаг, ухаантай хүүхдүүдийг илүү боломж бололцоо гэсэн бодолд хөтлөгдөн яагаад заавал энд авчрах ёстой юм бол гэж надад хааяа бодогддог. Азидаа байхад болохгүй юу байна?” хэмээн Цү-Эй өгүүлсэн юм.

Азийн элитийн

хүүхдүүд хар багаасаа

гэрээсээ холдож

байна

тогтолцоо бэхжих эх суурийг тавилаа. Нэг, хоёр сонгуулийн дараа гэхэд авлига авсан этгээд мөнгөө хөдөлгөж, хэрэглэж ч чадахгүй, нуун дарагдуулах газраа хайж, шаазгай зүү олдгийн үлгэрээр төгсөх цаг ирэх нь.

Манай улс 2013 онд саарал жагсаал тад ороод Мөнгө угаах терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хууль баталж, эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн

2019.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

Эдийн засаг

11ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

ЗГМ ТОВЧХОН» ТАТвАр

982.9Тэрбум төгрөг. Энэ оны эхний долоон сарын байдлаар татвар 982.9 тэрбум төгрөгөөр өссөн үзүүлэлттэй гарлаа. Үүнд орлогын албан татвар 357.9 тэрбум төгрөгөөр, нийгмийн даатгалын орлого 238.9 тэрбум төгрөгөөр, НӨАТ 143.4 тэрбум төгрөгөөр өссөн нь нөлөөлжээ.

» өСөлТ

91.3 Тэрбум төгрөг. Онцгой албан татвар өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 91.3 тэрбум төгрөгөөр өссөн нь татварын нийт өсөлтийн 9.3 хувийг эзэлж байна.

» ноГДол АшИГ

468Сая төгрөг. Монгол шуудан ХК 468 сая төгрөгийн ногдол ашиг хуваарилах шийдвэр гаргасан нь өнгөрсөн жилийн үзүүлэлтээс 27.4 хувиар өссөн байна.

» орлоГо

15.6Хувь. Нийтийн хоолны салбарын орлого энэ оны эхний хагас жилд 217.3 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 29.3 тэрбум төгрөгөөр буюу 15.6 хувиар өсжээ.

хУвЬцАА

6 ХК. Хөрөнгийн биржээр 24 хувьцаат компанийн хувьцаа арилжаалснаас есийнх нь ханш өсөж, мөн есөн компанийнх буурсан бол зургаан ХК-ийн ханш тогтвортой байлаа.

АНУ-ын доллар 2,672.87

Евро 2,962.61

Японы иен 25.18

ОХУ-ын рубль 40.47

БНХАУ-ын юань 379.38

БНСУ-ын вон 2.21

ВАЛЮТыН ХАНШ

Монголбанкны дэргэдэх Сан-хүүгийн мэдээллийн алба, улсын бүртгэлийн газар, Цагдаагийн ерөнхий газар, татварын ерөнхий газар гээд ав лигыг илрүүлэх механизм бүрэн утгаараа ажиллаж эхэллээ.

ингэж ажил үүргийн хуваарь, хяналт тодорхой болон жигдэрч ирсэн тогтолцоог цааш улам бататгахын тулд олон улсын байгууллагын хараа хяналт хэсэг-тээ л шаардлагатай. тэд зөвхөн үүрэг хүлээсэн мэргэжлийн байгууллагуудын үгээр хяналтаа хязгаарлахгүй. Монголд өрнөж буй үйл явц, дэлгэж гаргасан авлигын хэргийн баримт, шалгах ажиллагааны үр дүн, шүүх хэрхэн шийдсэн талаар өөр өөр эх сурвалжаас мэдээлэл цуг-луулна. Авсрталид тайлангаа хамгаа лахаар очсон манай улсын санхүү, хууль хяналтын байгуул -лагын төлөөллөөс бүрдсэн хамтын ажиллагааны зөвлө-лийн багийн бэлдсэн илтгэл бол Монголд мөнгө угаах, тер-рориз мыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх, нийгмийн шударга бус байдал, авлигын индекст нөлөө-лөх үзүүлэлтийн зөвхөн нэг тал нь гэдгийг тэд андахгүй. Дэл-хийтэй хөл нийлүүлэн, эдийн засгийн харилцаанд саадгүй орох нөхцөлийг бүрдүүлэх, өсөж буй үзүүлэлтээ хамгаалах, хямралаас зайлсхийх зэрэг бодлого шийд-вэрүүдийн үндсэн суурь нь санхүүгийн цэвэр тогтолцоо гэд гийг улстөрчид ухаарах цаг зайлшгүй иржээ.

