Ü î Ý é BREEDING OF SALWEEN LOG SUCKER î ð Garra ø ö ... · survival rates of three old fish. Round egg of the Salween log sucker was semi buoyant and green gray with 2.5

เอกสารวชาการฉบบท ๒๙/๒๕๔๙ Technical Paper no. 29/2006

การเพาะพนธปลามดหนานอ

BREEDING OF SALWEEN LOG SUCKER Garra fuliginosa Fowler

โดย

อมาภรณ จรดล ประสาน พรโสภณ

Umaporn Joradol

Prasan Pornsopin

สานกวจยและพฒนาประมงน าจด Inland Fisheries Research and Development Bureau

กรมประมง Department of Fisheries

กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives

สานก

วจยและพฒ

นาประมงนาจด

เอกสารวชาการฉบบท ๒๙/๒๕๔๙ Technical Paper no. 29/2006



โดย


Umaporn Joradol

Prasan Pornsopin

ศนยวจยและพฒนาประมงน าจดเชยงใหม Chiang Mai Inland Fisheries Research and

Development Center

อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม ๕๐๒๙๐ Amphoe Sansai, Chiang Mai 50290 โทร. ๐–๕๓๔๙–๘๔๒๘ โทรสาร ๐–๕๓๔๙–๘๕๕๖ Tel. 0-5349-8428 Fax. 0-5349-8556

๒๕๔๙ 2006

รหสทะเบยนวจยเลขท 46 0 52 74 6 007 002

สานก



ชอไทย ปลามดหนานอ

ชอสามญ Salween Log Sucker

ชอวทยาศาสตร Garra fuliginosa Fowler

1 ซม.

สานก



สารบาญ

หนา บทคดยอ 1 ABSTRCT 2 ค าน า 3 วตถประสงค 4 อปกรณและวธด าเนนการ 4 ผลการศกษา 7 สรปผลการศกษา 13 เอกสารอางอง 15 ภาคผนวก 16

i

สานก



สารบาญตาราง ตารางท

1. คณสมบตของน าในแหลงน าธรรมชาตในจงหวดแมฮองสอนทรวบรวมพนธปลามด หนานอได

2. จ านวนแมปลาวางไข จ านวนไขเฉลยตอแม อตราการปฏสนธ อตราการฟกเปนตว จ านวนลกปลาอาย 3 วนตอแม และอตราการรอดตายลกปลาอาย 3 วน ของปลามด หนานอทมการกระตนการตกไขดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขนแตกตางกน

3. ขนตอนการพฒนาของคพภะปลามดหนานอ ทอณหภมน า 25.5 - 27.5 องศาเซลเซยส

หนา 8

9

11

สารบาญภาพ

รปท

1. พฒนาการคพภะปลามดหนานอ หนา 12

ii

สานก



สารบาญตารางภาคผนวก

ตารางผนวกท 1. แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผและเพศเมยทรวบรวมได

เมอวนท 14 มกราคม 2546 จากล าน าแมลด อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน 2. แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผ เพศเมย และไมรเพศ ท

รวบรวมได เมอวนท 14 มนาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน 3. แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผและเพศเมยทรวบรวมได

เมอวนท 10 กรกฎาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน

หนา 17

18

20

iii

สานก





ศนยวจยและพฒนาประมงน าจดเชยงใหม อ าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม ๕๐๒๙๐

บทคดยอ

การเพาะพนธปลามดหนานอ ด าเนนการทศนยวจยและพฒนาประมงน าจดเชยงใหม โดยรวบรวมพอแมพนธจากแหลงน าธรรมชาตในจงหวดแมฮองสอน จ านวน 3 ครง ระหวางเดอนมกราคม ถงกรกฎาคม 2546 ไดปลาจ านวน 140 ตว เปนเพศผ 53 ตว ความยาวระหวาง 7.8 - 16.2 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.95 - 43.15 กรม เพศเมย 68 ตว ความยาวระหวาง 7.7 - 19.30 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.34 - 78.50 กรม และไมสามารถจ าแนกเพศได 19 ตว ความยาวระหวาง 5.7 - 8.0 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 1.92 - 4.90 กรม น ามาเลยงในบอซเมนตขนาด 70 ตน เปดน าไหลผานตลอดอตรา 1 - 2 ลตร/นาท เลยงดวยอาหารเมดลอยน าทมโปรตนไมต ากวา 40 เปอรเซนต ในปรมาณ 2 เปอรเซนตของน าหนกตวปลาตอวน พบปลาทเลยงมความสมบรณเพศในเดอนสงหาคม 2547 คดพอแมพนธทมไขและน าเชอสมบรณมาเพาะพนธโดยการฉดแมปลาดวยฮอรโมน buserelin acetate ความเขมขน 2 ระดบ คอ 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรมรวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม และชดควบคมทฉดดวยน ากลน สวนปลาเพศผของทกชดการทดลองฉดดวยฮอรโมน 10 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบยาเสรมฤทธ 10 มลลกรม/กโลกรม พบวา แมปลาตกไขไดในกลมทฉดดวยฮอรโมน โดยมอตราการตกไขเฉลย 80.00±44.72 และ 60.00±54.77 เปอรเซนต ตามล าดบ มความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตระหวางชดทดลอง สวนชดควบคมทฉดกระตนดวยน ากลนไมตกไข จ านวนไขเฉลยตอแมปลามคา 3,146±867 และ 5,398±2,054 ฟอง อตราการปฏสนธเฉลย 51.02± 18.25 และ 46.24±15.36 เปอรเซนต อตราการฟกเปนตวเฉลย 41.88±20.45 และ 36.62±11.53 เปอรเซนต จ านวนลกปลาอาย 3 วนตอแมปลา มคา 616±545 และ 657±559 ตว อตราการรอดตายของลกปลาทอาย 3 วน มคาเฉลย 70.16±11.46 และ 65.20±6.95 เปอรเซนต ตามล าดบ ผลการวเคราะหทางสถตพบวา จ านวนไขเฉลยตอแมปลา อตราการปฏสนธ อตราการฟก จ านวนลกปลาอาย 3 วนตอแม และอตราการรอดตายของลกปลาทอาย 3 วน มความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตระหวางชดทดลอง ไขปลามดหนานอเปนไขชนดครงจมครงลอย มลกษณะกลมสเขยวปนเทา ไขทไดรบการผสมน าเชอแลวมขนาดเสนผานศนยกลางเฉลย 2.5 มลลเมตร ใชเวลาในการพฒนาจนฟกออกเปนตวภายใน 28 ชวโมง 45 นาท ทอณหภมน า 25.5-27.5 องศาเซลเซยส ลกปลาทฟกออกมามความยาวเหยยด 4.5 มลลเมตร อนบาลจนมอาย 60 วน จงมลกษณะเหมอนตวเตมวยทกประการ

คาสาคญ: ปลามดหนานอ การเพาะพนธ

สานก




Umaporn Joradol

Prasan Pornsopin

Chiang Mai Inland Fisheries Research and Development Center,

Amphoe Sansai, Chiang Mai 50290, Thailand

ABSTRACT

Breeding of Salween log sucker Garra fuliginasa Fowler was conducted at

Chiang Mai Inland Fisheries Research and Development Center. One hundred and fourty

broodstocks were collected from natural habitat in Mae Hong Son province for 3 times during

January to July 2003. Males (n=53) were 7.8 – 16.2 cm of total length and 5.95 – 43.15 g of

body weight. Females (n=68) were 7.7– 19.30 cm of total length and 5.34 – 78.50 g of

weight. Nineteen unsex fish were 5.7 – 8.0 cm of total length and 1.92 – 4.90 g of weight.

