Embed Size (px)
Citation preview
ขาวชมชนโดยชมชน เพอชมชน
ฉบบท ๑๔๒ เดอนเมษายน-มถนายน ๒๕๕๗
ประมวลเวทปฏรป ๔ ภาค I ปนนำใจสพนองเชยงรายกาวใหมผสอขาวชมชนในยคดจตอล I ฟนบวใหญดวยไรอนทรยทงตำบล
หนงลานรายชอเปลยนประเทศไทย
2
สถานการณทเปลยนแปลงทางการเมองขณะน นบวามผล
พอสมควรตอการทำางานของพอช. ไมวาเจาหนาทหรอขบวน
พนอง ผมอยากแนะแนวทางการทำางานในสถานการณเชนน
สองสามเรอง
คอ หนง แนวทางทพวกท�างานกนอยนยงใชได แนวท
พดถงพนทการจดการตนเอง พดถงจงหวดปกครองตนเองซงเปน
ระบบใหม ระบบทประชาชนเปนเจาของ องคกรชมชนเปนเจาของ
เปนเจาภาพ ในสงเหลานมนตองท�าได รวมถงประเดนทดน การ
จดการทรพยากร อนเปนทมาของกฎหมายทภาคประชาชนก�าลง
จะเสนอขนไป
ตอการปฏรปผมคอนขางมความหวงกบการปฏรปจาก
ขางลางขนไป ซงเราตองเปดเสรภาพในการคดคนขนมาวาจะ
ปฏรปแบบไหน ทงโครงสราง กลไก รปรางหนาตา หรอสภา
พลเมอง สงใดทเหนส�าคญใหเปดออกไป ซงเสรภาพมความส�าคญ
มากในการแสดงความคดเหน การเดนหนาปฏรปตองมอสระใน
การเคลอนตว ไมใชปฏรปโดยฝายใดฝายหนง เราตองการภาค
ประชาชนเปนแกนหลก เปนกลไกในการเคลอน
ผอ.แถลง
เรองทสอง บทบาทการท�างานขององคกร ค�าวาองคกร
เปนค�าทใหญ เพราะทนคอทหลอมรวมความคด ในมมของปจเจก
เราอาจมมมมองมตตางๆ แตกตางกน แตเมอเรามาอยองคกร
เดยวกน เราตองการสรางสงคมทดรวมกน เราตองการชวตทด
ของประชาชน ตองการแกไขปญหาชาวบานรวมกน ดงนน เรา
จงตองเคารพความคดทเปนขอตกลงรวมตอทศทางทเราจะเดน
ตอนน ทางส�านกสอสารการพฒนา มโครงการ “codi กาวหนา”
ซงชวนกนมาคย วเคราะห สรป ใหเทาทนกบความเปลยนแปลง
ตางๆ ซงผมคดวาเปนโครงการทด ผมอยากใหเรามองไปขางหนา
มองอนาคต วาเราจะไปอยางไร ซงจดยนเราจะตองชด เราตอง
สรางตวตนขนมาจากงานทเราท�า ความคดทเรามอย ทกอยาง
ควรจะชดเจน อยาไดเอามมมองสวนตนมาก�าหนดทศทางการ
ท�างานของพอช. ทกคนมสทธสวนตวในมมมองตางๆ ทกเรอง แต
เมอเรามาท�างานในองคกร ท�างานกล มใหญ เราตองคดถง
ภาพใหญ มองคนอนทคดแตกตางจากเราใหมากขน มองอนาคต
ใหมากขน
และเรองสดทาย คอประเดนภยพบตเมอตนเดอน
พฤษภาคมกบเหตการณแผนดนไหวทจ.เชยงราย ซงผมอยาก
ขอบคณทงเจาหนาทพอช. พนองเครอขายบานมนคง เครอขาย
สภาองคกรชมชน และภาคเครอขายทกหนวยงาน ทไดชวยกน
บรรเทาทกขใหพนองผประสบภยของเราไดในระดบหนง
ครงน พอช. อนมตงบประมาณส�าหรบการซอมสราง
และเพอวางแผนการรบมอภยพบตในอนาคต จ�านวน ๗ ลานบาท
ซงแนนอนวา ภยพบตทวานไมไดหมายถงเพยงแคแผนดนไหว แต
รวมทกอยางทเปนภยธรรมชาต อยนอกเหนอการควบคมได หาก
แตเราสามารถตงรบและรทนกอนททกอยางจะเลวรายมากยงขน
ได
และเหนอสงอนใดทผมอยากเหน คอ พอช.จะสามารถ
ประสานการสนบสนน สรางแรงจงใจ ในการเคลอนไหวการจดการ
ใหญๆ นใหไดดวยตวของชมชนเอง ทองถนและชาวบานตอง
ตดสนใจ สวนพอช. เราเพยงไปจดระบบใหเกดเทานน ประการ
ส�าคญ ชาวบานตองเขาใจวาตนเองไมไดมารบทน แตเปนคนท
อยากสรางอนาคตของตนใหสดใส ดงาม ทนของพอช.เปนทนของ
ชาวบาน ชาวบานเปนเจาภาพ เราชวยกนเปนเจาของ เราเปน
สวนหนงทจะเดนหนาการท�างานเรองนดวยตนเอง
ดวยความเชอมนและศรทธา
พลากร วงคกองแกว
ผอ�านวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน
จดยนทมนคง หาตวตนใหเจอ
3
ผอ.แถลง ๒
บทบรรณาธการ ๔
รอบรวขาวชมชน ๕
รายงานพเศษ : ชมชนทองถนกำาหนดอนาคตประเทศไทย ๘
รายงานพเศษ : ประมวลเวทปฎรป ๔ ภาค ๑๐
สมภาษณพเศษ : ประยงค ดอกลำาไย “รอยคนเรม หมนคนส แสนคนร ลานคนรวม” ๑๕
จดการความรสงานพฒนา ๑๙
สวสดการชมชน/เศรษฐกจชมชน ๒๐
สภาองคกรชมชน ๒๒
บทความพเศษ : ๖ ป : ฟนบวใหญดวยหนงไรอนทรยทงตำาบล ๒๓
บานมนคง : ปนนำาใจสพนองเชยงราย ๒๕
ทดน : การขบเคลอนพ.ร.บ.ทดน ๔ ฉบบ ในสถานการณปฏรป ๒๖
วถพลงไทย : บนเสนทางวบากสสญชาตไทยของคนไทยพลดถน ๒๗
ขาวพอช. : กาวใหมผสอขาวชมชนในยคดจตอล ๓๐
สารบญ
บรรณาธการ : สวฒน คงแปน
กองบรรณาธการ : สธดา บวสขเกษม, รงโรจน เพชระบรณน, สรอยแกว ค�ามาลา,
อภชา ทองธรกล, กานต สวรรณมณ, วมลรตน ซอสตย
ประสานงานการผลต : ส�านกสอสารการพฒนา สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน)
ศลปกรรม : [email protected]
พมพท : บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ากด โทรศพท ๐๒ ๙๐๓๘๒๕๗-๙
ผลตโดย
สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) ๙๑๒ ถนนนวมนทร แขวงคลองจน เขตบางกะป กรงเทพฯ ๑๐๒๔๐
โทรศพท ๐๒ ๓๗๘๘๓๐๐โทรสาร ๐๒ ๓๗๘ ๘๔๐๓ E- mail : [email protected] www.codi.or.th
*ยนดรบขอเขยนทกประเภทเพอเผยแพร
4
ซงเรองนสวนงานตางๆ ในสถาบน โดยเฉพาะอยางยง
ส�านกสอสารการพฒนาจะใหไปเปนกลไกหนงอาสาน�าพาความ
ส�าเรจของพนองสการเรยนรและเผยแพรสสาธารณะตอไป
ประการสดทายทจะเรยนใหพนองทราบกคอ ส�านก
สอสารการพฒนา ไดจดอบรม “ผสอขาวชมชน” ทวประเทศโดย
มเปาหมายใหเกดผสอขาวชมชนทวประเทศจ�านวน ๑๐๐ คน
ทกคนสามารถเขยนขาวและบทความได โดยสถาบนอาสาทจะ
น�าขาวสารพนององคกรชมชนมาเผยแพรไมนอยกวา ๒๐๐ ขาว
รวมทงมความรและมชองทางในการประสานงานกบสอสาธารณะ
ไดโดยพนองเอง
การด�าเนนงานดงกลาวไดท�าไปแลว โดยผสอขาวชมชน
ตางใหความสนใจกนเปนอยางมาก กลบไปถงพนทแลวหลายคน
กเขยนขาวและบทความสงมาอยางตอเนอง ซงเปนปรากฏการณ
ทยงไมเคยเกดขนมากอน
และในระยะยาว เราจงหวงวาทกภาคจะไดเชอมโยงเปน
เครอขายระดบจงหวดระดบภาค และระดบประเทศ เพอสราง
ประวตศาสตรครงนไปพรอมๆ กน
พอช.จบมอ บสส.หนนบานมนคงนำรองเซนสญญาจะซอจะขายทดนโครงการแรกทชมชนฟาใสเมอวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๕๗ ณ หองประชมไพบลย วฒนศรธรรม สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) มการจดงาน
ลงนามในสญญาจะซอจะขายทดนระหวางสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) กบบรษทบรหารสนทรพย สขมวท จำกด
(บสส.) เพอพฒนาในโครงการบานมนคง ซงมกรณชมชนสหกรณเคหสถานฟาใสเปนโครงการนำรอง โดยนายพลากร
วงคกองแกว ผอำนวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน และ นายชเกยรต จตตไมตรสกล กรรมการผจดการบรษทบรหาร
สนทรพยสขมวท จำกด (บสส.) หรอ SAM เปนผลงนาม บนทกความรวมมอ นอกจากนในงานยงไดเปดตวกจกรรมเพอสงคม
โครงการ “วาดเขยน เรยนศลป เดกไทยหวใจศลปะ” ท บสส. ไดดำเนนการมาเปนครงท ๓ โดยเปดโอกาสใหเดกในชมชน
แออดทอยในพนทความรบผดชอบของพอช. ไดเขารวมกจกรรมอนเปนการสานประโยชน ซงจดขนในระหวางวนท ๒๘-๓๐
เมษายน ๒๕๕๗ โดยเดกๆ จะไดรวมทำกจกรรมกบ “ทมงานสอนศลป” จากสถานโทรทศนไทยพบเอสมาใหความรเพมทกษะ
ในการประดษฐสงของ รวมถงกจกรรมสนทนาการกบทมพเลยงโดยพนกงานของ SAM
ประชมสภาชาต ๕๗ : รวมขบเคลอนการปฏรปประเทศไทยจากฐานรากเมอ วนท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๗ สภาองคกรชมชน รวมกบสถาบนพฒนาองคกรชมชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความ
มนคงของมนษย ไดจดเวทประชมเชงปฏบตการ “สภาองคกรชมชนรวมขบเคลอนการปฏรปประเทศไทยจากฐานราก” และการ
ประชมในระดบชาตของสภาองคกรชมชนตำบล ครง ๑/๒๕๕๗ ระหวางวนท ๒๗-๒๘ มนาคม ๒๕๕๗ ณ หองประชม
ศรวราแกรนดบอลรม โรงแรมทาวนอนทาวน กรงเทพ โดยมตวแทนสภาองคกรชมชนตำบลทวประเทศเขารวมกวา ๒๕๐ คน
เพอสรางความเชอมนและความมนใจกบขบวนองคกรชมชนและสภาองคกรชมชนในการขบเคลอนการปฏรปประเทศไทย
รวมถงการจดทำขอเสนอการปฏรปประเทศไทยตอสงคมและระดบนโยบาย และกำหนดทศทางการขบเคลอนสการปฏรปใน
เชงโครงสรางอำนาจ
สถานการณบานเมองในวนน ยงอยในชวงของการททก
ภาคสวนยงใหความสนใจกบการปฏรปประเทศ โดย
เฉพาะอยางยงภาคองคกรชมชนและประชาสงคม ตาง
เอาจรงเอาจงกบเรองน โดยไดจดเวทปฏรประดบภาค
กนเรยบรอยแลว ผลจากการระดมความคดเหนตางม งไปสเปาหมาย
เดยวกนนนคอ “การกระจายอ�านาจใหทองถนปกครองตนเอง”
รวมกนขบเคลอนใหเกด พ.ร.บ.การบรหารจงหวดปกครองตนเอง
พ.ศ... ภายใตค�าขวญทวา “ลานรายชอเปลยนประเทศไทย” ซง
จะปกธงพรอมกนทวประเทศในวนท ๒๔ มถนายน ๑๕๕๗
นคอ ธงทจะตองไปใหถงพรอมๆ กน ซงจะตองตดตาม
กนตอไป
ในสวนของสถาบนกไดประชมคณะผบรหารเพอแสดง
ทาทตอการขบเคลอนงานประชมของภาคองคกรชมชนและประชา
สงคม โดยเหนพองตองกนเปนทชดเจนวา สถาบนจะหนนเสรม
การขบเคลอนงานปฏรปเรองการกระจายอ�านาจพรอมทง
สนบสนนใหเกดการจดกระบวนการทกระดบเพอใหชมชนไดมการ
รบรและเขาใจเกยวกบการกระจายอ�านาจใหเกดขนอยางกวาง
ขวาง รวมทงจะสนบสนนการใชความรในประเดนอนๆ ทขบวนการ
สนใจ เชน ความรเรอง รางพ.ร.บ.ทดน ๔ ฉบบ เปนตน
นอกจากเรองการปฏรปแลว อกสถานการณหนงทพนอง
องคกรชมชนควรจะไดรบร กคอ แนวทางการด�าเนนงานของ
สถาบนเพอสนบสนนขบวนองคกรชมชนในป ๒๕๕๗ น มทศทาง
ทสอดคลองกบการปฏรป นนคอ การม งเน นให เกดการ
เปลยนแปลงเชงโครงสรางจากฐานรากในประเดนตางๆ ทขบวน
ก�าลงด�าเนนการอย ไมวาจะเปนเรองทอยอาศยและทดนท�ากน
สภาองคกรชมชน สวสดการชมชน เศรษฐกจและทนชมชน
ทกประเดนทท�าตองการปฏรปจากฐานรากทงสน ตงมน
เพอใหมแนวทางการท�างานทชดเจนและเหนเปนรปธรรมจงตอง
อาศยปจจยบางประการ เชน ขอมลพนทรปธรรมทสะทอนความ
ส�าเรจของแตละเรองอยทไหน ตองชวยกนถอดออกมาเรยนรและ
เผยแพรใหเปนทประจกษ เพอท�าใหเกดความเชอมนในการท�างาน
ไปสการขยายพนทรปธรรมของแตละประเดน แลวขยายเปนเครอ
ขายทกวางขวางทวประเทศ
จบตาปฏรป และ “ผสอขาวชมชน” พลงใหมในขบวนพฒนา
สวฒน คงแปน
บทบรรณาธการ
5
พอช.จบมอ บสส.หนนบานมนคงนำรองเซนสญญาจะซอจะขายทดนโครงการแรกทชมชนฟาใสเมอวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๕๗ ณ หองประชมไพบลย วฒนศรธรรม สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) มการจดงาน
ลงนามในสญญาจะซอจะขายทดนระหวางสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) กบบรษทบรหารสนทรพย สขมวท จำกด
(บสส.) เพอพฒนาในโครงการบานมนคง ซงมกรณชมชนสหกรณเคหสถานฟาใสเปนโครงการนำรอง โดยนายพลากร
วงคกองแกว ผอำนวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน และ นายชเกยรต จตตไมตรสกล กรรมการผจดการบรษทบรหาร
สนทรพยสขมวท จำกด (บสส.) หรอ SAM เปนผลงนาม บนทกความรวมมอ นอกจากนในงานยงไดเปดตวกจกรรมเพอสงคม
โครงการ “วาดเขยน เรยนศลป เดกไทยหวใจศลปะ” ท บสส. ไดดำเนนการมาเปนครงท ๓ โดยเปดโอกาสใหเดกในชมชน
แออดทอยในพนทความรบผดชอบของพอช. ไดเขารวมกจกรรมอนเปนการสานประโยชน ซงจดขนในระหวางวนท ๒๘-๓๐
เมษายน ๒๕๕๗ โดยเดกๆ จะไดรวมทำกจกรรมกบ “ทมงานสอนศลป” จากสถานโทรทศนไทยพบเอสมาใหความรเพมทกษะ
ในการประดษฐสงของ รวมถงกจกรรมสนทนาการกบทมพเลยงโดยพนกงานของ SAM
ประชมสภาชาต ๕๗ : รวมขบเคลอนการปฏรปประเทศไทยจากฐานรากเมอ วนท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๗ สภาองคกรชมชน รวมกบสถาบนพฒนาองคกรชมชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความ
มนคงของมนษย ไดจดเวทประชมเชงปฏบตการ “สภาองคกรชมชนรวมขบเคลอนการปฏรปประเทศไทยจากฐานราก” และการ
ประชมในระดบชาตของสภาองคกรชมชนตำบล ครง ๑/๒๕๕๗ ระหวางวนท ๒๗-๒๘ มนาคม ๒๕๕๗ ณ หองประชม
ศรวราแกรนดบอลรม โรงแรมทาวนอนทาวน กรงเทพ โดยมตวแทนสภาองคกรชมชนตำบลทวประเทศเขารวมกวา ๒๕๐ คน
เพอสรางความเชอมนและความมนใจกบขบวนองคกรชมชนและสภาองคกรชมชนในการขบเคลอนการปฏรปประเทศไทย
รวมถงการจดทำขอเสนอการปฏรปประเทศไทยตอสงคมและระดบนโยบาย และกำหนดทศทางการขบเคลอนสการปฏรปใน
เชงโครงสรางอำนาจ
กองบรรณาธการ
รอบรวขาวชมชน
6
ปฏรปทดนเพอการปฏรปประเทศไทยเมอวนท ๒๓ เมษายน ๒๕๕๗ เครอขายองคกรประชาชน ๑๗ จงหวดภาคเหนอ ซงประกอบดวย สภาเกษตรกรแหงชาต,
สหพนธเกษตรกรภาคเหนอ, สภาองคกรชมชน, คณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชนภาคเหนอ, เครอขายกลม
เกษตรกรภาคเหนอ, เครอขายชนเผาพนเมองแหงประเทศไทย, เครอขายนกศกษาเพอสทธชมชน และองคกรภาคสนบสนน
ไดรวมกนแถลงเจตนารมณผลกดนกฎหมายทดน ๔ ฉบบเพอการปฏรปประเทศไทย ณ โรงแรมศรนาถ การเดน อ.เมอง
