ပညာအလငးပြငျမနမာသေတသနေဖာငေဒးရငးမ စစညးတငျပသည။

ေမအသအတြ(၂)၊ အမတ-၁၃ ဇြန ၁၀ ရက၊ ၂ဝ၂၀လစဥသတငးလႊာ

ေမ ၅၊ ၂၀၂၀

COVID-19 ကပေရာဂါေၾကာင ေရာဂါကးစကႏငေခေလာက ေရးက အေရးႀကးေဆာငရြကသငသလ ထပဆငသကေရာကႏင သည အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈကသ႔ လမႈေရးဆငရာ ကစၥရပမားအတြကလညး ႀကတငျပငဆငရနလအပသညဟ Myanmar Institute of Gender Studies (MIGS)က ထတျပနသည ''COVID-19 ႏင အမ းသမးမားအၾကမးဖကခရမႈအေပၚ သကေရာကႏငမႈ"" စာေစာင အရ သရသည။

အမတြငးအၾကမးဖကမႈဆန႔ကငသည အမးသမးအဖြ႕မား၏ ေလလာခကအရ ကပေရာဂါကာလအတြငး အၾကမးဖကခရမႈမား ျမငတကလာရျခငးမာ ၁) quarantine ကာလမား ခမတတးျမႇငျခငး ေၾကာင ကဥးေျမာငးသည ေနအမအတြငး မသားစမား စၿပေနထင ရျခငး၊ ၂) social distancing ႏင အျခားစးပြားေရး၊ ကနးမာေရး ဆငရာ စတလႈပရားတနလႈပမႈမားေၾကာငျဖစသညဟ သရသည။

COVID ကာလအတြငး အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈ ေလာခႏငရန ေဆာငရြကႏငသညအခကမားက စာေစာငတြင အႀကျပ ေရးသားထားသည။ ကမ႓ာကလသမဂၢကနးမာေရးအဖြ႕ (WHO) ၏ အႀကျပခကမားအရ အစးရႏငမဝါဒခမတသမားသည COVID-19 တန႔ျပနမႈအစအစဥမားတြင အမးသမးအၾကမးဖကခရမႈကာကြယ ေရးကစၥရပမားက မျဖစမေန ထညသြငးရမညျဖစၿပး social distancing အတြကလညး ရရႏငမညနညးလမးမားက သတမတေပးရမည ျဖစသည။ ကနးမာေရးအေထာကအပမားအေနျဖင ေဒသအလက ရရႏငသည ဝနေဆာငမႈဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ခြျခားသတမတေပးၿပး၊ ဝနေဆာငမႈရရႏငမညအခန၊ ဆကသြယရ မညသ၊ လပစာမားက တတကက ထတျပနထားသငသညဟ အႀကျပထားသည။ ေဝးလသညေဒသမားအတြက တစဆငခ ခတဆကေဆာငရြကျခငးႏင လႊေျပာငးေဆာငရြကမႈတ႔ကပါ ျပငဆင ထားသငသည။ ဥပမာ- တယလဖနးဝနေဆာငမႈ၊ ခလႈရာေနရာ၊ လငအၾကမးဖကခရမႈက တငၾကားႏငသညစငတာ၊ အႀကျပ ေဆြးေႏြး ေပးမညအစအစဥစသညတ႔ ျဖစပါသည။ ကနးမာေရး အေထာကအပျပသမားအေနျဖငလညး အမ းသမးမား အၾကမးဖက ခရမႈ၏ အကးဆကမားႏင ႀကေတြ႕လာႏငေခမားက သရထားရ မည ျဖစပါသည။

ေဆးဝါးကသမႈႏင first-line support မား ေထာကပေပးျခငး သည အမးသမးမားက ကညႏငသညဟ စာေစာငတြငေဖာျပထား သည။ First-line support ဆသညမာ အကျဖတျခငးမးမျပဘ၊ အမးသမးမား၏အခကအခမားက ကယခငးစာနာစတျဖင နားေထာင ေပးျခငး၊ အမးသမးမား၏ စးရမပပနမႈမားႏင လအပခကမားက ေမးျမနးစစမးျခငး၊ အၾကမးဖကခရသ၏ ခစားခကႏင အေတြ႕အႀက မားက အေထာကအထားခငလေစရန ကညေပးျခငး၊ လၿခေရး တးျမႇငေပးျခငးႏင အၾကမးဖကခရသက ဆကသြယအေထာကအပ ျပေပးျခငးတ႔ ပါဝငသညဟ ဆသည။

လသားခငးစာနာေထာကထားျခငးက တန႔ျပနေသာအဖြ႕အစညး မားအေနႏင COVID-19 တန႔ျပနမႈအစအစဥမားတြင ကေလး သငယႏင အမးသမးမားအတြက ဝနေဆာငမႈမားထညသြငးရန လအပၿပး အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈျဖစစဥမားက အခက အလကမားစေဆာငး၍ ထတျပနသငသညဟ ၎စာေစာငတြင အႀကျပထားသည။ ေဒသခမားကလညး ကပေရာဂါကာလတြင

