2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205) YНЭ: 1000₮~ МоНгол хүН бүр баяжигтуН ~

ЗГМ

Гашуунсухайт боомтын нэвтрэх чадвар 3-4 дахин нэмэгдэнэ

Чинээлэг малчин болох боломж нээгдлээ

Ард нийтийн санал асуулгыг аравдугаар сарын 30, 31-нд зохион байгуулна

Олборлолт явуулж буй компаниудын төлөх татвар нэмэгдчихвэл дэд бүтцээ сайжруулна.

Эр хонийг маллах, тэжээх зардал зах зээл дэх хонины үнээс өндөр гардаг.

Санал асуулга авахад нийт 29 тэрбум төгрөг шаардлагатай.

онцлох

улс төрЕрөнхийлөгч х.Баттулга засагла-лын хэлбэрийг ард нийтээс асуух саналыг УИХ-д хүргүүллээ. Ард нийтийн санал асуулгыг аравдугаар сарын 30, 31-нд зохион байгуулахаар болжээ. хэнтийн нөхөн сонгуулийг хүчингүй болгосон Цэцийн шийдвэрийг АН дэмжсэнгүй. ТББх-ны хуралдаанаар Ерөн-хий лөгчийн саналыг ард нийтийн саналд тусгах боломжгүй гэв.

эдийн засаг“Ди Би Эм ассет менежмент ҮцК” Азийн хөгжлийн банкнаас 75.9 сая ам.долларын эх үүсвэр авна. охУ-ын хөрөнгө оруулалтын сан 40 орчим тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт татжээ. Fitch агентлаг хонконгийн зээл-жих зэрэглэлийг 1995 оноос хойш анх удаа бууруулж, “АА” болголоо. ТоП 20 индекс 0.09 хувиар буурч, зах зээлийн үнэлгээ 2.4 их наяд төгрөг болов.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

19,611.3310,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэмТүгжрэл ихтэй үед уулзварт орохгүй байх шар зураасаар 1304 жолооч нэвтэрчээ. Баянзүрх дүүргийн 25 дугаар хорооны 256 дугаар цэцэрлэгийг нээлээ. Агаарын бохирдол ихтэй бүсүү-дийн 200 гаруй зуухыг төвлөрсөн дулаанд холбожээ.хоногт 2500 м.куб лагийг усгүйжүүлэх хүчин чадалтай байгууламж ашиглалтад орлоо.

дэлхийхятад улс энэ онд алтныхаа нөөцийг 100 гаруй тонноор нэмэгдүүлсэн байна.Энэтхэг улс хятадыг нэг талыг барьсан худалдааны бодлоготой хэмээн шүүмжлэв.British Airways нисэгчдийн ажил хаялтын улмаас хэдэн зуун нислэгээ цуцаллаа.JPMorgan Трампын жиргээний нөлөөг харуулах Volfefe нэртэй индекс бүтээснээ зарлав.

Амжилтдаа эрдэх нь хамгийн аюултай зүйлсийн нэг

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 11> 5> 2

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,671.57 374.49 40.76

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

5,8330.21%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

1,515.500.66%

Ингвар Кампрад

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 2 0 5

улаанБаатар2019.09.10

Багавтар үүлтэй

24° 4°

ЦАГ АГААР

2015 2016 2017 2018 2019Оролцогч улсууд

26 56 60 60 65Төлөөлөгчдийн тоо

2 500 4 600 >6 000 7 359 8500Арга хэмжээнүүд

43 57 121 >100 90Байгуулсан гэрээ

80 214 217 220 270Гэрээгээр хийсэн хөрөнгө оруулалт (их наяд рубль)

1.30 1.85 2.496 3.108 3.4

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

2019 оны хүндэт зочид

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч х.Баттулга

Японы Ерөнхий сайдШинзо Абэ

Энэтхэгийн Ерөнхий сайд

нарендра Моди

Малайзын Ерөнхий сайд

Махатир Мохаммад

Дорнын ЭДийн зАсГийн ЧУУлГАн

forumvostok.ru ©

Булшнаас олдсон өрөм, шар тосыг удахгүй музейн үзмэр болгоно

Долоо, найман зууны тэртээх булшнаас өрөм, шар тостой ваар олдсон нь Монголын археологийн үнэт олдворт тооцогдож буй. Органик хэлбэрээ олон зууны турш хадгалсан өрөм олсондоо археологичид итгэж ядан байснаа өгүүлж байв. Тэрхүү экспедицийн ахлагч, Монголын үндэсний музейн Эрдэм шинжилгээний төвийн дарга, доктор Ж.Баярсайханыг сониныхоо зочноор урьж ярилц­лаа. Түүхийн ховор олдворууд тонуулчдын гарт өртөж, сүйдэж байгааг тэрбээр харамсан өгүүлж байв.

-Монголын археологичид сүү лийн үед олз арвин байна. Дархадын хотгорт хийсэн малт -лагаар XIII зууны үеэс хадга-лаг дан үлдсэн өрөм, шар тос илрүүлсэн нь олны анхаар лыг хамгийн их татлаа. Ер нь яагаад Дархадын хотгорт малт лага хийхээр болсон юм бэ?

-бид Дархадын хотгорт 2003 оноос хойш тасралтгүй археоло-гийн судалгаа хийж ирсэн. Судал-гааны үр дүнд буган хөшөө, хүр-лийн үеийн булш хиргисүүр, тахилын байгууламж зэрэг нэлээд түрүү үеийн соёлуудыг илрүүлж, судалж шинжлэх боломж бүрд-сэн. ялангуяа чулуун зэвсэг, хүрэл зэвсгийн үеийн сууринтай Соёо толгой гэдэг газар олон жил судалгаа хийлээ. гэхдээ бид саях ныг хүртэл өнөөдрийн яриад байгаа хориг уулын дурсгалт газрыг олж мэдээгүй байсан юм.

Б.ЭнхжинЗГМ

ЗГМ: ЗОЧИН

АНУ-ын тариф Хятадын экспортыг гэнэт буурууллааBloomberg News

Наймдугаар сард хятадын экспортын хэмжээ гэнэт уна-лаа. үүнийг худалдааны дай-наас үүдсэн ба аНу-д хийх борлуулалт багассантай хол-боотой гэж шин жээчид тайл-барлаж байна. тус улсын экспорт ам.долларын үнэл гээгээр өн-гөрсөн оны мөн үеэс нэг хувь буурсан бол импорт нь 5.6 хувиар доошилсон бөгөөд хятадын худалдааны ашиг 34.84 тэрбум ам.доллартой гарчээ. уг нь эдийн засагчдын таамгаар мөн сард экспорт 2.2 хувь өсөж, импорт 6.4 хувь буурна гэсэн хүлээлттэй байв. аНу руу илгээсэн бараа бүтээгдэхүүний хэмжээ өнгөрсөн оны мөн үеэс 16 хувиар багасжээ.

Ерөнхийлөгч Дональд трампын захиргаа энэ сарын эхнээс хятадын бараанд нэмэлт

ЭДИйН ЗАСАГ

9

Шахмал түлшийг улсын үйлдвэрийн газарт үйлдвэрлэж, түгээж, борлуулах чиглэлтэй. Гэхдээ өмнө нь энэ төрлийн бизнес эрхэлдэг байсан жижиг үйлдвэрүүд стандартын бус барьцалдуулагчтай түлш худалдаалж болзошгүйг

“Тавантолгой түлш” ХХК-ийн ахлах зөвлөх Г.Бадамхатан үгүйсгэсэнгүй. 3

НүүРСНИй УТААГАА ХИМИйН ХОРТ ХИйГЭЭР СОЛИХ УУ

С.Батсайхан / ЗГМ©

4

тариф тогтоосон бөгөөд арав-дугаар сард нэмэгдүүлэх, хэрэв 12 дугаар сар хүртэл худалдааны хэлэлцээнд ахиц гарахгүй бол дахин нэмэхээр сүрдүүлж буй. ойрын долоо хоногт хятад болон аНу Вашингтонд хэ-лэлцээгээ сэргээх байх гэсэн хүлээлт бий. харилцаа огцом муудсаны улмаас дэлхий даяар хөрөнгө оруулагчид түгшүүрт автаж, сөргөлдөөн хоёр улсын аль алинд нь муугаар нөлөөлж эхэлсэн юм.

хонконг дахь Rabobank-ны азийн санхүүгийн зах зээлийн судалгааны тэргүүн Майкл Эвэри “бүх талаар муудаж байна. аНу руу илгээсэн бүх бараанд 15 ба 30 хувийн татвар ногдуулахад зайлшгүй уналт үүснэ” гэжээ.

үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хоёрдугаар хэлэлцүүлгийн явцад ардчилсан нам сүүлийн дүгнэлтээ гаргаж буйгаа өчигдөр зарлахдаа төсөлд өгсөн зарчмын бүх саналаа татаж буйгаа мэдэгдлээ.

ардчилсан намын зөвлөлийн дарга Д.Эрдэнэбат “үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хэлэлцүүлэгт зарчмын гол гол заалтуудыг илэрхийлсэн 25 санал хүргүүлсэн. товчхон хэлэхэд, энэ нэмэлт өөрчлөлтийн хэлэлцүүлэгт ардчилсан нам маш идэвхтэй оролцсон. харамсалтай нь зайлшгүй орох шаардлагатай манай санал унаснаар Монгол

улс цаашид олон зууны туршид хөгжих боломж хаагдаж байна. тиймээс бид хэлэлцүүлгээс гарч байгаагаа мэдэгдсэн. харин өнөөдөр ардчилсан нам энэ бүх байдалд дүгнэлт хийгээд, зарчмын саналуудаа татан авч байна” гэв.

тус намын санал болгосон зарчмын саналуудыг тоймлон мэдээлвэл, Ерөнхийлөгчийг уих болон орон нутгийн иргэдийн төлөөлөгчдийн өргөтгөсөн хуралдаанаас сонгохыг санал болгосон юм. Мөн сонгуулийн холимог тогтолцоог сонгох талаар тусгасан байв.

Д.Эрдэнэбат “Мөн биднийг хэлэлцүүлгээс гарсны дараа Засгийн газрын гишүүн уих-ын гишүүн байж болохгүй гэсэн заалт эсрэгээрээ явсан. олон жил

яригдсан давхар дээлийг тайлах заалт төсөлд орж ирсэн боловч дахин хэвээр үлдсэн. улсын эдийн засаг, төсөв санхүүтэй холбоотой асуудлууд, татвар хураамжийн асуудлууд бүгд уналаа. Мөн онцолж хэлэхэд,

Засгийн газрын өрийн хэмжээ 60 хувиас дээшгүй байна гэсэн бидний санал ч унасан. ингээд харахад үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр зарчмын ямар ололт амжилт гарав, үнэхээр сонгодог парламентыг төгөлдөржүүлэх,

цаашдын хөгжлийг хангах хэмжээний ул суурьтай өөрчлөлт болж чадав уу гэвэл үгүй. тиймээс бид үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан саналуудаа татаж авах нь зүйтэй гэж үзлээ” гэв.

болно гэж заасан. гэхдээ төслийг зөвшөөрөх эсвэл татгалзана гэсэн саналыг иргэд өгөхөөр журмын тухай хуульд тусгасан. ард нийтийн санал асуулгын тухай ерөнхий хууль бөгөөд тусгайлсан үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулиар явуулах ёстой. Ерөнхийлөгчийн гаргасан саналаар бол шинэ үндсэн хуулийн асуудал яригдах болов уу” гэсэн тайлбар өглөө.

төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга С.бямбацогт “үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрч-лөлтийг хийх журмын тухай хуульд тодорхой заасан. баталсан эхийг дэмжинэ, дэмжихгүй гэдэг асуултаар л санал асуулга явуулна. Өөр асуулт байж болохгүй гэж үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуульд тодорхой заасан байгаа. Ерөнхийлөгчийн болон ардчилсан намын зөвлөлийн саналууд хэлэл цүүл гийн явцад дэмжигдэж, төсөлд тусгагдсан” гэх тайлбарыг нэмж өгөв.

ийнхүү хэлэлцсэний эцэст ард ний тийн санал асуулгыг ирэх арав дугаар сарын 30, 31-ний өдөр зохион байгуулахыг дэмжлээ.

2 ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

Улс төр

үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлагатай эсэхийг ард нийтээс асуухдаа нийт 29 орчим тэрбум төгрөгийн зардал гаргана гэсэн урьдчилсан тооцоог уих-ын төрийн байгуулалтын байнгын хороо гаргалаа.

Санал асуулгыг 2019 оны аравдугаар сард улс орон даяар зохион байгуулах, санал авах ажиллагааг явуулна гэж тогтоолын төсөлд тусгажээ.

хэлэлцүүлгийн үеэр ЗгхЭг-ын дарга л.оюун-Эрдэнэ 29 тэрбум төгрөгөөр санал асуулга явуулах зардлыг гаргахад Засгийн газрын нөөцөд байгаа хөрөнгө хүрэлцэхгүй гэдгийг хэлэв. харин санхүүгийн боломж тааруу учраас санал асуулгыг хойшлуулж болох уу хэмээн МаН-ын бүлгийн дарга Д.тогтохсүрэн тодруулж байсан юм. СЕх-ны дарга Ц.Содномцэрэн “ард нийтийн санал асуулгыг зохион байгуулах үйл ажиллагааны урьдчилсан хуваа рийг гаргаж, байнгын хороонд хүргүүлсэн. Санал асуул гын тухай хуульд зааснаар шийдвэр хүргүүлснээс хойш 21-

Ард нийтийн санал асуулгыг аравдугаар сарын 30, 31-нд зохион байгуулнаСанал асуулга авахад нийт 29 тэрбум төгрөг шаардлагатай

ЗГМ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

БАйНГыН ХОРОО

Х.Баттулга: Засаглалын хэлбэрийг ард түмнээс асуух шаардлагатай

үндсэн хуулийн сүүлийн дүгнэлтээ танилцууллаа

Ерөнхийлөгч х.баттулга үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслөө буцааж буйтай холбогдуулан Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.Энхболд мэдээлэл хийлээ.

тэрбээр Ерөнхийлөгчийн уих-ын даргад хүргүүлсэн саналыг уншиж танилцуулав.

"Монгол улсын их хурал улс орны тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлын баталгаа, оршин тогт-нохуйн эх үндэс болсон үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асууд лыг хууль зүйн зөрчил маргаантайгаар эхлүүлж, өнөө маргаашийн асуудалд хэт автсан, улстөрчдийн дахин сонгогдох явцуу ашиг сонирхлыг гүйцээн хангасан байдлаар хэлэлцэж, улс оронд бодитой оршиж буй хүндрэл бэрхшээлийг шийдвэрлэх бус 30 жилийн хугацаанд тодорсон

Б.СэлэнгэЗГМ

алдаа завхралыг үргэлжлүүлэх ач холбогдол муутай хувилбарыг ард түмэнд тулгахаар шийдлээ.

Миний бие уих-ын гишүүдийн өргөн барьсан төсөлд улс оронд үүссэн хүндрэл бэрхшээлийг шийдвэрлэх, тодорхой ач холбогдол бүхий зохицуулалт тусгагдсан гэж үзэж, орхигдсон асуудлуудын хүрээнд өөрийн санал, төслийг хүргүүлэн хямрал бэрхшээлийг нэгмөр хамтран шийдвэрлэхийн төлөө ажилласан боловч үр дүнд хүрсэнгүй.

гүйцэтгэх эрх мэдлийн тогт-вортой байдлыг хангах, Ерөнхий сай дад танхимаа бүрдүүлэх эрх олгох, уих-ын гишүүдэд сайдын ажлыг давхар эрхлэхийг хориг-лох, сонгуулийн тогтолцоог тодор хой, тогтвортой болгох, уих-ын гишүүдийн тоог нэмэх, гишүү дийг улс орны нийтлэг эрх ашиг, хөгж лийн төлөө ажилладаг болгох зэрэг ач холбогдол бүхий улс орны хөгжилд жинтэй хувь

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

45 хоногийн дотор ард нийтийн санал асуулгыг явуулах хуультай. Энэ хугацаанд тохируулан аравдугаар сарын 23-нд гэж өгсөн. төсөв мөнгөтэй холбоотой, төсвийн тодотголоор шийдэхээр бол Сонгуулийн ерөнхий хороо уих-аас тогтоосон хугацаанд нь хийх боломжтой” гэв.

Өнгөрсөн сонгуулиудаар хамгийн ихдээ 1983 хэсгийн хороо байгуулж байсан туршлага бий аж. харин энэ удаагийн санал асуулгын үеэр хэсгийн хороодыг нэмэх тооцоог хийжээ. улсын бүртгэлийн байгууллага дээр

хаягийн өөрчлөлт, шинэчлэлт хийж буй. оюутнууд болон түр оршин суугчдыг нийслэл хотод өгүүлэх, хэсэг хуваах, оноолт дээр бусад байгууллагатай уялдаа холбоотой ажиллах шаардлага үүссэнийг убЕг-ын төлөөлөл мэдэгдэж байна.

ард нийтийн санал асуулга явуулах хуулиар санал явуулах өдрийг уг шийдвэр хүчин төгөлдөр болсноос хойш 21-45 хоногийн дотор СЕх зохион байгуулах үүрэгтэй аж.

Энэ үеэр Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.Энхболд

“ард нийтийн санал асуулгын тухай тогтоолын төсөл хэлэлцэж байгаа дээр Ерөнхийлөгч нэмж нэг асуултаар асуулт асуухаар уих-д өргөн барьж байна. 30 тэрбум төгрөг зарцуулж, гурван асуулт асуух боломжтой. уих одоогоор нэг асуулт асууж байгаа. харин үүн дээр нэмж, Ерөнхийлөгч “Монгол улс цаашид Ерөнхийлөгчийн засаглалтай байх уу, парламентын засаглалтай байх уу” гэсэн асуултыг нэмж, ард нийтийн санал асуулга явуулах тогтоолын төсөлд тусгах саналыг уих-д

оруулж байна. Мөн Ерөнхийлөгч өөрийн саналуудаа буцаан татаж байгаагаа үүгээр мэдэгдэж байна” харин үүнд уих-ын тамгын газрын хууль эрх зүйн хэлтсийн дарга Э.түвшинжаргал “уих-аар үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг хэлэлцэж байгаа. Энэ нь өөрөө цогц ажил бөгөөд үүний нэг нь хоёр дахь хэлэлцүүлгийн дараа ард нийтээр санал асуулга явуулах юм. Дэгийн тухай хуулийн 4.3-т зааснаар ард нийтийн санал асуулгыг нэг удаа гурваас илүүгүй асуулт асууж

Шаардлагатай санхүүжилтийг гаргах хөрөнгө Засгийн газарт

байхгүй

Санал асуулгаар

засаглалын хэлбэрийг

асуух хууль зүйн

үндэслэл байхгүй гэв.

