Мicrosoft Excel барномаест , ки роли таблитсаи ...shabkaa.lark.ru/leksiya/leksiyaexel.doc · Web viewХангоми ба кор андохтани Мicrosoft

Лексияҳои Excel

Лексияи №1

Асосҳои кор бо Microsoft Excel.

Лексияи №2

Ба формат гирифтани ракамҳо.

Лексияи № 3

Суроғабандӣ дар Ms Excel


{исобу китоб дар MS Excel


Сохтани диаграммаҳо бо воситаи Excel.


Функсияиҳои сатр, сана ва вақт.


Формулаҳои чадвали


Воситаҳои барои кор бо маълумотҳо.

Сохтани базаи маълумотҳои оддӣ.


{исобкунии молияви бо воситаи Мicrosoft Excel.


Кор бо функсияҳои омори.

Лексияи №1Асосхои кор бо Мicrosoft Excel.

Саҳ ифаи 1


Мicrosoft Excel барномаест, ки роли таблитсаи электрониро мебозад. Хангоми ба кор андохтани Мicrosoft Excel китоби кори кушода мешавад (Расми 1) китоби кори аз варакахо (лист) иборат аст, хар як варак як таблитса аст, ки он аз сутун ва сатрхои ном гузашташуда иборат мебошанд.

Хангоми кор бо Excel мо бо объектхои зерини он сарукордор мешавем: китоби кори (рабочая книга), варак (лист), сатр, сутун, ячейка, диапазони ячейкахо. Мicrosoft Excel – ро бо якчанд рох ба кор андохтан мумкин аст:

I. Барои ба кор андохтани Мicrosoft Excel амалхои зеринро ичро мекунем:1. Тугмаи «Пуск» - и мизи кориро бо нишонгири муш зер мекунем;2. Аз руйхати кушодашуда фармони Все программы – ро интихоб

мекунем. Руйхат кушода мешавад;3. Фармони Мicrosoft Excel – ро бо нишонгари муш зер мекунем.

Дар экран тирезаи намуди расми 1 кушода мешавад;

II Тарзи кулай. Бо нишонгари муш расмчаи – и мизи кори Windows-ро бо нишонгари муш зер мекунем. Дар экран тирезаи намуди расми 1 кушода мешавад.

Ин амалро хамае вакт ичро, агар дар мизи кори расмчаи Excel бошад.

Расми 1.Тирезаи кори барномаи Excel.Тирезаи кори Excel (расми 1) дорои сархати миёрии сарлавха ва панели

фармоишхо мебошад. Дар зери он мисрае чойгир аст, ки номи майдонхо ва Саҳ ифаи 2


сатри формулахо мавчуд аст. Мисрае холатии барномаи Excel ахборро оид ба интихоби чарт, фармоиш ва амалиётро медихад. Агар дар клавиатура дар режими Num Lock карор дошта бошад, онгох дар охири бараут рости сатр навиштачоти MVM инъикос меёбад.

Китобхои кори ва варакахои кори.Хангоми ба кор даровардани барномаи Excel тиреза кушода мешавад,

ки мазмуни китоби нави карори ифода менамояд.Китоби кори – хуччати бисёрзина Excel мебошад. Хар як варакаи

китоби кори вараки кори номида мешавад ва варакаи фаъол дар тирезаи хуччат акс меёбад. дар тарафи чопи хатти горизонтали тамга тугмачаи прокрутка барои азназаргузоронии онхо чой дода шудааст.

Хар як вараки кори аз сутун, сатр ва ячейкахо иборат буда, онхо ба хатти чудокунанда аз хам чудокарда шудааст.

Сутуни якум – сутуни А харфи А дар ибтидои он ишора шудааст. Кисмхои горизонтали сатрхо – сахифабанди шудааст. Хар як варки кори аз 256 сутун (аз А то 4) ва 65536 сатр чудо шудааст, ки барои ирсоли ададхо майдони калон чудо шудааст.

Ячейка – ин сохаест, ки дар натичаи буриши сатр ва сутун хосил мегардад. Хар як ячейка адреси худро дорад, ки факат ба хамин ячейка марбут аст. Масалан, ячейкаи кунчи чапи боло, варакаи кори ки дар он матни «Ведомости чамбасти» (Сводная ведомость) чойгир аст (расми 5.2) адреси А1 – ро дорад. Гарчанде ба назар мерасад, ки кисми матн ба сутуни В1 мегузарад, вале он дар сутуни А1 чойгир буда, адреси А1 мебошад.

Ячейкаи фаъоли С2 (расми 2) ба чоркунча гирифта шудааст ва он чоркунчаи ячейкаи фаъол мебошад ва сарлавха, сутун ва сатри ячейкаи фаъол бо хатти нисбатан сиёх навишта шудааст. Ахборро факат ба ячейкаи фаъол дохил кардан мумкин.

Ячейкаи актив

Расми 2.

Формулахо – ин дастур барои хисоббаробаркуни. Матн ин ахборест ки на ракам асту на формула. Барои ирсоли нишондодхо аввал ячейкаи мувофикро дар ёбед, бояд онхоро ирсол намоед. Дар ячейка хамзамон нуктахои

Саҳ ифаи 3

Сутунхо

Сатрхо


даровардан пайдо мегардад, нишондод хам дар мисрахо ва хам дар формулахо акс меёбад, дар Айни замон тугмахо сатри формулахо ба кор медарояд.

Агар ирсоли фактхо ба хатоги рох дихед, тугмачаи «Отмена» (Canсel formula) пахш кунед. Бекор намудани ирсол хамчунин бо пахши тугмаи Esc дар клавиатура мумкин аст. Бо пахши тугмаи Enter ирсоли факту ракамхо ба охир мерасадв ва тугмачаи ирсол аз кор мемонад. Бо пахши тугмаи Enter ба ячейкаи дигар гузаштан мумкин аст .

Барномаи бо воситаи ячейкаи худпуркунандаро (AutoComplete) – ро дорост, ки тавассути он мазмуни ячейка дар хотир гирифта мешавад ва аз он барои пуркардани ячейкахои ки дар хамин сутун чойгир аст истифода мешавад. Масалан, дар ячейкаи А1 калимаи Иванов сабт шуда бошад ва дар ячейкаи А2 Ив сабт шуда бошад барнома батаври автомати давоми калима, яъне анов – ро дохил мекунад. Агар калимаи Иванов ба шумо лозим бошад барои ирсоли он кифоя аст тугмаи Enter пахш карда шавад ва барои онро ба ячейкаи дигар гузаронидан тугмаи «Ирсол»Enter- ро пахш кардан лозим. Агар калимаи дигарро ирсол кардани бошад , ирсоли матнро давом дихед.

Ислохи матн ва ракамхо. Ду рохи ислохи мазмуни ячейкахо мавчуд. Хангоми интихоби ячейкахо

ва ирсоли ахбори нав ба онхо ахбори кухна ба ахбори нави ваз карда мешавад. Ин рохи аз хама осони ислохи ракам (Мисол 15 ба 17) ва ё матни кутох мебошад. Агар ахбори хачман калон бошад, он гох онро тасхех кардан чоиз мебошад, хуб мешавад агар онро дар сатри формула такрир намоед. Барои ин тугмаи «Ирсол»-ро пахш намуда ба сатри формула гузаред ва ду бор тугмачаро пахш намуда, сипас матнро тахрир кунед. Барои ислох аз мушак ё клавиатура истифода баред. Баъди ба охир расидани кор тугмаи «Enter»-ро пахш кунед. Барои хорич кардани ахбор ячейкаи лозимиро ёбед «DELETE»-ро дар клавиатура пахш кунед ё тугмаи рости мушакро ба ячейкаи лозимии оварда пахш кунед. Дар менюи контексти нуктаи «Очистить содержимое» (Clear Contents)-ро пахш кунед. Нуктаи «Удалить» (DELETE)-ро интихоб ва пахш накунед, зеро дар ин холат нафакат матн, балки ячейка хам нест мешавад.

Лексияи №2Ба формат гирифтани ракамхо.Барномаи Excel имконият медихад , ки ракамхоро дар

андозахои гуногун истифода намоем. Ба андоза гирифтани ракамхо барои инъикоси ракамхо дар шакли пул ё фоиз, хамчунин барои яклукт намуданри дахихо истифода мешавад, ки дарки онхоро хеле осон мегардонад. Ячейкахои чудо

Саҳ ифаи 4


карда шударо андоза банди намудан мумкин аст, дар ин маврид аз панели асбобхо Андозабанди (Форматирование), тирезаи диалог .

Андозаи ячейкахо ё менюи контексти истифода бурдан чоиз аст. Хангоми Андозабанди тасвири он тагйир ёфта мохияти раками инъикос ёбанда бе тагйир мемонад. Барои зикр накардани ракамхо андози Умуми (Общий) мукаррар карда шудааст. Ин андоза сифр надорад, ки ба мохияти ракам бетаъсир аст. Масалан, агар шумо раками 010, 50 ро ирсол созед, он 10,5 инъикос меёбад, ки маънони харду як аст. Аз ин ру, барномаи Excel сифри дар аввал ва охир омадаро инъкос намекунад.

Истифодаи панели Андозабанди.Барои тавассути панел андозабанди намудан ячейкаи

алохида чудо намоед, баъд тугмачаро дар болои яке аз нишондихандаро пахш намоед, то ки аз он истифода баред.

Агар хангоми андозабанди яке аз ракамхои гайрисифри партофта шавад, он гох ин чунин маъно дорад, ки раками инъикосшаванда яклухт шудааст. Масалан, агар 9.45 баъди вергул бо як ракам инъикос ёбед , он чун 9.5 акс меёбад. Агар раками 9.75 яклухт шавад, он хамчун раками 10 акс меёбад.

Хамин тарик, андозабанди факат ба шакли тасвир таъсир мерасонад, мазмун бетагйир мемонад. Тугмачаро дар ячейка пахш кунед ва ба сатр нигаред, раками, ки ба ячейка ирсол дода будед, навобаста ба андозабанди дар шакли ибтидоиаш акс меёбад

Ворид ва хоричкунии ячейкахо . Баъзан зарурияти ворид ва хоричкунии ячейкахо дар

кисмати варакахои кори бе вориду хоричи сатрхои пурра ва сутунхо зарур мешавад. Масалан, дар расми 1 кисми вараки лоихаи гузориш ба барномаи Windows NT инъикос ёфтааст. Супоришхо дар сутуни A-D дода шуда, компонентхои лоихи (масалан таъмини барномави) дар сутуни E дода шудааст. Агар ба шумо барои 10 Октябр якчанд супоришхо илова кардани бошед, шумо сатри нав ворид карда наметавонем, зеро ки дар руйхати дар руйхати компонентхо дар сутуни Е чойхои холи ба миён меояд. Ба чои он шумо дар сутуни A-D гузашта метавонед.

Саҳ ифаи 5


Расми 1Барои гузоштани ячейкаи нав диапазон чудо намоед,

баъд тугмаи рости мушакро пахш кунед ва дар менюи контексти нуктаи «Добавить ячейки» ячейка илова кунед (Insert)-ро интихоб намоед. Хангоми ворид ё хоричи сатр ё сутун Excel ба таври автомати сатр ё сутуни наздиктаринро тела медихад . Агар ячейка ворид ё хорич карда шавад, он гох барои барнома ахбори иловаги оиди чи тавр чойивазкунии ячейкахои наздии зарур. Аз ин ру, тирезаи диалог (Добавление ячеек) ё тирезаи далог (Удаление ячеек) кушода мешавад. расми 2.

