Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi» Dr... · 2014. 3. 26. · Tularemi Olguların Dağılımı. Bir Ön çalışma (n=607, 2012) Dr. Selçuk

Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi»

Doç. Dr. Selçuk KılıçTürkiye Halk Sağlığı Kurumu

Ulusal Tularemi Referans Laboratuvarı

2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi, 09-13 Kasım 2013, Antalya

Dr.Selçuk Kılıç

Sunum Planı

Ülkemizde Tularemi’nin Tarihçesi

Güncel Durum

Tularemi Epidemilerinin Genel Özellikleri

Klinik Formlar

Eko-epidemiyoloji & Moleküler Epidemiyoloji

Tularemia in Turkey

Türkiye’de

Tularemi

Ulusal Tularemi Refarans Laboratuvarı Verileri

2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu-Tularemi

Eko-epidemiyolojiye giriş

Tularemi; dünyada 30-71° kuzey enlemleri arasında görülmektedir.

Dr.Selçuk Kılıç

Ekolojik Döngüler “Karasal” döngü, “Su” döngüsü

F.tularensis spp. tularensis (tip A hastalık) •- kuru çevrede: Kuzey Amerika F tularensis spp. holarctica (tip B hastalık) •

akarsu, havuz, göl ve ırmaklarla ilişki: Tüm dünyada –yaygın

Tulareminin ekolojisinde rezervuar, verici ve alıcı (hassas) türler

ÜLKEMİZDE TULAREMİ’NİN EPİDEMİYOLOJİSİ

Dr.Selçuk Kılıç

Ülkemizde Tularemi’nin Epidemiyolojisi

II. Dönem: 17 yıl, Salgınlar…Çoğunlukla Marmara ve Batı KaradenizDiğer Bölgelerde sporadik olgular şeklinde

1936-1953

1954-1988

1988-2004

2005-2009

I. Dönem: İlk 18 yıl (1936-1953)Dört Salgın•1936: 150 olgu•1953: En büyük Salgın (>250 olgu)•

III. Dönem: > 2005. Bildirimi zorunlu…2005-2009: 1091 olgu 2010-2011: İç Anadolu Bölgesinde salgınlar

2.Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi. Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

I.Dönem: 1936-1953

374 Olgu

N (olgu)

Dr. Selçuk Kılıç2.Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi.

Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

Dr.Selçuk Kılıç

Derin Sessizlik

1953-1988

Olgu YOK

II.Dönem: 1988-2004

N (olgu)

1080 Olgu

Dr. Selçuk Kılıç

2000


Yıl Yer n mevsim KaynakKlinik form (%)

ÖlümOP OCG UCG

/GL TYP

1936 Lüleburgaz 150 Yaz Su 59 32 9 1 ??1937 Tatvan 6 Yaz Tavşan eti 100 01945 Luleburgaz 18 İlkbahar Su 82 18 01953 Antalya 200 Sonbahar Su 45 2 45 8 ? 01988—2002 Bursa 205 Kış-ilkbahar Su 83 8 2 01997 Ankara 16 Kış Su 100 02000 Duzce 21 Sonbahar Su 62 382001 Bolu 14 Sonbahar Su 100 382002 Balıkesir 115 Kış Su 1002004 Suluova 43 Sonbahar Su 4.6 11.6 83.7 02004—2005 Zonguldak 61 Kış Su 100 02004—2005 Kocaeli 145 Kış -ilkbahar Su 100

2004—2005 Kars 56 Kış -ilkbaharSonbahar (2) Su 100

2005 Kocaeli 129 Kış Su 100 02005 Tokat 8 Kış Su 88 122005 Edirne 10 Kış Su2005 Duzce 11 Kış Su 73 27 0

Tularemi Salgınlarının Genel Karakteristikleri (1936-2005)

Dr. Selçuk Kılıç2.Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi

Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu-Tularemi

II.Dönem: 2005-2009

Toplam:1091 olgu

N (olgu)



Dr.Selçuk Kılıç

1936-1953 1988-2004 2005-2009

374 olgu

1080 olgu

Devam eden salgınlar> 5000 olgu

1091 olgu

>2009

Tularemi Olguları (1936-2013)

2004 yılından itibaren olgu sayısında sürekli artış



Incidans=2.88/100.000

431

126 89 71

428

1531

2151

607

194

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013Yıl

0

500

1000

1500

2000

2500

n (O

lgu)

Tularemi Olgu sayıları (2005- 11.11.2013)

2.Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu-Tularemi

Güncel Durum?