จ.เชยงใหม โดยขอใหกฎหมาย ๔ ฉบบน เปนรปธรรมสำคญของการปฏรปความเปนธรรมในประเทศไทย โดยกระจาย
การถอครองทดนและทรพยากรอยางเปนธรรมและยงยน เพอลดความเหลอมลำดานทดนและทรพยากรในสงคมไทย โดย
กฎหมายทง ๔ ฉบบนไดแก พ.ร.บ.อตราภาษกาวหนา, พ.ร.บ.ธนาคารทดน, พ.ร.บ.วาดวยสทธชมชนในการจดการทดน
และทรพยากร และพ.ร.บ.กองทนยตธรรม โดยจะใชสทธตามกฎหมายรฐธรรมนญเขาชอเสนอกฎหมายภายใตยทธศาสตร
“รอยคนเรม หมนคนส แสนคนร ลานคนรวม” และขอเชญชวนประชาชนทวไปรวมขบเคลอนผลกดนกฎหมาย ๔ ฉบบรวมกน
ตอไป
สวสดการชมชนเขมแขง เพอนำไปสมหานครแหงโอกาสของทกคนเมอวนท ๘ เมษายน ๒๕๕๗ ขบวนองคกรชมชนกรงเทพมหานคร และสำนกงานภาคกรงเทพและปรมณฑล สถาบนพฒนา
องคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอ พอช. ไดจดสมมนา “สวสดการชมชนเขมแขง เพอนำไปสมหานครแหงโอกาสของทกคน”
ณ หองประชมไพบลย วฒนศรธรรม ชน ๑ พอช. โดยมผเขารวมกวา ๓๐๐ คน ประกอบดวยตวแทนขบวนองคกรชมชนใน ๓๗
เขตซงเปนพนทเขมขน และขบวนองคกรชมชนบานมนคง สวสดการชมชน เศรษฐกจชมชน ฯ ซง นายแมน เจรญวลย
สมาชกสภากรงเทพมหานคร เขตบงกม ไดเขารวมรบฟงการสมมนาพรอมทงผแทนจากเขตตางๆ รวม ๓๗ เขต และนาย
ราชพฤกษ สงหพรหม ตวแทนเขตพระโขนง ไดกลาวรายงานผลการดำเนนงานการจดสวสดการชมชนของกรงเทพมหานคร
ทผานมา และไดมอบขอเสนอจากขบวนองคกรชมชนใหกบดร.ผสด ตามไท รองผวาราชการจงหวดกรงเทพมหานคร เพอนำไป
พจารณาและดำเนนการตามทขบวนองคกรชมชนจงหวดกรงเทพมหานครไดเสนอ โดยมสาระสำคญคอขอใหกรงเทพมหานคร
ใหการสนบสนนกองทนสวสดการชมชน
ขบวนชมชน ๑๑ ภาค ตงเปาพฒนาคนเชงรก ขบเคลอนระดบจงหวดสการเปลยนแปลงจากฐานรากเมอวนท ๒๒-๒๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ทผานมา คณะทำงานการพฒนาศกยภาพบคลากรในขบวนองคกรชมชน และผแทน
ขบวนองคกรชมชน ๑๑ ภาค รวมกบ สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ไดจดเวทสรปบทเรยนการพฒนาศกยภาพบคลากร
ใน ขบวนองคกรชมชน ณ หองแมกไม โรงแรมลองบช อ.ชะอำ จ.เพชรบร โดยมเปาหมายในการสรปบทเรยนเพอนำไปส
การพฒนา กระบวนการขบเคลอนการพฒนาคนในขบวน กระจายสพนทเพอสรางการเปลยนแปลงเชงโครงสราง โดยทผานมา
พอช.ไดสนบสนนงบประมาณเพอขบเคลอนงานพฒนาคนในขบวนระดบภาค ภาคละ ๓.๖ แสนบาท โดยมคณะทำงานฯ เปน
ตวแทนในระดบภาครวมออกแบบกบขบวนองคกรชมชนในพนท ขบเคลอนการพฒนาตามบรบทของพนท จนเกดความ
หลากหลายของรปแบบ ไมวาจะเปนการพฒนาผนำยทธศาสตร และกองเลขาในระดบภาค ทงเรองเทคนค ทกษะ แนวคด
อดมการณ อนนำมาสการเปลยนแปลงจากฐานราก ภายใตยทธศาสตรชมชนทองถนจดกา รตนเอง
ชาว ต.รบรอ นบพน รวมตวแกปญหาทดนทำกนสการออกโฉนดชมชนวนเสารท ๑๙ เมษายน ๒๕๕๗ ณ สำนกสงฆบานพนวาล ๑ หมท ๑๑ ต.รบรอ อ.ทาแซะ จ.ชมพร สภาองคกรชมชน
ตำบลรบรอ สถาบนพฒนาองคกรชมชน องคการบรหารสวนตำบลรบรอและคณะกรรมการแกไขปญหาทดน จ.ชมพร
ไดเปดเวทพฒนาการ เรยนรกฎหมายทเกยวของกบทดนและสทธชมชนในการจดการทรพยากร โดยไดรบความรวมมอจาก
หนวยงานภาคในทองถนหลายภาคสวนเขารวม รวมไปถงการเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาทดนรวมกบชาวบานผไดรบ
ความเดอดรอนเพอนำไปสการแกไขปญหาทดนทำกนแนวใหมซงอยในเขตพนทปาสงวนแหงชาตปารบรอ-สลย โดยการออก
เปนโฉนดชมชน
7
ขบวนชมชน ๑๑ ภาค ตงเปาพฒนาคนเชงรก ขบเคลอนระดบจงหวดสการเปลยนแปลงจากฐานรากเมอวนท ๒๒-๒๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ทผานมา คณะทำงานการพฒนาศกยภาพบคลากรในขบวนองคกรชมชน และผแทน
ขบวนองคกรชมชน ๑๑ ภาค รวมกบ สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ไดจดเวทสรปบทเรยนการพฒนาศกยภาพบคลากร
ใน ขบวนองคกรชมชน ณ หองแมกไม โรงแรมลองบช อ.ชะอำ จ.เพชรบร โดยมเปาหมายในการสรปบทเรยนเพอนำไปส
การพฒนา กระบวนการขบเคลอนการพฒนาคนในขบวน กระจายสพนทเพอสรางการเปลยนแปลงเชงโครงสราง โดยทผานมา
พอช.ไดสนบสนนงบประมาณเพอขบเคลอนงานพฒนาคนในขบวนระดบภาค ภาคละ ๓.๖ แสนบาท โดยมคณะทำงานฯ เปน
ตวแทนในระดบภาครวมออกแบบกบขบวนองคกรชมชนในพนท ขบเคลอนการพฒนาตามบรบทของพนท จนเกดความ
หลากหลายของรปแบบ ไมวาจะเปนการพฒนาผนำยทธศาสตร และกองเลขาในระดบภาค ทงเรองเทคนค ทกษะ แนวคด
อดมการณ อนนำมาสการเปลยนแปลงจากฐานราก ภายใตยทธศาสตรชมชนทองถนจดกา รตนเอง
ชาว ต.รบรอ นบพน รวมตวแกปญหาทดนทำกนสการออกโฉนดชมชนวนเสารท ๑๙ เมษายน ๒๕๕๗ ณ สำนกสงฆบานพนวาล ๑ หมท ๑๑ ต.รบรอ อ.ทาแซะ จ.ชมพร สภาองคกรชมชน
ตำบลรบรอ สถาบนพฒนาองคกรชมชน องคการบรหารสวนตำบลรบรอและคณะกรรมการแกไขปญหาทดน จ.ชมพร
ไดเปดเวทพฒนาการ เรยนรกฎหมายทเกยวของกบทดนและสทธชมชนในการจดการทรพยากร โดยไดรบความรวมมอจาก
หนวยงานภาคในทองถนหลายภาคสวนเขารวม รวมไปถงการเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาทดนรวมกบชาวบานผไดรบ
ความเดอดรอนเพอนำไปสการแกไขปญหาทดนทำกนแนวใหมซงอยในเขตพนทปาสงวนแหงชาตปารบรอ-สลย โดยการออก
เปนโฉนดชมชน
8เรอง : กองบรรณาธการ
ภาพ : รงโรจน เพชระบรณน, สรอยแกว ค�ามาลา
จากวกฤตความขดแยงของการเมองไทยทกอตวมานานหลายป นบตงแตป ๒๕๔๘ กระทงปจจบน กลมเครอขายองคกรชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป (คชสป.) ซงประกอบไปดวยคณะทำางานภาคประชาชนททำางานพฒนาชมชนฐานรากมานานกวา ๓๐ ป กระจายทวประเทศกวา ๑๕,๗๗๒ องคกร เชน สภาองคกรชมชน สวสดการชมชน องคกรพฒนาเอกชน เครอขายนกธรกจ เครอขายการทำางานดานการจดการทรพยากร คนชายขอบ ฯลฯ จงไดเปดตวและประกาศขอเสนอของเครอขายฯ เมอวนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๗ เปนครงแรก ทสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) โดยมสาระสำาคญเพอใหเกดการปฏรปเชงโครงสรางทางสงคม เนนการกระจายอำานาจจากภาครฐสทองถนใหมากขน ทงนเครอขายไมตองการองกบขวการเมองฝายใดฝายหนง หากวาตองการนำาเสนอตอทกฝายเพอใหหนมาแกไขปญหาสงคมทตนเหตอยางจรงจง
หลงจากการเปดตวครงแรกของคชสป. คณะท�างานกไดเปดเวทสาธารณะเพอใหสงคมและประชาชนไดเขามามสวนรวมตอ
การผลกดนการปฏรปครงน โดยไดเปดเวทระดบภาคทงหมด ๔ ภาค ดงน
ภาคใต ( ๑๔ จงหวด)ภาคใตจดเวทปฏรปเปนภาคแรก เมอวนท ๖ – ๗ มนาคม ๒๕๕๗ โดยไดจดสมมนา “การปฏรปโจทยทาทายองคกรชมชน
และประชาสงคมภาคใต” ขน ณ โรงแรมเคปารค จ.สราษฎรธาน โดยมผแทนองคกรชมชน ประชาสงคม นกวชาการ และภาคธรกจ
เขารวมประมาณ ๑๕๐ คน โดยในงานไดมการจดเสวนาในหวขอเดยวกน โดย นายพลากร วงคกองแกว ผอ�านวยการสถาบนพฒนา
องคกรชมชน (พอช.), นาย สวฒน คงแปน หวหนาส�านกสอสารการพฒนา พอช., นาย ไมตร จงไกรจกร ตวแทนองคกรชมชน
จ.พงงา
ส�าหรบขอเสนอของการปฏรปในภาคใตนนเหนดวยกบการปฏรปเชงโครงสรางอ�านาจ ใหจงหวดปกครองตนเอง รวมกน
ผลกดนใหเกด พ.ร.บ.จงหวดปกครองตนเอง โดยใหมการเลอกตงผวาราชการจงหวด โอนงบประมาณไปสจงหวดรอยละ ๗๐ รวม
ทงกระจายอ�านาจการจดการตางๆ เชน การจดการทรพยากร สวสดการชมชน การเกษตร การศกษา ฯลฯ ไปยงจงหวดทงหมด
โดยไดมการแบงกลมยอย ระดมความเหนในการขบเคลอนในระดบจงหวดใหเปนจรง เชน ใหมการจดเวทระดบจงหวด โดยการสราง
รายงานพเศษ
ประมวลเวทปฏรป ๔ ภาค
9
กลไกการมสวนรวมในระดบจงหวด ท�าความเขาใจและใหขอมล
กบประชาชนในจงหวดอยางกวางขวาง โดยทกจงหวด ตงเปา
หมายรวมกนวาจะปกธงและเคลอนไหวแสดงตวตนพรอมกนใน
วนท ๒๔ มถนายน ๒๕๕๗ น
ภาคกลาง-ตะวนตก ( ๑๖ จงหวด) เครอขายองคกรชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป
(คชสป.) ภาคกลางและตะวนตก ไดจดเวทปฏรปหวขอ “พลง
ชมชนทองถน สการปฏรปประเทศไทย ภาคกลางและตะวนตก”
เมอวนท ๑๘ – ๑๙ มนาคม ๒๕๕๗ ณ หองประชมไพบลย
วฒนศรธรรม พอช. เพอรบฟงขอเสนอตอการปฏรปของเครอขาย
องคกรชมชน ประชาสงคม และภาคอนๆ ทเกยวของ ในการเชอม
โยงการขบเคลอนการเปลยนแปลงเชงโครงสรางอ�านาจภายใต
ยทธศาสตรชมชนทองถนจดการตนเองรวมกนของขบวนองคกร
ชมชนจากฐานราก มผเขารวมกวา ๒๐๐ คน โดยไดรบเกยรตจาก
ผทรงคณวฒ ทงผแทนขบวนองคกรชมชน นกพฒนาเอกชน และ
ผอ�านวยการ พอช. ใหเสนอขอคดเหนตอการปฏรป และรวมวง
เสวนา
ทงน คชสป.ภาคกลางและตะวนตก มขอเสนอรวมกน
ในการเชอมโยงแผนการขบเคลอนในทกจงหวด ทจะน�าไปสการ
เปลยนแปลงเชงโครงสรางอ�านาจ ภายใตยทธศาสตรชมชน
ทองถนจดการตนเอง โดยมปจจยหลก คอ พลงของภาคประชาชน
และสภาองคกรชมชน หรอขบวนองคกรชมชนซงปรชญาดงกลาว
เปรยบเสมอนลกขางทมพลงใหเกดความเหวยงอยางไมขาดสาย
ทสามารถเปนพลงใหเกดการปฏรปของขบวนองคกรชมชนเพอ
การจดการตนเอง และก�าหนดการสรางกลไกทมสวนรวมเปนพนท
กลางในการเรยนรจงหวดจดการตนเองของทกภาคสวนในจงหวด
พรอมก�าหนดวนท ๒๔ มถนายน ๒๕๕๗ และ ๑๐ ธนวาคม
๒๕๕๗ เคลอนธรรมนญจงหวดเชงสญลกษณของจงหวด
ภาคกรงเทพ ปรมณฑล และตะวนออก (๑๒ จงหวด) เครอขายองคกรชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป
(คชสป.) ภาคกรงเทพฯปรมณฑลและตะวนออก จดเวท “เดน
หนาปฏรปทนทดวยพลงภาคและชมชน” เมอวนท ๒ เมษายน
๒๕๕๗ ณ หองประชมจระ บญมาก ชน ๓ อาคารสยามบรม
ราชกมาร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (นดา) บางกะป
กรงเทพ เพอวเคราะหสถานการณทเกดขนในปจจบนและสราง
ความเขาใจเกยววธคด เปาหมาย สถานการณการปฏรป ใหเหน
ภาพในการเดนหนาปฏรปประเทศอยางมสวนรวม รวมถงการ
ก�าหนดแผน กลไกการขบเคลอนการปฏรปสการกระจายอ�านาจ
เพอลดความเหลอมล�า สรางความเปนธรรม โดยมตวแทนองคกร
ชมชน และภาคประชาสงคม ๑๒ จงหวด หอการคา นกวชาการ
เขารวมประมาณ ๒๐๐ คน
10
ในการนไดมเสวนา “เดนหนาปฏรป
ทนท ดวยพลงภาคและชมชน” ด�าเนน
รายการโดยคณณาตยา แวววรคปต จาก
ไทยพบเอส ชวนวทยากรแลกเปลยนเกยว
กบการเดนหนาปฏรปไดแก ศ.ดร.บรรเจด
สงคะเนต คณบดคณะนตศาสตร สถาบน
บณฑตพฒนบรหารศาสตร นายไพโรจน
พลเพชร คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย
(คปก.) ประพฒน ปญญาชาตรกษ ประธาน
สภาเกษตรกรแห งชาต นายพลากร
วงคกองแกว ผอ�านวยการสถาบนพฒนา
องคกรชมชน (พอช.) และดร.บณฑร
เศรษฐศโรจน ในการน คชสป. ภาคกรงเทพ
ปรมณฑล และภาคตะวนออก ได ม
แถลงการณเดนหนาปฏรปทนทดวยพลง
ภาคและชมชน การปฏรปประเทศ ตวแทน
กลมผลประโยชนตองมากกวาตวแทนของ
ทน เสนอใชวธลงประชามต สรางเจตจ�านง
รวมกน ดานสภาเกษตรกรแหงชาต ปกธง
ผลกดนกฏหมาย ๔ ฉบบ เกษตรกรตอง
ปฏ รปตวเอง สร างโรดแมปอนาคต
ประเทศไทย ๑๐ ปขางหนา โดยอยากเหน
รฐบาลชวคราวทมาจากการเลอกตง อยใน
วาระไมเกน ๒ ป ลงมอท�าเรองการปฏรป
ประเทศ เพราะการปฏรปเปนของทกคน
และทกคนเปนเจาของการปฏรป
ภาคเหนอ (๑๕ จงหวด)เวทปฏรปภาคเหนอจดเมอวน
ท ๗ เมษายน ๒๕๕๗ ณ หอประชม
เฉลมพระเกยรต ๘๐ พรรษา องคการ
บรหารสวนจงหวดเชยงใหม โดยไดลน
กลองสะบดชยเพอเอาฤกษเอาชยในการ
เดนหนาปฏรป และมการตเกราะไมไผ
หรอภาษาเมองเหนอเรยก “กะโลก” เพอ
เปนสญญะในการเดนหนาปฏรปจากภาค
ประชาชน เพราะกะโลกคอเครองมอ
สอสารส�าคญของชาวบานมาแตโบราณ
ในงานเวทครงนมตวแทนขบวน
องคกรชมชนของแตละจ งหว ดกว า
๒๐๐ คน ประกาศแถลงการณและยน
ขอเสนอรวมกนของเครอ ขายองคกร
ชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป
(คชสป.) ภาคเหนอตอการปฏรปรวมกน
โดยมตวแทนเครอขายอานค�าประกาศ
แถลงการณ คอ นายประนอม เจมชยภม
จากจงหวดเชยงราย และ นางใกลรง กระ
ธน จากจงหวดก�าแพงเพชร และไดเสนอ
11
ตอพรรคการเมองทกพรรค กลมพลงทางการเมองทกกลมและ
สาธารณชน โดยเนนการปฏรปประเทศไทยตองผานกระบวนการ
กฎหมาย
นนหมายความวา ตองมการปฏรปโครงสรางอ�านาจการเมอง
ลดอ�านาจรฐสวนกลาง คนอ�านาจใหกบชมชน ทองถนปกครอง
ตนเอง โดยผลกดนผลกดน (ราง) พ.ร.บ.การบรหารจงหวด
ปกครองตนเอง ทยกรางโดยคณะกรรมการปฏรปกฎหมายและ
เครอขายฯ อกทงผลกดนกฎหมายภาคประชาชนในการปฏรป
ประเทศไทยดานสงคม ดานเศรษฐกจ และการเมองใหส�าเรจบรรล
อนไดแก พ.ร.บ.จงหวดปกครองตนเอง พรบ.เชยงใหมมหานคร
พรบ.สทธชมชน พรบ.ธนาคารทดน พ.ร.บ.ภาษทดนอตรา
กาวหนา พ.ร.บ.กองทนยตธรรม พ.ร.บ.สวสดการชมชน พ.ร.บ.
