МОНГОЛЫН  ЭДИЙН  ЗАСГИЙН  ЭМЗЭГ  БАЙДЛЫН  ҮНЭЛГЭЭ:    

ИНФЛЯЦИ,  ЭДИЙН  ЗАСГИЙН  ӨСӨЛТИЙН  ХӨТӨЧ    ҮЗҮҮЛЭЛТИЙГ  ТОДОРХОЙЛОХ  НЬ  

                                           Д.Ган-­‐Очир  

doojav_ganochir@mongolbank.mn                    

                   

Энэхүү лекцийн явцад дурьдагдах аливаа дүгнэлт, санаа бодол нь зөвхөн хувь судлаачийн байр суурийг илэрхийлэх бөгөөд Монголбанкны албан ёсны байр суурийг илэрхийлэх албагүй болно.

Иргэний  танхим  “Мөнгөний  бодлогын  дэд  зөвлөл”-­ийн  хуралдаан  

 

  1/18  

Хамрах  хүрээ    

• Д.Ган-­‐Очир  2012,  ‘Монголын  эдийн  засгийн  эмзэг  байдлын  үнэлгээ:  Инфляци  эдийн  засгийн  өсөлтийн  хөтөч  үзүүлэлтийг  тодорхойлох  нь’  судалгааны  ажил.  <  http://www.eri.mn/index.php/en/l?task=view&catid=49&id=623>      

 

 

 

 

 

 

 

  2/18  

Судалгааны  зорилго      

⋅ Монголын   эдийн   засгийн   эмзэг   байдлын   үнэлгээг  хийх;  − Гадаад  зах  зээлийн  тодорхой  бус  байдал  (Европ,  ойрх  дорнод  болон  БНХАУ)  

− “Төрөлх”-­‐ийн  эмзэг  байдал  өндөр (либералчлал, э/з-ын бүтэц)  − Эдийн  засгийн  аль  хэсэгт  хүндрэл  бий  болж  байгааг  илрүүлэх    

⋅ Макро  Э/З-­‐ийн   эмзэг   байдлын  индекс  нь  өсөлт  болон  инфляцийн  хөтөч  болох  эсэхийг  тодорхойлох;    

⋅ Эдийн   засгийн   дархлааг   сайжруулахад   чиглэсэн  бодлогын  санал  боловсруулах;  − Макро   бодлогууд   эмзэг   байдлыг   бууруулах   чиглэлд   хэрэгжих   үү  эсвэл  илүү  хүндрүүлсээр  байх  уу?    

  3/18  

Эдийн  засгийн  эмзэг  байдлыг  үнэлэх аргачлал

⋅ Микро  болон  макро  эдийн  засгийн  хандлага − Микро:  шокын  өрхийн  амьжиргаанд  үзүүлэх  нөлөө

− Макро: шокын  эдийн  засгийн  өсөлтөд  үзүүлэх  нөлөө

⋅ Макро эдийн засгийн эмзэг байдлын үндсэн 2 хандлага

− Санхүүгийн   хямрал   руу   хөтлөх   макро   эдийн   засгийн   эмзэг  байдал:  Эдийн  засаг,  санхүүгийн салбарын тэнцвэргүй байдал

− Шокын   шилжих   механизм:   шокыг   тэсвэрлэх   эдийн   засгийн  хамгаалалт,  дархлаа

 

  4/18  

Макро  эдийн  засгийн  эмзэг  байдал  ба  дархлаа  

 

  5/18  

Э/З-­ийн  эмзэг  байдлын  үнэлгээний  аргачлал  

   

Гадаад сектор

Төсөв Мөнгө & валютын ханш

Санхүү Нийгэм

⋅ Түүхий эдийн экспорт/Нийт экспорт

⋅ Экспорт/ДНБ ⋅ Мөнгөн гуйвуулга/ДНБ ⋅ ГВЦАН/Импорт ⋅ Худалдааны тэнцэл/ДНБ

 

⋅ Төсвийн тэнцэл/ДНБ ⋅ ЗГ-ын өр/ДНБ ⋅ Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн хэрэгцээ/ДНБ

⋅ Зайлшгүй шаардлагатай зардал /Нийт зардал

⋅ Түүхий эдийн орлого/нийт орлого

 

⋅ Инфляци ⋅ Инфляцийн хүлээлт  ⋅ Бодит хүү ⋅ Валютын ханшийн уян хатан байдал

⋅ Гадаад валютын нөөц/ДНБ

⋅ Гадаад валютын өр төлбөрийн нийт өр төлбөрт эзлэх хувь  

⋅ Өөрийн хөрөнгө, нийт активын харьцаа

⋅ Чанаргүй зээл, нийт зээлийн харьцаа

⋅ Зээл, депозитын харьцаа ⋅ Зээл, ДНБ-ний харьцааны өсөлт

⋅ Ядуурлын мэдрэмж ⋅ Ажилгүйдлийн түвшин ⋅ Өдрийн $1.25-аас бага орлого ядуучуудын тоо/нийт хүн ам