ЕРөНХИйЛөГЧ

НАМУУД

ЗГМ ТОвЧХОН » сонГУУль УИХ-ын сонгуулийн 42 дугаар тойрог буюу Хэнтийн гурван суманд явуулахаар товлосон нөхөн сонгуулийг ҮХЦ-ийн дээд суудлаас хүчингүй болгосон. Харин энэ шийдвэрийг эсэргүүцэж буйгаа Ардчилсан намын дарга С.Эрдэнэ мэдэгдлээ.

-үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт амжилттай болох эсэх нь парламeнтын засаглал, цаашлаад бүр ардчилсан дэглэмээ хадгалж үлдэх эсэх том сорилт болж мэдэх нь. уих-ын төрийн байгуулалтын хорооны хуралдаан дээр Eтг-ын дарга З.Энхболд орж ирээд “Монгол улсын засаглалын хэлбэр eрөнхийлөгчийн эсхүл парламeнтынх байх уу гэдгийг ард нийтийн санал асуулгаар асуух төслийг Eрөнхийлөгч өргөн барина” гэсэн ноцтой мэдэгдэл хийлээ. ийм eрөнхий асуулт бүхий санал асуулга явуулах нь хуулиар хориотой. тэг эхээр парла мeн т ы н тогтолцоог бэхжүүлсэн үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн ард нийтийн санал асуулгыг унагахыг оролдох, дараа нь eрөнхийлөгчийн засаглал руу түлхэхээр оролдох юм байна.

Парламентын ардчилал бол Монгол улсын аюулгүй байдлын баталгаа төдийгүй тогтвортой хөгжлийн суурь тул үүнээсээ татгалзвал бид хамтаараа “амиа хорлосон”-той адил юм болно. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт

оруулах Ажлын дэд хэсгийн гишүүн

О.Мөнхсайхан

ЭШЛЭЛ

нэмэр оруулах өөрчлөлтүүд бүгд хасагдлаа.

иймд миний бие үндсэн хуульд оруу лах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд хүргүүлсэн өөрийн санал, төс лийг хэлэлцүүлгийн шатнаас бүрэн татан авч байгаагаа үүгээр мэдэг дэж байна.

уих, аН-ын санал шахалтаар үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрч лөлтөө ард нийтийн санал асуул гаар шийдвэрлэх болсныг зөв гэж үзэж байна.

гэхдээ ач холбогдол муутай төсөл тусгах бус, засгийн бүх эрх ард түмний мэдэлд байх үндсэн хуулийн зарчмын дагуу засаглалын хэл бэрээ сонгох боломжийг ард түмэнд өгч нэгмөр асууж, шийд вэрлэх ёстой.

тодруулбал, Монгол улс цаашид ерөнхий лөгчийн засаглалтай байх уу, парла ментын засаглалтай байх уу гэдгийг ард түмнээсээ асууж шийд вэрлэх шаардлагатай байна" гэжээ.

Б.ЭнхЗГМ

С.ЦОГТБАяР ЗУРж БАйНА

Энэ өвөл нийслэлчүүд шахмал түлшний шидийг үзэх солилтын өмнө дор бүрнээ бэлдэж суугаа. төрөөс түүхий нүүрс оруулахыг тас хориглон, “тавантолгой түлш” ххК дангаараа гэр хорооллын 220 мянган өрхийн хэрэгцээг хангах шахмал түлш үйлдвэрлэх үүрэг аваад “аахилж” буй. үйлдвэрлэлт тасралтгүй үргэлжилж, 600 мянган тонн шахмал түлшээр өвлийг өнтэй давна гэж төслийн багийнхан тооцож гаргасан судалгаа бий. Дүүрэг бүрт борлуулах цэгүүд нээж, энэ сарын 15-аас шахмал түлш борлуулж эхэлнэ. харин түлшний чанар, хүртээмжийг л ярьж байгаа энэ үед орц найрлагын асуудал дахин сөхөгдөхөд хүрлээ.

Нүүрсний салбарын худалдаа, хөрөнгө оруулалт, тээвэр, байгалийн нөлөөлөл гээд бүхий л асуудлыг хөнддөг Coal Mongolia олон улсын хурал, үзэсгэлэнгийн үеэр германы нэгэн судлаачийн үг анхаарал татав. Фрайбергийн техникийн их сургуулийн байгаль орчин болон дулааны инженерчлэлийн хүрээлэнд төслийн менежер, судлаач андре Шмит урилгаар оролцож, “Шахмал түлш гарган авах гидравлик поршеньт шахагчийн үзүүлэлтийг уламжлалт шахмал түлшний технологитой харьцуулах нь” сэдвээр танилцуулга хийн, дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн шилдэг технологи сонирхуулсан юм.

харин түүнээс асуусан “Монголын шахмал түлшний үйлдвэртэй танилцсан уу. Чанарын хувьд ямар санагдав” гэсэн асуултад ноцтой хариулт хэлснийг форумд оролцогчид төдий л ойшоосонгүй. тэрбээр, “Монголд үйлдвэрлэж байгаа шахмал түлшний үйлдвэртэй танилцсан. Чанарын хувьд “тиймэрхүү” санагдсан шүү. гэхдээ сорьцыг авч яваад туршилт, судалгаа хийж болно. барьцалдуулагч нь их цагаан юм билээ. хятадаас оруулж ирдэг гэсэн. үүнийг чанаржуулах хэрэгтэй. агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор үйлдвэрлэж байгаа шахмал түлшинд баталгаагүй химийн хольц өнгө хувиргах хэмжээгээр оруулах нь сөрөг нөлөөтэй. хүсвэл илүү нарийвчилсан шинжилгээнд хамруулахад тусалж болно” хэмээн сэтгэл түгшин өгүүлсэн.

түүний хэлснээр, шахмал түлшийг гаднаас нь харахад л барьцалдуулагч бодис ст андартын шаардлага хангаагүй нь мэдэгдэж байсан аж. хэдийгээр манай эрдэмтэд судалж, туршаад, салбарын яамнаас зөвшөөрч, “галт тэрэг хөдөлсөн” ч гэлээ орчин үеийн технологи эзэмшигч, герман судлаачийн үгийг анхаарч үзэхэд илүүдэхгүй. уг бодисыг урд хөршөөс оруулж ирдэг. Шаталтын үед хорт бодис ялгаруулалт ихтэй, хурц үнэртэй чанар муутай нь хямд үнэтэй байдаг аж. харин зөвшөөрөгдсөн хэмжээнд химийн хольцыг тааруулж хийсэн нь үнэр ялгаруулалт багатай ч үнэ өртөг өндөр. бүх түлшийг стандарт барьцалдуулагчтай үйлдвэрлэхэд зардал нь өндөр тул өнөөдрийн худалдаанд амлаж буй үнээр зарахад ашиггүй төдийгүй алдагдал хүлээх юм байна. тиймээс шахмал түлшинд хийх нэмэлт химийн бодисуудыг хямд үнэтэй, хорт хий ялгаруулалт ихтэйг сонгосон байх эрсдэл бий.

ХятаДаас Оруулж ирсэн ХиМийн ХОртОй

барьцалДуулагч ОДОО ч Дуусаагүй

х а р и н э н э т а л а а р “тавантолгойн түлш” ххК-ийн ахлах зөвлөх г.бадамхатангаас тодруулсан юм. тэрбээр, “олон удаагийн туршилт, азийн орнуудын лабораториор шинжлүүлсэн шахмал түлшний

Нүүрсний утаагаа химийн хорт хийгээр солих уу

Шахмал түлшний барьцалдуулагчийн чанар тааруу нь герман судлаачийн анхаарлыг татлаа

2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

зГМ: сэдэв

3ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

хийдэг. барьцалдуулагчийн хувьд хятадад үйлдвэрлэсэн ISO стандарт хангасан бодис хэрэглэдэг. Шатаахад ямар ч үнэр гарахгүй.

харин өмнө нь хувийн хэвшлийн шахмал түлшний үйлдвэрлэгчид урдаас янз бүрийн бодис оруулж ирээд буруу зөрүү юм хийдэг байсан. тэд чанарын шаардлага хангаагүй, химийн хорт бодис дэгдэх эрсдэлтэй барьцалдуулагч их хэмжээгээр оруулж ирсэн байдаг. би өөрөө ч хаа нэг газар харж байсан. үлдэгдэл нь дуусаагүй юм билээ. Манайхан үнэ ханш хямд гээд таарууг нь оруулж ирсэн байх. түүгээрээ одоо ч үйлдвэрлэж байгаа. харин “тавантолгой түлш” ххК-ийнх бол чанарын стандарт хангасан, хорт бодисын ялгаруулалт бууруулсан шахмал түлшийг өөрийн компанийн савлагаатай гаргаж, нийлүүлж байна. ташаа мэдээллийг залруулах хэрэгтэй” гэсэн юм. Шахмал түлшийг улсын үйлдвэрийн газарт л үйлдвэрлэж, түгээж, борлуулах чиглэлтэй ч өмнө нь

Э.Батцэцэг ЗГМ

стандартыг яамны зөвлөлөөр бат луулсан. Өмнө нь олон ний-тэд түгээж, түлж үзсэн шах-мал түлшнээс хорт бодисын агууламж багасгаж, стандартад ний цүүл сэн тул сайжруулсан шах мал түлш гэж нэрлэж байгаа юм.

уг түлшний 95 хувийг милдинг буюу ухаа худагийн угааж баяжуулсан эрчим хүчний нүүрс эзэлдэг. үүнийгээ 0.5 мм хүртэл нунтаглаад шахмал түлш болгодог юм. Нунтаг нүүрсэн дээр 3-4 төрлийн бодис нэмдэг. барьцалдуулагч SB-1 хэмээх шаргал өнгөтэй бодис, шаталтыг дэмжиж, тортог багасгадаг Солонгосоос оруулж

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Байгаль, орчин аялал жуулчлалын яам©

Эрүүл мэндийн яамны захиргааны мэдээлэл©

Тоосонцруудын хүлээн зөвшөөрөх хэмжээнээс давсан өдрийн жилд эзлэх хувь, 2011-2018 он

Улаанбаатар хотын хүн амын амьсгалын тогтолцооны зарим өвчин, 10000 хүн амд ногдохоор, 2008-2018 он

Тоосонцорын дундаж агууламж 2011 онд жилийн 365 хоногийн дунджаар 237 өдөр хүлээн зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс давж байсан бол 2018 онд 338 болж өссөн байна

РМ10 тоосонцор РМ2.5 тоосонцор

2011

2011201020092008

2012

2012

2013

2013

2014

2014

2015

2015

2016

2016

2017

2017

2018

2018

66.3

146

125

38 3757

8494

162195 191

234 224240

175

212 252278

176

292 282 321

195

63.3

79.9 83.2 82.484.0

89.7 91.8 92.280.5

84.988.6

95.192.3 93.7 93.0

Доктор, профессор Г.Бадамхатан гуайн анхааруул-санчлан хувийн үйлдвэрүүдэд одоо ч байгаа чанарын шаардлага хангаагүй барьцалдуу-лагчаар хийсэн шахмал түлш тараагдаж, арилгах гэж ядаж байгаа утааны найрлагад химийн хор нэмэхийг үгүйсгэх аргагүй.

ирсэн Soot free гэх шингэн, мөн хүхрийн агууламжийг бууруулах

зорилготой эх орны шохой, цементийн эрдсийн нэмэлтүүд

Шахмал түлшийг харахад л

барьцалдуулагч нь шаард лага хангаагүй нь

мэдэгджээХатгалгаа Цочмог бронхит ба цочмог бронхиолит

энэ төрлийн бизнес эрхэлдэг байсан жижиг үйлдвэрүүд одоо ч үйл ажиллагаагаа явуулж, стандартын бус барьцалдуулагч хэрэглэж байж болзошгүйг ахлах зөвлөх г.бадамхатан үгүйсгэсэнгүй. Мөн шахмал түлшний түгээлтийн асуудалд хүлээцтэй хандаж, үйлдвэрийн бүт ээгд эхүүн т ас арс ан тохиолдолд баталгаагүй түлш авахгүй байхыг анхааруулсан. гэхдээ гал алдахад хүрвэл баталгаа шаардах бүү хэл элдэв хог, дугуй гээд түлж болох бүхнийг шатаах өрх хотын захаар дүүрэн байгаа нь харамсалтай.

ШаХМал түлШээ ЕврОстанДартаар

Шинжлүүлж, Хариуг ОлОн нийтэД ил

бОлгОёМонгол улсын Засгийн

газраас “түүхий нүүрс хэрэглэхийг хориглох тухай” 62 дугаар тогтоол гаргаж, өнгөрсөн тавдугаар сараас эхлэн нийслэлийнхээ үүд хаалгыг “цоожилсон”. хүйтний ам наашлах тусам гэр хорооллын иргэд “гал алдах вий” гэх айдас хүйдэстэй яриа орой бүр өрнүүлж байна. Шахмал түлш нь шаардлага хангахгүй, олдоц муутай бол уламжлалт нүүрсээ хаанаас хэрхэн олж түлэх вэ гэсэн бодолд тэд толгойгоо гашилгана. тэдэнд энэ өвөл түлэх шахмал түлш нь орц найрлагын хувьд найдвартай эсэхэд эргэлзэж суух цаг хугацаа үлдсэнгүй. япон, Солонгос, хятадын лабораторид шинжлүүлсэн гэх боловч албан ёсны хариу бичгийг нь олон нийт олж хараагүй л байна. тавантолгойн түлшийн хажуугаар доктор, профессор г.бадамхатан гуайн анхааруулсанчлан хувийн үйлд вэрүүдэд одоо ч байгаа чанарын шаардлага хангаагүй барьцалдуулагчаар хийсэн шахмал түлш тараагдаж, арилгах гэж ядаж байгаа утааны найрлагад химийн хор нэмэхийг үгүйсгэх аргагүй.

Дэлхий нийтээр ногоон тив гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн Европод, тэр дундаа германы лабораторид төрөөс “шахаж” буй шахмал түлшээ шинжлүүлээд, хариуг нь олон нийтэд нээлттэй мэдээлж, эргэлзээ, айдаст автсан сэтгэлийг нь нэг амраавал яасан юм бэ. үйлдвэрлээд түгээчихсэн гэж гэдийлгүй, утааг бууруулах, хоруу чанарыг багасгасан гэдгээ олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн евростандартын лабораторийн шинжилгээгээр батгаажуулчихвал утааг бууруулах ажлын эхлэлийг итгэлтэйгээр дэмжих иргэд нэмэгдэх юм.

4 ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

зГМ: зочин

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Л.Сугармаа

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКц

зАр сУрТАлЧилГАА

хАЯГ

цАхиМ хУвилБАр

0 0 1 2 0 5

12016 онд Монгол, америкийн

хамтарсан “умард Монгол” төслийн хүрээнд буган хөшөөг судалж яваад улаан-уул сумын иргэн баттөр эгчтэй уулзаж ярилцлаа. тэр хүн бидэнд “та нар шинжлэх ухааны байгууллагаас явж байгаа албан ёсны хүмүүс юм байна. Манай хаваржааны арын хориг ууланд баахан булш хиргисүүр тоноод хаячихсан байгаа. та нар харж хамгаалан анхаараач” гэсэн санал тавьсан.

бид тэр хүний зааж өгсөн газраар явахад Монголын эзэнт гүрний үед холбогдох хэдэн арван булшийг толгой дараалан сүйтгэж хаясан байхтай таарсан юм. Дээл хувцасны тасархай, ширэн эдлэл, арьсан эдлэл, хүний яс гээд бүхий л юмыг цацаад хаячихсан байна лээ. Нөхцөл байдлыг газар дээр нь ирж үзчихээд хэдий хугархай хэмхэрхий ч гэсэн үлдэж хоцорсон эд зүйлийг аварч хамгаалах нь чухал учир сүүлийн хоёр жил албан ёсны зөвшөөрлийн дагуу

70 гаруй булшин дээр ажиллалаа. Ноднин хүн хүч, санхүүгийн бололцоо тааруухан байсан учир харьцангуй цөөн буюу 25 булшийг хамгаалж чадсан. гэхдээ цаана нь үлдсэн булшнуудыг тонуулчид дахиад сүйтгэчих вий гэсэн болгоомжлол байсан учраас тухайн үед хэвлэл мэдээллийнхэнд энэ талаар дуулгаагүй юм.

харин энэ жил экспедицийг бараг бүхлээр нь хориг ууланд ажиллуулсан. Нийт 40 гаруй хоног ажиллахдаа 40 орчим дурсгалыг авран хамгааллаа. Энэ үеэр Монголын эзэнт гүрэн, ялангуяа Юань гүрний үед хамрагдах асар олон эд зүйл олдсон. Манай экспедицид Монгол, америкийн маш олон мэргэжлийн хүн багтаж, сэтгэл зүрхээ зориулан ажилласан.

Судалгаагаа эхлээд арав орчим хоногийн дараа бид анхны өрөмтэй ваарыг олсон. Нэг булшны зүүн хананд үлдсэн байсан юм. азаар тонуулчдын гарт өртөлгүй үлдсэн байна лээ. Ваараа гаргаад кэмп дээрээ авчирч, шороог нь малтаад үзтэл өрөм шаргалтаад гараад ирсэн. үнэнийг хэлэхэд долоо, найман зуун жилийн өмнөх булшнаас өрөм гарч ирнэ гэдэг боломжгүй зүйл мэт санагдаж байлаа. ийм чухал зүйл олсондоо сандарч, улаанбаатар руу мэдээ хүргүүлж, яаж хайлуулчилгүй авчрах вэ гэдгийг бодож эхэлсэн. ингээд механик аргаар буюу ваараа гаднаас нь мөсөөр хөргөж аль болох хурдан музейд авчрахаар шийдсэн юм.

