ШИЛДЭГ НИЙТЛЭЛҮҮД ТАНД ХҮРЧ БАЙНА

2018.11.05, даваа ~ №217 (1016) YНЭ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС ЭхЭлдЭг ~

ЗГМ

Монгол ардын зүйр үг

Яг москвачууд шиг дэмжье “Хотын парламент” хоёр дүүргийг хуваах саналыг дэмжлээ

СХД, БЗД-ийн удирдлагууд энэ саналыг дэмжих-гүй байгаагаа илэрхийлсэн.

УИХ өнгөрсөн баасан гарагт 2019 оны төсвийг эцэслэн баталлаа. Хүүхэд хамгаалалд зарцуулах мөнгийг өмнөх жилээс бараг гурав дахин багасгалаа гэх шүүмжлэлд өртөөд байсан УИХ үүндээ дүгнэлт хийж, төсвийг 5.6 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэхээр болов. 2

оНцЛоХ

улс төрАН-ын дэргэдэх эмэгтэйчүүдийн байгууллагыг С.Одонтуяа улиран удирдана.М.Энхболд: Ерөнхийлөгчийн зөвшилцөх албан бичгийн хариуг удахгүй өгнө. Ирээдүйн өв сангийн тухай хуулийн хэрэгжих хугацааг 2021 он хүртэл хойшлуулав. ЗГ, АХБ-тай $85.6 саяын тус бүр хоёр зээл болон буцалтгүй тусламжийн гэрээ байгуулав.

эдийн засагГадаад валютын албан нөөц есдүгээр сард 1.4 хувир өсчээ. Энэ онд 836 сая ам.долларын санхүүжилт хүлээгдэж байна. "оюутолгой"-н гүний уурхайд III улиралд 304.8 сая ам.доллар зарцуулжээ. Топ 20 индекс 0.09 хувиар өсөж, 20612.68 нэгжид хүрэв.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

20814.3810,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэм“Петрочайна Дачин Тамсаг”-ийг хуулийн дагуу ажиллахыг БОАЖ-ын сайд үүрэг болгов. СХД үйлдвэрлэгчдийнхээ бүтээгдэхүүнийг борлуулах нэгдсэн төвтэй болжээ. Энэ жилийн Монгол бахарх-лын өдрөөр "Чингис хаан одон" олгохгүй. Улаанбуудай болон төмсний дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангах ургац хураан авчээ.

дэлхийЕвропт энхийг сахиулахдаа зэвсэглэлд хяналт тавих бодлогыг өөрчлөх ёстойг ХБНГУ анхааруулав. Меланья Трамп Ардчилсан нам, мэдээлийн хэрэгслийг Ерөн-хий лөгчөө гадуурхлаа хэмээн шүүмжлэв. Tesla компани Саудын Арабын санхүүжилтээс татгалзаж болзош-гүйг Илон Маск мэдэгдлээ. Вашингтон Иранд тавьсан газрын тосны хоригоос Японыг чөлөөллөө.

Нийслэл хотод хүн амьдрахад ямар их бэрхшээлтэй болсныг бид мэднэ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

> 9, 10

Арслангийн ааш хавд таарахгүй, гарьдын шүүрэлт шаазгайнд таарахгүй

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 0 1 6

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 4> 3

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2565.74 372.02 39.13

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

110.040.007%

94.6700.04%

62833.17%

ГЭРЭГЭ БОНД

97.8700.00%

1233.300.4%

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 6 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

улаанБаатар2018.11.05

Багавтар үүлтэй

-1° -12°

ЦАГ АГААР

ЗГМ: ЗОЧИН ЭДИйН ЗАСАГ

12

5

9

Л.Дуурсах: Малаа буруу хөнгөлдөг учраас махан тарга авахгүй байна

Уоррен Баффет Энэтхэгийн Paytm-д хөрөнгө оруулна

“Их тархи”, “Бага тархи” электрон толь бичгийн зохиогч Л.Дуурсахыг “Зочин” буландаа урилаа. “Эко боловсрол, эко хөгжил” төвийн тэргүүнээр ажиллаж буй тэрбээр хөдөө аж ахуйд түшиглэсэн хөгжлийн загвар боловсруулсан бөгөөд малын ашиг шимийг сайжруулах уламжлалт аргуудыг техник технологийн дэвшилтэй хослуулах нь үр дүнтэй байгааг онцоллоо.

-Таныг хөгжлийн суурь

Монгол улсын нийслэл улаан­баатарт болно гэх горьдлогыг бидэнд хэсэг төрүүлээд Малайн хойгийн өмнөд хошууг зорьсон хойд Солонгосын удирдагч Ким Жон ун, аНу­ын Ерөнхийлөгч дональд трампын уулзалт Син­гапурын эдийн засагт ойрол­цоогоор нэг тэрбум ам.долларын өгөөж авчирчээ. Сингапур улс энэ түүхэн уулзалтыг Сентоза аралд зохион байгуулахдаа 20 сая ам.долларын зарлага гаргасан ч үүнийгээ 40­50 нугалсан ашиг олжээ. хоёр удирдагчийн уулзалт Сингапурыг хэд хоногийн турш дэлхийн төв цэг болгоод зогсохгүй тус улсын нэр хүнд, байр суурийг үлэмж хэмжээгээр өссөн юм.

САУДЫН АРАБСингапур шиг дэлхийн улс

төр, эдийн засгийн зангилаа байгуулахаар олон орон зорьж эхлээд байна. тухайлбал, Саудын араб улс технологиор бүрэн тоноглосон хот байгуулахаар төлөвлөж байна. тус улс улаан тэнгисийн эрэгт ногоон эрчим хүчээр 100 хувь тэжээгдсэн, робот, автомат жолоодлоготой машин зэрэг дэвшилтэт техно­логиор “зэвсэглэсэн”, санхүү, эдийн засгийн зангилаа бай­гуулна.

Дон Вэйнланд, Жэймс Фонтанелла-Хануоррен Баффетын Berkshire

Hathaway компани Энэтхэгийн мобайл төлбөрийн гол групп Paytm­ын салбар компанид лавтай 300 сая ам.долларын хөрөнгө оруулах гэж байгааг уг бизнест ойр эх сурвалж мэдээлэв.

One97 Communications­д оруу­лах олон зуун сая ам.доллар нь ноён Баффетаас өмнөд азийн улсад оруулж буй хамгийн том хөрөнгө оруулалт болж байна. Нөгөө талаар уг хөрөнгө оруулалт нь ноён Баффет Visa, Apple дахь Berkshire­ийн хувиар дамжуулан шинэ технологи, төлбөрийн компаниудад хөрөнгө оруулах

З.Цэлмэг @tselmegZGM

Г.Байгал@baigalZGM

судалгаа хийсэн гэж сонссон. Энэ талаар яриагаа эхэлье?

­одоогоос 30­аад жилийн өмнө би Монгол улсыг яаж зөв хөгжүүлэх арга замыг олохоор ахмад үеийн докторуудад гэрээр нь шавь орж, судалгаагаа эхэлж байсан юм. шилжилтийн үед бага зэрэг саарсан ч 1993 оноос хойш олон мундаг эрдэмтэдтэй хамтарч, судалгаагаа тасралтгүй хийлээ. Монголчууд мэдэхгүй нийгэмд шилжиж орохдоо их алдсан. одоо ч тэр хэвээрээ л явж байна. шинэ нийгэмд хэрхэн явах талаар суурь судалгаа аль ч салбарт байдаггүй.

нь ихсэж буйн баталгаа болов. Энэтхэгийн компанийн биз­несийн амжилтаас шалтгаалан Berkshire цаашид хөрөнгө оруу­лал таа өсгөж болзошгүй хэмээн дээрх эх сурвалж тайлбарласан юм. Эдүгээ 40 настай вижай шехар шар магийн үндэслэн байгуулсан Paytm групп азийн хөрөнгө оруу лагчдын сонирхлыг татах болсоор удаж байгаа. Paytm урьд нь хятадын цахим худалдааны Alibaba, Японы хөрөнгө оруулалтын SoftBank группээс хөрөнгө оруулалт татсан юм.

ЗГМ: ИНФОГРАФИк

Нүүрс

Цахилгаан, хий, уур, агааржуулалт

Ус хангамж, бохир ус зайлуулах систем, хог, хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа

Газрын тос Зэсийн баяжмал, металл агуулгаараа

15.5

34.9% 56.1%

7.4%

1.7%

2.5кг

тнтн 425.4

Малын мах

кг8.2Архи, дарс

л8.0

Шар айрагл26.6

Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн

л28.0

Уул уурхайн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл

Хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл

Cu

Талх, нарийн боовкг13.4

ҮСХ©

Ирээдүйн хөгжлийг улс орнууд бус хотууд зална

Аж ҮЙЛДВЭРИЙН ЗАРИМ НЭР ТөРЛИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ

ҮЙЛДВЭРЛЭЛ

Аж ҮЙЛДВЭРИЙН НИЙТ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАРыН БҮТЭц

(Дүнд эзлэх хувиар)

Боловсруулах үйлдвэрлэл Уул уурхай, олборлолт

(Нэг хүнд ногдох)

ХүүХЭД ХАМГААЛЛыН ТөСВИйГ ₮5.6 ТЭРБУМААР НЭМЖ БАТЛАВ

Улс төр

2 2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

ЖДҮ-ийг хөгжүүлэх санд 47 тэрбум төгрөг төсөвлөжээ

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

ЗГМ©

САйД яРЬЖ БАйНА

2021, 2022, 2023 онд эрсдэлүүд

үүсч эхэлнэ

Хүүхэд хамгааллын зардлыг 5.6 тэрбум

төгрөгөөр нэмж батлав

НЭЭЛТТЭЙ ДУУДЛАГыН ХУДАЛДААНД УРЬж БАЙНА

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны 300 дугаар тогтоолоор дараах автомашинуудыг дуудлагын худалдаагаар худалдахаар шийдвэрлэв.

ҮҮНД:

ДУУДЛАГыН ХУДАЛДААНы ЕРөНХИЙ МЭДЭЭЛЭЛ

ДУУДЛАГыН ХУДАЛДААНД ХҮСЭЛТ ИРҮҮЛЭХ

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлтийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 16 өдрийн 0930 цаг хүртэл Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 214 тоот өрөөнд хүлээн авна. Хугацаа хоцорсон хүсэлтийг хүлээн авах боломжгүйг анхаарна уу.

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлт нь зөв, цэвэр бөглөгдсөн худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягт, дэнчин төлснийг нотлох баримт, иргэний үнэмлэх (хуулийн этгээдийн хувьд улсын бүртгэлийн гэрчилгээ)-ийн хуулбар зэрэг баримтаас бүрдэнэ.

ХУДАЛДАХ ХөРөНГИЙН ТАЛААР МЭДЭЭЛЭЛ АВАХ

Дуудлагаар худалдах хөрөнгийг өмч эзэмшигч Дулааны 4-р цахилгаан станц ТӨХК дээр очиж үзэж болох бөгөөд дуудлагын худалдааны журам, бүртгэх хугацаа, хөрөнгийн талаарх мэдээллийг Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 62263018 утсаар болон цахим хуудаснаас авна уу.

Хаяг: Улаанбаатар хот. Баянгол дүүрэг 20-р хороо, Эрчим хүчний гудамж

Холбогдох утасны дугаар 70005883, 99040783

НЭЭЛТТЭЙ ДУУДЛАГЫН ХУДАЛДААНД УРЬЖ БАЙНА

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны 300 дугаар тогтоолоор дараах автомашинуудыг дуудлагын худалдаагаар худалдахаар шийдвэрлэв.

Үүнд:

№ Автомашины марк, улсын дугаар, зориулалт

Үйлдвэрлэгдсэн он

Нийт гүйлт Худалдаалах доод үнэ /төгрөг/

1 Бульдозер PR-732 L-01 2004 98000 5,000,000₮ 2 Зил-130 /АЦ-40/,

59-04УББ галын авто цистерн,151781,2505201

1989 194486 1,000,000₮

Дуудлагын худалдааны ерөнхий мэдээлэл

Дуудлагын худалдаа болох хугацаа 2018 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 10 цагт

Дуудлага худалдаа болох газар Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын хурлын танхимд

Дуудлагын худалдаанд тавих дэнчингийн хэмжээ

Худалдаалах доод үнийн 25%

Худалдах, худалдан авах гэрээний ерөнхий нөхцөл

Худалдан авагч нь дуудлагын худалдаагаар худалдан авсан эд хөрөнгийн үнийг 14 хоногийн дотор төлнө.

Дэнчин байршуулах данс Хүлээн авагч байгуулллага: Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар Дансны дугаар кассанд бэлэнээр тушаана

Дуудлагын худалдаанд хүсэлт ирүүлэх

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлтийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 16 өдрийн 0930 цаг хүртэл Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 214 тоот өрөөнд хүлээн авна. Хугацаа хоцорсон хүсэлтийг хүлээн авах боломжгүйг анхаарна уу.

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлт нь зөв, цэвэр бөглөгдсөн худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягт, дэнчин төлснийг нотлох баримт, иргэний үнэмлэх (хуулийн этгээдийн хувьд улсын бүртгэлийн гэрчилгээ)-ийн хуулбар зэрэг баримтаас бүрдэнэ.

Худалдах хөрөнгийн талаар мэдээлэл авах

Дуудлагаар худалдах хөрөнгийг өмч эзэмшигч Дулааны 4-р цахилгаан станц ТӨХК дээр очиж үзэж болох бөгөөд дуудлагын худалдааны журам, бүртгэх хугацаа, хөрөнгийн

НЭЭЛТТЭЙ ДУУДЛАГЫН ХУДАЛДААНД УРЬЖ БАЙНА

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны 300 дугаар тогтоолоор дараах автомашинуудыг дуудлагын худалдаагаар худалдахаар шийдвэрлэв.

Үүнд:

№ Автомашины марк, улсын дугаар, зориулалт

Үйлдвэрлэгдсэн он

Нийт гүйлт Худалдаалах доод үнэ /төгрөг/

1 Бульдозер PR-732 L-01 2004 98000 5,000,000₮ 2 Зил-130 /АЦ-40/,

59-04УББ галын авто цистерн,151781,2505201

1989 194486 1,000,000₮

Дуудлагын худалдааны ерөнхий мэдээлэл

Дуудлагын худалдаа болох хугацаа 2018 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 10 цагт

Дуудлага худалдаа болох газар Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын хурлын танхимд

Дуудлагын худалдаанд тавих дэнчингийн хэмжээ

Худалдаалах доод үнийн 25%

Худалдах, худалдан авах гэрээний ерөнхий нөхцөл

Худалдан авагч нь дуудлагын худалдаагаар худалдан авсан эд хөрөнгийн үнийг 14 хоногийн дотор төлнө.

Дэнчин байршуулах данс Хүлээн авагч байгуулллага: Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар Дансны дугаар кассанд бэлэнээр тушаана

Дуудлагын худалдаанд хүсэлт ирүүлэх

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлтийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 16 өдрийн 0930 цаг хүртэл Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 214 тоот өрөөнд хүлээн авна. Хугацаа хоцорсон хүсэлтийг хүлээн авах боломжгүйг анхаарна уу.

Дуудлага худалдаанд оролцох хүсэлт нь зөв, цэвэр бөглөгдсөн худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягт, дэнчин төлснийг нотлох баримт, иргэний үнэмлэх (хуулийн этгээдийн хувьд улсын бүртгэлийн гэрчилгээ)-ийн хуулбар зэрэг баримтаас бүрдэнэ.

Худалдах хөрөнгийн талаар мэдээлэл авах

Дуудлагаар худалдах хөрөнгийг өмч эзэмшигч Дулааны 4-р цахилгаан станц ТӨХК дээр очиж үзэж болох бөгөөд дуудлагын худалдааны журам, бүртгэх хугацаа, хөрөнгийн

хуулиараа энэ сарын 15­ны дотор баталсан байх ёстой ирэх жилийн төсвийг уих өнгөрсөн баасан гарагт баталлаа. хуулийн хугацааг тулгаж баталдаг бай­сан өмнөх жишгийг эвдсэн энэ удаагийн төсвийн хуулийн эцсийн хэлэлцүүлэгт сөрөг хүчин оролцсонгүй. Мөн 65 гишүүн бүхий үнэмлэхүй олонх МаН­ын бүлгийн гишүүдийн тал нь л чуулганы хуралдаанд сууж байв.

хуулийн төслүүдийг гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн талаарх Байнгын хорооны танилцуулгад, Сангийн сайдын төсвийн багцад туссан гадаад зээл, тусламжийн ашиг лалт, санхүүжих зардлыг 129,2 тэрбум ам.доллараар бууруулж батлав. Мөн агаар, орчны бохирдлыг бууруулах арга хэм жээнд төлөвлөсөн санхүү­жилтийг 80 тэрбум төгрөгөөр, Боловсролын зээлийн санд төлөвлөсөн санхүүжилтийг 42 тэрбум төгрөгөөр, гаалийн шинэч лэлд зориулсан хөрөнгө оруулалтын санхүүжилтийг 212 тэрбум төг рөгөөр тус тус бууруулахаар болсон.