⋅ Жини индекс ⋅ Ядуурлаас хамгаалах хөтөлбөр

Эдийн засгийн эмзэг байдал

Эх  сурвалж:  Дэлхийн  банкны  аргачлал  

  6/18  

Гадаад  шоконд  өртөх  эмзэг  байдал:  Өндөр  

         

             

 • Уул уурхайн бүтээн байгуулалт

• Төсвийн Тэлэлт

• Хэт үнэлэгдсэн валютын ханш

 

• Нүүрсний экспорт

• Хувийн & улсын хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт

• Ханш & өсөлтийн эрсдэл

 

• Түүхий эдийн үнэ өндөр

• Нүүрсний экспорт

 

• Өрнөлийн үед ГВЦАН өссөн

• 4.9      сарын  импортын  хэрэгцээ  

  7/18  

Төсвийн  эмзэг  байдал:  Өндөр    

       

       

• Мөчлөг дагасан төсөв

• Хос алдагдал

• Шокыг шингээж, хямрал сөрөхөд хүндрэлтэй

 

• Төсвийн тэлэлт

• Хөгжлийн банкны бонд

 

• Урсгал  зардал  өндөр

• Нийгмийн халамжийн зардлын өсөлт

 

 • Мөчлөг дагасан орлого

• Гадаад  худалдааны  татвар

• Төсвийн Голланд өвчин

 

  8/18  

Мөнгө  &  ханшийн  эмзэг  байдал:  Дунд  

         

           

• Эдийн  засгийн  мөчлөг

• Мөчлөг дагасан макро бодлого

• Нийлүүлэлтийн хүчин зүйлс

 

• Инфляцийн  статик  хүлээлт

 

• Санхүүгийн эс зуучлал

• Макро тогтворгүй байдал -> Санхүүгийн тогтворгүй байдал

 

• Өрнөлийн үед нөөцийг хуримтлуулсан

• Интервенци-Стерлизаци

• Ханшийн хямралаас сэргийлнэ

 

  9/18  

Санхүүгийн  салбарын  эмзэг  байдал:  Дунд    

           

           

• Долларжилт    &  ханшийн хүлээлт

• Балансын бүтэц дэх өөрчлөлт

 

• Зээлийн  чанар

• Ашигт ажиллагаа

• Мөчлөг дагасан зээлийн өсөлт

   • Уул уурхайн бүтээн байгуулалт

• Мөчлөг дагасан хөрөнгийн урсгал

• Инфляци & ханш

• Санхүүгийн акселатор

 

 • Мөнгө, зээлийн мөчлөг

• Эдийн засгийн мөчлөг

• Санхүүгийн тогтвортой байдал

 

  10/18  

Нийгмийн  эмзэг  байдлын  үнэлгээ:  Өндөр

             

         

 • Ядуурлын мэдрэмж өндөр

• 2008-2009 хямралаар ядуурал өссөн

 

 • Уул уурхайн бүтээн байгуулалт

• Мөчлөг дагасан бүртгэлтэй ажил эрхлэлт

 

 • Ядуурлын тойрог

• Эх орны хишиг/ Эрдэнийн хувь

 

 • Уул уурхайд түшиглэсэн эдийн засаг

• Орлогын дахин хуваарилалт

• Институци

& засаглал

 

  11/18  

Хөтөч  дэд  индексийн  шинжилгээ  (FAVAR)    ⋅ Хөтөч  дэд  индексүүд  нь  цаашид  эдийн  засгийн  өсөлт  саарах,  инфляци  буурах  дохио  өгч  байна.      

   ⋅ Эдийн засгийн өсөлт: Валютын нөөц/ДНБ харьцаа, зээл/депозитын харьцаа болон зээл/ДНБ харьцааны өсөлт;    

⋅ Инфляци: гадаад валютын нөөц/ДНБ харьцаа, экспорт/ДНБ харьцаа болон зээл/ДНБ харьцаа нь хамгийн сайн хөтөч үзүүлэлт байхаар байна.  

2008-09 оны хямралын үе

Э/З-ийн өрнөлийн үе

???  

2008-09 оны хямралын үе

Э/З-ийн өрнөлийн үе

???  

  12/18  

Хөтөч  индексийн  шинжилгээ  (FAVAR)    

A)  Эдийн  засгийн  өсөлтийн  хариу  үйлдэл      

 

  13/18  

Хөтөч  индексийн  шинжилгээ  (FAVAR)    

A) Инфляцийн  хариу  үйлдэл      

 

  14/18  

Өсөлт,  инфляцийн  вариац  задаргаа  (FAVAR)  ⋅ Хөтөч  индексүүд  нь  цаашид  эдийн  засгийн  өсөлт  саарах,  инфляци  буурах  дохиог  өгч  байна.    