They were reared in 70 m3 cement pond with 1-2 liters/min water flow through system and

fed with 40% protein floating pellet at 2% of body weight daily. Fishes were matured in

August 2004. The mature fishes were injected with using 10 and 20 µg/kg buserelin acetate

and 10 mg/kg domperidone. While as a fishes in a control group were injected with distilled

water. The males were injected with 10 µg/kg buserelin acetate and 10 mg/kg domperidone.

The results showed that the ovulation was found in hormone injection groups, 80.00 + 44.72

and 60.00 + 54.77 % respectively. They were not significant difference (p>0.05) and not

ovulation of fishes in control group. The numbers of eggs were 3,146±867 and 5,398±2,054.

The fertilization rates were 51.02±18.25 and 46.24±15.36 %. Hatching rates were

41.88±20.45 and 36.62±11.53 %. The numbers of three days old fish per 1 female were

616±545 and 657±559. The survival rates were 70.16±11.46 and 65.20±6.95 % respectively.

The statistical analysis showed that no significant differences (p>0.05) in the numbers of

eggs, the fertilization rates, the hatching rates, the numbers of three days old fish and the

survival rates of three old fish. Round egg of the Salween log sucker was semi buoyant and

green gray with 2.5 mm diameter after water absorbed. The incubation period was 28 hrs 45

min at 25.5 – 27.5 oC water temperature. The total length of hatchling was 4.5 mm. The

juvenile characters occurred at 60 days old.

Key words: Salween Log Sucker, Garra fuliginosa (Fowler), breeding

2

สานก



คานา ปลามดหนานอหรอปลามดมชอวทยาศาสตร Garra fuliginosa Fowler เปนปลาน าจดทอาศย

อยบรเวณล าธารบนภเขาทน าใสและกระแสน าไหลเชยว พนทองน าเปนกรวดหน ทรงตวในกระแสน าไดโดยรมฝปากลางจะมอวยวะส าหรบดด (sucking disk) ในการยดเกาะกบกอนหน พบการแพรกระจายของปลาชนดนทางภาคเหนอ ทจงหวดเชยงใหม ในป ค .ศ. 1933 (Smith, 1945) และตามลมน าสาละวน จงหวดแมฮองสอน (สมโภชนและกาญจนร, 2543) สวนในภาคใตพบอาศยตามบรเวณแองน าบนน าตกโตนเตย ซงไหลลงสบรเวณปากคลองแปะ กอนจะไหลลงสอางเกบน าเขอนรชชประภา จงหวดสราษฎรธาน เรยกชอภาษาไทยวาปลาหนางอน หรอปลาเลยหน (สนทนาและทศพล, 2537) ปลามดหนานอ มรปรางเพรยว ล าตวคอนขางกลม หวมโหนกยนออกมาเปนนอ มเกลดใหญ 32-34 แถวตามแนวขางตว ล าตวมสเขยวขมาคล า ดานทองสจาง ครบหลงสคล า มแตมสสมจางทปลายเชนเดยวกบครบทองและครบกน มหนวด 2 ค อยทปลายจะงอยปาก (rostral barbels) 1 ค และอยทมมปากดานบน (maxillary barbels) 1 ค นอกจากนยงมลกษณะทโดดเดน คอ ปลายจะงอยปากมตมหนาม โดยมรองลกแนวขวาง (deep transverse rostral groove) แบงตมหนามออกเปน 2 กลม คอ อยบรเวณปลายจะงอ ยปากและบรเวณดานหนาของตา เหมอนเปนนอยนออกมา ซงลกษณะดงกลาว ไมพบในปลาสกล Garra ตวอนๆ (สมโภชนและกาญจนร, 2543 ; สนทนาและทศพล, 2537; Smith, 1945) ปลามดหนานอเพศผมขนาดล าตวเลกกวาเพศเมย เมอถงฤดผสมพนธเพศเมยจะมทองอม สวนเพศผมตมหนามทหยาบกวาของเพศเมย อตราสวนเพศผตอเพศเมยในธรรมชาตเทากบ 1 : 1.08 การพฒนาของอวยวะสบพนธพบคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ (GSI) มคาสงขนในเดอนพฤษภาคมถงเดอนกนยายน โดยมคาสงสดในเดอนมถนายนของปลาทงสองเพศ และมคา ต าสดในเดอนพฤศจกายนส าหรบปลาเพศเมยและเดอนมกราคมในปลาเพศผ ลกษณะไขเปนแบบครงจมครงลอย แมปลาขนาดน าหนกเฉลย 6.29 + 0.68 กรม ความยาวเฉลย 7.78 + 0.49 เซนตเมตร มจ านวนไขเฉลย 2,100 + 431 ฟอง (สมชาตและคณะ , 2548)

เนองจากปลาชนดนเปนปลาทพบเฉพาะท ซงอาศยอยตามล าธารภเขาเปนสวนใหญ และมรปรางสวยงามแปลกตา (บรเวณหวมโหนกยนออกมาเปนนอ) จงท าใหมการจบปลาชนดนไปจ าหนายเปนปลาสวยงามจ านวนมาก นอกเหนอจากการจบปลาชนดนเพอการบรโภคของชาวบานในบรเวณล าน า เปนสาเหตท าใหปลามดหนานอในธรรมชาตลดจ านวนลงอยางมาก ศนยวจยและพฒนาประมงน าจดเชยงใหม จงท าการศกษาวจยดานการเพาะขยายพนธปลาชนดน เพอปลอยคนสธรรมชาตเปนการปองกนการสญพนธ และพฒนาไปสการสงเสรมเปนปลาสวยงามไดในอนาคต ซงจะเปนประโยชนตอการเพาะเลยงสตว น าสวยงามเพอการสงออกตอไป

3

สานก



วตถประสงค

1. เพอทราบถงความเขมขนของฮอรโมนสงเคราะหทเหมาะสมตอการเพาะพนธปลามดหนานอ 2. เพอทราบถงพฒนาการของคพภะและลกปลาวยออน

อปกรณและวธดาเนนการ

1. การวางแผนการทดลอง

1.1 การเพาะพนธปลามดหนานอ วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (completely randomized design) ประกอบดวย 2 ชดการทดลองๆ ละ 3 ซ า แตละชดการทดลองฉดกระตนปลาเพศเมยดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม /กโลกรม ความเขมขนฮอรโมนแตกตางกน 2 ระดบ ดงน ชดการทดลองท 1 ความเขมขน 10 ไมโครกรม/กโลกรม ชดการทดลองท 2 ความเขมขน 20 ไมโครกรม/กโลกรม ชดควบคมฉดกระตนดวยน ากลน ปลาเพศผของทกชดการทดลองฉด buserelin acetate 10 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม

1.2 การศกษาพฒนาการของคพภะและลกปลามดหนานอ หลงจากพอแมพนธปลาสบพนธวางไข น าไขมาศกษาพฒนาการของคพภะและลกปลาวยออน

โดยใชกลองจลทรรศนก าลงขยาย 40 เทา ศกษาขนาดไ ข ลกษณะไข ตลอดจนพฒนาการของคพภะและศกษาการเปลยนแปลงรปรางของลกปลา จนกระทงมพฒนาการเหมอนตวเตมวย

1.3 สถานทและระยะเวลาด าเนนการ ด าเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาประมงน าจดเชยงใหม ระยะเวลาด าเนนการตงแตเดอน