Дараа нь буцаж очоод малтлагаа үргэлжлүүлж байгаад дахин хоёр ваар дүүрэн өрөм, нэг жижиг ваартай шор тос олсон доо.

-энэ олон жил өрөм, шар тос хадгалагдаж үлдэнэ гэхээр санаанд багтахгүй юм. үүний учир шалтгааныг олсон уу?

-Ер нь мөстлөгтэй, цэвдэгтэй газраас эртний хүмүүсийн хэрэглэж байсан бяслаг, зөгийн бал зэрэг хүнсний зүйл олдох тохиолдол бий. харин монгол арга технологиор боловсруулсан өрөм, шар тосыг археологийн судалгааны үр дүнд олсон түүх байдаггүй. яагаад өдий болтол хадгалагдаж үлдэв гэхээр байгаль, газар орны онцлогоос шалтгаалсан байна. Дархадын хотгор маань үндсэндэ маш том мөнх цэвдэг бүхий газар. Мөнх цэвдэгтэй газарт байсан учраас энэ олон жилийн турш шинээрээ мэт хадгалагдан үлджээ. хэдийгээр эдгээр булш шуналтай тонуулчдын гарт сүйдсэн ч гэсэн азаар тун чухал олдвор нь бүрэн бүтэн үлдсэн байв. Шавар вааранд хийсэн байсан болохоор металл илрүүлэгч олж чадаагүй хэрэг. гэхдээ бид олж чадалгүй цаг хугацаа алдсан бол түүхийн ховор олдвор устаж үгүй болох байлаа. учир нь булшийг ухаж, мөнх цэвдэгийг нь нээгээд хаячихсан болохоор бороо ус нэвчих зэрэг эрсдэл их л дээ.

би хэвлэлийн бага хурал хийх үедээ төр засгийн удирдлагуудад нэг санал тавьсан. Дархадын хотгорын бүс нутаг бол Монголын түүх, соёлын маш чухал хэсэг юм. бусад газарт түүх соёлын ховор дурсгал байдаг ч чийглэг дулаан уур амьсгалтай учир иймэрхүү органик зүйл хадгалагдаж үлдэхгүй. харин Дархадын хотгорт энэ мэт ховор нандин дурсгал их. тиймээс өргөн хэмжээний хайгуул хийж, хамгаалалтад авах шаардлагатай байна гэсэн байр сууриа илэр хийлсэн.

үнэндээ бид асар том эзэнт гүрэн байгуулсан мөртлөө өвөг дээдсийнхээ өв соёлоос энэ гээд харуулчих баялаг материал байдаггүй. Манай музейд гэхэд л ихэнх үзвэр нь энд тэндэхийн музейгээс хуулбарлаж авсан зүйл байдаг. тиймээс эзэнт гүрний түүхэн үеийг археологийн олдвороор баяжуулах, цаашлаад Чингис хааны музей байгуулахад шаардлагатай цуглуулгыг бүрдүүлэхэд энэ бүс нутаг маш чухал үүрэгтэй. тиймээс цэвдэгтэй бүс нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авч, үр дүнтэй судалгаа хийе гэсэн санал гаргаад байгаа.

-Өрөм, шар тосноос өөр ямар чухал олдвор илэрсэн бэ?

-бид торгон эдлэлийн маш олон тасархай олсон. хоригийн дурсгалаас дэлхийн аль ч музейд байхгүй тийм олон торгоны цуглуулга олсон. Перс, хятад, дундад ази гаралтай, алтан утас, луутай, хас хээтэй торгоны хэсгүүд энд бий. XIII-XIV зууны үеийн торгоны иж бүрэн цуглуулга гэж болно. Монголын ихэс дээдсүүд ямар тансаг, ямар ховор чамин торго эдэлж, хэрэглэж байсныг эндээс харж болно.

Мөн нэлээд олон алтан эдлэл олдсон. онцолж дурдах хоёр олдвор бий. Нэг нь завилж суусан бурхны дүрстэй алтан чимэглэл.

Энэ магадгүй Монголын нутгаас олдож буй хамгийн эртний буддын шашны олдвор байх. Энэ бол 5х5 см хэмжээтэй жижиг олдвор. Нөгөөх нь алтан нар, сарны дүрс. Энэ бол монголчуудын оршуулгын зан үйлийн уламжлалыг тодруулахад маш чухал ач холбогдолтой олдвор. яагаад гэвэл, хүннүгийн язгууртнуудын булшны авсан дээр алт, мөнгө, хүрэл нар сарыг хадаж тавьсан байдаг. Энэ нь хүннү болон монголчуудын язгуур шүтлэгийн холбоосыг харуулж байгаа юм. одоо болтол Монголын төрийн сүлдэн дээр байгаа алтан нар, сарны хэдэн мянган жилийн уламжлалыг дунд нь холбож өгч байгаагаараа энэ олдвор чухал ач холбогдолтой.

-таныг алтан эдлэл оллоо гэж ярихаар нөгөө тонуулчид нь дахин ухаад эхлэх вий гэж айх юм. Ер нь улсын хэмжээнд тоногдсон булш хиргисүүрийн нарийн тоо статистик байдаг уу. Мөн эртний ховор олдворуудыг яаж хамгаалах ёстой вэ?

-Монгол улсын соёлын өвийн тооллого улс орон даяар явагдсан. Эндээс нэгдсэн тоо гарсан байх. гэхдээ энэ судалгаа улс орны хэмжээнд тоногдсон дурсгалуудын тоог бүрэн илэрхийж чадахгүй. яагаад гэвэл зөвхөн соёлын өвийн дурсгалд багтсан газруудыг л энэ судалгаанд оруулсан. гэтэл бидний малтсан хориг уулын дурсгал гэхэд соёлын өвийн жагсаалтад багтдаггүй. ингээд бодохоор соёлын өвд багтаагүй дурсгал хэдэн мянгаараа тоногдсон байж таарна. тиймээс маш яаралтай бүртгэн судлах тал дээр төр засгийн зүгээс анхаарах шаардлагатай байна. хэрэв соёлын өв маань жил бүр устаж үгүй болсоор байвал хожим харамсаад ч барахгүй нөхцөл байдал үүсэх вий гэсэн болгоомжлол бий.

Ер нь археологичид дандаа алт олдог юм байна, булш болгоноос алт гарч байна гэх ойлголт түгээмэл бий. тиймээс эртний ховор дурсгалууд тонуулчдын гарт өртсөөр байна. үүнээс сэргийлэхийн тулд булш болгоны хажууд нэг хүн зогсооно гэж байхгүй. харин хадгалж, хамгаалахын тулд ард түмнээ гэгээрүүлж, түүхийн дурсгалын ач холбогдлыг ойлгуулах нь чухал. хадны сүг зураг дээр яагаад нэрээ сийлж болохгүй вэ, эртний хөшөөг

яагаад хуга цохиод хаячихаж болохгүй вэ, булш бунхныг яагаад ухаж болохгүй гэдгийг ойлгуулсан цагт л булшны хажууд манаач зогсоох шаардлагагүй болно.

Зарим суманд археологи, түүх соёлын өндөр мэдлэгтэй багш нар байдаг. тийм багштай газар тонуул, сүйтгэл маш бага байдаг. Нэг, хоёр багшийн нөлөө ямар их болох нь эндээс харагдах байх. тэр багш хүүхдүүдэд эртний ховор дурсгалын үнэ цэнийг ойлгуулж, энэ нь томчуудад нь хүртэл нөлөөлснөөр оюун санааны хамгаалалт бий болж байна.

-саяхан оросуудтай хамтарсан баг XIV зууны үед хамаарах монгол дайчин эмэгтэйн булш олсон. энэ олдворын талаар тодруулж өгөөч?

-хөвсгөлөөс түүхэнд тэмдэг-лэгдэхүйц өндөр том биетэй эмэгтэй дайчны булш олдсон гэсэн мэдээлэл гарсан. Судлаачидтай нь уулзаагүй учраас үүнээс илүү нарийн мэдээлэл өгч чадахгүй.

-цаашид томоохон экспедиц гаргаж, судалж шинжлэх шаард-лагатай ямар газрууд байна вэ?

-Ер нь Монголын археологийн судалгаанд хүннү гүрний үеийн олдвор их бий. харин үүнээс хойших буюу Сяньби, жужаны үе гэхээр археологийн баримтын хувьд хоосон зай үүсчихээд байгаа. Сяньби, жужан, Нируны түүх яагаад археологийн баримтгүй байна вэ. тэд Монголын нутагт байгаагүй юм уу гэдэг асуудал яригдана. одоо манай музейд ороход хүннүгээс түрэг рүү үсрээд орчихдог үзмэртэй байгаа шүү дээ. Энэ цаг хугацааг нөхөх үзмэрүүд хэрэгтэй байгаа юм. Энэ ч үүднээс манай үндэсний музей орхон аймгийн жаргалант сумын айргийн гозгор гэдэг газар Сяньбийн бүлэг дурсгалыг судалж байгаа. Мөн ховд аймгийн Мянгат сумаас Нируны үед хамрагдах агуйн хадны оршуулга олж байсан. Энэ мэтээр түүхийн цагаан хуудсуудыг археологийн баримтаар баяжуулах нь маш чухал.

-археологийн томоохон хэм-жээний малтлага хийх зардлаа хаанаас олж байна вэ. улсын зүгээс хэр тусалж дэмждэг юмбол?

-Сүүлийн 30-аад жилийн археологийн судалгааны бараг 80-90 хувь нь гадаадын төсөл

хөтөлбөрөөр хэрэгжиж байгаа. ганц нэгхэн төсөл хөтөлбөрийг дотоодын эх үүсвэрээс буюу байгууллагынхаа эрдэм шинжил-гээний зардал, төрөөс Шинжлэх ухааны хүрээлэнд өгсөн багахан төсвөөр шийдэж байгаа. харин олон улсын түвшинд томоохон судал гааны ажлыг гаднын бай-гуул лагын тусламжаар л хийж байна.

гэхдээ сүүлийн үед төр засгийн зүгээс түүх, соёлоо судалъя, монгол өв соёлоороо бахархдаг болъё гэж ярьдаг боллоо. яриад эхэлнэ гэдэг маш чухал. Ерөнхийлөгч х.баттулга гэхэд томоохон экспедицийг ивээн тэтгэж байлаа. Эндээс илрүүлсэн чухал эд зүйлс Монголбанкны эрдэнэсийн санд хадгалагдаж байна. Ер нь хөрөнгө мөнгөтэй том компаниуд олон улсын жишгийг дагаад, нийгмийн хариуцлагын хүрээнд түүхийн судалгааны ажилд хөрөнгө оруулбал нийгэмд зөв үлгэр дуурайл болно.

-ярилцлагынхаа төгсгөлд нэг зүйл сонирхож асууя. сая олдсон өрөм, шар тосыг хэзээ музейн үзмэр болгож, үзэгчдийн хүртээл болгох вэ?

-Энэ бол бүрэн боломжтой. угаас дэлхий дахинд иймэрхүү органик зүйлийг үзүүлдэг музей олон бий. Ерөнхийдөө хөргүүртэй хорго байхад л болно. гэхдээ үүнээс өмнө хийх ажил бий. Эдгээр олдворууд мөстлөг дунд байсан болохоор ваар нь тэлж, хагарч цуурсан. үүнийг сэргээн засварлаж, бүтэн болгоно. Мөн доторх зүйлийг үзэгчдэд яаж харуулбал зүгээр вэ гэдгийг ярилцаж тохирно.

Энэ олдворыг үзэж сонирхох хүсэлтэй хүн олон байна. удахгүй үзэгчдийн хүртээл болгоно оо. гэхдээ олон түмэнд үзүүлэх хүртэл судалгаа, сэргээн засварын ажлууд байгааг хүмүүс ойлгох биз ээ.

Булшнаас олдсон өрөм, шар тосыг удахгүй музейн үзмэр болгоноОлон зуун жилийн өмнөх булшнаас өрөм гарч ирнэ гэдэг боломжгүй мэт санагдаж байлаа

Завилж суусан бурхны дүрстэй энэхүү алтан чимэглэл Монголын нутгаас олдож буй хамгийн эртний буддын шашны олдворын нэг болжээ.

Өрөмтэй ваарыг металл илрүүлэгч олж чадаагүй учир тонуулчдын гарт өртөлгүй үлджээ. Энэхүү жижиг ваартай шар тос 700 гаруй жил өнгөрөхөд органик хэлбэрээ алдалгүй өнөөг хүрсэн байна.

Түүх соёлын дурсгалаа

хамгаалахын тулд булш

болгоны хажууд нэг хүн

зогсооно гэж байхгүй. Харин

ард түмнээ гэгээрүүлж,

түүхийн дурсгалын ач

холбогдлыг ойлгуулах нь

оюун санааны хамгаалалт бий

болгоно.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Археологийн судалгааны 80-90 хувь нь гадаадын төсөл хөтөлбөрөөр хэрэгжиж байгаа• Бид нутгийн хүний

зааж өгсөн газраар явахад Монголын эзэнт гүрний үед холбогдох хэдэн арван булшийг толгой дараалан сүйтгэж хаясан байхтай таарсан.

• Монгол арга технологиор боловсруулсан өрөм, шар тосыг археологийн судалгааны үр дүнд олсон түүх байдаггүй.

• Археологичид дандаа алт олдог юм байна, булш болгоноос алт гарч байна гэх ойлголт түгээмэл бий. Тиймээс эртний ховор дурсгалууд тонуулчдын гарт өртсөөр байна.

2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

нийгэм

5ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

169 мянган малчин өрхийг чинээлэг, дундаж давхарга руу оруулах зорилготой “Чинээлэг малчин” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэллээ. хөтөлбөрийн хүрээнд эхний ээлжинд говьсүмбэр аймгийн малчдад малыг хэрхэн богино хугацаанд эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, ашиг шимийг

нэмэгдүүлж орлогоо өсгөх талаар сургалт явуулсан байна. Мөн илүү нугаламтай, сайн чанарын барга, үзэмчин хургыг бүх малчин өрхөд олгожээ.

“Чинээлэг малчин бойжуулах төв” тбб-ын тэргүүн л.одсэр энэ хөтөлбөр зөвхөн малчин өрхийн ашиг орлогыг нэмэгдүүлээд зогсохгүй, цөлжилт доройтолд нэрвэгдээд буй бэлчээрийг хамгаалж, өөрөөр нь сэргээх зорилготойг онцоллоо.

тус төрийн бус байгууллага эхний ээлжинд “хонь” дэд хөтөлбөр хэрэгжүүлэх аж. Зөвхөн нас гүйцсэн эр хонь дээр жишээ авахад ашиг шимийг нь хүртэхийн тулд наад тал нь таван жил маллах шаардлагатай. Энэ хугацаанд тухайн малыг маллах,

тэжээх зардал зах зээл дэх эр хонины үнээс илүү гардгийг судалгаагаар тогтоосон.

харин энэ байдлыг “Чинээлэг малчин” хөтөлбөрөөр өөрчлөхөөр зорьж байгаа аж. жишээ нь, хургыг 8-9 сар маллаад зах зээлд нийлүүлэх замаар богино

эргэлттэй, ашигтай хувилбарыг малчдад танилцуулах юм. Өөрөөр хэлбэл, олон малыг олон жил өнжөөж маллахгүй.

олон улсын стандартаар хурганы мах зөөлөн, уураг ихтэй, олон жил маллаагүй учраас хур өөх байхгүй, цэвэр махны гарц их байдаг аж. тиймээс хонины махнаас илүү үнэтэй зарагддаг. гол нь манайхаас хурганы мах авах сонирхолтой худалдан авагчид гулууз нь 15 кг-аас дээш байх шаардлага тавьдаг байна. гэтэл монгол омгийн хонины 7-8 сартай хурганы гулуузны жин дунджаар 11-12 кг байдаг учраас энэ шаардлагыг хангадаггүй гэнэ. харин иран, аНЭу зэрэг орон болон лалын бусад улс манайхаас хурганы мах авах сонирхолтой

аж. Монгол орны бэлчээр, цаг уурт тохирсон нутгийн хамгийн өндөр махны гарц бүхий үүлдрээр хонио сайжруулж, хаврын тарчиг үед нэмэлт тэжээл өгвөл манай хурганы мах 20-25 кг татах боломжтойг туршилт судалгаагаар тогтоожээ.

Малын үржил селекцийг хэрхэн хийх, өндөр ашиг шимтэй эх сүрэг хэрхэн бий болгох, хурга тэжээх аргачлал, хонин сүргээс жилд олох ашиг орлогын бизнес загвар гээд малчдын сэтгэлгээ хандлагыг өөрчлөх шаардлагатай байна. хэдийгээр энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй хамгийн эхний загвар аймаг нь говьсүмбэр болж байгаа ч цаашид бүх аймаг, бүх малчинд хүргэх юм.

Эр хонийг маллах, тэжээх зардал зах зээл дэх хонины үнээс өндөр гардаг

Г.Санжааханд@sanjaakhandZGM

Хургыг 8-9 сар маллаад зах зээлд нийлүүлэх замаар богино эргэлттэй, ашигтай байх хувилбарыг малчдад танилцуулж байна.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Монгол омгийн хонины 7-8 сартай хурганы гулуузны

жин дунджаар 11-12 кг байдаг

ЗГМ ТОвЧХОН » УриАлГА АТҮТ-өөс ажилтнуудынхаа эрүүл мэндийг хамгаалах, хөдөлгөөний дутагдлаас урьдчилан сэргийлэх, авто замын түгжрэлийг бууруулахад тодорхой хувь нэмэр оруулах зорилгоор “Автомашинаас татгалзаж-Ажилдаа дугуйгаар явъя” уриалгыг хэрэгжүүлж байна.