COVID-19 ကပေရာဂါေၾကာင အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈကသ႔ေသာ လမႈေရးဆငရာကစၥမားအတြက ႀကတငျပငဆငရန လအပဟဆ

2 အတြ(၂)၊ အမတ-၁၃ သတငး

ဤသတငးလႊာက ကမ ၻာလးဆငရာဖြ႕ၿဖးတးတကေရးစနေခၚမႈမား အေျဖရာရနအတြက အဖြ႕အစညးမားႏင သေတသမားအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပးေန သည ကေနဒါအျပညျပညဆငရာဖြ႕ၿဖးေရးသေတသနစငတာ (IDRC)ႏင Global Affairs Canada တ႔မ ေထာကပေပးျခငးျဖစသည။ ယခသတငးစာတြင ပါဝငေသာ အေၾကာငးအရာမားက မညသညအဖြ႕အစညးမဆ လြတလပစြာမေဝႏငသည။ သတငးလႊာက အခမရယႏငရန shweshwe.kyinhlaingg@gmail.com သ႔ ဆကသြယႏငပါသည။

အမးသမးမားအၾကမးဖကခရမႈ ျမငတကလာႏငေခက အသပညာ ေပးထားသငၿပး အၾကမးဖကခအမးသမးမားက ေထာကပႏငသညဝနေဆာငမႈမားႏငကညႏငရန ဆကသြယရမည အခကအလက မားက ျဖန႔ေဝထားရန လအပသညဟဆသည။ အၾကမးဖကခရ သညအေတြ႕အႀကရသ အမးသမးမားမလညး ၎တ႔၏မသားစ၊ သငယခငးမားကကညႏငၿပး အၾကမးဖကခရသမားက hotline ကေနအကအညေပးျခငး (သ႔) ေဒသဝနေဆာငမႈမား ရာေဖြေပးျခငး မား လပေဆာငႏငသည။ COVID-19 ကပေရာဂါေၾကာင ႀကေတြ႕ ႏငသည အမးသမးမား အၾကမးဖကမႈမားျမငတကလာႏငေခက သကဆငရာအစးရမား၊ မဝါဒခမတသမား၊ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈက ကညျဖညဆညးေပးသမားအေနျဖင အေလးအနက ထား ထညသြငးစဥးစားသငၿပး၊ ထေရာကလႊမးၿခေသာ အစအစဥ မားခမတကာ ကညပပးရန လအပသညဟ စာေစာငက အႀကျပ

တကတြနးထားသည။၎စာေစာငတြင COVID ကာလအတြငး အမးသမးမားအေပၚ

အၾကမးဖကခရမႈႏငပတသက၍ အမတြငးအၾကမးဖကခရမႈမား ျမငတကလာျခငး၊ ကနးမာေရးက႑တြင လပငနးခြငအတြငး အၾကမးဖကခရမႈ ျမငတကလာျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးလပသား၊ အမအက၊ လငလပသားကသ႔ေသာ vulnerable လပသားမားအေပၚ အျမတထတ အႏငကငမႈ ျမငတကလာျခငး၊ ဒကၡသညစခနးႏင စစေဘးေရာင စခနးမားရ အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈျမငတကလာျခငး၊ ႏငငေတာ၏လၿခေရးအာဏာတးျမႇငလာၿပး လကနကကငတပမား ၏ အၾကမးဖကမႈျမငတကလာႏငျခငးစသည က႑အလက အၾကမးဖကခရမႈမားက ခြျခားေဖာျပထားသည။ ၎စာေစာငက MIGS က ၂၀၂၀ခႏစ ဧၿပလ ၂၃ ရကေန႔တြင ထတျပနခသည။

ေရႊေလး

ဧၿပ ၁၄၊ ၂၀၂၀

ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအေပၚ ဥပေဒအရေသာလညးေကာငး၊ ႐းရာ ယဥေကးမႈအရေသာလညးေကာငး ခြျခား ဆကဆမႈမားစြာရေနသညဟ အမးသမး အေရးလႈပရားသတခ႕က ဆသည။ ''အမးသမးေတြ စဥးစားဆးျဖတ ပငခြငရ ေနၿပလား""ေခါငးစဥျဖင ျပလပခသည DVB Debate အစအစဥတြင ယငးသ႔ ေျပာၾကားချခငးျဖစသည။

အမးသမးအခြငအေရး တကကြ လႈပရားသတစဥးျဖစသလ အမးသမးမား အဖြ႕ခပ(ျမနမာႏငင)၏ အေထြေထြ အတြငးေရးမႉးလညးျဖစသည ေလြးပးငယ က ''ျမနမာႏငငမာ အမးသမးေတြ ခြျခား ဆကဆမႈမရဘးလ႔ ေျပာတာကေတာ ပြငပြငလငးလငးႀကးကလမတယလ႔ ေျပာ လ႔ရတာေပါေနာ။ အထးသျဖင အမးသမး ေတြအေပၚမာ ဥပေဒအရေသာလညးေကာငး ကြၽနမတ႔ရ႕ အသငးအဝငးအရေသာလညး ေကာငး ႐းရာယဥေကးမႈအရေသာလညး ေကာငး ခြျခားဆကဆမႈက အမားႀကးရပါ