Расми 2

ТАРЗХОИ ГУЗАРОНИДАНИ АМАЛИЁХО БО ЯЧЕЙКАХОБо маълумотхои ячейкаи чадвал амалиети зеринро ичро намудан мумкин аст;

Саҳ ифаи 6


• нобудсохтан• ба дигар ячейка кучонидан• ба дигар ячейка нусхабардорй намудан• таздэир ва иваз намудан• иваз намудани шакли маьпумот.Тартиби ичрои амалиети номбаршударо муфассалтар дида мебароем: Сокит кардани информатсияи дохили ячейка:1. курсорро ба ячейкаи лозимй мегуэорем 2.тугмаи Delete-po дар клавиатура пахш менамоем.Ба дигар ячейка гузаронидани информатсияи дохилн ячейка:1. аз менюи программа банди Правка ва аз зерменюи пайдогардида командаи Вырезать-ро интихоб менамоем2. курсорро ба ячейкае мегуэорем, ки информатсия бояд ба он кучонида шавад.3. дар менюи программа банди Правка ва дар эерменюи пайдоНусхабардорй кардани информатсияи як ячейка ба ячейкаи1. аз менюи программа банди Правка ва аз зерменюи пайдо гардида командаи Копировать-ро интихоб менамоем2. курсорро ба ячейка мегузорем, ки бояд ба он информатсия нусхабардорй карда шавад3. аз менюи программа банди Правка ва дар зерменюи пайдогардида командаи Вставить-ро интгихоб менамоем.Тахриркунй ва тагирдихии информатсияи дохили ячейка:1 курсорро ба ячейкаи лозимй мегузорвм2. дар клавиатура тугмаи функсионалии CZ3 “P” пахш менамоем3. информатсияи дохили ячейкаро тахрир ё иваз намуда тугмаиDelet-ро пахш менамоем.1. Амалиети номбаркардашударо бо ёрии рости муш низ ичро кардан аст. Барои ин нишондихандаи мушро ба ячейкаи лозимй гузошта, тугмаи рости онро пахш менамоем. Дар экран менюи ёририрасон пайдо мегардад. Аз ин меню банди лозимиро интихоб намуда, амалиети заруриро ичро менамоем.2. Амалиети ба дигар ячейка кушодан ва нусхабардорй намудани маълумотхо бо ёрии муш хам ичро намудан мумкин аст. Барои кучоиидани маьлумотко нишондикандаи мушро ба рамкаи ячейкаи лозимо мегузорем ва хангоми шакли тирчаро гирифтани он, тугмаи чапи мушро пахш мекунем нишондихандаро то ячейкае лозима, ки информатсия бояд дар он чойгир карда шавад. Барои

Саҳ ифаи 7


нусхабардорй намудани маълумот бошад, айнаи хамин амалиётро хангоми пахши тугмаи \ZH\ ичро менамоем.3. Амалиети номбаркардашударо на танхо бо як ячейка, балки бо диапазони ячейкахо низ ичро намудан мумкин аст. Барои ин neш аз хама диапазони ячейкахаи чадвалро чудо кардан лоэим аст. Диапазонхо хам бо ёрии муш ва хам ба воситаи тугмахои клавиатура чудо намудан мумкин аст:• чудо намудани диапазону ячейкаро бо ёрии муш. Нишондихандаи мушро 6а ячейкам якуми диапазон мегузорем ва тугмаи чапи оиро пахшкунон хамаи ячейкахри диапаэонро фаро мегирем. Барои бекор намудани амали чудокунй, берун аз «создай диапазон» тугмаи чапи мушро пахш карда cap медихем дар клавиатура тугмаи Ед-ро пахш менамоем.• чудонунии диапазоне/ ячейка бо ёрии тугмахои кла-виатура. Курсорро 6а ячейкаи аввали диапазон мегузорем ва тугмаи функсионалии ЬД-ро пахш карда, бо ёрии тугмахри идоракунии курсор диапазонро чудо менамоем.Иваз намудшш шахли информатешш дохили ячейка. Тавре ки хуччатхои матниро дар Word бо усулхри гуногун колиббандй намудан мумкин буд, дар Excel низ информатсияи Китобхли кориро колиббандй менамоянд. Аз баски хар гуна информатсня дар ячейкахри чадвалхо нигох, дошта мешаванд, бинобар он амалиёти колиббандй дар программаи Excel бештар ба ячейкахо нигаронида шудааст. Ин ...... - I——11..—iФормат ячеекЧисло107! T верхний индекс ] Г" нигкжй нидексШрифт типа TrueType. Шрифт будет использован как для вывода, так и для печати.ОКРасми 31, Равзанаи колнббандии ячейкахои чадвал хангоми фаъол будани тугмаи кабатии Шрифтформатсияи ячейкадоро бо тарзхои гуногун чойгир кардан, ранги замина ва хаткой сархадии онхоро тагир додан, намуди гуногуни хуруфхо, андозахо ва шакдхои зохиршавии он доро исхифода бурдан, информатоияи ячейкахоро аз истифодабарандагони тасодуфй химоя намудан ва гайра аз чумлаи он амалиёгест, ки ба колиббандии ячейкахои чадвал дахл доранд.

Саҳ ифаи 8


Барои иваз намудани шакди информатсияи ячейка курсорро ба дохили он мегузорем ва аз менюи программа банди Формат ва дар зерменюи пайдогардида зербанди Ячейки-ро интихоб менамоем. Дар экран равзанаи робитавии колиббандйи ячейкало пайдо мегардад (Расми 31).Аз расм дида мешавад, ки ин равзана дорой тугмахои Кабатии зерин аст:Число (Адад - Number) - аз ин тугма вакт истифода мебаранд, агар шакли адади дар дохили ячейкабударо иваз намудан зарур бошад. Ададхо дар шакли формати умуми, пули, молиявй ва гайра дода мешаванд.Выравнивание (Росткунй ~ Alignment) - аз имкониягхои ин тугмаи кабатй вакте истифода мебаранд, ки агар ин-форматсияи дар ячейка бударо бо усулхои гуногун чойгир намудан зарур бошад: ба таври горизонтали (аз чап, дар мархаз, аз рост мунтазам нисбат ба бари ячейка ва гайра), ба таври вертикали (аз боло, аз поён, мунтазам нисбат ба баландии ячейка), дар тахти ягон кунч ва гайра.Шрифт Хуруф - Font) - командаи ин тугма имконият медиханд, ки намуд, андоза ва тарзхои зохиршавии хуруфи ячейка тагир дода шавад.Граница (Худуд - Border) - аз имкониятхри ин тугмаи кабатй истифода бурда ранг, шакл ва дарачаи гафсии хатдои сархадии ячейкаро иваз намудан мумкин аст.Вид (Намуд - View) - аз ин тугмаи кабатй истифода бурда, ранги заминай ячейка ва накшу нигорхои онро тагйир додан мумкин аст.Защита (Химоя - Protect) - аз имхониятхои ин тугмаи кабатй истифода бурда, информатсияи ячейкаро аз дахолатхои тасодуфй химоя намудан ё формулаи дар он чойгиршударо ноайён (махфй) гардонидан мумкин аст. Информатсияи ячейка бо рохи нишонагуэории махфй (парол) химоя карда мешавад. Бе донистани парол иваз намудани ннформатсияи ячейка гайриимкон мегардад.Агар истифодабарандаи компютер функсияи тугмаи кабатии равзанаи робитавии «Формат ячеек»-ро дуруст аз худ намояд, он гох, чадвалхо ба воситаи Excel тайёр намудани у дар экран ё когаз дар шакли хеле дилкаш ва шинам инъикос меёбанд.1. Кадом амалиётро бо маълумотхои ячейка ва диапазон чадвал гузаронидан мумкин аст?2. Шумо кадом намуди ичрои ин амалиётро мадонед?

Саҳ ифаи 9


3. Ба фикри Шумо ичрои амалиёт ба воситаи командаи менюи программа осонтар аст ё бо ёрии имкониятхои муш ва ё клавиатура?4. Колиббандии ячейками чадвапи MS Excel гуфта гузаронидани кадом амалиёт дар назар дошта шудааст?5. Равзанаи рабитавии колиббандии ячейкахо чй ном дорад? Онро чй тавр мекушоянд?6. Функсияи тугмаи кабатии Защита-и равзанаи робитавии Форматячеек аз чй иборат аст?

1. Матни мавзуъро бодикат хонед ва амаяиёти асосии кор бо ячейкахои чадвалро номбар намоед.2. Файли Да рои мяшц-ро кушоед ва ба воситаи командахри менюи Excel бо ячейкахои Вараки кории Мисолхо амалиёти сокиткунП, нусхабардорй ва кучонидани маълумотхрро гузаронед.3. Амалиёти болоиро ба воситаи имкониятх.ои муш такрор намовд, Кадом тара ба фихри Шумо осонтар аст?4. Амалиёти содитхунй, нусхабардорй вв кучонидани маълумотхрро бо хар ду тарэ бо я гон диапазони ячейкахри чадвали Мисолхо гуэаронед,5. Равзанаи робитавии Формат ячеек-ро кушоед ва онро муоина намовд. Бо навбат хар як тугмаи крбатии онро пахш кунед ва Бинед, ки шакли равэана чй тавр тагёир меёбад,6. Функсияи тупдахри >9абатии Число, Выравнивание, Шрифт, Граница, Вид ва Защита-и равзанаи робитавии Формат ячеек-pa шврх, дихвд.7. Бо ёрии имкониятхри равзанаи робитавии Формат ячеек информатсияи ячейкахои чодвали Мисолхо-ро бо тарзхри гуногун нойгар куивд, ранги замина за хатхри сарх.адии онх,оро тагйир дихэд, наму-ди гуногуни хуруфхр, андоэахр ва шакпхри эох.иршавии онхрро ис-тифода бурда, шакли информатсияи дохили ячейкахри онро тагйирдихвд.8. Файли Дврси мши^ро аз иав дар диск сабт камоед.

Саҳ ифаи 10


Сурогабанди дар Ms Excel

Дар холати аз як ячейка ба ячейкаи дигар к=чонидани формулаьо Ms Excel ба таври автоматц дар ьар як ячейка сурощабандии онро ислох мекунад. Дар бисёр ьолатьо ьамин кифоя аст. Вале ьолатьое мешаванд, Ки сурощабандии он бояд бе тагйир монад. Мисол ваыти анализи фуруши чиптаьо бояд фаьмид, Ки чанд фоизи аз микдори умумии чиптахо дар пунктьои гуногун фурухта мешавад. Барои ин бояд, Ки микдори чиптаьои фурухташударо то стансияи аниы ба миыдори умумии чиптаьо таысим намуд. Дар расми 1 жадвале нишон дода шудааст, Ки дар он формула барои таксимоти миыдори чиптаьо, Ки дар Душанбе фурухта шудааст(74) ба микдори умумии чиптаьо гузаронида шудааст.

Саҳ ифаи 11


Формула дар ячейкаи G4 чунин аст: =E4/E10. Дар ин холат формула аз як ячейка ба дигар пур ва нусхабардори мешавад. Excel сурогабандии ячейкахоро аз руи адреси нави формула (ба кадом ячейка формула сурогабанди шавад бо воситаи ду бор пахш кардани ячейка дида мешавад). Дар ячейкаи G7 формула намуди чунин мегирад: =E5/E11. Хамон таъгирёби дар ячейкахо мушкилихо пайдо мекунад. Ба жои таксими микдори чиптахои фурухташуда ба микдори умумии чиптаьо , Excel онро ба ьисоби миёна дар як моь таысим мекунад. Дар формулаьое, Ки оиди фур=ши чиптаьо дар Хужанд, Конибодом, Исфара, Истаравшан низ чунин мушкилиьо вомех=ранд.

Дар тартиби формулаи шаьри Хужанд бояд, Ки сурощаи E4 ба E5 иваз намуд. Лекин набояд, Ки формула дар ячейкаи Е10 набояд тащйр ёфт, барои он Ки тартиби кор вайрон мегардад. Ба жои таысим ба ьисоби умумии моь барнома ба ьисоби миёна таысим мекунад. Бояд , Ки сурощабандц дар ячейкаи Е10 мутлаы бошад. Барои мутлаы намудани сурощабандц пеш аз номи сатр ё сутун символи $ гузошт. Дар ин маврид сурощаи ячейка доимц мегардад. Баъди он Ки мо сурощаи ячейкаро мутлаы намудем, намуди жадвал чунин мешавад.

Саҳ ифаи 12


Акнун ьамаи ьисобу китоб дуруст ба кор монда шудааст. Фоизи ьисоби умумц дуруст шуд. Аз руи жадвал дида мешавад, дар шахри Душанбе 7.10% -и чиптаьо фур=хта шудаанд, дар шахри Хужанд 29,65% -и чиптаьо фур=хта шудаанд. Дар шахри Конибодом 20,44 % -и чиптаьо фур=хта шудаанду дар Исфара 25,91% -и чиптаьо фур=хта шудаанд. Дар шахри Истаравшан 16,89% -и чиптаьо фур=хта шудаанд.

Барои таьриркунии ыимати ячейка, ба он ба воситаи муш ду маротиба таъсир расонидан лозим аст. Дар ин маврид маълумоти дохилшаванда ьам дар ячейкаи жорй ва хам дар сатри формулаьо пайдо мегардад. Барои дар хотира нигоь доштани маълумоти дохилшаванда ё таьриршавандатугмаи Enter-ро пахш намудан лозим аст. Барои бекоркунии ислоьотьо ва барыароркунии ыимати пештараи ячейкаьо бошад, дар сатри формулаьо аз тугмаи Х- Отмена (Бекоркунй - Escape) ё дар клавиатура аз тугмаи Esc истифода бурдан лозим аст.

