Κυνηγητό στο παρελθόν—Πάψε, μη σε ακούσει, του ψιθύρισε ο φίλος του στ’ αυτί. Ο Νιόνιος γύρισε και

Κυνηγητό στο παρελθόν

Λίγα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο– Κεφαλλονιά, Φραγκάτα

Ο χάρτης ήταν παλιός, φθαρμένος και κιτρινισμένοςαπό την πολυκαιρία. Ήταν φτιαγμένος στο χέρι κιέδειχνε ένα τοπίο που στο μεγαλύτερο μέρος του τοαγόρι το αναγνώριζε: ήταν η περιοχή γύρω από τοίδιο του το χωριό: τα Φραγκάτα. Κάποια σημεία τουείχαν σβηστεί, ενώ στο κέντρο υπήρχε ένα στάξιμοαπό κερί που κάτι πρέπει να έκρυβε. Βρισκόταν εδώκαι λίγο καιρό στα χέρια του νεαρού αγοριού, πουήθελε όσο τίποτα στον κόσμο να ανακαλύψει ποιαήταν η σπηλιά που έβλεπε κυκλωμένη στον χάρτη καιτι μυστικό έκρυβε.

Τώρα ο Ζόλος έτρεχε στο χαλικόστρωτο μονοπάτι,με τον χάρτη κρυμμένο στο πανωφόρι του και τις σκέ-ψεις του να διαδέχονται η μία την άλλη ακόμα πιογρήγορα απ’ τους μεγάλους διασκελισμούς του. Δεσταματούσε ούτε για μία στιγμή, κι ας αισθανόταν πιαότι είχε βαρίδια στα πόδια. Ο λαιμός του ήταν τραχύς

11

ΖΟΛΟΣ Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ_Layout 1 28/5/15 2:50 μ.μ. Page 11

από το λαχάνιασμα, όμως δεν υπήρχε σταγόνα νερούστο φλασκί του.

Πώς μπλέκω πάντα σε μπελάδες, δε μου φτάνουνόσα τραβάω; αναρωτήθηκε, αλλά ήξερε ήδη την απά-ντηση: ο ίδιος είχε προκαλέσει τον Νιόνιο, το φιλαράκιτου, για άλλη μια φορά, και τώρα εκείνος είχε βαλθείνα τον πιάσει από τον σβέρκο.

—Τρεχάτε, ποδαράκια μου! μουρμούρισε σηκώνο-ντας σύννεφα σκόνης και ξυπνώντας απότομα μερικέςβαριεστημένες σαύρες με τις πέτρες που πετάγοντανκι έσκαγαν στα πλάγια του μονοπατιού.

—Σταμάτα αμέσως, δε βαρέθηκες να τρέχεις σανπαλαβός; του φώναξε ο Νιόνιος, αλλά εκείνος επιτά-χυνε.

—Δε θα με πιάσεις! φώναξε και έβαλε τα δυνατάτου για περισσότερη ταχύτητα – σίγουρα η μάνα τουείχε δίκιο που τον έλεγε ξεροκέφαλο.

—Αν πέσεις στα χέρια μου θα τις φας! του φώναζεο άλλος φανερά εκνευρισμένος, περιμένοντας το στρα-βοπάτημα του φίλου του.

Όχι, ο Νιόνιος δε θα τον έφτανε – ο νεαρός κόντευενα σπάσει κάθε ρεκόρ τρεξίματος, αν και εκείνα ταχρόνια, αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, οαθλητισμός ήταν πολυτέλεια.

Ο Ζόλος γνώριζε σαν την παλάμη του χεριού τουτον δύσβατο χωματόδρομο και, όταν κατάλαβε πως οφίλος του είχε ξεμείνει πίσω, γύρισε το κεφάλι και φώ-ναξε δυνατά:

12


—Την πάτησες, πάλι σου ξέφυγα!Δεν έλαβε, όμως, απάντηση. Τώρα το μόνο που

ακουγόταν ήταν το δικό του τρεχαλητό πάνω στα χώ-ματα. Αλλά έπρεπε να βεβαιωθεί πως ο Νιόνιος δε θατον έφτανε και εξακολούθησε να τρέχει. Μόνο ότανήταν έτοιμος να σωριαστεί από την εξάντληση, μιασπηλιά μπροστά του φάνηκε το καλύτερο καταφύγιο.Στο βουνό υπήρχαν πολλές κρυψώνες και τις ήξερεκαλύτερα από όλους. Περνούσε ώρες εκεί όταν έκανεκοπάνα από το σχολείο και δε δούλευε. Ήταν τα δικάτου μέρη, τα λημέρια του, και ένιωθε ασφάλεια.

—Εδώ, είπε και χώθηκε βιαστικά στη σπηλιά.Ήταν θεοσκότεινα, όμως όπως πάντα ατρόμητος,

δε φοβόταν το σκοτάδι – άλλωστε, στην τσέπη πάνταείχε μερικά σπίρτα. Έβγαλε ένα, το έτριψε στον βράχοκαι αυτό φανέρωσε τη δειλή του φλόγα. Έβλεπε με τοζόρι, καθώς έξω νύχτωνε, και το σπίρτο έσβησε μετάαπό λίγο. Άναψε το δεύτερο και πρόλαβε με την άκρητου ματιού του να εντοπίσει το σημείο που ήθελε.

—Εδώ είμαστε, είπε και στάθηκε ακίνητος.Έβγαλε κάτω από το πανωφόρι του το μεταλλικό

κουτί που προστάτευε τον χάρτη και το έκρυψε πίσωαπό μια μεγάλη πέτρα. Πάνω του έβαλε πρόχειρα με-ρικές χούφτες χώμα και λίγα ξερά κλαδιά. Το μυστικότου θα ήταν προσωρινά προστατευμένο, κι έτσι μπο-ρούσε πια να πάρει τον δρόμο του γυρισμού. Αργότε-ρα θα φρόντιζε να εξασφαλίσει μια κρυψώνα της προ-κοπής.