Олон улсын бай гуул-лагын шахалтаар эдийн засгийн эрүүл тогтолцоо бэхжих эх суурийг тавилаа

үндэслэлээр жагсаалтаас гарсан. ингээд уг хуульдаа суурилан, дээрх дүрэм журмаа баталж, ажлаа гүйцэтгэсэн бол 2017 онд эрчимтэй хяналтад орохгүй байх боломж байв. гэвч 2016 оны сонгуулийн дараа харилцан үнэлгээний тайланд ажиллаж байсан байгуул-лагуу дын боловсон хүчин солиг-дож, шинээр томилогдогсод ойлгож, жигдэртлээ хугацаа алдсан. үүний зэрэгцээ гишүүд сон гуульд зүтгэсний “шагнал” болгож жижиг тендер хүртээх, албан тушаалын наймаа хийхэд гол тээг болох хууль, жур муудыг батлахыг хүссэнгүй. улайм цайм эсэргүүцээгүй ч дараад чимээгүйхэн байлгахыг чухал-чилж байв.

харин одоо хуулийг дагасан гүйцэтгэх журмууд хэрэгжиж, Санхүүгийн зохицуулах хороо,

◄1харин сэжигтэй гүйлгээг

илрүүлэх, улс төрд нөлөө бүхий этгээдийг таних, харилцагчаа судлах зэрэг санхүүгийн мэргэжилтнүүдэд зайлшгүй байх ёстой чадварыг суулгах сургалт зэрэг хугацаа шаардсан ажлын үр дүн хараахан гараагүй байна. Мөнгө угаах гэдэг нь зөвхөн зэвсгийн наймаа, хар тамхи, хүн худалдаалахтай тэмцэх асуудал биш, алсуураа авлигыг хумьж гарах гарцгүй болгодог.

Сүүлийн нэг жилд Мөнгө угаах терроризмыг сан хүүжүү-лэхтэй тэмцэх /МутСт/ тухай хуулийн дагалдах жур муу дыг боловсруулж, хяналт сайжруулсны дүнд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарч эхэлсэн. Өмнө нь хэдэн тэрбум төгрөг банкинд нууц гэрээ байгуулаад хадгалуулж болдог байсан бол одоо үгүй. Нэргүй данс ашиглахыг хориглосон. Дурын байгууллагадаа хувь нийлүүлэгчээр ороод мөнгөө эргэлдүүлчихдэг байсан нь одоо бүртгэл, хяналтын нарийн шүүлтүүрээр орж, мөнгөнийхөө эх үүсвэрийг заавал нотлох хэрэгтэй болсон. олон тэрбумын байр зоригтой авч, үнэтэй цаг, машинаар гангардаг төрийн албан хаагчдын талаар нэг хэсэг шагшраад намддаг байсан нь өнгөрсөн. хяналт тавих санхүүгийн байгууллагаас эхлээд сэжигтэй хөдөлгөөнийг хууль хяналтынханд шал гуулахаар өгөх үүрэг бүхий газар бүрэн механизмаараа ажиллаж байна.

Энэ бол зөвхөн олон улсад МутСт үйл ажиллагаа сайн гэж харагдах гэсэн чармайлт биш. Саарал жагсаалтаас зугтаж, эдийн засгаа боомилуулахаас сэргийлэх эдгээр алхмын үр дүнд алсдаа нийгэм цэвэршиж, авлига багасна. Эдийн засгийн залилан, луйврын гэмт хэргийн тоо буурна. Авлига болон санхүүгийн гэмт хэрэг үйлдэж олж авсан мөнгөө хадгалах, эргэлтэд оруулах аргагүй болно. Авснаас илүү

шингээх нь хэцүү болж, түүнд толгойгоо гашилгана.