တယ။""ဟဆသည။ တေအာငးအမးသမးျဖစသည ၎၏

႐းရာယဥေကးမႈအရ အမးသမးမားသည အေမြဆကခခြငမရဘ အမးသားမားသည သာ အေမြဆကခခြငရသညအတြက ၎ သည ခြျခားဆကဆမႈတစချဖစသညဟဆ သည။ ဥပေဒအရၾကညလငလညး ႏငင တစႏငင၏အဓကေကာ႐းျဖစသည ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြင ခြျခားဆကဆမႈ မားရေနသညဟ ေထာကျပသည။ သေတသန မားအရ အမေထာငကသည အမ းသမး ငါးေယာကတြင အနညးဆး အမ းသမး တစေယာကသည အၾကမးဖကမႈကခစားရ ၿပး ထအရာမားပေပာကရန အျမစတြယေန သည ခြျခားဆကဆမႈမားက တြနးလနဖ႔ လသညဟ ဆသည။

ဥပေဒေရးရာကစားေရးအဖြ႕ ျမနမာ၏ ဒါ႐ကတာေဒၚလလရက ''အမးသမးထက ကြၽနမေျပာခငတာက အေျပာငးအလအတြက ရရငဖ႔လပါတယ။ ကယရ႕အမးသမးထက ကယမေထာကခဘးဆရင အမးသမးေတြ ဆးျဖတခကခတေနရာေရာကဖ႔ ေတာေတာ ေလး ခကခပါမယ။ အမးသမးထအေနန႔

လညး မမကစၿပးေျပာငးလပါ။ မမလပႏင တယဆတာ ယၾကညဖ႔လပါတယ။""ဟ ဆသ ည။

အမးသမးမားသည အမးသားမားႏင အားၿပငေနျခငးမဟတဘ ဆးျဖတခက ခမတသညေနရာတြင အမးသမးမားပါဝငလာဖ႔အေရးက ေျပာျခငးျဖစသညဟ ေလြးပးငယကဆသည။ ဆးျဖတခကခမတ သညေနရာတြင အမးသမးမားမပါဝငလင ႏငငက႑ေပါငးစဖြ႔ၿဖးတးတကရန အလမး ေဝးေနမညဟ ဆသည။

ေလြးပးငယက ''ပဋပကၡၾကားမာ ကြၽနမ တ႔ ႀကးျပငးလာခသေတြျဖစတယ။ အမးသမး ေတြက ပဋပကၡရ႕သားေကာငအျဖစ အသးျပ ခေနရတာကေတြ႕ရတယ။ ကြၽနမတ႔လညး ႏငငသားျဖစတအတြကေၾကာင ဒလျပနာ ေတြက ဝငးဝနးေျဖရငးခငတယ။ ကယရ႕ ႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကဖ႔အတြက ကယတတႏင သမအားေတြသးၿပး ေထာငေပါငးစၾကည ႏငတာက ပရခငတာျဖစပါတယ။ အဒလ ေျဖရငးဖ႔ အမးသမးေတြလတယဆတာက ေျပာေနတာ ျဖစပါတယ။"" ဟဆသည။

ေရႊေလး

ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအေပၚ ဥပေဒ၊ ႐းရာယဥေကးမႈ မားအရ ခြျခားဆကဆမႈမားစြာ ရေနဟဆ

3 အတြ(၂)၊ အမတ-၁၃ေဆာငးပါး

www.facebook.com/emrefmyanmarwww.emref.org၀၉-၄၂၀၀၀၆၁၁၃ info@emref.org

ဧၿပ ၁၅၊ ၂၀၂၀

ဒေန႔မနကမာေတာ သတငးတစခ ဖတလကရပါတယ။ က႐နာ ပးေၾကာကလ႔ အမထမာေနထငေနတ ျပငသစႏငငက အမးသမး ေတြက သတ႔ရ႕လငေယာကားေတြက အၾကမးဖကတအတြက အမတြငးအၾကမးဖကမႈဟာ (၃၆) % အထ ျမငမားလာတယဆတ သတငးျဖစပါတယ။ ကဗစေၾကာင အမမာေနထငရငးန႔ ကယရ႕ အမေထာငဖကက အမတြငးအၾကမးဖကမႈေတြျဖစလာတာက ေတြ႕ လကရတာ ေတာေတာတနလႈပဖ႔ေကာငးပါတယ။

ဘာေၾကာင ဒလအမတြငးအၾကမးဖကမႈေတြ တးလာလဆရင ပတဝနးကငက လကခထားတ Gender လ႔ေခၚတ ကား၊ မ အေျချပ အျမငေတြ၊ အစြေတြေၾကာငမားလားလ႔ စဥးစားမပါတယ။ ကြၽနေတာ တ႔ပတဝနးကငမာ အမးသားန႔အမးသမးၾကား လမႈအသငးအဝငး က သတမတထားတစေတြ၊ ပစေတြဟာ မတညၾကပါဘး။ ကား၊ မ အေပၚ သတမတထားခကေတြန႔ သတ႔လပရမယလ႔ ပတဝနးကငက သတမတထားတ လပငနးတာဝနေတြဟာ မတညၾကပါဘး။ အဒ လပငနးတာဝနသတမတခကေတြဟာ ကား၊ မအေပၚသတမတထား တ ပစခြကအစြေတြ၊ ပစခြကသတမတခကေတြ၊ အျမငေတြကေန အေျခခၿပး ျဖစေပၚလာတာပါ။ အမးသားအေပၚ ျမငတအျမငန႔ အမးသမးေပၚ သတမတထားရၿပး ျမငတအျမငမတညတ ဂငဒါ အျမငန႔ က႐နာေရာဂါပးအေျခအေန၊ အမတြငးအၾကမးဖကမႈတ႔က ဆကစပေလလာၾကညရေအာငပါ။