Саҳ ифаи 13


Ьангоми ба ячейкаьо дохилкунии формулаьо клавиатура бояд дар речаи ьарфьои алифбои лотинц бошад. Дар ьолати акс дар ячейка ба жои натижа навишти #ИМЯ? (#НОМ? - #NAME?) пайдо мешавад.

Ыариб ьамаи ьисоббарориьо дар Excel асосан бо ёрии формулаьо анжом ДОДА мешаванд. Формулаьои Excel бо ёрии доимиьои ададц, номи ячейкаьо ва функсияьои стандартц, ки ба воситаи аломати амальои математикц алоыаманд карда шуданд, сохта мешаванд. Истифодабарии кавсьо дар формулаьо тартиби муыаррарии ижрои амальоро тащйир дода метавонанд. Агар дар ячейкаи жадвал формула маьфуз бошад, он гоь дар Вараыи кори натачаи ададии он инъикос карда мешавад.

Дар формулаьо сурощаьои ячейкаьо ё бо усули дастц (аз клавиатура) ё бо усули таъсиррасонц (ба ячейка) ба воситаи муш дохил карда мешаванд. Агар номи ячейка ё диапазони ячейкаьо ба воситаи муш дохил карда шавад, он гоь он бо рамкаьои пунктирии чархзананда иьота карда мешавад.

Дар формулаьо ду намуди мурочиаткунц ба сурощаи ячейкаьо истифода бурда мешаванд: мутлак. ва нисбй. Аслан дар формулаьо ьамаи мурочиаткуниьо ба номи ячейкаьо нисбианд. Ин чунин маъно дорад, ки ьангоми аз як ячейка ба ячейкаьои дигар нусхабардорц намудани формула, сурощаьои дар формула ба кайд гирифташудаи ячейкаьо мувофиыи тартиби жойгиршавиашон нисбат ба ячейкаи аввалаи додашуда ба таври автоматц тащйир меёбанд. Масалан, бигузор дар формулаи дар ячейкаи В2 овардашуда сурощаи ячейкаи A3 истифода бурда шуда бошад. Он гоь ьангоми нусхабардории ин формула ба ячейкаи ЕА27, ба таври автоматц мурожиаткунц ба ячейкаи DZ28 руй медиьад.

Ьангоми истифодабарии мурожиаткунии мутлаы бошад, сурощаи ячейкаьои дар формула истифодабурдашуда дар ваыти нусхабардории формула аз як ячейка ба дигар ячейкаьо тащйир намеёбад. Барои истифодабарии тарзи мурожиаткунии мутлаы, бояд дар формула аввал номи ячейка ё диапазони ячейкаьо жудо карда шавад ва баъд дар клавиатура тугмаи функсионалии F4 пай дар пай пахш карда шавад. Масаъан, агар ьангоми кайди ячейкаи А1 дар

Саҳ ифаи 14


формула, тугмаи F4 дар клавиатура пай дар пай пахш карда шавад, он гоь номи ин ячейка дар формула пай дар пай мувофиыан намудьои зеринро мегирад: $А$1, А$1, $А1. Мавжудияти символи $ дар номи сурощаи ячейка -нишондиьандаи мурожиаткунии мутлаы мебошад. Дар мавриди якуми мисоли болоц мурожиаткунц ба номи ячейкаи А1 мутлаы буда, дар ду мавриди охирон бошад, нисбат ба яке аз компонентьои он (сатр ё сутун) мутлаы ва дигараш нисбц ба ьисоб меравад.

Маълумотьои матнц дар ячейкаьо ба таври ноошкор аз тарафи чап ва маълумотьои ададц аз тарафи рости оньо жойгир карда мешаванд. Барои бо тарзьои дигар жойгир намудани маълумотьои ячейкаи чорц ё диапазони жудокардашудаи ячейкаьо аз командаи менюи программа Формат - Ячейки Ыолаб - Ячейкаьо – Format - Cells) истифода бурдан лозим аст.

Њуљљати сохташударо бо ёрии командаи ФайлСохранить как (ФайлСабткунї њамчун) дар хотира (винчестер ё дискет) нигоњ доштан мумкин аст (Расми 44). Агар ба файли њуљљат ном нагузоред, он гоњ система ба он номи Безымянный.txt дода, онро дар папкаи Мои документы (Њуљљатњои ман) нигоњ медорад. Номи файл дар майдончаи Имя файла (Номи файл)-и равзанаи робитавии

Саҳ ифаи 15


Сохранение (Нигоњдорї) дохил карда мешавад. Пас аз дохилкунии номи файл бояд тугмаи командавии Сохранить (Сабткунї)-и равзана пахш карда шавад. Пас аз

та

Лексияи № 4 Хисобу китоб дар MS Excel

Дар раванди кор бо программаи Microsoft Excel, ба щайр аз мафьуми ячейка, боз аз мафьуми диапазони ячейкаьои вараы истифода мебаранд.Се намуди диапазони Excel мавжуданд:• сатрц• сутунц• росткунжавц.

Диапазони сатрц аз пайдарпайии ячейкаьои дар як сатр жойгиршуда иборат мебошад. Диапазони сатрц ба воситаи сурощаи ячейкаьои аввалин ва охирини он, ки бо ёрии ало-мати : (ду нуыта) аз ьамдигар жудо карда шудаанд, ишорат карда мешавад. Масалан, диапазони A1;F1 ячейкахои Al rBl, Cl ,D1, El, F1-ро дарбар мегирад.

Саҳ ифаи 16


Диапазони сутуни бошад, аз пайдарпайии ячейкаmои дар як сутун жойгиршуда иборат мебошад. Масалан, диа-пазони В2 :В6 - ячейкаьои В2, ВЗ, В4, В5, В6-ро дарбар ме-гирад.

Диапазони росткунжавц аз мавыеъи ячейкаьои Вараыи корц, ки дар як ыисми росткунжашакли вараы жойгир шудаанд, иборат мебошад. Диапазони росткунчавц ба воситаи сурощаи ячейкаьои дар аввал ва охири диагоналц асосии он чойгирбуда ишорат карда мешавад. Масалан, диапазониА3:D5 - ячейкаьои A3, B3, C3, D3, A4, B4, G4, D4, A5, B5, С5, D5-po дарбар мегирад.

Тартиби жойгир намудани информатсия дар ячейкаьои Вараыи корц чунин аст:

1- жойгир намудани ададьо:a) нишондиьандаи ячейкаьоро ба ячейкаи лозима

мегузорем;b) ададро клавиатура дохил менамоем;c) тугмаи Enter-po naxш мвнамоем.

2. жойгир намудани матньо:a) нишондиьандаи ячейкаьоро 6а ячейкаи лозимц

мегузорем;b) матнро аз клавиатура дохил менамоем;c) тугмаи Enter-ро пахш менамоем.

3. жойгир намудани формулаьо:a) нишондихандаи ячвйкальоро ба ячейкаи лозимц

мегузорем;b) тугмаи =-ро пахш менамоем; с) формуларо аз клавиатура дохил менамоем; d) тугмаи Enter -ро пахш менамоем.

Хангоми ба ягон ячейка дожил намудани формула, программаи Excel ба таври автоматц ыимати ин ифодаи формулавиро ьисоб менамояд ва натижаашро дар хамон ячейка нишон мвдиьад. Ьангоми тащйир ёфтани ыцмати ячейкахои бо ин формула вобастабуда натижаи ьисобкунц низ тащйир меёбад. Тавре ки ыайд карда шуд дар формулаьо 6а щайр аз ададьо ва сурощаи ячейкаьо, хамчунин функсияхои стандартиро низ истифода бурдан мумкин аст. Дар таркиби программаи Excel зиёда аз 100 функсияи

Саҳ ифаи 17


стандартй ба монанди Sin(x) , Cos (х) , Ln(x), Sqrt(x) ва гайра мавжуданд. Яке аз функсияхое, ки дар жадвалхои бо ёрии Excel сохташуда зуд-зуд истифода бурда мешавад, ин функсияи Сумм (диалазони ячейкаьо) мебошад. Ин функсия суммаи ададьои дар ячейкаьои диапазон мавжудбударо ьисоб намуда, натижаро дар ячейкае нишон медиьад, ки дар он ин функсия жойгир карда шудааст.Мисол, бигузор дар ячейкаи Al адади 234, дар ячейкаи А2 адади 456 ва дар ячейкаи A3 адади 789 жойгир шуда бошад. Агар ба ячейкаи А4 формупаи «Сумм (А1:A3) -ро дохил карда, тугмаи Enter -ро пахш намоем, он гоь ададьои дар ячейкаьои А1, А2 ва A3 чойгирбуда жамъ карда шуда, натижа дар ячейкаи А4 нишон дода мешавад.Мисоли дигар, бигузор дар ячейкаи В2 адади 456.24, дар С2 адади 378.54, дар А2 адади 1234.45 ва дар СЗ адади 4567.25 мавчуд бошанд. Дар ьолати ба ячейкаи А2 жойгир намудани формулаи =Сумм(В2:СЗ) ыимати ячейкаьои В2, С2, В3, С3 жамъ карда шуда, натижа дар ячейкаи А2 НИШОН дода мешавад.

Истифодабариии функсияхо .Дар кисмати «Кор бо ракамхо» барои дастрас намудани

натичаи чамъбастии истифодабарандаи функсия СУММ , бо пахши тугмаи «Автосумма» (Auto Sum) пайдо менамояд. Excel боз садхо фнукцияро дорост , ки дар хисоббарори омори , молияви , риёзи , мухандиси истифода мешавад. Функсия – ки барномаест , ки бузургихои махсусро хисоб мекунад : бузургии чамъбасти , миёна , фоизи хармохаи хисоббаробаркуни ё гурухи ракамхои геометрй . Хар як функсия синтаксиси фардии худро дорад , ки он ба мураттаб кор кардани барнома имконият медихад , Функсия ин формулааст ва аз ин ру он аз аломати = огоз мегардад . Баъди ин аломат функсия чой дода шудааст , баъд якчанд далилхо , ки дар кавс гирифта шудааст. Масалан:

Ирсоли функсияхо.

Саҳ ифаи 18

= СУММ (D6;D11)


Пеш аз ирсоли функсия боварихосил кунед , ки ячейкаи онро чой мекунед, фаъол аст. Тугмаи «=» - ро дар сатри формулахо пахш намоед , панели формулахо кушода мешавад . дар кисми чапит панел номгуи формулахои кушодашаванда чойгир аст , ки формулаи охирин истифода шуда намоён мебошад.

Расми 1

Яке аз хусусиятхои хоси таблитсахои электрони дар он аст, ки бо воситаи он маълумотхои дар ячейкахои таблитса бударо коркард кардан мумкин аст, яъне ба онхо амалхои хисобкуниро гузаронида , маълумотхои навро хосил карда метавонем. Хисобкуни бошад аз руи ягон формула ё функция гузаронида мешавад.

Агар барномаи Ms Excel – ро хамчун калкулятор истифода бурдани бошем, кифоя аст , ки бо яке аз ячейкахои таблитса формулаи мувофикро ворид созем. Масалан, ба ягон ячейка формулаи =3.4-2.4- ро ворид месозем ва баъди тугмаи Enter – ро зер кардан дар ин ячейка адади 1 хосил мешавад.

Диккат: Хангоми ворид сохтани формула пеш аз он аломати «=» гузашта мешавад.

Бо воситаи Ms Excel ифодахои мантикиро низ хисоб карда метавонем. Масалан , агар ба ягон ячейкаи таблитса ифодаи зеринро ворид созем = 1000*9 < (2000+2000+3000+1000+500+550)

Саҳ ифаи 19


Дар ячейка бояд калимаи Имстина пайдо шавад чунки 9000 аз 9050 хурд аст.

Барои чам намудани ададхои дар ячейкахои лоихаи чойгир шуда мо метавонем аз Автосумм истифода дорем. Барои ин ячейкаи заруриро кайд намуда, тугмаи Автосумма – ро ба нишонгари муш зур мекунем .

Формулахои мураккабтар бошад , бо воситаи худи кисмхо не , балки бо воситаи адреси ячейкахои ки дар онхо хилашро чойгиранд, тартиб дода мешаванд . Масалан, агар дар ячейкахои А2 ва В2 киматхои Х ва Y додашуда бошанд ва кимати Z=x2 +xy - ро хисоб кардани бошем , ба ягон ячейкахои дигар, маслан D2 формулаи = A1^2 +A2*B2 – ро ворид месозем . Акнун агар кимати Z – ро барои кимати дигар X ва Y хисоб кардани бошем кифоя аст, ки киматхои дар ячейкахо A2 ва B2 бударо бо наваш иваз намоем.

Истифодабарии адресхои мутлак ва нисби .