харин хүүхэд хамгааллын арга хэмжээнд зарцуулахаар төлөвлөсөн санхүүжилтийг 5.6 тэр бум, Жендерийн тэгш байдлыг хангах үндэсний хорооны урсгал зардлыг 512.4 сая, үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн урсгал зардлыг 149.5 сая, уих­ын тамгын газрын урсгал зардлыг гурван тэрбум, хүний эрхийн үндэсний комиссын урсгал зардлыг 93.9 сая, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд төсөвлөсөн санхүүжилтийг найман тэрбум төгрөгөөр тус тус нэмсэн юм. Мөн Монгол улсын хүн ам, орон сууцны тооллого хийх зардалд 1.8 тэрбум, хэлмэгдэгсдийн ар гэрийнхэнд хуулийн дагуу олгох нөхөх олговрын санхүүжилтэд таван тэрбум, Жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас олгох хөнгөлөлттэй зээлд 47 тэрбум,

ЗГМ ТОВЧХОН» Тоо

85.6 Сая ам.доллар. Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн хөгжлийн банктай эрчим хүчний төвлөрсөн бус хангамжийн тогтолцоо, татварын зохицуулалт, хөрөнгө оруулалтын удирдлагын мэдээллийн системийг хөгжүүлэх зорилго бүхий 85.6 сая ам.долларын санхүүжилттэй тус бүр хоёр зээл болон буцалтгүй тусламжийн гэрээг баталгаажуулав.

» ШИЙДВЭР “Чингис хаан” одонг Их Монгол Улсыг үүсгэн байгуулсан их хааны мэндэлсэн өдрөөр буюу “Монгол бахархлын өдөр” ёслол хүндэтгэлтэйгээр хүртээж байхаар тусгасан. 2017 онд тус одонг Монгол Улсын Гавьяат тамирчин, Хөдөлмөрийн баатар Найдангийн Түвшинбаярт хүртээж байсан. Тэгвэл энэ жил тус одонг гардуулахгүй байхаар шийдвэрлэжээ.

» ХАРИЛцАА Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар Беларусь улсын Минск хотноо зохиогдож буй Мюнхений Аюулгүй байдлын бага хурлын Үндсэн бүлгийн уулзалтад оролцож байна.Уулзалтын хоёр дахь өдөр сайд Д.Цогтбаатар “Зэвсгийн эргэлтийг хянах, итгэлцлийг бэхжүүлэх” болон “Бүс нутгийн мөргөлдөөн” сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцов.Мөн тэрбээр Словак улсын Гадаад болон Европын хэргийн сайд М.Лайчактай уулзаж, хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар санал солилцов.

» жАГСААЛ Гэр хороолол хөдөлгөөнөөс УИХ-ыг тарахыг шаардаж Сүхбаатарын талбайд майхан барьж, жагслаа. Ард түмний төлсөн татварын мөнгийг хувийн компанидаа авч, хувийн бизнесээ томруулж байгаа гишүүдийг огцрохыг шаардаж, жагсав.

» ПАРЛАМЕНТ УИХ Ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сангийн тухай хуулийн хэрэгжилтийг 2021 он хүртэл хойшлуулах шийдвэр гаргалаа.

Ерөнхийлөгчийн албан бич­гийн хариуг би ойрын хугацаанд өгнө. Энэ албан бичигтэй холбогдуулан заавал төрийн байгуулалтын байнгын хороо хуралдах шаардлагагүй.

УИХ-ын дарга М.Энхболд

ардчилсан намын дэргэдэх эмэгтэйчүүдийн байгууллага болох ардчилсан эмэгтэйчүүдийн холбооны бүх шатны тэргүүнийг дотоод сонгуулиар тодрууллаа. тус холбооны тэргүүнээс Баян гол дүүргийн Засаг дарга С.одонтуяа улиран сонгогдсон бол, нийс­лэлийн аЭх­ны тэргүүнээр Б.Пунсалмаа болсон байна.

ардчилсан эмэгтэйчүүд “Сэт­гэлийн хүч” уриан дор нэгдэн, нэг сарын турш Монгол орны 21 аймаг, нийслэлийн есөн дүүргээр өртөөлөн ажилласан. тэд өнгөрсөн хугацаанд нийт 20 гаруй мянган км зам туулж, 30 мянган эмэгтэйн дуу хоолойг “Сэтгэлийн хүч” аянд нэгтгэж, санал бодлыг нь сонсчээ. ажилгүйдэл, ядуурал,

40­өөс дээш насныхны хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал, гэр бүлийн хүчирхийлэл, байгаль орчны асуудал, өсвөр насны охидын жирэмслэлт зэрэг олон асуудлыг уулзалтын үеэр эмэгтэйчүүд хөнджээ. Эмэгтэйчүүдийн хөндсөн асуудал, дэвшүүлсэн санал, санаачилгыг ардчилсан намын дэргэдэх бодлогын зөвлөлд хүргүүлж, мөрийн хөтөлбөрт тусгуулан, ажил хэрэг болгохын төлөө эв нэгдлийг ханган ажиллахаа С.одонтуяа, Б.Пунсалмаа нар илэрхийлнэ. түүнчлэн ардчилсан эмэгтэйчүүд намаар хязгаарлагдахгүйгээр Монгол улсын нийт охид, бүсгүйчүүдийн төлөө ажиллахаа илэрхийлсэн байна. Энэ удаа гийн сонгууль улс төрийн на муу дын хувьд шинэ соёл, жишиг тогтоосон түүхэн үйл явдал болсныг нэр дэвшигчид онцолжээ.

Ч.Хүрэлбаатар: 2018 он төсвийн хамгийн ачаалалтай жил байлаа

нийслэлийн Баянгол дүүргийн 141 дүгээр сургуулийн урсгал зардалд зориулж дөрвөн тэрбум төгрөгийг төсвийн төсөлд нэмж тусгахаар болов.

Төсвийн хуулийг баталсны дараа Сангийн сайд Ч.Хүрэл-баатараас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-2019 оны төсвийг баталлаа. Сангийн яамнаас боловс-руулсан төсвийг УИХ хэр өөрчилсөн бэ?

­орлого, зарлага, төсвийн алдагд лын хэмжээг өөрч­лөөгүй. харин дотор нь зарим хөдөлгөөн хийсэн. агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр тавьсан мөнгөнөөс бүрэн шаталтыг дэмжих индукцин төхөөрөмжийн зардлыг хассан. Мөн Монголын хилээр гарч байгаа баялгийг бүрэн хянадаг, ашигт малтмалын татвараа бүрэн авдаг болоход зориулагдсан гаалийн шинэчлэлээс 20 орчим тэрбум төгрөг хаслаа. гадаадын зээл тусламжаар хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөрүүдээс 130­аад тэрбум төгрөг хасаж, бусад зүйл рүү шилжүүлсэн. үүнээс гадна 189 тэрбум төгрөгийг орон нутгийн иргэдийн хурал өөрсдөө мэдэж шийдвэрлэхээр тусгасан байсныг уих дээр нэр төрлөөр нь задлах шаардлагатай гэж үзээд задалж баталлаа.

-Төсвийн тогтвортой байд-лын зөвлөлөөс зөвлөмж гар-гасан. Энэ зөвлөмжийг хэр тусгасан бэ?

­Засгийн газар уих­д төсвийн төслийг энэ оны есдүгээр сарын 28­нд өргөн мэдүүлсэн. өргөн мэдүүлснээс хойш төсөв уих­ын мэдэлд очдог. төсвийн алдагдлыг Засгийн газрын өргөн мэдүүлсэн хэмжээнд баталлаа. анх 2.1 их наяд төгрөг байна гэж тооцож

байсан төсвийн алдагдлын хэмжээг оруулж ирэхдээ 1.9 их наяд болгон бууруулсан. 200 орчим тэрбум төгрөгөөр буулгасан гэсэн үг. дээрээс нь төсвийн алдагдлыг өндөр хүүтэй арилжааны зээл авахгүйгээр санхүүжүүлэх боломжтой гэж тооцсон байсан. төсвийн алдагдал гэдэг өр юм. харин өмнө нь тэр хэмжээгээрээ зээл авдаг байсан. тэгвэл энэ удаа 1.9 их наядын 1.3­ыг гадаадын зээл тусламжаас санхүүжүүлнэ. харин үлдэж байгаа 600 тэрбум нь зээл авахгүйгээр шийдэх боломжтой гэж тооцож оруулсан.

-Монгол Улс ойрын хугацаанд олон улсын зэх зээл дээр бонд гаргах уу?

­Сая хөгжлийн банк 7.25 хувийн хүүтэй, Засгийн газрын баталгаагүй 500 сая ам.долларын бонд гаргасан. Засгийн газрын баталгаагүйгээр ийм хэмжээний хүүтэй бонд гаргана гэдэг сайн үзүүлэлт. Нийт 500 сая ам.долларын бонд гаргахад 4.1 тэрбум ам.долларын захиалга ирсэн юм билээ. Эндээс харахад Монголын эдийн засгийн бодлого зөв явж байна. Монгол улсын зээлжих зэрэглэл 2018 оны эхнээс хойш хоёр шатлалаар нэмэгдсэн. Цаашид ч нэмэгдэх төлөвтэй

байна. хоёр, гурав хоногийн өмнө оувС­гийн захирлуудын зөвлөл хуралдаад, Монголын Засгийн газрын эдийн засгийн бодлого зөв байна гээд дэмжчихсэн. Энэ нь олон ч зах зээл дээр маш эерэг мэдээлэл болж байгаа. оувС­гийн жилийн уулзалт дээр би аНу­ын Сангийн яам, оувС, дэлхийн банкнаас гадна зээлжих зэрэглэл тогтоодог компаниудын удирдлагуудтай уулзсан. “Эдийн засгийн хувьд зөв голдрилоор явж байна, эерэг үр дүнгүүд гарч байгаа” гэдэгт санал нэгтэй байна. Энэ нь бондын хүүнд нөлөөлсөн. Цаашид Засгийн газар бонд гаргах эсэх асуудал байгаа. 2019, 2020 онд Засгийн газрын өмнө тулгамдаж байгаа өр зээл байхгүй. хамгийн ачаалалтай нь 2018 он байлаа. Бид энэ онд 6.1 их наяд төгрөгийн өр барагдуулсан. үүнээс 4.9 их наяд нь үндсэн өр, 1.2 нь зөвхөн хүүгийн төлбөр. 2019­2020 онд ингэж төлөх өр байхгүй. 2016 оны сүүлээр дотоодын бонд 6.5 их наяд төгрөг байсан. ирэх жилийн төгсгөл дээр бид 1.5 их наяд руу буулгачихаж байгаа. харин 2021, 2022, 2023 онд эрсдэлүүд үүсч эхэлнэ. 2021 онд 2016 оны сонгуулийн өмнө гаргасан “Мазаалай” бондын үндсэн төлбөрийг төлөх ёстой. 2020 онд 2012 оны төгсгөлд гаргасан “Чингис” бондын нэг тэрбум ам.долларын үндсэн төлбөрийг төлнө. 2023 онд 2017 онд гаргасан “гэрэгэ” бондын үндсэн төлбөрийг төлөх үүрэг байгаа. Засгийн газар энэ асуудал дээр ажиллаж байгаа.

НАМУУД

АН-ын эмэгтэйчүүдийг С.Одонтуяа удирданаБ.Сэлэнгэ ЗГМ

ЭшЛЭЛ

ТоДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал› INFO@zASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

тэдний төлөвлөж байгаагаар цааш ажлаа үргэлжлүүлэн, энэ ондоо багтаан нийслэлийн хэмжээнд 96 байршил дахь 1841 нэгжийн 220 га талбайг чөлөөлнө гэж байна. тэгээд Сэлбэ, Баянхошуунд автозам барихын тулд 807 нэгжийг хамар сан 363 га талбайг, сургууль, цэцэрлэг барихад 464 га, эмнэлэг, хорооны цогцолбор барьж байгуулахын тулд нийт 125 нэгжийн эзэмшиж буй талбайг нэн яаралтай чөлөөлөх шаардлагатай гэж байна. хамгийн гол нь нийслэлийн иргэд энэ арга хэмжээг дэмжих хэрэгтэй юм. Яг москвачууд шиг. тэд нэгэн дуугаар хотынхоо захирагчийн шийдвэрийг хамгаалан дэмжсэн шиг. Эс бөгөөс бидэнд л тустай, ирээдүй хойчид хэрэгтэй, томоор харвал улаанбаатар хот маань “азийн цагаан дагина” нэрээ эргүүлэн авч болох боломжийн төлөөх маш чухал энэ ажил эсэргүүцэлтэй тулж саатахаар байна. Магадгүй иргэдийн дэмжлэг дутвал бүр зогсож ч мэднэ. түрүүчээсээ эсэргүүцэл хүчтэй болж байгаа юм байна. Миний бодлоор хүний өмчид нийслэлийн газрын албанаас дур мэдэн, хүч хэрэглэн халдаад байгаа явдал биш билээ. хотын захирагчийн хэрэгжүүлж буй энэ арга хэмжээ нь зөвхөн газар чөлөөлөхдөө ч биш, урьд урьдын газрын наймаанд оролцсон нөхдүүдэд том цохилт өгч байгаа явдал гэж харж байгаа. албадан чөлөөлж буй ажиллагаа нь зөвхөн

гудамжиндаа нэгэн цагт тав, арваараа эгнэн алхаж болдог байсан гэвэл өнөө үеийнхний нүд “бүлтэрч”, чих дэлдийж магад. арга ч үгүй юм даа! хотын төвийн хамгийн гол гудамжуудаар гэхэд л хоёр хүн шүргэлцэхгүйгээр зөрж гарна гэж байхгүй болсон энэ цагт тэрхүү уужим, саруул улаанбаатар хэрхэн төсөөлөгдөх ч билээ. Энд нэгэн тоо дурдах нь зөв байх. Сүүлийн 40 жилд улаанбаатар хотод барилга 40 дахин нэмэгдсэн ч гудамж талбайг шинээр барьж байгуулах ажил энэ урт хугацаанд дөнгөж л 0.3 хувийн нэмэх үзүүлэлттэйгээр явж ирсэн байна л даа. Эндээс бид өнөөгийн улаанбаатарын шигүү, түгжирсэн, амьсгалахад ч агаар орохооргүй шахам болсоор буйн гол шалтгааныг олж харж болох юм.

Өгүүлэх нь: Юуны өмнө нийслэл улаанбаатар хотын захираг чид баяр хүргэе! Баяр хүргэх болсон хоёр гол шалтгааныг өгүүлэгчийн зүгээс лавтайяа хэлж чадах байна. Нэгд, мань С. Батболд нь өөрийн өмнөх хотын удирдлага болон баатар даргын санаачилсан ч, хэрэгжүүлж чадаагүй нийслэл хотын засаг, захиргааг хотын зах руу нүүлгэх ажлыг шийдвэрлэж чадлаа. Эдүгээ Яармагт засаг, захиргааны шинэ барилга баригдсан, урин цаг эхлэхээр нүүдэл хийх нь л үлдсэн болохоор ийн талархаж байна. хоёрдугаарт, хот дотор иргэд

3ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

Нийтлэлчийн булан

2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

яг москвачууд шиг дэмжье

Улаанбаатар хот чөлөөтэй амьсгалах болно

Москвагийн “мээр” байхдаа Юрий лужковын засаг, захиргаанаас нийтийн эрх ашигт тустай олон сайн үйлийг хийсэн байдаг ч алдарт арбатыг эмх цэгцтэй болгосныг нь өнөө болтол москвачууд дурсан, онцлон талархсаар байдаг юм гэнэ билээ. Мань шийдэмгий захирагч арбатын гудамжаар зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй битүү шаваастай баригдсан бүхий л өрөгтгөлийг ямар ч найраагүйгээр албадан буулгахыг зохих нөхдүүдэд үүрэгдэж. Мэдээж маш их эсэргүүцэлтэй тулгарсан байна. Эсэргүүцэгчид нь голцуу улс төр, бизнесийн элит давхаргынхан байсан болохоор Ю.лужковын албан тушаалдаа үлдэх эсэх нь хөндөгдөж эхэлсэн байдаг. харин нийслэлийн иргэд нь энэ үед хотынхоо захирагчийн гаргасан шийдвэр, хэрэгжүүлж эхэлсэн арга хэмжээг нь нэгэн дуугаар дэмжин, нэгдэн хүрээлсэн учраас эрх баригчид яаж ч чадсангүй. тэд Москвагийн захирагчид “гар хүрч” зүрхэлсэнгүй. оросын нийслэл эмх цэгцтэй, уужим гудамж талбайтай болсны учир энэ. Нийтийн эрх ашгийн өмнө ямар ч эрх мэдэл нугардаг байх нь.

тэгвэл яг үүнтэй адил арга хэмжээг Монголд эхлүүлж байгаатай холбоотойгоор хойд хөршийн дээрх жишээг зориуд дурдсан юм. улаанбаатар хотын өнөөг хүртэлх түүхэнд ийм далайцтай басхүү нийтийн эрх ашигт тустай арга хэмжээг нэг их олон хэрэгжүүлж байгаагүй байх аа!