တကယဆရင ကဗစေရာဂါပးက ကား၊ မ၊ လငစတကြျပားမႈ၊ အသားအေရာင ဘယသ႔ကမမခြျခားဘ အားလးက စနေခၚေနတာ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ပတဝနးကငမာ သတမတထားတ ကား၊ မ အေပၚမာ ခြျခားသတမတထားတ လမႈအသငးအဝငးရ႕အျမငေတြ ေၾကာင သကေရာကမႈက ကြျပားသြားေစပါတယ။ လသားတငး ေရာဂါပးက ေၾကာကေနရတအခနမာ အမးသမးေတြကေတာ ေရာဂါပးကလညးေၾကာကရ၊ တစခနတညးမာဘ အၾကမးဖကမႈ ေတြကလညး ေၾကာကေနရတာ ဘာေၾကာငလဆတာ ဂငဒါအျမငန႔ သးသပပါရေစ။

ပထမဆးေျပာခငတ ဂငဒါအျမငကေတာ ကြၽနေတာတ႔ရ႕ ပတဝနးကငမာ အမးသမးဆတာ အမမႈကစၥႏငရမယ၊ အမမႈကစၥ က ထနးသမးကာကြယေပးဖ႔အတြက တာဝနရတယဆတ သတမတ ခကအျမငျဖစပါတယ။ အမမႈကစၥဆရင အမ းသမးေတြန႔ပ သကဆင ပါတယ၊ အမးသမးေတြပ တာဝနရတယဆၿပး မနးမေကာငး အမေထာငရငမရ႕ စခနကသတမတထားေလရတ ဂငဒါအျမငမး က ဆလတာပါ။ ဒအျမငက အခလ ေရာဂါကပဆးကေရာကတ အခနမာ အမ းသမးေတြအေပၚ ဘယလသကေရာကေစလ။ ေလလာ ၾကညရေအာင။

အခလအခနမာဆရင ေရာဂါပးေၾကာင ေန႔စဥသြားလာေနက လပငနးေတြ ကေမာကကမေတြျဖစ၊ စးပြားေရးေတြပက၊ အလပ အကငေတြပကၿပး အဆငမေျပတာေတြႀကေနရပါတယ။ ဒအခန မာ အမရငမေတြ အေၾကာကဆးျဖစတ ကနေဈးႏႈနးတကတာေတြ၊ ေဈးကစားတာေတြက ရငဆငေနၾကရပါတယ။ ေဈးသြားဝယဖ႔ အတြကေတာင အခကအခရေနပါတယ။ ဒလအေျခအေနမး ေရာကလာရင အမေထာငတာဝနက အမးသမးမားရ႕ တာဝနျဖစ သညလ႔ သတမတခထားရရာတ အမးသမးေတြမာ စတပငးဆငရာ ဖစးမႈအေျခအေန အမားႀကးဆးလာႏငပါတယ။

အမးသမးေတြဟာ အမေထာငတာဝနက စမရမယ၊ ခန႔ခြရမယ ဆတ ဂငဒါအျမငေတြေၾကာင အမးသမးေတြမာ မသားစရ႕ စားေရး ေသာကေရးန႔ပတသကလ႔ ပမၿပးစးရမပပနမႈေတြရမာ ေသခာပါ တယ။ အမေထာငတာဝနက မထမးေဆာငႏငေတာမာ၊ မသားစက မျပစႏငမာက စးရမေနရတအတြက အမေထာငရငအမးသမးေတြ ရ႕ စတပငးဆငရာဖစးမႈဟာ လငေယာကားအမးသားေတြထက ပမျမငမားေနတာက ေတြ႕ရတတပါတယ။

အမးသားေတြက ေငြမရာႏငတကစၥမးန႔ အသြားအလာအေန အထငပကတ ခစားမႈေတြ ရတတေပမယ အမးသမးေတြကေတာ ဒလအပေတြအျပင မသားစက ဘယလေကြၽးမလ၊ အမေထာငက ဘယလထနးသမးရမလ၊ အမအသးစရတက ဘယလေခြၽတာသးစြ ၾကမလဆတ အမရငမဆတ လကခထားခကေတြေၾကာင အမေထာငရင အမးသမးမားရ႕ စတဖစးမႈက ပမားၾကရာပါတယ။ အမးသားေတြ

က႐နာန႔ဂငဒါ

4 အတြ(၂)၊ အမတ-၁၃ ေဆာငးပါး

နညးတပရတ ေရာဂါအပအျပင မသားစစားဝတေနေရးန႔ ပတသကတ အပေတြက အမေထာငရငအမးသမးေတြမာ ပၿပးေတာမားတတပါ တယ။