Бигзор дар ячейкахои С9 формулаи = С5+С6+С7+С8 гузашташуда бошад. Агар нусхаи ин формуларо ба ячейкаи D8 гузорем , онгох намуди формулаи дигар мешавад: =D4+D5+D6+D7. Дар формулаи , ки бо ячейкаи С9 навишта шудааст маълумот оиди адреси нисби нигох дошта мешавад, яъне ячейкаи С5 – и дар формулаи Буда нисбат ба ячейкаи С9, ки дар он формула навишта шудааст, се ячейка болотар чойгир шудааст. Акнун агар нусхаи формулаи дар ячейкаи С9 бударо ба ячейкаи D8 гузорем , Ms Excel медонад. ки ячейкаи якуми дар формулаи асли Буда (яъне С5) се ячейка дар болотар чойгир аст , пас хангоми гузаштани нусхаи формула ба ячейкаи D8 ячейкаи якуми ин формула D4 мешавад.

Дар баъзи холатхо ба мо лозим меояд, ки хангоми нусхабардори формула , ячейкаи он тагйир меёбад. Масалан, хангоми истифода бурдани домихои маълум (адади π, е , мохонаи коргар , санаи таваллуд ва хоказо). Дар ин холат адреси ин ячейкахоро мутлак элон мекунем. Барои ин дар адрес аломати $ - ро истифода мебарем. Агар аломати $ - ро дар номи ячейкахои пеш аз раками сутуну хам раками сатр

Саҳ ифаи 20


($A$2) нависем адреси ин ячейка мутлак хисобида мешавад. Акнун агар ба ячейкаи С9 формулаи =$C$5+ C6+CC7+C8 – ро нависем ва нусхаи онро ба ячейкаи D9 гузорем намуди он чунин мешавад: = $C$5+D6+D7+D8 .

Истифодабарии цикл.

Дар баъзе холатхо ба мо лозим меояд, ки ба ягон формула якчанд маротиба мурочиат намоем , ё тасодуфан ба ячейкаи мурочиат мекунем, ки дар он формула чойгир шудааст. Масалан, фарз мекунем, ки ба ячейкаи А1 формулаи =А1+А2- ро гузаштанием. Дар ин холат барои аз руи ин формула хисоб кардан маълумоти дар ячейкаи А1 буда лозим аст, аммо аз баски дар ин ячейка формула навишта шудааст ва он хисоб карда мешавад ва ин холат такрор ёфтан мегирад , яъне цикл ба вукуъ меояд.

Дар аксар холатхо цикл тасодуфан гузашта мешавад. Хангоми пайдо шудани сикл , Ms Excel аз он хобар медихад ва агар Ms цикл тасодуфан набошад, тугмаи Отмена – и тирезаи кушодашударо бо нишонгари муш зер мекунем . Дар ин холат Ms Excel такрораи хисобкуниро 100 маротиба двом медихад ё такрор хисобкуни то даме , ки фарки кимати оянда аз пешинааст аз 0,001 хурд шудани давом меёбад.

Шахс метавонад ин киматхоро тагйир дихад. Барои ин амали Сервис/Параметры/Вычисление – ро ичро намуда кимати марзхои Предельная числа итерации ва относительная погрешность – и тирезаи кушодашударо иваз мекунем

Функсияхои арифметики .

Функсияхои аргументики амалхои математики чамъ ,тарх, зарб, таксимро истифода мебарад. Барои чамъ намудани киматхои ячейкахои ягон диапазон функцияи СУММ- ро истифода мебаранд. Масалан , функсияи =СУММ(А1:А3; В2:С9; D1:D4) киматхои ячейкахо дар диапазонхои А1:А3; В2:С9 ва D1:D4 бударо чамъ менамояд.

Саҳ ифаи 21


Функсияи ЧАСТНОЕ (числитель; знаменатель) барои кисми бутуни хосили таксимро гирифтан истифода бурда мешавад. Масалан, ЧАСТНОЕ (55;8) кимати 6 - ро медихад .

Функсияхои матни .

Ин намуди функсияхо барои гузаронидани ягон амал бо матни дар ячейка Буда истифода бурда мешавад масалан ёфтани кисми матн, харфхои калонро ба хурд ё даръакс иваз намудем , шумораи символхои матнро муайян намудан ва хоказо. Масалан, функсияхои СТРОЧН ва ПРПИСН ва ПРОПНАЧ , мувофикаи барои иваз намудани харфхои калон ба хурд ва хурд ба калон , харфи калон намудани харфи авали матн истифода бурда мешавад. Функсияи =СТРОЧН(«САТРИ матн») ба ячейка матни «сатри матн» - ро менависем. Функсияи = ПРОПИСН(«САТРИ матн») бошад, матни «САТРи матн » - ро менависад.

Ирсоли функсияхо.

Пеш аз ирсоли функсия боварихосил кунед , ки ячейкаи онро чой мекунед, фаъол аст. Тугмаи «=» - ро дар сатри формулахо пахш намоед , панели формулахо кушода мешавад . дар кисми чапит панел номгуи формулахои кушодашаванда чойгир аст , ки формулаи охирин истифода шуда намоён мебошад.

Расми 4.3

Саҳ ифаи 22


Сохтани диаграммахо бо воситаи Excel.

Диаграммахоро барои аёнияти тасвири малумотхо истифода мебаранд. Микдори зиёди намудхои диаграмма мавчуд аст ва онхоро барои халли мисгаполаи гуногун истифода бурдан мумкин аст. Барои он Ки диаграммаро созим , маълумоти зарури лозим аст. Он маълумотхои , Ки дар таблитсаи Excel чойгир аст.ба намуди диаграмма тасвир кардан мумкин аст. Мисол , диаграммае месозим , Ки он температураи минимали ва максималии 5 шахрро дар мохи январ тасвир менамояд ва ин маълумотхо дар ячейкаи таблитсаи Excel чойгир шудааст.

Расми 1.Барои диаграммаро сохтани кифоя аст, Ки яке аз ячейкаи таблитсаро кайд намуд, тугмаи Г11-ро пахш кунем. Маълумотхои дар ячейка бударо нуктаи ,маълумотхои дар сатр ё сутун бударо катори маълумотхо менамоем. Чи хел, Ки кай намудем намудии диаграммахо гуногунанд. Барои намуди дилхохро сохтаи аст имконияти Мастер диаграмм истифода бурдан мумкин аст. Барои ин ,яке аз ячейкахои таблитсаро кайд намуда амали Вставка диаграмма – ро ичро мумкин.

Саҳ ифаи 23


Расми 2.Тереза кушода мешавад, Ки он ду намуди диаграмма: стандарти ва гайристандартиро пешниход намояд.Аввал намуди стандартиро интихоб мекуним . дар панел Тип хелхои диаграмма дар панели Вид бошад намуди он оварди мешавад. Яке аз хелхоро интихоб мекунем ва тугмаи Далее –ро зер намуда ва тирезаи ояндаи .(кадами 2) мастера диаграмм мегузарим . дар ин Тереза муайян мекунем, Ки катори маълумотхо дар сатр чойгир мешавад ё сутун . бе гайр аз ин диапазон ячейкахои , Ки дар онхо маълумотхо чойгиранд иваз карда метавонем . хангоми муайян кунем диапазон адреси мутлок нишон дода мешавад. Тугмаи Далее-ро зер мекунем ва ба кадами 3- мастера диаграмм мегузарим . дар терезаи кушодашуда номи диаграмма (масалаи температураи 5 шахр), тирхо (тугмаи Загаловки), нишони тире (ош) ва кийматхои тугмахои Легенда (кадом сутун температураи минимали ва кадомаш максимали ), Линии сетки (хатхои атрофии ячейкахоро нишод медихем ё не ), Подписи данных (оё кийматхои ададиро нишон медихем ё не), Таблицы данных (оё таблитса ба маълумотхояш дар диаграмма чойгир мешавад ё не ) . Тугмаи Далее-ро зер мекунем ва бо кадами 4 мегузорем .дар ин кадам муайян мекунем, Ки диаграмма дар кучо чойгир мешавад :Дар хамин варак ё вараки нави таблитса.

Сохтани диаграммахои гайри стандарти.Барои сохтани диаграммахои гайристандарти низ

пешаки яке аз ячейкаи таблитсаро кайд намуда , амали Вставка /диаграмма-ро ичро мекунем . Акнун аз тирезаи кушодашуда тугмаи Нестандартные –ро интихоб мекунем , номгуи диаграммахои гайристандарти ва намуди хели интихобшуда намоён мешавад.

Саҳ ифаи 24


Ба номгуи диаграммахои гайристандарти хели навро илова намудан намудан мумкин аст . Тарзи иловакунии хели нав чунин мешавад:

1. Бо воситаи Мастерам диаграмм хели мувофики диаграммаро месозим.

2. Нишонгари мушро ба болои диаграмма гузашта тугмаи рости онро зар мекунем ва тиреза Тип диаграммы кушода мешавад.

3. Тугмаи Нестандартные тирезаро бо нишонгари муш зер мекунем.

4. Аз тирезаи кушода шуда , аз калиди (переключатель) Вывести дополнительные –ро интихоб намуд (ду холат : Дополнительные ва Встроенные ), тугмаи Добавит – ро пахш мекунем.

5. Тугмаи Ok – ро пахш мекунем .

Сохтани диаграммахо аз руи маълумотхои дар ячейкахои гайрихамсоя чоигиршуда. Аз руи маълумотхои дар ячкйкахои хамсоя намуда низ

диаграммаи сохтан мумкин аст. Барои ин , гурухи аввалин ячейкахоеро Ки маълумотхои дар он Буда барои сохтани диаграмма хизмад мерасонад, кайд мекунем , ба тугмаи Ctrl – ро пахш намуда ва онро Сар надода гурухи дигари ячейкахоро кайд мекунем. Баъди хамин гуруххои заруриро кайд намудан амали Вставка /диаграмма – ро ичро мекунем.

Ба диаграммахо илова намудани маълумотхо Барои ба диаграммахо илова намудани маълумотхо

амалхои зеринро ичро мекунем:1. Диапазони ячейкахоиро , ки дар диаграмма тасвир

______ кайд мекунем. Шарт лист, Ки ячейкахо хамсоя бошад .

2. Амалии Правка/Копироать ичро мекунем .3. Нишонгари мушро ба болои диаграмма (кисми

графики) мегузорем.4. Амалии Правка/Вставка – ро ичро мекунем.Тагъер додани элементхои диаграмма ва хели он .? Диаграмма элементхои зеринро дораст:1. Сарлавхахои диаграмма ;2. Сохаи диаграмма;3. Лигенда;4. Тири кийматхо ва сарлавхви тири кийматхо;5. Тири категорияхо ва номи он тир ;6. Сохаи сохтани диаграмма ва хатхои турхо;

Саҳ ифаи 25


7. Катори маълумотхо ; Барои тагйир додани элементхои диаграмма ,

диаграмма-ро кайд намуда , нишонгари мушро ба болои он элементи , ки онро тагйир додани мебарем ва тугмаи росташро зер мекунем .Меню кушода мешавад, агар ин элементро аз диаграмма гирифтан бошем пункти Очистить- ро интихоб мекунем, агар ин элементро тагйир додани бошем фармони Формат элемента диаграммы – ро интихоб мекунем .хангоми интихоб кардани фармони Формат элемента диаграммы тирезаи мубохисоби кушода мешавад . Вобаста аз он ки кадом элементи диаграмма пешаки интихоб шудааст, намуди ин диаграмма гуногун мешавад .

Танзим кунии сарлавхаи диаграмма.Тирезаи мебохисави се тугмаи кушодашавадро дарорет : Вид ; Шрифт ва Выравнивание , аз ин тугмахо истифода бурда шакли сарлавхаи диаграммаро тагйир дода метавонем.

Танзинкунии тирхо.Агар, пеш аз ба экран баровардани тирезаи мубохисови ин элементро интихоб намуда бошем , он гох тиреза , аз ончумла 5 тугмаи кушода шавандаро бардар мегирад : Вид; Шкала ; Шрифт ; Числовой; Выравнивание . Тугма Шкала барои таъзини тирхои адади истифода бурда мешавад ва имконият медихад, ки 1234 чадвали (Шкала)-ро тагйир дихем.

Танзимкунии сохаи сохтани диаграмма ва хатхои турхо.

Барои сохаи сохтани диаграмма ранги дигар ё накши дигарро интихоб намудан муки наст . барои ин нишонгари мушро ба ин соха гузашта , тугмаи рости онро зер мекунем ва аз руйхати пайдогардида фармони Формат области построения – ро интихоб мекунем . Тиреза кушода мшавад ва ин ба мо имконият медихад , ки накшро иваз намоем.