มกราคม 2546 ถงตลาคม 2547

2. วธการทดลอง

2.1 การรวบรวมพนธปลา รวบรวมพนธปลามดหนานอจากแหลงน าธรรมชาตในเขตล าน าแมเงา และล าธารภเขาทเปน

สาขาของล าน าสาละวน อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน จ านวน 3 ครง ระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกรกฎาคม 2546 โดยใชไฟฟากระแสตรงขนาด 12 โวลต บรเว ณโขดหนในล าธาร วธนท าใหปลาสลบไป

4

สานก



ชวขณะ แลวไหลตามน าออกมาดานนอก น าปลาทสลบไปพกฟนในอวนทขงรองรบอย ล าเลยงปลาทรวบรวมไดมาเลยงในบอซเมนตขนาด 70 ตน เพอใหปลาปรบสภาพและแขงแรงขน โดยจดสภาพภายในบอใหคลายคลงกบสภาพแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต เปดน าไหลผานตลอดอตรา 1- 2 ลตร/นาท เลยงปลาดวยอาหารเมดลอยน าทมระดบโปรตนไมต ากวา 40 เปอรเซนต ในปรมาณ 2 เปอรเซนตของน าหนกตวปลาตอวน เลยงไปจนปลาเพศผเพศเมยมความสมบรณเพศทสดในเดอนสงหาคม 2547 โดยดจากแมพนธตองมทองอมเปงและนม ผนงทองบาง และชองเพศขยายมสแดงเรอๆ สวนเพศผเมอรดบรเวณชองทางออกของน าเชอเบาๆ ตองมน าเชอสขาวขนไหลออกมา

วเคราะหคณสมบตทางเคมของแหลงน าทรวบรวมพนธปลามดหนานอ โดยศกษาอณหภมของน า ออกซเจนทละลายในน า ความเปนกรดเปนดางของน า ความเปนดางของน า ความกระดางของน าและคารบอนไดออกไซดอสระในน า ตามวธการดงน

- อณหภมน า ใชเทอรโมมเตอร - ออกซเจนทละลายในน า ใชวธไตเตรท ตามวธกลาวอางโดยไมตรและจารวรรณ (2528) - ความเปนกรดเปนดางของน า ใช pH meter รน sension 378 (HACH) - ความเปนดางของน า ใชวธไตเตรท ตามวธกลาวอางโดยไมตรและจารวรรณ (2528) - ความกระดางของน า ใชวธไตเตรท ตามวธกลาวอางโดยไมตรและจารวรรณ (2528) - คารบอนไดออกไซดอสระในน า ใชวธไตเตรท ตามวธกลาวอางโดยไมตรและจารวรรณ

(2528) 2.2 การเพาะพนธปลามดหนานอ ท าการเพาะพนธเมอวนท 5 สงหาคม 2547 โดยคดเลอกพอแมพนธทมความสมบรณ แขงแรง

ไมมบาดแผล และมขนาดใกลเคยงกน โดยแมพนธมทองอมเปงเหนไดชด นม ผนงทองบาง และชองเพศขยายมสแดงเรอๆ สวน เพศผเมอรดบรเวณชองทางออกของน าเชอเบาๆ ตองมน าเชอสขาวขนไหลออกมา เมอคดพอแมพนธทจะท าการเพาะพนธไดแลว น ามาฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะหรวมกบยาเสรมฤทธ ตามแผนการทดลองทก าหนดไว ชดการทดลองละ 5 ซ า ๆ ละ 1 ค จากนนน าพอแมพนธปลอยลงผสมพนธในกระชงผาโอลอนแกวขนาด 30x35x25 เซนตเมตร ทแขวนในรางขนาด 50x300x25 เซนตเมตร จ านวน 5 ราง ๆ ละ 3 กระชง โดยมน าไหลผานในอตรา 3 ลตร/นาท เทากนทกรางทดลอง เมอพอแมพนธผสมพนธวางไขเรยบรอยแลว น าพอแมพนธออกจากกระชงเ พาะพนธ ท าการตรวจสอบผลการวางไขของแมปลาในแตละชดการทดลอง จากนนสมไขจากกระชงฟกไขกระชงละ 100 ฟอง น าไปฟกในกะละมงสแตนเลส ขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 25 เซนตเมตร โดยเตมน าในกะละมงฟกไขประมาณ 5 เซนตเมตร และใหออกซเจนตลอดเวลาโดยใชหวทรายจ านวน 1 หว เมอไขมการพฒนาจนถงระยะสดทายของขบวนการ gastrulation ซงใชเวลาประมาณ 6 ชวโมง ระยะน blastopore จะปด ไขทไมไดรบการปฏสนธเปลยนเปนสขาวขน ท าการนบจ านวนไขทไดรบการปฏสนธของแตละกะละมงเพอหาอตราการปฏสนธ หลงจากไขฟกออกมาเปนตว ซงใชเวลาประมาณ 28 ชวโมง 45 นาท ท าการนบจ านวนลกปลาทฟกออกมาเมอลกปลามอาย

5

สานก



1 วน เพอค านวณหาอตราการฟกไข และนบจ านวนลกปลาอกครงหลงจากลกปลาเรมกนอาหาร เมอลกปลาอาย 3 วน เพอหาอตราการรอดตายของลกปลา

2.3 การศกษาการพฒนาการของคพภะและลกปลาวยออน น าไขทไดรบการปฏสนธมาศกษาพฒนาการของคพภะระยะตาง ๆ ดวยกลองจลทรรศนก าลง

ขยาย 40 เทา บนทกภาพและวาดรปพรอมทงบรรยายลกษณะของการพฒนาในแตละระยะของการพฒนา ซงไขมการพฒนาตงแตระยะ cleavage stage, blastula stage และ gastrula stage จนถง body formation การศกษาพฒนาการของคพภะปลามดหนานอนไดท าตามขนตอนวธของ Lagler (1952) หลงจากฟกเปนตว ท าการศกษาพฒนาการของลกปลาวยออนดวยกลองจลทรรศน จนกระทงลกปลามการพฒนาของอวยวะและรปรางเหมอนตวเตมวย

3. การวเคราะหขอมล

เมอสนสดการทดลองน าขอมลทไดมาวเคราะหเพอศกษาหาคาตางๆ ดงน

3.1 อตราการปฏสนธ จ านวนไขทไดรบการปฏสนธ

จ านวนไขทงหมด 3.2 อตราการฟกเปนตว จ านวนลกปลาทฟกออกเปนตว

จ านวนไขทไดรบการปฏสนธ

3.3 อตรารอดตายของลกปลา จ านวนลกปลาหลงถงไขแดงยบ จ านวนลกปลาทฟกออกเปนตวทงหมด

เปรยบเทยบจ านวนแมปลาทวางไขโดยวธ Fisher exact probability test และแปลงขอมลอตรา

การปฏสนธ อตราการฟกเปนตว และอตรารอดตายของลกปลาโดยใช angular transformation (จรญ, 2523) กอนการวเคราะหเพอใหขอมลมการกระจายแบบปกต (normal distribution) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางชดการทดลองโดยวธ t-Test โดยใชโปรแกรมส าเรจรป SPSS v.11.5 on window

x 100 (%)

x 100 (%)

x 100 (%)