အမေထာငတာဝနက စတပငးဆငရာပပငမႈအျပင ဒတယ အခကကေတာ အမေထာငတာဝနဆငရာ ဝနထတဝနပးျဖစမႈ အပငးျဖစပါတယ။ ဂငဒါအရအမးသမးေတြက အမေထာငတာဝန က လပေဆာငဖ႔ သတမတခထားၿပးသားပါ။ မးလငးက မးခပအထ အမေထာငတာဝနေတြက ထမးေဆာငရငး တစေန႔တစေန႔ အခန ကနဆးသြားတ အမေထာငရငမေတြ ဒန႔ေဒးပါ။ အရငကတညးကမ အမေထာငတာဝနက ထမးေဆာငေနရတ အမးသမးေတြဟာ အခလ ကဗစေၾကာင မသားစေတြ အလပပတ၊ ေကာငးပတန႔ အမတြငးေအာငးေနရတ အခလအခနမးမာဆရင အမေထာင တာဝနက အရငကထက ပၿပးထမးေဆာငၾကရပါတယ။

အရငက ေကာငးသြားတသေတြကလညး အမမာေနရတယ၊ အလပအကငသြားတသကလညး အမမာေနရတယဆတ အေျခ အေနမးမာ ပတဝနးကငက သတမတထားတ အမမႈကစၥဆတာ အမးသမးန႔ပ သကဆငတယဆတအျမငေၾကာငမ႔လ႔ အမေထာင တာဝနက အမးသမးေတြအတြက ပႀကးမားတ ဝနထပဝနပး ျဖစေစ ပါတယ။ ၿပးေတာ ထမးေဆာငရပါတယ။ ေကာငးမသြားတ သားသမးေတြရမယ။ အလပမသြားႏငတ အျခားမသားစဝငေတြရ မယ၊ အဒအခါမာ သတ႔စားဖ႔အေရး၊ ေနထငဖ႔အေရး၊ ခကျပတေလာဖြတသန႔ရငးေရးဆတ အမးေပါငးမားစြာေသာ အမမႈအလပ ေတြဟာ သမရ႕ေခါငးေပၚမာ အားလးေရာကလာပါၿပ။

အမတြငးမာ အမတြငးတာဝနခြေဝမႈရရငေတာ သကသာေကာငး သကသာႏငေပမယ အမေထာငတာဝနမနသမဟာ အမေထာငရငမ အမးသမးရ႕ တာဝနျဖစတယလ႔ သတမတထားတမသားစန႔ ပတဝနးကင မာဆရငေတာ အမ းသမးခမာမာ ဝနန႔အား မမေတာဘန႔ တစေယာက တညး အမေထာငတာဝနလပရမယ၊ ကေလးေတြက ေစာငေရာက ရမယ၊ ေယာကားကလညး ျပစရမယ၊ တကယလ႔သာ မသားစထမာ သကႀကးရြယအေတြရရငလညး အထးေစာငေရာကရပါမယ။ ဒါေၾကာင ဒအမေထာငရငမေတြအတြက ဒလအခနမးမာ နားခနမရေလာက ေအာင ႐ပပငးဆငရာပငပနးတသေဘာမး ရပါတယ။

ကဗစႏပစကေနတ အခလအခနမာ အမးသမးေတြအေပၚ သကေရာကေစတ တတယဂငဒါအစြ ဂငဒါအျမငကေတာ အမ းသမး ေတြဆတာ မသပတတရမယ။ သမားက ဦးစားေပးညႇာတာရမယ ဆတ သတမတခကပါဘ။ ''သားကသခင၊ လငကဘရား""ဆတ စကားပလေပါ။ အမးသမးေတြကယတင ေကေကနပနပလကခ ထားေလ ရတတပါတယ။ အစားအစာအမမာစားတအခါမးမာ အမးသမးဆတာသမားက ဦးစားေပးရမယ၊ မခင၊ အစမဆတာ ကယထကငယတသ၊ အမေထာငဖကက ဦးစားေပးရမယဆတ ဂငဒါအစြေတြ ရၾကပါတယ။ အမမာေနထငၾကရငး ရစမစ အစား အစာေတြက မေဝစားၾကတအခါမာ အစားအစာက အမးသားေတြန႔ အျခားမသားစေတြက ဦးစားေပးၿပး အမးသမးေတြကေတာ ကနတာပစားမယဆတာေတြ ပတဝနးကငမာ အမားႀကးႀကေတြ႕ ရပါတယ။ အမးသမးေတြရ႕ ညႇာတာမႈေတြ၊ ဦးစားေပးမႈ၊ ခစျခငး ေမတာကျပသေပမယ ဒလအၿမျဖစလာတအခါမာ အာဟာရမလ ေလာကတကစၥမးေၾကာင အမးသမးေတြမာ ကနးမာေရးထခက ႏငပါတယ။ ကယခအားကလာႏငတအတြက ေရာဂါပးကလညး

ပဝငလာႏငပါတယ။ ဂငဒါအစြအျမငေၾကာင အမ းသမးရ႕ ကနးမာေရး ကေတာင ထခကသြားႏငတကစၥအထ ျဖစသြားႏငပါတယ။