13


Βγαίνοντας απ’ τη σπηλιά και παίρνοντας τον δρό-μο της επιστροφής ένιωθε δυνατός σαν να είχε κερδίσειμια μάχη. Τα πόδια του τον πονούσαν, τον στένευαν καιτα φθαρμένα παπούτσια, αλλά ήταν συνηθισμένος απότέτοια. Όσο για τον Νιόνιο, είχε εξαφανιστεί, θα επέ-στρεφε ήδη στο χωριό. Για μια απλή παρεξήγηση, όμως,παραλίγο να αποκαλυφθεί το μυστικό του.

—Σε τσάκωσα…, άκουσε ξαφνικά, κι ο φίλος τουπετάχτηκε απότομα πίσω από μια γέρικη ελιά κόβο-ντάς του το αίμα.

—Καλά, δεν έφυγες ακόμα; τον ρώτησε έκπληκτοςκαι αναρωτήθηκε μήπως ο Νιόνιος τον είχε ακολουθή-σει μέσα στη σπηλιά και είχε δει πού έκρυψε το κουτί.

—Όχι, νόμιζες πως θα μου ξέφευγες… Τώρα θαδεις… Που περνιέσαι για σπουδαίος…

Ακολούθησαν σπρωξίματα, μαλλιοτραβήγματα,αγκωνιές και κλοτσιές, αλλά ήταν μια φιλική, ελαφριάμάχη, μάλλον θεατρική. Λίγα λεπτά αργότερα τα δυοπαιδιά είχαν χωρίσει και κοιτούσαν λαχανιασμένοι οένας τον άλλον.

—Θυμάσαι γιατί σε κυνηγάω;—Σε φώναξα τραγομούρη μπροστά στα κορίτσια

του Ευτύχη.—Δε με ενόχλησε αυτό.—Ναι, καλά. Αφού είσαι τσιμπημένος με τη μία.—Όχι, σου λέω. Δεν είναι αυτό, κατάλαβέ το.—Τότε τι; Πες, Νιόνιο.—Έλυσες τη γίδα μου και μπήκε στο χωράφι του

14


Παναγή. Έφαγε όλα τα χόρτα κι εκείνος πήγε κατευ-θείαν στη μάνα μου για καβγά.

—Και πώς κάνεις έτσι; Θα σου στείλω από τα δικάμας χόρτα να του δώκεις.

—Δεν ήθελα να πάει στη μάνα μου, στεναχωριέταιεύκολα, γι’ αυτό θύμωσα τόσο πολύ μαζί σου. Επιτέ-λους πια! Το παρακάνεις με τα αστεία σου. Δεν είναιπάντα καιρός για πλάκες.

—Συγχώρα με, Νιόνιο, δε θα ξαναγίνει. Τη γίδα σουδεν την ξαναπειράζω. Τώρα για τον γάιδαρο… βλέ-πουμε! του πέταξε ο Ζόλος κι έφυγε τρέχοντας προςτο χωριό, ενώ ο Νιόνιος ορμούσε και πάλι πίσω του.

Τα δυο νεαρά αγόρια ξεσήκωσαν με τις φωνές τουςόλο τον κόσμο, όπως άλλωστε συνήθιζαν. Μια γυναί-κα έβγαλε από το παράθυρο έναν κουβά με νερό καιτους πέτυχε στα πόδια, άχτι τους είχε και τους δυο.Πολλά τους είχε μαζεμένα. Αυτά τα παλιόπαιδα, δενπάνε να δουλέψουν σε κανένα αμπέλι αντί να κάνουνπλάκες ο ένας στον άλλον, σκέφτηκε. Όμως γνώριζεπως και τα δυο αγόρια δούλευαν από μικρά στα χω-ράφια, πρόσεχαν τα γίδια και βοηθούσαν με κανένατυχερό μεροκάματο τις φτωχές οικογένειές τους. Βλέ-ποντάς τα τώρα να απομακρύνονται τρέχοντας με φω-νές, κούνησε το κεφάλι, πήρε μέσα τον κουβά και βιά-στηκε να κλείσει το παράθυρο.

—Θα φύγω από δω πέρα να γλιτώσω από τις κα-ρακάξες! φώναξε δυνατά ο Νιόνιος, αλλά ο φίλος τουτον τράβηξε από το μανίκι. Ήταν η μάνα της όμορ -

15


φης Αποστολίας και δεν έπρεπε να τους αντιπαθήσει…—Πάψε, μη σε ακούσει, του ψιθύρισε ο φίλος του

στ’ αυτί.Ο Νιόνιος γύρισε και τον κοίταξε ερωτηματικά.—Για την Αποστολία…, άρχισε να λέει, αλλά ο Ζό-

λος τον έκοψε.—Σκάσε, θα σε ακούσει.—Σκασίλα μου, είναι μέγαιρα και μας μισεί. Αν την

κάμεις πεθερά σου θα σου βγάλει το λάδι, θα δυστυχή-σεις στα σίγουρα, είπε ο Νιόνιος δυνατά για να φτάσειη φωνή του ως πέρα, στο σπίτι της «μέγαιρας».

Το σκοτάδι πύκνωνε και όλοι είχαν μαζευτεί στα σπί-τια τους πια, έξω δεν περνούσε μήτε σκύλος. Από νω-ρίς οι οικογένειες έσμιγαν γύρω από την εστία και μοι-ράζονταν ένα πιάτο φαγητό και μερικά χωρατά, γιανα αντέξουν την επόμενη δύσκολη ημέρα που τους πε-ρίμενε. Οι λάμπες έσβηναν μετά από λίγο· δεν είχε έρ-θει ακόμα ο ηλεκτρισμός στα μέρη τους, και ο κόσμοςτότε έκανε οικονομία σε όλα, ακόμα και στο πετρέλαιοπου έκαιγε για τις παλιές λάμπες πετρελαίου.