=

=

=

6

สานก



ผลการศกษา 1. การรวบรวมพนธปลา

จากการรวบรวมพนธปลามดหนานอจากแหลงน าธรรมชาตในเขตจงหวดแมฮองสอน พบวา ปลามดหนานออาศยอยในล าธารภเขาสง ทมลกษณะล าธารกวางประมาณ 10 - 15 เมตร มกระแสน าไหลแรง ความลกประมาณ 50 - 80 เซนตเมตร พนทองน ามลกษณะเปนหนปนทราย โดยสวนใหญเปนหนขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 3 - 5 เซนตเมตร มทรายปนเพยงเลกนอย น าใสตลอดทงป ในการรวบรวมพนธปลาแตละครง ท าการแยกเพศปลามดหนานอโดยปลาเพศผมล าตวเรยวยาว ปลายครบทองยาวเกอบถงโคนครบกน ตมสวบรเวณจะงอยปากหยาบกวาเพศเมย สวนปลาเพศเมยมปลายครบทองยาวจรดชองเพศ

การรวบรวมพนธปลามดหนานอในครงแรกเมอวนท 14 มกราคม 2546 จากล าน าแมลด อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน ไดปลาทงหมดจ านวน 26 ตว เปนเพศผ 12 ตว ขนาดความยาวระหวาง 7.8 - 16.2 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.95 - 43.15 กรม เพศเมย 14 ตว ขนาดความยาวระหวาง 8.8 - 19.3 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 7.60 - 78.50 กรม (ตารางผนวกท 1 )

การรวบรวมครงท 2 เมอวนท 14 มนาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน ไดปลามดหนานอทงหมดจ านวน 67 ตว เปนเพศผ 15 ตว ขนาดความยาวระหวาง 8.5 - 12.0 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 7.65 - 16.80 กรม เพศเมย 33 ตว ขนาดความยาวระหวาง 7.7 - 14.8 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.34 - 31.68 กรม ไมสามารถระบเพศได 19 ตว ขนาดความยาวระหวาง 5.7 - 8.0 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 1.92 - 4.90 กรม (ตารางผนวกท 2 )

การรวบรวมครงท 3 เมอวนท 10 กรกฎาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน ไดปลามดหนานอทงหมดจ านวน 47 ตว เปนเพศผ 26 ตว ขนาดความยาวระหวาง 8.5 - 16.0 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.95 - 38.82 กรม เพศเมย 21 ตว ขนาดความยาวระหวาง 9.5 - 17.2 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 10.00 - 51.00 กรม โดยพบเพศผทมความสมบรณเพศ (มน าเชอ) จ านวน 11 ตว และเพศเมยทมความสมบรณเพศ (ทองอมนม) จ านวน 6 ตว (ตารางผนวกท 3 ) คณสมบตน าของแหลงน าธรรมชาตในจงหวดแมฮองสอนในชวงทรวบรวมปลามดหนานอไดมคาดงน อณหภมน ามคาระหวาง 26.5 - 28.5 องศาเซลเซยส ปรมาณออกซเจนทละลายในน ามคาระหวาง 7.5 - 8.5 มลลกรมตอลตร ความเปนกรดเปนดางของน ามคาระหวาง 7.46 - 7.51 ความเปนดางของน ามคาระหวาง 90 - 103 มลลกรมตอลตร ความกระดางของน ามคาระหวาง 100 - 108 มลลกรมตอลตร ปรมาณคารบอนไดออกไซดอสระในน ามคาระหวาง 2.5 - 3.0 มลลกรมตอลตร (ตารางท 1) ผลการเลยงปลาทรวบรวมมาไดในบอซเมนตขนาด 70 ตน โดยจดสภาพภา ยในบอใหคลายคลงกบสภาพแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต เปดน าไหลผานตลอดอตรา 1-2 ลตร/นาท เลยงปลาดวยอาหารเมดลอยน าทมระดบโปรตนไมต ากวา 40 เปอรเซนต ในปรมาณ 2 เปอรเซนตของน าหนกตวปลาตอวน พบปลาเพศผ

7

สานก



เรมมน าเชอในเดอนมถนายน 2547 ประมาณ 10 เปอรเซนตของปลาเพศผทงหมด สวนปลาเพศเมยมทองอมเลกนอยประมาณ 8 เปอรเซนตขอปลาเพศเมยทงหมด ในเดอนกรกฎาคมพบปลาเพศผมน าเชอจ านวนมากขน แตปลาเพศเมยยงไมสมบรณเพศเตมท จนกระทงวนท 5 สงหาคม 2547 ท าการเชคความสมบรณเพศ พบปลาเพศผและเพศเมยมความสมบรณเพศพรอมทจะท าการผสมพนธ ประมาณ 40 เปอรเซนตของจ านวนปลาพอแมพนธทงหมด โดยสงเกตจากแมพนธทองอมเปงและนม ผนงทองบาง และชองเพศขยายมสแดงเรอๆ สวนเพศผเมอรดบรเวณชองทางออกของน าเชอเบา ๆ มน าเชอสขาวขนไหลออกมา

ตารางท 1 คณสมบตของน าในแหลงน าธรรมชาตในจงหวดแมฮองสอนทรวบรวมพนธปลามดหนานอได

คณสมบตของน า

การรวบรวม ครงท 1

(14 มค. 46) เวลา 15:30 น.

ครงท 2 (14 มค. 46) เวลา 16:20 น.

ครงท 3 (10 กค. 46) เวลา 16:00 น.

อณหภมอากาศ (องศาเซลเซยส)

อณหภมน า (องศาเซลเซยส) ปรมาณออกซเจนทละลายในน า (มลลกรมตอลตร) ความเปนกรดเปนดาง ความเปนดาง (มลลกรมตอลตร) ความกระดาง (มลลกรมตอลตร) คารบอนไดออกไซดอสระในน า (มลลกรมตอลตร)

29.5

26.5 7.5 7.46 92

100 3.0

32.0

28.5 8.5

7.50 90 104 2.5

30.0

27.5 8.2

7.51 103 108 2.8

2. การเพาะพนธปลามดหนานอ

2.1 จ านวนแมปลาวางไข ด าเนนการเพาะพนธปลามดหนานอเมอวนท 5 สงหาคม 2547 โดยการฉดกระตนดวยฮอรโมน

สงเคราะหรวมกบยาเสรมฤทธใหพอแมปลาทสมบรณเพศตามชดการทดลองๆ ละ 5 ค พบวาแมปลาวางไขหลงจากฉดกระตนดวยฮอรโมนแลว 6 ชวโมง โดยมสดสวนแมปลาทวางไข 4 ใน 5 และ 3 ใน 5 ตว ส าหรบการฉดกระตนดวยฮอรโมนทความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม ตามล าดบ ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต สวนชดควบคมทฉดกระตนดวยน ากลนไมตกไข (ตารางท 2)

2.2 จ านวนไขเฉลยตอแม เมอแมปลาวางไข พบวาจ านวนไขเฉลยตอแมปลาท ฉดกระตนดวยฮอรโมนทความเขมขน

แตกตางกน 2 ระดบ คอ 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม มจ านวนไขเฉลยตอแมปลาเทากบ 3,146 + 867 และ 5,398 + 2,054 ฟอง ตามล าดบ ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (ตารางท 2)

8

สานก



2.3 อตราการปฏสนธ อตราการปฏสนธมคาเฉลย 51.02 + 18.25 และ 46.24 + 15.36 เปอรเซนต ส าหรบการฉด

กระตนดวยฮอรโมนทความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม ตามล าดบ ไ มแตกตางกนอยางมนย ส าคญทางสถต (ตารางท 2)

2.4 อตราการฟกเปนตว อตราการฟกเปนตวเฉลยเทากบ 41.88 + 20.45 และ 36.62 + 11.53 เปอรเซนต ส าหรบการฉด

กระตนดวยฮอรโมนทความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม ตามล าดบ ซงไมแตกตางกนอยางมนย ส าคญทางสถต (ตารางท 2)

2.5 จ านวนลกปลาและอตราการรอดตาย จ านวนลกปลาอาย 3 วนตอแมปลา ทไดจากการฉดกระตนดวยฮอรโมนความเขมขน 10 และ

20 ไมโครกรม/กโลกรม เทากบ 616 + 545 และ 657 + 559 ตว ตามล าดบ ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต อตราการรอดตายของลกปลาทอาย 3 วนมคาเฉลย 70.16 + 11.46 และ 65.20 + 6.95 เปอรเซนต ส าหรบการฉดกระตนดวยฮอรโมนทความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม ตามล าดบ ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (ตารางท 2) ตารางท 2 จ านวนแมปลาวางไข จ านวนไขเ ฉลยตอแม อตราการปฏสนธ อตราการฟกเปนตว จ านวน

ลกปลาอาย 3 วนตอแม และอตราการรอดตายลกปลาอาย 3 วน ของปลามดหนานอทมการกระตนการตกไขดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขนแตกตางกน

ความเขมขน buserelin (ไมโครกรม/กโลกรม)

ชดควบคม ฉดดวย น ากลน 10 20

น าหนกแมปลาเฉลย (กรม) 22.66 + 6.18 27.10 + 12.71 25.35 + 10.99

น าหนกพอปลาเฉลย (กรม) 19.28 + 4.72 19.62 + 4.85 22.55 + 7.44

จ านวนแมปลาวางไข (ตว) 4/5 3/5 0/5

จ านวนไขเฉลยตอแม (ฟอง) 3,146 + 867 5,398 + 2,054 -

อตราการปฏสนธเฉลย (%) 51.02 + 18.25 46.24 + 15.36 -

อตราการฟกเปนตวเฉลย (%) 41.88 + 20.45 36.62 + 11.53 -

จ านวนลกปลาอาย 3 วนตอแม (ตว) 616 + 545 657 + 559 -

อตราการรอดตายเฉลยทอาย 3 วน (%) 70.16 + 11.46 65.20 + 6.95 -

หมายเหต คาเฉลยในแนวนอนทก ากบดวยอกษรภาษาองกฤษทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบความเชอมน 95 %

9

สานก



3. การศกษาพฒนาการของคพภะและลกปลาวยออน

3.1 พฒนาการของคพภะปลามดหนานอ ไขปลามดหนานอมสเขยวปนเทา มขนาดเสนผานศนยกลาง 2.0 มลลเมตร เมอไขดดซมน าเขา

ไปเปลอกไขจะพองออกมเสนผานศนยกลางไข 2.5 มลลเมตร เปนไขชนดครงจมครงลอย หลงการปฏสนธประมาณ 25 นาท เซลลบรเวณบลาสโตดสต (blastodisc) ทางดานแอนมลโพลนนออกมามลกษณะใสเปนเซลลเดยว จากนนมการแบงตวเปนเซลลบลาสโตเมยร (blastomere) จ านวน 2, 4, 8, 16, 32 และ 64 เซลล ตามล าดบ จนเวลา 2 ชวโมง 5 นาท ไดเซลลบลาสโตเมยรจ านวนมากรวมเปนกลมกอนอยเหนอ yolk เรยกระยะนวาระยะมอรลา (morula) ซงเปนระยะสดทายของระยะคลเวจ (cleavage stage) จากนนพฒนาเขาสระยะบลาสทรลา (blastrula) โดยกลมเซลลบลาสโตเมยรเคลอนทมาคลม yolk เรยกกลมเซลลนวา บลาสโตเดรม (blastoderm) และเกดชองวางบลาสโตซล (blastocoel) ขน กลมเซลลบลาสโตเดรมทางดานลางมวนตวเขาไปในชองบลาสโตซล ท าใหชองวางนมขนาดเลกลง เกดชองวางแกสโตซล (gastocoel) เรยกระยะนวาระยะแกสทรลา (gastrula) เวลา 4 ชวโมง 35 นาท เกดระยะแกสทรลาชวงตน (early gastrula) ระยะนมเนอเยอเกดขน 3 ชน เนอเยอชนในเอนโดเดอรม (endoderm) ชนกลางมโซเดอรม (mesoderm) และชนนอกสดเอคโตเดอรม (ectoderm) โดยเนอเยอทง 3 ชนนจะเจรญเปนอวยวะตางๆ ตอไป สวนระยะปลายของระยะแกสทรลาจะเกดในเวลา 6 ชวโมงหลงการปฏสนธ ระยะนจะเหน yolk plug ตอมาพฒนาเขาสระยะคพภะชวงตน (early embryo) เนอเยอเอคโตเดอรม มโซเดอรม และเอนโดเดอรม เจรญขนทางดานบน มผลใหบรเวณทเจรญเปนสวนหว และสวนหางยกตวสงขน เขาสระยะโซไมท (somite) มโซเดอรมเกดการเปลยนแปลงโดยเซลลดานบนจดเรยงตวมลกษณะเปนปลองๆ ตามแกนกลางของคพภะตดกบผนงของไขแดง ซงเจรญไปเปนกระดกและกลามเนอ และเรมเขาสระยะตวออน (embryo) ในเวลา 8 ชวโมง 15 นาท ไขปลามดหนานอใชเวลาในการพฒนาเรมตงแตการปฏสนธจนกระทงฟกออกเปนตว (hatch out) ภายในเวลา 28 ชวโมง 45 นาท ทอณหภมน า 25.5 - 27.5 องศาเซลเซยส ลกปลาแรกฟกออกมามความยาวเหยยด 4.5 มลลเมตร (ตารางท 3 และรปท 1)

3.2 พฒนาการของลกปลามดหนานอวยออน ลกปลามดหนานอแรกฟก มลกษณะล าตวบางใส ลกปลาอาย 1 วน ปรากฏเมดสด า (pigment)

ทตาและตามล าตว ครบหเจรญด ระบบไหลเวยนโลห ตเหนชดเจน สวนครบหาง ครบหลง และครบกนยงคงเปนลกษณะ fin fold ลกปลาอาย 2 วน จะมเมดสด า กระจายทวล าตวมากขน ลกปลาอาย 3 วน เกดถงลมและเรมกนอาหาร เนองจากถงไขแดง (yolk sac) ยบลงเกอบหมด ลกปลาอาย 5 วน มครบหลงสมบรณ ผวหนงมเมดสด ากระจายทวตว ลกปลาอาย 7 วน มครบกนและครบหาง เจรญสมบรณด มความยาวเหยยด 1.1 เซนตเมตร ลกปลาอาย 17 วน มครบทองสมบรณ มความยาวเหยยด 1.5 เซนตเมตร และลกปลาพฒนาการเปลยนแปลงความยาวล าตว สวนของล าตวหนาขนและพฒนาอวยวะตางๆ เชน หวแ ละครบ จนลกษณะเหมอนตวเตม เมอลกปลามอาย 60 วน

10

สานก



ตารางท 3 ขนตอนการพฒนาของคพภะปลามดหนานอ ทอณหภมน า 25.5 - 27.5 องศาเซลเซยส ระยะเวลาหลงการ

ปฏสนธ รปท ขนตอนการพฒนาของคพภะ

25 นาท 1 (ก) ไขทไดรบการปฏสนธ บรเวณบลาสโตดสต (blastodisc) ทางดานบนของไขแดง (animal pole) มลกษณะใสและนนขน