စတတအခကကေတာ အမတြငးအၾကမးဖကမႈန႔ ဆကစပေနပါ တယ။ အခဆရင ဥေရာပမာ (Mask 19) မကႏာဖး ၁၉ ဆတ အသးႏႈနးတစခဟာ ထငရားလာပါတယ။ ဒါက ဘာကဆလလဆရင (Mask 19) မကႏာဖး ၁၉ လ႔ေျပာလကတာန႔ အမတြငးအၾကမးဖကခ ေနရတယ၊ ကညေပးၾကပါတယဆတအဓပၸါယ ျဖစပါတယ။

အမတြငးအၾကမးဖကမႈဟာ ေနရာတငး၊ အခနတငးမာျဖစတတ တယဆေပမ သဘာဝေဘးဒဏ၊ စစေဘးဒဏ၊ ကနးမာေရးန႔ ပတသကၿပး ကပေရာဂါေတြျဖစတအခနမးမာ ကစငကလားျဖစ သြားတ လ႔အသငးအဝငးမးမာ ပမျဖစတတတာ ေလလာရပါတယ။ ဒလအေျခအေနဆးမးမာ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ ေတြဟာ အမျပငမာရႏငသလ အမတြငးမာလညး ရေနတတပါ တယ။ အမတြငးအၾကမးမႈေတြ ပျဖစေစတအေၾကာငးေတြက ေလလာၾကညမတအခါ စတဝငစားစရာေကာငးတအခကတစခကက ေတြ႕ရပါတယ။ ဘာလဆေတာ စတဖစးမႈေတြ အမားႀကးႀကေတြ႕ ရတ အမးသားေတြမာ တစခါတေလမာ စတဖစးမႈက ေျဖေဖာကဖ႔ အတြက အရကေသစာေသာကစားတာ၊ မးယစေဆးဝါးသးစြတာေတြ ရတတပါတယ။ စတဖစးမႈေလာခႏငဖ႔ အရကေသာကၾကတယ၊ အရကမးတအခါမာ စတထြကေပါကအေနန႔ မနးမကအၾကမးဖက လာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ။

အမးသမးေတြၾကားထမာ စတဖစးမႈက အခငးခငးရငဖြငျခငးအားျဖင ေျဖရငးႏငေပမယ အမးသားေတြ ၾကားထမာ စတဖစးမႈက ဘယလမးနညးန႔ေျဖရငးရမယဆတာ စတပငးဆငရာနညးလမး ေတြ သပမရၾကပါဘး။ အမားစဟာ ေနာကဆးမာ အၾကမးဖကျခငး န႔ဘ စတပငးဆငရာေျဖသမမႈေတြက ကးလြနတတၾကပါတယ။ စတပငး၊ ႐ပပငး၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈေတြ အမားႀကး တးတကလာတာ ရပါတယ။ အမတြငးအၾကမးဖကတပစေတြက လညး ႐ပပငးန႔စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈသာမက လငပငး ဆငရာ အၾကမးဖကမႈေတြလညး ျဖစလာပါတယ။ အမနေတာ တရားဝငလကထပထားသျဖစသညတငေအာင အမးသမးဖကက ဆႏၵမရရင လငေယာကားေတာစပသညတငေအာင မဒမးမႈေျမာကပါ တယ။ ဒါဟာ အမတြငးမဒမးမႈျဖစသလ လငပငးဆငရာအၾကမးဖက မႈျဖစပါတယ။

အမတြငးလငအၾကမးဖကမႈေတြန႔ဆကစပေနတ ေနာကထပ ကြငးဆကကေတာ မသားစစမကနးန႔ပတသကၿပး ဒကာလမးမာ လကလမးမမႏငတအတြက မကာကြယႏငဘ မလလားအပတ ကယဝနေတြရရလာတ ျပနာေတြ အမားႀကးျဖစႏငပါတယ။

ဒါေတြကေတာ ကား၊ မခြျခားမႈအျမငေၾကာင ျဖစတတေသာ ကပေရာဂါအႏရာယ ျဖစတကာလတြငးမာ အမထမာေနရတအခါ ဂငဒါအစြအျမငေတြေၾကာင သကေရာကမႈေတြျဖစပါတယ။ အထး သျဖင ဂငဒါအစြအျမငေတြေၾကာင အမးသမးေတြ ပၿပးႀကေတြ႕ ရတ အခကအခေတြ ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာင ဒလအရာေတြေလာကႏငဖ႔အတြက အသပညာေပးမႈ ေတြအမားႀကး လအပပါတယ။ အမးသမးေတြက ကာကြယဖ႔ အတြက အမးသမးေတြက ေလးစားၿပးေတာ အၾကမးဖကမႈက အားမေပးတမသားစေတြ၊ ရပရြာေတြျဖစလာဖ႔ ပညာေပးမႈေတြအမားႀကးလအပပါတယ။ အထးသျဖင အမထကမထြကႏငသေတြ