Το πέτρινο σπίτι του Ζόλου βρισκόταν στην είσοδοτου χωριού, ακριβώς δίπλα από το σχολείο. Θα περ-νούσαν μόνο λίγα χρόνια για να σωριαστούν σαν τρα-πουλόχαρτα και τα δυο από τον μεγάλο σεισμό του1953, που ισοπέδωσε σχεδόν όλο το χωριό… Αλλά οΖόλος αυτό δε θα το ζούσε.

16


Έφτασε στο σπίτι του, αλλά καθώς ήταν αργά άνοι-ξε την πόρτα όσο πιο σιγά μπορούσε. Μπήκε στο με-γάλο καθιστικό και χασμουρήθηκε. Δεν πρόσεξε τημάνα του μέσα στο ημίφως.

Στη μέση του δωματίου υπήρχε η τραπεζαρία, εκείόπου έτρωγαν όλοι μαζί. Στον έναν τοίχο δέσποζε έναξυλόγλυπτο έπιπλο, ο κομός, όπου η μάνα φύλαγε τακαλά της σερβίτσια. Ο Ζόλος όμως ήξερε ότι εκεί έκρυ-βε και τα γλυκά του κουταλιού, που έφτιαχνε για να έχειπάντα ένα κέρασμα για τον επισκέπτη, όπως έλεγε.

—Πού τριγυρνούσες πάλι τέτοια ώρα; άκουσε τηφωνή της. Στράφηκε προς τη μοναδική λάμπα, που φώ-τιζε χαμηλωμένη την κάμαρα, και την είδε καθισμένησε μια καρέκλα να μπαλώνει κάλτσες. Της χαμογέλασε.

—Τίποτα, μάνα, σαν άντρες κι εμείς…—Οι άντρες κοιμούνται στην ώρα τους για να αντέ-

χουν το πρωί.—Καλά, κι όταν ξενυχτά ο πατέρας;—Μη μιλάς έτσι. Ο πατέρας σου αξίζει πολλά. Μα

έλα, κάτσε, μη στέκεσαι όρθιος.—Φυσικά και αξίζει πολλά ο πατέρας, είπε ο Ζό-

λος, τράβηξε μια καρέκλα και κάθισε δίπλα της.—Για ποιον νομίζεις ότι παιδεύεται; συνέχισε η μη-

τέρα του. Για την οικογένειά του κοπιάζει, παιδί μου,μην το ξεχνάς ποτέ. Κι ο άντρας που παιδεύεται όλημέρα καμιά φορά το βραδάκι το θέλει και το κρασίτου. Κι εσύ κάποτε θα βρεθείς στη θέση του και θα τονκαταλάβεις.

17


—Καλά, μάνα, μη με κατσαδιάζεις. Τον σέβομαι τονπατέρα μου και τον τιμώ. Ξεχάστηκα με τα παιδιά, αυ-τό είναι όλο.

Η μητέρα του τον κοίταξε εξεταστικά.—Είσαι μέσα στα χώματα, γέμισες τον τόπο. Μόλις

είχα σκουπίσει.—Εντάξει, μάνα, θα τα μαζέψω εγώ.—Κάτσε εκεί που είσαι, δουλειά μου είναι, τον έκο-

ψε και σηκώθηκε.—Έχει τίποτα να φάω; Το στομάχι μου είναι άδειο.—Σου ’χω κρατημένο. Αλλά μην κάνεις φασαρία, ο

πατέρας σου έχει πέσει, είναι ψόφιος, απάντησε καιέβγαλε από το φανάρι που κρεμόταν στη γωνιά ένασκεπασμένο πιάτο.

—Όπως πάντα…, μουρμούρισε εκείνος.Όλοι οι «μεγάλοι» ήταν πάντα κατάκοποι από την

πολλή δουλειά, λες και δεν υπήρχε τίποτε άλλο στηζωή τους. Τα κορμιά τους λυγισμένα από τον μόχθοκαι η ψυχή τους τσακισμένη, θαρρείς χωρίς όνειρα, χω-ρίς αισιοδοξία. Ο πόλεμος τους είχε πάρει τη χαρά,αποζητούσαν μόνο ένα πιάτο φαγητό και λίγη ησυχία.Θα περνούσαν πολλά ακόμα χρόνια για να συνέλθουναπό το κακό που είχε προκαλέσει ο πόλεμος.

—Εσύ έχεις φάει τίποτα; ρώτησε, καθώς ήξερε πωςη μάνα του έτρωγε συστηματικά λιγότερο από όλους.

—Δόξα τον άγιο Γεράσιμο, φάγαμε και σήμερα, είπεεκείνη και σταυροκοπήθηκε τρεις φορές σκύβονταςμέχρι το πάτωμα. Έχει ο Μεγαλοδύναμος, αύριο πάλι.

18


Έκανε κι εκείνος τον σταυρό του, έπεσε με φόρα στοπιάτο του και το έγλειψε μέσα σε δυο λεπτά. Δεν πρό-λαβε καν να δει τι ήταν ακριβώς, ένιωσε πως έτρωγε κα-λοψημένο κρέας με ζυμαρικά, αλλά μάλλον το κρέαςτο είχε φανταστεί.

—Τα κορίτσια κοιμούνται; ρώτησε καθώς σηκωνό-ταν απ’ το τραπέζι σκουπίζοντας το στόμα του με τηνπαλάμη.