тухайлбал, улстөрчид мэдээ-лэлд ойр давуу талаа ашиглан, жДүхС болон бусад сангаар дамжуулж төрийн мөнгийг завших боломжийг хумьсаар байна. жДү-ийн төсөл шалгаруулалт нээлттэй болж, өнөөдөр 21 ААН, 38 иргэний нийт 3.7 тэрбум төгрөгийн төсөл шалгарч, эцсийн шатны хуралд орохоор зэхэж байна. Өмнө нь жДүхС-аас зээл авсан уих-ын гишүүд болон тус сангийн удирдлагуудтай хамаарал бүхий этгээдтэй холбоотой 82 иргэн, ААН-д хөнгөлөлттэй зээл олгосон асуудлыг Атг, бусад 134 зээлийн асуудлыг цагдаагийн газарт шалгаж байгаа тоог уЕП-ын орлогч мэдээлсэн. Сангаас бага хүүтэй зээл аваад ббСб-аараа дамжуулан иргэдэд хүүлдэг байсан гэх хэргүүдийг шалгахад цаг хугацаа их шаардлагатайг тэрбээр онцолсон.

ббСб-д зээлийн мөнгөөр хувь нийлүүлэхийг хуулиар хориглодог. гэтэл авсан зээлээ хэд хувиргаж, эргэлдүүлээд, хуулийн хоригоос бултуулж, зүсийг нь өөрчлөөд ббСб-даа оруулсан байсан ч санхүүгийн хяналтын байгууллага “чеклээд” л өнгөрдөг байв. харин одоо тэрхүү мөнгөний эх үүсвэр, хөдөлгөөн бүрийг судалж, мэдээлэх үүрэг хүлээдэг болсонд гол ач холбогдол оршиж байна.

Энэ мэтчилэн олон улсын байгууллагын шахалтаар Монгол улсад эдийн засгийн эрүүл

ХөРөНГИйН ЗАХ ЗЭЭЛ

ХөДөө Аж АХУй

“МИК холдинг” ХК 5.5 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллалаа

Хөвсгөлд үр тарианы болц хэвийн байна

Монголын хөрөнгийн биржийн нэгдүгээр ангилалд бүртгэлтэй "МиК холдинг" хК татварын дараах цэвэр ашиг нь 5.5 тэрбум төг рөгт хүрсэн тухай 2019 оны эхний хагас жилийн санхүү, үйл ажиллагааны тайландаа тусгажээ. Энэ нь Монгол улсын энэ оны эхний долоон сарын байдлаар тат варт цуглуулсан мөнгөтэй тэнцэхүйц хэмжээний дүн юм. тус компанийн нийт хөрөнгийн хэмжээ дөрвөн их наяд төгрөг хүрч, 32.5 тэрбум төгрөгийн цэвэр хүүгийн орлого, 27 тэрбум

төг рөгийн зардалтай ажилласан байна. түүнчлэн “МиК оССК” ххК нь Сингапурын хөрөнгийн биржээр дамжуулан олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр 300 сая ам.долларын үнийн дүн бүхий “Өэлүн” бондыг амжилттай арил-жаалсан.

тайланд тусгаснаар “МиК хол-динг”-ийн өөрийн хөрөнгийн хэм-жээ нийт хөрөнгийн 5.3 хувь, нийт зээлийн хөрөнгийн хэмжээ 79.4 хувь бол шинээр гаргасан “Өэлүн” бондын хэмжээ 19.9 ху вийг тус тус бүрдүүлж байгаа аж.

Монгол улсын хөдөө аж ахуйн түшиц бүс болох хөвсгөл аймаг энэ онд 21.5 мянган га талбайд тариа-лалт хийсэн. үүнээс 16.7 мянган га талбайд үр тариа тарьсан байна. одоогоор үр тариа болон хүнсний ногооны ургац хэвийн үргэл жилж байна. ялангуяа, үр тариа сүүн болцын шатандаа буйг тариа-ланчид хэллээ. Аж ахуйн нэг жүүд тариа хураалтын бэлтгэлээ базааж

эхэлсэн. Мөн төмс, хүнсний но гоог түүвэрлэн хурааж байгаа аж.

түүнчлэн 2019 оны эхний байдлаар аймгийн хэмжээнд нийт 5.7 сая толгой мал тоолуулсан бөгөөд 1.8 сая төл бойжиж байгаа аж. Энэ өдрүүдэд хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн дэд сайд ж.Сауле хөвсгөл аймгийн хүнс, хөдөө аж ахуйн газар, Мал эмнэлгийн газарт ажиллалаа.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Хэдэн жилийн дараа гэхэд авлига авсан этгээд мөнгөө хөдөлгөж, хэрэглэж ч чадахгүй, нуун дарагдуулах газраа хайж, шаазгай зүү олдогийн үлгэрээр төгсөх цаг ирэх нь.