» нЭЭлТ Байгалийн аргаар ил задгай талбайд лагийг усгүйжүүлэн хатаах аргыг халлаа. Технологийн дамжлага нэмж “Лаг усгүйжүүлэх байгууламж” шинээр барьж өчигдөр ашиглалтад оруулсан уг байгууламж хоногт 2500 шоо метр лагийг усгүйжүүлэх хүчин чадалтай.

» ҮзЭсГЭлЭн Монгол Улс болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улс дипломат харилцаа тогтоосны 65 жилийн ойг тохиолдуулан тус улсын ЭСЯ-наас “Вьетнамын бараа бүтээгдэхүүнийг танилцуулах” үзэсгэлэн худалдааг өчигдөр зохион байгууллаа.

» Боловсрол Баянзүрх дүүргийн 25 дугаар хороонд байрлах 256 дугаар цэцэрлэг нээлтээ хийлээ. Тус цэцэрлэг 330 хүүхэд, 38 багш ажиллагсадтайгаар үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байна.

» ГЭМТ хЭрЭГ “Босоо хөх Монгол” ТББ-аас өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд трансжендер иргэдтэй холбоотой мэдээллийг цахим орчинд тараасан. Үүний дагуу цагдаагийн байгууллагаас тус байгууллагыг дээрх асуудалтай холбогдуулан шалгаж эхэлжээ.

Чинээлэг малчин болох боломж нээгдлээ

гүрнүүдийнхээс хоцорч байгаа ч хятад улс оросыг улс төрийн тэгш эрхт түнш гэж үздэг хэвээрээ. харин цэргийн эвсэл болж шат ахих тухайд, хятад улс эвсэлд үл нэгдэх бодлого явуулдаг, энэ бол улс төрийн зарчим, түүнийгээ өөрчилнө гэдгийг би олж харахгүй байна хэмээн хятад эрдэмтэн нэмж онцолжээ. орос нөхдийн сав л хийвэл хэлэх дуртай “холбоотон” гэдэг үгнээс хятадууд жийрхээд байгааг илтгэх мэт.

хэдийгээр хятад нь санхүү-мөнгө-бүтээн байгуулалтын асар их боломжтой, тиймдээ ч “банк улс” хэмээн хочлогдох боловч цэрэг зэвсгээ ямагт сайжруулж буй цэргийн гүрэн гэдгийг бид харж байна. хятадын удирдагч Си жиньпин эх орныхоо цэрэг-стратегийн потенциалыг бэхжүүлэх талаар тасралтгүй ажилладаг ба хаЧа-ийг өөрчлөн орчин үеийн болгож шинэчлэх, “байлдааны бүс”-ийн командлах чадварыг дээшлүүлэх талаар намын цэргийн бодлогоо хатуу баримталдаг. South Morning Post гэх хонконгийн сонинд бичсэнээр Си жиньпин дайнд бэлтгэхийг цэргийнхэндээ уриалж, Өмнөд хятадын тэнгис, тайвань орчимд хариуцлагын бүс зарлаж, байлдах арга техник, дадлага сургуулилалтаа тасралтгүй хийхийг үүрэгджээ. болзошгүй нөхцөл байдалд байнга бэлэн байх, дайнд бэлтгэхэд төвлөрөн анхаарах, онцгой нөхцөлийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах талаар бас ярьжээ. Мөргөлдөөнт нөхцөл байдалд дадлагажих хээрийн ба тэнгисийн сургуулилалт цаашид тогтмол хийгдэх аж. хонконгийн энэхүү сонинд “Энэ бүхэн гэнэтийн, хэн ч төсөөлөөгүй мэдэгдэл үйлдэл боллоо” гэсэн байх юм. Өмнөд хятадын тэнгист хятадын ба америкийн байлдааны хөлөг онгоцууд байнга хөлхөж, заримдаа ойртож бүр тулгарч байдаг ба үүнийг хонконг сонин эшлэж тайлбарласан нь энэ ажээ.

хятадын хувьд зэвсэгт заналхийллээс хулчийдаг үе өнгөрөх нь өнгөрсөн. Шууд байлдаад унах нь юу л бол. гэхдээ өөрийн стратегийн хил хязгаар ба нөлөөний хүрээг цэргийн хүчээр хангаж хамгаална гэдгээ ил хэлдэг, бүр хуульчилдаг болсон. Еврази, африк, Өмнөд америкт эдийн засаг, улс төрийн экспансаа цэргийн хүчээр хангаж дэмжинэ гэдгээ ч нуухгүй байна. Мөн арми, флотоо идэвхтэй шинэчилж байна. Дэлхийн том дайн гэдэггүй юм аа гэхэд, орон нутгийн шинжтэй жижиг дайн байлдаанд хятадын зэвсэгт хүчин

• цөмийн зэвсгээр цөмийн цэнэгт хошуу 7000:270 буюу хятад улс орост бараадахгүй хол хаягдсан.

• хятад улс оростой хамсаж дэлхийн шинэ дэг тогтоохыг илүүд сонирхдог ба хөрш түншийн харилцаанд үндэслэсэн тэдний харилцан эрх ашиг нь шат ахиж буй.

• хятад нь санхүү-мөнгө-бүтээн байгуулалтын асар их боломжтой, тиймдээ ч “Банк улс” хэмээн хочлогдох боловч цэрэг зэвсгээ ямагт сайжруулж буй цэргийн гүрэн.

болгочихсон. тиймдээ ч оросыг “танк”, эсрэгээр нь хятадыг “банк” хэмээн хочлох нь түгээмэл. оросын цэргийн шинжээчдийн үздэгээр дайны голомт Өмнөд хятадын тэнгис, йемен, хойд Солонгост бүрдчихсэн, цөмийн зэвсэг хэрэглэх аюул бодитой гэсэн байх юм. оху-аас өөрөөс нь санаандгүйгээр аюул нүүрлэж магадгүйг орост зэвсгийн агуулахууд дэлбэрч, агаарт цацраг идэвх салхиар тархсан хэмээн ц у у р ч , м а н а й х н ы г

т ү г ш ү ү л э эд авсан нь бас

санаандгүй зүйл биш.одоо харьцуулах баримт

руу оръё. Зэвсэглэл ба дайчлах чадавхаараа аНу, орос, хятад гэж жагсдаг бол хятадыг өмнөө гаргахгүй гэсэн оросуудын чин хүслийг бас ойлгож болохоор. хүчирхэг эдийн засаг, мөнгө, ажиллах хүч, ард иргэдийнх нь ажиллах оргилуун чанар, зохион байгуулалт, овсгоо энэ тэр гээд хятадын нэмэх оноог энд нурших хэрэггүй. гэхдээ л орос үнэхээр цэргийн хүчээр давагдашгүй. Энд бичих тоон харьцуулалтаар эхнийх нь орос, дараагийнх нь хятадынх. Зэвсэгт хүчинд алба хашиж буй цэргийн алба хаагчдын тоо нь оросынх гурван сая 586 мянга, хятадынх хоёр сая 693 мянга буюу орос 3.5 сая, хятад 2.6 сая гаруй цэрэгтэй гэсэн үг. харин цэргийн зардал нь 47 тэрбум доллар болон 151 тэрбум доллар гэхээр оросынх гурав дахин бага. Мөн байлдааны нисэх онгоц 3914 (818 нь сөнөөгч): 3035 (1125 нь сөнөөгч) байна. оросын танк 20300, хятадын танк 7716. тэнгисийн цэргээр орос байлдааны 352 хөлөг онгоцтой, хятад 714 хөлөг онгоцтой гэхээр хятад хоёр дахин давчихсан. аль аль нь нисэх онгоц тээгч нижгээд хөлөгтэй. Цөмийн зэвс гээр цөмийн цэнэгт хошуу 7000:270 буюу хятад улс орост бараадахгүй хол хаягдсан. хэзээ ч нөхөж барахгүйгээр.

Business Insider бас нэг сонин аргумент гаргаж иржээ. Юу гэвэл, хэрэв зэвсэглээд байлдуулна гэвэл тэрбум хагас хүн амынх нь 750 сая нь гартаа зэвсэг барих чадвартай хэмээн хятадыг нэрлэжээ. оросын өөрийнх нь шинжээчдийн үздэгээр Евфрат мөрнийг хүртэл Евразийн их талбар дээр байлдуулахад ирээдүйн глобал мөргөлдөөнд хятадыг 200 сая хүнтэй арми гаргаад ирж чадна гэнэ.

гол асуудал нь хоёр их хөрш маань цэргийн салбарт өрсөлдөж буй биш харин аНу-ыг гүйцэж түрүүлэхийн тулд хятадыг орос албаар зэвсэглээд байгааг Business Insider онцолжээ. Цэргийн техникийн салбарт орос давуу байдлаа хадгалсаар буйг хятадын экспертүүд хүлээн зөвшөөрөхийн сацуу аНу-тай тэнцвэрээ хангахын тулд оросоос л зэвсэг худалдан авахаас өөр гарцгүйг гярхай олж хардаг. Стокгольм дахь Энх тайвны асуудал судлах институт тооцоолжээ. Юу гэвэл, 1991-2015 онд Москва-бээжингийн хооронд цэргийн салбарт хийгдсэн арилжаа наймаа 32 тэрбум доллар болжээ. 2018 оны байдлаар хятад улсыг

6 ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

судлаачийн үг

түүртэхээргүй болсон. Сүүлийн хоёр жилд гадаад бодлого, гадаад стратегийн асуудлаа ч үлэмж шавдууллаа гэхчлэн Business Insider-т бичсэнийг шууд хөрвүүлье. хятад улс аливаа зэвсэгт мөргөлдөөнд цуцашгүй юм. хүн хүчний асар их нөөцтэй, зэвсэгт хүчнээ ямагт сайжруулж байна. Дэлхийн шилдэг таван армийн тоонд аНу, оху, бНхау, Энэтхэг, Франц жагсаж байгааг харвал хятад нь хүний нөөц, газар зүйн байрлал, ложистикийн боломж, баялгийн нөөц, аж үйлдвэржилтээрээ эдний хэний ч дор орохгүй, харин ч зэрэг зэрэг хөгжүүлж байгаа гэдгээрээ онцлогтой.

Дайн байлдаанд ямагт бэлэн байсан армитай нь гэвэл орос яах аргагүй нэрлэгдэнэ. төрийн Думын батлан хамгаалах хорооны нэгдүгээр орлогч дарга александр Шерин энэ талаар ам бардам ярьжээ. оросын армийн үр өгөөж ямагт дээшилж, шинэ шинэ зэвсэг бүтээж боловсруулж байна, байлдааны бэлтгэл бүрэн хангагдлаа гэжээ. харин хурандаа Виктор литовкиний үзэж байгаагаар дайн байлдаан явуулах туршлага хятадад байхгүй, иймээс тэр таван армийг харьцуулах онолын үндэс муутай. америк туршлагатай, орос мэдээж туршлагатай, харин хятадууд “нет” гэсэн байх юм. харин ч хятадын араас жагсах Франц, британийн арми бол туршлагатай шүү, тиймээс Business Insider рейтинг тогтоох нь утгагүй, зэвсэгт хүчний байдлыг бүрэн тусгаж чадахгүй гэхчлэн ярьж, хятадыг доош хийжээ.

Энд гадаадын эх сурвалжаас хангалттай ашиглалаа. утгыг нь гаргаж унших эсэх нь уншигчдын дурын хэрэг. Монголтойгоо холбосон ганц нэг мөрүүдийг би нэмчихснийг санаа сэдэл, сануулга гэж хүлээн авна уу.

орчин цагт дайн гэдэг чинь Сталинград, Курскийн дэргэдэх шиг өргөн фронтоор хэдэн сая цэрэг оролцуулан цус асгаруулж, хэдэн зуун мянган танк оволзуулж, шатааж хийдэг цаг нь өнгөрсөн. Дэлхийн III дайн гэдгийг тэр өнцгөөс төсөөлж болохгүй. олон улсын терроризмтой 2001 оноос хүн төрөлхтөн дайн хийсэн. Сири-иракийг “лалын улс” бүчин авч түйвээгээд ялагдсан боловч цаашаа олон салбарлаж, өөр улс орнууд руу шилжин байрласан төдийгүй гэмгүй царайлан гэр орон, төрөлх нутагтаа ирчихээд дэлбэлэх тэслэх, алан хядах даалгавар хүлээж, цагийг анаж байдаг нь шинэ маягийн дайн мөн шүү дээ.

Олхонуд Баярхүүпрофессор

олон улсын харилцаа хамгийн таагүй үедээ байна. орос-аНу, орос-Өрнөд, хятад-аНу, хятад-японы хооронд элдэв зөрчил бэрхшээл, өрсөлдөөн, зэвсэглэлээр хөөцөлдөх явдал намжихгүй шинжтэй. Business Insider хэмээх хэвлэлийн газрын цэргийн судалгааны чухал ном гарч, дэлхийн хамгийн хүчирхэг 25 армийг нэрлэсэн ба манай том хөршүүд хоёр ба гуравдугаар байрт жагсана. “Сибирийн газрын зураг тэр чигтээ шар өнгөөр будагдана” хэмээн хийрхдэг оросын цэргийн зарим шинжээчдэд зууш болох мэдээлэл Business Insider-ийн номоор дүүрэн. тэр номоос элдэв харьцуулалт хайхыг хичээлээ. бас Стратегийн өрсөлдөөний төвийн захирал иван Коновалов гэдэг орос эрдэмтний мэдээлэл, Михал любина гэх польш судлаачийн нийтлэл, Шанхай дахь Фуданий их сургуулийн профессор жао хуашэний дүгнэлт, хонконгийн сонинд дүгнэсэн, орос блогерч, цэргийн тоймч борис рожин, цэргийн судлаач Виктор литовкин нарын бичсэн, Валдай клубын зарим экспертийн яриа гэхчлэн олон эх сурвалжийг ашиглалаа. Зохиогч би бээр дур зоргоороо цээжний хийрхлээрээ огт яриагүй гэдгийг өчье.

“хүйтэн дайн”-ыг дуусгах гол нөхцөл нь СССр тарж бутарсан явдал. хэргээр хэн нэгэн нураачихсан юм биш, энерцээрээ “хэт хөгжсөөр” нурсан юм. 1970-аад онд Сибирьт нефть оргилон (нэг баррель нь 12 ам.доллар байснаа бараг 10 дахин өссөн), байгалийн баялаг уул уурхай нь оволзож асар их орлого орж ирсэн. харин Зөвлөлт улс хамаг байдгаа гаднаас авдаг болж, хөнгөн хүнсний үйлдвэрүүдээ хөгжүүлэхээ больж, хэрэг дээрээ хэт хэрэглэгч болсноор нэг мэдэхнээ байгалийн баялгийнх нь дэлхийн зах зээлийн үнэ унахтай зэрэгцэн афганистанд өдөөсөн дайндаа давхар бүдэрч, Зөвлөлт гүрэн нурж унасан. Коммунист систем нурлаа гээд зовлон барагдсангүй. Коммунист асан орнууд зовуурьтай зам руу орж гайтай шилжилт хийв. Энэ шилжилт Монголд өнөө хүртэл явагдаж байна.

Дэлхийн дайнд хүргэчихгүй ч улс төрийн хямрал ямагт дэлхийг ээрэв. Дүрвэгсдийн “их хөл”-ийн дайнд дэлхий дарууллаа. 2014 он гэхэд л дүрвэгсдийн тоо дэлхийн II дайны үеийн дүрвэгсдийн тооноос давчихсан. Зэв сэгт мөргөлдөөнүүд тасар сангүй, бүр байнгын мөргөлдөөнтэй нутаг дэвсгэр гэх ойлголт албаж лаа. Сири, афга нистан, Сомали дээр нэмэгдэх орнууд ч бэлтгэгдчихсэн байна. олон улсын харилцаа бүр ойлгомжгүй, тоглоомын дүрэмгүй болж, ирээдүйн дэлхий ямар байхыг таах, төсөөлөх боломж хумигдлаа. олон улсын харилцааны тогтолцоо систем өөрийн гэсэн нэр устай явдагсан. тухайлбал, 1919-1939 онд Версаль-Вашингтоны систем, 1945 оноос ялтын систем гэхчлэн. Дэлхийн I ба II дайны дараа төлөвшсөн системүүд шүү дээ. тэр системийнхээ хүрээнд тоглоомын дүрмийн дагуу мөргөлдөөнөө зохицуулж ирсэн бол харин СССр-ээс хойш юу болоод байгааг онож оноож хэлдэг, лүндэгддэг онол сургаал бараг алга. Нөхцөл байдал хурдтай өөрчлөгдөж буйгаас тууштай онолдож чадахгүй байна.

Дэлхийд хүчний төвүүд гэж байна. аНу ба хятадыг нэрлээд байх шиг. тэр төвүүд нь бусад их бага улс гүрэнтэй хэрхэн харилцаж байгаагаас дэлхийн хуучин дэгийг сорьж, дараагийн шинэ дэгийг буй болгох гээд ч байх шиг. Дэг гэдгийг тоглоомын дүрэм гээд ойлгочих. оросын зарим эрдэмтний үзэж буйгаар

ДАйН ёРЛОХ ХЭРЭГГүй, ГЭХДЭЭ

дэлхийн нэг төв–хятад нь орос, иран, Венесуэлтэй нэгдэж нийлээд тоглоомд оролцчихвол болох гээд байх шиг. Шинэ дэг тогтоох явцад нөлөөний хүрээний хуваарилалт явагдах, эсвэл явагдахаар зэхэгдэж байгаа нь нууц биш. томхон мөргөлдөөнөөс зайлсхийнгээ нөлөөнийхөө хүрээг тодорхойлох гэж мэрийх байх. тэр нөлөөний хүрээ гэдэг нь цэргийн бааз, цэрэг байрлуулах тухай биш юм. борлуулах зах зээл олж авах, тэлэх, байгалийн нөөц баялаг, ерөөсөө баялагт х я н а л т тавих

явдал. геополитикийн онолоор бол энэ нь нутаг дэвсгэрт хяналт тавихыг хэлээд байгаа юм. Монголоор жишээ аваад ярьж болно, бид бэлхнээ харж байна. Монголын зах зээл ганц улсаас бараг хараат. Монголчууд гэмгүй царайлж байгаад зах зээл хөгжүүлж байгаа нь энэ гээд өмнөд хөршөөсөө өргөн хэрэглээний бараа зөөсөөр байгаад эх орныхоо зах зээлийг дүүргэж, бараг нураагаад хаячихсан. байгалийн баялагт гадаадын маш их сонирхол ороод ирчихсэн, өрнөдийнхний сонирхлыг шахаж гаргахаар өмнөд хөрш улайрч лиценздээд, авлигадаж мундарыг нь хутгачихсан, төр нь хяналт тавьж чаддаггүй. умард хөрш цэрэг-зэвсгийн салбарт хамтран ажиллах нэн бололцоотой, тэр нь манайд шууд ашиг өгөхгүй, ядуурал ажилгүйдэлд нэмэргүй, гэхдээ Монгол дахь нөлөөний хүрээгээ алдах хүсэлгүй, тоглоомд ямагт оролцдог, бид оролцуулах хүсэлтэй.