—Aπό νωρίς.—Τα αδέρφια;—Θα έρθουν όπου να ’ναι, θα τους περιμένω.—Να κάτσω κι εγώ για παρέα;—Δε χρειάζεται, έχεις σχολείο αύριο. Ντουβάρι εί-

σαι κάθε πρωί, τρομάζω να σε ξυπνήσω. Τράβα γιαύπνο.

—Καληνύχτα, μάνα, της είπε κι έσκυψε και τη φίλη-σε με αγάπη στο μέτωπο – την περνούσε αρκετά στούψος.

—Όνειρα απονήρευτα, καλό ξημέρωμα, παιδί μου.Κι αμέσως μετά, ανήσυχη: Έκλεισες την πόρτα, μη μπεικανένα ζωντανό;

—Έγειρα το πορτόνι.Ο Ζόλος έκανε πάλι τον σταυρό του, χώθηκε στα

νωπά, από την υγρασία, φανελένια σεντόνια που μοι-ραζόταν με τον έναν αδερφό του κι έκλεισε τα μάτια.Ήθελε να αρμενίσει με τη φαντασία του σε μια καλύτε-ρη ζωή, σε ένα μακρινό μέρος όπου δε θα υπήρχε φτώ-χεια και θα μπορούσε να πραγματοποιήσει όλα τα

19


όνειρά του. Κάθε μέρα κατάστρωνε σχέδια, και ήξερεπως είχε την ικανότητα και τη δύναμη να τα κάνει αλη-θινά.

Μόνο που, τώρα πια, έπρεπε οπωσδήποτε να κρα-τήσει καλά φυλαγμένα τα μυστικά του.

Είμαι ο Χρήστος και δεν καταλαβαίνω από εμπό-δια, σκέφτηκε, γιατί τώρα τελευταία όλοι τον αποκα-λούσαν με το παρατσούκλι «Ζόλο» και αυτό τον εκνεύ-ριζε!

20


Αθήνα, πριν από λίγα χρόνια

«Μη μου μιλάει κανένας»

Η Αφροδίτη και η Ειρήνη ήταν καρδιακές φίλες απόπολύ μικρές, μεγάλωσαν στην ίδια γειτονιά, κάθισανστα ίδια μαθητικά θρανία, μοιράστηκαν τα μυστικάτους, χάραξαν τα αρχικά τους στην παλιά μάντρα μετα υλικά οικοδομών και ορκίστηκαν παντοτινή φιλία.Δεν κυλούσε μέρα που να μη βρεθούν και περνούσανόμορφα τον χρόνο τους με παζλ, επιτραπέζια, σκάκικαι κουβεντούλα. Τα σπίτια τους ήταν σχεδόν απένα-ντι και όταν κλάδευαν τα δέντρα του πεζοδρομίουμπορούσαν να βλέπουν η μια την άλλη από τα μπαλ-κόνια. Αυτό ήταν το καλύτερό τους και έστελναν σι-νιάλα με καθρέφτες ή κρεμούσαν στα κάγκελα χρωμα-τιστές κορδέλες που σήμαιναν πάντα κάτι:

κόκκινη κορδέλα: διαβάζω τα μαθήματά μου καιδεν έχω χρόνο

μπλε: πρέπει να συναντηθούμεκίτρινη: δεν είμαι καλά

21


λευκή: βαριέμαι αφάντασταροζ: τηλεφώνημα τώραμαύρη: είμαι τιμωρίαπράσινη: έχω καλά νέαμοβ: έχω άσχημα νέα

Όλοι αναρωτιόντουσαν τι να σήμαιναν αυτές οικορδέλες που ανέμιζαν σε κάθε ελαφρύ αεράκι.

Όταν η οικογένεια της Ειρήνης θα μετακόμιζε στοχωριό του πατέρα της για να μείνουν στο μεγάλο σπίτιμε τον παππού και τη γιαγιά, ο κόσμος χάθηκε κάτωαπό τα πόδια τους.

—Γιατί πρέπει να φύγετε;—O πατέρας μου έχασε τη δουλειά του.—Ας βρει μια άλλη.—Προσπάθησε αλλά δεν τα κατάφερε, μισό χρόνο

έψαχνε… Κι ούτε η μητέρα μου δουλεύει… Έκλεισε τοεργοστάσιο.

—Και γιατί πρέπει να πάτε στο χωριό; Πού είναι;—Στην Κεφαλλονιά. Στα Ομαλά. Τα Ομαλά είναι

ωραίο χωριό… Κάποτε το έλεγαν Φραγκάτα, οι παλιοίέτσι το λένε ακόμα. Ο πατέρας μου θα δουλέψει αρχι-κά με τα αδέρφια του, και υπάρχει και το μεγάλο σπίτιτου παππού που χωράμε όλοι.

—Να μείνετε στο δικό μας σπίτι. Μη φύγετε. Σε πα-ρακαλώ.

—Λες χαζομάρες… Αυτά δε γίνονται. Άλλωστε,δεν το αποφασίζω εγώ.

22


—Είναι μεγάλη αδικία. Θα σου αρέσει εσένα το χω-ριό; Έχεις μάθει στην πόλη, πώς θα τα καταφέρειςεκεί;

—Δεν ξέρω, μα όλοι λένε πως θα είναι καλύτερα.Ελπίζω να μου αρέσει, θα προσπαθήσω…

—Ο αδερφός σου, ο Γεράσιμος, τι λέει;—Λέξη δεν του παίρνεις… Είναι θυμωμένος. Πρέ -

πει, βλέπεις, να φύγει και από την ομάδα του, πάει τοποδόσφαιρο. Εκεί δεν ξέρει αν υπάρχει ομάδα, τι ναπω.

—Δε θα το αντέξω. Αλήθεια σου λέω, δε θέλω ναφύγεις…

—Θα τα καταφέρουμε, η φιλία μας δε θα χαθεί, θαδεις.