2010-2011

1936-2009: 35 il - 2010- 2011: Yeni 31 il

N (olgu)



Yeni Bölgeler-iller (2009-2011)


N (olgu)


Tularemi Olgularının GIS Göre Dağılımı (2010)

Bir Ön Çalışma

Dr.Selçuk Kılıç Vatansever Z & Kılıç S. 2010


Tularemi Olguların Dağılımı.Bir Ön çalışma (n=607, 2012)

Ölgen K et al. Effects of Climate Variability on Tularemia outbreaks in Turkey: A preliminary study. Tularemia Symposium. 2013


Tularemi Olguların Dağılımı.Bir Ön çalışma (n=607, 2012)


Tularemi nehir ve göller boyunca görülmekte…


Ölgen K et al. Effects of Climate Variability on Tularemia outbreaks in Turkey: A preliminary study. Tularemia Symposium. 2013

Mevsimsel Dağılım (2005-2012)

733

9611024

631

454

270201

123174 176

246

441

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs HaziranTemmuzAğustos Eylül Ekim Kasım Aralık0

200

400

600

800

1000

1200

N (O

lgu)



Olguların Coğrafik Bölgelere Göre Dağılımı (2005-2012)

12

37

287

289

922

1598

2289

Güney Doğu Anadolu

Akdeniz

Doğu Anadolu

Ege

Marmara

Karadeniz

İç Anadolu

0 250 500 750 1000 1250 1500 1750 2000 2250 2500n (Olgu)



Dr.Selçuk Kılıç

Salgınların Genel özellikleri…

Bir risk faktörü ?Atak Hızı: % 13.6 -55.6

Kırsal

Kümeler

Aile bireyleri

Küçük kümeler veya salgınlar şeklinde

ortak enfeksiyon kaynağı-Su’ya bağlı

Tipik olarak aile üyeleri veya komşu/akrabalar ortak bir kaynaktan enfeksiyon gelişimi. Salgınlar


Tularemi Olgularının Cinsiyete Göre Dağılımı (2005-2012)

43.8%56.2%




0-4 y 5-9 y 10-14 y 15-19 y 20-29 y 30-44 y 45-64 y >64 yYaş grupları

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

n (O

lgu)


Dr.Selçuk Kılıç

“Mesleki Dağılım”Olguların tamamına yakını kırsal bölgeden ve tarım-

hayvancılıkla uğraşanlar

> 90%

Kırsal Bölge

Orman İşcisi

AvcıÇoban

Kaynak suyu tüketimi

Çiftçi


Klinik Formlar

Klinik Formlar (2009-2012)

>96%

≈1%

<1%

Glandülar

Orofarengeal

Oküloglandüler

Ülseroglandüler, solunum yolu ve Tifoidal

≈1%

Glanduler Ülseroglandüler

Hastada geçikme sadece servikal LAP

ÜÇ kene kaynaklı tularemi

RespiratuarİKİ do ğrulanmış ve bir olas ı vaka

(Kocagoz et al. Isolation of Francisella tularensis subsp. holarctica biovar II from Blood. New Microbiol 2013)

Dr. Selçuk Kılıç 2.Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu-Tularemi

Dr.Selçuk Kılıç

Risk Faktörleri ???


Bağımsız değişkenler;Kaynak suyu tüketimi, •Kontamine su ile temas,•Enfekte tavşan eti tüketimi, •Rodent çıkartıları ile temas, •Kontamine gıda tüketimi, •Ev ve çevresinde rodent popülasyonunda artış•

Enfeksiyon riski ≈ Klorlanmamış su-kaynak suyu tüketimi

>2000 olguda Bulaş Yolu…

>96%≈2%

Kontamine su ile temas

Kontamine su tüketimi:

klorlanmamış ve/veya doğal kaynak suyu

Kontamine gıda-sebze/meyve

tüketimi

Tavşan ve Atropod

vektör teması

<1%

<2%



Dr.Selçuk Kılıç

Tüketim Alışkanlığı

Kaynak suyu tüketimi

Toplu kullanım su kaynakları

Kontrol eksikliği Dezenfeksiyon

işlemlerinin eksikliği

Kolay kirlenme

Yaşam alanlarına yakın rezervuar-rodent varlığı

Doğal kaynak suyu, küçük dere ve özel kuyuların içme suyu kaynağı olarak kullanılması.


Seroprevalans: Genel Popülasyon1782 serum: % 0.3 pozitiflik

Bolu: 500 serum %4.4 pozitiflik (Salgın esnasında)

Bursa: 393 serum % 20.9 pozitiflik(Salgın esnasında) - Asemptomatik olgular !



YozgatAvcılar 6.25%

Trakya2.6%

Seroprevalence: Population At Risk

Erzurum 2.1%



Dedeoğlu et al. Mikrobiyol Bul 2004Yeşilyurt et al. Mikrobiyol Bul 2011

Yazgı et al. Mikrobiyol Bul 2010


Dr.Selçuk Kılıç

Olası Rezervuarlar!

Lagomorpha; • Lepus europaeus palas (Yabani ve Ankara tavşanı),Rodents; •

Arvicola terrestris (Su sıçanı- tüm ülkede), Microtus arvalis (Yaygın Tarla Faresi-‘ ’Doğu Anadolu tarla faresi”; Sadece Doğu Anadolu bölgesinde >1900 m),Apodemus agrarius

(Çizgili orman faresi; Trakya’da Istranca Dağları),

Rattus rattus (Kara sıçan veya

gemi sıçanı; tüm Türkiye’de yaygın).