ประกนสงคม พรบ.องคการอสระผบรโภค พรบ.คมครองผเสย
หายจากบรการสาธารณะสข เปนตน
ทงน ในวนท ๒๔ มถนายน ๒๕๕๗ เครอขายองคกรชมชน
และประชาสงคมเพอการปฏรป (คชสป.) ภาคเหนอ และภาคจะ
รวมกนขบเคลอนกจกรรมเคลอนไหวปกธง “หนงลานรายชอ
เปลยนประเทศไทย” เพอเสนอ (ราง) พ.ร.บ.การบรหารจงหวด
ปกครองตนเองพรอมกน ทกจงหวดภาคเหนอ และประเทศ
12
ศ.ดร.บรรเจด สงคะเนต คณะบดคณะนตศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร(นดา) พดวา สาเหตของความเหลอมลำา ความไมเปนธรรม และความขดแยงในประเทศไทย คอ อำานาจในการตดสนใจทกๆ อยางรวมศนยอยทสวนกลาง ดงนน ยทธศาสตรสำาคญทนำาไปสการแกปญหาเหลาน คอ “การกระจายอำานาจ” โดยการ “ลดอำานาจรฐสวนกลางแลวผองถายอำานาจไปใหกบทองถนปกครองตนเอง”
ความจรงขอนเปนเรองทหลายฝายตางขานรบ ทงนเพราะ
ไมเพยงความจรงทปรากฎในทกระบบของไทย ไมวาจะเปนการ
เมอง เศรษฐกจ และสงคม จะมความชดเจนของความเหลอมล�า
ไมเปนธรรม ทเกดจากการรวมศนยอ�านาจเทานน แตจากการ
จดเวทสมมนาเชงปฏรปตลอด ๒ ปทผานมา ทน�าโดย ศ.นพ.
ประเวศ วะส กไดผลตอกย�าใหเหนวา การรวมศนยอ�านาจ คอ
ปญหาของทกระบบและทางออกคอ “การกระจายอ�านาจ”
ในสภาวะทความไมเปนธรรมและความเหลอมล�ายงไมได
รบการแกไขเฉกเชนปจจบน การเมองยงน�าไปสความขดแยงซ�า
เขาไปอก ซงประเดนน รศ.มรว.อคน รพพฒน ย�าวา ทงความ
เหลอมล�า ความไมเปนธรรม และความขดแยง แกไดดวยยาขนาน
เดยวกน คอ “การกระจายอ�านาจ ใหคนในทองถนไดปกครอง
ตนเอง”
เรอง : สวฒน คงแปนภาพ : รงโรจน เพชระบรณน, สรอยแกว ค�ามาลา
ชมชนทองถนก�ำหนดอนำคตประเทศไทย
รายงานพเศษ
ดงนน ภายใตความขดแยงทางการเมองทมการแบงออก
เปนสองขวอยางชดเจน เครอข ายองคกรชมชนและภาค
ประชาสงคมเพอการปฏรป (คชสป.) จงไดรวมตวกน “เดนหนา
ปฏรปทนท” โดยเขารวมกบภาคพฒนาตางๆ ทงภาคเอกชน นก
วชาการ นกธรกจ ฯลฯ โดยไมองกบการเมองขวหนงขวใดทงสน
หวงวาจะเปนทางเลอกท ๓ ใหกบสงคมในการน�าพาประเทศให
พนวกฤตทยากจะหาจดจบได
การประกาศขอเสนอในการปฏรป ๔ ประการของเครอขาย
องคกรชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป (คชสป.) เมอวนท
๒๑ มกราคม ๒๕๕๗ นบเปนการแสดงตวตนอยางชดเจนของ
เครอขาย
ประการแรก คอ การปฏรปโครงสรางทางการเมอง เพอ
ใหการเลอกตงมความบรสทธยตธรรม เชน ใหเลอกสมาชกสภา
ผแทนราษฎรจากกลมอาชพตางๆ การเลอกตงนายกรฐมนตรทาง
ตรง
ประการทสอง ใหมการปฏรปอ�านาจตลาการ โดยเปลยน
วธพจารณาความจากการกลาวหาเปนการไตสวน มคณะลกขน
และทนายทองถน ตลอดจนแกกฎหมายใหคดเกยวกบการทจรต
ไมมอายความ สามารถรอคดไดและตองมบทลงโทษหนกกวาเดม
ประการทสาม มการปฏรประบบการบรหารประเทศ โดยม
13การยบราชการภมภาค กระจายอ�านาจการ
บรหาร กระจายคน และงบประมาณไปส
ทองถน โดยใหม พ.ร.บ.การบรหารจงหวด
ปกครองตนเอง เปดโอกาสใหประชาชน
เลอกตงผวาราชการจงหวดโดยตรง และ
โอนอ�านาจตางๆ ไปยงจงหวดบรหาร
จดการเอง ออกขอบญญตของตนเองได ไม
วาจะเปนทรพยากรธรรมชาต การศกษา
ฯลฯ พรอมทงมอ�านาจจดเกบภาษและ
จดสรรภาษไวททองถน ไมนอยกวารอยละ
๗๐ ในขณะทการบรหารสวนกลางคงไว
เพยง ๔ ประการ คอ ดานความมนคง
ระบบการเงนการคลง การตางประเทศ
และศาลยตธรรม
ประการสดทาย ปญหาเกยวกบทดน
ซงเปนฐานส�าคญของทกชวต คชสป. มขอ
เสนอใหมการกระจายการบรหารจดการไป
สทองถน โดยสนบสนนใหเกด พ.ร.บ.เกยว
กบทดน ๔ ฉบบ คอ พ.ร.บ.ภาษทดนอตรา
กาวหนา พ.ร.บ.ธนาคารทดน พ.ร.บ.สทธ
ชมชนในการจดการทดนและทรพยากร
พ.ร.บ.กองทนยตธรรม
หลงจากนน ตงแตเดอน ม.ค. ๒๕๕๗
เปนตนมา คชสป. ไดขบเคลอนงานอยาง
ตอเนองโดยการรวมมอกบภาคสวนตางๆ
ในการปฏรปใหเปนจรง เชน การรวมมอ
กบสภาพฒนาการเมอง สถาบนพฒนา
องคกรชมชน (พอช.) สภาเกษตรกรแหง
ชาต ฯลฯ รวมทงไดจดเวทระดบภาคขนทง
๕ ภาค ตลอดสองเดอนทผานมา ดวยหวง
ใหเกดการรบรและเขาใจ ตระหนกถงความ
จ�าเปนทจะตองปฏรปใหกวางขวางยงขน
ไดขอเสนอทสอดคลองกบขอเทจจรงกบวถ
ชวต วฒนธรรมของแตละภมนเวศน
จากการประมวลขอเสนอ จากเวท
สมมนาทวประเทศ ไดประเดนททง ๕ ภาค
จะขบเคลอนรวมกนและประเดนทแตกตาง
กนออกไป รวมทงไดรวมกนพฒนากลไก
การขบเคลอนใหกวางขวางไปส ระดบ
จงหวด
๑.) ทง ๕ ภาคเหนวา การกระจาย
อ�านาจคอยทธศาสตรส�าคญทจะน�าไปส
การสรางความเปนธรรม ลดความเหลอม
ล�า และแกปญหาความขดแยง จะรวมกน
ผลกดนใหเกด พ.ร.บ.การบรหารจงหวด
ปกครองตนเอง โดยการรวบรวมหนงลาน
รายชอเสนอรางพระราชบญญตดงกลาว
ภายใตค�ามนทวา “หนงลานชอเปลยน
ประเทศไทย” ซงจะจดกจกรรมปกธงพรอม
กนทวประเทศในวนท ๒๔ ม.ย. ๒๕๕๗ น
๒.) เหนวาทดนเปนปญหาใหญของ
พนองประชาชนทกภาค ทอ�านาจอยทสวน
กลาง ซงจากประสบการณการท�างานของ
ชมชนและประชาสงคมเกยวกบทดนตลอด
หลายสบ ปทผานมา พบวา หากอ�านาจ
ในการจดการเรองทดนยงอยทสวนกลาง
กระทรวง กรมตางๆ เชนเดม กมอาจแก
ปญหาได จงไดยกราง พ.ร.บ.เกยวกบทดน
๔ ฉบบขางตน โดยสาระส�าคญ คอ การ
กระจายอ�านาจการบรหารจดการเกยวกบ
ทดนไปใหทองถนและประชาชนแทน ทจะ
อยทสวนกลาง (กระทรวง,กรม) เหมอนท
ผานมา
๓.) นอกจากนในแตละภาคยงให
ความส�าคญในประเดนทสอดคลองกบ
บรบทของแตละ ภาค เชน ภาคเหนอ (โดย
จงหวดเชยงใหม)จะเสนอรางพ.ร.บ.
เชยงใหมมหานคร ปฏรปการจดการน�าทง
ระบบของภาคเหนอและภาคกลาง เครอ
ข ายองค กรชมชน ทท� างานเก ยวกบ
สวสดการชมชนจะเสนอให มพ.ร.บ.
สวสดการชมชน ภาคใตสนใจเรองการ
ปฏรปพลงงาน แตยงตองศกษาขอมลเพม
อกพอสมควร และใหความสนใจเกยวกบ
การปกปองแหลงผลตอาหาร หรอการ
ปฏรปดานการเกษตรเนองจากนโยบาย
ขนาดใหญของรฐทท�าลายแหงผลต อาหาร
ทงทางบกและทางทะเล ภาคตะวนออก
เฉยงเหนอและภาคเหนอลาง มประเดน
ของการสมปทานการท�าเหมองแรตางๆ
เชน โปรแตช ทองค�า เปนตน
๔.) อยางไรกด เครอขายองคกร
ชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรปทง ๕
ภาค เหนวา ถงแมวาการพฒนาปกตท
ชมชนท�ามาแลวกวา ๓๐ ป ลวนน�าไปส
การปฏรปทงสน พรอมทงมพนทรปธรรม
พสจนใหเหนเปนจรงอยในขณะน
แตในสถานการณทกระแสการปฏรป
ก�าลงมาแรง จงตองตงธงไปใหถงพรอมๆ
กน ซงตางจากงานพฒนาปกตทตองอาศย
เวลา และขนอยกบความพรอมของแตละ
พนท
ดงนน ประเดนปฏรปททง ๕ ภาค
เหนรวมกน ไมวาจะเปนเรองของการกระ
จายอ�านาจ โดยผลกดนใหเกด พ.ร.บ.การ
บรหารจงหวดปกครองตนเองกด หรอ
พ.ร.บ.เกยวกบทดน ๔ ฉบบกด คอธงทจะ
ตองไปใหถงพรอมๆ กน
ดวยเหตน ทง ๕ ภาคจงใหความ
ส�าคญของการจดกลไกและกระบวนการ
ท�างานในระดบจงหวด เพอสรางความ
เข า ใจและสร างการมส วนร วมจาก
ประชาชนใหกวางขวางยงขน
น ค อ พ ล ง ก า ร ปฏ ร ป ข อ งภ า ค
ประชาชนทก�าลงขบเคลอนอย ในขณะน
โดยหวงลกๆ วาจะเปนพลงส�าคญทจะเปน
ทางเลอกทสามใหกบสงคม
14
อะไรททำาใหตองผลกดนกฎหมายทดน ๔ ฉบบ?เรมจากการสรปบทเรยนการขบเคลอนกฎหมายภาค
ประชาชนในการเขาชอในอดตทผานมา เราพบวาเสนทางนมนไม
งาย แมรฐธรรมนญมกฎหมายรองรบใหคนเขาชอมสทธเสนอ
กฎหมายได แตวามนมปญหาตอนพจารณา เพราะประชาชนไมม
อ�านาจในการพจารณา แตอ�านาจการพจารณาอยทสภา ซงกคอ
ส.ส. ๕๐๐ คนกบวฒสภา
ท�าใหกฎหมายทเสนอโดยภาคประชาชนในตอนนน (หลงการ
ประกาศใชรฐธรรมนญ ๒๕๔๐) ถกบดเบอน บางฉบบ ส.ส.โหวต
ไมผาน อยางพ.ร.บ.ปาชมชน ทผมสทธเลอกตงมากกวาหาหมน
รายชอเขาชอไปตงแตป ๒๕๔๒ มกระบวนการพจารณายาวนาน
มาก แตในทสด พ.ร.บ.ตวนกไมสามารถมผลบงคบใชได เนองจาก
การปรบปรงบดเบอนแกไขเนอหาจนในทสดประชาชนกตองออก
มารณรงคไมเอากฎหมายฉบบนน
ประยงค ดอกลำ�ไย กบก�รผลกดน(ร�ง)พ.ร.บ.ทดน ๔ ฉบบ
“รอยคนเรม หมนคนสแสนคนร ลานคนรวม”
เรองและภาพ : สรอยแกว ค�ามาลา
สมภาษณพเศษ
เพ ร า ะกะ โ ล ก ค อ เ ค ร อ งม อ
สอสารส�าคญของชาวบานมาแตโบราณ
15ฟงจดยน และรบฟงทศนคตของคนหลาย
กลมมากขน ซงแนนอนวาคงไมสามารถ
ท�าใหคนพงพอใจไดทกครงทกกลม แตเรา
เหนวาการจะเขยนกฎหมายขนมาแตละ
มาตรามนมาจากการไดรบผลกระทบของผ
ไดรบความเดอดรอน มนใหน�าหนก ความ
ส�าคญแกคนทไดรบผลกระทบ เชน คนท
อยกบปา หรอเกษตรกรทไรทท�ากน
กระบวนการยกร างกฎหมาย
ใ น ค ร ง น ม า ถ ง โ ค ง ส ด ท า ย แ ล ว ค อ
กระบวนการฟงความคดเหนครงสดทาย
ซงจะเปดรบฟงความคดเหนอยางกวาง
ขวางจากทวประเทศ หลากหลายกลม
ทงกลมนกธรกจ กลมนกกฎหมาย กลม
ขาราชการ หนวยงานภาครฐ กลมองคกร
ชมชน ซงเหลานกไดรบความรวมมอจาก
คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย (คปก.)
และส�านกงานประสานการพฒนาเพอสข
ภาวะ (สปพส.) ซงท�าใหเราเปดกวางใน
การรบฟงความคดเหนได
ภาคธรกจมทาทอยางไรบางประเดนทยอมรบกนได คอ
ปญหาทดนในปจจบนมความวกฤตแลว
สถานการณทเผชญอยไมมใครปฏเสธได
แตสงเขากตองดคอวามาตรการทเขยน
ไวในกฎหมายจะกระทบตอเศรษฐกจและ
การลงทนมากนอยแคไหน อยางไรบาง
ถงขนาดท�าใหเขามการเปลยนแปลงทาง
ลบหรอไม ขาดทนมากหรอไม หรอก�าไร
นอยลงแคไหน ถาสดสวนมนไมไดสราง
ผลกระทบตอการประกอบธรกจมากนก
เขากยนดทจะแบงปนความมงคงน เพอ
เปดโอกาสใหคนยากจนมโอกาสในการ
เขาถงทดนบาง ซงกคดวาในรางกฎหมาย
ทออกไวไมไดกระทบมากนก สงสดก ๖
เปอรเซนต ซงดแลวกนาจะพอยอมรบกน
ได
แวววาเจาสวทานหนงยนดทมของเขา ซงเปนผชวยผอ�านวย
การใหญ หรอทมแผนก CSR เขาไมไดพด
ตรงๆ ถงตวกฎหมายฉบบน แตเขาบอก
วา ถาระบบภาษมนเปนระบบทดทท�าให
เกดการแบงปนอยางเปนธรรม ถามนไม
มากเกนไป เขายนดแบงปนความมงคง
เพอเปดโอกาสใหคนยากจน ซงนาจะได
เหนวามใครบางในวนท ๒๔ มถนายน
๒๕๕๗ ทจะมการเปดตวการขบเคลอน
เรองการปฏรป
แนวทางทจะทำาใหเกดการสนบสนนม
อะไรบางคอพวกเราถอวา ในสวนของขบวน
ชมชนทไดรบผลกระทบจากทดน เราไมใช
เจาของกฎหมาย แตเราเปนเจาภาพ ดง
นน ท�าอยางไรทจะท�าใหเกดการสนบสน
นกฎหมายทง ๔ ฉบบอยางกวางขวาง ซง
เรากไดยทธวธทวา “หนงรอยคนส หนง
หมนคนส หนงแสนคนร หนงลานคนรวม”
คอเปนการท�าใหทกคนมความรสก
รวมตอการเปนเจาของกฎหมาย
ตวเลขหนงลานนมนกความหมาย ม
นยยะทางการเมอง ซงในอดตกม.ตางๆ ท
ผานประชาชนมาถกตตกไปเพราะมส.ส.
บางคนบอกวาแคเขาชอกนหมนกวาคน แต
ตวพวกเขาไดรบเลอกตงมาดวยคะแนน
เปนแสน อยางไรคนหมนกวากถอวาเสยง
สวนนอย ทงทกฎหมายมนบอกวาใหเขา
ชอแคหมนคนกเสนอได
ครงน การเสนอชอลานคนมนจงม
นยยะทางการเมองเพอจะบอกวา คนเขา
ชอเสนอกฎหมายมนมากถงเปนลานคน
จ�านวนตวเลขขนาดน เ ชอว าไม มส.ส.