—Θα γνωρίσεις άλλες φίλες, καινούριες.—Εσύ θα είσαι πάντα η καλύτερη, Αφροδίτη!—Το υπόσχεσαι αυτό;—Σ’ το ορκίζομαι. Θα είσαι η καλύτερη φίλη μου.

Για πάντα.Τα κορίτσια αποχωρίστηκαν η μια την άλλη και

ήταν δύσκολα, όμως αλληλογραφούσαν και περίμεναντον ταχυδρόμο με αγωνία, η μια στην πόλη και η άλληστο χωριό. Τον πρώτο χρόνο δεν πρόφταιναν ν’ ανοί-γουν τα γράμματα, να τα απαντούν αμέσως, μετά απόλίγο όμως άρχισαν να καθυστερούν… Στο τέλος αραίω -σαν και ο ταχυδρόμος αργούσε να φανεί. Άρχισαν ναμιλάνε μεταξύ τους τηλεφωνικά, να στέλνουν γραπτάμηνύματα και να επικοινωνούν μέσω e-mail, αλλά κα-

23


τάφεραν και παρέμεναν η μια δίπλα στην άλλη κι αςτις χώριζαν εκατοντάδες χιλιόμετρα.

Αθήνα, πριν από λίγους μήνες

Το τελευταίο διάστημα η Αφροδίτη κυκλοφορούσεμόνιμα με σκισμένα τζιν, «σκοροφαγωμένα» όπως τηςέλεγε η γιαγιά της, και με αρκετά σκουλαρίκια στ’ αυ-τιά. Φλέρταρε με τη σκέψη για ένα μεγάλο τατουάζστην πλάτη, αλλά σιχαινόταν τις βελόνες και δεν άντε-χε τον πόνο.

—Πονάει η πεταλούδα; είχε ρωτήσει σε ένα στού-ντιο τατουάζ που είχε ανοίξει πρόσφατα απέναντιαπό το σχολείο της.

—Σε αφήνουν οι γονείς σου; είχε λάβει ως απάντη-ση από τον ψηλό γεροδεμένο τύπο που ήταν γεμάτοςτατουάζ μέχρι το κεφάλι.

—Είμαι δεκαπέντε, του απάντησε με ύφος.—Ούτε καν δεκατρία δεν είσαι.—Δεν είμαι μακιγιαρισμένη, γι’ αυτό δείχνω πιο μι-

κρή, του είπε θιγμένη κι έφυγε από το μαγαζί. Όταν θαήταν αποφασισμένη θα επέστρεφε με τέτοιο βάψιμοπου χαμπάρι δε θα έπαιρνε ο βλάκας πως ήταν εκείνη.Μα να την κάνει δεκατρία!

Είχε βάψει πρόσφατα μαύρο κατράμι τα μαλλιά τηςκαι, αν και η τιμωρία της ήταν μια βδομάδα δίχως βόλ-τες στην πλατεία, δεν το είχε μετανιώσει καθόλου.

24


—Χριστός και Παναγία, τι χάλι είναι αυτό! Τι έκα-νες στα όμορφα μαλλάκια σου… μικρό παιδί…, της εί-χε πει η μητέρα της την πρώτη φορά που την είδε ναβγαίνει από το μπάνιο έχοντας καταστρέψει το φυσικόκαστανόξανθο χρώμα της.

—Σιχαίνομαι το ξανθό και δε θέλω κανένας να μουλέει πώς να είμαι και τι να κάνω! φώναξε εκείνη χτυ-πώντας τα πόδια δυνατά στο πάτωμα.

Ο πατέρας της δεν έβγαλε άχνα, μόνο την περιόρισεστο σπίτι μια ολόκληρη βδομάδα, κι έτσι η Αφροδίτηέμεινε μακριά από φίλους και βόλτες. Η εφηβεία τηνείχε τρελάνει, κι ενώ πάντα ήταν ένα ήρεμο παιδί, τώ-ρα με μαγικό τρόπο είχε μεταμορφωθεί σε αγρίμι.

—Δε σε αναγνωρίζω πια, παιδί μου.—Άσε μας, ρε μάνα, με τις υστερίες σου.Τέτοιοι απότομοι και κοφτοί διάλογοι είχαν γίνει

πια καθημερινοί στο σπίτι τους, κι η Αφροδίτη όλο καιπιο συχνά κατέληγε να κλείνεται στην ασφάλεια τουδωματίου της, χτυπώντας με δύναμη την πόρτα πίσωτης.

Οι γονείς της είχαν αισθανθεί απόγνωση με την κα-τάσταση αυτή – δεν ήξεραν πώς να της μιλήσουν, πώςνα της φερθούν. Ήταν σαν να τους κρατούσε χώριαμια απύθμενη άβυσσος που οι δυο πλαγιές της ενώνο-νταν μόνο με μια μεγάλη κρεμαστή γέφυρα – όμως κα-νένας δεν έλεγε να τη διασχίσει, γιατί ήταν ξύλινη καικάποια κομμάτια έλειπαν.