Жич: Нийслэл хотод хүн амьдрахад ямар их бэрхшээлтэй болсныг бид мэднэ. үнэндээ өнөөдөр улаанбаатарын гудам­жинд инээмсэглэж яваа нэгнээ харвал гайхах буй за. хот маань асар их бухимдалд автсан, хөмсгөө зангидсан, хэрүүл хараал болцгоосон хүмүүсээр дүүрэн, бохир заваан, хүн, машин тэрэг нь хөдлөх ч орон зайгүй болтлоо байшин барилгаар битүү шивээлэн бөглөрсөн нэг тийм хар, бараан орчинтой болсон. Нэг хүнд хааш хаашаа нэг км талбай ногддог, энэ үзүүлэлтээрээ дэлхийд нэгд эрэмбэлэгддэг улсын иргэд уг нь бид байгаад байдаг. гэтэл газар орон давчидсан мэт нас барагсдынхаа шарил дунд, арай дээр нэг нь үүднээсээ шууд жорлонтойгоо залгалдах болтлоо орон зайн хязгаарлалтад орсон. улаанбаатарын иргэд

зорчиход саад болсон барилга, байгууламж, хашаа хороо, агуулах, гараашуудыг албадан буулгаж, газар чөлөөлөх арга хэмжээг зоригтой хэрэгжүүлж эхэллээ. улаанбаатарчуудад ч түүний энэ хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ тун таалагдаж байгааг эргэн тойрноосоо авахуулаад сонсож болохоор байна. Нийтийн эрх ашигт нийцсэн арга хэмжээ ямарч сурталчилгаагүйгээр хүмүүст хүрдэг аж. харин олны тусын төлөөх ийм ажилд ямагт тулгардаг шиг, ямар нэгэн байдлаар улстөржүүлэн, саад хийдэг асуудал битгий гараасай гэж найднам. Манайх шиг нийслэл хотдоо явган зорчигч нь зорчих замгүй болж хумигдсан хот гэж үгүй биз. Нэлээд улс оронд зорчиж байсан ч би л лав хараагүй билээ. Мэдээж энд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан хийгээд хамгийн үр ашигтай, эко тээвэр болсон унадаг дугуйгаар зорчиход зориулсан тусгай замын талаар дурдах ч хэрэггүй. Монголд, улаанбаатарт лав үгүй болохоор тэр. Байдаг гэж маргах нэгэн байж болох ч нүд хуурсан, юм хийсэн болж аргацаасан нь илт, магадгүй мөнгө “хусах” зорилгоор шинээр барьсан бус, хуучин зам дээрээ тэмдэглэгээ хийж, будгаар өнгөл сөн нэг, хоёрхон метр газрыг зам гэж тооцож лав болохгүй байх аа!

2018 оны есдүгээр сард эхэлсэн, явган хүн зорчих зам, талбайг нэмэх зорилготой, газар

нийтийн эрх ашгийн эсрэг хууль, журам зөрчиж барьж байгуулсан объектуудад чиглэж байгааг бүгд ойлгож мэдэх учиртай.

ингэхэд нийтээр дагаж мөрдөх ёстой хууль, журмыг хэн үл тоож, зөрчиж чаддаг билээ? Жирийн иргэд хэзээ ч ийм үйлдэл хийдэггүй. харин ч хууль, журам сахиснаараа хохирч үлдэх нь олонтаа. газар чөлөөлөх арга хэмжээ бол “Нийтийн эзэмшлийн газар, олон нийтийн эрх ашигт нөлөөлөхүйц, хот төлөвлөлтөд саад учруулахаар бол иргэн, хувь хүн, аж ахуйн нэгжийн газрыг албадан чөлөөлөх тухай хууль”­д үндэслэн явагдаж байгаа ажиллагаа юм. газраа чөлөө­лүүлж байгаа нь дээрх хуулийг зөрчсөн болоод чөлөөлүүлж байгаа хэрэг. тиймээс хуулийнхаа дагуу газар чөлөөлөх ажлын цар хүрээг улам өргөжүүлэх хэрэгтэй. ингэх шаардлага бий. Бид цэлгэр орон зайд, чөлөөтэй амьсгалж, аюулгүй зорчиж, амар амгалан амьдрах эрхтэй биз дээ. улаанбаатарчууд бүгд үүнийг л хүсэж байгаа. тиймээс ч С.Батболдоор хаягласан “Нэг хот­ нэг стандарт” бодлогыг нь улстөржихгүйгээр нийт олноо роо дэмжих болсон байх.

Сүү лийн үед эрх баригчдын хийж буй ажил ингэж олны таашаалд нийцэж, иргэд сэтгэл хангалуунаар дэмжиж байсныг санахгүй юм байна. Цаашид I хорооллын явган хүний зам таг лан барьсан объектууд, драгон төвийн орчим, гССүт эмнэлэг орчмын гараашууд, СБд­ийн нэр бүхий 15 байршил дахь хууль зөрчиж баригдсан барилга, байгууламжуудыг нэн даруй буулган, чөлөөлөх хэрэгтэй юм. тэр ч бүү хэл 1950­иад онд баригдсан эдүгээ 70 жил болж байгаа 40, 50 мянгатын орон сууцнуудаас ч салах цаг болсон. Зарим нэгний мэдэмхийрээд байгаа шиг нийслэ­лийн соёл иргэншил үүнээс болж устахгүй шүү дээ. Эс бөгөөс 20­30 жилийн дараа чаас III, IV хороолол, Сансар хороол­лын барилгуудыг ч бас нийслэ­лийн соёл иргэншил гэж үзэх болох нь. Ядаж 40­50 мянгатын байрнуудын аркуудыг таглаж барьсан бүх байгууламжуудаас нь чөлөөлөх хэрэгтэй санагдана. тийм биш гэж үү! өнөөдөр бид бүгдээрээ улаанбаатартаа хайртай гэдэг. Нийслэл хотын маань өнөөгийн төрх байдлаас харин бидний тэр их хайр харагдахгүй байна. үр хүүхдүүд маань гадаа гарч сэтгэл амар тоглодог байсан үе алга болсон. харин бид эдүгээ хажуугаар өнгөрөх машинтай шүргэлцэн, түлхэлцэн, зам булаалдан амьдрах болж дээ. Цаашид энэ хэвээрээ байх ахул нийслэлд хүн бүү хэл, өт хорхой ч мөлхөх зайгүй болох дог. тиймээс улаанбаатарчууд минь битүүрч буй нийслэлдээ ядаж амьсгалах гарц гаргацгаая! хөдөлгөөнд бөглөөс, таглаас болсон бүхнийг зоригтойгоор чөлөөлөх цаг болсон биш үү! хотын удирдлага үүний төлөө хөдөлсөн байна. харин та бид дэмжих л үлдлээ.

• Бид бүгдээрээ Улаанбаатартаа хайртай гэдэг. Нийслэл хотын маань өнөөгийн төрх байдлаас харин бидний тэр их хайр харагдахгүй байна.

• Хуулийнхаа дагуу газар чөлөөлөх ажлын цар хүрээг улам өргөжүүлэх хэрэгтэй.

• Сүүлийн үед эрх баригчдын хийж буй ажил ингэж олны таашаалд нийцэж, иргэд сэтгэл хангалуунаар дэмжиж байсныг санахгүй юм байна.

Б.Хасуй / ЗГМ©

С.ЦОГТБАяР ЗУРЖ БАйНА

чөлөөлөх ажлын үр дүнд “Натур” худалдааны төв хавийн түгжрэл алга болсон. Нэгдүгээр төрөх эмнэлэг хавийн хөдөлгөөн ямар байлаа даа. түүнчлэн “Ногоон нуур” орчим гээд эхнээсээ цэлийх боллоо. одоогоор 11 байршилд нийт 22 хашаа, өргөтгөл, орц гарц, явган шатнуудыг буулган иргэд зорчих зам гарган чөлөөлсөн гэдгээ нийслэлийн газрын албаныхан мэдээллийн сайтдаа дурдсан байсан.

ш.ДаваадоржЗГМ

барих, хороодыг тохи жуулах нь зөв гэсэн байр суурь илэрхийлсэн. тиймээс дүүр гийг хоёр хуваах асуудал дэм жиг дээгүй гэж ойлгож болно” хэмээн байр сууриа илэрхийлж байв.

дүүргүүдийг шинээр байгуул­сан 1992 онд нийслэлийн хүн амын тоо 500 гаруй мянга байсан. тухайн үед Баянзүрх дүүрэгт 87.5 мян га, Сонгинохайрхан дүүрэгт 115 мянга гаруй иргэн оршин сууж байжээ. үүнийг одоогийн хүн ам тай харьцуулбал тухайн хоёр дүүр гийн оршин суугч дын тоо өн гөр сөн хугацаанд дунджаар 3.5 дахин нэмэгдсэн гэсэн үг.

хөдөө орон нутгаас улаан­баатар хотыг чиглэн ирдэг шил­жилт хөдөлгөөний дийлэнх нь Сонгинохайрхан болон Баянзүрх дүүрэгт суурьшдаг байна.

Нийслэлийн Баянзүрх, Сон­гино хайрхан дүүргийг хувааж, шинэ дүүрэг байгуулах саналыг Нитх дэмжлээ. хүн амын тоо нь 300 мянгыг хол давсан тус хоёр дүүр гийн иргэдэд төрөөс үзүүлэх үйлчилгээ нь хүрч чадахгүй, шийдвэрлэх олон асуудал ху­римт лагдсаар байгаа нь ийм шийд вэр гаргах шалтгаан гэж хо тын удирдлагууд тайлбарлаж байна.

гэхдээ энэ бол эцсийн шийдвэр биш. “хотын парламент”­ын дэмжсэн саналыг уих эцэслэн шийдвэрлэх ёстой. Монгол улсын үндсэн хуулиар “аймаг, сум, дүүрэг байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах асуудлыг тухайн нутаг дэвсгэрт оршин суугаа иргэд болон иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас гаргасан саналыг үн дэс­лэн хүн амын байршил, эдийн зас­гийн чадавх, газар зүйн байршил, зам харилцааны нөх цөлийг хар­галзан Засгийн газрын өр гөн мэдүүлснээр улсын их хурал шийдвэрлэнэ” гэж заасан байдаг.

Энэ асуудлаар Нитх ажлын хэсэг байгуулсан байсан бөгөөд ахлагчаар нь нийслэлийн Засаг дар гын тамгын газрын төрийн захир гааны удирдлагын хэлт сийн дар га ү.ганболд ажилласан байна. өмнө нь хотын хоёр дүүргийг хуваах талаар нийслэлийн Засаг дарга С.Батболд “иргэдээс төрийн үйлчилгээг хүргэх хүртээмж, чанарыг нэмэгдүүлэх талаар маш их санал гомдол ирдэг. Нийслэлийн хүн ам сүүлийн 20­иод жилийн дотор гурав дахин

4 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

Улаанбаатар

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

Зөвлөхшатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКц

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

цАХИМ ХУВИЛБАР

0 0 1 0 1 6

СХД, БЗД-ийн удирдлагууд энэ саналыг дэмжих-гүй байгаагаа илэрхийлсэн

“Хотын парламент” хоёр дүүргийг хуваах саналыг дэмжлээ

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

ЗГМ: ИНФОГРАФИк

Ж.Сандагсүрэн: Асуудлын гол нь дүүрэг хуваахдаа биш юм. Монгол Улсын хүн амын 10 хувь буюу 320,000 хүн амьдарч байгаа дүүрэгт тохирсон хөрөнгө оруулалтыг нь л өг.

нэмэгдсэн гэсэн судалгаа бий. Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүрэг тус бүртээ 350 орчим мянган хүн амтай. 350 мянга гэдэг дунджаар тооцвол дөрвөн аймгийн хүн амтай тэнцэнэ. улаанбаатар хотын нэг хороо дунджаар 7,000 хүн амтай байхад дээрх хоёр дүүрэгт 10,000­аас дээш хүн амтай хороо олон байна. тэгэхээр нийс лэлийн дүүргүүдийн зохион байгуу лалтыг өөрчлөх, хороодын тоог олшруулах явдал зайлшгүй шаард лагатай байгаа юм. Энэ бол улстөржилт биш” хэмээн хэлж байв.

харин энэ асуудалд тус хоёр дүүргийн Засаг дарга нарын байр суурь эсрэг байна. Сонгино­хайрхан дүүргийн Засаг дарга Ж.Сандагсүрэн “асуудлын гол нь дүүрэг хуваахдаа биш юм. Монгол улсын хүн амын 10 хувь буюу 320,000 хүн амьдарч байгаа дүүрэгт тохирсон хөрөнгө оруулалтыг нь л өг. 100,000 хүнтэй дүүргээс арав дахин бага хөрөнгө оруулалтыг 25 жил хуваарилахаар хүнд бололгүй яахав дээ. үүнийг л өөрчлүүлэхийн төлөө хоёр жил үзэж байна. Нийслэл огт дэмжихгүй байгаа шүү” хэмээн нүүр хуудсандаа бичжээ.

харин Баянзүрх дүүргийн удирдлагууд энэ саналыг дэмжихгүй гэдгээ эртнээс мэдэг­дэж байсан. ардчилсан нам нийс­лэлд засаглаж буй цөөн дүүргийн нэг нь Баянзүрх. дүүрэг хуваах хотын удирдлагуудын саналыг улстөржилт хэмээн үздэг юм.

Энэ талаар Баянзүрх дүүргийн

ДүүРГүүД

Хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 37 хувь нь томуугаар өвчилжээ

Эрүүл мэндийн сайд д.Саран­гэрэл, дЭМБ­ын Монгол дахь суурин төлөөлөгч Сергей диор­дица тэргүүтэй албаныхан дүүргийн эрүүл мэндийн төвүүд дээр ажиллалаа.

өнөөдрийн байдлаар нийс­лэлийн харьяа эмнэлгүүдийн орны ачааллаас үзэхэд нийт 2239 орон дээр 2376 хүн хэвтэн эмч лүүлж байна. шинээр хэвт­сэн өвчтөнүүдийн 37 хувь нь томуу, томуу төст өвчтэй иргэд аж. харин хүүхдийн орны ачаа­лал Чингэлтэй дүүргийн Эрүүл мэндийн төвд 47.5 хувь байгаа

бол Баянгол дүүргийнх 33.5 хувиар өсчээ. хэрэв энэ өвөл ханиад, томуу их байвал амбу­латорын үзлэгийг 22.00 цаг хүртэл сунгаж, бямба гарагт ажил лахаар төлөвлөж байгаагаа Чин гэлтэй дүүргийн эрүүл мэн­дийн төвийн удирдлага хэлж байна.

харин Баянгол дүүргийн хувьд одоогийн байдлаар хүүхдийн 200 ортой ажиллаж байна. ханиадны өвчлөлийн ид дэгдэлтийн үеэр 300 болж нэмэгдүүлэх бүрэн боломжтой гэдгийг эмнэлгийн дарга нь хэлэв.

Засаг дарга т.Баясах “...дүүргийн иргэдийн хурлын тэргүүлэгчид хуралдаад, иргэдийн дунд хэлэлцүүлэг зохион байгуулах, дүүргийг хуваахад шаардагдах хөрөнгө мөнгөний хэмжээг тооцож үзэх гэсэн хоёр чиглэлтэй ажлын хэсгийг байгуулсан. ажлын хэсгүүд сар гаруй хуга­цаанд ажиллаж, санал асуулга зохион байгуулсан. түүгээр санал өгсөн иргэдийн 90 орчим хувь нь дүүргийг хоёр хуваахыг дэмжээгүй. дүүргийг хоёр хуваа­хад 40 орчим тэрбум төгрөг шаардагдахаар байсан. иргэд тэр их мөнгөөр сургууль цэцэрлэг,

БАЯНЗҮРХ ДҮҮрэГ

336,932

86973124.4 МЯНГАН ГА

470028

322,458

86212120.6 МЯНГАН ГА

1523732

СоНГИНоХАЙРХАН ДҮҮрэГ

ХҮН АМ

өРХИЙН Тоо

ГАЗАР НУТАГ

Аж АХУЙН НЭГж

ХоРоо

Б.Хасуй / ЗГМ©

Сонгинохайрхан дүүргийн Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүү­лэх сангийн мэдээлэл, сургалтын төвд бүртгэлтэй 1000 гаруй аж ахуйн нэгж бий аж.

тэгвэл тэдгээр үйлдвэрлэгчийн бараа бүтээгдэхүүнийг зах зээлд нийлүүлэх борлуулалтын нэгд­сэн цэг нээжээ.

тус дүүргийн “Эрин” хороол­лын “Mongolian outlet” дэл­гүү рийн хоёр давхарт “Сон­гинохайрхан outlet” дэлгүүрийг нээжээ. уг дэлгүүрт 100 гаруй үйлдвэр эрхлэгчийн бараа бүтээг­

дэхүүнийг борлуулах аж. Цаашид дэлгүүрээ агуулахтай болгож, илүү олон үйлдвэрлэгчийн бараа бүтээгдэхүүнийг байршуулж, иргэдэд холбох гүүр нь болж ажиллахаар төлөвлөж буйгаа Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөг­жүүлэх сангийн мэдээлэл, сур галтын төвийн хамт олон хэлж байсан юм. тус дэлгүүрт одоогоор зөвхөн бэлэн бараа бүтээгдэхүүн зарагдаж бай­гаа бөгөөд бөөнөөр болон үйлдвэрийн үнээр худалдаалж байгаа аж.

Сонгинохайрхан үйлдвэрлэгчдийнхээ бүтээгдэхүүнийг борлуулах төв нээлээ

Малыг зөв хөнгөлж, уурагжуулснаар махан тарга хоёр дахин нэмэгдэнэ

2018.11.05, даваа ~ №217 (1016) 5ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

ЗГМ: ЗочинБайгаль экологийг сэргээх сан гэж байгуулаад уурхайгаас олсон ашгийнхаа тун багахан хэсгийг төвлөрүүлж, энэ хэдэн эрдэмтдээ ядартал нь ажиллуулж, Монголын тал хээр нутгийг ногооруулах хэрэгтэй.

хөгжих боломж ердөө л найман хувь. их хэмжээний хөрөнгө мөнгө хаявал 10 хувь байж болох юм.

-Салбарын мэргэжилтнүүд Монгол орны бэлчээрийн даац 25-30 сая толгой малд хүрэл-цээтэй гэдэг. Таны тооцоо үүнээс 3-4 дахин их байна. Ийм зөрүү-тэй байгаа шалтгаан юу вэ?