(เขต) คนใดไดคะแนนเกนหนงลานแน
ฉะนน คณอยาใชอตตะวสยสรปวา คะแนน
เสยงทคณไดจากการเปนส.ส. มนจะมสทธ
มากกวาผทเขาชอกนเพอเสนอกฎหมาย
จงควรพจารณากฎหมายของประชาชน
เรากมการสรปบทเรยนกนวา ใน
การปฏรปทดนเพอคนจนจะตองก�าหนด
ยทธศาสตรใหม คอการท�าใหประชาชน
หรอสงคมเขามาเปนเจาของกฎหมาย
ฉบบนรวมกน คอในสวนของเครอขาย
ของพวกเราจะเปนแคเจาภาพในการยก
ราง เจาภาพในการทน�าเปดเวทสราง
ความเขาใจ แตทายทสดยทธศาสตร
ส�าคญคอ ท�าใหทกคนเปนเจาของราง
กฎหมายฉบบน
ดงนน กระบวนส�าคญเรมจาก
การก�าหนดประเดนในการเขยนกฎหมาย
กระบวนการพจารณากฎหมายเปนราย
มาตรา เราเปดใหเกดการมสวนรวมของ
ผมสวนไดเสยของประชาชนทวไปใหมาก
ทสด ตงแตเรองของการรบฟงหลกการ
และเหตผลทมนควรจะเปนในกฎหมาย
แตละฉบบ ไมวาจะเปนกลมผไดรบผลก
ระทบโดยตรง ผมสวนไดเสยทงหลาย
ซงเปนกระบวนการทเราท�ามาตงแตป
๒๕๕๓ ถงปจจบน ใหทกภาคสวนเขามา
มสวนรวมตอกฎหมายน มาระดมความ
คดเหนเพอตอบสนองการแกปญหาทดน
ใหมากทสด
จาก ป ๒๕๕๓ ถงปจจบนมความคบหนาอยางไรบาง
มการยกรางเพอใหเหนถงการมสวน
รวมของผมปญหาทดน ซงปญหาทดนมน
เปนปญหาของสงคมอยแลว มนเปนปจจย
พนฐานทมความส�าคญตอการด�ารงชวต
ของคนทงสงคม ดงนน จงเปดกระบวนการ
เปดรบฟงความคดเหนของกลมคนทหลาก
หลาย รวมถงคขดแยงทเราแยกเปดเวท
เพอไมใหเกดการเผชญหนา เชน ชาวบาน
กบเจาหนาทรฐ แลวประมวลเอาผลการ
สรปมาปรบปรงแกไขรางใหสอดคลองกบ
ความเหนของคนกลมตางๆ แตกไมละทง
เปาหมายส�าคญในทายทสดคอตองแกไข
ปญหาทดนไดอยางถกตอง เทยงธรรมและ
เปนจรง นคอสงทมนมความตางจากเดม
แตกอนเราอาจจะมอบหมายใหนก
วชาการบางคนไปยกรางกฎหมายมา ภาย
ใตความตองการของกลมคนบางกลม หรอ
กลมผเดอดรอน แตครงนเราเปลยนมารบ
เพร า ะกะ โ ล ก ค อ เ ค ร อ งม อ
สอสารส�าคญของชาวบานมาแตโบราณ
16
อยางเปนธรรม อยาไดบดเบอนเจตนารมณของมน
นอกจากนรายชอหนงลานคนยงเปนการสงสญญาณใหรวา
ประชาชนเขาตองการกฎหมาย ๔ ฉบบนมากนอยแคไหน ตวเลข
มนสะทอนความตองการของประชาชน มนมพลงทางการเมอง
รอยคนเรมประกอบดวยใครบางมาจากหลายสาขาอาชพในสงคมน หลายภาคสวน หลาย
หลายแนวคดทาง การเมอง ซงตอนนคณะท�างานของเรากก�าลง
ทาบทามหลายกลม เพราะพ.ร.บ. ๔ ฉบบน ถาเกดขนแลว มน
ควรจะมผลตอคนในสงคม เราจงอยากใหครอบคลมทกฝายทก
กลม ซงตอนนกมตอบรบมาบางแลววาจะเปนผรเรมในการเสนอ
กฎหมายตวน โดยจะมการเปดตวในวนท ๒๓-๒๔ มถนายน
๒๕๕๗
๑ ลานชอ ตองสนบสนนทง กฎหมายทดน ๔ ฉบบ และพ.ร.บ.บรหารจงหวดปกครองตนเองดวยใชไหม
ตอนนเรากจบมอกบเครอขายการ กระจายอ�านาจ หรอกลม
จงหวดจดการตนเอง จนมาเปนสโลแกน “๔+๒” คอบวกอกสอง
พ.ร.บ. คอ พ.ร.บ.บรหารจงหวดจดการตนเอง กบ พ.ร.บ.เชยงใหม
มหานคร เพอน�ารองจงหวดปกครองตนเอง ซงเราเหนวาการจะ
จายอ�านาจมาสทองถนมนมความส�าคญ มนเปนการดงอ�านาจการ
บรหารจากราชการมาสจงหวดและใกลชดกบประชาชนมากขน ซง
ถาใครลงชอเขากควรจะเหนความเชอมโยงของสอง พ.ร.บ.น
เพราะอยางกฎหมายสทธชมชนในการจดการทรพยากร มนเนน
ใหชมชนสามารถจดการตนเองได
ซงหลงจากนกฎหมายอนๆ ประมาณ ๖ ฉบบกพรอมแลว
อยางสวสดการ กจะเขามา ตอนนโรดแมปพรอมแลว เราม
กระบวนการเตรยมการมาระยะหนงแลว ดงนน กฎหมายฉบบ
อนๆ เมอถงวาระขบเคลอน เรากจะรวมมอในการขบเคลอนตอไป
ซงจะเปนกฎหมายทเกยวของกบความเปนธรรม เกยวของกบการ
มชวตทดขนของประชาชน
การหารายชอใหไดลานชอมความเปนไปไดมากนอยแคไหนเราคดวาถาเรมจากคนหนงรอยคนทมความเขาใจเกยวกบ
ปญหาทดน ตงแตมหาเศรษฐฐมาจนกระทงถงคนไรบาน ชวยกน
รณณงคใหสงคมมความเขาใจและชวยกนขบเคลอนกฎหมาย ๔
ฉบบนขนมา จากหนงรอยคนกจะกระจายสสองรอย องคกรภาค
ประชาชน ซงมาจาก ๗ องคกรภาคธรกจ จากเครอขายนกวชาการ
สถาบนตางๆ ในนามกลมนกศกษา กลมผเดอดรอนตางๆ กลม
ประมง กลมสลม กลมชาวนา หลากหลายกลม เราประเมนความ
เปนไปไดแลววาเปนไปได
ถาเราดตวเลขทคนไดรบผลกระทบปญหาทดนจรงๆ เฉพาะ
ชาวนา ๔,๘๐๐,๐๐๐ ครอบครวแลว และคนจนทไดรบผลกระทบ
จากอทยานทบทหรอคนทอยในทดนของรฐรวมแลวกประมาณ ๑๕
ลานคน ซง ๑๕ ลานคนน ถาเราตองการคนแค ๑ ลานคนเทานน
กคดวาไมนาจะยากเกนไป ถาเราไมสามารถจะท�าใหคนทจะไดรบ
ประโยชนจากพ.ร.บ. ทง ๔ ฉบบมาลงชอกบเราแค ๑ ใน ๑๕
ของผประสบปญหา กคงถอวาการรณรงคของเราลมเหลว และก
อยาหวงวากฎหมายจะผานการพจารณาของสภาไดโดยงาย
ถามคนเหนดวยกบกฎหมายฉบบใดฉบบหนงไมไดเหนดวยทงสองฉบบจะทำาอยางไร
เราอาศยหลกความเขาใจนะ ถาเขาเขาใจวากฎหมายทงสอง
ฉบบมนสงเสรมหนนกนอยางไร สรางความเปนธรรมไดอยางไร
มนท�าใหอ�านาจของประชาชนเพมขนไดอยางไร ทผานมามนถก
สรางใหมความเขาใจผด อยางทผานมามคนสรางใหเขาใจวาถา
17
มพ.ร.บ.ภาษทดน คนทถอครองทดนจะเดอดรอนเพราะตองมา
เสยภาษโดยทไมไดเขาใจวาเนอหาของตวรางมวาอยางไร เพราะ
พ.ร.บ.ภาษอตรากาวหนามนระบวาคณจะเสยภาษกตอเมอคณถอ
ครองทดนเกน ๕๐ ไร ซงไมใชคนจนแนนอน จากสถตของ
กรมทดนมคนแค ๑๘๐,๐๐๐ รายเทานนเองทจะตองจาย (ถอ
ครองทดนเกน ๕๐ ไร) ขณะทหากมการเกบภาษแลวกจะน�าเงน
มาจดตงธนาคารทดนเพอเปนชองทางใหคนจนซงคนประมาณ
๔-๕ ลานคนทเขาไมถงทดน เขาไมถงตวโฉนด หรอ นส. 3 พวก
เขาจะไดมทดนเปนของตวเอง มทอยอาศยเปนของตวเองสก ๓๐-
๕๐ ตารางวา ผานกลไกธนาคารทดน ผมคดวาเปนเรองของการ
สรางความเขาใจ ขณะทกลมคดคานเรากอาศยขอมลไมชดเจน
หรอบดเบอนเพอใหเกดความกลว
อยางพ.ร.บ.จงหวดปกครองตนเองกมาสรางใหก�านน ผใหญ
บานมความกลววาถามพ.ร.บ.น ก�านน ผใหญบานจะถกยบ เรา
ตองอธบายวาหลงจากมการประกาศใชกฎหมายแลว บทบาทของ
ผใหญบานจะเปลยนไปอยางไร
ยทธศาสตรหนงลานชอเรายงไมรจะไดเมอไหร แตเรามนใจ
วาเราจะได ตงธงไวภายในสนปน
การทเราจะไดชอหนงลานมาเราตองสรางความเขาใจกบ
สาธารณะกบสงคม เรากใชโอกาสนสรางความเขาใจตอสงคม ผคน
ตอพ.ร.บ.ทดน ๔ ฉบบ เราไมไดตองการแคหนงลานรายชอ
แตเราตองการใหคนในสงคมเขาใจ เปนเจาของ และปฏบตการ
รวมในการขบเคลอนและตดตามดวย ซงเราคดวา ๑๐ เปอรเซนต
ของหนงลาน ทมาเปนหนงหมน หรอหนงแสนคนรเนย จะตอง
เปนคนทรบรและตดตามกระบวนการพจารณาของรฐสภาดวยวา
มนมการแปรญตตไปถงไหน อยางไรแลว จะน�าเสนออยางไร
จะมแอคชนอยางไร หลงเราไดยนรายชอตอรฐสภาแลว
ตอนนเราเปดเวบไซต กจกรรมรณรงคอยางหลากหลาย เพอ
ใหคนในสงคมนและสาธารณะมารวมกนขบเคลอนและแสดงความ
คดเหนโดยตรงไปทรฐสภา ซงกไมไดหมายความวาตองเปนคน
ยากจนหรอเกษตรกรเทานนทตองมาผลกดนกฎหมาย แตแรง
สนบสนนจากสาธารณะเปนสงส�าคญ
ทผานมามอปสรรค ปญหาอะไรบางอปสรรคส�าคญคอเรองขอมล เพราะขณะนทดนทมเอกสาร
สทธมนไปตกอยในการครอบครองของใครบาง สถานการณการก
ระจกตวมากนอยหรอเขมขนขนาดไหน เราไมรเลย เพราะมนเปน
ขอมลสวนบคคลตามกฎหมายเปดเผยไมได เลยท�าใหขอเทจจรง
ตอสถานการณทดนของประเทศไทยไมถกเผยแพรสสาธารณะให
ไดเหนกน จนเกดงานวจยของคณะเศรษฐศาสตร จฬา รวมกบ
คณะเศรษฐศาสตร ธรรมศาสตร พบวาสถานการณทดนตอนนมน
กระจกตวหนกจรงๆ โฉนดชมชนทวประเทศ ๑๓ ลานแปลง ๓๓
ลานฉบบ มนไปอยในการครอบครองของคน ๑๕ ลานคนเทานน
เองจากคน ๖๐ ลานคน สวนอก ๔๕ ลานคนไมมชอในโฉนด
หรอในเอกสารเลย จากงานวจยชนนยงสรปภาพใหเหนความ
เหลอมล�าอกวา ในบรรดา ๑๕ ลานคน กลมคนทมทดนมากทสด
๓ ลานคนแรก กบกลมทมทดน ๓ ลานคนหลงน มนมสวนตาง
การถอครองทดนถง ๗๒๙ เทา
มชมชนไหนบางทพอจะเปนตวอยางการจดการทรพยากรใหเกดประโยชนและรกษาปาไดอยางยงยน
ถาภาคเหนอกเชน ทหนลาดใน อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย
ทภาคใต เครอขายชมชนฏรปทดน เทอกเขาบรรทด จ.ตรง ซง
มการบรหารจดการทรพยากรทงเรองปา กฎกตกา มธรรมนญ
ชมชน หรอภาคอสาน ทชมชนบอแกว อ.คลองสาน จ.ชยภม ก
มการจดการทดน
ถาพ.ร.บ. ๔ ฉบบนผานแลว ถอวาบรรลเปาหมายไหม แลวคดจะทำาอะไรตอไป
ถากฎหมายผานสภาแลวจะใหมผลบงคบใชมนกไมใชเรอง
งายนะ มนยงมขนตอนอก ถาเราแบงสามขนตอนคอ ๑.) ใหคน
ลกขนมาสนบสนนลานคนกไมงายแลว ๒.) เมอไดชอคนเยอะทสด
มผสนบสนนเยอะทสดแลว ท�าอยางไรใหกระบวนของรฐสภาและ
ฝายการเมองพจารณารางกฎหมายอยางตรงไปตรงมา ไมบดเบอน
ตวรางกฎหมายน ๓.) เมอกฎหมายมผลบงคบใช ท�าอยางไรให
กฎหมายมผลปฏบตไดจรงหรอเกดการกระจายการถอครองทดน
ไดจรงภายใตโครงสรางของธนาคารทดน หรอมการน�ารองไปกอน
ของธนาคารทดน ตอนนเรายงอยในขนตอนแรกคอ รณรงคหา
รายชอใหมผสนบสนนมากทสด
18
ปจจบนกระแสของการเปลยนแปลงจากภายนอกไดคบคลานเขาสชมชน ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมกระตนให ชาวบานหารายได เพมขนจากการใชทรพยากรทองถน สงผลกระทบตอการดำรงความเขมแขงของความเปน ชมชนอยางหลกเลยงไมได ชมชนตางพยายามตงรบและขบเคลอนชมชนดวยวธการทหลากหลายรปแบบ เพอใหสามารถดำรงอยทามกลางบรบท
การเปลยนแปลงทเกดขนได และสอดคลองกบวถวฒนธรรมชมชน
ปรากฏการณทเกดขนนเปนสงทมคณคา เพราะจะเปนบทเรยนสำคญแกสงคม เพอเรยนรกระบวนการจดการตนเองของ
ชมชนทามกลางการเปลยนแปลง อนจะเปนประโยชนตอการปรบประยกตใชในการสรางความเขมแขงของชมชนทองถนในสงคมไทย
พนทชมชนในเขต “อมผาง” เปนตวอยางชมชนหนงในหลายชมทมการนำองคความรของชมชนตนเองมาปรบใชใน
กระบวนการจดการตนเองมาอยางตอเนอง
สำนกงานภาคเหนอตอนลาง สำนกงานพฒนาองคความรและประเมนผล และอาจารยสวชาน พฒนาไพรวลย และ
ชาวคณะสาขาการจดการภมวฒนธรรม คณะวทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จงรวมกนจดทำโครงการศกษา
องคความรในการบรหารจดการชมชนผานโครงสรางทางสงคมตามวฒนธรรมชมชนอำเภออมผาง สการจดการตนเองของชมชน
ทองถน เพอศกษาวาชมชนมองคความรอะไรบาง และใชองคความรตางๆ เหลานนมาปรบใชในกระบวนการจดการชมชนของตนเอง
ไดอยางไรบาง
จากการศกษาพบวา ปจจยสำคญททำใหชมชนมความเขมแขงจนสามารถนำไปสการบรหารจดการตนเองของชมชนได คอ
การมผนำชมชน/ภาคเครอขาย (กลมคนตนทะเล) ทเขมแขง การมความเชอทเหนยวเนนทำใหคนรวมกนเปนหนง (ศาสนาฤๅษ)
และการมวถวฒนธรรมทสมพนธกบธรรมชาต และดำรงชวตโดยใชความเพยงพอนำไปสการใชทรพยากรธรรมชาตพรอมๆ กบการ
อนรกษ
สวนปจจยนอก คอ การมประวตศาสตรของชมชนทมการปลกฝงภมปญญา อดมการณ และวถการตอสทสบทอดกนมา
อยางยาวนาน ระบบการคมนาคมทเขาถงลำบากทำใหรอดพนจากการรกเราจากระบบทนใหญ นโยบายอนรกษทรพยากรทเออตอ
วถวฒนธรรมชมชน การสบสานในความเชอวถวฒนธรรมผสมผสานกบองคความรใหม รวมทงทศนคตของบคคลในหนวยงานหรอ
องคกรสนบสนนทเชอมนในวถวฒนธรรมชมชน
อยางไรกตาม คณะผจดทำมความคาดหวงวา การจดทำโครงการดงกลาวจะทำใหเกดการมชดองคความรในการจดการ
ตนเองตามโครงสรางบรบทภมนเวศ ซงจะเปนประโยชนสำหรบหนวยงานหรอบคคลภายนอกทจะมการหนนเสรม ไดเกดความ
เขาใจตลอดสามารถวางแผนการพฒนาชมชนใหสอดคลองกบภมสงคม และไมสงกระทบกบวถชวตดงเดมของชมชน
นอกจากน ยงเปนการสงเสรมใหเกดการพฒนานกวจยรนใหม ทพรอมจะเขามาทำงานพฒนาชมชนอกดวย
การบรหารจดการชมชนผานวฒนธรรมชมชน :อ.อมผาง จ.ตาก
สรกร เคาภไทย
จดการความรสงานพฒนา
19
ผมนกยอนอดตไปเมอสมยยงเปนเดก ระบบเศรษฐกจชมชนบานผมขนอยกบการทำนา ทกบานปลกขาวไวกน เหลอกนกนำไปขาย