—Τι θα κάνουμε, Παναγιώτη μου;

25


—Μη φοβάσαι, αγάπη μου, όλα θα πάνε καλά.—Τι δεν κάνουμε σωστά; τον ρωτούσε κλαίγοντας.—Εφηβεία είναι, θα περάσει, την καθησύχαζε εκεί-

νος χτυπώντας την απαλά στην πλάτη.—Μα δε σηκώνει κουβέντα. Δε θέλει κανένας να

της μιλάει.Είχαν ρίξει γερούς καβγάδες τους τελευταίους μή-

νες, γιατί όλα πήγαιναν ανάποδα. Κι επειδή φέτος δεμελετούσε πολύ, οι βαθμοί της είχαν πέσει αρκετά. Οικαθηγητές της σήκωναν τα χέρια:

—Τι να σας πω, δεν είναι η Αφροδίτη που ξέραμε.—Χαζεύει μονίμως από το παράθυρο, κοιτάζει το

κενό και αφαιρείται.—Αντιμιλάει συνέχεια, την έπιασαν και με το κινη-

τό στην τάξη.—Είναι καλό παιδί, αλλά κάποιο θέμα την απασχο-

λεί.Οι γονείς της Αφροδίτης το αποφάσισαν.—Το Πάσχα θα πάμε στην Κεφαλλονιά, στο σπίτι

της οικογένειας της Ειρήνης, της καλύτερής σου φίλης,ανακοίνωσε ο πατέρας στο κυριακάτικο τραπέζι, τομόνο γεύμα όπου έτρωγαν πια όλοι μαζί.

Κι επιτέλους, είδε την κόρη του να χαμογελάει ξα-νά:

—Μπαμπά, είσαι ο καλύτερος, σ’ αγαπώ πολύ! είπε,πετάχτηκε πάνω κι ήρθε και τον αγκάλιασε κόβοντάςτου την ανάσα – όταν ήθελε γινόταν τόσο καλή μαζίτου…

26


—Με την προϋπόθεση να σουλουπωθείς λιγάκι, τηςαπάντησε σπρώχνοντάς τη τρυφερά για να μπορέσεινα την κοιτάξει στα μάτια.

—Αμάν πια όλοι σας. Πώς κάνετε έτσι; Όλα τα παι-διά της ηλικίας μου έτσι ντύνονται. Μη μου λέτε πώςνα είμαι. Δική μου είναι η ζωή, μη με πρήζετε. Σιχαίνο-μαι τα ροζ, μήπως θέλετε να ντυθώ κουκλίτσα; Να βά-λω φουστάνι και να πλέξω κοτσίδες; Θα σας αρέσωτότε;

Η διάθεση της Αφροδίτης είχε αλλάξει μέσα σε μιαστιγμή.

—Μια χαρά είσαι, γλυκιά μου, απλώς θα πάμε στηνεπαρχία και…, προσπάθησε να τα μπαλώσει η μητέρατης.

—Εκεί είναι πιο προχωρημένα τα παιδιά, μου τα λέειόλα η Ειρήνη, τη διέκοψε ενοχλημένη η Αφροδίτη.

—Δεν είπαμε το αντίθετο, αλλά να… Θα μας φιλο-ξενήσουν οι άνθρωποι… Μη μας παρεξηγήσουν, επέ-μεινε η μητέρα.

—Έχει σημασία τώρα και τι φοράω;—Μην αρχίσουμε πάλι τα ίδια, παιδί μου.—Αυτό λέω κι εγώ. Οι άνθρωποι δεν κρίνονται από

τα ρούχα τους. Κάνω λάθος;—Σταματήστε τώρα…, τις διέκοψε ο πατέρας. Ας

φάμε και τα λέμε μετά.—Θα με κουφάνετε, εδώ λέμε πως θα πάμε στο νησί

της κολλητής μου, νομίζεις πως αυτή τη στιγμή με νοιά -ζει το φαΐ;

27


—Αφροδίτη, αρκετά! ύψωσε τη φωνή της η μητέρα.—Ελάτε, ελάτε…, ακούστηκε πάλι ο πατέρας, ανα-

λαμβάνοντας τον ρόλο του διαιτητή. Έχετε δίκιο καιοι δυο σας. Ας φάμε όμως τώρα, κι αργότερα τα συζη-τάμε…

Πράγματι, τα περί ντυσίματος θα τα έβλεπαν αργό-τερα, όταν θα έφτανε η ώρα του ταξιδιού. Εξάλλου ηκόρη τους είχε και κάποιο δίκιο, δε μετρούσε μόνο τοντύσιμο…

28


Φραγκάτα, στα χρόνια του Ζόλου

Ένας διαφορετικός τύπος

Λίγο καιρό πριν πέσει στα χέρια του ο χάρτης, ο Χρή-στος, ή κατά τους άλλους ο «Ζόλος», είχε διαπιστώσειπως δεν ήταν σαν τα υπόλοιπα παιδιά. Λίγο η φαντα-σία του, άλλο τόσο η ζωηράδα του και η διάθεσή τουγια πλάκες τον έκαναν να διαφέρει πολύ από τους συ-νομήλικούς του. Βαριόταν γρήγορα, αναζητούσε πά-ντα κάποιον τρόπο να σπάσει τη μονοτονία της καθη-μερινής ζωής και, σιγά σιγά, στέριωνε μέσα του η ιδέαότι κάτι διαφορετικό, κάτι σημαντικό ήθελε να κάνειστη ζωή του. Και ίσως να ήταν ακριβώς αυτή η πεποί-θησή του που, χωρίς εκείνος να το αντιλαμβάνεται, τονπροετοίμαζε σιγά σιγά για να δοθεί ψυχή και σώμαστο μυστήριο που επρόκειτο να παρουσιαστεί μπρο-στά του τόσο ξαφνικά.

Οι μέρες του κυλούσαν πάντα με γέλιο και δάκρυα.Όλα ξεκινούσαν από ένα απλό αστείο, μια φάρσα, καικατέληγαν πολλές φορές σε παρεξηγήσεις, καβγάδεςκαι τιμωρίες – με λίγα λόγια σε μπελάδες.

29


Δεν το επιδίωκε και ούτε του άρεσε να στεναχωρείτους άλλους, κατά βάθος ήταν ευαίσθητος και πονό-ψυχος, αν και άθελά του κάποιες φορές έκανε χοντρέςπλάκες που του δημιουργούσαν προβλήματα. Όμωςκαθώς λίγο πολύ όλοι τον είχαν μάθει και περίμεναντα πάντα από αυτόν, δεν προκαλούσε καμία έκπληξηη συμπεριφορά του.