­өнөөдөр нийт бэлчээрийн нөөцийн 40 хувийг л талхилж, үлдсэн 60 хувь эзгүйрээд байна. ашиглаж чадахгүй байгаа энэ 60 хувьдаа малаа зөв тархаах тухай би яриад байгаа юм. үүнээс гадна малыг одоогийнх шиг өглөөнөөс орой болтол бэлчээх ямар ч шаардлагагүй. Ялангуяа, хаврын улиралд. өвс ургамлыг гүйцэд ургахаас нь өмнө мал сорлож идээд бэлчээрийн чанар алдагдаад байна. тиймээс өвс ногоо дөнгөж ургах үеэр малаа өдөрт дөрвөн цаг бэлчээж, үлдсэн найман цагт нь хашаад, уурагжуулах хэрэгтэй. Малд хамгийн их уураг өгч, махан тарга суулгадаг ургамал бол царгас. хадлангийн өвсийг бод мал өдөрт 4­5 кг идэж байж цаддаг бол царгас нэг кг, бог малд 400 гр байхад л хангалттай. тэгээд ч бэлчээрийн малын нэг давуу тал нь идэмхий биш. идсэнээ биедээ хадгалж, шингээх чадвар сайтай.

-Бэлчээрийн хууль гаргах гээд олон жил дуншиж байна. Бэлчээрийн харилцааг хуульч-лах нь зөв үү?

­Бэлчээр болон бэлчээрийн экологийг хуульчилж хамгаалах нь зөв. гэхдээ яаж хуульчлах гэж байгааг би сайн мэдэхгүй байна. Бэлчээрийн даацад үнэлгээ хийж, түүнд нь тохируулан хуваарилах нь чухал. Малын тоо бэлчээрийн даацаас ихэдвэл алс бэлчээрт худаг ус гаргаж өгөөд айлуудаа нүүлгэх, эсвэл малынхаа тоо толгойг бууруулахыг шахах хэрэгтэй. илүүг нь нядлаад, мөнгө болгоод банкинд хийсэн нь дээр. Мөн миний өмнө хэлсэнчлэн малын бэлчээрт гаргах цагийг багасгаж, уурагжуулбал малын махан тарга 30­40 хувь нэмэгдэнэ. Зунаас бусад үед уурагжуулбал бүр 100 хувь нэмэгдэнэ.

Нөгөөтэйгүүр, бэлчээрийн экологи ямар зүй тогтолтойг, юунаас хамаардгийг Засгийн газар, эрдэмтэд, төсөл хэрэг­жүүлэгчид томъёолоогүй нь маш том алдаа. Бид 30 жил зарцуулж байж энэ зүй тогтлыг судалж тогтоосон. өнгөрсөн 60­70 жилд бэлчээрийн уурагт ургамлын агууламж 85­90 хувь багассан байна. ингэснээр бэлчээрийн ургамлын төрөл зүйл бөхөж, хөрсний үржил шим муудаж, цөлжилт эрчимжиж, малын ашиг шим багасаж, давжаа жижиг биетэй болсон байна. Нэгэнт ашиг шим нь буурсан тул хүмүүс малын тоо толгойн араас л хөөцөлдөж байгаа юм.

уурагт ургамал бол агаар дахь азотоор хооллож, хөрсөнд азотын бордоо шахдаг. үүгээр бусад ургамал хооллож ногоон бүрхэвч тогтдог. гэтэл энэ зүй

Л.Дуурсах: Малаа буруу хөнгөлдөг учраас махан тарга авахгүй байна

1тиймээс бид социализм бо­

лон ардчиллын аль альных нь сул талыг хаяж, давуу талд нь тулгуурлан судалгаа боловс­руулсан юм.

-Та бүхний томъёолсноор ма най улсын хөгжлийн суурь юу вэ?

­Монгол хүн, газар шороо, мал гурав л хөгжлийн суурь. Бид хөдөө аж ахуйд суурилсан эдийн засагтай байвал зөв хөгжинө. харин уул уурхайг хэт дэлгэрүүлбэл 50­80 жилийн дараа африк шиг элсэн цөл болох тооцоо гарсан. Монгол бол өвөл, зуны агаарын температурын хэлбэл 80­100 градус, хавартаа хүн байтугай мал амьтан тогтохын аргагүй хүчтэй салхитай, энергийн алдагдал хамгийн ихтэй, хур тунадас, чигийн тэнцвэр муу, эрс тэс уур амьсгалтай. таван хошуу мал энэ уур амьсгалд хэдэн сая жил амьдраад дасан зохицоод ирсэн. таван хошуу малыг нүүдэлчид гаршуулахад багаар бодоход 100 мянган жил зарцуулсан шүү.

-100 мянган жил гэдгийг та түүхийн ямар эх сурвалжид үндэслэж байна вэ?

­хадны сүг зураг, археологийн олдвороор баталгааждаг. одоогоос 80­100 мянган жилийн тэртээ нүүдэлчид анхны малаа гаршуулсан байх магадлал өндөр байдаг юм. үүнийг олон улсын эрдэмтэд баталсан. Бүр өөрсдийнхөө ухамсар, сэтгэлгээнд тааруулан гаршуулсан гэж үздэг. таван хошуу мал тус бүрийн далд ухамсарт нь тааруулан гаршуулж, хоорондоо ижил дасал болсон байдаг. өөрөөр хэлбэл, мал, хүн хоёрын төв мэдрэлийн системийн мэдрэлийн эсүүд хоорондоо уулздаг болтол олон жил ажиллаж байж малаа гаршуулсан гэсэн үг. үүнийг зүгээр дасгасан гэж тайлбарлах аргагүй.

-Ардчилсан нийгэм, чөлөөт эдийн засагтай энэ цаг үед тэгвэл хөдөө аж ахуйн салбарын хөгжил аль чигт зүглэх ёстой юм бол?

­Байгалийн зүй зохилдлогоор өдий хүрсэн тул бэлчээрийн мал аж ахуйгаа техник технологийн дэвшилтэй уялдуулж, инновац шингээх замаар хөгжих нь зөв. үүнд хамгийн чухал нь бэлчээрийн зөв менежмент. алс бэлчээрт худаг ус гаргаснаар нэг газраа бөөгнөрөөд байгаа малчдыг зөв тараан байршуулж болно. ийм зөв зохион байгуулалттай явбал манайд 60 байтугай 100 хүртэлх сая толгой малын бэлчээрийн даац бий шүү дээ. харин фермийн буюу эрчимжсэн мал аж ахуй

Б.Хасуй / ЗГМ©

тогтол алдагдсанаас бэлчээр цөлжөөд байгаа юм. тиймээс уурагт ургамлын үр үржүүлж, орчин үеийн хавах технологиор бэлчээрээ нөхөн сэргээх шаардлагатай байна. үүнийг эрчимтэй хийвэл бэлчээр ойрын 20 жилд бүрэн сэргэж, 200 сая малд ч хүрэлцээтэй болно гэдгийг би амлаж чадна.

-Та бүхний судалгаа, шин-жилгээнээс яг практикт нэвтэр-сэн нь бий юу?

­Бид мал хөнгөлөх уламжлалт аргаа орчин үеийн технологитой хослуулсан. Энэ аргыг амьдралд нэвтрүүлбэл малын махан тарга эрс нэмэгдэнэ. хүннү, Чингис хааны үеэс монголчууд эр малыг хөнгөлөхдөө үрийн хоолой, судсыг нь улайссан шөвгөөр хатгалж тасалдаг байсан юм. хэзээ ч үржлийн ажил хийж чадахгүй боловч хуйхнагт үлдсэн төмсөг нь уураг үйлдвэрлэж, тамир тэнхээ оруулах уураг үйлдвэрлэсэн хэвээр байна. түүнээс биш одоогийнх шиг төмсгийг нь аваад, өөрсдөө чанаж иддэг байгаагүй. Энэ бол Манжийн үед орж ирсэн арга. Манжууд өөрсдөө хатдаа мануулах цэргийн төмсгийг авч тайган болгодог уламжлалтай байсан юм. төмсөгтэй мал өөх багатай, махан тарга сайтай байдаг. Бид уламжлалт аргаа цахилгаан соронзон гүйдэл болгож, орчин үеийн технологитой уясан хэрэг. ингэж зөв хөнгөлсөн малыг царгасаар уурагжуулбал бүр том биетэй болж, 1000 малаас авах ашиг шимийг 500 малаас авдаг болно.

-Та бүхэн энэ бүхнээ салбарын яаманд танилцуулсан уу?

­танилцуулаад 15, 16 жил болж байна. харамсалтай нь, хөдөө аж ахуйн салбарыг хариуцдаг сайдууд хэзээ ч мэргэжлийн хүмүүс байдаггүй. дандаа улстөрчид учраас энэ бүхнийг ойлгохыг хүсдэггүй биз. толгой дохиж сонссон ч дэмждэггүй. харин одоогийн Засгийн газарт бол танилцуулж амжаагүй байна. Ерөөсөө олон судалгаа, нээлтүүд амьдралд нэвтэрдэггүй шалтгаан нь уих, Засгийн газар төсөв мөнгө хуваарилдаггүйтэй л холбоотой.

-Хөдөө аж ахуйн орон байж өөрсдөө үнэтэй мах, сүү цагаан идээ хэрэглэдэг. Таны хувьд хөдөө аж ахуйн одоогийн бодлогод ямар үнэлгээ өгөх вэ?

­Сүүлийн 30 жил буруу явсан хөдөө аж ахуйн бодлого одоо ч буруу хэвээр байна. Зөв чигт нь залах цаг болсон. Монголчууд

өөрсдөө хөдөө аж ахуйн түүхий эдээ гүн боловсруулдаггүй, бүгдийг нь урагшаа гаргадаг тул үнэтэй хэрэглэх нь аргагүй. Бид архангай аймгийн Цэнхэрмандалд хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, технологийн парк байгуулах хөгжлийн загвар боловсруулсан. ийм парктай бол түүхий эдийн татан авалт, анхан шатны гүн боловсруулалт сайжирна. одоогоор Монгол улс хөдөө аж ахуйн экспортоосоо 1­1.5 тэрбум ам.доллар олдог. хэрэв анхан шатанд гүн боловсруулалт хийгээд гаргавал 8­9 тэрбум ам.доллар олох боломжтой. хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнээ шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, зөв загвараар эдийн засгийн эргэлтэд оруулбал дэлхийд органик брэнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч орон болно. дотоодын хэрэгцээгээ хямд нийлүүлж, зөрүүг нь экспор тоосоо олж болно. 80 сая малаа эдийн засгийн эргэлтэд зөв оруулахад л гурван сая хүн бүгд баян амьдарна.

-Танай төв бусад салбарт ч хөгжлийн загвар боловсруулсан юм байна. Тухайлбал, эко аялал жуулчлал гэдгийг хэрхэн загварчилсан бэ?

­Бид Монголын аялал жуулч­лалыг одоо байгаагаас өөрөөр томъёолсон. 330 гаруй сумыг эко суурин болгож, бүгдэд нь бургас, царгас тариалж ногооруулна. Бүх

80 сая малаа зөв эргэлтэд

оруулахад гурван сая хүн бүгд баян

амьдарна

гэхдээ л хамгийн үнэтэй, долоон одтой зочид буудал тэр элсэн цөлд бий. дубайн хэдэн сэргэлэн бацаан австралийн элсэн цөлд нэг давхар шавар тагзууд бариад л жуулчид татаж байгаа юм. шавар тагзанд оронгуут л энэ элс нь найрлагадаа ийм эрдэстэй, таны эрүүл мэндэд сайн, энэ буудал бол эко аргаар барьсан учраас таны биеийн бүх хор гадагшилна гэх мэтээр байгаа зүйлээ брэнджүүлж, инновацжуулж, нейромаркетинг хийж байна. орчин, хоол нь араб үндэстнийх, тэгээд маш сайн үйлчилгээтэй, ерөөсөө тэр намхан шавар тагзан байшинд нэг өдөр араб үлгэр шиг л өнгөрсөн. тэр бүхнийг хараад би өөрийнхөө зөв байсныг ойлгосон.

-Аялал жуулчлалын энэ заг-варыг гадаадын хөрөнгө оруу-лалт татаад хэрэгжүүлье гэвэл одоогийн хууль эрх зүйн орчинд харшлах зүйл байгаа юу?

­хууль эрх зүйн орчинд харшлах зүйл байхгүй. гагцхүү төр бодлогоор хөрөнгө оруулалтыг дэмжихээ хаачихаад байна. дэд бүтцийг ч гэсэн хямд зардлаар шийдэх боломжтой болсон байна. Замыг заавал асфальтаар тавих хэрэггүй. шороог дагтаршуулан нягтруулдаг технологи гарсан. үүнийг концессийн гэрээгээр гүйцэтгүүлж, сум тодорхой хугацааны дараа уг зардлаа улсад

ашиглаж, орлого олох хэрэгтэй. Байгаль экологийг сэргээх сан гэж байгуулаад уурхайгаас олсон ашгийнхаа тун багахан хэсгийг төвлөрүүлж, энэ хэдэн эрдэмтдээ ядартал нь ажиллуулж, Монголын тал хээр нутгийг ногооруулах хэрэгтэй. уурхай орчмын сумдыг бүгдийг нь битүү ногоон төгөл болгож байж л ухаж төнхсөн байгалийн тэнцвэрийг хадгална. Энэ талаар бид олон нийтэд мэдлэг мэдээлэл түгээхээр ажиллаж байна.

-Таныг “Бяцхан тархи”, “Их тархи” толь бичгийн зохиогч гэдгээр хүмүүс сайн мэднэ. Та электрон толь бичгүүдээ яагаад хийхээ больсон юм бэ?

­техник технологи хөгжих нь нэг талдаа сайхан боловч нөгөө талдаа сөрөг нөлөөтэй юм байна. ухаалаг гар утас гарч, хүмүүс толь бичгийг апп байдлаар хэрэглэж байгаа учраас “Бяцхан тархи”, “их тархи”­ийг худалдаж авахаа больсон. тиймээс цаашид хөгжүүлэх шаардлагагүй юм байна гэж үзсэн. тэгээд ч сургалтын зориулалттай зүйлийг нэг удаадаа олон цагаар хэрэглэдэг тул цахилгаан соронзон долгион их цацруулдаг гар утас болон бусад хөдөлгөөнт төхөөрөмжид тохируулан хөгжүүллээ гэхэд эргээд хүний эрүүл мэндэд хор учруулна шүү дээ.

буцаагаад төлөх замаар явж болно. Сум аялал жуулчлал болон малын түүхий эдийн үйлдвэрлэлээрээ мөнгөтэй болчихно. ийм л энгийн аргаар явна гэж харж байна. хамгийн гол нь манайд яг үнэнийг хэлэхэд хөрөнгө оруулалт чөлөөтэй татах эрх зүйн орчин дутмаг байна. Ердөө 50 хувь л нээлттэй. тэр нь Засгийн газраар дамжина. хувиараа орж ирсэн нь хэмжээ хязгаартай тул төслүүдээ санхүүжүүлж дийлэхгүй байна. хөрөнгө оруулалтаа нээлттэй орхиод, Монголд хэдэн ажлын байр бий болгож, ашгийнх нь хэдэн хувийг үлдээхийг л заагаад өгөхөд хангалттай. тэгвэл хувийн хэвшил дорхноо босоод ирнэ.

-Харин эко уул уурхай гэдгийг яаж томъёолсон бэ?

­улс орон хэрэгцээгээ хангахын тулд стратегийн зорилгоор хэдхэн том уурхайгаа л ашиглах нь зөв юм. оюутолгой, Эрдэнэт, тавантолгой, дорнодын газрын тосны орд болон төмрийн хэдхэн уурхайгаа хариуцлагатай

суманд уламжлалаа хадгалсан гэр хэлбэртэй хувийн сууц барьж, жуулчдын тав тухыг хангасан орчин бүрдүүлнэ. Сумаас суманд ая тухтай амарч, зугаалах боломж бүрдүүлсэн нүүдлийн аялал жуулчлалын хэлбэртэй болговол дэлхийн баячууд ч шил, шавар болсон олон давхар өндөр зочид буудлаас илүү манайд зорьж ирнэ шүү дээ. Сум бүр өөр өөрийн өвөрмөц байгалтай, хоол хүнстэй тул жуулчид энэ бүхнийг ая тухтай үзэх боломжтой болно.

-Одоогоор бид байгалийн үзэсгэлэнт, цогцолбор газраа л түшиглэж жуулчид татдаг. Үзэх юмгүй сумдад бол энэ хэрэгжих боломжгүй санагдаж байна?

­Байгальтай л бол үзэх юмгүй байна гэж байхгүй. тухайлбал, би австралийн шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн урилгаар очиж, үүнийг амьдралд хэрхэн хэрэгждэгийг нь нүдээрээ үзсэн. австралийн төв хэсэг бол тэр чигтээ элсэн цөл. тэнд таны хэлдгээр үзэж харах зүйлгүй.

өдрийн хэмнэл

6 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

Best overtures of the world тоглолтХэзээ: 2018.11.09-ний 19.00 цагтХаана: Улсын филармониТасалбарын үнэ: ^ 25 мянга

32

4

9

7

5

4

7

3

1

48

21

6

4

9

4

5

6

1 9

8

54

5

2

9

392176458

149387265

765438912

527641893

836259174

974815326

481592637

658923741

213764589

“Ламбугайн нулимс”Хаана: УДБэТХэзээ: 2018.11.11-ний 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 10-20 мянга

“Аялгуут намар” концертХэзээ: 2018.11.09-ий 19.00 цагтХаана: Улаанбаатар паласТасалбарын үнэ: ^ 20 мянга

Wine Expo-2018 үзэсгэлэнХэзээ: 2018.11.09-10-ны 10.00 цагтХаана: WW centerТасалбарын үнэ: ^ 20 мянга

“Бумбардай” хүүхдийн жүжигХэзээ: 2018.11.10, 17, 24-ний 13.00 цагтХаана: Чойжин СүитсТасалбарын үнэ: ^ 18 мянга

(өмнөх дугаарын хариу)

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 28Намрын адаг хар нохой сарын гурван хөх мэнгэтэй цагаагчин үхэр өдөр.