 Эдийн засгийн өсөлт Инфляци Хугацааны урт

(улирал) ЭБИ 1 ЭБИ 2 ЭБИ 3 ЭБИ 4 ЭБИ 1 ЭБИ 2 ЭБИ 5 ЭБИ 6 1 52.04 0.73 8.65 13.06 3.91 0.01 8.84 0.01 2 53.20 3.56 13.13 10.41 3.69 0.05 23.16 10.77 4 48.13 2.67 26.29 8.14 2.82 0.25 32.39 9.85 8 26.87 1.42 56.38 7.68 3.03 3.45 31.94 9.86 12 28.20 1.59 55.53 7.85 4.30 4.39 31.57 9.48 16 26.76 1.55 57.32 8.00 4.47 5.04 32.10 9.21 20 27.19 1.58 56.97 8.00 4.75 5.22 32.07 9.12

Тэмдэглэгээ: ГС- Гадаад секторын эмзэг байдлын индекс; CC- Санхүүгийн салбарын эмзэг байдлын индекс; ТТ- Төсвийн эмзэг байдлын индекс; МХТ- Мөнгө, ханшийн эмзэг байдлын индекс.

     

  15/18  

Өсөлт,  инфляцийн  хөтөч  индексүүд      

⋅ Хөтөч  дэд  индексүүд  нь  цаашид  эдийн  засгийн  өсөлт  саарах,  инфляци  буурах  дохиог  өгч  байна.    

 

         

2008-09 оны хямралын үе

Э/З-ийн өрнөлийн үе

Инфля-цийн өрнөл-ийн үе

???  

  16/18  

Дүгнэлт  &  бодлогын  зөвлөмж  (1)    

- Эдийн   засгийн   мөчлөгийг   4-­‐5   улирлын   өмнөөс   мэдэх  боломжийг  эмзэг  байдлын  индексүүд  олгоно.      

- “Төсвийн  голланд  өвчин”  &  мөчлөг  дагасан  төсвийн  зардал    

o Төсвөөр  дамжуулан  Э/З-­‐ийг  тогтворжуулах  боломжийг  хязгаарлаж  байна    

- Өрнөлийн  үед  нэмэгдсэн  ГВЦАН-­‐ийг  зохистой  зарцуулах      

o Түүхий  эдийн  үнийн  хэлбэлзлийн  Э/З  дах  сөрөг  нөлөөг  зөөлрүүлнэ      

- Өндөр  инфляци,  хэт  үнэлэгдсэн  ханш,  мөчлөг  дагасан  төсөв    

o Гадаад   шоконд   өртөх   эмзэг   байдлыг   нэмэгдүүлж,   өсөлтийг  хязгаарлана    

- Нийгмийн   эмзэг   байдал   &   макро   эдийн   засгийн   эмзэг  байдал  нь  харилцан  нэгнийхээ  шалтгаан  болж  байна.    

 

  17/18  

Дүгнэлт  &  бодлогын  зөвлөмж  (2)      

- Макро  эдийн  засгийн  тогтвортой  байдлыг  хангах  бодлого    

o Мөчлөг  сөрсөн  макро  эдийн  засгийн  болон  макро  зохистой  бодлого  o “Улсын  баялагийн   сан”-­‐г   байгуулж,   гадаадад   диверсификаци   хийн  байршуулах:  мөчлөг  сөрсөн төсөв  &  Голланд  өвчнөөс  сэргийлнэ  

   - Зах  зээлийн  үр  ашгийг  нэмэгдүүлэх  бодлого  

 

o ЗГ  шууд  оролцох  бус  зах  зээл  үр  ашигтай  ажиллах  орчинг  бүрдүүлэх  o Стратегийн   импорт   &   дотоодын   өргөн   хэрэглээний   хүнс   (мах,  гурил)-­‐ний  нийлүүлэлтийн  үр  ашигтай  тогтолцоо  

o Хөвөгч  валютын  ханшийн  тогтолцоо:  шокыг  шингээгч    

- Нийгмийн  хөгжлийг  хангах  бодлого    

o Эдийн  засгийн  өсөлтийг  хүртээмжтэй  болгох  o Хүний  хөгжилд  хөрөнгө  оруулалт  хийх  оновчтой  механизм  

 

- Сайн  засаглалын  бүрдүүлэх  бодлого    

o Институци,  засаглалын  чанарыг  сайжруулах  

  18/18  

   

   

Анхаарал  хандуулсанд  баярлалаа