—Ποιος έλυσε τον γάιδαρο του προέδρου; Τονπροφτάσαμε στα Τρωιανάτα, είχε πάρει πορεία για τοκάστρο του Αϊ-Γιώργη.

—Τέτοια καμώματα τα κάμει ο Ζόλος.—Θα τον πιάσω και από τα δυο του αυτιά!—Έννοια σου, κυρ πρόεδρε, και θα το πράξω πρώ-

τος, μουρμούριζε ο πατέρας του – κι όλα αυτά τα έλε-γαν ακόμα κι αν το ζωντανό είχε λυθεί ολομόναχο…

Μα και οι δάσκαλοι τον είχαν άχτι, παρόλο πουήταν πολύ έξυπνος και τα έπιανε όλα με την πρώτη.Όμως βαριόταν αφάνταστα να μελετά τα μαθήματάτου και καταπιανόταν με οτιδήποτε εκτός από το διά-βασμα. Στα διαλείμματα πολύ συχνά έμενε στην τάξη,καθώς οι πλάκες που έκανε του στοίχιζαν ακριβά και,σε αντάλλαγμα, βρισκόταν πάντα φορτωμένος με τι-μωρίες.

—Πόσες σελίδες κονόμησες, ωρέ Ζόλε;—Πενήντα…—Χα χα χα, πάλι θα περάσεις μέσα το διάλειμμα!Εκείνα τα χρόνια, συνήθως οι τιμωρίες ήταν γρα-

πτές φράσεις στο τετράδιο όπως: «Δε θα ξανακάνω

30


φασαρία την ώρα του μαθήματος», «Δε θα ξαναπειρά-ξω τους συμμαθητές μου» και άλλα πολλά. Μερικέςφορές, βέβαια, έπεφτε και ξύλο… Ήταν κάτι συνηθι-σμένο εκείνη την εποχή, αν και στο σχολείο του Ζόλουγινόταν σπάνια, γιατί τα παιδιά είχαν περάσει δύσκο-λα χρόνια με τον πόλεμο. Είχαν γίνει μάρτυρες άγριωνφονικών, και κάποια μέρα είδαν με τα μάτια τους Ιτα-λούς στρατιώτες να δολοφονούνται από τους Γερμα-νούς μέσα στο χωριό… Οι δάσκαλοι προσπαθούσαννα διδάσκουν τα παιδιά αποφεύγοντας να ταράζουντην ψυχή τους.

Οι περισσότερες, λοιπόν, τιμωρίες ήταν γραπτές. ΟΖόλος σιχαινόταν να σπαταλά τον χρόνο του, αλλάδεν μπορούσε να κάνει τίποτα γι’ αυτό αφού έμπλεκε.

Έπρεπε να βρίσκομαι στο προαύλιο και όχι να γρά-φω πάλι τιμωρίες, σκεφτόταν και έγραφε άκεφα με τομολύβι του τις αράδες…

Όχι, δε θα συμβιβαζόταν ποτέ! Ήταν ατίθασος καιζωηρός, αυτός ήταν ο χαρακτήρας του. Αν είναι δυνα-τόν, στο κάτω κάτω, να κάνει έτσι η δασκάλα του γιαμια μικρή σαυρίτσα!

Και κάποιο πρωί που βρέθηκε πάλι τιμωρημένος,εκεί που τα σκεφτόταν όλα αυτά του ήρθε μια κατα-πληκτική ιδέα που θα τον έβγαζε από το πρόβλημάτου. Έπρεπε αμέσως να υλοποιήσει τη φοβερή τουέμπνευση.

* * *

31


Μια μέρα η δασκάλα τον είδε στο προαύλιο, ενώ τουείχε βάλει τιμωρία να γράψει εκατό φορές τη φράση«Δε θα ζωγραφίζω χάρτες την ώρα του μαθήματος».

Δεν είχαν περάσει ούτε πέντε λεπτά, πώς τα είχε κα-ταφέρει; Ήταν στο προαύλιο και χάζευε… Η δασκάλαδεν πίστευε στα μάτια της! Η έκπληξή της ήταν τόσομεγάλη όσο κι εκείνη την πρώτη, επεισοδιακή της μέραστα Φραγκάτα που η τύχη έστειλε κυριολεκτικά επά-νω της το αλλόκοτο αυτό παιδί. Α, τούτη τη φορά δεθα του τη χάριζε. Τον πλησίασε αμέσως, έτοιμη να τονστείλει στον διευθυντή και να καλέσει και τον πατέρατου στο σχολείο.

—Τι γυρεύεις, Χρήστο, στην αυλή; Γιατί δε γράφειςτην τιμωρία σου;

—Μα, κυρία, την έγραψα. Στον λόγο μου.—Αποκλείεται! Μη μου λες ψέματα!—Σας λέω, κυρία, πως τα έγραψα όλα. Εκατό φο-

ρές, σας το ορκίζομαι.—Κακομοίρη μου, θα σου βγάλω το τσουλούφι!