Үс засуулбал: Хэрүүл тэмцэл ирнэ Наран ургах, шингэх: 07.42-17.32 Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: ТөрөхүйСуудал: Уул

Аргын тооллын арваннэгдүгээр сарын 5, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 28. Тугчин одтой, цагаагчин үхэр өдөр. Өдрийн наран 07.42 цагт мандаж, 17.32 цагт жаргана. Тухайн өдөр тахиа, могой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба лус тахих, мал арилжих, гэр бүрэхэд сайн. Цөөрөм байгуулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ЦАГ АГААР

ФОТО АГшИН

УВС-6o

-15o

ХОВД -4o

-10o

ЗАВХАН-9o

-10o

БАЯНХОНГОР 3o

-4o

ГОВЬ-АЛТАЙ -6o

-9o

ӨВӨРХАНГАЙ 1o

-2o

АРХАНГАЙ -2o -5o

ХӨВСГӨЛ -5o

-8o

БУЛГАН -3o

-10o

ТӨВ 1o

-2o

ДУНДГОВЬ 7o 1o

ӨМНӨГОВЬ 10o

3o

ГОВЬ-СҮМБЭР -8o

-2o

ДОРНОГОВЬ 15o

-1o

СҮХБААТАР15o -1o

ХЭНТИЙ 9o

-3o

СЭЛЭНГЭ -2o

-6o

ОРХОН -4o

-7o

ДАРХАН-УУЛ -3o

-5o

ДОРНОД 11o

-2o

БАЯН-ӨЛГИЙ-7o

-16o

УЛААНБААТАР

ТВ ХөТөЛБөР

ЗГМ: үГИйН СүЛЖЭЭ ЗГМ: СүДОкү

XI.09 1o

-10o 9 м/с

6 м/с

Үүл багасна

Б.Хасуй / ЗГМ©Үдийн цайны цаг болжээ. Жаахан амсхийгээд авъя.

XI.06 2o

-10o7 м/с

7 м/с

Үүлшинэ

XI.05 -1o

-12o11 м/с

8 м/с

Багавтар үүлтэй Үүлшинэ

XI.07 2o

-10o 7 м/с

5 м/с

8 м/с

6 м/с

Ялимгүй цастай

XI.08 3o

-9o

09.00 “Уулын Сюзанна” уран сайхны кино

15.40 MNB World: “Хүсэл нэг, залбирал өөр” Астана, Казахстан

16.10 Нийгмийн хэлэлцүүлэг: “Хүнсний аюулгүй байдал”

17.30 “Зогсошгүй” бүжигчин СТА М.Бямбаа

19.30 эрх зүйн хөтөч

21.10 Дэлхийн түүхүүд: “Бурхан Угандад хайртай” баримтат кино

09.00 “Бизнесийн хэмнэл” нэвтрүүлэг

11.30 “Байршил” нэвтрүүлэг

14.00 “Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

17.00 Bloomberg Surveillance

20.00 “Сая долларын суутан” нэвтрүүлэг

22.30 “Амжилтад хязгаар үгүй” нэвтрүүлэг

08.20 “Шидтэнүүдийн клуб” хүүхэлдэйн кино 15, 16-р анги

11.20 “Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ” нэвтрүүлэг

13.05 “Кино миний амьдрал” нэвтрүүлэг

14.05 “Дэлхийд гайхагдсан монгол урлаг” тоглолт

20.50 “Та 5-р ангийн хүүхдээс ухаантай юу” шоу нэвтрүүлэг

23.05 “Көсем” ОАК 41, 42-р анги

10.00 “Хүүхдийн ертөнц” хүүхэлдэйн кино 35-р анги

13.30 “Ан амьтдын ертөнцөөр” /season 8/ 11-р хэсэг

16.00 “Он цагийн учрал” Солонгосын ОАК 3-р анги

18.00 “Бяцхан эрдэмтэн Сид” /season 2/ 6-р хэсэг

21.00 “Авьяаслаг монголчууд 3” хөшигний ард

22.30 “Хэрээс” Солонгосын ОАК 15-р анги

“Монгол бахархлын өдөр” бөхийн барилдаанХэзээ: 2018.11.08-ны 14.00 цагтХаана: Буянт-Ухаа спортын ордонТасалбарын үнэ: ^ 10 мянга

ОНЦЛОХ үЗВЭР

Усан үзмийн тариалан, түнэр шугуйн завсарт эгэл жирийн хэр нь аз жаргал бялхсан бяцхан тосгон оршино. Ургацын баярын завгүй өдрүүд үргэлжилж, тосгоныхон инээд хөөр дүүрэн байх агаад хүн бүрийн хайрыг татсан хонгорхон бүсгүй Жизельд ойн цагдаа Ханс хором тутам сэтгэлээ илэрхийлэх аж.

Гэвч Жизель тариачны дүрд хувирсан гүн Альбертад хэдийн дурласан байлаа.Адольф Шарль Адам гэх нэрийг урлагийн түүхнээ мөнхөлсөн энэхүү эмгэнэлт бүжгэн жүжиг 1841 оны зургадугаар сарын 28-ны өдөр Парисын Гранд Опера театрт ийнхүү амилж байжээ. Тэр өдрөөс хойш хоёр

зууны турш хэд дахин үзсэн ч уйдамгүй гайхалтай бүтээл хэвээр байж, олны талархлыг хүлээсээр байна. энэүү алдарт бүтээлийг УДБэТ-ын хамт олон арваннэгдүгээр сарын 10, 17, 13-ны өдрүүдэд дахин тоглохоор болжээ. Тасал барын үнэ суудлаасаа хамаа раад 10-20 мянган төгрөг.

Хэзээ ч хуучрахгүй “Жизель” балет

БоСооГооР:1. "Voice Mongolia" тэмцээний ялагчийг дасгалжуулсан багш, авъяаслаг дуучин 2. Хүний гайхах, сайшаах, гомдох, шүүрс алдах зэрэгт гаргах аялга3. Монгол Улсын ууган

арилжааны банк (товчилсон нэр)4. Аравын зургаан зэрэгт5. III биеийн хамаатуулахын нөхцөл6. Хөгжмийн үндсэн нотны долоо дахь нь7. Дэлхийн хамгийн үнэтэй хөлбөмбөгчин

8. Чандмань эрдэнэ9. Оросоор "үгүй" гэсэн үг 10. Тэмээнд ачаа ачихад нуруу зоог нь хамгаалан нөмөргөсөн эсгий бамбай11. NBA-гийн "Лейкерс" багийн холбон тоглогч13. Дэлхийн үзэсгэлэнт

холбооны улсуудын мөнгөний нэгж16. Хөзрийн дөрвөн өнгөний нэг18. Ухаан муутай, тэнэг, харанхуй 19. 1941-1963 онд "Чойбалсан" гэдэг нэртэй байсан аймаг

20. Шашны бүжиг

ТАШУУГААР:1. Өвөрхангай аймгийн үзэсгэлэнт Хүйсийн найман нуур бүхий сум4. Арагт аргал түүж хийх хэрэгсэл

өмнөх дугаарын хариу / 11.01

хотуудын нэг. Усны хот (Итали)14. Сансар, од эрхэсийн ордон15. "Тунгалаг тамир" романы нэгэн дүр17. "Уолт Дисней"-н алдартай хүүхэлдэйн киноны дүр

ХөНДЛөНГөөР:1. 45 жилийн түүхтэй Монголын үндэсний бүжгэн жүжиг5. "Нисэгчдийн дуу" зэрэг олон аялгуут хөгжмөөрөө алдаршсан УГЗ, хөгжмийн зохиолч10. Нисдэг тавагтай ... гаригийнхан 12. Европын

эС А Л

ИЕв

Хё

ИД А

АХА Н

КЯ

З

НЯ

З А

МО

НА

р

П

в Г

А

АС

ИХО

А

ЕХХ О

рӨ

Г

НЕ

Л

М Аф

ДО

ИА

1

5

10

18 19

11 12 13 14

6

15 16

20

17

7 8 9

2 3 4

ZGM DAILY2018.11.05, MOndAY ~ №217 (1016) 7THe OffICIAl gAzeTTe

zGM: HIGHLIGHTS

PoliticsParliament approves the 2019 State Budget at MNT 1.9 trillion in deficit.

Asian Development Bank and Government of Mongolia sign loan and grant agreements totaling USD 85.6 million for projects focused on developing the country’s first renewable energy distribution system and improving tax administration and public investment management using information and communications technology.

Mongolian delegation led by MP and Head of Mongolia-UK Parliamentary Group Batbold Sukhbaatar pays working visit to London at the invitation of the All-Party Parliamentary Group on Mongolia in the UK Parliament. The delegation got acquainted with the operations of the London Stock Exchange, during which the sides exchanged views on the opportunity of elevating cooperation between MSE and LSE.

EconomyAccording to the Ministry of Food, Agriculture and Light Industry, nationwide harvest has been completed, collecting 409,600 tons of grain, which is 172,600 tons higher from last year’s amount. Officials highlighted that domestic consumption of wheat and potato can be fully covered from harvest.

HBOil JSC announces an irregular meeting of shareholders on December 10. The meeting is expected to appoint and approve board members.

Mandal Daatgal LLC announces an irregular meeting of shareholders on December 12. The meeting is expected to appoint and approve board members, discuss company rules and present the report on implementation, outcome and costs of the public offering in the primary market.

According to the Bank of Mongolia, foreign exchange reserves reached USD 2.89 billion in September, a 1.4 percent growth month over month and 3.8 percent fall year over year.

Stock trades conducted at the Mongolian Stock Exchange totalled MNT 82.7 billion in the first 10 months of 2018. Secondary market trades accounted for 63.2 percent or MNT 52.3 billion.

Top 20 Index grows 0.09 percent, to 20,612.68 points. MSE A Index rises 0.5 percent, 9,866.88 points. MSE B Index falls 1.44 percent, to 8,665.05 points. Market cap stands at MNT 2.41 trillion.

20,612.68

Top 20 Index(by units)

sociEtyAn annual international exhibition Scripture of the Eternal Sky-2018 to open on the occasion of the birth anniversary of Chinggis Khaan, the National Pride Day, on November 5.

Constructions of new Yarmag bridge and upgrade of old bridge completed.

International Wine Expo 2018 to take place at the WW Center on November 9-10. Scan the QR code for further information and to purchase the entry ticket.

Rumors about foreign investors dismantling Mon-golia’s economy are nothing new

Tsenddoo@tsenddoo

The firsT war againsT The wesT

Rumors about foreign investors dismantling Mongolia’s economy are nothing new. There is even a history of one of our mighty neigh­bors conducting such an operation before they established total po­litical and economic control over our country.

In the beginning of the 20th cen­tury, Mongolia proclaimed their newly regained independence and announced that Chinggis Khaan’s steppes woke up from their slum­ber. The world became interested in Mongolians, who were quietly sleeping under the Manchu or Qin rule for several centuries. In gen­eral, that was an interesting period when the world was set in motion and the kindling of two great wars that will change the political map of our planet several times started smoking. Christian priests headed by frans August larson, who lat­er received a title of duke from Bogd Khaan, came to Mongolia. danish farmers, such as Henning Haslund­Christensen, and others moved to Khuvsgul aimag to start a modern livestock breeding and trade firms. Many other countries began operation in Mongolia; for instance, a foreign­invested com­pany called “Mongolor” mined gold and the famous Roy Andrews’ expedition astonished the world with dinosaur eggs found in the gobi dessert. Along with state flags of the great White Tsar of Russia and the Chinese Republic, flags of many countries such as the USA, Sweden and denmark could be seen around the capital of our country.

Since half of Mongolians were herding livestock and the other half were monks, no one was pro­viding the nation with necessary goods. nobody forbid Mongolian to engage in such works, but Mon­golians themselves were not much

War against Westinterested in businesses. Trade and commerce were regarded as an inferior job, and Mongolians dis­dainfully regarded that “traders are one step away from becom­ing a thief” and “a spirited thief is better than a soulless merchant”. The “spirited thieves”, who stole livestock, were respected as noble outlaws and the real men. That is why only foreign traders provided Mongolia with three import goods they needed, namely, tea, tobac­co and textiles. The traders also bought wool, fur and hides, which were plentiful, from Mongolia so a mutually beneficial business was flourishing.

Out of 103,019 puu (1 puu­16.3kg) of camel wool, 783,00 puu of cashmere, 979,512 puu of sheep wool transported from Mongolia to Tianjin in 1912 and 122,123 puu of camel wool, 43,231 puu of cashmere, 1,036,629 puu of sheep wool imported in 1913, the ma­jority of camel wool was shipped to england and all of sheep wool went to the USA.

Russia bought both wool and cashmere, as well as livestock. for instance, a total of 98,000 cattle were exported to Russian empire in 1913, 67,700 in 1914 and 80,000 in 1915. “non­ Russian” phrases, such as Machinery Manual and “miles per hour”, shows that a part of Mongolian language re­mained as witnesses to the fact that technology was first introduced to these steppes from a different place.

As such, Mongolia forged re­lations with the rest of the world, becoming a part of the changing world. In present terms, it was, to a certain degree, a globalization and with each passing days, Mon­golia was shaping into a typical independent state with diplomacy of that time.

However, the Soviets, who set up their total control upon the Mongolian government by mid­twenties, started a war against foreign capitals in Mongolia. That was the beginning of the first war against foreign investment. let us see from the history how Soviets wrote about it in their “made up” story for Mongolians. In the his­tory of revolution, it is mentioned

that ”…in addition to the oppres­sion over Mongolians, Western europe and American capitalists conspired with greedy China to rob the country”. Is it not a familiar slogan? It reminds me of slogans against present Oyu Tolgoi, Tavan Tolgoi and Boroo gold.

Both state and civil movements against foreign investors have spread out. At first, they forbid investors from hanging up their na­tional flags, then froze their bank accounts and lastly, expelled the owners from the country. The last foreign investor left the country in 1928. Just like the phrase “there is no other god than Allah”, only the Soviet economy dominated Mongolia after that. A day later, private properties of Mongolians themselves were confiscated and nationalized under the excuse of “confiscating assets of feudal lords”. If larson’s property had been confiscated, it might have led to a dispute between Russia and Sweden or Russia and Amer­ica, which would have delay the exertion of robbing resources off of Mongolia. If the herds of danish farmers had been given to collective farms, it might have led to a quarrel between Russia and Scandinavian countries and would ultimately make it difficult to take livestock from Mongolia. Howev­er, such problems were avoided by conducting a campaign on “chas­ing away foreign investors” by the hands of Mongolians. That was the beginning of a Red terror against the Mongolian economy and the Mongolian people. As a result, Mongolia lost all of their private properties, a strict limitation was imposed on small amount of prop­erties one could own and one in every five adult males was killed.

The second war againsT The wesT

A decade before the end of the 20th century, the socialist system collapsed on its own. Mongolia had an opportunity to regain their economic and political indepen­dence. In my personal view, main achievements of democracy in our country were that, first, the gov­ernment of Mongolia no longer had to ask another country to make a decision and, secondly, Mongo­lia’s economy was free from the control of a single country.

In almost three decades into democracy, many foreign inves­tors came to our country, which is making an effort to become a part of the globalized world and striving to reach the standards of modern independent state. Be­sides, numerous mineral deposits with rich resources were discov­ered throughout the country.

Mongolians’ tradition of invit­ing skilled people to do the job that we are unable trails back to the ancient times. Households without a man to slaughter a sheep, used to ask their neighbors to do the job and cooked them a breast­bone or gave them the sheep’s leg as a reward afterwards. Aside from collecting dung and ruthlessly cut­ting wood, Mongolia had limited experience in energy production sphere; thus, the mining industry was established on the back of the Soviet investment in the 20th century.

However, in modern mining, it is inevitable that we cooperate with modern companies and give them the “breast­bone or leg”.

Unfortunately, in recent years, the century­old doctrine of con­demning foreign investors for po­tential exploitations is reviving and spreading further. There were rumors about books that detailed

the methods of exploiting Mon­golia’s economy. Some even cited from the book. Well, there are lots of different books. If these people read the Koran, they would prob­ably say “it is written in the book that there are no other gods than Allah” and destroy the gandan temple and break the Megzedjan­raiseg statue.

An open window lets in fresh air, as well as flies. Since no one would want to suffocate in order to keep off flies, one would open the window and be ready with a fly­swatter. Since anybody can walk in through the open door of Mongolia, one needs to be vigi­lant and that is what the state is working for.

Is the fact that the main objec­tive of the war against foreign investors in Mongolia is directed at Western countries, specifically American and Canadian investors, a sign of history repeating itself? It feels like the fact that the “hatred towards foreign capitals” exclud­ed our two powerful neighbors seems to be proving this point. I am not saying it is wrong, I am just saying that this exclusion seems suspicious.

Chinese companies account for the majority of foreign investments with government approval set by a certain law on foreign investment. But how many companies with Chinese investment can you name?

While there are a lot of general rhetorics about Chinese invasion and a danger of assimilation, do you know of any civil movement against 100 percent Chinese­in­vested companies or joint ven­tures?

do you at least know the names of Chinese companies that are us­ing strategic deposits of iron ore, zinc or oil in our country?

Have you ever heard about one person, let alone a movement, who protested against a Russian compa­ny called the Altan dornod Mon­golia, which dug out all the gold from the zaamar mountain and then demanded USd 500 million from the state?

Have you considered the rea­son why people are protecting Mongolia’s economy from West­ern investors and not holding a grudge against Chinese or Russian investors?

do you know the history of for­eign investors in Mongolia getting expelled from the country as “ex­ploiters”, so that only one foreign country could possess our country?

like it or not, but such questions are raised every time I think about topics such as “economic hit man” or “foreign exploitation” that are replacing the search for the as­sassin of zorig Sanjaasuren.