Танзимкунии сохаи диаграмм.Барои тагир додани хуруф ва накшхо диаграммаро кайд намуда тугмаи рости мушро зер мекунем. Аз руйхати кушодашуда фармони Формат области диаграммы-ро интихоб мекунем.

Танзими катори маълумотхо .Диаграммаро кайд намуда тугмаи рости мушро зер

мекунем ва фармони Формат рядов данных-ро интихоб мекунем . Тирезаи кушудашаванда , шаш тугмаи зерин чойгир шудааст.

Вид , барои идоракунии намуд ва ранги катори маълумотхо хизмат мекунад;

Саҳ ифаи 26


Ось , бароидар тири иловаги сохтани катори маълумотхо хизмат мерасонад; Y- погрешности , барои тасвир кардани хатогиха дар

маълумотхо эксприментали хизмат мерасонад; Подписи данных – имконият медихад , Ки киматхоро

илова намоем; Порядок рядов, имконият медихад , Ки тартиби тасвири

катори маълуиотхоро тагйир дихем; Параметры , имконият медихад, Ки кадамро барои

маълумотхо муайян намоем.Диаграммахои расмдор.Барои диаграммаи мавчуд бударо ба диаграммаи

расмдор табдил додан амалхои зеринро ичро мекунем . 1. Диаграммаро месозем . Бехтарини диаграмма намуди

диаграмма гистограммаро дошта бошад.2. Объекти графикиро муайян мекунем, онхоро ба чои

сутунхо истифода мебарим.3. Дар барномаи Excel ё дигар замимахо объекти графикии

муайян шударо кайд намуда онро нусхабардор мекунем.4. дар диаграмма катори маълумотхоро ,бевоситаи расм

тасвир карданием , кайдмекунем .5. аз менюи Правка фармони Вставит-ро интихоб мекунем .

Воситахои кор бо маълумотхо . Бо воситаи MS Excel базаи маълумотхо то он кадар

калонро сохта метавонем . Базаи маълумотхо , муайян маълумот хаст, Ки дар хотираи компутер аз руи структураи муайян сабт шудааст. Яке аз структурахои муайян чадвалхои оддий , Ки бо хамдигар бо ёрии ягон восита алокамонданд . Бо воситаи MS Excel базаи маълумотхоро ки аз як чадвал иборатанд сохта метавонем. Дар базаи маълумотхо яке аз мавхумтар асоси ___________ хисоб мешавадва он эквивалент сутуни чадвал мебошад . Ба хар марз ном гузашта мешавад . базаи маълумотхо аз навитачатхо (запись) иборат аст ва навитачат дар базаи маълумотхохои бо Excel сохта шуда ин сатри таблитса хисоб мешавад.

Функсияихои сатр, сана ва вакт.

Саҳ ифаи 27


Чи хеле ки гуфтем, функсияхо да Ms Excel бо воситаи менюи Вставка – Функсия гузошта мешавад. Мо категорияхои гуногуни функсияхо ба мисоли функсияхои математики- тригонометри, матни, статистики, мантики, иттилооти ва гайрахоро гуфта гузашта мисолхои зиёде хал кардем.

Яке аз категорияхои мухим дар функсияхо ин функсияхои сатр, сана ва вакт мебошад. Ин функсияхо низ чун функсияхои дигар аргументхои махсус талаб мекунад. Хаар як аргумент аз хамдигар бо символи ; чудо карда шуда, аргументхо дар даруни кафс навишта мешаванд. Дар холати нагузоштани кафсхо функсия кор намекунад. Лекин агар танхо кафси пушидашаванда нагузошта шуда бошад, он гох худи Excel онро мегузорад. Дар чунин холат хатоги намешавад.

Функсияхои сатр – ин функсияхои матни мебошад. Дар ин категория функсияхои бисёре мавчуд аст. Ба мисоли:

=СИМВОЛ( )Функсияи зерин символи додашударо ( Хох вай адад

бошад , Хох харф ё символи дигар) бо коди ANSI ишорат мекунад. Интервали ин функсия аз 1 то 255 мебошад. Аз ин мебарояд, Ки танхо чунин ададхоро кабул намуда, ба коди ANSI мегардонад.

Мисол:=СИМВОЛ(65) ин функсия харфи А-ро бармегардонад.Функсияи дигаре, Ки баръакси функсияи дар боло

зикршуда мебошад, ин функсияи =КОДСИМВОЛ( ) аст.Мисол:

=КОДСИМВОЛ(А) ин функсия раками 65- ро бармегардонад.Функсияи дигар бо мисолаш:

=ЛЕВСИМВ(«УСМОНОВА») функсияи зерин аз тарафи чап символхоро мегирад. Он як аргументи шарти ва аргументи дигари ношарти талаб мекунад. Аргументи аввал худи сатре, Ки аз он бояд символ гирифта шавад, дигар микдори символи гирифтамешуда. Агар аргументи дуюм нагузошта бошад, Excel автомати танхо символи якумро бармегардонад. Дар мисоли =ЛЕВСИМВ(«УСМОНОВА») харфи У гирифта мешавад. Агар =ЛЕВСИМВ(«УСМОНОВА»; 5) нависем, он гох калимаи «УСМОН» гирифта мешавад.

Функсияи дигар бо мисолаш:=ДЛСТР(«УСМОНОВА»)

Саҳ ифаи 28


функсияи зерин микдори символхоро хисоб мекунад (аз калимахои длина строки гирифта шудааст). Он як аргументи шарти талаб мекунад. Ин аргумент худи сатр мебошад. Дар мисоли =ДЛСТР(«УСМОНОВА») раками 8 баргардонида мешавад. Функсияи зерин хусусияти дигаре дорад, Ки пробелхоро низ хисоб карда онро низ чун символ бармегардонад. Барои чунин хатогиро рох надодан ва аз хисоб баровардани пробелхо бояд Ки чунин нависем:

=ДЛСТР(СЖПРОБЕЛЫ(А1)) ва дар ячейкаи А1 калимаи Усмонова Махина Рустамовна дошта бошем дар холати якум ситифода бурдани =ДЛСТР(А1) бо хамрохии пробелхо микдори символхо 26 мешавад. Дар холати =ДЛСТР(СЖПРОБЕЛЫ(А1)) ду пробели нодаркориро хисоб намекунад ва микдори символхо 24 мешавад.

Функсияи ПСТР низ символхоро интихоб мекунад, лекин аз холат ё чои муайян. Ин функсия 3 аргументи шарти талаб мекунад. Якум аргумент – худи сатре, Ки аз он символ гирифта мешавад, дуюм – чойгиршавии символе, Ки аз он Сар карда символ гирифта мешвад, сеюм аргумент – микдори символе, Ки бояд гирифта шавад. Мисол:

=ПСТР(«УСМОНОВА МАХИНА РУСТАМОВНА»;10;6)Ин навиштачот маънои онро дорад, Ки аз сатри додашуда Усмонова Махина Рустамовна аз мавкеи 10, 6-то символ мегирад ва онро дар ячейка чойгир мекунад. Аз ин мебарояд, Ки калимаи «МАХИНА» баргардонида мешавад.

Функсияи =ЗАМЕНИТЬ ( ) як сатри аз мавкеи додашуда гирифташударо бо сатри дигар иваз менамояд. Он чор аргументи шарти дорад. Якум- худи сатре,Ки аз он символ гирифта мешавад, дуюм- мавкеи символи гирифтамешуда, сеюм- микдори символи гирифта партофта мешавад, чорум- худи сатре, Ки бо он сатри партофта иваз карда мешавад. Мисол:

= ЗАМЕНИТЬ(«УСМОНОВА МАХИНА РУСТАМОВНА»;10;6; «МУХБИРА») Яъне, ки аз мавкеи 10, 6-то символ - калимаи «МАХИНА»-ро гирифта партофта, онро бо калимаи «МУХБИРА» иваз мекунад. Ва дар натича мо «УСМОНОВА МУХБИРА РУСТАМОВНА»-ро мегирем.

Функсияи дигар:=ПОИСК( )

ин функсия барои кофтукоби мавкеи даркори кор фармуда мешавад. Он ду аргументи шарти ва як аргументи ношарти талаб мекунад. Якум- сатре, Ки дарёфт намудан лозим аст,

Саҳ ифаи 29


дигар – сатре, Ки он сатри якум мавчуд аст ва аргументи ношарти – ин чои ибтидои кофтукоб аст. МИСОЛ:

=ПОИСК(“ ”;А1;1)ин функсияи навишташуда маънои онро дорад, бояд Ки пробелё ин Ки мавкеи холиро аз сатри дар ячейкаи А1 мавчудбударо аз символи якум Сар карда дида баромада, мавкеи онро бармегардонад. Агар дар ячейкаи А1 сатри «Александр Сергеевич Пушкин» чойгир шуда бошад, он гох раками 10 бармегардонад, чунки пробел дар мавкеи 10 чойгир шудааст. Барои ёфтани пробели дуюм функсияхоро даруни хамдигар мекунем. =ПОИСК(“ ”;А1;ПОИСК(“ ”;А1;1)+1)Функсияи

=ПРОПИСН( ) сатри додашударо ба харфхои калон мегардонад. Мисол:

=ПРОПИСН(«Информатика») Функсия ин калимаро чунин бармегардонад. «ИНФОРМАТИКА».

Акнун дигар функсияро дида мебароем, =ПОВТОР( ). Он ду аргументи шартит талаб мекунад. Сатри додашударо микдори муайян бармегардонад. Мисол:

=ПОВТОР(«Информатика»;3) чунин бармегардонад. «ИнформатикаИнформатикаИнформатика».

Функсияхои сатри, яъне матниро дар чадвали зерини кори амали-лаборатории № 6 дидан мумкин аст.

Саҳ ифаи 30


Расми 1.

Акнун мегузарем ба омузиши функсияхои сана ва вакт. Функсияи асосие, Ки барои инъикоси рузи чори хизмат мекунад, ин функсияи =СЕГОДНЯ мебошад. Ин яке аз функсияхоест, Ки аргумент талаб намекунад. Мисол:

=СЕГОДНЯ( )санаи имруза, мох ва солро бармегардонад.

Функсияи ВРЕМЯЗНАЧ . Ин функсияхо барои кор бо вакт ва сана истифода бурда мешавад. Масалан, функсияи ВРЕМЯЗНАЧ вактро , ки бо соат, дакика ва санаи нишон дода шудааст ба он хиссае , ки вакт дар як шабона- рузро ташкил медихад , дабдил медихад. Масалан = ВРЕМЯЗНАЧ(«3:36») кимати 0.15 медихад, чунки 3 соати 36 дакика 15% 24 соатро ташкил медихад.

Функсияи ТДАТА бошад, ифодаи соати системавиро нишон медихад. (бо соат, дакика ва сония).

Функсияи ДАТА бап экран санаро вобаста ба се аргументхояш мебарорад. Аргументхои он: а) сол

Саҳ ифаи 31


Б) мох

В) руз

Мисол: =ДАТА(А1;В1;С1) . Агар дар ячейкаи А1 – 2007, дар В1-12, дар С1- 24, функсия 24,12,2007 бармегардонад.

Функсияи ДЕНЬ аз санаи додашуда рузашро интихоб карда бармегардонад. Мисол: =ДЕНЬ(24;12;2007) натичаи он 24 аст.

Функсияи МЕСЯЦ аз санаи додашуда мохро интихоб карда бармегардонад. Ба мисоли: =МЕСЯЦ(30;06;2007) натичаи он 06 аст.

Функсияи ГОД аз санаи додашуда солашро интихоб карда бармегардонад. Мисол: =ГОД(11;10;2007) натичаи он 2007 аст.

Функсияи дигаре, ки аз санаи додашуда рузи хафтаро муайян мекунад, ин функсияи ДЕНЬНЕД мебошад. Ин функсия ду аргумент талаб мекунад. Якум: руз, мох, сол(яъне сана, дар формати сана бошад), дуюм: код. Хар дуи ин аргумент аргументхои шарти буда, партофтан ё кайд накардани ягон тои он ба хатогии функсия рох медихад. Бояд кайд кард, ки дар протсесси муайян намудани аргументхои функсия боз код хохиш карда мешавад. Се намуди коди ин функсия истифода мешавад:

1. аз 1 то 7 (аз рузи якшанбе то шанбе)2. аз 1 то 7 (аз рузи Душанбе то якшанбе)3. аз 0 то 6 (аз рузи душанбе то якшанбе)

Ногуфта намонад, ки код барои фахмо шудани натичаи функсия лозим аст. Баъзе одамон хафтаро аз рузи Душанбе то Якшанбе мешуморанд, дигарон – аз Якшанбе то Шанбе, коди дигар, ки аз Душанбе то Якшанбе бармегардонад, ин аз 0 то 6 аст. Барои хамин хам код дода шудааст. Ин функсия адад бармегардонад.