хэрэв Москвагийн өнцгөөс авч үзвэл манай улс татагдаж орохгүй ч оху өөрөө татагдаж орсон мөргөлдөөний голомтууд олон байна. Цаашид ч нэмэгдэх хандлагатай. оху нь украин, Сирид зэвсэгт мөргөлдөөнд шууд ба шууд бусаар оролцож байна. гүржтэй ноцтой зөрчилтэй. оросын өрнөд хил ба өрнөдийн чиглэл нь өөрсдөд нь тун таагүй. Эргэн тойрон бүслэлтийн байдалд байх сэтгэхүй нь оросыг “асаалттай танк” шиг

оросын цэрэг-аж үйлдвэрийн комплекс компаниудын хоёр дахь том түнш гэсэн нь нэгдүгээрх нь хэн юм бэ гэж хардах сэжим төрүүлнэ. Өнгөтэй өөдтэй, сортой бүх зэвсэг техник нь хятад р у у урсаж байдаг юм байна. т у х а й л б а л зенитийн пуужингийн С-400 “триумф” гэх систем өнөө ц а г и й н хамгийн

хүчирхэг зэвсэг хэмээн яригддаг. оросын агаарын ба сансрын батлан хамгаалах “алмаз-антей” гэх төрийн концернтой контракт байгуулж, хятад тэрхүү ид шидтэй пуужинг авч байгаа ба 2018 онд туршиж үзжээ. Зөвлөлт ба оросын зэвсгийн копи хятадад тоймоо алдсан. үйлдвэрүүдийг нь байгуулаад өгчихсөн. Өөрсдөө тав дахь үеийн сөнөөгч онгоцоо бүтээе гэтэл хятадад технологи дутагдана. тэрийг нь орос хэзээ нэгэн цагт өгнө, худалдана, орост мөнгө хэрэгтэй.

орос-хятадын хооронд мөргөлдөөн дэгдэх үү гэдэг асуудалд гадаадын ихэнх шинжээчид “одоохондоо тийм магадлал байхгүй” гэж хариулна. Дайн дэгдэх магадлал бараг байхгүйтэй адил. хятадын гадаад бодлого дорнод ба зүүн өмнөд чиглэл рүүгээ илүү төвлөрнө, яагаад гэвэл шийдэгдээгүй асуудал буюу тайванийн асуудал бий. газар нутаг, усан хилийн асуудал тэнд хурцдах магадлалтай учраас тэнгисийн цэргээ оросоос давуулан бэхжүүлж байна гэх дүгнэлт байх юм.

жао хуашэн профессорын үзэж байгаагаар хятад улс оростой хамсаж дэл хийн шинэ дэг тог-тоо хыг илүүд со нирх дог ба хөрш түншийн харил цаанд үндэслэсэн тэдний харилцан эрх ашиг нь шат ахиж буй аж. орос улс хятадыг хэн гэж хардаг вэ.

1. Дэлхий дахинд стратегийн тогтвортой байдал, энх тайвныг хадгалах

2. Дэлхийн улс төр, эдийн засгийн шинэ дэг журам буй болгож бэхжүүлэх

3. олон улсын харилцаанд шударга ёс, тэгш эрхийг тогтоож сахиулах хамгийн нөлөө бүхий ойрын түнш нь хэмээн үздэг гэсэн байх юм.

оху-аас хятадад маш их, бүр хэтийдсэн ач холбогдол, үүрэг ногдуулж байдаг юм байна.

аНу ба Өрнөдийн тулгаж буй дэлхийн дэг явцгүй болсон, бодит биш, либерал консерватив дэлхийн дэгийг сөрөх өөр дэгийг хятад болон орос дэмжиж байна хэмээн хятад эрдэмтэн үзжээ. хоёр орны харилцаан дахь эдийн засгийн потенциал хятадын хувьд нэн чухал. улс төр гэхээсээ эдийн засгийн ашиг хятадад чухал гэсэн санаа бололтой. тиймдээ ч жао профессор шууд хэлж байна. орос бол хятадын хувьд хамгийн том нефтийн экспортлогч, байгалийн хийн хамгийн том экспортлогч байх бололцоотой, хийн гэрээ хэрэгжээд ирэхэд тэгэх ч байх гэжээ. оросын эдийн засгийн өсөлтийн хурд бусад том

ZGM DAILY2019.09.10, TUESDAY ~ №153 (1205) 7ThE OffICIAl gAzETTE

Petro Matad updates result on the Heron-1 well

Mongolia-China expo takes place for the 3rd time

The expo aimed to leverage its geographical advantages in Northeast Asia.

Top 20 index drops 0.09 percent, to 19,611.33 points

Parliament to conduct poll voting on Amendments to Constitution

Market cap stands at MNT 2,48 trillion.The amendments to the law will serve nation-wide from May 25, 2020.

ZGM: HIGHLIGHTS

PoliticsPresident Battulga Khaltmaa receives delegates led by the President of the Russian Academy of Sciences, academician A.M.Serge-yev during his visit to Mongolia.

Majority of MPs voted on conducting a poll from citizens on draft amendments to the Constitution. The amendments to the law will serve from May 25, 2020, nationwide, with 57 members vote.

EconomyBoard of Baganuur JSC to draw loan worth MNT 15 billion from commercial banks to acquire normal produc-tion and provide winter preparation for the company.

Top 20 index drops 0.09 percent, to 19,611.33 points. MSE A index decreases 0.05 percent, to 9,013.98 points. MSE B index falls 1.06 per-cent, to 7,712.04 points. Market cap stands at MNT 2,48 trillion.

Top 20 index(by units)

19,611.3310,000

15,000

20,000

25,000

30,000

sociEtyGobi Wolf-2019 interna-tional exercise to take place in Dornogobi province on September 9-21. The international exercise will jointly be organized by the National Emergency Management Agency, the Embassy of the United States and the United States Indo-Pa-cific Command for the 8th time since 2009.

Mongolia and Malaysia to take center stage as the continent’s second qualifying round for the 2022 FIFA World Cup Qatar reaches the matchday two on Tuesday.

On the occasion of the 65th anniversary of the establishment of diplomatic relations between Mongolia and Vietnam, the Vietnamese Embassy in Mongolia organizes the Vietnamese Goods Ex-hibition in Ulaanbaatar, unveiling products and consumer goods made in Vietnam for exports that are known very well by Mongolians as well as agricultural products and hand-made artifacts and garments.

Ceremony commem-orating the 60th anniversary of the establishment of a centralized heat supply system in Mongolia and of the Ulaanbaatar Heating Network SOE held on September 9. Ulaanbaatar city Mayor Amarsaikhan Sainbuyan, Head of the Ulaanbaatar Heating Network company and other officials from the energy industry took part in the ceremony.

Heron-1 well in eastern Mongolia had pre-sented encouraging results.

MiNiNg Real estate

Petro Matad presents update on the Heron-1 well

FiaBCi Mongolia Chapter inaugurates

heron-1 well in Block XX, eastern Mongolia, had presented encouraging results and would be subject to a testing program, according to the update of Petro Matad ltd, Mongolian oil explorer.

The well been drilled to a total depth of 2960 meters with the top lower Tsagaantsav reservoir, the primary target for the well, en-countered at 2803 meters, 5 me-ters shallower than the pre-drill prognosis. Oil and gas shows were recorded over this interval and on the basis of the drilling data, the gross reservoir interval in heron-1 appears to be very similar to the productive reservoirs found in oil wells immediately to the north in Block XIX.

Wireline logs have been acquired and analysis of these data supports the interpretation of a 77-meter gross interval of a potential oil reservoir.

Within this interval, the logs also define three zones with a total gross thickness of 22 meters (14 meters net) exhibiting better porosity and permeability characteristics than is generally seen within the lower Tsagaantsav at this depth including in the nearby wells in the T19-46 oil field in Block XIX. Overall, the reservoir quality and oil saturations indicated on the wireline logs are sufficiently encouraging that cas-ing will now be run in preparation for a testing program, the company said.

The casing operation is now un-derway and discussions with the testing contractor have commenced determining how quickly the test-

ing equipment can be mobilized to the heron-1 location. The contract requires 30 days notice to be giv-en but the contractor has advised that an earlier start is possible de-pending on the status of its other activities. Once the well has been suspended DQE’s drilling rig will move to the gazelle location with a view to spudding gazelle-1 before the end of September.

“The results of the heron-1 well are encouraging. Along with the well and wireline logging data being con-sistent with our pre-drill prognosis, there is also evidence of zones with better than expected porosity/perme-ability characteristics. The well will now be tested and we are pushing the contractor to mobilize equipment as quickly as possible. further updates will be provided in due course,” said Mike Buck, the CEO of Petro Matad ltd.

Namun.aZGM

Batsaikhan.S / ZGM©

aminaa.UZGM

Projects worth CNY 41 billion were discussed at the expo

Asia Regional Cooperation”. During the expo, 15 projects of

the Mongolian government, 50 projects of private entities were presented to investors. The total cost of these projects is estimated at CNY 41 billion, according to the National Development Agency of Mongolia. Projects of food, agricul-ture, and light industry accounted for almost 50 percent of all projects.

The expo which takes place every two years aimed to lever-age the geographical advantages and special industrial resources in Northeast Asia, promote business exchanges and cooperation, and to contribute to the Belt and Road Initiative. It has been expanding to a crucial spot where regional countries are able to cooperate. Also, delegates from hong Kong and Macau as well as Russia, Ja-

pan, the Republic of Korea, and other countries have attended the expo, confirming its importance in the region.

As of the first half of 1990-2019, Chinese-invested enterprises ac-count for half of the 14,000 reg-istered foreign-invested entities in Mongolia. During the period, China’s direct investment reached USD 5.1 billion, accounting for 20.1 percent of total foreign in-vestment.

This year marks the fifth anni-versary of comprehensive strategic partnership, the 70th anniversary of diplomatic relations between Mon-golia and China. Accordingly, both countries are committed to launch-ing a mutually beneficial partner-ship as well as Mongolia intends to expand its trade in goods other than mineral commodities.

The 3rd Mongolia-China Expo, a large-scale international exposi-tion jointly launched by the govern-ments of Mongolia and China, took place on September 6-10, 2019 at hohhot City and Ulanqab City of Inner Mongolia Autonomous Re-gion, allowing entrepreneurs to start and maintain their partnership. The theme of the expo was “Construct the China-Mongolia-Russia Eco-nomic Corridor, Promote Northeast

This year marks the fifth anniversary of comprehensive strategic partnership, the 70th anniversary of diplomatic relations between Mongolia and China.

CoMModity MaRket

WTI Crude Oil (Nymex)(USD/bbl.)

Brent Crude (ICE)(USD/bbl.)

Gold Spot(USD/t oz.)

Copper (Comex)(USd/lb.)

Silver (Comex)(USD/t oz.)

Sep 09 57.14

Sep 09 62.13

Sep 09 1,509.92

Sep 09 262.60

Sep 09 18.27

Aug 15

Aug 25

Aug 25

Aug 25

Aug 25

57.0056.0055.0054.0053.00

61.00

60.00

59.00

58.00

1550.001540.001530.001520.001510.001500.00

264.00262.00260.00258.00256.00254.00

19.50

19.00

18.50

18.00

17.50

17.00

Mongolia-China expo seeks possibilities to bolster partnership

The International Real Estate federation (fIABCI) Mongolia Chapter commences in Ulaan-baatar, Mongolia for the first time, becoming a part of global family.

fIABCI Mongolia Chapter will work for bringing sustainable changes in the real estate industry in Mongolia by expanding its global professional network, having our privilege to enhance our profession-al skills and building businesses, said Batbaatar Narantuya, Chapter President.

Moreover, fIABCI Mongolia Chapter is planning to focus on protecting the interest of real es-tate professionals, organizing var-ious educational courses, granting a professional license to agents,

introduce real estate related law to the public, and in terms of building the strong foundation of the real estate related legal environment in Mongolia by working with govern-ment and ministries.

founded in 1951 in Paris, fI-ABCI is a worldwide business networking organization for all professionals associated with the real estate industry. It has provided access and opportunities for real estate professionals interested in gaining knowledge, sharing infor-mation and conducting internation-al business with each other. Also, it is a member of the International Ethics Standards Coalition and signed off on the 10 Principles of the UN global Compact.

Өдрийн хэмнэл

ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

"Гайхамшигт Монголчууд" шоу тоглолтхаана: Соёлын төв өргөөхэзээ: 2019.09.05-наас өдөр бүр Тасалбарын үнэ: ^19.900

"надтай үлдээч" уянгын драмхаана: УДЭТхэзээ: 2019.09.06-15Тасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

Urban live gigХаана: Хар сувд хөлөг онгоцХэзээ: 2019.09.13-ны 18.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^20 мянга

Road to Mohanik тоглолтхэзээ: 2019.09.10-ндхаана: ДБЭТеатрТасалбарын үнэ: ^30-60 мянга

Naki's Special Nightхаана: On'n Off Production Houseхэзээ: 2019.9.14-ний 20.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 40 мянга

Тв ХөТөЛБөР

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 12Намрын илүү тэргүүн сарын есөн улаан улаан мэнгэтэй цагаан нохой өдөрҮс засуулбал: Өвчин эмгэг ирнэнаран ургах, шингэх: 06.20-19.14Барилдлага: ТүлэхШүтэн барилдлага: Хүрэлцэхүй суудал: Төмөр

Аргын тооллын есөндүгээр сарын 10, Ангараг гараг. Билгийн тооллын 12, Гоё хүүхэн одтой, цагаан нохой өдөр. Өдрийн наран 06.20 цагт мандан, 19.14 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн 6а бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж. биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, хулгай дээрмийг номхотгох, хишиг даллага дуудуулах, насан бүтээл хийлгэх, хүүхэд үрчлэн авах, тангарагаа буцаахад сайн. Нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийх, эрдэнийг гадагш өгөх, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой.

10.00 Эрхзүйн хөтөч

16.50 “120/80” эрүүл мэндийн хэлэлцүүлэг

18.40 Хэлмэгдэгсдийн өдөрт зориулав: “Хэлмэгдүүлэлт” баримтат кино

19.20 “Урлаг” теле сэтгүүл

21.55 “София” олон ангит уран сайхны кино 2-р анги

22.50 “Хүрээлэн” амьд ертөнцийн цуврал

07.30 Цахиурын хөндийгөөс цааш

11.00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

15.00 "Бизнесийн төв цэг" мэдээний хөтөлбөр

17.00 "Bloomberg Technology"

21.00 "Мөнгөний урсгал" мэдээний хөтөлбөр

22.00 "Америкийн суутнууд" нэвтрүүлэг

11.15 "Өндгөн толгойт" МУСК бүтсэн түүх

14.05 "Syndicate" talk нэвтрүүлэг

15.00 "Дэлхийн атлас" нэвтрүүлэг

20.50 "Мөнгөтэй зочин" шоу нэвтрүүлэг

22.00 "Аугаа зуун" ОАК 2-р бүлэг 17-р анги

00.05 Монголчууд XX зууны эхэнд нэвтрүүлэг

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

12.30 "Авьяаслаг Монголчууд-1" шоу нэвтрүүлэг 2-р хэсэг

14.00 Өнөө өглөө

16.00 "Sky шилтгээн" СОАК 2-р анги

17.10 "Ан амьтдын ертөнцөөр" /season-8/ 10-р хэсэг

19.30 "Миний цорын ганц" СОАК 2-р анги

22.00 "Тэрбумын ертөнц" АОК /season-1/ 2-р анги

ЗГМ: СүДОКү

789651243

527469381

312784965

163872459

498135672

856397124

645923817

971246538

234518796

(өмнөх дугаарын хариу)

59

2

65

8

67

4

3

6

1

6

29

1

85

9

8

37

3

Ideree's Fresh Night хаана: UB Comedy Clubхэзээ: 2019.09.10Тасалбарын үнэ: ^38500

ЗГМ: үГИйН СүЛжЭЭ

БосооГоор:2. Элдэж зүсэн хэрэглэдэг ширэн зүйл4. Олон улсын хамгийн том байгууллага6. Муухай, чанаргүй зүйлийг хэлдэг үг

7. Монголд ирж үзүүлбэр хийсэн ОХУ-ын байлдааны сөнөөгч онгоц8. Хөгжмийн нот 9. Дугариг хэлтгий, хавирган хэлбэр

хӨнДлӨнГӨӨр:1. Дээд зэрэглэлийн нисэгч3. Сагсан бөмбөгийн эх орон5. Германы алдарт автомашин9. Чингис хааны одонт, алдарт дуурийн дуучин

15. Гарын хүндэтгэх нэр16. Дугуйт тэшүүр17. МУГТ, чөлөөт бөхийн тамирчин23. Нялцгай биетэн24. Хэмжээ (... мах)25. Монгол орны хамгийн том нуур

өмнөх дугаарын хариу / 09.09

ОНЦЛОХ үЗвЭР

Г

Э

Ү

А

Г

Б

Ж

Э

Л

А

Л

У

Т

Д

Л

И

Г

й

У

А

А

И

Д

У

А

О

М

А

Г

Р

Ү

Б

Д

Э

М

Э

ТИ

Э

Я

Ү

й

Н

М

А

Т

Н

Т

Т

У

Г

А

й

ВР

Э

Х

Н

Э

Г

А

е

Т

УБ-БЭЭЖИН 06.10 08.25БЭЭЖИН-УБ 09.30 12.00УБ-СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ-УБ 14.20 17.00УБ-ТОКИО 07.45 13.40ТОКИО-УБ 14.40 19.15УБ-ХОНКОНГ 12.50 17.20ХОНКОНГ-УБ 18.20 23.00УБ-СӨҮЛ 20.15 00.25СӨҮЛ-УБ 01.35 04.15УБ-ХӨХ ХОТ 14.10 15.50ХӨХ ХОТ-УБ 16.50 18.35

УБ-МОСКВА 13.50 14.28ЭРЭЭН-УБ 18.00 10.25УБ-БЭЭЖИН 07.15 14.04УБ-ХӨХХОТ 20.00 20.49ХӨХХОТ-УБ 22.50 11.15УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ - ЗАМыН ҮҮД 17.20 07.05ЗАМыН ҮҮД - УБ 17.35 08.55УБ - САйНШАНД 09.15 19.15САйНШАНД - УБ 20.25 07.01УБ - СҮХБААТАР 10.55 19.52СҮХБААТАР - УБ 06.30 15.35

1 2

7

9

15

17

23 24 25

18 19 20 21 22

10 11 12

16

13 14

8

3 4 5 6

Ч

Нууцыг тайлсан Ad Astra20 th Century Fox продакшны бүтээл Ad Asdtra

адал явдалт, нууцлаг уран сайхны кино энэ сарын 20-ны өдөр нээлтээ хийх гэж байна.