Century-old doctrine of condemning

foreign investors for potential exploita-

tion is reviving

• Soviets avoided poten-tial disputes with Western countries through a campaign on "chasing away foreign investors" by the hands of Mongolians.

• Aside from collecting dung and ruthlessly cutting wood, Mongolia had limited expe-rience in energy production sphere; thus, the mining in-dustry was established on the back of the Soviet investment in the 20th century.

• The fact that the “hatred towards foreign capitals” excluded our two powerful neighbors seems suspicious.

Сургуулийн дэргэд “тэсрэх бөмбөг”суурилуулсаар байх уу

Фото сурвалжилга

8 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

Шатахуун түгээх станцад тавигдах улсын стандарт гэж бий. 2014 оны дөрөв-дүгээр сарын 15-наас мөрдөж эхэлсэн энэхүү стандартаар станцын эргэн тойрон дахь барилга байгууламж хэдэн метрийн зайд байх ёстойг хуульчилжээ. Тухайлбал, аж ахуйн нэгж байгууллагын үйлдвэрлэл, агуулах, захиргаа-аж ахуйн барилга байгууламж хамгийн багадаа 25 метрийн зайд байх ёстой бол орон сууц, нийтийн барилга 40 метрийн зайд байна хэмээн заажээ. Гэвч энэхүү заалт амьдрал дээр хэрэгждэггүйн жишээг бид алхам тутамдаа харсаар байна. Тэр ч байтугай хүүхдийн сургуулийн хашаатай тулгаад барьсан шатахуун түгээх станц хүртэл бий. Сургууль, албан байгууллагатай хэт ойрхон баригдсан шатахуун түгээх станцууд манай зурагчны дуранд хэрхэн буусныг хүргэе. Офицеруудын ордонд байрлах 14-р сургуулийн яг хажууд ШТС ажилладаг. Хэрэв станцад галын аюул нүүрлэвэл

тус сургуулийн мянга гаруй хүүхэд шууд эрсдэлд өртөхөөр байна.

70 давхрын оршуулгын газрын зам дахь ШТС. Хажууд нь хэдхэн метрийн зайд амьдардаг айлуудын яндангаас гарах цогтой оч хэзээ том аюул тарих бол.

Хотын төвд байрлах 31-р сургуулийн ойр орчим бас л аюултай бүсийн нэг.

Баянгол дүүргийн 38-р сургуулийн яг эсрэг талд ШТС үйл ажиллагаа явуулаад багагүй хугацаа өнгөрчээ.

100 айл дахь барилгын материалын дэлгүүртэй залгасан ШТС. энэ хэсгээр машин болон барилгын материал зөөх тэрэгтэй хүмүүс байнга холхилдохоос гадна хажууханд нь хүмүүс тамхилан зогсоно.

С.Батсайхан, Б.Хасуй / ЗГМ©

3-р хорооллын эцэст байрлах энэхүү ШТС-ын эргэн тойронд олон тооны дэлгүүр, үйлчилгээний байгууллага үйл ажиллагаагаа явуулдаг.

“Хүүхэд зорчиж байна” гэсэн анхааруулгын хажууд “Галын аюултай бүс” гэсэн самбар байршуулжээ.

Автомат жолоодлогот туршилтын машинуудын үйлчилгээ төлбөртэй болж байгаа нь ирээдүй ойртсоны илрэл. >10

Худалдааны дайнд ялах магадлал

Шүүхийн зарга нь Хятад улс тэргүүлэх мэргэжилтнүүдийг олон жил уургалж буйн шинэ жишээ болов. >10

АНУ худалдааны дайнд ялах гэвэл уламжлалт үйлдвэрлэлд бус, технологийн салбарт анхаарах нь чухал. >10

Ур чадвартнуудыг уургалах аюул нүүрлэв

жолоочгүй машин хэрэглээнд нэвтрэх цаг дөхөж байна

кэролайн БинэмЕвропын Холбооноос явуулсан стресс тестээр Barclays, Lloyds Banking Group хамгийн сул үзүүлэлтэй банкуудын тоонд багтлаа. Уг тест Brexit-ээс үүдэлтэй болзошгүй сөрөг нөхцөлд ашиг орлогоо нэмэгдүүлэхээр чармайж буй Британийн зээлдүүлэгчдэд цохилт болов. Гэхдээ тестийн дүн Brexit-ээс шалтгаалан үүсэж болох хамгийн таагүй хувилбартай нөхцөлийг Европын 48 тэргүүлэх банк бүгд тэсэн гарч чадах баталгаа болсон юм. Европын Банкны Захиргааны (European Banking Authority) үнэмлэхүй таагүй нөхцөлөөр тооцсон загварчлалыг Barclays, Lloyds-ын зэрэгцээ Италийн Banco BPM, ХБНГУ-ын төрийн мэдлийн NordLB банк давж чадаагүй байна.

катрина МэнсонИранаас газрын тос хязгаартай хэмжээгээр импортлох зөвшөөрлийг Трампын засаг захиргаа дэлхийн найман улсад олголоо. Уг зөвшөөрөл Исламын улсад тавьсан, ирэх долоо хоногоос хэрэгжиж эхлэх АНУ-ын хоригт хамаарахгүй хүчин төгөлдөр үйлчилнэ. Зөвшөөрөл авсан улсуудын нэрийг зарлаагүй ч Турк улс нэг нь болж байгааг эрчим хүчний сайд нь мэдэгдлээ. Бусад нь энэтхэг, Өмнөд Солонгос, Япон, Ирак, Хятад болов уу хэмээн шинжээчид таамаглаж байна. Найман улсад зөвшөөрөл олгосон нь сүүлийн гурван сарын үнэмлэхүй түвшинд эргэн унасан газрын тосны үнийг тогтворжуулах, нийлүүлэлт хомсдох аюулыг багасгахад чиглэжээ.

Стив ЖонсонBank of America Merrill Lynch-ийн судалгаанд хамрагдсан сангийн менежерүүдийн 51 хувь нь хөгжиж буй эдийн засгийн валют нийтдээ ханш унасан гэсэн бодолтой байгаа нь судалгаа явуулсан сүүлийн 14 жилийн түүхэнд үнэмлэхүй их үзүүлэлт болов. Судалгаанд хамрагдагчдын дөнгөж 24.5 хувь нь ханш төдий л унаагүй хэмээн үзсэн юм. JPMorgan-ы хөгжиж буй зах зээлийн валютын индекс энэ онд 11.4 хувиар унасан. Ам.доллартай харьцуулсан Аргентины песогийн ханш 50 хувь, Туркийн лирийнх 30 хувиар буураад байна.

Уоррен Баффет Энэтхэгийн Paytm-д хөрөнгө оруулна

үед тэрбумтан бизнесийн заг­варыг нь ойлгодоггүй гэсэн тайл­бартайгаар технологийн салбарын хувьцаанаас зай барьж байлаа.

хожим тэрбээр IBM­д оруулсан хөрөнгө оруулалтаа бүрэн эргүүлэн татаж оронд нь Apple­д ихээхэн мөнгө цутгасан юм. Pay­tm­ыг сонирхох болсон учир нь мобайл төлбөр, бэлэн мөнгөний бус эдийн засаг цэцэглэж буй Энэтхэгийн хөгжлийн хурдацыг хөрөнгө оруулалт гүйцэж чадахгүй байна гэсэн ноён Баффетын бодол.

Энэтхэгийн төлбөрийн үйл­чилгээний салбар хөрөнгө оруу­лах үедээ явааг шинжээчид анхааруулдаг. Ерөнхий сайд Нарендра Моди 2016 оны эцсээр

тус улсын гүйлгээнд эргэлдэж байсан бэлэн мөнгөний 86 хувийг хүчингүй болгосон нь Paytm зэрэг дижитал операторууд үүсэхэд түлхэц болжээ. Эдүгээ Энэтхэгийн дотоодын группүүдэд Amazon, facebook, google зэрэг гадаадын өрсөлдөгчдийн өрсөлдөөн шахалт болж хувирлаа.

Энэ оны эхээр аНу­ын Walmart Энэтхэгийн цахим худалдааны flipkart компаниас олонхын давуу эрхтэй хувьцааг 16 тэрбум ам.доллараар худалдаж авсан нь тус улсад оруулсан гаднын хамгийн том шууд хөрөнгө оруулалт болжээ. Amazon ч Энэтхэгт бизнесээ өргөжүүлж flipkart­тай зах зээлд хувь эзлэхээр

Европын Холбооны стресс тестэд Barclays, Lloyds сул гарав

Иранаас нефть импортлох зөвшөөрлийг найман улсад олгов

Хөгжиж буй зах зээлийн валют үнэмлэхүй суларлаа

◄1Мобайл болон бэлэн мөнгөний

төлбөр зэрэг хэд хэдэн үйлчилгээ эрхэлдэг Paytm саяхнаас онлайн худалдааны платформ ажиллуулах болжээ.

Alibaba­гийн Alipay, Ten­cent­ийн WeChat Pay тэргүүтэй дижитал төлбөрийн платформ азийг нийтэд нь хамарч буй цаг үед Paytm Энэтхэгт амжилт оллоо. хятадын хоёр групп аль аль нь төлбөрийн үйлчилгээ төдийгүй интернэт онлайн худалдааны бизнест бүс нутагтаа тэргүүлдэг.

Ноён Баффет технологийн салбарт төдийлэн хөрөнгө оруу­лаад байдаггүй нэгэн. шинэ мянганы эхээр дотком бүүмийн

BBM©

ширүүн өрсөлдөж байна. Жилийн өмнө 10 тэрбум

ам.долларын үнэлгээтэй байсан Paytm нь Энэтхэгийн хамгийн үнэтэй старт­апын нэг. Berk­shire­ээс хөрөнгө оруулалт татсаны дараа ч уг үнэлгээ хэвээр үлдэнэ хэмээн нэгэн эх сурвалж тайлбарлав.

Berkshire­ийн даатгалын үйл­чилгээ хариуцсан дэд захирлаар ажит Жаин ажиллах болсонтой зэрэгцэн ноён Баффет Энэтхэгийн зах зээлд нэвтрэхээр шийдлээ. хөрөнгө оруулалтын группэд 1980­аад онд орж ирсэн ажит Жаиныг ноён Баффетыг орлох ойрын шадруудын нэг хэмээн үздэг юм.

Дижитал компанид оруулах хөрөнгө оруулалт нь Уоррен Баффет технологийн салбар сонирхох болсны илрэл юм.

Жилийн өмнө 10 тэрбум ам.долларын үнэлгээтэй байсан Paytm нь Энэтхэгийн хамгийн үнэтэй старт-апын нэг.

Том Хэнкокхудалдааны үзэсгэлэн яар ­

магийг улс төрийн уулзалттай хольж төрийн тэргүүн, худалдааны сайд, үндэстэн дамнасан компа­ниудын гүйцэтгэх захирлууд даваа гарагт шанхай хотноо БНхау­ын дарга ши шиньпиний үгийг сонсоно. даргын үг БНхау дэлхийн импорт логчийн үүрэг гүйцэтгэх тухай.

Бээжин China International Im­port expo­г (CIIe) энэ оны хамгийн чухал үйл явдал хэмээн үздэг. уг үзэсгэлэн яармаг нь эдийн засгийн өсөлт саарч, вашингтонтой хийж буй худалдааны дайн ужгирч буй үед даяаршилд хүлээх үүргээ биелүүлж байгаагаа харуулах боломж хэмээн хятад орны удирдлага ойлгож байгаа юм.

гэвч аНу үзэсгэлэнг үл ойшоож, Европын улсууд доод түвш ний сайд нараа илгээж буй нь уг арга хэмжээний будлиантай зохион байгуулалтад гомдоллосон дип лома тууд худалдааны саад тотгороо багасгах Бээжин гийн амлалтад төдийлэн итгэхгүй байгааг харуулав.

“аНу­ын шахалтын эсрэг хариу арга хэмжээ маягаар зохион байгуулахын оронд нээлтийн үеэр бодитой ажил хэрэгч шийдвэр зарласан бол илүү зөв байх бай­лаа. Маш олон улс хүсэн хүлээж байгаа юм гэвэл ердөө энэ” хэмээн Европын нэгэн дипломат тайлбарласан юм. хятад улсыг дэлхийн худал дааны эмх журмыг сахин хам гаалагч хэмээн бүр жилийн өмнөх давосын уулзалтаар мэдэгдэж байсан ноён ши даваа гарагт мөн үгээ хэлэх бололтой. Сүүлийн арван жилд БНхау­ын

БНХАУ шанхайн экспод дэлхийн импортлогчийн имижээ харуулав

Бээжингийн “Made in China 2025” төлөвлөгөөгөөр тус улс эм нэл гийн тоног төхөөрөмжөөс робот хүртэлх дотоодод үйлдвэрлэдэг бүтээг дэхүүний хувь хэмжээг өсгөх бодлого баримталж байгаа. Мөн засгийн газраас бараа, үйлчилгээ худалдан авах тохиолдолд дотоо дын компаниуд давуу байр суурь эзэлдэг. үзэсгэлэн яармагт төлөөлөгч илгээхгүй гэдгээ вашингтон мэдэгдсэн. “аНу­тай бараа бү­тээг дэхүүн, үйлчилгээний салбарт харилцах тохиолдолд хятад улс худалдааны шударга бус прак­тикаасаа татгалзах шинэчлэл өрнүүлэхийг л бид дэмжих болно” хэмээн аНу­ын Элчин сайдын яамны төлөөлөгч мэдэгдэв.

Чех, швейцарын Ерөнхий лөг­чөөс гадна Пакистаны Ерөнхий сайд имран хан, унгарын Ерөн­хий сайд виктор орбан нар үзэсгэлэн яармагт оролцоно. Бусад дээд албаны хүмүүс үндсэндээ хятадын “Нэг бүс, нэг зам” санаа чилгад багтдаг хөгжиж буй улсуудынх байгаа юм.

их Британийн худалдааны сайд лайэм Фокс, Францын хөдөө аж ахуйн сайд дидье гийом нарын зэрэгцээ хБНгу­ын худалдааны яамны төлөөлөгч Кристиан хирте нар шанхайн экспод оролцоно.

үзэсгэлэн яармагийн 270 мян ган ам метр талбайд general Motors, Microsoft, Walmart, Tesla, facebook, google зэрэг дэлхийн 130 орны 3000 компани бараа, үйлчилгээгээ дэлгэн сонирхуулах юм. үндэстэн дамнасан компаниудаас нэ­лээд нь доод түвшний захирлуудаа үзэсгэлэнд илгээжээ.

Вашингтонтой хийж буй худалдааны дайн ужгирч буй үед даяаршилд хүлээх үүргээ биелүүлж байгаагаа харуулах боломж хэмээн Хятад орны удирдлага ойлгож байгаа юм.

импорт жилд дунджаар есөн хувь өссөн нь экспортын өсөлтөөс давж, 2017 онд 2.1 их наяд ам.доллар болсон тухай ноён ши лав дурдана хэмээн шинжээчид тааж байна.

гадаад худалдааны хэмжүүр болж өгдөг, олон жил ашигтай гарсан хятадын урсгал данс энэ оны нэгдүгээр улиралд алдагдалтай гарсан нь компьютер чип зэрэг үйлдвэрлэлийн таваарын импорт ихсэж, хятадууд улам ихээр гадаадад аялах болсонтой холбоотой хэмээн эдийн засагчид үзэж байна.

Ноён ши хөгжингүй орнуу­дынхаас их, хөгжиж буй улсуу­дынхаас бага худалдааны тарифаа бууруулах, тарифын бус саад бэрхшээлийг өөрчлөх шинэчлэл өрнүүлэхээ зарлана хэмээн гадаа­дын компани, засгийн газрууд хүсэн хүлээж байна.

“хятад улс CIIe­гийн үеэр зүгээр экспортлогч бус, дэлхийн импортлогч орон гэдгээ харуулна.ийм байж сайн болох учиртай” хэмээн шанхай дахь аНу­ын худал дааны танхимын ерөн хий­лөгч Кеннет Жаррет тайлбарлав.

BBM©

БНХАУ-ын импортын бүтэц (их наяд ам.доллар, төрлөөр нь)

2.0

1.5

1.0

0.5

02009 10 11 12 13 14 15 16

Тоног төхөөрөмж зэрэг үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнӨргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн Хагас бэлэн бүтээгдэхүүн Түүхий эд материал Бусад үйлчилгээ Жуулчлал

Ричард Уотерстехнологийн ирээдүй гэнэтхэн

биеллээ олох нь олонтоо. Жолоочгүй машин мөн адил. хамгийн хүнд бэрхшээлийг нь шийдэж чадаагүй байгаа ч автомат жолоодлоготой машины ирээдүй бараг хажууд ирчихээд байгааг олон зүйл гэрчилж байна.

google­ийн шинжлэх ухааны төсөл байдлаар сууриа тавьсан Waymo эдүгээ Alphabet холдинг компанийн бие даасан салбар болж хувирсан төдийгүй жолоочгүй машиныхаа үйлчилгээнээс төлбөр авч эхэллээ.

Бодит байдлыг түр ажиглаад үз. Жолооны ард хүнгүй робот таксинууд хэдийн аризонагийн гудамжаар давхилдаж зорчигч­доосоо мөнгө авч байна. ирээдүй хүрээд ирчихжээ.

шинэ технологийн нөлөө, ийм технологид хөрөнгө оруулагч,

Fujian Jinhua-гийн эсрэг вашингтоны арга хэмжээ нь шилдэг инже-нерүүдээ алдахгүйн төлөө тэмцэл болж байна.