Саҳ ифаи 32


Мисол. 24/08/2006 дар ячейкаи А1 дода шудааст. =ДЕНЬНЕД(А1;2). Яъне ки сана бо форматаш дода шудааст, дуюм коди 2 (аз рузи Душанбе то Якшанбе). дар натича адади 4 баргардонида мешавад, ки ба намуди коди 2 (код иду чи тавре ки кайд кардем аз 1 то 7 (Душанбе то якшанбе)), рузи ба Панчшанбе рост меояд. Дар расми зерин истифодаи функсияхо дода шудааст.

Функсияи ВРЕМЯ як намуди функсияи сана ва вакт мебошад. Ин функсия се аргумент талаб мекунад. Якум-соат, дуюм-дакика, сеюм-сония аст. Аз хамаи ин аргументхо вакт баргардонида мешавад. Мисол: =ВРЕМЯ(А1;В1;С1) аз ячейкахои А1-12, В1-30, С1-50, ки ададхо доранд вакти 12:30:50 бармегардонад.

Функсияи ЧАС аз вакти додашуда соатро бармегардонад. Мисол: =ЧАС(17:50:00) адади 17 , яъне соати 5 гирифта мешавад.

Функсияи МИНУТЫ аз вакти додашуда дакикаро бармегардонад. Мисол: =МИНУТА(17:50:00) адади 50 , яъне 50 ДАКИКА гирифта мешавад.

Функсияи СЕКУНДЫ аз вакти додашуда сонияашро бармегардонад. Мисол: =СЕКУНДЫ(17:50:40) адади 40, яъне 40 дакика гирифта мешавад.

Функсияи ДНЕЙ360 аз ду санаи додашуда мухлати дохилиро меёбад аз руи 360 руз дар як сол. Се аргумент талаб мекунад. Ду тояш шарти- санаи ибтидои ва санаи

Саҳ ифаи 33


интихои мебошад. Сеюм ин методи хисобкуни аст, ки аз руи он хисоби рузхо карда мешаванд. Агар онро кайд накунем, он ба таври автомати 0 хисоб шуда ба методи амрикои хисоб карда мешавад. Метод — ин ифодаи мантитки буда, методи амрикои ё аврупои истифода бурдани метод дар протсесси хисобу китоб , муайян меукнад.

Лексияи № 7Формулахои чадвали

Формулахои чадвали гуфта формула массивхоро мегуянд. Массив- ин мачмуи ячейкахо ё ифодахо, Ки хамчун як гурух истифода мешаванд. Элементхои массив дар дохили гурух ё ин Ки константаи номгирифта дохил шуда метавонанд.Формула массив – ин формулаест, Ки як ё якчанд массив новобаста ё ба сифати аргументхои функсия истифода мешавад.

Массив метавонад якченака ё дученака бошад. Массиви якченака- ин массивест, ки дар як сатр ва ё дар як сутун чойгир шуда бошад. Мисол, массиви якченака (одномерный) дар гурухи ячейкахое, Ки дар як сатр (массиви горизонтали) ё дар як сутун (массиви вертикали) чойгир шуда метавонад. Массиви дученака (двумерный) метавонад дар якчанд сатру сутун чойгир бошад.

Амалхо бо массивхо бо воситаи формула – массивхо ичро карда мешавад. Мисол, мо метавонем формулаи массиве, Ки як массиви панчэлементаи вертикалиро ба массиви дигари панчэлементаи вертикали зарб мекунем. Дар натича боз як массиви панчэлементаи вертикали пайдо мегардад., Ки хосили зарби хар як элементхои массиви якум ба элементи массиви дуюм аст. Гарчанде Ки натичаи формула массив дар Панч ячейка чойгир шудааст, дар хар яки он як формула массив истифода шудааст.

Кафси фигурави { } аз формула массив будани он шаходат медихад. Бартарии формула массивхо:

1. Формула-массивхо хатогии кам рох медиханд.2. Истифодаи формулахои мархилавиро рад мекунанд.3. Имконият медихад, хисобу китобе, Ки душвор ё халли он бо дигар рох

номумкин аст, ичро шавад.4. Хотираи каро истифода мебарад.

Камбудихои формула- массивхо:1. баъзе массивхои калон кори вараки кориро суст мегардонад2. фахмидани чадвали Excel-ро душвор мекунад.

Саҳ ифаи 34


3. Бор воситаи комбинатсияи тугмахои CTRL + Shift + Enter дохил карда мешавад.

4. формула –массивхо ба формати дигар барномахои таблитсаи электрони ( ба монанди Lotus 1,2,3) экспорт намудан номумкин аст.

Биёед як мисоли оддиро аввал бо формулахои одди ва баъдтар бо формула массивхо хал мекунем.

Мисол: бояд решаи якчанд ададхоро ёбем. Барои он ададхоро дар ячейкахо чойгир намуда, дар сутуни дигар формулаи =КОРЕНЬ(А1) нависем. Дар расми 1 хамаи ин амалхо нишон дода шудааст.

Расми 1.

Акнун ин амалро бо воситаи формула массив ичро мекунем. Аввал дар сутуни А ракамхоро чойгир намуда, диапазон В1:В5-ро чудо мекунем. Дар сатри формулави формулаи =КОРЕНЬ(А1:А5)-ро чойгир мекунем. Комбинатсияи тугмахои Ctrl+ Shift +Enter –ро якбора пахш мекунем. Excel ба таври автомати ба хар як ячейкаи чудошуда дар алохидаги ин формуларо чойгир мекунад. Автоматии ба он кафсхои фигурави мегузорад, то формула- массив будани он маълум гардад. Дар натича мо чадвали зеринро мегирем.

Расми 2Хар ду формула натичаи як медихад, лекин дар истифодабарии

формула- массив чои ками хотира ва вакт сарф мешавад.

Саҳ ифаи 35


Дар мисоли дигар мо мебинем, Ки формула- массивхо истифодаи формулахои мархилавиро рад мекунанд. Дар гурухи 2204 бояд бахои тести якчанд донишчуро дида баромада хисоби миёнаи фаркияти балхои онхоро барорем. Истифода мебарем формулахои оддиро. Сараввал фаркияти балхои хар як донишчуро бо аз бали санчиши дуюм тарх кардани бали санчиши якум ичро мекунем. Адади манфи нишондихандаи он аст, Ки санчиши дуюмро донишчу сусттар супорид. Адади мусби бошад баръакс гирифтани бали баландтарро дарак медихад. Баъди ёфтани фаркияти бали хар як донишчу аз санчиши якум то дуюм , дар поёнтари он хисоби миёнаи фаркиятро меёбем. Хисобу китоби дар боло гуфтаистода дар чабвали зерин акс ёфтааст.

Расми 3

кори бисёр пурмашаккат будани он танхо он вакт маълум мегардад, Ки шумо ин мисолро бо формула –массив хал кунед. Баъди дохилнамудани балхои хар ду санчишхои донишчуён дар дилхох ячейка менависем:

=СРЗНАЧ(С2:С11-В2:В11) ва комбинатсияи тугмахои Ctrl+ Shift +Enter –ро якбора пахш мекунем. Excel ба таври автомати формуларо чойгир мекунад. Автомати ба он кафсхои фигурави мегузорад, то формула- массив будани он маълум гардад. Дар натича мо чадвали зеринро мегирем. Дар ин чо формула =-массив истифлода шудааст. Аввал формула аз массиви сутуни С, яйне балхои санчиши мархилавии № 2, массиви сутуни В, яъне балхои санчиши мархилавии № 1-ро тарх намуда, дар хотира фаркияти балхои хар як динишчуро гирифта монда, якбора хисобит миёна аз ин дах бали фарки

Саҳ ифаи 36


мебарорад. Дар натича ба навиштани як формула мо истифодаи формулахои мархилавиро прад намудем.

Сохтмони базаи маълумоти релятсиони. Алоыаи байнитаблитсаги чист?

Алоыаи байнитаблитсави ду таблитсаро дар як майдон , ба ьам мепайвандад. Се намуди чунин алоыаьо вужуд дорад:

Як ба як – ьар як навиштажоти таблитсаи А фаыат бо як навиштажоти таблитсаи В алоыаманд аст .

Як бо бисёр – як навиштажоти таблитсаи А бо якчанд навиштажоти таблитсаи В алоыаман аст .

Бисёр бо бисёр – ьар кадом навиштажоти таблитсаи А бо бисёр навиштажоти таблитсаи В алоыаманд аст. Масалан, ьар як хонанда муаллими бисёр дорад ва ьар як муаллим низ хонандаи зиёд дорад.

Базаи маълумоти релятиви типи алоыаманди бисёр – бо бисёри р=и ростро сохтанро имкон намедиханд. Вале дар ьаёти воыеъц чунин алоыахо бисёранд, аз ин р= чунин алоыаьоро дар барнома тавассути таблитсаьо амалц гардонида мешавад.

Саҳ ифаи 37


Калиди беруни. Дар таблитсаи майдони калиди ибтидои барои ишорат

ба навиштажоти муайян истифода мешавад. Масалан, агар шумо раыами телефонии муштариро донед , шумо тавассути таблитсаи мижоз кулли ахборро дар бораи = грифта метавонед. Агар ба майдони телефон муштари ба таблитсаи фармоишьо ирсол намоем , он гоь шумо бо телефон дарбораи ьамаи фармоишьои = маълумот гирифта метавонед.

Дар таблитсаи муштарц майдони телефон муштарц калиди ибтидои мебошад . Агар ин майдонро ба таблитсаи фармоишьо жойгир кунед он калиди беруна ьисобида мешавад . Алоыамандии ду таблитса бо пайвасти калиди ибтидой бо таблитсаи асосц , (ки дар як тарафи муносибатьои «як» ) бо ьамин хел майдон (ки дар тарафи муносибатьои «бисёр») жойгир аст, ба амал бароварда мешавад. Майдони калиди берунаи алоыаманд бо таблитса боят ьамон типи маълумотьо , ки ба калиди ибтидои таблитсаи аслц (родительский) доро аст, бо як истисно мавжуд аст . Агар калиди ибтидоии таблитсаи асосц маълумоти типи (Auto Number) – ро дошта бошад, он гоь калиди берунаи майдони алоыаманди таблитса бояд маълумоти типи «Числовой» - раыами (Number) – ро дорад. Дар Access ду намуди ташкили алоыамандц вучуд дорад : сохтани майдон барои гузориши (Lookup Field ) дар таблитса ё бо роьи барыарор намудани алоыамандихои бевосита дар тирезаи Схема маълумотьо (Relationships) .

Алоыамандц байни таблитсаьо .Барои фаьмидани чц тавр ба амал омадани

алоыамандии таблитсаьо дар Access тирезаи Схема – маълумотьо (Relationships) - ро кушоед . Барои ин фармони Сервис- Схема данных (Tools- Relationships)-ро интихоб кунед.

Дар тирезаи кушодашуда шумо мебошед, ки ыадам алоыамандии байнитаблитсавц дода шудааст ва вобаста миыдори майдони гузориш ва таблитсаьои ишорати шумо чи ыадар таблитса сохтаед.

Тугмачаро дар болои навиштажоти Отоброзить все связи (Show all Relations) пахш кунед , то ки боварц ьосил кунед, ки ьамаи алоыамандиьо акс ёфтаанд. Агар шумо дар болои хат ,ки алоыамандиро нишод медиьад тугмаро пахш кунед , тирезаи диалог яъне Изменения связей кушода мешавад . Дар ьамин тиреза таблитсаи асосц ва калиди ибтидоц дар

Саҳ ифаи 38


сутуни чап ва таблитсаи тобеъ ва калиди беруна дар сутуни рост жой дода шудааст.

Воситахои барои кор бо маълумотхо.Сохтани базаи маълумотхои одди.

Ms Excel барои бо маълумотьо кор кардан имкониятьои хеле колонро фароьам овардааст. Ин барнома имконият медиьад, он маълумотьои ьажман калонро дар хотири компутер ьифз намоем ва аксари имкониятьои барномахои махсуси сохтани манбаи маълумотьоро доро мебошад . Масалан Ms Excel имконият медиьад, ки аз байни маълумотьои ьифзшуда зарурашро жудо намоем , коркарди маълумотьои ьифзшударо ташкил намоем. Албатта, Ms Excel ьамаи функсияьои барномаьои махсус , ба моиниди Ms Access, Oracle, SQL, InformIx- ро ижро карда наметавонад, аммо бо воситаи он базаи маълумотьои оддц – аз як таблитса иборат бударо сохтан мумкин аст. Бояд таъкид кунем , ки бо ёрии Ms Excel мо фаыат манбаи маълумотьои на он ыадар калонро сохта метавонем , чунки ин барнома ьамаи маълумотьои манбаи маълумотьоро ба хотири компутер фаыат ыисми манбаи маълумотьо – заруриашро мехонад.