มเงนเหลอเกบเพราะคาใชจายอนๆ แทบไมมเลย ในนากมปลาใหกน เสรจนากลงทะเล กง หอย ป ปลา ตามฤดกาลกนได
ตลอดทงป พชสวนครวกปลกไวขางบาน จะขาดกแตผลไม เรากเอากะป ปลาแหง ไปแลกกบผลไมของเพอนบานทอยบนภเขา
ซงหางออกไปประมาณ ๕ กโลเมตร พดงายๆ วาตลอดทงป แทบไมตองจายเงนเลย
นเปนเพราะ ๑) ระบบเศรษฐกจชมชนขนอยกบธรรมชาต หากเราทำแคพอกน และไมทำลายธรรมชาต เรากจะมอยมกน
ตลอดไป ๒) ปจจยภายนอกทจะเขามาทำลายระบบเศรษฐกจชมชนยงไมม หรอถามกยงนอยมาก ระบบเศรษฐกจชมชนยงม
ความเขมแขงกวาระบบภายนอก และ ๓) ความเปนอยของผคนยงอยในวถพอเพยง รคณคาของกนและกน ระหวางคนกบธรรมชาต
จงเปนเกราะอยางดททำใหระบบเศรษฐกจภายนอก ไมอาจเขามาทำลายระบบเศรษฐกจชมชนได
จนกระทงประเทศมแผนพฒนาเศรษฐกจเปนครงแรก ตงแตป ๒๕๐๔ โดยเนนใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก
เรมมการสงเสรมภาคอตสาหกรรมในเมองใหญ และสงเสรมใหภาคชนบทเปลยนระบบการเกษตรจากเดมเปนเกษตรเชงเดยวเพอ
การสงออก โดยรฐมความจงใจทจะเปดประตใหระบบเศรษฐกจทนนยมเขามาทำลายวถ เศรษฐกจชมชนถงหวกะไดบาน
ความจรงขอน เกดขนทภาคอสานเปนแหงแรก คนอสาน เปลยนมาปลกปอแกว ปอกะเลา ขาวโพด โดยใชทงพนท
ของตนเองและหกรางถางพง บกรกเขตปา ทำใหดนแดนทราบสง ซงเตมไปดวยวถการดำรงชพทงดงามเออเฟอตอธรรมชาต
เปลยนไปจากหนามอเปนหลงมอ หากราคาตลาดตกตำ พนองอสานกเปนหนสน บางรายทดนหลดมอไปเปนของนายทน เศรษฐกจ
ชมชนลมสลาย ตองอพยพไปขายแรงงานในเมองใหญ
ระบบเศรษฐกจโลกทมากบนโยบายของรฐ รกคบแผนดนไทยไมหยดยง และกระจายไปทวทกภาค เชน การปลกขาวโพด
ในภาคเหนอ การทำนากงบรเวณชายฝงทะเลของภาคใตและตะวนออก หรอแมแตการปลกขาวซงเปนอาชพหลกของทกภาค รฐก
สงเสรมใหมการทำนาหลายๆ ครง ดวยพนธขาวใหมทรฐนำมาสงเสรมทงทมงหวงเพยงเพอใหไดผลผลตมากๆ โดยไมคำนงวาการ
ปลกพชเชนน จะสงผลใหเกดการบกรกปาทำลายธรรมชาตมากมายขนาดไหน
ไมคำนงแมชวตของเกษตรกรเองทตองรบเอาสารพษจากสารเคมทใชในการเพราะปลกอยางเขมขน
ระบบเศรษฐกจสมยใหม ทเตมไปดวยความอยากได อยากม โดยเอาเงนเปนตวลอ ยงคงรกคบเพอทำลายระบบเศรษฐกจ
ชมชนตอไปเรอยๆ โดยการสงเสรมใหทกภาคหนไปปลกยางพารา และการสงเสรมใหปลกปาลมนำมนอยางขนานใหญในภาคใต
จนถงทกวนน กลาวไดวาระบบเศรษฐกจชมชนทคนในชมชนควบคมได ยดเอาความพอเพยงเปนตวตงบนหลกของ
การพงพาและเหนคณคาตอกนระหวางคนกบธรรมชาต ไดถกแทนทดวยระบบเศรษฐกจทนนยมทถอเอาเงนเปนเปาหมายเปนท
เรยบรอยแลว ชาวไรชาวนาเปลยนจากผกำหนดทศทางของระบบเศรษฐกจของชมชนเปนผทอยในภาวะจำยอม
นยงไมนบรวมระบบการเกษตรในรปแบบ “พนธสญญา” เหลอบตวใหมทกำลงมาแรงมาน ชาวบานในหลายพนทททำงาน
การพฒนาชมชนเรมคดถงการพงตนเองทางเศรษฐกจ โดยเรมลงมอทำตามศกยภาพทมอย ตงแตการออมทรพยรวมกนและปลอย
ใหสมาชกกไปใชในสงทจำเปน รวมทงปลอยกเพอลงทนทำมาหากนโดยไมตองพงสถาบนการเงนในระบบ หรอเงนกนอกระบบ หรอ
รวมกนตงกลมอาชพตางๆ โดยอาศยวสดในพนทพอเปนรายไดเสรม แตกทำไดในวงจำกด ความคดยงไมตกผลกถงขนการวางระบบ
เศรษฐกจ และทนชมชนแตอยางใด
สวฒน คงแปน
เศรษฐกจและทนชมชน
ภายใตสภาวะเศรษฐกจทประชาชนอยใน
ภาวะจำยอม หรอยอมรบสภาวะโดยดษณ
ไมวาขาวยากหมากแพงแคไหน นำมนจะขน
เปนรายสปดาห กตองยอมรบได
ไมมขอโตแยง ประชาชนไมไดเปนผกำหนด
หากแตภาคนโยบายเปนผกำหนด
โดยยกความผดทงหมดใหกบกลไกตลาด
ทงภายในประเทศและระดบโลก
ปฏรปจากฐานรากดวยการสรางระบบเศรษฐกจและทนชมชนใหมนคง
สวฒน คงแปน
เศรษฐกจและทนชมชน
20 ๒๑
แตหลงจากทไดสงสมประสบการณ
มากขน มพนทรปธรรมใหเหนมากขน
เครอขายองคกรชมชนเหลานกเรมคดถง
การรวม กนสรางระบบเศรษฐกจและทน
ใหเปนของชมชนอยางเปนระบบ โดยให
ทงทนและเศรษฐกจชมชนมความเขมแขง
เป นอ สระไม ถ กแทรกแซงจากระบบ
เศรษฐกจและทนภายนอก หรอกลาว
ไดวา “ชมชนทองถนมระบบเศรษฐกจ
และทนของชมชนทมนคง สามารถนำไป
สชมชนทองถนจดการตนเองได”
ซงการทจะเดนไปสเปาหมายขาง
ตนได ประสบการณในการพฒนาตลอด
หลายปทผานมา สอนใหชมชนเรมคด
และทำงานอยางเปนระบบ ผาน ๓
ขนตอนสำคญ
ประการแรก คอตองมการวเคราะห
ใหเหนระบบเศรษฐกจในพนท หรอตำบล
ของตนเอง ตงแตระบบเศรษฐกจราย
ครว เรอน วามอาชพ รายได รายจาย
หนสน เงนออม เปนอยางไร คนในตำบล
ประกอบในการสบเลอดเกษตรกรทไมม
ทางเลอกมากนก และไมรเทาทนใหตอง
ตกเปนทาสตลอดไป ระบบเศรษฐกจทน
นยมนไมไดมอทธพลเหนอผท ประกอบ
อาชพดานการเกษตรเทานน แตประชาชน
ทกสาขาอาชพกไดรบผลกระทบ เพราะ
กลไกการตลาดสนคาทกประเภทและเงน
ตรา อยภายใตระบบเศรษฐกจเดยวกน
ประมาณ ๒๐ ป
อาชพอะไร มการผลตเรองอะไร
ใครเปนเจาของปจจย การผลต ผลตแลว
ระบบการตลาดเปนอยางไรบาง ในตำบล
มกลมออมทรพย (องคกรการเงนชมชน)
อยกกลม แตละกลมมเงนเทาไร บรหาร
จดการเปนอยางไร ขอมลดานทรพยากร
ธรรมชาต ปา แหลงนำ เปนอยางไรบาง
ตลอดจนตองร ขอเทจจรงวานโยบาย
ประชานยมของรฐมอทธพลตอชาวบาน
มากนอยแคไหน
ประการถดมา คอการผนกพลง
องคกรชมชน ไมวาจะเปน องคกรการเงน
(สวนใหญมทกหมบาน) กลมอาชพและ
เศรษฐกจ ชมชน ตลอดจนภาคพฒนา
ในทองถน เชน อบต. และสวนราชการ
ตางๆ มาหารอกนโดยใชสภาองคกรชมชน
ตำบล ซงมสถานะตามกฎหมาย เปน
กลไกในการประสานงานและ เปนเวท
พดคย
จากนนกมาถงขนตอนการนำขอมล
ทงหมดไปสการวางแผน ซงอยางนอย
ตองมสองแผน คอ ๑) แผนพฒนาตำบล
เชน จะบรณาการกลมองคกรการเงนหรอ
กลมออมทรพยทมอยเปนจำนวนมากได
อยางไร ทงนเพอทำใหระบบการเงน
ตำบลมความเขมแขงและหนนเสรมคน
ในตำบลไดมากทสด ๒) การวเคราะห
ตำบลจะตองคนหาใหพบวาปญหาหลกๆ
ของคนในตำบลคออะไร ระบบเศรษฐกจ
และทนของคนตำบลจะหนนเสรมการแก
ปญหาไดอยางไร หรอเรยกวาแผนพฒนา
เศรษฐกจของตำบลนนเอง
ตำบลกำแพงเพชร อ.รตภม
จ.สงขลา ชาวบานทง ๑๑ หมบาน
สวนใหญเปนของมสลมมปญหาเร อง
หนสน ความไมมนคงดานทอยอาศยและ
ททำกนและปญหาการมงานทำ มองคกร
ชมชนทความเขมแขงไมนอยกวา ๘๐
กลม โดยเฉพาะอยางยง กลมเหลาน
ประมาณ ๗๐ กลม ไดรวมตวจดแจงเปน
สภาองค กรช มชนตำบลกำแพงเพชร
ตาม พ.ร.บ.สภาองคกร ชมชน พ.ศ.
๒๕๕๑ เพอเชอมโยงแผนการแกปญหา
ของคนทงตำบลรวมกน จากการหารอ
พบวา เงนคอปจจยสำคญในการแกปญหา
จงเกดการบรณาการองคกรการ
เงน ๒๔ กลม ซงมเงน รวมกนประมาณ
๓๐ ลานบาท มาทำงานรวมกนระดบ
ตำบล มสมาชกกวา ๓ พนคน หรอ ๓
ใน ๔ ของประชากรทงตำบล เงนเหลาน
สามารถนำไปแกปญหาของชาวบานไดถง
๖ ดาน เชน แกปญหาทอยอาศย สงเสรม
อาชพ บรการสาธารณะ ตลอดจนการ
นำไปแกปญหาเฉพาะหนาโดยไมตองพง
สถาบนการเงนในระบบ
ในขณะทตำบลเขาเขน อ.ปลาย
พระยา จ.กระบ ประชาชนรอยละ ๘๐
มอาชพปลกปาลมนำมน ชาวบาน จงได
จดตงสหกรณเปนของตนเองและโยงกลม
อาชพตางๆ ททำงานเกยวกบปาลมมาเปน
เครอขาย เชน ลานเขาประมาณ ๑๒ แหง
ตงกลมจำหนายปยเปนของชาวบานเอง
ทำใหเศรษฐกจในระดบตำบลสวนใหญเปน
ของชมชน ในขณะทพยายามขยายการ
ทำกจกรรมไปสสงจำเปนในการดำรงชพ
ไปทละขน เชน การตงรานคาชมชนประจำ
หมบาน รานคาขาวสารเพอบรการสมาชก
ตลอดจนมแผนงานในการต งโรงผลต
นำดม เปนตน
น เป นเพยงตวอยางท ชาวบาน
ตระหนกในการพงตนเอง โดยไมยอม
จำนนกบระบบเศรษฐกจทนนยมทจอง
เขามาบอนทำลาย โดยการพฒนาระบบ
เงนทน และเศรษฐกจใหเขมแขง เปน
ระบบทชาวบานควบคมและตรวจสอบได
โดยชาวบานเอง ดวยวธการเชนนเทานน
ทจะทำใหชาวบานมความมนคงอยได
โดยไมตองพงระบบทนและเศรษฐกจ
ภายนอกมากจนเกนไป.
21ชาตชาย เหลองเจรญ
ศก.ชมชน สวสดการชมชน
กอเกดขบวนองคกรชมชนตำบลเนนฆอ“การพลกฟนวถชมชนทองถน พวกเราตองทำเปนขบวน มกระบวนการทด และใชพนทเปนตวตง”
เปนเสยงทดงมาจากปากของผหญงวยกลางคนซงกำลงพดถงแนวทางการฟนฟชมชนทองถนของ ๘ จงหวดในภาคตะวนออก
เธอชอ ศรวรรณ บตรราช หรอเรยกกนทวไปวา “พแตว”
“เขาอนมตเงนใหมาแลว พวกคณตองพสจนใหไดวา ชาวบานแบบเรากสามารถทำงานพฒนาชมชนได” เธอกำชบพวกเรา
เปนระยะๆ อยางเขมงวด แตนำเสยงยงมความกงวลพอสมควร
“และทสำคญทสด เธอทำคนเดยวไมได ตองมกลมในพนทตำบล และเชอมรอยกลมกจกรรมใหเปนเครอขาย เปนขบวน
องคกรชมชนระดบตำบล รวมมอกนทำงานอยางจรงจง” ผมยงไดยนเสยงทชดเจน หนกแนน พดกบผเขารวมโครงการพลกฟน
วถชมชนทองถน
คำกขบวน สองคำกขบวน เวลาลงนามในหนงสอยงใชคำวาขบวนองคกรชมชนตำบลเนนฆออก
ตองทำความเขาใจเรองขบวนองคกรชมชนกนกอน ผมนกในใจมาตลอดระหวางเดนทางกลบบาน
วนรงขน การประชมวางแผนเรมขนทนทผานการปรกษาหารอคณะทำงาน จดขบวนกนกอน รวบรวมไพรพล โดยม
เปาหมายเรองการฟนฟวถชมชนทองถนเพอใหเกดความมนคงแหงชวต
พวกเราพอมประสบการณการทำงานขบวนองคกรชมชนอยบาง เนองจากวาตงแตป ๒๕๒๙ พวกเรารวมตวกนทำ
กจกรรมหลายเรอง เชน กลมเกษตรอนทรย กลมเยาวชนคนรนใหม กลมอาชพ กลมแปรรปผลผลต แตไมไดขบเคลอนจรงจง
มาจรงจงในชวงของการทำเรองวทยชมชนในป ๒๕๔๔ ทำใหเราไดเรยนรวา การสรางเครอขายในรปของขบวนองคกร
ชมชนซงเปนภารกจหลกของการทำวทยชมชน จงทำใหพอมพนฐานอยบาง
ชวงเวลาเยนๆ ของทกวนเราจงลอมวงคยกน วางแผน แบงภารกจ แบงานกนรบผดชอบ
“เธอทำคนเดยว ไมประสบความสำเรจ ตองทำเปนขบวน” เสยงของพแตวยงตามมาตอกยำ กองอยในหตลอดเวลา
สรางทมกอน เพอปรบแนวคดและการรบรความเขาใจรวมกนในเนอหาของโครงการ
เราจงแบงหนาทกนตามความถนดของแตละคน โดยผมรบเปนผประสานงานขบวนองคกรชมชนตำบลเนนฆอ ทำหนาท
อำนวยความสะดวกและบรการทวไป
จากการทพวกเรามการปรกษาหารอกนเปนประจำอยางสมำเสมอ ประกอบการขบเคลอนงานในพนทตำบลเนนฆออยาง
ตอเนอง ๑๒ กจกรรมตามแผนงานโครงการ และเขารวมเรยนรเวทของขบวนองคกรชมชนภาคตะวนออกอยางตอเนองตลอด ๑
ปของการทำโครงการ
พวกเราเจอกบพแตว ตลอดระยะเวลา ๑ ป ทงการตดตามงาน การรายงานผลการทำงาน การพฒนาศกยภาพของแกนนำ
สงทถกตอกยำมาโดยตลอด คอ ตองยดพนทใหได งานในพนทสำคญทสด
“เธอตองทำขบวนองคกรชมชนอยางตอเนอง การจดประกายความคด การคนหาแกนนำหนาใหมๆ การทำความเขาใจ
กำหนดแผนรวมกน ลงมอดำเนนการ และตองทบทวนเปนระยะๆ” เสยงของพแตวยงพรำบอกกบพวกเราอยางอดทนทกครง
ทพบกน
“เปาหมายตองชดเจน เปลยนขางลาง ประสานขางบน” ยำคดยำทำใหกบพวกเรา
“ขบวนของพวกเธอเปนไงบาง” ตลอดสบปยงถามถงขบวนมาโดยตลอด นอกเหนอจากการถามถงสารทกขสกดบของ
พวกเราทกคน
สบปกอนกขบวน ปจจบนกขบวน เมอมองยอนหลงกลบไปถงการกอเกดรปขบวนองคกรชมชนตำบลเนนฆอตลอดระยะ
เวลากวาสบป
ศรวรรณ บตรราช คอคนสำคญคนหนงทปลกความคดและความเชอมนเรองของขบวนองคกรชมชนใหกบพวกเรา จนกลาย
เปนวถชวตของชมชนทองถนตำบลเนนฆอไปแลว
ชาตชาย เหลองเจรญ
สภาองคกรชมชน
22
นางฑฆมพร กองสอน หญงแกรงแหงตำบลบวใหญ อำเภอนานอย แกนนำชมชนทเตมไปดวยประสบการณงานพฒนา
มากคนหนงของจงหวดนาน รำพงในเชงตงคำถาม ขณะทขบรถปนเขาหวโลนพาผเขยนขนไปชมแปลงเกษตรอนทรย
เธอเลาวา ในอดตตำบลบวใหญอดมสมบรณไปดวยปาไม ผคนตงหมบานอยเฉพาะทราบเทานน ตอมาเมอมการสงเสรม
ใหมการปลกขาวโพดเลยงสตว ชาวบานกหกรางถางพงจนปาไมเหยนไปหมด กลายเปนภเขาหวโลน
นายผจญ มาวงค วย ๖๐ ปเศษ ซงมทดนตดกบอทยานแหงชาตขนสถาน เลาวา ทดนบรเวณนเกอบทงหมดเปน สปก.