Авлигаар олсон мөнгөө хадгалах, эргэлтэд оруулах

аргагүй болно

Санхүүгийн хяналт авлигын мөнгийг хөдөлгөхгүй

1. “Эрдэнэс Монгол” ХХК нь “Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний ордын нөөцийн тайлангийн үнэлгээ, олон улсын стандартад нийцүүлэх хайгуулын ажлын төлөвлөгөө боловсруулах” зөвлөх үйлчилгээг хэрэгжүүлэх зорилгоор зөвлөх үйлчилгээний гэрээ байгуулах гэж байгаа тул зөвлөхийн үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй этгээдийг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна.

2. Энэхүү зөвлөх үйлчилгээ нь Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний ордын Шинэ-Усны хэсгийн нөөцийг олон улсын нөөц, баялгийн ангилалд нийцүүлэх ажлын хүрээнд “Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний ордын нөөцийн тайлангийн үнэлгээ, олон улсын стандартад нийцүүлэх хайгуулын ажлын төлөвлөгөө боловсруулах” болно.

3. Мэдүүлгээ ирүүлж буй зөвлөх нь

• Аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар

• 2017, 2018 онд хийж гүйцэтгэсэн ижил төстэй үйлчилгээний жагсаалт

• Өргүй тухай Нийгмийн даатгалын тодорхойлолт

• Зөвлөх хуулийн этгээдийн 2017, 2018 оны санхүүгийн чадавхын мэдээлэл, санхүүгийн тайлангийн аудитаар баталгаажуулсан дүгнэлт

• Монгол Улсын хуулийн дагуу татвар, хураамж, төлбөрөө бүрэн төлсөн байна. Татварын ерөнхий газрын www.e-tax.mta.mn сайтыг

ашиглан цахим тодорхойлолт /Хэвлэмэл хуудсын доод хэсэгт байрлах тоо, тэмдэгт орсон 36 оронтой нууц дугаарыг гаргацтай байхаар ирүүлнэ./

• Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх болон шүүхийн төрөлжсөн архивын лавлагаа

• Компанийн боловсон хүчний мэдээлэл

Чадварыг нэмэгдүүлж сайжруулах зорилгоор зөвлөхүүд түншлэлийн хэлбэрээр оролцох боломжтой эсэх. Зөвшөөрөхгүй

Сонирхсон этгээд нэмэлт мэдээллийг 2019 оны 08 дугаар сарын 27-ны өдрийн 17 цаг 30 минут хооронд авч болох бөгөөд мэдүүлгээ Цахим худалдан авах ажиллагааны систем (www.tender.gov.mn) хаягаар өөрийн ААН-ийн хувийн нууцлалын кодыг ашиглан нэвтэрч цахим хэлбэр (pdf)-ээр 2019 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн 14 цаг 00 минутын дотор ирүүлнэ. Цахим систем ашиглан илгээх нийт файлын хэмжээ 100 Mb, нэг файлын хэмжээ 15 Mb байна.

хаяг: Монгол улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг 1-р хороо,

Чингисийн өргөн чөлөө-15, Моннис Тауэр 14 давхар

Утас: +976 75553399-215, “Эрдэнэс Монгол” ххК-ийн

мэргэжилтэн З.Санчир

Зөвлөх ҮЙлЧИлГЭЭнИЙ ТУхАЙ ЗАрлАл

СЗХ©

0 0.5 1 1.5 2 2.5

2.5

3.0

2.0

2.4

3.5

3 3.5

Үнэт цаас

Даатгал

ББСБ

ХЗХ

ҮХХЗ

Банкнаас бусад санхүүгийн салбар дахь мөнгө угаах терроризмыг санхүүжүүлэх эрсдэлийн үнэлгээ (5 оноо)

Үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын 103 компани хамрагдаж, эсдэлийн дундаж 66.2 хувь буюу 3.3 оноо авсан нь хамгийн өндөр үзүүлэлт болов.