Кино найруулагч Жэймс Грэйн бүтээсэн онц сонирхолтой зөгнөлт энэхүү киногоор сансар

огторгуйн ер бусын адал явдлыг өгүүлнэ. сансрын уудамд алга болсон аавыгаа хайхаар сансрын

нисэгчдийн баг нарны аймаг руу аялах үеэр тэдэнд тохиолдсон хачин сонин үзэгдлийг энэ киноноос

сонирхоорой. Аз болж энэхүү аяллаараа сансрын нисэгчид дэлхийг сөнөөх хөнөөлтэй аюулыг

илрүүлэн устгах ба хүн төрөлхтөнд заналхийлсэн огторгуйн нууцыг нээдэг.

"Монгол VS Тажикстан" тоглолтхаана: МХБХхэзээ: 2019.09.10 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 5-60 мянга

10. Италийн Милан хотын хөлбөмбөгийн алдарт баг11. Сүхбаатар аймгийн сум12. Төв аймгийн харъяат улсын начин, ОУХМ13. Математик, гадаад хэлний гүнзгийрүүлсэн сургалттай, нийслэлийн тэргүүний дунд сургууль14. Рок хөгжмийнхнийг нэрлэдэг нэр18. Галдан Бошигтын эрэлхэг хатан19. Ан, хоморго20. Зуун мянга21. Нас гүйцсэн агталсан эр тэмээ22. Эцэг

2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

Эдийн ЗасаГ9ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

> 10 > 10 > 10

Иран нь газрын тосоо өөрийн гол худалдан авагч БНХАУ-д, мөн Турк, Сирид нийлүүлж байна.

Удирдлагын хямрал нь авто үйлдвэрлэл цахилгаан жуу лалт, автомат жолоодлогод шилжих чухал үетэй давхцав.

“Huawei-д хандаж буй АНУ-ын засгийн газрын хандлага тун ч америк бус үзэгдэл.”

иран газрын тосоо нууцаар тээвэрлэсээр байна

Шинэ удирдлага тодормогц Nissan-ы захирал огцорно

Трамп Huawei-д шударга бус хандаж байгааг Microsoft эсэргүүцлээ

зүйн яамны хяналтаас тусдаа өрнөл юм. холбооны худал даа-ны комисс саяхан facebook-ийг таван тэрбум, google-ыг 170 сая ам.дол лараар торгосон. Моно-по лын эсрэг хүчин чармайл тыг удир дагчид энэ сарын 17-нд Конг-ресст мэдээлэл өгөх ёстой. хэн нь ямар мэдээ баримт цуглуулсныг одоо гоор таахад бэрх. гэхдээ улстөр чид болон прокурорууд Alphabet, Amazon, Apple, face-book компа ниу дыг мөрдөх олон арга зам бий.

технологийн салбарт эмх цэгц тогтооход хоёр нам хоёул хүчин зүтгэж байгаа ч хэн энэхүү кампанит ажлын нүүр царай болох нь тодорхойгүй байна. Сенатч жош хаули баасан гарагт

мэдэгдэл хийж, “би хоёр жилийн өмнө технологийн томчуулын монополын эсрэг болон хувийн нууцын талаар мөрдөн байцаалт эхлүүлснээрээ бахархаж байна” хэмээн сануулав. 1990-ээд оны Microsoft-ын талаарх судалгааг харахад учир утгатай өөрчлөлт хийсэн. Энэ зохицуулалтын дараа технологийн компаниуд илүү алхам хийлгүй хамгаалах бодлогод шилжиж, хориглож болзошгүй худалдан авалт хийхээс зайлсхийж байв.

facebook өрсөлдөгч дөө ху дал-дан авч, хүрээгээ тэлэхээс айсан-гүй. Нарийн хяналтад байгаа ч крипто валют гаргаж, онлайн болзооны үйлчилгээ нээлээ. таван тэрбумын торгууль тэдэнд

их биш бололтой. технологийн монополуудын эсрэг санаа бодлыг ганц удаагийн шүүмжлэл бус хуулийн дагуу хэрэг болгоход жаахан будилаантай байгаа.

facebook-ийн талаар Ерөнхий прокурорын мөрдөн байцаалт хувийн нууц болон монополын эсрэг энэ хоёр асуудлыг хамарсан. Энэ хоёр тусдаа асуудлууд учир facebook хувийн нууцлалаар буулт хийж, монополын эсрэг асуудлаар шийтгэлгүй өнгөрч болзошгүй. Нөгөө талаас, Засгийн газрын агентлагууд технологийн хяналт шалгалт дээр зэрэг ажиллаж байгаа нь давуу тал ба өөр асуудлыг алдана гэж айлгүйгээр тус бүрдээ нэг зүйлийг авч үзэж байгаа юм.

мийн хятадыг хариуцсан эдийн засагч Пейкиан лиү “баасан гарагт бодлогыг сулруулсан тухай мэдэгдсэн нь өөдрөг сэтгэл төрүүлж буй. учир нь эдийн засгийг доош татах хүчин зүйлс байгаа үед худалдааны тааруухан өгөгдлийг засаж магадгүй” хэмээн дүгнэжээ. тэрбээр нэг ам.долларт харьцах юанийн ханш ойрын үед 7.05-7.25 байна гэж таамаглажээ.

Юанийн ханш суларч, экспорт буурсан ч экспорт логчид тариф нэмэгдэхээс өмнө амжиж

бараагаа илгээхийг хичээ гээгүйг харууллаа. хятадын зохи цуу-лагчид юанийн ам.долларт харь-цуулсан ханшийг долоогоос доош буулгахыг зөвшөөрсөн явдал нь аНу-ын захиргаа бээжинг валютын луйварчин хэмээн цол-лоход хүргэсэн. Наймдугаар сард хятадын аНу-тай хийсэн худал-даа 26.95 тэрбум ам.доллар байв.

UBS Ag банкны хятадыг ха риуц сан шинжээч Ван тао хятадын бараг бүх бараанд таван хувийн тариф ногдуулсан нь

Улстөрчид технологийг “ташуурдаж” байна

Ардчилсан намынхан жоэ Байденыг ялна гэдэгт эргэлзэж эхлэв

1Экспорт суларч буй нь хятадын

удааширч буй эдийн засагт нэмэлт дарамт учруулах тул зохицуу-лагчдад дэмжлэгийн бодлогоо нэмэгдүүлэх дохио болж байна. хятадын төв банк баасан гарагт банкуудын бэлэн мөнгөний нөөцийн хэмжээг 2007 оноос хойш хамгийн доогуур түвшинд барихыг зөвшөөрснөөр эрэлтийг урамшуулахын тулд эдийн засагт мөнгө оруулахыг дэмжсэн юм.

Сингапур дахь NatWest фир-

АНУ-ын тариф Хятадын экспортыг гэнэт буурууллаа

дэлхийн хоёр дахь эдийн засгийн ДНб-ий өсөлтийг ирэх нэг жилийн хугацаанд 0.3 хувь доош татахад хүргэнэ гэж бичжээ. Энэ нь тус банкны хятадын өсөл тийн таамгийг 2020 онд 5.8 хувьтай байна гэсэн таамгийг бас доош-луулах нөхцөл болох юм. тэрбээр “бид 2019 онд худалдааны тохирол-цоонд хүрэхгүй гэж бодож байна. тиймээс 2020 оны таамгаа тийм үндэслэлээр гаргасан. худал дааны дайн хурц дах эрсдэл харагдаж байгаа” хэмээн тайлбарлав.

Boeing 777X-ын туршилтын үеэр хаалга нь дэлбэрчээ

Мелоди УорнерБямба гарагт Boeing компани шинэ 777Х загварынхаа стресс тестийг турших үеэр ачааны хэсгийн хаалга дэлбэрсэн учир туршилтаа зогсоосон гэж компанийн төлөөлөгч хэлснийг Reuters агентлаг мэдээлжээ. Урд өдөр нь Seattle Times сонинд бичсэнээс үзвэл онгоцны ачааны хэсгийг хаалга өндөр даралтад дэлбэрч, гадагш шидэгдсэн аж. АНУ-ын Холбооны агаарын тээврийн захиргаанаас нисгэх зөвшөөрлийн сертификат авах ёстой эцсийн туршилтын үеэр ийм явдал гарсан нь ноцтой юм. Өмнө нь Boeing компани 777Х-ыг 2020 онд анхны нислэгт гаргах төлөвлөгөөгөө хойшлуулж, Gen-eral Electric-т бүтээсэн турбинд асуудал үүссэн хэмээж байлаа. 356 хүний амийг авсан хоёр ослын улмаас дөрөвдүгээр сард эдний 737 МАХ онгоцны нислэгийг хориглосноос хойш Boeing-д тавих хяналт эрс чангарсан билээ. Тэгвэл энэ онгоцыг ч гэсэн хэзээ нислэгт гаргах хугацааг товлож чадаагүй байна.

Жагсагчид гал тавьж, цагдаа нар нулимс асгаруулагч хий цацлаа

Bloomberg NewsНям гарагт Хонконгийн жагсагчид хаалт, хашилтаар хөдөлгөө н саатуулснаас гадна гал тавьсан тул цагдаа нар нулимс асгаруулагч хий цац сан байна. Цагдаа нар хотын төвөөс жагсагч дыг тараасан боловч өөр дүүрэгт дахин цугларчээ. Түүнчлэн хотын янз бүрийн хэсэгт олноор цугласан тул цагдаа нар бөөгнөрөхөөс сэргий лэх арга хэмжээ авчээ. Мөн өдрийн өглөө гүүр АНУ-ын ЭСЯ-ны үүдэнд хэдэн арван мян-ган хүн жагсаж, хөл бөмбөгийн тал байн хэмжээ тэй цэцэрлэгт хүрээлэнг дүүртэл бөөгнөрч байв.

Ням гарагт ардчилсан хөдөлгөөний удирдагч Жошуа Воныг батлан даалтаар гаргах нөхцөлийг зөрчсөн хэмээн буруутгаж, дахин баривчилсан байна. Өмнөх өдөр Mong Kok дүүргийн цагдаагийн газрын үүдэнд мөргөлдөөн болж, 19 хүн шархадсанаас хоёр нь нэлээд хүнд гэмтжээ. Арлын захирагч Кэрри Лэм өнгөрсөн долоо хоногт буулт хийхээ зарлаж, хотоос эх газар руу гэмт хэрэгтнийг шилжүүлэх хуулийн төслийг бүрэн татсанаа мэдэгдсэн боловч жагсагчид нийт таван шаардлагыг нь гүйцэтгэхээс нааш эсэргүүцлийн хөдөлгөөнөө зогсоохгүй гэв.

Ари НаттерЕрөнхийлөгчийн сонгуульд

ардчилсан намаас нэр дэвшээд буй хоёр улстөрч мөн намаас өрсөлдөгч жоэ байден 2020 онд одоогийн Ерөнхийлөгч Дональд трампыг цохиж чадна гэдэгт итгэлгүй байна. Нэр дэвшигч жулиан Кастро CNN телевизэд өгсөн ярилцлагадаа “1960 оноос хойших аН-ын ялалтуудыг авч үзэхэд залуу хүмүүсийн сэтгэлд хүрч, олон үндэстний америк чуу -дын нэгтгэж чадсан хүн ялалт авчирч байсан.

Эрик Ньюкомерхэрэв та амжилттай шүүгч

буюу улстөрч бол технологийн дэвшлээр хувийн төлөв лө-гөөтэй байх ёстой. Энэ долоо хоногт аНу-ын ерөнхий проку-рорын оффис монополын эсрэг албан ёсны мөрдөн байцаалт эхлэхээ зарласан. техас муж улсын ерөнхий прокурор google компанитай холбоотой судалгаа эхлүүлж байгаа нь мужийн түв шинд технологийн хяналт шалгал тын гараа болж байна. үүнээс өмнөхөн Нью-йоркийн ерөнхий прокурор facebook-ийг шалгах тусгай мөрдөн байцаалт хийхээ зарласан нь хэвлэл мэдээл-лийн анхаарлыг татсан.

Эдгээр нь аНу-ын хууль

тэрбээр аНу-ын нэр дэвшигч-дийг тэргүүлж, трамптай харь-цуулсан санал асуулгад ялж байгаа. гэвч сурталчилгааны явцад хэд хэдэн алдаа гаргасан тул өрсөлдөгчид нь түүний нас ба чадамжийн талаар үг хэл үүсгэх

боллоо. Өнгөрсөн сард байден ази, латин америк гаралтай сонгогчдын өмнө хэлсэн үгэндээ “ядуу хүүхдүүд цагаан арьст хүүхдүүдтэй адил-

хан ухаа лаг” гэжээ. тэрбээр бөөнөөр бууд сан хэрэг гарсан хотуу дын нэрийг ч хольж хутгаж байв. бас 2018 онд Флорида мужийн П а р к л а н д ы н сургуульд бол сон

бу уд а л ц а а н түүнийг дэд

ерөн хий лөгч байхад болсон мэтээр андуурчээ.

гэвч байдены сурталчилгааны баг эдгээр шүүмжлэлийг эсэр-гүүцэв. түүний хэвлэлийн төлөө-лөгч Эндрю бэйтс “байдены туршлага, америкчуудыг тэр сайн мэддэгийн хувьд хөндсөн асуудал зэрэг нь трамп түүнээс илүү эмээх нөхцөл үүсгэсэн” хэмээжээ. аН-ын өөр нэг нэр дэвшигч тим райан “байден уруудаж байна” гээд урт хугацаанд, ширүүн өрсөлдөөнд явагдах сонгуулийн сурталчил гаанд трампыг давж чадахгүй гэж үздэгээ мэдэгдэв. Ням гарагт аН-ын гишүүд, дэмжигчдийн дунд Washington Post-ABC News-ээс хамтран явуулсан санал асуулгаас үзэхэд байденыг 29 хувь нь дэмжсэн бол берни Сандерсыг 23 хувь, Элизабет уорнерыг 11 хувь нь сонгохоор байна.

Одоо технологийн захир лууд хэт зоримог алхам хийхээс буцахгүй болжээ.

Хонконгийн эдийн засгийн хохирол

$622 тэрбумЗах зээлийн алдагдал

12% Hang Seng Индексийн уналт

0% 2019 өсөлтийн таамаг

bloomberg ©

Экспорт ам.долларын үнэлгээгээр өн гөрсөн оны мөн үеэс нэг хувь буурсан бол импорт 5.6 хувиар доошилсон бөгөөд Хятадын худалдааны ашиг 34.84 тэрбум ам.доллартой гарчээ.

хэрэв бид ялахыг хүсэж байгаа бол бүгд найрамдах чуудаас жаахан ч гэсэн ялгарах ёстой” хэмээн

онцлов. 76 настай байден өөрий гөө аядуу зөөлөн, төрийн байгууллагын төлөө-лөл маягаар таниу лахыг хичээж буй.

10 ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

Эдийн засаг

Иран газрын тосоо нууцаар тээвэрлэсээр байна

Шинэ удирдлага тодормогц

Nissan-ы захирал огцорно

хуучин захирал Карлос гонтой холбоотой дуулиант хэрэгт хариуцлага хүлээж, компаниа удирдах шинэ хүн тодормогц албан тушаалаасаа огцроход бэлнээ Nissan Motor Co-гийн гүйцэтгэх захирал хирото Сайкава мэдэгдлээ. тэрбээр өөрийг нь хэт их шагнал урамшуулал авсан хэрэгт буруутгаж байгааг хүлээн зөвшөөрсөнгүй.

Сайкаваг авах ёстойгоосоо илүү их шагнал урамшууллыг хэд хэдэн захирлын хамт хүртсэн тухай мэдээлэл өнгөрсөн долоо хоногт тарсан юм. уг мэдээлэл нь өнгөрсөн 11 дүгээр сард Карлос гоныг санхүүгийн гэмт хэрэгт буруутгаж баривчилснаас хойш Nissan-ыг хүндрэлээс гаргахаар чармайж буй түүнд хүнд цохилт боллоо. Сүүлийн арван жилд орлого багатай ажиллаж, ажлын байраа цөөлсөн Nissan удирдагчгүй болсон нь байдлыг тогтворгүй болгох аюултай.