๔-๐๑ ตนปลกขาวโพดเลยงสตวกวา ๘๐ ไร ลงทนสงเพราะตองจางเขาทำ แถมยงตองใชปยและสารเคมทงหมด ปไหนราคา
ขาวโพดตกตำกแทบไมเหลออะไรเลย แตกทนทำเพราะลกตองเรยนหนงสอ ครอบครวตองกนตองใช แตตอนนอายมากขนจงแบง
ทดน ๒-๓ ไร ปลกไมผลสลบกบพชสวนครวดบาง
นางฑฆมพร กองสอน เลาวา ตำบลบวใหญใชสารเคมในการทำเกษตรเตมพนท ซงจากขอมลของสาธารณะสขพบวา
คนบวใหญเปนมะเรงสงทสดในจงหวดนาน และจากการสำรวจขอมลเพอนำไปจดทำแผนชมชนพบวา ชาวบานมคาใชจายในการ
ทำเกษตรสงมาก เนองจากปลกพชเชงเดยว จะกนจะใชภายในครอบครวตองซอทงหมด อกทงยงทำใหอากาศแหงแลงและ
ดนเสอมสภาพ
“เราพยายามนำขอมลเหลานไปสการจดทำแผนชมชน เปลยนระบบการเกษตร โดยการลดปลกพชเชงเดยวแลวแบงทดน
มาปลกพชสวนครว รณรงคใหลดการใชสารเคมเพอลดคาใชจายและถนอมสขภาพใหดขน แตถาขาดการสนบสนนอยางตอเนองจาก
หนวยงานตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนดานงบประมาณ จนกระทงป ๒๕๔๙ สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.)
ไดสนบสนนงบประมาณในการสงเสรมความมนคงในทอยอาศยและทดนทำกนในชนบท (บานมนคง) จงไดทำการสำรวจขอมล
การถอครองทดนและการใชประโยชนจากทดนกยงตอกยำความมนใจไดมากยงขนวา ปญหาของคนบวใหญคอการปลกพชเชงเดยว
อยางขาวโพดเลยงสตวเตมพนท ซงเปนทมาของหนสนและความยากจนของคนในชมชน”
ตอมาในป ๒๕๕๖ มลนธปดทองหลงพระและมลนธสมมาชพ กเขามาตอยอดการพฒนา เนองจากตำบลบวใหญเปน
องคกรชมชนทเขมแขง มขอมล มประสบการณ และมความตงใจทจะยกระดบชวตความเปนอยใหดขน
นายทรรศน สขโต ผอำนวยการมลนธสมมาชพ เลาวา มลนธสมมาชพเกดจากการรวมตวของนกพฒนาและนกธรกจ
จตอาสา ทตองการสงเสรมใหชมชนมชวตความเปนอยทดขน ภายใตแนวคดใหเกด “สมมาชพเตมพนท” คอ มรายไดมากกวา
รายจาย ลดการเบยนเบยนตนเอง เบยดเบยนผอน และลดการเบยดเบยนสงแวดลอม โดยใหภาคธรกจเขาไปสนบสนนชมชน
ในเรองทชมชนยงขาดอย เชน ดานการตลาด การบรหารจดการ เปนตน สวนมลนธฯ จะจดการเรองการถอดองคความรเพอนำไป
ขยายผล โดยในเบองตนจะทำงานบนหลกการทวา “๑ ตำบลสมมาชพ ๑ บรษท CSR”
ศก.ชมชน สวสดการชมชน เรอง สวฒน คงแปน
ภาพ : สธดา บวสขเกษม
ฟนบวใหญ ดวยหนงไรอนทรยทงตำบล
“ภาพภเขาหวโลนทเหนอยเบองหนา ลกหลานเราคงนกไมออกวาในอดต มนเตมไปดวยปาไม แลวเราจะสงมอบแผนดนสภาพนใหลกหลานเรา แมนกา”
๒๓เรอง สวฒน คงแปน
ภาพ : สธดา บวสขเกษม
บทความพเศษ
ขณะนมภาคธรกจเขามาสนบสนนพนทตางๆ แลว และกระจายไปทกภาค
ซงทตำบลบวใหญม บรษท ไทยเบฟเวอร- เรจ จำกด เขามาหนนเสรม
ผอำนวยการมลนธสมมาชพเลาอกวา จากการลงศกษาขอมลของตำบล
บวใหญกเหนพองตองกนวา จะสนบสนนใหชาวบานเปลยนพฤตกรรมการใช
ประโยชนจากทดน โดยการแบงทดนคนละ ๑ ไร มาปลกพชสวนครวอนทรย
โดยบรษทไทยเบฟฯ จะสนบสนนเรองการพฒนาแหลงนำเพอการเพาะปลก
การบรหารจดการและชองทางการตลาด
นางฑฆมพร กองสอน เลาวา ขณะนมชาวบาน สมครใจเขารวมโครงการ
“๑ ไรอนทรย” แลว ๒๐๐ ราย รวม ๔๐๐ กวาไร จากทงหมด ๘ หมบาน
โดยหนงไรจะเนนปลกพชอาหารไวกน เหลอคอยขาย และไมลมทจะปลกพช
สมนไพรดวย ซงการทำเกษตรเชนน จรงๆ แลวชาวบานมความถนดอยแลว
เพราะเปนวถดงเดมของชาวชนบท แตมา ละทงไปเมอการปลกพชเชงเดยว
ถาโถมเขาสชมชนนเอง ซงเรา ตงเปาหมายวา โครงการ “๑ ไร อนทรย” น
จะทำใหคนมอาหารปลอดภยบรโภค ไมตองซอเขากน มรายไดเพม และ
รวมกนสรางสงแวดลอมทด
“ขณะน เรามหนวยงานภาครฐในทองถนเขามาสนบสนนโครงการ
หลายราย เชน สาธารณะสขตำบล องคการบรหาร สวนตำบล เกษตรอำเภอ
เปนตน ทกครอบครวทเขารวม โครงการ จะตองมกตการวมกน โดยสมาชกตอง
เจาะเลอดตรวจ สารเคมในกระแสเลอด และตองทำบญชครวเรอน รวมถง
ปลกพชเพอกนทหลากหลาย” ฑฆมพรเลาตอ
ลงยงยทธ ตะตบ อาย ๖๕ ป แหงบานสนพยอม ต.บวใหญ พาผเขยน
เดนชมสวนหนาบานบนเนอทไรเศษดวย รอยยม ลงเลาวา ลงเขาโครงการ
บานมนคงชนบททสนบสนน โดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน หรอ พอช.
มากอน พอมบานมทดนมนคงแลวกคดวา ทวางๆ หนาบานควรจะปลกพช
สวนครวไวกน มทงตะไคร ไผ มะกรด ผกตางๆ สวนไมผลกม มะมวง มะละกอ
รวมๆ แลวเกอบรอยชนด และยงแบงทไวเลยงไก หม เปนรายไดเสรม
เทาทปลกไวกกนไมหมด ยงเกบขายไดวนละประมาณ ๒๐๐ บาท
“พออายมากขนจะทำไรขาวโพดมากๆ แบบเมอกอนกไมไหว เมอกอน
พอขายขาวโพดไดกเหลอเงนไมมาก แถมยงตองจายเงนซอของกนทกอยาง
แตทกวนนทำสวนครวทบาน ทำใหชวตยามชรามความสขมาก ผมทำเพราะ
ทำแลวมความสข ไมตองควกกระเปาซอของกน แถมยงมเงนไหลเขากระเปา
อกดวย” ลงยงยทธเลาอยางมความสข
สวนลงนเรศ ศรนะ อาย ๕๑ ป อยหมท
๒ ต.บวใหญ เลาวา เปลยนจากการทำไร
ขาวโพดมาทำสวนยางพารา เมอ ประมาณ ๗-๘
ปกอน ทำใหทดนทเคยเปนเนนหวโลนเขยวไป
ดวยตนยางพารา ถดจากสวนยางพารา ลง
แบงพนทไรเศษมาปลกพชสวนครวทกชนด ทง
ฟกทอง ผกหวาน แค เสาวรส พรก มะเขอ ฯลฯ
โดยการตอทอสปรงเกอรปลอยนำหลอเล ยง
พชผกทกๆ เชาเยน
“ผมเขาโครงการ ๑ ไรอนทรย เพราะ
เหนวาเปนเรองด ทำแลวมความสข มอาหาร
ปลอดภยกนทกวน และยงเหลอขายทกวน แรกๆ
กแบงปนเพอนบานไดกนกนทวหนา แคนกม
ความสขแลว แตพอทำไปแลว กมเพอนบาน
มาถามหลายคน กกลบไปทำทบานของตวเอง
พอมโครงการ ๑ ไรอนทรยขนมา กใหภรรยา
สมครเขารวมโครงการดวย ดใจทรขาววาขณะนม
ชาวบานสมครกนนบรอยราย”
นางฑฆมพร กองสอน เลาอกวา
นอกจากทชาวบานสมครเขารวมโครงการรวม
๒๐๐ ครอบครวแลว ทางเราจะมแปลงรวม
ซงเปนแปลงขนาดใหญอก ๑๐ แปลง จะทำ
เกษตรผสมผสานและจะใชเปนแปลงขยายพนธ
ใหกบสมาชกอกดวย ขณะนหนวยงานภาครฐ
ในพนทเขามาหนนเตมท สวนหนวยงานภายนอก
ไมวาจะเปน พอช. มลนธสมมาชพ และภาค
ธรกจอยาง บรษท ไทยเบฟฯ กมความพรอม
รปแบบ ๑ ไรอนทรยทบวใหญและอก
หลายๆ ตำบล ซงเกดจากความรวมมอระหวาง
ชมชน องคกรพฒนา ราชการ และ ภาคธรกจ
จตอาสา นบเปนมตใหมของการพฒนา ททก
ภาคสวนนำเอาความร ประสบการณ และ
ทรพยากรทมอยมารวมกน โดยมเปาหมาย
เดยวกน นนคอ ตองการเหนสงคมอยได โดย
ไมตองเบยดเบยนซงกนและกน ทงตนเอง สงคม
และสงแวดลอม
มตเชนน จะมองวามนเปนแคการปรบ
พฤตกรรมของการทำการเกษตรกอาจมองได แต
ผเขยนเหนวา นคออกมตหนงของ การปฏรป
ดานการเกษตร สงคม เศรษฐกจ และ
สงแวดลอม ทสรางการเปลยนแปลงจากฐานราก
โดยแทจรง.
23
ขณะนมภาคธรกจเขามาสนบสนนพนทตางๆ แลว และกระจายไปทกภาค
ซงทตำบลบวใหญม บรษท ไทยเบฟเวอร- เรจ จำกด เขามาหนนเสรม
ผอำนวยการมลนธสมมาชพเลาอกวา จากการลงศกษาขอมลของตำบล
บวใหญกเหนพองตองกนวา จะสนบสนนใหชาวบานเปลยนพฤตกรรมการใช
ประโยชนจากทดน โดยการแบงทดนคนละ ๑ ไร มาปลกพชสวนครวอนทรย
โดยบรษทไทยเบฟฯ จะสนบสนนเรองการพฒนาแหลงนำเพอการเพาะปลก
การบรหารจดการและชองทางการตลาด
นางฑฆมพร กองสอน เลาวา ขณะนมชาวบาน สมครใจเขารวมโครงการ
“๑ ไรอนทรย” แลว ๒๐๐ ราย รวม ๔๐๐ กวาไร จากทงหมด ๘ หมบาน
โดยหนงไรจะเนนปลกพชอาหารไวกน เหลอคอยขาย และไมลมทจะปลกพช
สมนไพรดวย ซงการทำเกษตรเชนน จรงๆ แลวชาวบานมความถนดอยแลว
เพราะเปนวถดงเดมของชาวชนบท แตมา ละทงไปเมอการปลกพชเชงเดยว
ถาโถมเขาสชมชนนเอง ซงเรา ตงเปาหมายวา โครงการ “๑ ไร อนทรย” น
จะทำใหคนมอาหารปลอดภยบรโภค ไมตองซอเขากน มรายไดเพม และ
รวมกนสรางสงแวดลอมทด
“ขณะน เรามหนวยงานภาครฐในทองถนเขามาสนบสนนโครงการ
หลายราย เชน สาธารณะสขตำบล องคการบรหาร สวนตำบล เกษตรอำเภอ
เปนตน ทกครอบครวทเขารวม โครงการ จะตองมกตการวมกน โดยสมาชกตอง
เจาะเลอดตรวจ สารเคมในกระแสเลอด และตองทำบญชครวเรอน รวมถง
ปลกพชเพอกนทหลากหลาย” ฑฆมพรเลาตอ
ลงยงยทธ ตะตบ อาย ๖๕ ป แหงบานสนพยอม ต.บวใหญ พาผเขยน
เดนชมสวนหนาบานบนเนอทไรเศษดวย รอยยม ลงเลาวา ลงเขาโครงการ
บานมนคงชนบททสนบสนน โดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน หรอ พอช.
มากอน พอมบานมทดนมนคงแลวกคดวา ทวางๆ หนาบานควรจะปลกพช
สวนครวไวกน มทงตะไคร ไผ มะกรด ผกตางๆ สวนไมผลกม มะมวง มะละกอ
รวมๆ แลวเกอบรอยชนด และยงแบงทไวเลยงไก หม เปนรายไดเสรม
เทาทปลกไวกกนไมหมด ยงเกบขายไดวนละประมาณ ๒๐๐ บาท
“พออายมากขนจะทำไรขาวโพดมากๆ แบบเมอกอนกไมไหว เมอกอน
พอขายขาวโพดไดกเหลอเงนไมมาก แถมยงตองจายเงนซอของกนทกอยาง
แตทกวนนทำสวนครวทบาน ทำใหชวตยามชรามความสขมาก ผมทำเพราะ
ทำแลวมความสข ไมตองควกกระเปาซอของกน แถมยงมเงนไหลเขากระเปา
อกดวย” ลงยงยทธเลาอยางมความสข
สวนลงนเรศ ศรนะ อาย ๕๑ ป อยหมท
๒ ต.บวใหญ เลาวา เปลยนจากการทำไร
ขาวโพดมาทำสวนยางพารา เมอ ประมาณ ๗-๘
ปกอน ทำใหทดนทเคยเปนเนนหวโลนเขยวไป
ดวยตนยางพารา ถดจากสวนยางพารา ลง
แบงพนทไรเศษมาปลกพชสวนครวทกชนด ทง
ฟกทอง ผกหวาน แค เสาวรส พรก มะเขอ ฯลฯ
โดยการตอทอสปรงเกอรปลอยนำหลอเล ยง
พชผกทกๆ เชาเยน
“ผมเขาโครงการ ๑ ไรอนทรย เพราะ
เหนวาเปนเรองด ทำแลวมความสข มอาหาร
ปลอดภยกนทกวน และยงเหลอขายทกวน แรกๆ
กแบงปนเพอนบานไดกนกนทวหนา แคนกม
ความสขแลว แตพอทำไปแลว กมเพอนบาน
มาถามหลายคน กกลบไปทำทบานของตวเอง
พอมโครงการ ๑ ไรอนทรยขนมา กใหภรรยา
สมครเขารวมโครงการดวย ดใจทรขาววาขณะนม
ชาวบานสมครกนนบรอยราย”
นางฑฆมพร กองสอน เลาอกวา
นอกจากทชาวบานสมครเขารวมโครงการรวม
๒๐๐ ครอบครวแลว ทางเราจะมแปลงรวม
ซงเปนแปลงขนาดใหญอก ๑๐ แปลง จะทำ
เกษตรผสมผสานและจะใชเปนแปลงขยายพนธ
ใหกบสมาชกอกดวย ขณะนหนวยงานภาครฐ
ในพนทเขามาหนนเตมท สวนหนวยงานภายนอก
ไมวาจะเปน พอช. มลนธสมมาชพ และภาค
ธรกจอยาง บรษท ไทยเบฟฯ กมความพรอม
รปแบบ ๑ ไรอนทรยทบวใหญและอก
หลายๆ ตำบล ซงเกดจากความรวมมอระหวาง
ชมชน องคกรพฒนา ราชการ และ ภาคธรกจ
จตอาสา นบเปนมตใหมของการพฒนา ททก
ภาคสวนนำเอาความร ประสบการณ และ
ทรพยากรทมอยมารวมกน โดยมเปาหมาย
เดยวกน นนคอ ตองการเหนสงคมอยได โดย
ไมตองเบยดเบยนซงกนและกน ทงตนเอง สงคม
และสงแวดลอม
มตเชนน จะมองวามนเปนแคการปรบ
พฤตกรรมของการทำการเกษตรกอาจมองได แต
ผเขยนเหนวา นคออกมตหนงของ การปฏรป
ดานการเกษตร สงคม เศรษฐกจ และ
สงแวดลอม ทสรางการเปลยนแปลงจากฐานราก
โดยแทจรง.