Дар манбаи маълумотьо мафьумьои: р=йхат (списки) , марз (поле), навишт (запись) истифода бурда мешаванд. Дар Ms Excel р=йхат ин хуби манбаи маълумотьо (яъне таблитсаи бо маълумотьо пуршуда), марз ин сутуни таблитса , навишт ин сатри таблитса ьисоб мешавад.

Дар расми зерин мисоли манбаи маълумотьо , ки дорои чор марз : донишж=ён, тести 1, тести 2, балли миёна аст, оварда шудааст.

Саҳ ифаи 39


Расми 1.

Дар сатри В-и ин таблитса марзьо жойгир шудааст. Аз мисоли овардашуда маълум аст , ки сохтани манбаи маълумотц ба ёрии Ms Excel ягон душворие надорад. Фаыат ьангоми сохтани манбаи маълумотьо маслиьат медодем, ки ыоидаьои зеринро риоя намоед:

1. К=шиш намоед , ки дар як вараыи (лист) таблитса як манбаи маълумотро созед .

2. Дар р=йхат сатри холц набояд бошад. Дар акси ьол Ms Excel таблитсаро ду р=йхат : яке сатри холц, дигаре бояди сатри холи гумон мекунад.

3. Ьангоми сохтани манбаи маълумотьо , камаш се сатри авали таблитсаро холц монед, оньо барои жойгир кардани баъзе маълумотьои зарурии иловагц лозим мешаванд (масалан, барои жойгир кардани шартьои жустуж=и восегари маълумотьо (Расширенный поиск)).

Жудо намудани маълумотьои зарурц. Чихеле, ки ыайд кардем бо воситаи Ms Excel ьаргуна

маълумотьоро ба копутер сабт кардан мумкин аст. Аммо дар ягон лаьзаи ваыт на ьамаи маълумотьо, балки ыисми он, ки ягон шартро ыонеъ мекунад лозим мешаванд, бинобар ин ба мо лозим меояд, ки фаыат ьамин ыисми маълумотро аз манбаи маълумотьо чудо карда гирем. Масалан, мо мехоьем донем, ки балли миёнаи натижаи тестиронии донишч= Алиев Ш ба чанд баробар аст. Барои ин гуна амальоро ижро кардан

Саҳ ифаи 40


аз амали жудокунии (Фильтрация) маълумотьо истифода мебарем. Барои он ки истифодабарии ин имконияти Ms Excel имконпазир гардад, амальои зеринро ижро мекунем:

1. Нишонгари экранро ба яке аз ячейкаьои сатри 6 (ниг. Расми1) – сатре, ки дар он номи марзьо жойгир аст мегузорем .

2. Фармони Данные/ Фильтр/Автофильтр - ро ижро мекунем.

Акнун расми 1 намуди расми 2 – ро мегирад . Дар ин расм дар назди номи марзьо (аз тарафи рости он ) тугмаьо пайдо шудаанд.

Расми 2.Агар яке аз ин тугмаро бо нишонгари муш зер кунем,

меню кушода мешавад ва вариантьои гуногуни жудокунии маълумотьоро пешниьод менамояд ба монанди :

- все (ба экран ьамаи маълумотьо мебароянд).- первые 10 … (як ыисми муайяни маълумотьо ба экран

мебароянд).- условие…Ба щайр аз ин вариантьо дар меню номг=и ыимматьо

оварда мешаванд. Масалан, агар мо маълумотро оиди Алиев Ш жудо карданц бошем, тугмаи дар назди «Донишч=ён» истодаро бо нишонгари муш зер мекунем ва аз менюи кушодашуда Алиев Ш – ро интихоб мекунем.

Истифодабарии жудокунии намуди авали 10…Барои ин намуди жудокунии маълумотьоро истифода

бурдан тугмаи дар назди номи марзе, ки ба он ному насабу

Саҳ ифаи 41


донишч=ён ворид шудааст, яъне «Донишчуён» - ро бо нишонгари муш зер намуда, аз менюи кушодашуда , «первые 10…» - ро интихоб мекунем. Тирезаи Наложение условия по списку кушода мешавад. Дар он се марзи воридсозии маълумот жойгир шудааст. Дар марзи авал миыдори навиштьои баровардашавандаро (масалан 5, 10 ё ягон адади дигар) нишон медиьем . Дар марзи дуюм бошад аз р=йхати кушодашуда аз ду якеро (наибольших, яъне калонтариньо ё наименьших - хурдтариньо) вобаста аз хоьишамон интихоб мекунем . Дар марзи сеюм бошад нишон додан лозим аст , ки ба экран навиштьо бароянд ё ьиссаи оньо ба ьисоби фоиз.

Жудокунии интихобц.Мо метавонем шартро барои жудокунии навиштьои

манбаи маълумотьои худамон тайёр намоем. Барои ин аз менюе, ки р=йхати намудьои жудокуниро пешниьод менамояд, условие…- ро интихоб мекунем. Дар экрани компутер тирезаи Пользовательский автофильтр кушода мешавад, ки он дар расми 3 оварда шудааст.

Расми 3.Ба ин тиреза шартро ворид месозем. Масалан , агар

донишж=ёнро , ки балли миёнашон ба 84% баробар аст , жудо карданц бошем, аз р=йхати кушодашавандаи марзьои воридсозии болотар жойгиршуда ыиммати «равно» - ро интихоб мекунем ва ба марзи дар тарафи рости он буда ыиммати 84% - ро ворид месозем, акнун агар донишж=ёнеро , ки балли миёнашон аз 84% зиёд бударо

Саҳ ифаи 42


жудо карданц бошем, аз р=йхати кушодашаванда ыиммати «больше» - ро интихоб мекунем.

Бо воситаи ин тиреза мо шартьои душвортарро низ тартиб дода метавонем. Масалан , агар донишж=ёнро , ки балли миёнашон аз 84% то 87.5% - ро жудо карданц бошем , чунин рафтор мекунем: аз р=йхати кушодашавндаи аввал ыимати «больше или равно» - ро интихоб мекунем ва ба марзи воридсозии маълумот ыиммати 84 % - ро ворид месозем; баъди ин ба назди калимаи «И» нуыта мегузорем ва аз р=йхати кушодашавандаи дуюм ыимати «меньши или равно» - ро интихоб намуда ба мА=и он буда ыимати 87.5%-ро ворид месозем.

Сохтани таблитсаьои жамъбастц. Таблитсаьои жамъбастц ба шахс имкониятьои иловагии

жудокунии маълумотьоро аз манбаи маълумотьо медиьанд. Барои оснгардии сохтани таблитсаи жамъбастц , Ms Excel устои (Мастер сводных таблиц) таблитсаьои жамъбастиро пешниьод менамояд. Сохтани таблитсаи жамъбастц ба ёрии ин воситаи чор ыадамро дарбар мегирад. Баро ин нишонгари экранро ба яке аз ячейкаьои манбаи маълумотьо гузошта, амальои зеринро ижро мекунем:

1. Амалии Данные/сводная таблица – ро ижро мекунем .Тирезаи Мастер сводных таблиц – шаг 1 и 4 кушода мешавад .

Расми 4.

Саҳ ифаи 43


2. Аз ин тиреза параметрц в списке или базе данных Ms Excel – ро интихоб мекунем ва тугмаи Далее – ро бо нишонгари муш зер мекунем. Тирезаи Мастер сводных таблиц шаг 2 и 4 кушода мешавад.

Расми 5

3. Ба ин тиреза аьамият дода, бовароц ьосил мекунем, ки дар он диапазони ячейкаьое, ки базаи маълумотьоро ташкил медиьанд дуруст оварда шудаанд.

4. Агар диапазон дуруст бошад, тугмаи Далее – ро бо нишонгари муш зер мекунем, дар ьолати акс онро дуруст менамоем ва бояд тугмаи Далее – ро зер кунем.Тирезаи ояндаи Устои таблитсахои жойбасти кушода мешавад.

Расми 6.

Бо воситаи ин тиреза намуди таблитсаи жойбастц муайян карда мешаавд. Барои намуди таблитсаи жамъбастиро сохтан тугмаьои номи марзьои таблитсаро доштаро , бо нишонгари муш кашида ба

Саҳ ифаи 44


болои яке аз соьаьои таблитсаьои жамъбаст мегузарем: Страница (Page), Столбец (Сolumn), Строка(Row) , Данные (Data). Соьаьои номбаршуда чунин маъноьоро доранд:

Соьа Маъно

Страница (Page)

Марз ё марзьое, ки ба ин соьа гузашта мешаванд дар оянда шарти жудокунии маълумотьо хисоб мешаванд.

Столбец (Column)

Марз ё марзьое, ки ба ин соьа гузашта мешаванд , дар оянда сутуньои таблитсаи жамъбастиро ташкил медиьанд.

Строка(Row)

Марз ё марзьое, ки ба ин соьа гузошта мешаванд, сатрьои таблитсаи жамъбастиро ташкил медиьанд.

Данные (Data)

Марз ё марзьое, ки ба ин соьа гузошта мешаванд, объектьо барои маълумотьои жамъбастиро ьосил намуданд ьисоб мешаванд.

Лексияи №9

Хисобкунии молияви бо воситаи Мicrosoft Excel.

Истифодабарии функсия ва иктибосхо . Аз функсия истифода бурда истифода баранда ва иловаи Excel вакти

зиёдро сарфа карда метаванад. Ба чои хисоббарори дар як ячейка истифода баранда аз иктибозхои дигар ячейкахо низ истифода намуда , вактро сарфа карданаш мумкин .

Истифодабариии функсияхо .Дар кисмати «Кор бо ракамхо» барои дастрас намудани натичаи

чамъбастии истифодабарандаи функсия СУММ , бо пахши тугмаи «Автосумма» (Auto Sum) пайдо менамояд. Excel боз садхо фнукцияро дорост , ки дар хисоббарори омори , молияви , риёзи , мухандиси истифода мешавад.

Саҳ ифаи 45


Функсия – ки барномаест , ки бузургихои махсусро хисоб мекунад : бузургии чамъбасти , миёна , фоизи хармохаи хисоббаробаркуни ё гурухи ракамхои геометрй . Хар як функсия синтаксиси фардии худро дорад , ки он ба мураттаб кор кардани барнома имконият медихад , Функсия ин формулааст ва аз ин ру он аз аломати = огоз мегардад . Баъди ин аломат функсия чой дода шудааст , баъд якчанд далилхо , ки дар кавс гирифта шудааст. Масалан:

Ирсоли функсияхо.Пеш аз ирсоли функсия боварихосил кунед , ки ячейкаи онро чой

мекунед, фаъол аст. Тугмаи «=» - ро дар сатри формулахо пахш намоед , панели формулахо кушода мешавад . дар кисми чапит панел номгуи формулахои кушодашаванда чойгир аст , ки формулаи охирин истифода шуда намоён мебошад.

Расми 1

Функцияхои омори ва молияви.Excel дорои зиёда аст 250 функсияхои молияви медошад ва барои

истифодаи он зарур нест , ки шумо мухосиб бошед . Бо ёрии функсияхои моливи хачми мохонаи хаки автомобиль вакти пардохти карз, хачми маблаги сохтмони иморат ва гайраро ичро кардан.

Агар шумо сохиби фирмаи хурд бошед , функсия имконият медихад . ки ба 5 тарз хисоббаробаркуни амортизатсиониро истифода баред, хамчунин асбоби хисобкунии фойдаи аксия ва захирахо низ мавчуд аст .

Функсияи молияви Excel.Функсияи молияви параметрхои зиёд дорад, вале бисъёртар аз зерини

онхо истифода мебаранд: Бе (fv) –нархи оянда , баъди хисоббаробаркуни нархи заем ва маблаг

гузори хамин кадар меистад.

Саҳ ифаи 46

= СУММ (D6;D11)


Кпер (nреr)- микдори даврахо , санаи моххо , сол ва дигар даврахои пардохт.

Выплата (pmt) – суммае ки шумо аз хисоби маблаггузори мегирад ё барои пардохти карз сарф мекунед.

Норма (rate) – фоизи ставкаи заем , имтиёз ва фоизи ставкаи маблаггузори.