5 သတငး အတြ(၂)၊ အမတ-၁၃

ေမ ၈၊ ၂၀၂၀

COVID-19 ေၾကာင အမးသမးမား အေပၚ အက းသကေရာကမႈမားက ျပနလည ထေထာငကစားရာတြင အစးရႏငအတ ပဂၢလက က႑၊ ကလသမဂၢအဖြ႕အစညးမား၊ ျပညတြငးအစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး မား၊ အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၊ အလႉရင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ပးေပါငးပါဝင ေပးရန ျမနမာႏငငလးဆငရာ အမးသမး ေကာမတဥက႒၊ လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစဝနႀကး ေဒါကတာဝငးျမတေအး က ေျပာၾကားခသည။

ေမလ (၇) ရကေန႔က Video Conferencing စနစျဖငျပလပခသည ျမနမာႏငငလးဆငရာအမးသမးေကာမတ အစညးအေဝး (၁/ ၂၀၂၀)တြင COVID -19 တ႔ျပနေဆာငရြက မႈမားႏငပတသက၍ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးချခငး ျဖစသည။

ေဒါကတာဝငးျမတေအးက ''COVID-19 ေၾကာင ကမ႓ာလးဆငရာ စးပြားေရး၊ လမႈေရး တ႔အေပၚ အကးသကေရာကမႈဟာ ႀကးမား ျပငးထနၿပး ျမနမာႏငငလညး ခစားရပါ တယ။ အမးသမးေတြန႔ မနးကေလးေတြ အေပၚ အက းသကေရာကမႈေတြဟာ အလြန ႀကးမားပါတယ။ အမးသမးေတြရ႕ အထး လအပခကေတြန႔ အခနးက႑ေတြက လပငနးစဥေတြမာ ထညသြငးစဥးစား ေဆာငရြကလကရပါတယ။""ဟ ေျပာၾကား ခသည။

အမးသမးမားအေနျဖင COVID-19

အတြက ဆရယမဒယာကတစဆင အသပညာေပးသငပါတယ။ တစဖကမာလညး ဒါမးအၾကမးဖကမႈေတြက ရငဆငႀကေတြ႕ရတ အမးသမးေတြအတြက တစခချဖစလာရင ဘယလကညႏငမလ ဆတ အေၾကာငးအရာက သရႏငဖ႔အတြက ဝနေဆာငမႈေတြ ဘယေနရာမာရလဆတအရာေတြ သရေအာငလပေဆာငဖ႔လညး လအပပါတယ။

COVID-19 ေၾကာင စတဖစးမႈရလာရင အျခားသက အၾကမးဖက တနညးကသးၿပး ထြကေပါကရာတာမးမလပဘ ၿငမးခမးေသာ

နညးန႔ေျဖရငးၾကပါ။ တစေယာကကတစေယာက စာနာေသာနညး န႔ေျဖရငးၾကပါ။ ဂငဒါအျမငေတြေၾကာင တစေယာကကတစေယာက အၾကမးဖကတာက ေရာငရားၿပး ေမတာတရားန႔ ဆကဆၾကေစလပါ တယ။

ဥးေအာငမးမငး၊ အမႈေဆာငဒါ႐ကတာ- ညမျခငးျမနမာ (Equality Myanmar)

ယခေဆာငးပါးက "ေမအသ" သတငးလႊာတြင ေဖာျပခြငေပးသည ဆရာဥးေအာငမးမငးအား EMReF မ

ေကးဇးအထးတငရပါသည။

(Source: hiburma.net)

COVID-19 ေၾကာင အမးသမးမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈမားက ျပနလညထေထာငကစားရာတြင အားလးပးေပါငးပါဝငေပးရန ျပညေထာငစဝနႀကး ေဒါကတာဝငးျမတေအး တကတြနး

ကာလအတြငး ကနးမာေရးကသမႈခယရန ႏင ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမား အထး သျဖင မးဆကပြားကနးမာေရးဝနေဆာငမႈ မားရယရန အခကအခမား ႀကေတြ႕ရႏင သညဟဆသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငင၏ COVID-19 တန႔ျပနေဆာငရြကမႈမားတြင ကနးမာေရးဝနထမးမားအပါအဝင ၆၀ ရာခငႏႈနးေသာ အမးသမးမားသည ေရ႕တနး တြင ပါဝငေနရသညအတြက ေရာဂါပးႏင ပမထေတြ႕ႏငဖြယရသညဟ သးသပေျပာ ၾကားခသည။ အသြားအလာကန႔သတျခငး Quarantine အစအစဥမားေၾကာင အမးသမး မား၏ အလပအကငႏင စးပြားေရးမား အေပၚလညး အကးသကေရာကမႈမားရ ေၾကာငး အစးရအေနျဖင COVID-19 ေၾကာင ျဖစေပၚလာသည စးပြားေရးသကေရာကမႈ မားက ကစားႏငရနအတြက အစအမမား

ခမတေဆာငရြကေနေၾကာငး သရသည။အမးသမးမားဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ ကား - မ