хувьцаатай холбогдуулан 2013 онд олгосон шагналт цалин хэт их байсан талаарх сэтгүүлчдийн асуултад 65 настай Сайкава “ийм юманд би хариуцлага хүлээхгүй” хэмээв. харин “гоны хэрэгтэй холбоотой хариуцлагыг би хүлээх учраас орны минь хүнийг томилох төлөвлөгөө гаргаасай гэж удирдах зөвлөлөөс хүсэх байна” хэмээжээ.

Nissan-ы удирдах зөвлөл шагналт цалингийн асуудал болон Сайкаваг орлох хүн томилох асуудлыг хэлэлцэхээр бэлтгэж байна.

хувьцаатай холбоотойгоор компанийн дотоод журамд зааснаас илүү шагналт цалин

авснаа Сайкава өнгөрсөн долоо хоногт хүлээн зөвшөөрчээ. Nissan-ы хувьцааны үнэтэй уялдуулан 2013 онд өөрт нь олгосон 47 сая иений (440 мянган ам.доллар) шагналт цалинг эргүүлэн төлөхөө ч мөн мэдэгдэв. Карлос гоны хэргийг дэлгэсэн гол хүн болох компанийн дэд ерөнхийлөгч хари Нада ч хэт урамшуулал авсан хэрэгт холбогджээ.

“Энэхүү 40 гаруй сая иенийг компани, хөрөнгө оруулагч, Nissan-ы хувьцаа эзэмшигчдээс зүй бусаар авсан нь тус компанийн засаглал асуудалтайг харууллаа” хэмээн токио дахь SBI Securities Co-гийн аналист Кожи Эндо тайлбарлав.

Сайкаваг буруутгаж буй үндэс лэл Карлос гонд тулгасан зарим хэрэгтэй ижил юм. барьцаагаар суллагдаад байгаа хуучин захирлыг Nissan-аас авсан төлбөрөө нуун дарагдуулсан, хувийн алдагдлаа компанид үүрүүлсэн, компанийн мөнгийг хувийн дансандаа шилжүүлсэн зэрэг хэргээр ирэх онд токиогийн шүүхээр хэлэлцэнэ. гон өөрт нь тулгасан бүх зэмлэлийг үндэслэлгүй хэмээн үзэж байгаа.

Nissan-ы удирдлагын хямрал нь дэлхий даяар автомашины борлуулалт муудаж авто үйлд вэр-лэлийн салбар цахилгаанжуулалт, автомат жолоодлогод шилжиж буй хариуцлагатай үетэй давхцаж байна.

Nissan компани захирлуудын санаачилгыг хөхиүлэн дэмжих үүднээс 2003 онд нэвтрүүлсэн цалин урамшууллын тогтол-цоогоо халахаар төлөвлөж байгааг эх сурвалж өгүүлсэн юм.

Ажиглагчид АНУ-ын

зорилт биелэх болоогүй,

Иран газрын тосоо гадагш нийлүүлсээр байгаа гэсэн

ганцхан зүйлд санал нэгдэж

мэдэх юм.

Грант Смитираны газрын тос тээвэрлэгч

ганц хөлөг дэлхийн нийтийн анхаар лыг татаж байх зуур тус улсын флот ингэхэд хаа явж байна гэсэн асуулт үүслээ.

Энэ нь дэлхийн зах зээлд нууцаар нэвтэрч буй газрын тосны хэмжээг тодорхойлох, тээвэрлэгч онгоцыг хянах илүү үр дүнтэй арга эрэлхийлэх шаард лагатайг харуулав. учир нь энэ жил хориг чангарснаас хойш тээвэр лэгч хөлгүүд байрлалыг нь мэдээлдэг төхөө-рөмжийг салгаж “нууцлаг горимд” ажиллах болжээ.

“Зарим талаар ираныг битүү хар хайрцаг гэж болно. гэхдээ энэ хар хайрцагт далд өрнөж буй ажиллагааг илрүүлэх олон арга бий” хэмээн аНу-ын Колорадо муж улсын Денверт төвтэй genscape Inc-ийн газрын тосны судалгаа хариуцсан захирал Дэвин гиогиган тайлбарлав.

ираны цөмийн хөтөлбөрийн хэлэлцээрийг цуцалсан аНу-ын Ерөнхийлөгч Дональд трамп өөр тохиролцоо байгуулахын тулд тегеранд худалдааны шахалт үзүүлсэн хэвээрээ буй. Саудын арабын газрын тос тээвэрлэгч хөлөгт халдсан, аНу-ын таг нуулын дроныг буудаж унагасан зэрэг хоёр талын дайсагнал дэлхийн газрын тосны үнэд нөлөөлж буй нь арилжаачдыг түгшүүлсэн.

аНу-ын төрийн Департамент ираны экспортыг “0” болтол нь шахалт үзүүлэх бодлого барим-талж байгаа. харин исламын улс борлуулалтаа үргэлжлүүлэхийн төлөө хэд хэдэн далд аргаар “өдөр шөнөгүй ажиллаж байгаа”-г ираны газрын тосны Сайд бижан Зангане тайлбарласан юм.

тегераны үйл ажиллагааг ажиглаж судалгаа явуулдаг ком-паниуд аНу-ын зорилт биелэх болоогүй, иран газрын тосоо гадагш нийлүүлсээр байгаа гэсэн ганцхан зүйлд л санал нэгдэж

мэдэх юм. харин судалгааны аргаасаа шалтгаалаад чухам хэр хэмжээтэй нийлүүлж байгаа тооцоо нь янз бүр. трампаас өмнө барак обамагийн тавьсан хоригийн үеэр тус улсын газрын тосны экспортыг өдөрт хэдхэн зуун мянган баррелаас сая гаруй баррель гэсэн хол зөрүүтэй тооцоо гаргаж байв.

ираныг ажиглагчид хиймэл дагуулаас авсан зургаар тооцоо хийхэд гол тулгуурладаг. Парист төвтэй аналитик судалгааны Kpler компани ийм зургийг гаа лийн статистик, боом-тын агентлагуудын тайлантай харьцуулан жиших замаар тооцоо гаргадаг. тус компанийн тооцоогоор иран нь газрын тосоо өөрийн гол худалдан авагч бНхау-д хязгаарлагдмал хэмжээгээр, мөн турк, Сирид нийлүүлж байна. гибралтарын ойролцоо их британийн зэвсэгт хүчинд саатуулагдан дэлхий нийтийн анхааралд өртсөн Adrian Darya 1 танкер онгоц саяхан Сирийн эрэг орчимд яваа нь дохиогоор тодорхой болсон ч удалгүй хиймэл дагуулын хяналтаас гарсан юм.

иран хяналт мөрдлөгөөс бултах хэд хэдэн арга хэрэглэж буйн нэг нь “радарын ажиглалтаас гадуурх бүсэд ачаагаа өөр хөлөгт шилжүүлдэг” хэмээн Kpler-ийн шинжээч Сама ахмед тайлбарлав.

Юутай ч трамп 2018 оны тавдугаар сард аНу-ыг цөмийн хэлэлцээрээс гаргаснаас хойш ираны экспорт 90 хувиар буурч, өдөртөө 400 мянга орчим баррель болсон хэмээн тэрбээр тооцоолж байна.

“ираны экспортыг “0” хүртэл унагасан удаа байхгүй ч трампын засаг захиргааны үнэмлэхүй шахалт тун амжилттай болсон” хэмээн тус фирмийн шинжээч хомаюн Фалакшахи үнэлэв.

ираны бэлэн мөнгөөр зарж чадаж байгаа газрын тосны хэмжээ бүр ч бага байх нь ойл-гомжтой хэмээн Вашингтон,

3800

3600

3400

3200

3000

2800

2600

2400

2200

АнУ экспортод нь хориг тавьснаас хойш ираны газрын тосны үйлдвэрлэл эрс унав

Өдө

рт м

янга

н ба

ррел

иар

Ираны газрын тос үйлдвэрлэл

Обама Иранд хориг тавьсан

Иран дэлхийн гүрнүүдтэй цөмийн

хэлэлцээр байгуулсан

Трамп цөмийн

хэлэлцээрийг цуцалсан

Трамп шинэ хориг тавьсан

2011

III I I I I I I I IXII XII XII XIIXII XII XII XII

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

BBM©

Колумбын тойрог дахь SVB Energy Inter national-ын Сара Вакшури үзлээ. тегераны газрын тосны зарим тээвэр хятадад өрөө төлө хөд зориулагдаж, зарим нь гаалиар оролгүй агуулахад нь ираны нэр дээр хадгалагдаж байгааг оролцуулан тооцвол тус улс долдугаар сард ердөө өдөрт 100 мянган баррель борлуулсан хэмээн тэрбээр өгүүлэв.

харин genscape-ийн гиогиган тэс өөр тооцоо гаргаж байна. тэр бээр танкер хөлгүүдийн тээврийн маршрутыг сансраас авсан гэрэл зургийн оронд

газрын тос олборлодог ордуудад асаж буй шатдаг хийн галыг хиймэл дагуулаас авсан зургуудад түшиглэн үйлдвэрлэлийнх нь хэмжээг тооцоолжээ. иран улс өрнөд Каруины бүс нутаг дахь шинэ орддоо “бүрэн хүчин чадлаар” өрөмдлөг явуулж байгааг гиогиган мэдэгдлээ.

түүний тооцоогоор 2018 оны нэгдүгээр улирлаас хойш ираны газрын тос, хийн олборлолт 15 хувиар буурсан тул өдгөө өдөрт 3.9 сая баррель олборлож, 500 мянган баррелыг экспортолж буй болзошгүй байна.

Трамп Huawei-д шударга бус хандаж байгааг Microsoft эсэргүүцлээДина Басс

huawei-д хандаж буй аНу-ын Засгийн газрын хандлага тун ч америк бус үзэгдэл хэмээн Microsoft-ын ерөнхийлөгч, гүйцэтгэх захирал брэд Смит үзэж байна. түүнийхээр бол хятадын сүлжээний тоног төхөөрөмж, мобайл утасны тэргүүлэх үйлдвэрлэгч өөрийнх нь компанийн программ хангамж болон аНу-ын тех-нологийг чөлөөтэй худалдах авах эрхтэй гэнэ.

“бодит баримт, учир зүй, хууль зүйн үндэслэл”-гүйгээр ийм байр суурь баримтлах ёсгүйг Bloomberg Business Week-д ярилцлага өгөх үеэрээ

а н ха а ру ул с а н брэд Смит

аНу-ын зохицуулах байгуул-лагуудаас тайлбар хүсэж бай-гаагаа мэдэгдлээ.

Ерөнхийлөгч Дональд трамп huawei-г хятадын зэв сэгт хүчинд зүтгэж бай сан технологийн мэргэ жилтний компани учраас үндэсний аюулгүй байдалд халтай гэж үздэг. Ерөнхийлөгчийн байр сууринд нийцүүлэн аНу-ын худалдааны яам тус компанийг экспортын хар жагсаалтад

бүртгэсэн нь 11 дүгээр сараас хэрэгжиж эхлэх юм.

трамп юмны учрыг ойлгох нь чухлыг

зочид буудлын үйлдвэрлэл эрхэлдэгтэй нь холбон брэд Смит ж и ш э э татсан юм.

“бүтээгдэхүүн зарж болно,

ү й л д л и й н

систем, чип худалдан авч болох-гүй гэж тех нологийн компанид тулгах нь зочид буудлын ком-панид үүдээ нээлттэй байлгаж болох ч өрөөндөө ор тавьж, ресторандаа хоол байлгаж болохгүй гэсэнтэй адил. аль нь ч байлаа гэсэн компа-нийн оршин тогтнох чадварт эрсдэлтэй” хэмээн тэрбээр шүүмжлэв.

huawei нь Microsoft-ын Windows үйлдлийн сис темийг худалдан авдаг гол үйлчлүү-лэгчдийн нэг. хятадын ком-пани Microsoft-ын үйлдлийн

системийг huawei брэн-дийнхээ ноутбүүк компью-тертээ суурилуулдаг.

байгууллагуудын байцаагч нарын удаа дараагийн шалгалтаар зарим компани байгальд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийгээгүй, хариуцлагагүй хандсан зөрчил илрүүлсэн. Нэг уурхайгаас л гэхэд 30 орчим зөрчил илэрсэн учраас малчдын санал, мэргэжлийн байгууллагуудын дүгнэлтийг үндэслэн албан шаардлага хүргүүлсэн.

-үйл ажиллагаа явуулж буй уул уурхайн компаниудын орон нутагт оруулж байгаа хувь нэмэр нь сүүлийн жилүүдэд өссөн үү?

-уул уурхайн тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж буй компа-ниудтай хамтын ажилла гааны гэрээ байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар 12 компани идэвхтэй олборлолт хийж байна. он гарсаар

2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

Эдийн засаг

11ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН

ЗГМ ТОвЧХОН» хӨрӨнГийн зАх зЭЭл Монголын хөрөнгийн бирж даваа гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 25 компанийн 207,514 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр долоон компанийн хувьцааны ханш өсөж, 14 компанийнх буурсан бол дөрвөн компанийнх эсрэгээрээ өссөн байна. Үүнээс “Монгол Базальт” болон “Монголын Цахилгаан холбоо” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр өсөлт үзүүлээ.

» БАнК, сАнхҮҮ

75.9 Сая ам.доллар. Монгол Улсын Хөгжлийн банкны охин компани болох “Ди Би Эм ассет менежмент ҮЦК” ХХК олон улсын зах зээлээс хөрөнгө оруулалт татан төвлөрүүлэх зорилгынхоо хүрээнд Азийн хөгжлийн банкнаас 75.9 сая ам.долларын эх үүсвэр авахаар болжээ.

» охУ

40 Тэрбум ам.доллар. ОХУ-ын Шууд хөрөнгө оруулалтын сан нь 2011 онд тус улсын ерөнхийлөгч болон ерөнхий сайдын санаачилгаар байгуулагд сан бөгөөд 40 орчим тэрбум ам.долларын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг ОХУ-ын эдийн засагт татан төвлөрүүлжээ.

» АзиFitch агентлаг Хонгконгийн зээлжих зэрэглэлийг 1995 оноос хойш анх удаа бууруулж, "АА" болголоо. Үүнээс өмнө зээлжих зэрэглэл нь "AA+" байсан байна. Хонгконгт сэжигтэн шилжүүлэх тухай хуультай холбоотойгоор улс төрийн тогтворгүй байдал үүссэн нь үүнд голлон нөлөөлжээ. Гурван сар гаруй хугацаанд эсэргүүцлийн жагсаал болж байгаа нь худалдааны маргааны нөлөөгөөр эмзэг болсон Хонгконгийн эдийн засагт хүнд цохилт болж байна.

» ЯПон Японы Sumitomo Mitsui банк Standard Chartered-ийн эзэмшилд байдаг, Индонезийн 10 дахь том банк болох Permata Bank-ийг худалдаж авах хүсэлтээ гаргасан талаар эх сурвалж мэдээллээ. Японд хоёрт жагсах тус томоохон банк Индонезод нөлөөгөө нэмэгдүүлэхийг эрмэл-зэж байгаагийн илрэл нь энэ аж.

АНУ-ын доллар 2,671.57

евро 2,947.28

Японы иен 24.98

ОХУ-ын рубль 40.76

БНХАУ-ын юань 374.49

БНСУ-ын вон 2.24

вАЛЮТыН ХАНШ

тодорхой нэрлэх бүтээн байгуулалт хийгээгүй байна.

-Засгийн газар ашигт малт-мал ашигласны татварыг зөвхөн олборлож буй компанид нь оноодог байсан бол одоо бүх шатанд нь оролцсон байгуул-лагуудыг хамруулахаар болсон. үүнийг дагаад татвар хураах асуудалд хүндрэл учирч болзош-гүй гэсэн таамаг байна. үүнд та ямар хариулт өгөх вэ?

-Засгийн газрын саяхны хурал-даанаар ийм шийдвэр гаргасан. бид үүнийг баяртайгаар хүлээж авч байгаа. одоогийн мөрдөж буй хуулиар татвараас орж байгаа орлогын багахан хувь нь л орон нутагт үлддэг. Нүүрснээс орж ирж буй орлого манай аймгийн нийт орлогын 20 орчим хувийг л эзэлдэг. ихэнх татвар нь улсын төсөвт төвлөрдөг. тэгэхээр Засгийн газраас гаргасан шийдвэрээр олборлолт явуулж буй компаниас гадна тээвэр хариуцагч, гэрээт байгууллагууд бүгд л төлбөр төлөх нь зүйтэй гэж үздэг. бүгд татвар төлдөг болчихвол орон нутагт үлдэх хувь нь нэмэгдэнэ. орон нутагт орж ирэх татварын орлого нэмэгдээд ирэхээр дэд бүтцийн асуудлаа шийдэх хөрөнгийн эх үүсвэртэй болно гэсэн үг.

-гашуунсухайт боомтын асуу-дал мөн хөндөгдөж байсан. Он гарсаар тус боомтын ажил хэр урагштай байна вэ?

-ӨМӨЗо-ы баяннуур аймаг, Өмнөговь аймгийн хооронд хам тын ажиллагаа тогтоосны 30 жилийн ой энэ жил тохиож байна. ойн хүрээнд бид нэлээд ажил хийхээр төлөвлөсөн. Энэ жил баяннуур аймгийн буцалт-гүй тусламжаар боомтод 24 айлын орон сууц барьж байгаа. удахгүй ашиглалтад орно. 1992 онд нээгдсэнээс хойш 27 жил цахилгаангүй байсан Цагаанхадын суурьшлын бүсийг цахилгаантай болгож байгаа. хятад, Монголын гэрээний хүрээнд Замын-үүд, гашуунсухайтын боомтыг шинэч-лэх гэж байна. Шинэчлэлийн хүрээнд гашуунсухайтын боом-тын нэвтрэх чадвар 3-4 дахин нэмэгдэнэ.