40 นาท 1 (ข) บลาสโตดสตจะคอยๆ แบงตวจาก 1 เซลล เปนเซลลบลาสโตเมยร (blastomere) 2 เซลลเทาๆ กน แตละเซลลมขนาดเลกลงครงหนง

55 นาท 1 (ค) เซลลบลาสโตเมยร 4 เซลล 1 ชวโมง 5 นาท 1 (ง) เซลลบลาสโตเมยร 8 เซลล

1 ชวโมง 25 นาท 1 (จ) เซลลบลาสโตเมยร 16 เซลล 1 ชวโมง 35 นาท 1 (ฉ) เซลลบลาสโตเมยร 32 เซลล 1 ชวโมง 45 นาท 1 (ช) เซลลบลาสโตเมยร 64 เซลล 2 ชวโมง 5 นาท 1 (ซ) มการแบงเซลลจนไดเซลลบลาสโตเมยรจ านวนมากซอนกนอยหลายชน

และเบยดกนแนนอยดานบนของไขแดงเขาสระยะมอรลา (morula) ซงเปนระยะสดทายของคลเวจ (cleavage)

3 ชวโมง 10 นาท 1 (ฌ) ระยะบลาสทลา (blastrula) กลมเซลลทอยตรงขอบดานรมนอกสดจะมวนตวเขาในชองวางระหวางกลมเซลลกบไขแดง เพอสรางเปนเนอเยอสามชน ท าใหเกดชองวาง เรยกชองวางนวา blastocoel

6 ชวโมง 1 (ญ) ระยะแกสทรลาชวงปลาย (late gastrula) เซลลบลาสโตเดรมเคลอนมาคลมสวนของไขแดงจนเหลอสวนของไขแดงเปนกระจกเลกๆ เรยกวา yolk plug

8 ชวโมง 15 นาท 1 (ฎ) ระยะคพภะชวงตน (early embryo) เกดปมหวและปมหาง ตอมาเกด โซไมท (somite) และเกด optic vesicle ซงจะเจรญเปนตาตอไป

16 ชวโมง 45 นาท 1 (ฏ) ระยะคพภะชวงปลาย (late embryo) เกดโซไมทเพมมากขน สวนของไขแดงมลกษณะกลมคลายลกทอ ระยะนสวนของหางเรมแยกออกจากไขแดง ตวออนเรมมการเคลอนไหว และมการพฒนาของอวยวะตางๆ

10 ชวโมง 53 นาท 1 (ฐ) ล าตวเรมเหยยดยาวมากขน กลามเนอเรมท างาน (body movement) มการไหลเวยนของโลหตทวรางกาย ลกปลามการเคลอนไหวแรงมากขนและถขน

28 ชวโมง 45 นาท 1 (ฑ) เปลอกไขเรมบางขน ลกปลาสะบดตวไปมา จนฟกออกเปนตว (hatch out) ลกปลาแรกฟกจะมความยาวเหยยด 4.5 มลลเมตร ลกษณะผวบางใส ไมม เมดส pigment

11

สานก



รปท 1 พฒนาการคพภะปลามดหนานอ

(ฎ) early embryo : 8 ชวโมง 15 นาท (ฏ) late embryo : 16 ชวโมง 45 นาท (ญ) late gastrula : 6 ชวโมง

(ค) 4 เซลล : 55 นาท

(ข) 2 เซลล : 40 นาท

(ก) 1 เซลล ; 25 นาท

(ง) 8 เซลล : 1 ชวโมง 5 นาท (จ) 16 เซลล : 1 ชวโมง 25 นาท (ฉ) 32 เซลล : 1 ชวโมง 35 นาท

(ซ) morula : 2 ชวโมง 5 นาท

(ฌ) blastrula : 3 ชวโมง 10 นาท (ช) 64 เซลล : 1 ชวโมง 45 นาท

(ฐ) body movement : 10 ชวโมง 53 นาท (ฑ) hatch out : 28 ชวโมง 45 นาท

1 มม. 1 มม. 1 มม.

1 มม. 1 มม. 1 มม.

1 มม. 1 มม. 1 มม.

1 มม. 1 มม. 1 มม.

1 มม. 1 มม.

12

สานก



สรปและวจารณผล

จากการรวบรวมพนธปลามดหนานอจากแหลงน าธรรมชาตในเขตล าน าแมเงา และล าธารภเขาทเปนสาขาของล าน าสาละวน อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน จ านวน 3 ครง ระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกรกฎาคม 2546 ไดปลาจ านวนทงหมด 140 ตว เปนเพศผจ านวน 53 ตว ขนาดความยาวระหวาง 7.8 - 16.2 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.95 - 43.15 กรม เพศเมยจ านวน 68 ตว ขนาด ความยาวระหวาง 7.7 - 19.30 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 5.34 - 78.50 กรม และไมสามารถจ าแนกเพศไดจ านวน 19 ตว ขนาดความยาวระหวาง 5.7 - 8.0 เซนตเมตร น าหนกระหวาง 1.92 - 4.90 กรม คดเปนอตราสวนปลามดหนานอเพศผตอเพศเมยในธรรมชาตไดเทากบ 1 : 1.28 ซงใกลเคยงกบสมชาตและคณะ (2548) ทรายงานวาอตราสวนเฉลยของปลามดหนานอเพศผตอปลามดหนานอเพศเมยในธรรมชาตเทากบ 1 : 1.08

คณภาพน าในแหลงน าทรวบรวมพนธปลามดหนานอไดมคาดงน อณหภมของน ามคาระหวาง 26.5 - 28.5 องศาเซลเซยส ปรมาณออกซเจนทละลายในน ามคาระหวาง 7.5 - 8.5 มลลกรม/ลตร ความเปนกรดเปนดางมคาระหวาง 7.46 - 7.51 ความเปนดางมคาระหวาง 90 - 103 มลลกรม/ลตร ความกระดางมคาระหวาง 100 - 108 มลลกรม/ลตร และคารบอนไดออกไซดอสระในน ามคาระหวาง 2.5 - 3.0 มลลกรม/ลตร จากคณภาพของน าจะเหนไดวามคาใกลเคยงกบคณภาพน าส าหรบการเลยงสตวน าทวไป ตามทมนสนและไพพรรณ (2544) รายงานวาคณภาพน าทเหมาะสมส าหรบสตวน าควรมปรมาณออกซเจนทละลายน าไมนอยกวา 5 มลลกรม/ลตร ความเปนกรดเปนดางมคาอยในชวง 6.5 - 9.0 ความเปนดางมคามากกวา 20 - 40 มลลกรม/ลตร ในขณะทยนต (มปป.) รายงานวาคณภาพน าทเหมาะสมตอการด ารงชวตของสตวน าควรมอณหภม 25 - 33 องศาเซลเซยส ความเปนกรดเปนดางอยระหวาง 6.5 - 8.5 ความเปนดางและคาความกระดางควรมคาตงแต 100 - 120 มลลกรม/ลตรขนไป