Bilgi EksikliğiLagomorpha (Tavşanlar); •Rodentler;

Diğer Arvicola spp. (A.flavicollis ve A. sylvaticus)Diğer Microtus spp. (M.agrestis)Myodes glacolis

Su Kemiricileri: Kunduz vb.•Sincap v.b. •



Dr.Selçuk Kılıç

Peki Ülkemizde Hangi Olası Rezervuarlar?

Lagomorpha (tavşanlar); • Lepus europaeus palas (vahşi veya Ankara tavşanı),Rodentler; •

Arvicola terrestris (su sıçanı-tüm Türkiye’de),

Microtus arvalis (Yaygın Tarla faresi -“Doğu Anadolu tarla faresi”; Sadece Doğu Anadolu bölgesinde >1900 m rak ımlarda yaşar),Apodemus agrarius (Çizgili orman faresi ; Trakya’da Istranca Dağlarının Karadeniz’e bakan Kesimlerinde), Rattus rattus (Kara s ıçan veya gemi s ıçanı; tüm T ürkiye’de yaygın).

Dr.Selçuk Kılıç

Trakya bölgesi 90 Dokü örneği-PCR % 0

30 Dokü örneği-PCR % 6*

150 serum % 0

Doku örnekleri ???

110 Doku örneği ???İç Anadolu Bölgesi

Batı Karadeniz Bölgesi

Rodentlerde F.tularensis ?




“Tulareminin Ülkemizde Yeniden Önem Kazanması “

Dr.Selçuk Kılıç

Farkındalığın ve Tanı kapasitenin artmasıGeçmiş dönemlerde tanı konamaması

Tıbbi

İnsan aktivitesinde artış (tarım, leisure)?Patojenin ekolojisinde değişim (konak dağılımı, vektörler, bulaş döngüsü v.b)?Virülans?

Değişimler…

NAO indeks ve insan olgu sayıları arasında açık bir korelasyon

İklim !!!

Tulareminin Yeniden Önem Kazanması


Küresel İklim Değişikliği Sıcaklık ve yağış (yağmur) da dalgalanmalar•Küresel ısınma•Doğal Afetler•


Yağışta Meşe palamutunda Rodentte …


Ülkemizde Tularemi Üzerinde İklimsel Faktörlerin etkisi: Bir Ön Çalışma

North Atlantic Ossiliation (NAO Index)



Dr.Selçuk Kılıç

Yağış SenaryosuGünümüzdeki Risk Bölgeleri 1980-2006 Sıcaklık Trendi

Sıcaklık Düşerse Sıcaklık Yükselirse(-) (+)

2.U lusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu-Tularemi

Dr.Selçuk Kılıç

Doğadaki odakların sayıdında belirgin artış

Enfekte konak sayısında artış

(-) NAO indeksi Uzun Kış mevsimiYağmurda artış

İklimsel Değişiklik

Alıcı/verici hayvan ve vektör popülasyonunda artış; Komşu alanlara yayılım

Çevresel Kirlenme

Doğada devamlılık-Serbest yaşayan amipler içinde canlılık


47

Salgınların Getirdikleri



Dr.Selçuk Kılıç

İki Tularemi Tanı Referans Merkezi

Serolojik Tanı: MA ve ELISA IgM/G, ICA

Kültür: Klinik ve Çevresel Örnekler (Su ,Rodent, toprak vb.)

Moleküler Tanı: Konvansiyonel (Tul4 ve RD1)

RT-PCR

Uludağ Ün. Tıp Fak.Serolojik Tanı: MA

BİYOGÜVENLİK DÜZEY 3 RİSK GRUBUNDA YER ALAN PATOJEN !!!

Kültür

Dr.Selçuk Kılıç

Klinikörnekler

Rodent Su Toplam

Kültür 239 1 51 291

PCR 594 2 - 596

F.tularensis subsp. holarctica-584biovar japonica: 12

THSK- UTRL: Deneyimler

Microtus guntherii


Dr.Selçuk Kılıç

Moleküler EpidemiyolojiMultiple-locus variable-number tandem-repeat analysis

of 64 Francisella tularensis ssp. holarctica Strains from Turkey


Dr.Selçuk Kılıç

Sonuçlar…

İklim koşullarındaki değişiklikler, yaşam alanlarının

daralması ve ekilen topraklar

Yabani hayat ve vektör popülasyonundaki yerel ve bölgesel değişimlere.

Salgınlar

Yayılım

Önem?

Salgınların tamamına yakını su kaynaklı,

Orofarengeal form ağırlıklı ve hastal ık hafif ve orta şiddetli bir seyir göstermekte.Yeniden önem kazanan hastalık kuzey batı Anadolu’dan doğu ve güney doğru endemik olmayan bölgelere yayılmakta

Dr.Selçuk Kılıç

SABRINIZ İÇİN ÇOK TEŞEKKÜRLER

[email protected];[email protected] Tel: 0312-565 54 35

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

Documents

Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi» Dr... · 2014. 3. 26. · Tularemi Olguların Dağılımı. Bir Ön çalışma (n=607, 2012) Dr. Selçuk