Олборлолт явуулж буй компаниудын төлөх татвар нэмэгдчихвэл дэд бүтцээ сайжруулах боломж бүрдэнэ

бидний хамтын ажиллагаанд ахиц дэвшил гарсан. гэрээ байгуулаагүй байсан зарим аж ахуйн нэгж оны эхнээс хамтарч ажиллаж байгаа. гэхдээ орон нутагт бодит хувь нэмэр оруулсан зүйл одоогоор алга байна. “оюутолгой” компани гурван жилийн өмнөөс жилд таван сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг манай аймагт оруулдаг. “Энержи ресурс” нийгмийн хариуцлагын хүрээнд Цогтцэций суманд сургууль, цэцэрлэг, ажилчдын орон сууц барьсан. Мөн тус компанитай хамтраад Даланзадгадад дулааны цахилгаан станц барих ажлыг эхлүүлээд, тЭЗү-г нь хийлгэж байгаа. бусад компаниуд өнгөрсөн жил харьяа сумандаа сургууль, цэцэрлэг барьж өгсөн. Энэ жилийн тухайд

Г.АнуӨмнөговь аймгийн Засаг

дарга Н.Наранбаатартай “Coal Mongolia­2019” чуулганы үеэр уулзаж, нүүрсний хайгуулын болон ашиглалтын лицензийн асуудлаар ярилцлаа.

-Өмнөговь аймагт нүүрсний ашиглалтын зарим лицензийг цуцалсан хэрэг гарсан. Компа-ниуд үүнийг хэрхэн хүлээж авсан бэ?

-орон нутгийн саналыг үндэс-лэж энэ шийдвэрийг гаргасан. бидний зүгээс зарим нэг уурхайн лицензийг цуцлах саналыг сумаас ирүүлсэн. үүнийг үндэслээд аймгаас шийдвэр гаргаж хариу өгсөн. одоо дөнгөж үйл ажиллагаа эхэлж байгаа найман тусгай зөвшөөрлийг цуцлах шийдвэрийг Монгол улсын Засгийн газраас гаргасан. Мэдээж компаниуд энэ шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөөгүй. ямар шалтгаанаар орон нутгаас лиценз цуцлах санал хүргүүлсэн юм бэ гэсэн асуултыг лиценз эзэмшигчид тавьж байгаа. аймгийн иргэдийг санал хүсэлтийг үндэслэн байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлсэн гэсэн тайлбарыг бид компаниудын төлөөлөлд хэлсэн.

-танай аймагт идэвхтэй хай-гуул хийж буй хэчнээн аж ахуйн нэгж байна. цуцалсан лицен-зүүдийн тухайд ямар асуудлыг нь чухалчилж шийдвэр гаргасан бэ?

-Манай аймгийн нийт газар нут гийн таван хувьд нь 100 гаруй хайгуулын болон ашиглал-тын лиценз олгосон. Дөрвөн жилийн өмнө нийт нутгийн

Ж.Гэрэлчулуун ©

Гашуунсухайт боомтын нэвтрэх чадвар 3-4 дахин нэмэгдэнэ

Уул уурхайн тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж буй компа ниудтай хамтын ажилла-гааны гэрээ байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар 12 компани идэвхтэй олборлолт хийж байна.

facebook компани хуурамч видеоны эсрэг аянд 10 сая ам.долларын санхүүжилт гар-гахаар боллоо. үүнийгээ хуу-рамч видео илрүүлэх сис тем хөгжүүлэхэд ашиглахаар төлөв-лөжээ. Мөн Microsoft болон их британи, аНу-ын хэд хэдэн их сургуультай хамтарч өргөн цар хүрээний судалгааны төсөл хэрэгжүүлнэ.

хуурамч бичлэгүүдийн мэ-дээл лийн санг ирэх 12 дугаар

Хуурамч видеоны эсрэг аяныг $10 саяар санхүүжүүлнэТЕХНОЛОГИ

сард бий болгохоор зорьж байна. Сүүлийн үед хуурамч видео хийж, хүмүүсийг ялангуяа улстөрчид, олны танил эрхмүүдийг хэлээгүй үг, хийгээгүй үйлдлийг нь хийсэн болгож өөрчлөх тохиолдлууд гарах болсон юм. Энэ нь олон нийтийг төөрөгдүүлэх, уур бухимдлыг нь төрүүлж болзошгүй гэж ихээхэн сэрдэх болжээ. Видео засварладаг энэхүү технологи 2018 оны эхээр гарч, олны дунд эрчимтэй дэлгэрсэн. одоо маш богино хугацаанд хялбаршуулсан аргаар хуурамч видеонуудыг хийдэг болжээ.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос XII.5.1 Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын салбарын их засвар /улсын хэмжээнд/ Багц-7, 14, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36 ажлыг гүйцэтгэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос:

Багц-30: XII.5.1.1.25 Цэцэрлэгийн барилгын халуун тогоо засвар /Улаанбаатар, Багануур дүүрэг, 194 дүгээр цэцэрлэг/,

Багц-31: XII.5.1.1.10 Сургуулийн дотуур байрны засвар /Төв, Баянжаргалан сум/,

Багц-32: XII.5.1.1.28 Цэцэрлэгийн барилгын засвар /Улаанбаатар, Баянзүрх дүүрэг, 27 дугаар хороо, 22 дугаар цэцэрлэг/,

Багц-33: XII.5.1.1.29 Сургуулийн барилгын их засвар /Улаанбаатар, Баянзүрх дүүрэг, 27 дугаар хороо, 102 дугаар сургууль/,

Багц-34: XII.5.1.1.30 Цэцэрлэгийн барилгын их засвар /Хэнтий, Мөрөн сум/,

Багц-35: XII.5.1.5.6 Соёлын төвийн барилга засвар /Архангай, Их тамир сум/,

Багц-36: XII.5.1.2.3 Улсын драмын эрдмийн театрын дулааны засвар /Улаанбаатар, Сүхбаатар дүүрэг/-ийн ажлуудыг тус тус гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Үнийн санал ирүүлэх ажлын зураг, техникийн тодорхойлолт болон холбогдох бусад материалыг хавсаргасан болно.

Үнийн саналыг 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 10.30 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 11.00 цагт нээнэ.

Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг,ТӨрийн ӨМЧийн БоДлоГо, зохицУУлАлТын ГАзАр,

Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо,Энхтайваны өргөн чөлөө-16А, засгийн газрын IX байр,

нэг цэгийн үйлчилгээ, Утас: 263014, 267435цахим хаяг: www.tender.gov.mn

Үнийн сАнАл АвАх УрилГА 2019 оны 09 дүгээр сарын 10-ны өдөр

17 хувьд хайгуул, ашиглалтын лиценз олгогдсон байсан. гэхдээ хайгуулын үр дүн тааруу гарсан тохиолдолд тухайн газраа хүлээлгэж өгөөд явдаг. тодорхой бага хэсгийг нь л ашигладаг. уул уурхай тэлснээр байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлөх болсон. тэгэхээр одоо үйл ажиллагаа явуулж буй стратегийн гурван том ордоо хүлээн зөвшөөрөөд, ажлыг нь дэмжье. харин бусад олон лицензийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. ялангуяа байгалийн өвөрмөц тогтоцтой, булаг шанд, ан амьтантай газар хайгуул хийлгэхгүй гэж олон удаа хэлэлцэж байж төр, засгийн түвшинд шийдвэр гаргуулсан. орон нутгийн хувьд Мэргэжлийн хяналтын газар, байгаль орчны

Н.Номин-Эрдэнэ Шинжээч

12 ЗаСгийН гаЗрыН МЭДЭЭ СоНиН 2019.09.10, МягМар ~ №153 (1205)

Эдийн засаг

sHaNgHai CoMPosite

HaNg seNg kosPis&P 500 toPixdow JoNes Ftse 100 Nikkei 225

1.08% 0.690.37% 0.12%

0.26%0.53% 3.90% 1.16%

Монголбанкнаас санаачлан банкны салбарын удирдах ажилтны зүүн болон говийн бүсийн зөвлөгөөнийг Дорно-говь аймагт энэ сарын 5, 6-нд зохион байгууллаа. тус зөвлөгөөнд Монголбанк болон Монголбанкны орон нутаг дахь салбар хэлтэс, хадгаламжийн Даатгалын Корпораци, Зээлийн батлан Даалтын Сан болон арилжааны банкууд оролцлоо. Монголбанкны Ерөнхийлөгч Н.баяртсайхан зөвлөгөөнийг нээж хэлсэн үгэндээ, мөнгөний бодлогын хэр эгжилт эд банкуудын үүрэг оролцоо өндөр болохыг цохон тэмдэглэхийн хамт, улсын эдийн засгийн өсөлтийг хадгалах, оуВС-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг амжилттай хэрэгжүүлэхээс гадна, улсын гадаад өр, төлбөрийг барагдуулах хугацаа ойртож буй амаргүй жилүүдийн сорилтыг даван туулахад бэлтгэлтэй байхыг онцоллоо.

Энэ үеэр Монголбанкны Мөнг өниий бодлогын газрын захирал б.баярдаваагаас төв банкны сүүлийн гурван жилд хэрэгжүүлсэн бодлого, эдийн засгийн нөхцөл байдлын талаар тодрууллаа.

Мөнгөний бодлогын газрын захирал Б.Баярдаваа:

-2016 оноос хойш буюу эдийн засгийн хамгийн хүнд хэцүү цаг үеэс хойш өнөөдрийг хүртэл

Монголбанкны хэрэгжүүлсэн бодлогыг 2-3 үе шатанд хувааж болно. 2016-2017 онд хэрэгжүүлсэн бодлого эдийн засгийн уналтыг зогсоох, тогтворжуулахад чиглэсэн. үүнд бодлогын хүү, валютын уян хатан ханш, банкны салбарын эрх зүйн шинэчлэл зэрэг арга хэмжээ хэрэгжүүлсэн нь үр дүнгээ өгсөөр байна. Дараагийн үе шатанд буюу 2017 оны төгсгөлд эдийн засгийн уналт зогсож, тогтворжсон учраас 2018 оноос эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, сэргээх чиглэлийн бодлогууд хэрэгжсэн. Энэ хүрээнд өмнө нь өсгөөд байсан бодлогын хүүг маш богино хугацаанд үе шаттайгаар бууруулж, хэвийн түвшинд авчирсан. ингэхдээ инфляцыг зорилтот түвшнээс давуулахгүйгээр, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих бодлогын арга хэмжээнүүдийг амжилттай хэрэгжүүлсэн.

Зөвлөгөөний үеэр “Дорноговь аймгийн нийгэм, эдийн засгийн өнөөгийн байдал”, “Мөнгөний бодлогын асуудлууд”, “Финтек”, “Банкны үйл ажиллагаан дахь эрсдэлийн үнэлгээ” сэдэвт илтгэлийг Монголбанкны зүгээс тавьж, хэлэлцүүлэв. Мөн энэ үеэр Хадгаламжийн Даатгалын Корпораци болон Зээлийн Батлан Даалтын Сан өөрсдийн үйл ажиллагааны товч танилцуулга хийж, оролцогсдын асуултад хариулсан юм.

Зөвлөгөөнд Дорноговь,

Дундговь, Өмнөговь, Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар аймаг дахь Монголбанкны салбар, хэлтсийн удирдлагууд, банкны салбарын нийт 120 гаруй төлөөлөгч оролцлоо. Монголбанкнаас жил бүр зохион байгуулдаг тус зөвлөгөөний ач холбогдлын талаар оролцогсдын байр суурийг сонслоо.

Сүхбаатар аймаг дахь Монголбанкны салбарын

захирал Ц.Мөнхбаяр: -2017 оноос хойш Монгол-

банкны санаачилгаар орон нутагт банкны салбарын бүсийн зөвлөгөөн зохион байгуулах болсон нь өндөр ач холбогдолтой

юм. Мөнгөний бодлогыг з ө в х ө н Сангийн

яам, Монголбанк ярьдаг зүйл биш. үүнийг сум, орон нутагт ажиллаж амьдарч байгаа иргэд, олон нийт ойлгодог байх ёстой. тийм учраас ойлголтыг анхан шатнаас нь эхлэн түгээхэд орон нутагт хийж байгаа зөвлөгөөний гол ач холбогдол оршиж байна. Ер нь банкаар үйлчлүүлдэггүй, банктай харьцдаггүй хүн гэж байхгүй болсон. хүүхдүүд хүртэл гар утсаараа нэгж дам жуулах мэтээр төлбөр т о о ц о о н д

оролцдог. тийм учраас хүүхэд багачууд, насанд хүрсэн хүмүүс бүгдээрээ санхүүгийн анхан шатны мэдлэг, ойлголттой болох хэрэгтэй.

Төрийн банкны гүйцэтгэх захирал Г.Дөлгөөн:

-төв банк мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлж, Монгол улс дахь 13 арилжааны банкинд зохих хяналт тавьдаг. төрийн банкны

хувьд энэ удаагийн

зөвлөгөөнд дуу хоолойгоо өргөж оролцохын сацуу төв банкнаас хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагааны талаар сүүлийн үеийн мэдээллийг нэг дороос авч, ойлголтын зөрүүгээ арилгаж байгаа нь ач холбогдолтой юм.

Банкны удирдах ажилтны зөвлөгөөн энэ жил баруун бүсийнх Баян­Өлгий аймагт, төвийн бүсийнх Орхон аймагт болж, зүүн болон говийн бүсийн зөвлөгөөнөөр өндөрлөлөө.

МөНГөНИй БОДЛОГО

Б.Баярдаваа: 2016 оноос хойших Монголбанкны бодлогыг гурван үечлэлд хувааж болно

“Вагнер ази тоног төхөө-рөмж” компани Mining forum-2019 олон улсын хэлэл-цүүлэг, үзэсгэлэнг зохион байгуулж байна. хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж буй тус форумаар уул уурхайн салбарын шинэ техник, технологи эрчимжсэн хариуцлагатай уул уурхайг дэлхийн жишигт

нийцүүлэн хөгжүүлэх олон чухал асуудлыг хэлэлцэх юм. Энэ удаагийн форумын үеэр “Катерпиллар” корпорацийн олон улсын экспертүүд технологийн сургалт явуулж, туршлага хуваалцах бөгөөд уул уурхайн 80 гаруй байгууллагын 200 орчим зочин хамрагдсан байна. Өмнөх жилийн

форум “хамтдаа хөгжье” уриан дор болж өнгөрсөн бол энэ жилийнхийг “бид бэлэн, харин та” уриатайгаар зохион байгууллаа. Форумыг санаачлагч, ерөнхий зохион байгуулагч “Вагнер ази тоног төхөөрөмж” ххК нь “Катерпиллар”-ын Монгол дахь цорын ганц албан ёсны дилер

агаад 1996 оноос үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн билээ. тус компани нь уул уурхай, барилга, дэд бүтэц, эрчим хүчний салбарт тоног төхөөрөмж нийлүүлж, бүтээгдэхүүн дэмжих үйлчилгээ үзүүлдэг. Энэ удаа тэд бүтээгдэхүүн болон үйлчилгээнийхээ төрлийг нэмж шинээр “Mеталл

ДЭЛХИйН ШИЛДЭГ үйЛЧИЛГЭЭГ МОНГОЛД НЭвТРүүЛЛЭЭ

хийц боловсруулах төв”-ийг байгуулсан байна. тус төв нь хүнд машин механизмын эд анги болон жижиг хэрэгслүүдийг өнгөлж, сэргээн засварлаж, боловсруулах хамгийн сүүлийн үеийн тоон болон автомат удирдлага бүхий тоног төхөөрөмжүүдээр тоноглогдсон. Энэ талаар “Вагнер ази тоног төхөөрөмж ххК”-ийн гүйцэтгэх захирал Кэлвин Эндрью Кокэнин “Монгол улсад дэлхийн жишигт нийцсэн метал хийц боловсруулах төвийг нээлээ. ингэснээр уул уурхайн тоног төхөөрөмжүүдэд эд ангийн чанартай засвар хийх боломжтой болно. түүнчлэн компьютерийн хяналтаар нарийн зоролтууд хийдэг ховор, нарийн тоног төхөөрөмжүүд суурилууллаа. Энэхүү төвийг нээснээрээ харилцагч нартаа том тус хүргэж чадна. учир нь эвдэрч элэгдсэн эд ангиудыг сэргээн засварлаж, дахин ашиглах боломжийг бүрдүүлэх юм. Энэ нь эдийн засгийн ашигтай бөгөөд байгууллагын санхүүд эерэг нөлөө үзүүлнэ” хэмээн онцлов.

жОлООчгүй уХаалаг МаШин уул уурХайД ажиллаДаг бОлсОн“Вагнер Ази Тоног Төхөө­

рөмж” компанийн технологи, дижитал шийдлийн газрын захирал Х.Уянгаас “Катер­пиллар” компанийн техникийн талаар тодрууллаа.

-Манай компани Mining forum олон улсын хэлэлцүүлгийг хоёр дахь жилдээ зохион байгуулж

байна. тус өдөрлөг нь уул уурхайн хамгийн сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмж болон технологийн шийдлийг олон нийтэд танилцуулж, туршлага солилцдог ач холбогдолтой. Ер нь уул уурхайн үйлвэрлэлийн эцсийн цэг нь бүрэн автомат тоног төхөөрөмжөөр үйл ажиллагаа явуулахад чиглэдэг. ингэснээр осол аваар гарахгүй, чанартай, хүртээмжтэй ажиллах боломж бүрддэг юм. 2012 оноос хойш “Катерпиллар” компанийн 300 орчим машин дэлхийн найман оронд бүрэн автомат үйл ажиллагаа явуулж байна. Энэ нь жолоочгүй ухаалаг машин уул уурхайн ажил гүйцэтгэж байна гэсэн үг. Манай улсад 2012 оноос хагас автомат шийдлийг “оюутолгой” ххК нэвтрүүлэн, ажиллаж ирсэн. түүнчлэн, 2018 оноос Монголд Cat get Connect хөтөлбөр хэрэгжиж, 700 орчим ухаалаг машинаар алсын зайнаас байршил тогтоох, мото цаг, түлшний зарцуулалт зэрэг мэдээллийг дамжуулдаг өндөр технологи нэвтэрсэн. ингэснээр техникүүдийг төлөвлөгдөөгүй сул зогсолт, томоохон эвдрэлээс урьдчилан сэргийлж, машин техникээ бүрэн хяналтдаа байлгах боломжийг харилцагчдадаа олгосоор байна.