การเลยงปลามดหนานอทรวบรวมไดจากธรรมชาตในบอซเมนตขนาด 70 ตน เปดน าไหลผานตลอดอตรา 1 - 2 ลตร/นาท เลยงดวยอาหารเมดลอยน าทมโปรตนไมต ากวา 40 เปอรเซนต ในปรมาณ 2 เปอรเซนตของน าหนกตวปลาตอวน เปนเวลาประมาณ 11 เดอน พบวาพอแมพนธเรมมความสมบรณเพศในเดอนมถนายน 2547 โดยเพศผมน าเชอเลกนอย สวนเพศเมยเรมมทองอม และมความสมบรณเพศมาก ในเดอนสงหาคม 2547 ซงใกลเคยงกบผลการรวบรวมพนธปลามดหนานอในธรรมชาตทพบปลามความสมบรณเพศทงเพศผและเพศเมย ในเดอนกรกฎาคม 2546 และใกลเคยงกบสมชาตและคณะ (2548) ทรายงานวา การพฒนาของอวยวะสบพนธของปลามดหนานอในธรรมชาตทงเพศผและเพศเมยมคา GSI สงขนในเดอนพฤษภาคมถงเดอนกนยายน โดยมคาสงสดในเดอนมถนายน

การเพาะพนธปลามดหนานอ โดยวธฉดกระตนเพศเมยเพยงครงเดยวดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม สวนเพศผฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขน 10 และ 20 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม ปลอยใหพอแมพนธผสมพนธกนเองในอตราสวนเพศผตอเพศเมย 1:1 แมปลาวางไขหลงฉดกระตนดวยฮอรโมนแลวประมาณ 6 ชวโมง โดย

13

สานก



มจ านวนแมปลาทวางไข 4 ใน 5 และ 3 ใน 5 ตว อตราการปฏสนธเฉลย 51.02 ± 18.25 และ 46.24 ± 15.36 เปอรเซนต อตราการฟกเฉลย 41.88 ± 20.45 และ 36.62 ± 11.53 เปอรเซนต และลกปลามอตราการรอดตายเฉลยหลงถงไขแดงยบทอาย 3 วน 70.16 ± 11.46 และ 65.20 ± 6.95 เปอรเซนต ตามล าดบ จากผลการทดลองครงนพบวาปลาตอบสนองตอการฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone ไดดวยการฉดกระตนเพยงครงเดยวกสามารถท าใหผสมพนธวางไขได ซงสอดคลองกบววฒนและคณะ (2545) ทไดท าการศกษาผลของชนดและความเขมขนของฮอรโมนทเหมาะสมตอการเพาะพนธปลามน Garra parvifilum (Fowler) แลวพบวาปลามนสามารถผสมพนธวางไขไดดวยการฉดกระตนฮอรโมนสงเคราะหเพยงครงเดยว เชนเดยวกบประสานและอมาภรณ (2549) ทไดท าการศกษาการเพาะและอนบาลปลาเลยหน Garra cambodgiensis (Tirant, 1884) แลวพบวาการฉดกระตนเพยงครงเดยวดวยฮอรโมนสงเคราะห 10 ไมโครกรม/ลตร รวมกบยาเสรมฤทธ สามารถกระตนใหปลาผสมพนธวางไขได รวมทงปฏพทธ (2540) ทไดท าการศกษาการเพาะพนธปลาน าผง Gyrinocheilus aymonieri (Tirant) พบวาการฉดกระตนพอแมพนธปลาน าผงดวยฮอรโมนสงเคราะหรวมกบยาเสรมฤทธในระดบความเขมขนตาง ๆกน สามารถกระตนใหปลาสบพนธวางไขไดในครงเดยว ตรงกบทอทยรตน (2531) กลาวไววา การฉดฮอรโมนกระตนแมปลาเพยงครงเดยวท าใหปลาผสมพนธวางไขได เนองจากแมปลามความสมบรณเพศสง ไขปลามดหนานอทไดจากการเพาะพนธดวยการฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะหครงนมอตราการปฏสนธระหวาง 46 - 51 เปอรเซนต ซงใกลเคยงกบปลาเลยหนและปลาน าผงทมอตราการปฏสนธของไข ระหวาง 43 - 56 เปอรเซนต และ 30 – 45 เปอรเซนต ตามล าดบ (ปฏพทธ, 2540 ; ประสานและอมาภรณ, 2549)

ไขปลามดหนานอมสเขยวปนเทา เปนไขชนดครงจมครงลอยเหมอนกบไขปลามน (ววฒนและคณะ, 2545) ปลาน าผง (ปฏพทธ, 2540) และไขปลาเลยหน (ประสานและอมาภรณ, 2549) ไขปลามดหนานอทพองน าแลวมขนาดเสนผานศนยกลาง 2.5 มลลเมตร ซงมขนาดใหญกวาไขปลามน (ววฒนและคณะ, 2545) และไขปลาเลยหน (ประสานและอมาภรณ, 2549) การฟกไขปลามดหนานอทอณหภมของน าระหวาง 25.5 – 27.5 องศาเซลเซยส ใชเวลาฟก 28 ชวโมง 45 นาท ซงนานกวาปลาน าผงทใชเวลา 13 ชวโมง ปลามน 18 – 19 ชวโมง และปลาเลยหน 15 ชวโมง 48 นาท (ปฏพทธ, 2540 ; ววฒนและคณะ, 2545 ; ประสานและอมาภรณ, 2549) ลกปลาแรกฟกมความยาวเหยยด 4.5 มลลเมตร ซงมขนาดยาวกวาปลาเลยหนทมความยาวเหยยด 3.3 มลลเมตร (ประสานและอมาภรณ, 2549) แตใกลเคยงกบปลามนซงมความยาวระหวาง 4.0 – 4.5 มลลเมตร (ววฒนและคณะ, 2545) ลกปลามดหนานอใชเวลาพฒนาการตงแตฟกเจาหนาทประมง 4มลกษณะเหมอนพอแมพนธประมาณ 60 วน

การศกษาครงนสรปไดวาการเพาะพนธปลามดหนานอควรฉดกระตนปลาเพศเมยดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขน 10 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม เพยงครงเดยว เนองจากใหผลการเพาะพนธไมแตกตางจากการฉดกระตนเพศเมยดวยฮอรโมนสงเคราะห buserelin acetate ความเขมขน 20 ไมโครกรม/กโลกรม รวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม/กโลกรม เพอเปนการลดตนทนในการผลตลกพนธปลามดหนานอ

14

สานก



เอกสารอางอง จรญ จนทลกขณา. 2523. สถตวธวเคราะหและวางแผนงานวจย. ไทยวฒนาพานช, กรงเทพมหานคร. 468 หนา. ปฏพทธ อภธนกล. 2540. การเพาะพนธปลาน าผง. เอกสารวชาการฉบบท 23/2540. กองประมงน าจด,

กรมประมง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 32 หนา. ประสาน พรโสภณ และ อมาภรณ จรดล. 2549. การเพาะและอนบาลปลาเลยหน. เอกสารวชาการฉบบท

21/2549. ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 24 หนา. มนสน ตณฑลเวศม และ ไพพรรณ พรประภา. 2544. การจดการคณภาพน าและการบ าบดน าเสยในบอ

เลยงปลาและสตวน าอน ๆ. ภาควชาวศวกรรมสงแวดลอม, คณะวศวกรรมศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 319 หนา.

ไมตร ดวงสวสด และ จารวรรณ สมศร. 2528. คณสมบตของน าและวธวเคราะหส าหรบการวจยทางการประมง. ฝายวจยสงแวดลอมสตวน า, สถานประมงน าจดแหงชาต, กรมประมง. 115 หนา.

ยนต มสก. มปป. ก าลงผลตทางชวภาพในบอปลา II. เอกสารประกอบการสอนวชาเพาะเลยงสตวน า 551. ภาควชาเพาะเลยงสตวน า, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 87 หนา.

ววฒน ปรารมภ, พงษพนธ สนทรวภาต และ วจกษ ขนพลชวย. 2545. การเพาะและอนบาลปลามน. เอกสารวชาการฉบบท 34/2545. กองประมงน าจด, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 44 หนา.