24
จากเหตการณแผนดนไหวท จ.เชยงราย โดยมศนยกลางท ต.ดงมะดะ อ.แมสรวย จ.เชยงราย วดแรงสนสะเทอนไดถง
๖.๓ รกเตอร จนทำใหพนองจงหวดเชยงรายในบรเวณดงกลาวและพนทใกลเคยงไดรบความเสยหายหลายพนหลงคา
เรอน พอช. และเครอขายสภาองคกรชมชนจงหวดเชยงราย เครอขายบานมนคงคนจนเมองเชยงรายไดดำเนนการให
ความชวยเหลอในเบองตน เมอวนท ๗ พฤษภาคม๒๕๕๗ เจาหนาทพอช. พรอมดวยตวแทนคณะทำงานสภาองคกรชมชนจงหวดเชยงราย ไดไปเยยม
พนองเชยงรายซงประสบภยพบตแผนดนไหว ๔ ตำบล ไดแก ต.แมสรวย ต.แมพรก (อ.แมสรวย) และ ต.ปาหง ต.สนตสข
ต.ทานตะวน (อ.พาน) เพอสรางขวญและกำลงใจใหกน
นายสมพล เมองเฉลม หวหนาปฏบตการภาคเหนอตอนบน พอช. ไดกลาววา “สงสำคญทสดของการมาเยยมครงน
คอการมาใหกำลงใจ อยากใหพนองรวาทกคนไมไดโดดเดยวเพราะยงมองคกรชมชนตางๆ ทคอยใหความชวยเหลออย เชน
สวสดการชมชน สภาองคกรชมชน ทจะเชอมตอความรวมมอกนแกไขปญหาได เพราะแผนดนไหวครงนสรางความเสยหาย
อยางหนก แกบานเรอนสงของ ขณะเดยวกนกสรางความหวาดวตกกงวลอยางมาก จงตองทำใหพนองรวา พอช.และขบวนองคกร
ชมชนทกฝายจะไมทอดทงกน”
สภาองคกรชมชนจงหวดเชยงรายและเครอขายบานมนคงเชยงราย ถอเปนขบวนองคกรชมชนทสำคญทชวยกนรวบรวม
ขอมลและประสานความชวยเหลอตอสวนราชการและภาคเอกชนตางๆ เพอระดมใหความชวยเหลอ ขณะทพนองบานมนคงธาร
นำกรณอยางนอย ๘ หลงคาเรอนทสภาพบานเรอนเสยหายตองซอมแซม และรอสรางใหม ทางพอช. กไดมอบหมายเจาหนาท
สถาปนกและวศวกร รวมถงทมชางชมชนเขาไปสำรวจความเสยหายเพอจะไดชวยเหลอกนตอไป
ลาสดนทางพอช. ไดอนมตงบประมาณทจะดแลพนองเชยงรายทประสบภยพบตแผนดนไหวครงนเปนจำนวนเงน ๗ ลาน
บาท เพอใหชมชนมการจดการภยพบตดวยตนเอง โดยขบวนชมชนจะมโครงสรางการบรหารจดการอยางรอบดาน มคณะกรรมการ
หลายฝาย สามารถตรวจสอบการชวยเหลอได และสามารถออกแบบการใหความชวยเหลอดว ยตวขบวนชมชนเอง รวมถงภายใต
โครงสรางนจะสามารถเปนศนยกลางรบความชวยเหลอจากภายนอกไดไมวาเงนบรจาคหรอสงของ ซงไมเพยงแตกรณแผนดนไหว
เทานน หากจะเปนศนยกลางประเดนภยพบตจากธรรมชาตทกเรอง ไมวา พายโซนรอน ภยนำทวม ภยแลง ฯลฯ
สำหรบแผนการใหความชวยเหลอในระยะสนน ทางขบวนชมชนจะเรงซอมสรางทอยอาศยเพอใหประชาชนทเดอดรอนไดม
ทอยกอน ขณะทแผนการระยะยาว คอการใหความรกบประชาชนตอการรบมอแผนดนไหว เนองจากการหาแนวทางปองไมให
แผนดนไหวคงเปนไปไมได เพราะจะเกดขนเมอไหรไมมใครรได แตทกคนสามารถตงรบได
แบงปนนำใจสพนองเชยงรายไดท : โครงการฟนฟภยพบตแผนดนไหวจงหวดเชยงราย ธนาคารกรงไทย สาขาทาแพ
เลขทบญช 501 0 43658 2
๒๕เรอง : กองบรรณาธการ
ภาพ : ภานชา ธรภทร
บานมนคง
ปนนำใจสพนองเชยงราย
บานมนคง
25
ดงนน ยทธศาสตรสำคญในการแกปญหากคอ “การกระจายอำนาจใหประชาชนไดจดการตนเอง” ซงแนวคดน กำลงไดรบ
การขานรบอยางกวางขวาง โดยภาคชมชนและประชาสงคมในรปของการรวมกนผลกดนใหเกด “ราง พรบ.การบรหารจงหวด
ปกครองตนเอง พ.ศ...”
อกเรองหนงทภาคชมชนและประชาสงคมใหความสำคญเปนอยางยงกคอ ปญหาเกยวกบทดนเพอการอยอาศยและททำกน
อนเปนปญหาเรอรงมานาน เนองจากอำนาจเกยวกบการจดการทดนรวมศนยอยทรฐสวนกลางและกระจายไปหลายหนวยงานไมม
การประสานซงกนและกน ถงแมวาจะมความพยายามใหมการปฏรปทดนหลายครงแตกไมประสบผลสำเรจ
เพราะอำนาจรวมศนยดงกลาวนำมาซงความเหลอมลำ ไมโปรงใส ผมอำนาจเขาถงการถอครองทดนไดโดยงายและ
ปรมาณมากในขณะทคนจนกลบไมมทดนเปนของตนเอง
ขอมลจากสำนกเศรษฐกจการคลงเกยวกบการกระจกตวของการถอครองทดนและการไมทำประโยชนในทดน พบวา
ประชาชนรอยละ ๙๐ ถอครองทดนโดยเฉลยนอยกวา ๑ ไร สวนประชาชนอกรอยละ ๑๐ ถอครองทดนมากกวา ๑๐๐ ไร สงผลให
ทดนกวารอยละ ๗๐ ของทงประเทศไมถกนำไปใชประโยชนใหคมคา ทำใหประเทศสญเสยรายไดขนตำปละประมาณ ๑๒๗,๓๘๕
ลานบาท
และจากรายงานวจยของ ผศ.ดร.ดวงมณ เลาวกล คณะเศรษฐศาสตร ม.ธรรมศาสตร ระบวาทดน ๗๕ ลานไร หรอ ๗๐%
ของทดนทมเอกสารสทธ (๑๓๑ ลานไร) อยในมอคนเพยง ๕% ในขณะทคนจน ๑๕ ลานคน ครอบครองทดนเฉลยคนละ ๒๘
ตารางวาเทานน
จากปญหาดงกลาว สมชชาปฎรประดบชาต ครงท ๒ จงมมตใหจดทำขอเสนอและปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบทดน
เพอสรางความเปนธรรมลดความเหลอมลำในการถอครองและใชประโยชนจากทดน จงไดมการยกรางกฎหมายเกยวกบทดน ๔
ฉบบ
1) ราง พ.ร.บ.วาดวยสทธชมชนในการจดการทดนและทรพยากร พ.ศ... เปนการยกระดบระเบยบสำนกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ. ๒๕๕๓ นนเอง อนเปนการออก
หนงสออนญาตใหชมชนรวมกนบรหารจดการ การครอบครองและใชประโยชนในทดนของรฐเพอความมนคงในการอยอาศยและ
การใชประโยชนในทดนของชมชน ซงชมชนตองดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตลอดจนปฏบตตามเงอนไขทกำหนดไว
รางกฎหมายฉบบนเกดจากความตองการของชมชนทครอบครองทำประโยชนในทดนของรฐ ประเภทตางๆมาเปนเวลานาน
โดยมเหตทมาหลากหลายเชน จากนโยบายของรฐในอดต ความไมชดเจนของเขตทดนของรฐ ความยากจนไมมทดนทำกน เปนตน
โดยททางราชการไมสามารถบงคบใชกฎหมายไดอยางเครงครด หรอไมสามารถอพยพประชาชนออกจากทดนของรฐได ชาวชมชน
เหลานไมไดตองการกรรมสทธในทดน แตตองการความมนคงในการใชประโยชนจากทดนของรฐ มสทธปกปองทดนจากบคคล
ภายนอกและสามารถตกทอดถงลกหลานของคนในชมชนไดโดยการออกเปนโฉนดชมชน ซงกรรมสทธในทดนยงเปนของรฐ
นายไมตร จงไกรจกร แกนนำชมชน จ.พงงา และเปนผหนงทรวมยกรางกฎหมายฉบบนพดวา โฉนดทดนสามารถ
แกปญหาความยากจนซงมอย ๑.๒ ลานครอบครว ทอาศยอยบนทดนของรฐกอนป ๒๕๕๐ ได
การขบเคลอนพ.ร.บ.ทดน ๔ ฉบบ ในสถานการณปฏรป
กอนทคณะกรรมการสมชชาปฏรป ซงม ราษฎรอาวโส ศ.นพ. ประเวศ วะส เปนประธาน จะลาโรงไป ไดมมตสมชชาปฏรป ระดบชาตครงท ๒ เมอวนท ๑ เมษายน ๒๕๕๕ หลายประการ ซงแตละเรองสามารถนำไปเปนแนวทางในการปฏรปประเทศได โดยไดวางแนวคดสำคญวาตนตอของทกปญหาอยทการผกขาด และรวมอำนาจไวทสวนกลาง จนกอใหเกดความไมเปนธรรม ความเหลอมลำ และนำไปสความขดแยงในสงคมในทสด
สวฒน คงแปน
26
2) ราง พ.ร.บ.ธนาคารทดน พ.ศ... มคำกลาวไดยน
ชนหวาทดนและทรพยากรตองเปนผถอกนไถและลงแรง แต
ความเปนจรงในปจจบน คนถอคนไถและลงแรงจำนวนนบลาน
ครอบครวไมมทดนทำกน ดงนน ราง พ.ร.บ. ฉบบนมเปาหมาย
เพอแกปญหาใหกบ คนจนทมอยเปนจำนวนมากในสงคมทไร
ทดนทำกนและไมมทอยอาศยทมนคง โดยธนาคารทดนจะ
เวรคนทดนหรอกยม เงนหรองบประมาณทรบสนบสนนเพอ
นำไปซอทดน ฯลฯ เพอจดหาทดนใหกบคนจนเชา เชาซอ ทดน
โดยไมสามารถแบงแยกเชาชวง หรอโอนใหผอนได เวนแต
ตกทอดแกทายาทโดยธรรม
หากรางกฎหมายฉบบนมผลบงคบใชเชอวาจะทำใหคนจน
มทดนเพอการเกษตรคนละ ๒ ไรทำใหมความมนคงในการ
อยอาศย และทดนทำกน
3) ราง พรบ.ภาษทดนอตรากาวหนา พ.ศ... ตงแตอดต จนถงปจจบนคนไทยเสยภาษบำรงทองทในอตรา ๐.๐๐๙๕ %
เทากนหมดไมเคยมระบบภาษทดน ซงเปนอตราทดนตำมาก
เปนเหตหนงททำใหคนถอครองทดนไวจำนวนมาก ดงนน ราง
พ.ร.บ. ฉบบน จงมเปาหมายเพอใหคนทถอครองทดนไวจำนวน
มากแตไมทำประโยชนหรอซอทดนไวเกงกำไรปลอยหรอขาย
ทดนออกมา โดยระบสาระสำคญวาหากถอครองทดนจำนวน
มากอตราการเสยภาษกจะเพมขนในอตรากาวหนา และยง
กำหนดอกวา หากมการตงธนาคารทดนขนมาภาษทเกบไดกจะ
จดสรรเพอการบรหารของทองถน และเขาธนาคารทดนอยาง
ละเทาๆ กน ดงนน การจดเกบภาษทดนในอตรากาวหนาจง
ทำใหธนาคารมเงนนำไปจดซอทดนใหกบคนจน ทำใหคนจน
มทอยอาศยและททำกนทมนคง และยงนำไปพฒนาทองถน
อกดวย
4) ราง พ.ร.บ.กองทนยตธรรม พ.ศ.... มเปาหมาย
เพอใหคนจนทมคดเกยวกบทดนและไมมเงนสำหรบคาใชจาย
ตางๆ เพอการสคด ขาดความรเรองกฎหมายจนตกเปนเหยอ
ถกเอารดเอาเปรยบหรอ ถกละเมดสทธจากคนหรอคกรณทม
โอกาสเหนอกวาในทกดาน กองทนยตธรรมจะมหนาทในการ
สนบสนนงบประมาณ ความร บคลากร เพอสนบสนนคนจน
เหลานซงปจจบนมอยไมนอยกวาหาหมนคนและมแนวโนมจะ
๒๗
เพมมากขนเรอยๆ ใหสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมได
สวนการขบเคลอนกฎหมาย ๔ ฉบบดงกลาวให
เกดการเรยนรและเปนทรบรตอสาธารณะนน ในป พ.ศ. ๒๕๕๖
ทางเครอขายชมชนและประชาสงคมททำงานเรองนไดรวมกนร
ณรงคตอสาธารณะหลากหลายรปแบบโดยใชสญลกษณช ๔ นว
จนกระทงสถานการณปฏรปประเทศไทยอยในความ
สนใจของสงคมทงประเทศ รางกฎหมายเกยวกบทดนทง ๔ ฉบบ
จงไดรบการนำมาพดคยในเวทปฏรปตางๆอยางกวางขวาง
อกครงหนง โดยเฉพาะอยางยงเวทปฏรปทจดโดยเครอขาย
องคกรชมชนและประชาสงคมเพอการปฏรป(คชสป.) ซงม
พนองประชาชนเขารวมหลากหลายขน ไมจำเพาะพนองชมชนท
เคลอนไหวเรองทดนเทานน
จนกระทงปญหาเกยวกบทดนเปนประเดนสำคญทเปน
ขอเสนอเพอการปฏรปของ คชสป.
เพอใหการผลกดนราง พรบ.เกยวกบทดนทง ๔ ฉบบ
เดนไปขางหนาเปนทรบร เขาใจของผเกยวของอยางกวางขวาง
ยงขน จงจดใหมเวทรบฟงความคดเหนรอบสดทายใน ๕
ภมภาค โดยเครอขายองคกรชมชนททำงานเรองทดนประมาณ
๑๐๐ องคกรทวประเทศ เพอทำความเขาใจและขบเคลอนราง
กฎหมายทดนทง ๔ ฉบบ โดยผเขารวมสวนใหญ จะเปนสมาชก
สภาองคกรชมชน สมาชกสภาเกษตรกรและชาวชมชนทประสบ
ปญหาเรองทดน
ประวตศาสตรการตอสภาคประชาชนทผานมาทำใหแนใจ
วาการตอสเรองทดนจะตองไดรบความรวมมอจากคนทกกลมใน
ประเทศ ลำพงผเดอดรอนไมอาจสจนสำเรจไดภายใตสถานการณ
การปฏรปประเทศไทย เปาหมายคอ การลงชอลานรายชอจาก
คนทกภาคสวนในสงคม สงราง พ.ร.บ. ทดน ๔ ฉบบเขาสสภา
27
“ คอยเฝาคอย คอยวนฉนไดสญชาตไทย...”นคอขอความบางสวน จากบทเพลง “ คอย ” ทคนไทย
พลดถนแตงขนมาจากชวตจรงของพวกเขา และใชขบรองใหกำาลงใจซงกนและกน และสอสารกบสงคม ในเวทการตอสเพอใหไดมาซงสทธความเปนคนไทย ตลอดสบกวาปทผานมา และ พวกเขาอาจจะรองเพลงนตอไป อกนบพนๆครง จนกวาจะไดสญชาตไทย
คนไทยพลดถน เปนคนเชอสายไทยทไร สญชาต ซง
ดร.บรรเจด สงคะเนต นกกฎหมายมหาชน ระบวา “คนกลมน
สญชาตพรามว อนเกดจากการเปลยนแปลงอาณาเขตของ
ราชอาณาจกรไทยในอดต” เนองจากบรรพบรษตกอยในเขตมะรด
ทะวาย ตะนาวศร ฯลฯ ของประเทศพมา รวมทงบางสวนของ
กมพชาในปจจบน ซงเดมเคยเปนของประเทศไทย เมอเกดเหต
สงครามในประเทศเพอนบาน คนเหลาน ไดหนภยสงครามเขามา
อยอาศยในประเทศไทย แตยงไมไดสญชาตไทย ปร ะมาณการวา
มถง ๓๘,๐๐๐ คน โดยกรมการปกครองขนทะเบยนแลวจ�านวน
๑๘,๓๐๙ คน ใน ๕ จงหวด กระจายอยใน ๔๓ อ�าเภอ/อบต. คอ
ระนอง ๕,๒๒๑ คน ประจวบฯ ๓,๐๗๙ คน ชมพร ๑,๓๓๘ คน
ตราด ๖,๐๗๑ คน ตาก ๒,๔๘๙ คน และ มผตกส�ารวจ/ผพลด
หลงทางทะเบยน/ผเกดใหม รวมอกกวา ๒๐,๐๐๐ คน
คนไทยพลดถน มทงนบถอศาสนาพทธและศาสนาอสลาม
อาศยสรางบานบนทดนวางตามชมชนตางๆ สภาพความเปนอย
ล�าบาก ไมมสทธขนพนฐานใดๆ มรายไดไมแนนอน อาชพสวน
ใหญ ท�าการประมง ท�าสวน รบจางรายวน เชน ปอกมะพราว
เกบสบปะรด กรดยาง เจยระไนพลอย ฯลฯ และดวยเหตทคน
กลมนไมมสถานะนเอง จงมกถกเอาเปรยบ ถกโกงคาแรงหรอโกง
ทรพยสนอนๆ จากการรวบรวมขอมลพบวา คนไทยพลดถนถก
เรยกเกบเงนไมต�ากวาคนละ ๑๕,๐๐๐ บาทตอคนตอป
ในป ๒๕๔๕ มลนธชมชนไท ไดลงท�างานในพนทสนบสนน
ใหกลมคนไทยพลดถน ในจงหวดระนองและประจวบครขนธ ได
รวมกลมกนท�ากจกรรมตางๆ เพอใหเกดความเขมแขง มสมพนธ
ทดระหวางกน ชวยเหลอซงกนและกน รวมทงหาแนวทางในการ
แกปญหารวมกน อาทเชน การรวมกนส�ารวจขอมลคนไทยพลด
ถน การจดตงกลมออมทรพยเพอเปนเงอนไขในการรวมคนและเงนทน การจดตงกองทนฟ นฟอาชพและรายได การฟ นฟ
ศลปวฒนธรรมการแสดงเพอยนยนความเปนไทย การพฒนา
แกนน�าเครอขาย การพฒนาเยาวชนคนรนใหม รวมทงกจกรรม
เพอสอสารปญหาออกสสาธารณะ เชน การเขารวมกจกรรม
สาธารณะของทองถน การจดเวทสาธารณะเพอบอกเลาเรองราว
ของคนไทยพลดถน และการเตรยมการเพอผลกดนแกปญหา
สญชาต เชน การจดท�าผงตระกลเพอรบรองกนเองวาไมใชคน
ตางดาว รวมทงการวจยศกษาประวตศาสตรและปญหาคนไทย
พลดถน โดย ดร.ฐราวฒ เสนาค�า นกวชาการจากมหาวทยาลย
วลยลกษณ
บนเสนท�งวบ�กสสญช�ตไทย ของคนไทยพลดถน
วถพลงไทยสวฒน คงแปน
28จากการรวมกลมท�ากจกรรมอยางตอเนอง ท�าใหเกด
กลมออมทรพยขน ซงสมาชกกลมออมทรพยทกพนทรวม
ตวกนเปนกลมยอยๆ และเชอมโยงกนเปน เครอขายแก
ปญหาการคนสญชาตไทย มสมาชก ๓๐ กลมยอย ใน ๒
จงหวด ๙ อ�าเภอ มสมาชกจ�านวน ๕,๑๙๗ คน ประกอบ
ดวย จงหวดระนอง มสมาชกออมทรพย ๑๙ กลมยอย
ใน ๔ อ�าเภอ คอ อ�าเภอเมอง อ�าเภอสขส�าราญ อ�าเภอ
กะเปอร อ�าเภอกระบร และจงหวดประจวบครขนธ ม
สมาชกออมทรพย ๑๑ กลมยอย ใน ๕ อ�าเภอ คอ
อ�าเภอเมอง อ�าเภอสามรอยยอด อ�าเภอบางสะพาน และ
อ�าเภอบางสะพานนอย
การเชอมโยงกนเปน “เครอขายแกปญหาการคน
สญชาตไทย ” มกลไกและกระบวนการท�างาน ๓ ระดบ
คอ คณะกรรมการทมาจากกลมออมทรพย ๓๐ กลม กลม
ละ ๓ คน รวมเปน ๙๐ คน และมการเลอกกนเองเปน
“คณะกรรมการเครอขายฯ” (กระจาย ๙ อ�าเภอๆ ละ ๕
คน) รวมเปน ๔๕ คน และเลอกกนเองเปนคณะกรรมการ
บรหาร (จงหวดละ ๑๐ คน) รวมเปน ๒๐ คน ทงนเพอ
ใหเกดความคลอ
ตวมากยงขน ซงแกนน�าทคนไทยพลดถนตงขนมา
เปนคณะกรรมการแตละระดบนน มทงแกนน�าอาวโสและ
แกนน�าคนรนใหม
หลงป ๒๕๕๐ มลนธชมชนไท ยงคงท�างานอยาง
ตอเนอง โดยสนบสนนใหเครอขายแกปญหาการคนสญชาต
ไทยเขารวมเปนสมาชกของ เครอขายชมชนเพอการปฏรป
สงคมและการเมอง ( คปสม.) ซงเปนเครอขายระดบ
ประเทศทสนบสนนโดยมลนธชมชนไท มสมาชก ๑๓ เครอ
ขาย อาทเชน เครอขายผประสบภยสนามพงงา เครอขาย
ชาวเล เครอขายสทธคนจนพฒนาภเกต เครอขายชมชน
จงหวดอบล เปนตน
ดงนน การขบเคลอนเพอแกปญหา จงท�าใหคนไทยพลดถน ซง
เปนคนไรสถานะไดรบการชวยเหลอจากเครอขายอนๆ ทงการเรยนร
ความมนใจ ก�าลงใจ และการระดมเงนชวยเหลอในบางครง
ในกระบวนการแกปญหา นกวชาการ ระบวาคนไทยพลดถน
เปนคนไทย รฐไทยจงตองคนสญชาตใหคนกลมน เพราะกฎหมาย
สญชาตทมอย ไมสามารถคนสญชาตใหคนไทยพลดถนได ดงนน จงตอง
ออกกฎหมาย คนสญชาตไทยใหแกคนไทยพลดถน โดยตงแตป ๒๕๕๐
เปนตนมา รวมกนเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายสญชาตวาดวยการคน
สญชาตไทยให
การเสนอครงแรกเมอมถนายน ๒๕๕๐ เปนการแกไขกฎหมาย
สญชาต ฉบบท ๔ เพมเตมมาตรา ๒๒ วาดวยการคนสญชาตไทยให
คนไทยพลดถน แตกฎหมายดงกลาวตองตกไปเพราะ ส.ส. และ ส.ว.