кэтрин Хиллөнгөрсөн долоо хоног fuian

Jinhua­тай тооцоо бодсон долоо хоног болж өнгөрлөө. Эхлээд аНу­ын Засгийн газар хятадын хагас дамжуулагч үйлдвэрлэдэг компанийг экспортын хяналтын хар жагсаалтдаа оруулав. дараа нь тус компанийг аНу­ын чип үйлдвэрлэгч Micron­оос технологи хулгайлсан хэрэгт буруутгаж шүүхэд мэдүүллээ.

Micron­д ажилладаг хоёр ажилт ныг чухал технологи авчрах болзолтойгоор илүү сайн цалин амлан урхидсан хэргээр fujian Jinhua­г буруутгаад байна.

шүүхэд гаргасан баримтаар

бол fujian Jinhua­тай хамтран ажиллах гэрээтэй тайваний гэрээт үйлдвэрлэгч United Microelectron­ics Corporation (UMC) Micron­ы тайвань дахь салбар Micron Memory Taiwan­аас (MMT) хоёр инженер урхиджээ. урхидуулсан хоёрын мэдэж байсан технологийн бүх мэдээллийг UMC цааш нь БНхау­д дамжуулсан хэмээн буруутгасан юм. харин fujian Jinhua тайлбар хүссэн хүсэлтэд хариу өгсөнгүй.

UMC аНу экспортын хориг тогтоосны дараа fujian Jinhua­тай судалгаа, хөгжүүлэлтийн хамтын ажиллагаагаа түр зогсоосноо зарлав. тэд “аНу­ын холбооны

Прокурор урьдчилан мэдэгдэж, болсон хэргийг хамтран хэлэлцэлгүйгээр UMC­д хэрэг тулгасанд гүнээ харамсаж байна” хэмээн баасан гарагт мэдэгдэв.

Энэхүү шүүхийн зарга нь дэлхийд шилдэг хагас дамжуулагчийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх зорилго той хятад улс шилдэг мэргэ жилтнүүдийг олон жил уургалж буйн шинэ жишээ юм. Бээжингээс 10 жилийн тэртээ санаачилсан “Мянган авьяастны төлөвлөгөө”­гөөр хятад улс шинжлэх ухаан, инженерийн салбарын шилдэг экспертүүдийг хилийн чанадаас элсүүлэхээр чармайх болжээ. хятад улс

Made in China 2025 хөтөлбөрийн хүрээнд техник технологийн гол салбаруудад дэлхийд тэргүүлэгч болох зорилт тавьж байна. уг зорилт нь аНу­д технологийн хулгай, технологи хүчээр шилжүүлэх явдал ихсэх түгшүүр үүсгэлээ. тайванийн хагас дамжуу лагчийн компаниудын олонх нь гэрээт үйлдвэрлэгч учраас аНу болон дэлхийн бусад газарт дизайныг нь боловсруулсан чипийг үйлдвэрлэж өгдөг. тай­ванийн үйлдвэрлэгчдийн нэн шинэ технологийг хятадын компаниуд эзэмшихээр чармайж, гол байгаа болгодог.

Гленн ХаббардаНу­ын Ерөнхийлөгч дональд

трамп БНхау­ын дарга ши Жиньпинтэй худалдааны талаар “сайхан яриа өрнүүлж байсан” хэмээн пүрэв гарагт Twitter­т бичсэн. уг бичлэг дэлхийн эдийн засаг, олон улсын зах зээлд хуралдсан айдсыг багасгах магадлалтай. тэглээ гээд дэлхийн гол хоёр эдийн засгийн хооронд дэгдсэн худалдааны дайн ойрын үед амар арилахгүй бололтой.

Цаашилбал ноён трампын тариф гадаадын үйлдвэрлэлд тулгуурладаг америк хэрэглэгч, аНу­ын олон компанид харин ч сөрөг үр дагавартайг эдийн засагч нар шүүмжилж байгаа. Мөн автомашин, ган төмөрлөг зэрэг уламжлалт үйлдвэрлэл, тарифыг чухалчилсан трампын засаг захиргааны бодлогод эдийн засгийн стратегийн алсын хараа дутагдаж байгааг ч анхааруулдаг.

аНу­ын бодлого тодорхойлогч нар ноён трампын айгаад байгаа аНу болон БНхау­ын худалдааны алдагдлыг төдийгүй оюуны өмч хамгаалах, технологийн салбарт ноёрхогч байр сууриа хадгалах асуудлыг шийдвэрлэх ёстой. уг гурван салбарт гурвууланд нь хэвийн ажиллагаатай эдийн засгийн стратеги боловсруулах гэвэл аНу эхлээд гэр доторхио эмх цэгтэй болгох шаардлагатай.

хоёр талын худалдаанд хүлээж буй алдагдал аНу­ын бодлогын эхлэх цэг. гэтэл тус улсын урсгал болон санхүүгийн дансны алдагдал нь дотоодын хөрөнгө оруулалт, иргэдийн хадгаламжийн

хоорондох зөрүү ихэссэний тусгал болдог. Энэ зөрүүг багасгах гэвэл аНу юун түрүүнд холбооны төсвийн алдагдлаа багасгах замаар санхүүгээ нэгттгэх нь чухал байгаа юм.

Стратегич сэтгэлгээтэй байхын тулд бэлтгэл хэрэгтэй. Бэлтгэхдээ Европын холбоо, Япон, Канад зэрэг зах зээлийн тэргүүлэх эдийн засагтай улс орнуудтай ч хэлэлцэж тохирох ёстой. гэтэл аНу­ын худалдааны өнөөгийн бодлого тус улсыг холбоотнуудаас нь хөндийрүүлсээр байна.

Бээжингийн технологийн салбарт ноёрхох стратеги болох Made in China 2025 санаачилгад ч аНу аль болох анхаарах ёстой болов. Ноён трамп уламжлалаараа чухалд тооцогддог үйлдвэрлэлд анхаарах зуур хятад улс ирээдүйн эдийн засгийнхаа хөтлөгч хүчээр технологийг тодруулсан.

трампын засаг захиргаа шинжлэх ухаан, технологийн салбарт суурь судалгааг холбооны түвшинд дэмжих шаардлагатай. урьд нь батлан хамгаалахын болон батлан хамгаалахын бус санхүүжилт аНу­ыг компьютер тооцоолол, программ хангамж, хиймэл оюун, роботиксын салбарт манлайлахад гол үүрэгтэй байсан. Эдүгээ технологийн салбарт дэлхийд манлайлах хятадын хүчин чармайлттай өрсөлдөх гэвэл аНу хамгаалж бус сөрж ажиллах ёстой боллоо. аНу­ын Засгийн газар суурь судалгаа төдийгүй их сургуулиудаас хэрэглээний салбарт өрнүүлдэг судалгааг ч дэмжих нь чухал.

Жолоочгүй машин хэрэглээнд нэвтрэх цаг дөхөж байна

Худалдааны дайнд ялах магадлал

Ур чадвартнуудыг уургалах аюул нүүрлэв

технологийг зохицуулагч, эсвэл ийм технологитой машины компани байхын утга учрыг таасан бөөн таавар хөвөрлөө. онцгой хувьсгалч ийм технологи нь сонирхолтой туршилт төдийгөөс

арилжааны хэрэглээнд хэрхэн нэвтэрч, хэрхэн том бизнес болж хувирах бол?

Моrgan Stanley­гийн шинжээч нар наймдугаар сард 100 тэрбум ам.доллараар тооцоолж байсан

Waymo­гийн үнэлгээг 175 тэрбум болгоод өсгөчихлөө. тус компани автомат жолоодлоготой ачааны машины туршилт эхэлсэн нь үнэ өсөх гол шалтгаан болсон. үлдсэн үнэ бүгд жолоочгүй таксийн

паркад оногдоно. үүний зэрэгцээ Tesla­гийн

хөрөнгө оруулагч Ark Invest чухамхүү автомат жолоодлого л цахилгаан машины компанийн хувьцааг ирэх таван жилд 4000 ам.доллар болгон өсгөнө хэмээн үзэж байна. одоогийнхоос бараг 10 дахин их үнэлгээ Tesla­г бараг 700 тэрбум ам.долларын компани болгоно.

Ark үнэмлэхүй өөдрөг нөхцлөөр тооцсон тооцоогоор Tesla 2023 он гэхэд бараг дөрвөн сая ширхэг автомашин худалдахаар байгаа. Энэ үед тус компанийн машин эзэмшигч нар өөрсдийн машинаа робот такси болгон түрээслэх замаар жилд 160 мянган километр зай туулдаг болно хэмээн тооцоолжээ. технологи ийм хурдан нэвтрэхгүй гэж үзлээ ч жолоочгүй машин арилжааны хэрэглээнд нэвтрэх эхний шат

нэгэнт эхэлчихсэн. Зорчигчдоос хөлс авах Way­

mo­гийн жишээ ердөө эхлэл юм. автомашин үйлдвэрлэгч general Motors ч уг жишгийг дагахаар шийдэж байна.

Intel болон Volkswagen ком­пани израильд робот машины үйлчилгээ нэвтрүүлэх хамтарсан компани байгуулж буйгаа саяхан зарлав. хамтрагч хоёрын робот машин израильд 2022 оноос үйлчилгээнд гарах юм. Энэ оны эхээр хүний аминд хүрсэн осол гаргасан Uber IPO гаргахаасаа өмнө жолоочгүй машины хөтөлбөрөө сэргээхээр төлөвлөж байна. Жолооныхоо ард хүнгүй бүрэн робот такси давхилдах зам ч удахгүй олширно. Waymo Калифорни муж улсын замаар машинуудаа турших зөвшөөрлийг өнгөрсөн долоо хоногт авсан.

Waymo-гийн автомат жолоод-логотой машин нийтийн замаар хэдийн 16000 километр туулаад байна.

­“оюутолгой”­н төслийг Монгол улсын уул уурхайн ноён оргил гэж боддог. гэхдээ уг төсөлд хийж хэрэгжүүлэх, засаж залруулах зүйлс бий. Энэ нь мэдээж татварын орчин той холбоотой асуудал болоод зарим гэрээ хэлцлийг эргэн харах шаардлагатай зүйлс байгаа юм. аливаа том төслийг олон жижиг асуудал дагалддаг шүү дээ. гэхдээ “оюутолгой”­н далд уурхайн бүтээн байгуулалт нийт орлого болон олборлолтын хэмжээг нэмэгдүүлж, Монгол улсад ногдох орлого, татварын хэмжээ төдийгүй хөрөнгө оруулагчдад очих өгөөж эрс нэмэгдэх таатай үе 2022 оноос эхэлнэ. харин үүнээс өмнө төсөл дэх шүүмжлэлтэй асуудлуудыг ярилцах хэрэгтэй.

үүнээс гадна аНу болон германы шинжээчдээр хөнд лөн­гийн дүгнэлт гаргуулан ажил лах

болно. харин “оюутолгой”­н төслийг зогсоох, гацаах гэсэн ойлголт байхгүй. Засаж залруулах зүйлсээ олон улсын түвшинд ухаалгаар шийдэх болно. үүнийгээ бид IMARC форум дээр ч мөн илэрхийлсэн.

-Нүүрсний салбарын хө-рөнгө оруулагчид “Эрдэнэс Тавантолгой”-н iPo-г хэр сонирхов. iPo гаргах хугацааг тогтоосонтой холбоотой

2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОВЧХОН» АРИЛжАА

28Компани. Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 28 компанийн 352,572 ширхэг хувьцаа арилжлаа. энэ өдөр есөн компанийн хувьцааны ханш өсөж, 16 компанийнх буурсан бол гурван компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байлаа. Үүнээс “Хөвсгөл Алтандуулга” болон “Шарын гол” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр дүнгээр өсчээ.

» оУВС

836 Сая ам.доллар. “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн хүрээнд олон улсын банк санхүүгийн байгууллага болон донор орнуудаас 2017 онд 728 сая ам.долларын санхүүжилт хийгдсэн бол 2018 онд нийт 836 сая ам.долларын санхүүжилт хүлээгдэж байна.

» ТөСөВ

29 Хувь. Нийгмийн даатгалын сангийн цэвэр алдагдлын хэмжээ 2019 онд ДНБ-ий 1.3 хувьтай, сангийн орлогын 29 хувьтай тэнцэж байна.

» УУЛ УУРХАЙ

10.4Тэрбум ам.доллар. “BHP Billiton” компани АНУ дахь газрын тосны хөрөнгөө худалдсаны дараа хувьцаагаа буцаан худалдан авч, ногдол ашиг өгөх замаар хувьцаа эзэмшигчдэд 10.4 тэрбум ам.доллар хуваарилах болсон байна. Тухайлбал, тус компани энэ сараас эхлэн 5.2 тэрбум ам.долларын хувьцаагаа эргүүлэн худалдаж авах юм. Ингэснээр 2016 оноос хойш хувьцаа эзэмшигчдэд нийт 21 тэрбум ам.долларыг буцаан олгож байгаа аж.

» ИМПоРТэнэ оны эхний есөн сарын байдлаар нэг сая 200 мянга орчим арьс ширэн цүнх, үүргэвч, чемодан импортолсон дүнтэй байна. энэ нь өнгөрсөн жилийн мөн үеэс тоо ширхгээрээ бараг 2.5 дахин нэмэгдсэн талаар Гаалийн ерөнхий газар мэдээллээ.

» БИЗНЕСТансаг зэрэглэлийн орон сууцын үнийн өсөлтөөр Сингапур Хонконгийг ардаа орхиж, үл хөдлөх хөрөнгийн Knight Frank агентлагаас танилцуулдаг Prime Global Cities Index-ийг тэргүүлсэн байна.

» ГЕоЛоГИ

15 Сая ам.доллар. Баруун Австралид байрлах Bent Hunt уурхайн геологчид уурхайгаас 15 сая ам.долларын үнэ бүхий кварц чулуунд агуулагдсан алтны хүдрийн биет илрүүлжээ.

ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

Тав дахь жилдээ зохион байгуулагдаж байгаа IMARC буюу “Олон улсын уул уурхай, эрдэс баялгийн чуулга уулзалт” аравдугаар сарын 29-нөөс энэ сарын 1-ний хооронд болж өнгөрлөө. Манай улсын хувьд уг форумд УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар тэргүүтэй төлөөлөл оролцсон юм. Энэ үеэр Д.Сумъяабазар сайд Австралийн Мельбурн хотоос шууд ярилцлага өглөө. Тэрбээр Монгол Улсын уул уурхайн салбарын онцлог давуу талаа 90 гаруй улсын уул уурхайн салбарын төлөөлөлд сурталчилж, хэд хэдэн аж ахуйн нэгжтэй тусгай уулзалт хийсэн гэдгээ онцолж байв.

-Энэ удаагийн чуулга уул залт амжилттай болж өндөрлөв үү?

­австралийн Мельбурн хотноо “олон улсын уул уурхай, эрдэс баялгийн чуулга уулзалт”­д 90 гаруй улсын уул уурхайн салбарын төлөөлөл оролцож, улсынхаа уул уурхайн салбарын танилцуулга, сурталчилгааг хийлээ. Бид ч мөн адил Монгол улсын уул уурхайн салбарт амжилттай хэрэгжиж байгаа төсөл болон цаашид хэрэгжүүлэх төслүүдээ сурталчиллаа. Мөн уул уурхайн салбарын ололт амжилт төдийгүй алдаа оноогоо илэн далангуй ярилцаж, манай улсын уул уурхайн салбар цаашид хөгжих ёстой гэсэн санаагаа хөрөнгө оруулагчдад илэрхийлж чадсан нь энэ удаагийн форумд оролцсоны ач холбогдол гэж бодож байна.

-“Оюутолгой”-той холбоотой хуулийн жижиг асуудлууд бий гэсэн. Үүнд ямар асуудлууд багтаж байгаа бол. Түүнчлэн “Оюутолгой”-н зээлийн хүүг бууруулах болон Монгол Улсын хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэх ажлын явц ямар шатандаа байгаа вэ?

“Тавантолгой”-н төсөлд $6.8 тэрбум шаардлагатайIMARC форумд 90 гаруй улсын уул уурхайн салбарын төлөөлөл оролцлоо

Ч.Баатар ЗГМ

Д.Сумъяабазар: “Оюутолгой”-н төслийг Монгол Улсын уул уурхайн ноён оргил гэж боддог. Гэхдээ уг төсөлд засаж залруулах зүйлс бий.

Тавантолгой-Зүүнбаянгийн

чиглэлийн төмөр замд $1.2 орчим

тэрбум төсөвлөсөн

УУЛ УУРХАй БАНк, САНХүү

“Оюутолгой”-н ашиг гурав дахин буурчээ Гадаад валютын албан нөөц 1.4 хувиар өслөө

“оюутолгой”­н хөрөнгө оруу­лагч Turquoise Hill Resources компани энэ оны III улир лын санхүүгийн тайлангаа танил­цууллаа. тайлант хуга цаанд тус компанийн ашиг 15.2 сая ам.доллар болсон нь өнгөрсөн оны мөн үеэс гурав дахин буурсан үзүүлэлт болов. III улиралд “оюутолгой”­н баяжмал дахь зэсийн гарц жилийн өмнөхөөс 6.8 хувиар өсөж, 39 мянга 400 тонн болсон байна. харин баяжмал дахь алтны гарц 148.4 хувиар өсөж, 77 мянган унц болсон

Т.ЭлисаШинжээч

талаар Turquoise Hill Resources мэдээллээ. тайлант хугацаанд олборлосон баяжмал дахь алтны агууламж өндөр байсан байна. ингэснээр орлого нь 246.5 сая ам.доллар хүрч, 2017 оны мөн үетэй ойролцоо гарчээ.