7.3%

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ДоТооДын нИЙТ БҮТЭЭГДЭхҮҮн (ДнБ)

12 ЗАСгийН гАЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2018.08.19, ДАВАА ~ №138 (1190)

Эдийн засаг

SHANgHAI COMPOSITE

HANg SENg KOSPIS&P 500 TOPIxDOw JONES FTSE 100 NIKKEI 225

1.20% 1.44% 0.71% 0.06% 0.09% 0.29% 0.94%0.58%

Өдөр 0.43% Сар ЖилӨдөр 0.33% Сар Жил

ЗАХ ЗЭЭЛИйН ГОЛ үЗүүЛЭЛТ:

Өдөр 0.33% Сар Жил

АПУ ХК

580585590

575VII/1 VII/1 VII/1 VII/1VII/16 VII/16 VII/16 VII/16VIII/16 VIII/16 VIII/16 VIII/16

ГОВЬ ХК

Өдөр 0.63% Сар Жил

МОНГОЛ ШУУДАН ХК

340350

330

650630610

Сүү ХК

202

204

200

ДНБ-ий өсөлтөд үйлчилгээний салбар онцгой үүрэгтэй болж эхэллээ

Манай улсын эдийн засгийн өсөлтийг жил болгон Азийн хөгжлийн банк болон Дэлхийн банк урьдчилж таамагладаг. тэдний төсөөлөл биеллээ олж байсан жилүүд цөөнгүй. Мөн зөрж байсан тохиолдол ч бий. улсын төсвөө жил болгон “боох” Засгийн газар хамгийн өөдрөг таамаглал танилцуулж, түүнийг залгаад төв банкны өсөлт, уналтын өмнөх “зурхай” тодорхой болдог. Энэ оны хувьд өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад өсөлт өндрөө авах жил. Дээрх олон улсын болон дотоодын төр засгийн байгууллагууд ч таваас дээш өсөлтийг цөм зөгнөж буй. тэр дундаас хамгийн өндөр нь Засгийн газрын найман хувийн таамаглал.

ипотекийн зээлийн хүү найм, инфляц мөн адил улсын хэмжээнд 8.1 хувьтай байна. харин эдийн засгийн өсөлт үүнээс буурахгүй байх тэр суурь нөхцөл нь уул уурхайн хэдхэн нэр төрлийн таваар болсоор. төмрийн хүдэр, нүүрс, зэсийн баяжмал, алтны үнэ ханш 2018 онтой харьцуулахад он гарснаас хойш тогтвортой байна. хөдөө аж ахуйн салбарт

Erdene Resource Development Торонто

0.200.200.19

Aspire Mining Австрали

0.02

0.020.02

Rio Tinto Австрали

100.7198.1795.63

VII/1 VII/1 VII/1 VII/1VII/16 VII/16 VII/16 VII/16VIII/16 VIII/16 VIII/16 VIII/16

Өдөр 0.28% Сар Жил Өдөр 2.13% Сар Жил Өдөр 11.71% Сар Жил Өдөр 0.52% Сар Жил

Turquoise Hill Resources Ltd Торонто

2.10

1.96

1.81

• Монгол Улсын эдийн засаг энэ оны эхний хагаст 7.3 хувиар өсжээ.

• Сүүлийн жилүүдэд үйлчилгээний салбарын өсөлт дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд үлэмж үүрэг, оролцоотой болж эхэллээ.

• Азийн хөгжлийн банк 2019 оны өсөлтийг 6.7 хувь гэж зурагласан бол Дэлхийн банк 7.2 хувь гэж таамаглав.

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

ҮСх©

Санхүүгийн “ментор”-ууд тогтвортой өсөлтийг чухалд үзэв

С.Батсайхан / ЗГМ©

7.2 хувиар таамаглав. Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн эдийн засгийн өсөлт өнгөрсөн оны түвшинд байх бол хятадын эдийн засгийн өсөлт удааширч саарч байна.

Өмнөд хөршийн эдийн засгийн эрч ялимгүй саарах хэрээр дээрх бүс нутгийн орнуудад нөлөө нь мэдрэгдэнэ гэж Дэлхийн банк анхааруулсан. Азийн хөгжиж буй орнуудад өрийн эрсдэлээ багасгах, төсвийн үр ашиггүй зардлаа хумих, төсвийн нөөц орон зайг нэмэгдүүлэх нэн шаардлагатай байна. үүнийг олон улсын санхүүгийн байгууллагууд үргэлж сануулах болсон. Засгийн газрын өр эдийн засагт нь хүндрэл үүсгэх хэмжээнд ирсэн тул Ази, Номхон хөгжиж буй орнуудад хэт хэрэглээгээ танах ёстой гэсэн “ гэрийн даалгавар” оуВС өгсөн. Өрийн хэмжээ тэлсээр байвал эдийн засгийн өсөлт ярихад улам хүндхэн болно гэдгийг ч давхар сануулж буй.