สวนใหญยงไมเขาใจเรองราวของคนไทยพลดถน หลงจากนนมการจด
เวทสาธารณะ เพอเผยแพรปญหาสสาธารณะโดยผานสอตางๆ รวมทง
เชญกรรมาธการและคณะกรรมการสทธมนษยชนลงพนท จดเวท
รวบรวมความคดเหนเกยวกบสาระของกฎหมายจากคนไทยพลดถน ใน
พนทตางๆ ถง ๔๑ เวท
ป ๒๕๕๒ เสนอรางกฎหมายใหมอกครง ( กฎหมายสญชาต
ฉบบท ๕ รางแรกโดย ดร.บรรเจด สงคะเนต ) ผานคณะกรรมาธการ
พฒนาการเมองและการมสวนรวมของประชาชน (ดร.ไกรศกด ชณหวณ
ซงมการปรบปรงแกไขอกหลายรอบกอนเสนอเขาสภาฯ ) แตกฎหมาย
ดงกลาวยงคงตดคางอยในสภาฯ เปนเวลานานกวา ๑ ป ไดจดใหมการ
เดนรณรงคตอสาธารณะของคนไทยพลดถน “จากดานสงขรถงรฐสภา”
ภายใตการสอสารกบสงคม “คนสญชาต คนศกดศรความเปนมนษย
ใหคนไทยพลดถน” ท�าใหสอมวลชนและภาคความรวมมอหลายฝายเขา
มาสนบสนน จนกฎหมายผานในวาระ ๑-๒ หลงจากนนมการยบสภาฯ
(รฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ) เมอมการเปลยนรฐบาล (รฐบาล
น.ส.ยงลกษณ ชนวตร) เครอขายฯ ไดมการตดตามผลกดนตอเนอง จน
29
กระทง มนาคม ๒๕๕๕ พระราชบญญต
สญชาต ฉบบท ๕ พ.ศ.๒๕๕๕ วาดวยการ
คนสญชาตไทยใหคนไทยพลดถน ผานการ
พจารณาและประกาศใชในราชกจานเบกษา
รวมระยะเวลาขบเคลอนกระบวนการ
ประมาณ ๑๐ ป
หลงจากกฎหมายมผลบงคบใช ม
การแตงตงคณะกรรมการรบรองความเปน
คนไทยพลดถน (ระดบชาต) และ ออก
กฎกระทรวง เกยวกบขนตอนและหลกฐาน
ประกอบการยนค�าขอรบรองความเปนคน
ไทยพลดถน โดยมปลดกระทรวงมหาดไทย
เปนประธาน และกรมการปกครองเปนฝาย
เลขานการของคณะกรรมการดงกลาว
ตามทระบไวในกฎหมาย
แตระยะเวลาผานไป ๒ ป ของการ
ประกาศใชกฎหมายมคนไทยพลดถนทได
รบการรบรองตามกฎหมายน ประมาณกวา
๑,๐๐๐ คนเทานน เนองจากมขอจ�ากดใน
การปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของท
ยงไมมความเขาใจ
ตลอดจนมทศนคตท ยงไมถกตอง
ตอคนไทยพลดถน
ในขณะทอยระหวางการยนค�าขอฯ
คนไทยพลดถนไมมสทธขนพนฐาน และถก
ละเมดสทธเปนระยะๆ ไมตางจากอดตท
ผานมา เชน ถกเรยกเกบเงนหากขบรถ/
ถกจบกมด�าเนนคดกรณออกไปท�างาน
ตางถน/ หรอทดนทอยอาศยบรเวณดาน
สงขรจะถกเวนคนโดยไมมสทธตอรอง
ดงนน ความลาชาในการด�าเนนการใหเปน
ไปตามกฎหมายจะสงผลตอโอกาสและวถ
ชวตของคนไทยพลดถนเปนอยางมาก
อปสรรคส�าคญอกประการหนงกคอ
การด�าเนนงานตามกฎหมายมอยถง ๑๑
ขนตอน ตองใชเวลานานถง ๑๔๑ วน กวา
คนไทยพลดถนจะไดรบสทธตามกฎหมาย
ซงคนไทยพลดถนยงขาดความร ความ
เขาใจในขนตอนการด�าเนนงานดงกลาว
อยางไรกด ในการยนค�าขอตาม
กฎหมายไดแบงคนไทยพลดถนออกเปน ๓
กลม คอ ๑.)กลมผมสทธในการยนค�าขอ
ไดแก กลมทมการส�ารวจขอมลเบองตนไว
แลว ๒.) กลมผไมมสทธยนค�าขอเพราะ
พลดหลงทางทะเบยน ถกจ�าหนายชอ หรอ
ถกระงบการเคลอนไหวของทะเบยน กลม
นจะตองท�าการแกไขทะเบยนใหถกตอง
กอน ๓.) กลมผตกส�ารวจ ซงจะตองใชมต
คณะรฐมนตรท�าการส�ารวจเฉพาะราย
จะเหนไดวาขนตอนตามกฎหมายม
ความซบซอนมาก ในการด�าเนนการขนตน
เชน การยนค�ารบรอง
ตองด�าเนนการโดยอ�าเภอตางๆ กยง
ท�าใหความไมเขาใจในขอปฏบตยงมโอกาส
เกดขนไดมาก
จากปญหาและขอจ�ากดดงกลาว จง
ตองสรางกระบวนการมสวนรวมระหวาง
เจาหนาททเกยวของกบคนไทยพลดถน
และภาคตางๆ เพอใหเกดกระบวนการททก
คนเขาใจรวมกน เพอใหการคนสญชาตให
คนไทยพลดถนเปนไปอยางรวดเรวและ
โปรงใส คนคณคาและศกดศรความเปนคน
ไทยใหแกคนไทย ซงตอสมาอยางยาวนาน
สงเหลานจะเกดขนไดกตองอาศย
ความเคารพในความเปนมนษยของคนไทย
จากคนไทยดวยกน
ถงเวลาหรอยงทประเทศไทยจะตองม
ยทธศาสตรการแกปญหาคนไรสถานะ
อยางจรงจง
30๓๐
กาวใหมผสอขาวชมชนในยคดจตอล
นายสวฒน คงแปน หวหนาสำนกสอสารการพฒนา พอช.กลาววา “เรองนความจรงเราทำตงแตยคทองคกรชมชนรวมตวกน
ทำกจกรรมทชาวบานสนใจ เชน ตงกลมออมทรพย เพอปลอยใหสมาชกกโดยไมตองพงแหลงเงนนอกชมชน ตงกลมอาชพ เพอ
หารายไดเสรม ตงกลมปาชมชนเพอดแลปา เปนตน กจกรรมเหลานทำเพอพงตนเอง ซงกประสบความสำเรจหลายแหง บางชมชน
กมคนไปศกษาดงาน หลายเรองถกนำไปเผยแพรผานสอตางๆ แตยงมอยอกมากทไมไดรบการเผยแพร ทงๆ ทมความนาสนใจ
ไมแพกน
งานพฒนาของชมชนกาวหนาไปมาก จากการพงตนเองไปสการจดการตนเอง เรมจดการวางแผนชวตชมชนทงระบบ
มากขน ในตำบลหนงๆ ตองมการจดการขอมล แลวชวยกนวางแผน เรยกวาเปนการวางแผนพฒนาจากขางลางสขางบน ซงองคกร
ชมชนจะเปนตวเชอมทกภาคในตำบลใหไดมาพดคยกน สภาองคกรชมชนตำบล ซงตงขนตาม พ.ร.บ.สภาองคกรชมชน พ.ศ.๒๕๕๑
การพฒนาทมเปาหมายเพอการจดการตนเองเปนการพฒนาทใชพนเปนตวตง มพนททประสบความสำเรจหลายแหง และ
ยงมหลายตำบลทใหความสำคญกบการพฒนาโดยเลอกเอาประเดนสำคญทสดของตำบลมาทำกอน เชน ตำบลบวใหญ จงหวด นาน
ชาวบานมปญหาเรองทดนกหยบเอาเรองการแกปญหาทดนมาทำนำรองเปนตน ซงการแกปญหากไมไดทำเฉพาะดาน แตแกทง
ระบบ และยกระดบไปสการจดทำขอเสนอของเรองนนๆ นำไปสการเปลยนนโยบาย หรอทเรยกวาการปฏรป เรองเหลาน
สอสาธารณะบางสำนกไดใหความสนใจทำขาวออกเผยแพรอยบาง
พอช.ไดจดทำโครงการ “ผสอขาวชมชน” ดวยความเชอวา ผททำงานเรองนนหรอเจาของปญหานน คอคนทเหมาะทจะ
ทำหนาทหนาทสอสารเรองราวของตนเองใหสาธารณะหรอคนในชมชนอนทวประเทศไดรบร
เรองและภาพ : รงโรจน เพชระบรณน
ขาวสารพอช.
ปจจบนนมพนสอมากมาย มทวดจตอลเกดขนหลายชอง มสอออนไลนและอนๆ ปญหาอยทขาดคนสอขาวทจะนำเรองราวดๆ เกยวกบงานพฒนาชมชนออกมาเผยแพรใหสงคมไดรบร ดงนน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงจดทำโครงการฝกอบรม “ผสอขาวชมชน” ขน
ขาวพอช.
31๓๑
โดยรบสมครแกนนำชมชนและผทสนใจ เพออบรม
เชงปฏบตการเรองการสอสารฝกทกษะการเขยน และการ
สอสารดานอน ๆ โดยฝกผสอขาวชมชนใหไดทกจงหวดๆ
ละ ๒๐ คน รวมทวประเทศประมาณ ๑๕๐ คน ตงเปาวา
ถาทกคนเขยนขาวคนละ ๒ เรองตอเดอน จะมเรองราว
ดๆ จากชมชนออกเผยแพรผานสอตางๆ ประมาณ ๓,๖๐๐
ขาว อกทงทำใหผสอขาวชมชนแตละจงหวดไดมาทำ
ความรจกกบสอสาธารณะ เพอเรยนรการทำงานดวยกน
ทำใหขาวสารของชมชนไดเผยแพรออกสภายนอกเพม
มากขน ซงในขณะนบางจงหวดกสามารถประสานงาน
กบสอสาธารณะใหลงไปทำขาวในพนทได อกทงเกดเปน
เครอขายผสอขาวชมชนในระดบภาค”
น ค อสวนหน งของผ ผ านการเขารวมโครงการ
อบรมเชงปฏบตการ
นางสาวสคนทพย จนสน ผสอขาวชมชนจงหวดชมพร หลงผาน
การอบรมไดมการลงพนททำขาวเหตการณทเกดขนในจงหวดชมพร
อยางสมำเสมอ เชน ขาวผลกระทบจากคราบนำมนทรวไหลลง สทะเล
และขาวสารการรวมตวแกปญหาทดนของเครอขายชมชน
นายธรรมนญ นาคขำ ผสอขาวชมชนจงหวด สราษฏรธาน
รายงานผลสำเรจของพนองชมชนในการแกปญหาดานเศรษฐกจ โดย
การรวมตวกนขบเคลอน เรองเศรษฐกจชมชน รวมทงขาวเรองการท
ชาวบานรวมกลมกนปกปองพชทปาพรคนธล เปนตน
นายสวาง สขแสง ผสอขาวชมชนจงหวดรอยเอด กลาววา
ทผานมา เรองการสอสารเปนเรองสดทายทขบวนองคกรชมชนคด
การพฒนาใหผสอขาวชมชนสามารถเขยนขาวการพฒนาและเผยแพร
สสาธารณะไดดวยตวเองเปนเรองทด เพราะจะสรางกระแสงานพฒนา
ใหผคนอยากสานตอ และคาดหวงวาทกคนทผานการอบรมจะกลบ
ไปปฏบตการจรง เกดความเคลอนไหวในงานสออยางตอเนอง
นายธนากร มณศร ประธานเครอขายสออาสา จงหวดสรนทร
กลาววา ตนเองคาดหวงวาอยากมา เรยนรวธการเขยนวธการ
วเคราะหขาว เพอปรบปรงศกยภาพตวเองในการเขยนขาวใหดขน และ
มสวนรวมในการเผยแพรงานพฒนา เชน การนำเสนอปญหาขอ
รองเรยนของชมชนจนนำไปสการแกไขในทายสด หรอสอสารความด
ดานตางๆ ของชาวบานสสาธารณะ เพอใหไดรบรทวกนทกคน ทผาน
การอบรมถอวามศกยภาพในการสอสารเปนอยางด ดานการเขยนการ
พดคย และมความเปนพเปนนองในภาพรวมนาจะเดนตอไดด
นอกจากนทมผสอขาวชมชน ยงจะเปนตวเชอมทสำคญระหวาง
ชมชนกบสอสาธารณะ และสถาบนการศกษาในพนทเพอรวมมอกน
เชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยมหาสารคามรวมกบ
ผสอขาวชมชนภาคอสาน 20 จงหวด ผลตหนงสอพมพ “เสยงไทบาน”
ขนในเรวๆน
อยางไรกตาม เราเชอวางานพฒนาชมชนทกำลงทำอยในปจจบน
คอการสรางประชาธปไตยจากฐานรากทแทจรง และผสอขาวชมชน
จะเปนสวนหน งท จะสนบสนนการสรางประชาธปไตยฐานรากท
ความมนคง
32
@ สอสาร สอความหมายภาพ- วาดระบาย เพลงอกษรงามงดทกบทตอนสสาธารณะชน
วาดหวงตงใจสอใหระบอทกแหงหนแจมชดวญญาณตนแหงผถอ คม – ภาพ – ปากกา
คมภาพ – คมคำ – คมอกษรรำรายฟอน ระเรงราจดหมาย... ภาพ – อกษราเพอสอสาร ความเปนจรง
เขยนขาว – สารคดภาพ --- ชวในทกสงดวงจตดงแนวนงแล เรงรน – ภาพ – รอยความ
--- คมคำ – คมภาพ – คมความคดรอยชวต ฟนฝาขามสารสอวบวาววามจงสมหวง ดงใจปอง @
แสงดาว ศรทธามนอะเวย สวนสวรรค รสอรท จ.เชยงใหม๒๐ พฤษภาคม ๒๕๕๗
สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน)
๙๑๒ ถนนนวมนทร แขวงคลองจน เขตบางกะป กรงเทพฯ ๑๐๒๔๐
โทรศพท ๐๒ ๓๗๘๘๓๐๐ โทรสาร ๐๒ ๓๗๘ ๘๔๐๓
E- mail : [email protected] www.codi.or.th
สงตพมพ ชำระคาฝากสงเปนรายเดอน
ใบอนญาตเลขท 41/2550
ปณฝ.คลองจน
สอสาร ฯ วบวาวงาม...จงสมหวงดงใจปอง
เหตขดของทนำจายผรบไมได
๑, จาหนาไมชดเจน
๒. ไมมเลขบานตามจาหนา
๓. ไมยอมรบ
๔. ไมมผรบตามจาหนา
๕. ยาย ไมทราบทอยใหม
๖. อนๆ
ลงชอ
สะดดตา สะกดใจภาพ : รงโรจน เพชระบรณน