Εμπρός, πάμε στην τάξη να μου δείξεις.Μόλις μπήκαν στην αίθουσα η δασκάλα διαπίστω-

σε πως είχε ξεγελαστεί από τον Ζόλο για άλλη μια φο-ρά… Πόσες φορές θα έφερνε αργότερα αυτές τις στιγ-μές στο μυαλό της, με ένα μικρό χαμόγελο για τον έξυ-πνο και σκανταλιάρη μαθητή… Ξαφνικά ένιωσε μιαμελαγχολία στη σκέψη πως, σε λίγο καιρό, θα λάμβανετην πολυπόθητη μετάθεσή της για την Πάτρα. Σκό-πευε να το πει σε λίγο στα παιδιά…

32


—Μα, πώς…, μουρμούρισε, κοιτώντας έκπληκτη τιςεκατό ομοιόμορφα και σωστά συμπληρωμένες αράδεςτου σχολικού τετραδίου. Δεν καταλαβαίνω…

Ο Ζόλος την κοίταξε με ένα αθώο χαμόγελο καιανασήκωσε τους ώμους. Η απάντηση στη δικαιολογη-μένη απορία της δασκάλας βρισκόταν στην τσέπη τουνεαρού αγοριού, αποτελούσε την πιο πρόσφατη εφεύ-ρεσή του και δεν επρόκειτο να την αποκαλύψει σε κα-νέναν. Ήταν μια κατασκευή που είχε επινοήσει μόλιςτην προηγούμενη μέρα, πολύ απλή και εύκολη. Έναςξύλινος άξονας σε μέγεθος λεπτού χάρακα και δέκαμύτες μολυβιών καρφωμένες σε μικρότερους άξονεςπαράλληλα τοποθετημένους μεταξύ τους, σε απόλυτηστοίχιση. Το «μηχάνημα» λειτουργούσε πολύ απλά: ηαπόσταση των μολυβιών αντιστοιχούσε στις σειρέςτου τετραδίου και, μόλις ο Ζόλος ξεκινούσε να γράφειτη μια σειρά, την πρώτη, αυτόματα γέμιζαν και οι άλ-λες. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τέλειωναν οι σελίδες,τέλειωνε και η τιμωρία!

Η δασκάλα τον κοίταξε εξεταστικά στα μάτια, κού-νησε το κεφάλι της σαν να έλεγε «Παραιτούμαι, νεα-ρέ», και βγήκε απ’ την αίθουσα αφήνοντάς τον μόνο.

Είχε λύσει, λοιπόν, το πρόβλημά του με τις τιμωρίες οΖόλος. Ήταν αργά κάποιο μεσημέρι, όταν γονατισμέ-νος έξω από τη σπηλιά όπου κρατούσε πια φυλαγμένοτον χάρτη του, τον είχε απλώσει μπροστά του και τον

33


μελετούσε, πιέζοντας ανάμεσα στα δάχτυλά του μιαμύτη ενός μολυβιού που είχε αποσπάσει από τη συ-σκευή του. Μήπως τελικά η σπηλιά που αναζητούσεήταν αυτή που βρισκόταν τώρα; Μα, αν ήταν έτσι, τότεγιατί δεν έβρισκε και τη δεύτερη αίθουσα που έπρεπενα ανοίγεται μέσα της; Αυτό δε σήμαινε άραγε ο πιομικρός κύκλος που είχε σχεδιάσει ο άγνωστος δημι-ουργός του χάρτη μέσα στην πρώτη σπηλιά; Ή μήπωςο Ζόλος βρισκόταν πάλι σε λάθος σημείο;… Υπήρχεπιο κάτω και μια άλλη σπηλιά, η Τρύπα στο Λαγκά-δι… Να ήταν αυτή; Με ένα χι σημάδευε τα σημεία πουείχε καταφέρει να ταυτοποιήσει:

—Αυτή εδώ η γραμμή είναι σίγουρα η τρίτη γέρικηελιά με την κουφάλα… Ωραία. Είναι στα Σαράντα Πη-γάδια… Κι αυτό εδώ το μικρό τετράγωνο είναι το πη-γάδι του Αγίου…

Στα χρόνια του Ζόλου σε αυτό το πηγάδι γινότανκάθε χρόνο ένα θαύμα. Είχε γίνει και ο ίδιος μάρτυ-ρας. Ήταν το πηγάδι δίπλα σ’ ένα από τα πλατάνιαπου είχε φυτέψει ο ίδιος ο άγιος Γεράσιμος. Βρισκότανστον κεντρικό δρόμο, λίγο πριν το μοναστήρι. Κάθεχρόνο, τη μέρα της ετήσιας λιτανείας του, το κατά ταάλλα ξερό πηγάδι ξεχείλιζε από το νερό. Οι πιστοί φώ-ναζαν «Θαύμα, θαύμα!» και έκοβαν ένα πλατανόφυλ-λο για φυλακτό.

Ο Ζόλος αναστέναξε. Ένα θαύμα κυνηγούσε κι οίδιος, αφού όσο το σκεφτόταν τόσο πιο σίγουρος ήτανπως η πολυπόθητη σπηλιά έκρυβε κάποιον πολύτιμο

34


θησαυρό… Συνέχισε να μελετά τον χάρτη. Να και ημεγάλη πέτρα πίσω από το μικρό εκκλησάκι του ΑγίουΝικόλα… Εκεί πάνω υπήρχε ένα σημάδι, ίσως να το εί-χε κάνει αυτός που σχεδίασε τον χάρτη.

Κι αυτό πρέπει να είναι το μονοπάτι κάτω από τοσχολείο…, σκέφτηκε ο Ζόλος. Εδώ είναι η Λακομα-τιά… Μμμ… Το μονοπάτι που φαίνεται να ξεκινάειαπό κει το γνωρίζω… Ωραία… Το επόμενο βήμα είναινα εντοπίσω και το σημείο στον Φάλαγγα… Όμως με-τά, τι είναι αυτό το στρογγυλό σημάδι απ’ όπου φαίνε-ται να περνάει ο δρόμος για τη σπηλιά; Δεν καταλα-βαίνω…

35


Documents

Κυνηγητό στο παρελθόν—Πάψε, μη σε ακούσει, του ψιθύρισε ο φίλος του στ’ αυτί. Ο Νιόνιος γύρισε και