КПЕР (NPER) – давраи пардохтро муайян мекунад. ППЛАТ (PMT) – хачми пардохтро муайян мекунад. ПЗ (PV) – хачми пардохти чории займе маблаггузориро муайян

мекунад. НОРМА (RATE) – фоизи ставкаро хисоб менамояд.Бо ёрии ин функсияхо фоизи пардохти маблаггузори ё фойдаи солона

аз онхо хисоб карда мешавад.

Кор бо функсияхои омори.Excel барои омузандагони омор як сатр функсияхои мураккаби

омориро дорад. Кисми зиёди муштариён функсияхои омории соддаро ба мисли СРЗНАЧ (AVERADGE) , МИН (MIN), МАКС (MAX) – ро истифода мебаранд . Хамчунин , функсияхои зерин истифода мешаванд :

СЧЕТ(COUNT) – микдори ракамхоро дар диапазони интихобкарда бар мегардонад

МЕДИАНА(MEDIAN) – кисми миёнаи дигар , барои хисобкунии бузургихое , ки дар миёнаи диапазон чойгир аст .

МОДА (MODE) - бузургихои тез- тез вохурандаро бар мегардонад.

Агар шумо дар бораи омор маълумот надошта бошед , хавотир нашавед, хар сеи функсия аз ахамият холи нест ва аз худ намудани онхо душвор нест .

Саҳ ифаи 47


Тамоми маълумот дар бораи кор бо функсияхои молияви бояд ки ба кори амали-лаборатории №9 мурочиат намоем.

АПЛБузургии амортизатсияро аз руи як мухлат хисоб мекунад, ки бо методи хатти оварда шудааст.

Синтаксис

АПЛ(нархи_ибтидои;нархи_интихои;вакти_истифода)

нархи_ибтидои — ин сарфе, ки барои дастрас намудани мол истифода шудааст.

нархи_интихои — нархе, ки дар интихои мухлати амортизатсия мемонад. (баъзан онро нархи мондаи мол меноманд).

Мухлати_истифода — микдори мухлатхо, ки дар давоми он моллл ё актив истифода шудааст (онро баъзан мухлати амортизатсия меноманд).

Мисол:

Саҳ ифаи 48


1234

A BДодашудахо Маъно

30 000 нархи_ибтидои7 500 нархи_интихои10 вакти_истифода (дар солхо)

Формула Натича=АПЛ(A2; A3; A4) Хисоби амортизатсиони барои хар як сол (2250)

АСЧ

Бузургии амортизатсионии активро дар мухлати додашуда бо методи «суммаи ададхои солона» хисоб мекунад.

Синтаксис

АСЧ(нархи_ибтидои; нархи_интихои; мухлати_истифода;период)

нархи_ибтидои — сарфи барои харидани актив сарф шудааст.

нархи_интихои — нархе, ки баъди амортизатсия ба фуруш меравад. баъзан онро нархи мондаи мол меноманд

мухлати_истифода — — микдори мухлатхо, ки дар давоми он моллл ё актив истифода шудааст (онро баъзан мухлати амортизатсия меноманд).

Период — мухлат (дар намуде, ки вакти амортизатсияи пурра дода шудааст, бояд дода шавад).

1234

А BДодашудахо Маъно

30 000 нархи_ибтидои7 500 нархи_интихои10 вакти_истифода

Формула Натича=АСЧ(A2;A3;A4;1) Амортизатсияи солона барои соли аввал(4 090,91)=АСЧ(A2;A3;A4;10) Амортизатсияи солона барои 10 сол (409,09)

БС

Саҳ ифаи 49


Нархи ояндаи инвеститсияро дар асоси пардохти доимии ва ставкаи фоизии доими (суммаи якхела) бармегардонад.

Синтаксис

БС(ставка;мик_пер;пард;нар_овар;тип)

Барои гирифтани маълумоти мухтасар дар бораи аргументхои ин функсия ва дигар функсияхо ба ёрдамчии Excel мурочиат намоед.

Ставка — ставкаи фоиз дар мухлати махсус.

Мик_пер — микдори умумии мухлатхои пардохт.

пардохт — ин пардохтест, ки дар мухлати муайян дода мешавад: ифодаи ин пардохт дар мухлати гуфташуда иваз шуда наметавонад. Асосан «пардохт» аз пулгузории асоси пардохт ва пардохт бо фоиз иборат буда, дигар пулгундори ва налог дохил намешавад. Агар аргумент нагузошта бошад, он гох ифодаи аргументи «пс» - нархи овардашуда бояд кайд гардад

Пс(нархи овардашуда) — ин нархи овардашудаест, ки дар хамин мухлат дода шудааст. Ё ин ки суммаи умуми, ки дар мухлати чори ба катори пардохтхои оянда баробар аст. Агар аргумент нагузошта шуда бошад, он ба таври автомати ьба 0 баробар карда мешавад. Дар ин холат бояд аргументи «пардохт» гузошта шавад.

Тип — ин адади 0 ё 1, ки вакти пардохтро майлум мегардонад. Агар аргумент партофта шуда бошад, он ба 0 баробар карда мешавад.

Тип Кай бояд пардохта шавад0 Дар охири мухлат1 Дар авали мухлат

Кайдхо Бовари хосил намоед, ки шумо дар интихоби ченаки додани

аргументхои «ставка» ва «микд_пер» пай дар хам ичро мекунед. Агар шумо пардохти хармоха барои карзи чорсола аз руи фоизи 12-и харсола месупорида бошед, он гох 12% / 12 барои гузоштани аргументи ставка ва 4*12 барои аргументи «мик_пер» истифода кунед. Агар шумо пардохти харсола барои хамон карз супорида истода бошед, он гох 12% барои «ставка» ва 4 барои аргументи «мик_пер» гузоред.

Хамаи аргументхое, ки воситаи пулиро мефахмонанд ва бояд пардохт шаванд (ба мисоли пулгузории амонати) бо адади манфи пешкаш

Саҳ ифаи 50


мегарданд. Воситахои пулие, ки бояд кабул гарданд, бо ададхои мусби кабул карда мешаванд .

Кор бо функсияхои омори.

Excel барои омузандагони омор як сатр функсияхои мураккаби омориро дорад. Кисми зиёди муштариён функсияхои омории соддаро ба мисли СРЗНАЧ (AVERADGE) , МИН (MIN), МАКС (MAX) – ро истифода мебаранд . Хамчунин , функсияхои зерин истифода мешаванд :

Ø СЧЕТ(COUNT) – микдори ракамхоро дар диапазони интихобкарда бар мегардонад

Ø МЕДИАНА(MEDIAN) – кисми миёнаи дигар , барои хисобкунии бузургихое , ки дар миёнаи диапазон чойгир аст .

Ø МОДА (MODE) - бузургихои тез- тез вохурандаро бар мегардонад.

Агар шумо дар бораи омор маълумот надошта бошед , хавотир нашавед, хар сеи функсия аз ахамият холи нест ва аз худ намудани онхо душвор нест .

Агар дар MS Excel хисобу китобро ба амал меоварда бошед, он гох бо аломатхое, ки дар амалхои хисобу китоб гузошта мешаванд, бояд дониста бошем.

Аломати амалхо:

^ Аломати ба дарача бардоштан

* Аломати зарб/ Аломати таксим+ Аломати чамъ- Аломати тарх% Аломати хисобкунии

Саҳ ифаи 51


фоиз

Пещ аз овардани мисолхои мушаххаси тадбики MS EXCEL дар халли масъалахои гуногуни илмхои муосир – риёзи, иктисоди, техники ва гайра хотиррасон менамоем, ки тарзхои сабткунии Китобхои кори ва ба хотираи фаври чег задании онхо аз гузаронидани ин амалиёт нисьат ба хуччатхои MS WORD фарки куллие надорад. Тахриркуни ва колаббандии ячейкаву диапазонхои чадвалхо дар Excel низ кариб ба мисли тахриркуни ва колаббандии символу фрагментхои матнии WORD ичро карда мешаванд. Албатта хамаи ин амалиёт дар ин чо хусусиятхои хоси худро дорад. Вале мазмуну мундаричаи онхо умумист. Аз тугмахои панели асбобхои стандарт ива колаббанди, ки онхоро махсусан дар мавзухои гузашта оварда Будам, истифода бурда тахриркуни ва колаббандии ячейкахои чадвалро бомувафаккият гузаронидан мумкин аст. Барои ороиш ва рангубори чадвалхо ба гайр аз панелхо, хамчунин аз имкониятхои панели асбобхои расмкаши ва командахои менюи программа истифода бурдан кулай аст. Вазифаи тугмахои Панели асбобхои расмкаши дар Excel ва Word айнан якхела аст, бинобар хамин онхоро дар ин чо намеорам.

Албатта амалиёти колиббанди ададхои ячейкахо дар чадвалхои Варакахои кории Excel нисьар ба хуччатхои матни имкониятхои васеътар ва рангинтар дорад, чунки дар ин чо ададхои форматхои гуногунро (умуми , адади, пули, молияви, фоизи, касри, нишондихандаги, вакти ва гайра) кабул карда метавонад. Тавре майлум аст, барои ба киматхои ададии ячейкахои чадвал бахшидани форматхои гуногун равазанаи робитавии Формат ячеек (Колиббандии ячейкахо ) хизамт мерасонад, ки он ба воситаи командаи менюи программа Формат- Ячейки кушода мешавад.

Аз имкониятхои номбаршудаи Excel истифода бурда бланкахои зебову дилкаш сохтан мумкин аст. Холо се мисоли тадбики чадвали электронии Excel-ро дида мебароем.

Мисоли 1: Талабот ба микдори костюмхои мардона – Q аз руи формулаи Q=400-3P хисоб карда мешавад, ки Р – нархи фуруши як дона

Саҳ ифаи 52


костюм мебошад. Микдори костюмхоро аз руи нарххои 25, 30, 35, 40, 50, 55, 60, 70 сомони муайян кунед.

Барои ичро намудани вазифаи гузошташуда программаи Excel –ро ба кор омода месозем ва маълумотхоро дар чадвали электрони дар намуди дар расми 36 овардашуда чойгир менамоем. Натичахои хисобкунихо аз руи формулаи Q=400- 3P дар расми 1 оварда шудааст.

Расми 1 Мисоли 2.

Хочаги хамаги 200 га замини корам дорад, аз ин микдор замин дар 100 га пахта, 60 га гандум ва 40 га картошка кошта шуд. Аз маълумоти чадвали зерин истифода бурда нишондихандахои поёниро хисоб кунед.

Номгуи махсулот

Микдори замин (га)

Хосилноки аз як га (тонна)

Нархи як вохиди махсулот (сомони)

Пахта 100 24 800Гандум 60 48 550Картошка 40 72 380

1. микдори умумии хар як намуди махсулот.2. даромад аз вуруши хар як намуди махсулот3. даромади умумии хочаги.

Саҳ ифаи 53


маълумотхои чадвали мукаррариро ба чадвали электрони мегузаронем. Пас аз хисобкунихо дар Excel намуди нихонии чадвалро хосил менамоем.

Мисоли 3: Фирмае, ки бо хариду фуруши махсулот машгул аст, маълумотхои худро дар шакли чадвали зерин пешниход намудааст.

Номгуи махсулот

Вохиди ченак

Микдор

Нархи хариди як вохиди махсулот

Харчхои иловаги (сомони)

Нархи фуруши як вохиди махсулот (сомони)

Куртаи мардона

Дона 100 8 3 15

Куртаи занона

Дона 150 9 3 18

Равган Литр 400 1,1 0,1 2Шакар Кг 700 0,8 0,2 1,6

Талад карда мешавад, ки нишондихандахои зерин хисоб карда шаванд:

1. фоида аз фуруши хар як махсулот.2. фоидаи умумии фирма аз фуруши хамаи махсулотхо.

Бо максади ичрои вазифахои гузошташуда, информатсияро аз чадвали мукаррарии болои ба чадвалхои электрони мегузаронем. Натичахои хисобкунии Excel, аз руи

Саҳ ифаи 54


формулахои дар сутуни G оварда шуда , дар расми боло нишон дида шудааст.

Агар аз имкониятхои Excelиркуни, колиббанди, ороиши хатхои сархади, тури ва рангубории ячейкахои чадвалистифода барем, он гох натичахои ба даст овардашударо дар экран ё дар когаз дар намуди шинам ва зебо хосил намудан мумкин аст.

Тарзи ороишдихии чадвалхо ва пешкаши бинанда гардонидани онхоаз дарачаи донистани имкониятхои MS Excel ва малакаи хосилнамудаи хар як истифодабаранда аст.

Саҳ ифаи 55

Documents

Мicrosoft Excel барномаест , ки роли таблитсаи ...shabkaa.lark.ru/leksiya/leksiyaexel.doc · Web viewХангоми ба кор андохтани Мicrosoft