Асуудал хүндэрсэн орнуудын нэг нь Монгол улс. тиймээс ДНб-ий богино хугацааны өндөр өсөлтөд дулдуйдах бус урт хугацааны тогтвортой өсөлт рүү тэмүүлэх цаг болсныг дээрх санхүүгийн “ментор”-ууд зөвлөсөөр. Эргэн сануулахад, 2011 онд манай улсын эдийн засаг 17 хувьд хүрч байсан ч уг өсөлт “урт настай” байгаагүй. тэр үеэс хойш уруудсан эдийн засаг оуВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдах хүртлээ доройтсон. харин 2018 оноос уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспорт, түүний дотор нүүрсний салбарт Монгол улс эргэн ирснээр нөхцөл байдал харьцангуй дээрдсэн билээ.

томоохон хөшүүрэг болж байна. хэдий эдийн засаг эхний хагаст энэ оны зорилт руу ойртсон ч жилийн эцэст хэдэн хувьтай гарах нь тааварлашгүй.

тулгамдсан томоохон эрсдэл гэхээр зүйл одоогоор алга. иймээс өсөлтийн “буухиа” үргэлжилнэ гэж төр засаг мэдэгдэх аж. гаалийн ерөнхий газрын мэдээллээр, уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспорт биет хэмжээ болон үнийн өсөлтөөрөө 2018 оноос илүү байна. гэхдээ ачааны хүндийг үүрч, татварын дийлэнх хэсгийг бүрдүүлж буй уул уурхайн салбарт дунд хугацааны эрсдэл оршсоор.

үндэсний статистикийн хороо нийгэм, эдийн засгийн ээлжит тайлангаа танилцуулж, төсөв мөнгөний бодлого, хөдөлмөрийн зах зээл, хөдөө аж ахуй, уул уурхай зэрэг толгой хэдэн салбарын амьд халуун тоог олны сонорт хүргэсэн. Энэхүү тайлантай зэрэгцэн 2019 оны хагас жилийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний үзүүлэлт гарсан билээ. Монгол улсын эдийн засаг тайлант хугацаанд 7.3 хувиар өсжээ. уул уурхай, үйлчилгээний салбар нийт өсөлтөд томоохон жин эзэлсэн бол хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийн салбар өөрсдийн байр сууриа хадгалсан ч үйлчилгээний салбараас давсангүй.

Сүүлийн жилүүдэд үйлчил-гээний салбарын өсөлт ДНб-д үлэмж үүрэг, орол цоотой болж эхэллээ. ялангуяа, оны эхний хагас жилд үйлчил гээний салбар хүч түрэн эдийн засагт мэдрэгдэх болов. Энэ нь ДНб-ий өсөлтөд тусгалаа олж, уул уурхайн араас мөшгөх нь холгүй байна. иргэдийн үйлчилгээний салбарт зарцуулж буй хөрөнгө оруулалт, худалдан авалт, жижиглэн худал-дааны салбарын идэвхжил бас нөлөөлжээ. Аж үйлдвэр дотор барилгын салбар дээрх өсөлтөд

уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнийн уналт, өсөлт, хил гаалийн хүчин чадал, улс төрийн нөхцөл байдал, хөрөнгө оруулалтын орчин, ургац хураалт, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн хэлбэлзэл энэ бүхнээс ДНб оны төгсгөлд хэрхэх нь хамаарах билээ. Азийн хөгжлийн банк 2019 оны өсөлтийг 6.7 хувь гэж зурагласан бол Дэлхийн банк

Уул уурхай, үйлчилгээний салбар нийт өсөлтөд дотор томоохон жин эзэлсэн бол хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийн салбар өөрсдийн байр сууриа хадгалсан ч үйлчилгээний салбараас давсангүй.

Монгол Улсын эдийн засаг 2019 оны

эхний хагас жилд

17.7%

4.7

49.4

12.3

39.8

-1.5

13.0 2.3 7.4 5.2

8.6%ДнБ, оны үнээр

ДнБ-ий өсөлт, хувиар

Эцсийн ашиглалтын аргаарх ДнБ-ий бүтэц, дүнд эзлэх хувиар

Өрхийн хэрэглээ

Төрийн байгууллагын

хэрэглээЦэвэр

экспорт

Хөрөнгийн нийт хуримтлал

Хөдөө аж ахуй

Уул уурхай,олборлолт

Аж үйлдэр барилга

Бүтээгдэхүүний цэвэр татварҮйлчилгээ

ДнБ, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр

Их нАяДтөгрөг

Их нАяДтөгрөг