สมชาต ธรรมขนทา, อมาภรณ จรดล และ โกมท อนศรสง. 2548. ชววทยาบางประการของปลามดหนานอ. สารวชาการประมง ฉบบท1/2548. ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. หนา 48-50.

สมโภชน อคคะทววฒน และ กาญจนร พงษฉว. 2543. อนกรมวธานของปลาสวยงามเพอการสงออกของไทย. กรมประมง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 214 หนา.

สนทนา ดวงสวสด และ ทศพล กระจางดารา. 2537. ความหลากหลายของชนดและชววทยาบางประการของปลาในอางเกบน าเขอนรชชประภา จงหวดสราษฎรธาน. เอกสารวชาการฉบบท 162. สถาบน วจยประมงน าจด, กรมประมง. 188 หนา.

อทยรตน ณ นคร. 2531. การเพาะขยายพนธปลา. ภาควชาเพาะเลยงสตวน า, คณะประมง, มหาวทยาลย เกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 139 หนา.

Lagler, K. F. 1952. Freshwater Fishery Biology. WM.C. Brown Company Publishers. Dubuque, lowa. USA. 360 pp.

Smith, H.M. 1945. The Fresh water Fishes of Siam, or Thailand. United States Government Printing Office, Washington. pp. 259-262.

15

สานก



ภาคผนวก

สานก



ตารางผนวกท 1 แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผและเพศเมยทรวบรวมได เมอวนท 14 มกราคม 2546 จากล าน าแมลด อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน

ตวท น าหนก (กรม)

ความยาว (ซม.)

เพศผ น าหนก (กรม)


เพศเมย

1 43.15 16.2 ไมพบน าเชอ 78.50 19.3 ไมพบไข 2 10.70 9.8 ไมพบน าเชอ 24.06 13.3 ไมพบไข 3 14.46 11.6 ไมพบน าเชอ 20.07 12.0 ไมพบไข 4 14.98 12.2 ไมพบน าเชอ 28.95 14.2 ไมพบไข 5 13.32 11.0 ไมพบน าเชอ 19.03 12.2 ไมพบไข 6 12.39 11.3 ไมพบน าเชอ 13.34 10.6 ไมพบไข 7 15.46 12.2 ไมพบน าเชอ 12.14 10.3 ไมพบไข 8 12.03 10.3 ไมพบน าเชอ 11.98 10.4 ไมพบไข 9 13.00 11.5 ไมพบน าเชอ 12.69 10.6 ไมพบไข

10 13.15 10.8 ไมพบน าเชอ 13.94 10.5 ไมพบไข 11 10.89 10.1 ไมพบน าเชอ 10.82 9.8 ไมพบไข 12 5.95 7.8 ไมพบน าเชอ 9.35 9.8 ไมพบไข 13 - - - 7.76 8.9 ไมพบไข 14 - - - 7.60 8.8 ไมพบไข

17

สานก



ตารางผนวกท 2 แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผ เพศเมย และไมรเพศ ทรวบรวมได เมอวนท 14 มนาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน





เพศเมย น าหนก (กรม)


ไมรเพศ

1 11.46 10.0 ไมพบน าเชอ 10.90 9.9 ไมพบไข 2.76 6.5 ไมรเพศ















16 - - - 14.22 11.0 ไมพบไข 3.08 6.4 ไมรเพศ

17 - - - 13.12 10.4 ไมพบไข 1.93 5.8 ไมรเพศ

18 - - - 13.68 10.2 ไมพบไข 1.92 5.7 ไมรเพศ

19 - - - 21.30 12.7 ไมพบไข 4.23 7.2 ไมรเพศ

20 - - - 31.68 14.8 ไมพบไข - - - 21 - - - 26.42 13.5 ไมพบไข - - - 22 - - - 18.97 12.2 ไมพบไข - - - 23 - - - 8.04 9.2 ไมพบไข - - - 24 - - - 7.16 8.6 ไมพบไข - - - 25 - - - 5.34 7.7 ไมพบไข - - - 26 - - - 8.28 9.0 ไมพบไข - - -

18

สานก



ตารางผนวกท 2 (ตอ) แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผ เพศเมย และไมรเพศทรวบรวมได เมอวนท 14 มนาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน





เพศเมย น าหนก (กรม)


ไมรเพศ

27 - - - 8.94 9.4 ไมพบไข - - -

28 - - - 7.96 9.1 ไมพบไข - - -

29 - - - 7.21 8.5 ไมพบไข - - -

30 - - - 8.09 9.2 ไมพบไข - - -

31 - - - 6.81 8.2 ไมพบไข - - -

32 - - - 6.27 8.0 ไมพบไข - - -

33 - - - 6.31 8.1 ไมพบไข - - -

19

สานก



ตารางผนวกท 3 แสดงน าหนก (กรม) ความยาว (ซม.) ของปลามดหนานอเพศผและเพศเมยทรวบรวมได เมอวนท 10 กรกฎาคม 2546 จากแมน าเงา อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน





เพศเมย

1 17.90 11.8 พบน าเชอ 12.34 10.1 ทองอมนม 2 7.24 8.7 พบน าเชอ 18.84 12.0 ทองอมนม 3 18.37 12.5 พบน าเชอ 51.00 17.2 ทองอมนม 4 12.67 10.5 พบน าเชอ 10.30 9.7 ทองอมนม 5 11.29 10.2 พบน าเชอ 10.60 10.0 ทองอมนม 6 11.98 10.0 พบน าเชอ 12.50 10.5 ทองอมนม 7 21.55 12.9 พบน าเชอ 27.81 13.8 ทองไมอม 8 14.64 11.0 พบน าเชอ 28.63 14.2 ทองไมอม 9 19.73 12.7 พบน าเชอ 16.95 11.9 ทองไมอม

10 17.01 12.4 พบน าเชอ 15.75 11.9 ทองไมอม 11 34.48 15.5 พบน าเชอ 17.83 12.5 ทองไมอม 12 38.82 16.0 ไมพบน าเชอ 12.34 10.6 ทองไมอม 13 35.84 15.8 ไมพบน าเชอ 21.83 12.9 ทองไมอม 14 12.46 11.0 ไมพบน าเชอ 17.73 11.8 ทองไมอม 15 14.72 10.9 ไมพบน าเชอ 23.41 12.9 ทองไมอม 16 7.66 9.1 ไมพบน าเชอ 17.23 11.4 ทองไมอม 17 16.68 11.8 ไมพบน าเชอ 10.68 10.2 ทองไมอม 18 17.51 12.1 ไมพบน าเชอ 13.47 11.0 ทองไมอม 19 29.22 15.0 ไมพบน าเชอ 21.66 13.0 ทองไมอม 20 10.79 10.4 ไมพบน าเชอ 10.00 9.5 ทองไมอม 21 9.87 10.3 ไมพบน าเชอ 15.10 10.9 ทองไมอม 22 9.10 9.7 ไมพบน าเชอ - - - 23 9.62 9.7 ไมพบน าเชอ - - - 24 5.95 8.5 ไมพบน าเชอ - - - 25 9.04 9.9 ไมพบน าเชอ - - - 26 11.98 10.8 ไมพบน าเชอ - - -

20

สานก



Documents

Ü î Ý é BREEDING OF SALWEEN LOG SUCKER î ð Garra ø ö ... · survival rates of three old fish. Round egg of the Salween log sucker was semi buoyant and green gray with 2.5