တနးတညမေရးကစၥရပမားက ေဆာငရြက ေနသည ၎တ႔ေကာမတအေနျဖင COVID-19 ၏ အကးဆကမားေၾကာင ျမနမာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမား ႀကေတြ႕ေနရသည အေျခအေနမားက သကဆငရာအခနးက႑အလက တ႔ျပန ေဆာငရြကမႈမားႏင ထပမေဆာငရြကရန လအပခကမားက ပးေပါငးညႇႏႈငးေဆြးေႏြး ေပးၾကေစလေၾကာငး ျပညေထာငစဝနႀကး ေဒါကတာဝငးျမတေအးက ေျပာၾကားခ သည။ ထ႔ေနာက ေကာမတအဖြ႕ဝငမားက လညး COVID-19 ႏငပတသက၍ လပ ေဆာငေနသညကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးခ ၾကသည။

ေရႊေလး

ဓာတပ-လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန

6 အတြ(၂)၊ အမတ-၁၃ သတငး

''အမးသမးေတြန႔ မနးကေလးငယ ေတြက ႏပစကညႇငးပနးတာဟာ ကမ႓ာေပၚမာ အမားအျပားပ႕ႏ႔ေနၿပး မေျဖရငးႏငတ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားျဖစတယ။""

----- Jimmy Carter (39th United States President 1977-1981)

ကမၻာေကာတ႕ရ ႕ ေျပာစကား

ဓာတပ-https://en.wikipedia.org/wiki/Jimmy_Cartervz

COVID-19 ႏင ဂနဒါ (ကား-မ) - အာရႏင ပစဖတေဒသမား၏ အဓကေဆြးေႏြးခက အႏစခပစာေစာင ထတျပန

ေမ ၁၁ ၂၀၂၀

COVID-19 ကပေရာဂါေၾကာင အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမားမာ ၀ငေငြမရေသာ ျပစေစာငေရာကရသည အလပမားပ၍မားလာၿပး ကား-မအေျချပ အၾကမးဖကမႈမားႏင ကာကြယေစာငေရာက ေရးဆငရာ ေဘးအႏရာယအပါအ၀င အျခားသကေရာကမႈမား ရငဆငေနရ သညဟ ''အသက႐လမးေၾကာငးဆငရာ က႐နာေရာဂါ (COVID-19) ႏင ဂနဒါ (ကား-မ)- အာရႏင ပစဖတေဒသမား၏ အဓကေဆြးေႏြးခက"" အႏစခပစာေစာင အရ သရပါသည။

ယငးစာေစာငက ကား-မတနးတ ညမေရးကြနရက (Gender Equality Network) က ျဖန႔ေ၀ထားျခငးျဖစၿပး COVID-19 ကပေရာဂါေၾကာင ျဖစေပၚလာ သည ကား-မသကေရာကမႈမားႏင အႀကျပ တကတြနးခကမားက ေရးသားထားသည။ ျဖစေပၚလာသည ကား-မဆငရာသကေရာက မႈ (၇) မး ရၿပး ၎တ႔မာ ၁) အမးသမးမား ႏင မနးကေလးငယမားတြင ၀ငေငြမရေသာ ျပစေစာငေရာကရသည အလပမားပမ

မားျပားလာျခငး၊ ၂) ကနးမာေရးေစာငေရာက မႈေပးေနသည အမ းသမးမား၏ လအပခက မားက ျဖညဆညးေပးျခငး၊ ၃) ကား-မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမားႏင ကာကြယ ေစာငေရာကေရးဆငရာ ေဘးအႏရာယ မား မားျပားလာျခငး၊ ၄) အမးသမးမား၏စးပြားေရးဆငရာ စြမးေဆာငႏငမႈအေပၚ အကးသကေရာကမႈမား၊ ၅) အမးသမး ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအေပၚ သကေရာက

မႈမား၊ ၆) လငႏငမးဆကပြားကနးမာေရး အတြက လကလမးမရယႏငမႈ ျပတေတာက ျခငးႏင ၇) ေခါငးေဆာငမႈ အခနးက႑မား မ ဖယထတခနလပထားျခငးတ႔ ျဖစသည။

COVID-19 ေရာဂါျဖစပြားမႈက ေျဖရငးရနအတြက ဆးျဖတခကခမတရ သည လပငနးစဥမားတြင အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားသည အဓပၸာယျပည၀ စြာပါ၀ငႏငၿပး ေခါငးေဆာငမႈအခနးက႑ တြင ပမအားေကာငးေရးအပါအ၀င အႀက ျပခကမားက အေသးစတေရးသားထား သည။ ႀကတငျပငဆငေရးႏင တန႔ျပနေရး တြင ႏငငေတာအဆင မဟာဗ ဟာအစအစဥ မားသည ကား-မဆငရာ စတျဖာေလလာ ခကက အေျခခထားရန၊ ေရာဂါကာကြယ ေရးႏင တန႔ျပနေရးဆငရာ သတငးအခက အလကမားက အမးသမးမား လကလမးမ ရန၊ ေရာဂါႏင ပတသက၍ တန႔ျပနေဆာင ရြကရာတြင လ႔အခြငအေရးက ဗဟျပရန၊ ေရာဂါကးစကခရေသာ/ ကား-မအေျချပ အၾကမးဖကမႈက ေတြ႕ႀကခစားရေသာ အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားအတြက စတလမႈဆငရာပပးမႈမား လပေဆာငေပး ရနစသညအခကမား အႀကျပထားသည။