тус компанийн 2018 онд үйл ажиллагаандаа зарцуулах бэлэн мөнгөний зардал 700 сая ам.доллар байсныг 800 сая болгон нэмэгдүүлсэн байна. Борлуулалтын орлого өссөнтэй холбоотойгоор тээвэр, рояалти зардал өссөн нь үүнд нөлөөлжээ. харин цэвэр ашиг нь өнгөрсөн оны III улиралд 47.7 сая ам.доллар байсан бол энэ онд 15.2 сая ам.доллар болж, гурав дахин

бэлтгэл ажил ямар байгаа вэ?­“Эрдэнэс тавантолгой” ком­

пани олон улсын хөрөнгийн бирж дээрээс хөрөнгө бос гох ажил нэлээд шахуу төлөв лөгөөний дагуу амжилттай хэрэгжиж байгаа. хөрөнгө босгох түлхүүр нөхцөл нь стандартад нийцсэн бүтэц зохион байгуулалт, зөв засаглал байх юм. Нүүрсний зах зээл дээр үнийн бодлого харьцангуй тогтвортой байгаа энэ үед олон улсын хөрөнгийн биржид урьтаж хөрөнгө босгох нь зүйтэй учир хөрөнгө босгох хугацаагаа 2019 оны 4­6 дугаар сарын хооронд гэж албан ёсоор зарласан. Мөн IMARC форумд оролцох үеэрээ дан ганц уул уурхайн салбараа сурталчлахаас гадна тусгайлсан уулзалт хэд хэдэн удаа хийсэн. Энэ үед мэргэжилтнүүд төдий гүй хө­рөнгө оруулагчид “тавантолгой” шиг томоохон орд олон улсын

хөрөнгийн бирж дээр хөрөнгө босгох нь зөв алхам хэмээн үзэж байсан. түүнчлэн хятадын Засгийн газар манай улсын төмөр замын бүтээн байгуулалтын талаар нарийвчилсан тодруулга авсан. уг төмөр замын бүтээн байгуулалтын хувьд концессийн тухай хуулиар шууд гэрээ байгуулах чиглэлийг үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс өгөөд байгаа. өнгөрсөн лхагва гарагийн Засгийн газрын хуралдаанаар тавантолгойгоос гашуунсухайт, ханги Мандал, Цагаандэл уул – өлзийт гэсэн гурван чиглэлд авто замын бүтээн байгуулалт хийх тогтоол гаргасан. ханги­Мандалын 340 орчим км авто замыг БНхау­ын хөрөнгө оруулалтаар ирэх оны арванхоёрдугаар сард түлхүүр хүлээлцэх нөхцөлөөр хүлээж авахаар ярьж байгаа. төсөл хэрэгжүүлж байгаа аж ахуйн нэгжүүдийг өндөр зохион байгуулалттай ажиллуулж, жилийн дотор ашиглалтад оруулах саналтай байгаагаа илэрхийлсэн. Энэ нь хоёр дахь гарц буюу ханги­Мандалын авто замаар 15 сая тонн нүүрс тээвэрлэх болон “оюутолгой” зэсийн баяжмалаа гаргах гэх мэт давуу байдал манай улсад гарах учраас энэ ажлыг эрчимжүүлж байгаа.

-Урьдчилсан байдлаар эдгээр бүтээн байгуулалтад хэдий хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байна вэ?

­тавантолгой­Зүүнбаянгийн чиглэлийн төмөр замд 1.2 орчим тэрбум ам.доллар төсөвлөж, техник эдийн засгийн үндэслэл нь урьдчилсан байдлаар хийгдэж байгаа. харин гашуунсухайтын авто замд 340 орчим сая ам.доллар, ханги­Мандалын авто замд 260­270 орчим сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэсэн урьдчилсан тооцоолол байна. тавантолгойн төсөл дээр техникийн, хуулийн, аудитын болон санхүүгийн зөвлөхүүдээ энэ сард багтаан шалгаруулна. үүний дараагаар олон улсын түвшинд хөрөнгө оруулалтын банкаа олон улсын түвшинд шалгаруулж, “Эрдэнэс тавантолгой”­н 30 хүртэлх хувиар олон улсын зах зээлээс хөрөнгө босгох ажил хийгдэнэ. IMARC олон улсын форум дээр тавантолгойн төсөлд 6.8 тэрбум ам.доллар зайлшгүй шаардлагатай хэмээн танилцуулсан.

Б.Хасуй / ЗГМ©

гадаад валютын албан нөөц есдүгээр сард 2.89 тэрбум ам.долларт хүрч, наймдугаар сараас 1.4 хувиар өссөн байна. хэдий тийм боловч он гарснаас хойш 3.8 хувиар буурсан талаар төв банк мэдээлээ. Есдүгээр сард төгрөгийн ханш 80 орчим төгрөгөөр унаж, төв банк 157 сая ам.долларын интервенц хийсэн юм. 2019 оны Мөнгөний бодлогын үндсэн чиглэлийн төсөлд төв банк гадаад валютын албан нөөцийг нэмэгдүүлэх, зээлийн хэмжээг бууруулах чиглэлээр ажиллах зорилтууд тусгаад байна. Энэ хүрээнд улсын гадаад валютын албан нөөцийг дунд хугацаанд одоогийнхоос хоёр дахин нэмэгдүүлж, зургаан тэрбум

ам.долларт хүргэхээр зорьж байгаа юм. Энэ онд нийт албан нөөцийн гуравны нэг буюу 760 сая ам.долларыг алтны нөөцөөс бүрдүүлэхээр зорьж байна. валютын дотогшлох урсгалыг харвал аравдугаар сард олон улсын зах зээлд арилжаалсан 500 сая ам.долларын бондын санхүүжилт орж ирсэн гэж хөгжлийн банк мэдээллээ. Мөн олон улсын валютын Сангийн Захирлуудын зөвлөл 36 сая ам.долларын санхүүжилтийг батлаад байна.түүнчлэн азийн хөгжлийн банкны санхүүжилт хүлээгдэж байгаа гэж төв банк мэдээллээ. ингэснээр он дуустал валютын нөөц нэмэгдэх боломжтой гэж Монголбанк дүгнэж байна.

АНУ-ын доллар 2565.74

Евро 2,934.18

Японы иен 22.71

ОХУ-ын рубль 39.19

БНХАУ-ын юань 372.02

БНСУ-ын вон 2.29

ВАЛЮТыН ХАНш

багассан байна. Энэ нь тайлан баланстаа хойшлогдсон татварын хөрөн гөө тооцож оруулсантай холбоотой ажээ. үүнээс гадна гүний уурхайд гарсан га лын шалтгааныг тодруулахаар австралиас шинжээчид авчран ажил луулж байгаа гэсэн мэдээллийг “оюуолгой” өгөөд байна. одоогоор II босоо амны бүтээн байгуулалтын ажлыг үргэлжлүүлэн хийж байгаа аж.

“оюу толгой”­н гүний уурхайд III улиралд 304.8 сая ам.доллар зарцуулсан бөгөөд ингэснээр 2016 оноос 2018 оны есдүгээр сарын 30­ны хооронд нийт 1.9 тэрбум ам.долларыг гүний уурхайд зарцуулжээ. төслийн бүтээн байгуулалтын ажлыг 2022 онд бүрэн дуусгаж, тэр хүртэл нийт 5.3 тэрбум ам.доллар зарцуулахаар төсөвлөсөн байна.

түүнчлэн Засгийн газар­тай хийж буй хэлцлүүдээс “оюутолгой” төслийн эрчим хүчний хэрэглээг хангах цахилгаан станцын асуудал яригдаж байна. “тавантолгойд цахилгаан станц барихаар зарчмын тохиролцоонд хүр­сэн” гэж ЗгхЭг­ын дарга г.Занданшатар мэдээлсэн юм. Энэ талаар “хэлэлцээ үргэлжилж байгаа” гэж Turquoise Hill Resources мэдээллээ.

2567^

2566^

2565^

2564^

2563^

Ам.долларын ханш(Сүүлийн 1 сараар)

2018/11/02 2,565.74

12 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.11.05, даваа ~ №217 (1016)

Эдийн засаг

ShanghaI ComPoSITe

hang Seng KoSPIS&P 500 ToPIXDoW JoneS FTSe 100 nIKKeI 225

0.02% 0.17%1.63%3.83%

1.22%0.03%2.41% 3.09%

ЗАХ ЗЭЭЛИйН ГОЛ үЗүүЛЭЛТ:

Өдөр 0.73% Сар Жил

АпУ Хк

570580590600

Х/01 Х/11 ХI/04

ТАВАН ТОЛГОй Хк

Өдөр 1.86% Сар Жил

ГОВЬ Хк

Өдөр 0.90% Сар Жил

Х/01 Х/01 Х/01Х/11 Х/11 Х/11ХI/04 ХI/04 ХI/04

7.4k

7.8k34k33k32k

7.2k

7.6k

7k31k

Сүү Хк

Өдөр 1.21% Сар Жил

220210

200

1 Энэ зангилаа нь дэлхийн улс

төр, эдийн засаг, бизнесээр зог ­

сохгүй яг Сингапур шиг түү­хэн чуулга, уулзалтуудын төв цэг болох аж. өөрөөр хэлбэл, Саудын араб улс орон, хүн хоорондын харилцаа, хамтын ажиллагаанаас орлого олохоор зорьж буй нь энэ.

КАЗАХСТАНтэгвэл бидэнтэй зэрэг зах

зээлийн эдийн засагт шилж­сэн Казахстан улс ази Ев­ропыг холбосон газар зүйн хос гүй байрлалаа ашиглан, олон улсын санхүүгийн төв бай гуу лахаар зорьж байна. тус улс нийслэлээ алматыгаас ас­тана руу нүүлгэсэн. гэлээ гээд хуучин нийслэлээ хөсөр хаясан­гүй. харин ч алматыг зөв хөн Казахстаны бус олон улсын төв болгох зорилт тавиад, ажлаа эхлүүлжээ. алматы хотыг санхүүгийн төв болгох хуулийг анх 2007 онд баталж, тус улсын Ерөн хийлөгч Нурсултан На­зар баев 2015 онд лондонд айлч лахдаа хот байгуулалтын чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохирч байжээ. 2020 он гэхэд энэ хот ази, Европыг холбосон, олон улсын санхүү, эдийн засгийн төв болно. алматыгийн хот төлөвлөлтийг алдарт архитектор алтай Сатубалдин хариуцаж буй бөгөөд байгаль орчинд ээлтэй, эдийн засгийн үр өгөөжтэй, өндөр технологийн, үзэсгэлэнт хотыг дахин төрүүлэхээр шамдаж байгаа аж.

Казахстан улс зөвхөн өндөр байшин, үзэсгэлэнт хотоор олон улсын бизнес эрхлэгчдийг даллан дуудсангүй. харин хараат бус хууль эрхзүйн системийг бизнес

Ирээдүйн хөгжлийг улс орнууд бус хотууд зална

эрхлэгчдэд санал болгож байна. тэд английн мэргэшсэн найман шүүгчээс бүрдсэн шүүхийг олон улсын хөрөнгө оруулагчдад зориулан байгуулж эхэлжээ. Казахстаны хууль эрхзүйн орчноос ангид, бие даан үйл ажиллагаа явуулах энэ шүүх алматыд байрлах бөгөөд ирэх оны нэгдүгээр сарын 1­нээс албан ёсоор нээгдэнэ. “хууль эрхзүйн орчин ийнхүү олон улсын хөрөнгө оруулагчдад таатай болж буй нь тус улсыг чиглэх санхүүгийн урсгалыг мэдэгдэхүйц нэмнэ” хэмээн Mit­subishi UfJ санхүүгийн группийн хөгжиж буй зах зээлийн газрын захирал Кристорфер Марк хэлсэн байна. ийнхүү Казахстан улс олон улсын хөрөнгө оруулагч, бизнес эрхлэгчдийн өмнө хошуу дэвсэн, үүдээ нээж эхэллээ.

ЭНЭТХЭГтэгвэл Энэтхэг улс өөрийн

харьяа андра Прадеш мужийн амаравати хотыг эдийн засгийн шинэ зангилаа болгохоор төлөв­лөж байна. тус улс Сингапурын

хот төлөвлөлтийн компани болох Surbana Jurong компанитай хамт­ран амаравати хотыг бүтээн бос гож байгаа аж. Мөн дэлхийн алдарт архитектор Норман Фос­терыг хөлсөлж, 217 мянган ам метр талбайн төлөвлөлтийг хийл гэж байна.

амаравати хот бүхэлдээ байгаль орчинд ээлтэй, эдийн засгийн үр ашигтай болох бөгөөд орчны бохирдол, замын түгжрэл зэрэг дэлхийн томоо­хон хотуудад тулгардаг саад бэрхшээлийг технологийн дэвш­лээр шийдэх аж. тус улсын алба­ныхны тооцооогоор амараватид

хотжилтын орчин үеийн техно­логийг ашигласнаар 2022 он гэхэд тус хот жилд дунджаар таван тэрбум ам.долларын ашиг хүртэнэ хэмээн тооцож байна.

Зөвхөн Саудын араб, Казахс­тан гэлтгүй Бразил, оху, турк, ин донез зэрэг орнууд олон ул­сын санхүүгийн төвтэй болохоор зорьж байна. Энэ нь учиртай. учир нь аливаа хөгжил улс бус хот даган эрчимжиж эхэллээ. олон улсын санхүүгийн хамгийн халуун цэг болох лондон хот их Британийн эдийн засгийн талтай тэнцэх хэмжээний мөнгийг улсдаа авчирдаг байна. тэгвэл аНу­ын Бостон, Нью­йорк, вашингтон, лос­анжелес гэсэн дөрвөн хот улсынхаа дНБ­ий гуравны нэгтэй тэнцэх баялаг бүтээдэг аж.

УЛААНБААТАРолон улсын санхүүгийн төв нь

гадаадын иргэдэд дотоодын эдийн засгаас их хэмжээний санхүүгийн үйлчилгээг үзүүлдэг, тусгай бүс бүхий статустай хотыг хэлнэ хэмээн тодорхойлжээ. тэгвэл ийм

төв байх боломж улаанбаатар хотод бий гэ сэн дүгнэлтийг улаанбаатар хотын хөгж лийн корпорациас танил цуулсан байна. Манай нийслэл хот зөвхөн хятад­оху­ыг холбосон санхүүгийн төв болоход л санхүүгийн багагүй урсгалыг Монголоор дамжуулах боломжтой аж. уг нь одоогоос хэдхэн жилийн өмнө улаанбаатарыг Зүүн өм нөд азийн эдийн засгийн амин зүрх болгох тухай яриа хэлэлцээ эрчимжиж байсан ч сураг алдарсан. гэтэл биднийг боломжоо ажил хэрэг болгож чадахгүй, хугацаа алдах зуур манай бүс нутгийн эдийн засаг, санхүү, хөрөнгө оруулалтын урсгал улам нэмэгдсээр байна.

Цаашлаад дэлхийн түүхэнд тод мөрөө үлдээж мэдэх аНу, БНаСау­ын төрийн тэргүү­нүү дийн уулзалтыг Монголын нийслэлд хийх нь тохиромжтой хэмээн олон улсын ажиглагчид зүгээр ч нэг нэрлэчихээгүй нь тодорхой. газар зүйн байрлал, олон улсын геолопитикийн харилцаа, олон улс дахь байр

суурь, аюулгүй байдал зэрэг олон хүчин зүйлийг харгалзан үзээд, улаанбаатарыг хамгийн тохиромжтой байршлын нэгээр тодруулсан. Монгол улс, цааш­лаад улаанбаатар хот олон улсын зангилаа төв байх боломжтой гэдгийг олон улсын шинжээчид хүртэл олж хараад байхад бид үүнийгээ ашиглаж байгаа ч юм алга.

дэлхийн алдартай financial Times­ийн тоймчид ирээдүйн эдийн засгийн хөгжлийн түл­хүүр нь улс орнууд биш харин хотууд хэмээн үзэж байна. дэлхийн эдийн засгийн фору­мын тооцоогоор 2050 он гэхэд дэлхийн хүн амын 70 хувь нь хотод амьдрах аж. ингэснээр хот дэлхийн шийдэл хийгээд сорилтын хамгийн халуун цэг болохоор байгаа юм. тиймээс үсрэнгүй хөгжиж буй орнууд айсуй ирж буй хотжилтыг ашиг орлого болгохоор хөдөлж эхэл­сэн нь энэ. гэтэл бид хот хэмээх орлогын сав газрыг асуудал бэрхшээлийн голомт хэмээн харсаар сууна.

Дэлхийн улс төр, эдийн засгийн зан-гилаа байгуу лахаар олон орон зорьж эхлээд байна

ким, Трампын уулзалт Сингапурт

нэг тэрбум ам.долларын

өгөөж авчирчээ

6. ФРАНц, ПАрИС 8. АНУ, ЧИКАГО 9. оХУ, МОСКвА

1. ЯПоН, ТОКИО 2. АНУ, НЬЮ-ЙОрК 3. АНУ,ЛОС-АНЖЕЛЕС

4. БНСУ, СӨҮЛ

$669.2ТэрБУМ

$654.8ТэрБУМ

$524.6ТэрБУМ

$520.1ТэрБУМ

$516.5ТэрБУМ

$1520ТэрБУМ

$1210ТэрБУМ

$789.7ТэрБУМ

$779.3ТэрБУМ

$731.2ТэрБУМ

ДНБ ДНБ ДНБ ДНБ ДНБ

ДНБ ДНБ ДНБ ДНБ ДНБ

5. АНГЛИ, ЛОНДОН

7. ЯПоН, ОСАКА10. БНХАУ, ШАНХАЙ

financesonline.com©

BBM©