БАРУУН ӨМНӨД МОНГОЛЫН

ГЕОЛОГИ-МИНЕРАГЕНИЙ

АСУУДАЛД

Á.Äýëãýðöîãò ÌÓÈÑ, ØÓÑ, Ãåîëîãè-Ãåîôèçèêèéí Òýíõèì

Á.Áàíçðàã÷, Æ.Òîãòîõ, Ã.̺íõçóë “Ãåîñàí” ÕÕÊ

Ò.Ãàíáààòàð, Ш.Лхүндэв “Ñóäàëò ìàíà” ÕÕÊ

Илтгэлийн агуулга

Нийтлэг зүйл

ÒÅÊÒÎÍÈÊ-ÑÒЯÊÒ¯ÐÈÉÍ Ä¯¯ÐÝÃ×ËÝË

ÌÈÍÅÐÀÃÅÍÈÉ Ä¯¯ÐÝÃ×ËÝË

Ä¿ãíýëò

Нийтлэг зүйл

“Ãåîñàí” ÕÕÊ, “Ñóäàëò ìàíà” ÕÕÊ, “Ãîáèýêñïëîðýøí” ÕÕÊ çýðýã õóâèéí õýâøëèéí

êîìïàíèóä ºíãºðºã÷ 2010-2013 îíä Áàðóóí ªìíºä Ìîíãîë áóþó ªâºðõàíãàé-

Áàÿíõîíãîð-Ãîâü Àëòàé-Õîâä-Áàÿí ªëãèé àéìãóóäûí ºðãºí óóäàì ãàçàð íóòàãò óëñûí

òºñâèéí õºðºí㺺ð 1:200 000-íû ìàñøòàáòàé ãåîëîãèéí èæ á¿ðýí çóðàã çîõèîõ àæèë

ã¿éöýòãýæ, ýäãýýð “УГЗ-200” төслүүдийн ажлын үр дүнã íýãòãýí ýíýõ¿¿ ºã¿¿ëýëä

òóñãàñàí áîëíî.

Òóõàéí á¿ñ íóòàã íü 1980-ààä îíîîñ ýõëýí 1:200 000-íû ìàñøòàáòàé á¿ëýã÷èëñýí

çóðàãëàëûí àæиë болон 1:50 000-íû ìàñøòàáûí ãåîëîãèéí çóðàãëàë, åðºíõèé ýðëèéí

àæëûí 15 òºñºëä õàìðàãäàæ, ãåîëîãèéí òîãòîö, òåêòîíèê-ñòð¿êò¿ð, àøèãò ìàëòìàëûí

ìàòåðèàë öóãëàðààä áàéíà. Ýäãýýðýýñ ãàäíà ðåãèîíàëü ãåîëîãè, ñòð¿êò¿ð,

ñòðàòèãðàôè, ìàãìàòèçì, àøèãò ìàëòìàëûí îëîí òîîíû ýðäýì-øèíæèëãýý,

ñýäýâ÷èëñýí ñóäàëãàà õèéãäñýí. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä çýñ, àëò, ãàçðûí äîîðõè óñ, äàâñ,

í¿¿ðñ çýðýã àøèãò ìàëòìàëûí ÷èãëýëýýð õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãà, êîìïàíèóä

ýðýë-õàéãóóëûí àæèë ÿâóóëæ, íººö-áàÿëãèéã èëð¿¿ëýí, çàðèìä íü àøèãëàëòûí ¿éë

àæèëëàãàà ÿâàãäàæ áàéíà.

ТовчТеррейн,

субтеррейн

Геодинамикийн

нөхцөлСуурь Интрүзи Зүйгч бүрдлүүд

ÈÄ Идэрмэг террейнэх газрын идэвхгүй

зах

доод мезопротерозойн ìåòàòåððèãåí, доод

неопротерозойн карбонат-терриген

стаси-стени, түрүү неопротерозойн болон дунд-

хожуу кембрийн гранитоидууд

хожуу пермийн сиенит-шүлтлэг гранитийн,

дунд перм-триасын лити-фторт гранèт

ÈБ Èõ Áîãä террейнэнсиматик арлан

нумын үлдэц

эдиакарийн вулканоген-терриген хурдас,

ихбогдын офиолит эвшил

дунд-хожуу кембрийн модхудаг бүрдэл, хожуу

карбоны ямаан-ус бүрдэл,түрүү пермийн улаагчин бүрдэл

ГÃè÷ãýíэ

субтеррейн

Акрецийн шаантаг,

эх газрын идэвхит

хаяа, эх газрын

рифт

түрүү-дунд палеозойн âóëêàíîãåí-òåððèãåí,

õîâðîîð карбонат-терриген

хîжуу силур-түрүү девон, девон, түрүү карбон,

түрүү перüмдунд перüм-триасын настай гранитоид

ЖÆèíñò

ñубтеррейнАкрецийн шаантаг

îðäîâèê, ñèëóðûí терриген, девон карбоны

вулканоген-терригенхожуу девон, хожуу карбон түрүү пермийн бүрдэл

Ц Öýýë террейн Метаморф блок (?)

ïàëåîïðîòåðîçîéí êîìïëåêñ, àìôèáîëèò,

íîãîîí çàíàðûí õóâèðàëä àâòñàí эстаси-стени,

тони-криогений ôîðìàöóóä

ãàááðî-ïëàãèîгранит, гранит-гранодиорит á¿ðäýë

МОÌàíäàë îâîî

террейн

эх газрын

идэвхитэй зах

îðäîâèê-ñèë¿ð, девон карбоны карбонат-

терриген вулканогенò¿ð¿¿ ïåðüì, хожуу юрийн ãðàíèòîèäóóä

ЭДÝäðýí

субтеррейн

энсиаль суурьтай

арлан нум

доод девоны занарлаг вулканоген, доод

карбоны ø¿ëòëýãä¿¿ áÿëõìàë ÷óëóóëàã

түрүү девонû габбро-плагиоборжингийн, карбоны

габбро-монцонит-гранитийн, хожуу карбон-түрүү

пермийн сиенит-шүлтлэг гранит

түрүү пермийн шүлтлэг гранит

АБАжбогд

субтеррейн

энсиалü арлан

нумын өврийн

хотгор

девон-карбоны вулканоген-терриген түрүү карбоны бàÿí àéðàã, аëòàéí÷àíàä бүрдэлхожуу карбон-түрүү пермийн сóìàíõàéðõàí

, түрүү пермийн иõáàÿí-óëààí á¿ðäë

БЖ Áиж террейнэртний далайн

царцдсын үлдэц

доод-дунд девоны толеèтийн серийн базальт

бүхий цахиурлаг вулканоген-терриген хурдасхожуу карбоны биж бүрдлийн шүлтлэг гранитоид

БР Áààðàí òåððåéí Акрецийн шаантагñèë¿ð-äóíä äåâîíû ñïèëèò-äèàáàçûí

ôîðìàöûí áÿëõìàë-òóôîãåí-öàõèóðëàã

хожуу êàðáîíû ãàááðî-ìîíöîíèò-áîðæèíãèéí

èíòð¿çèâ¿¿ä èíäýðò á¿ðäëèéí áîðæèí

БТ Áàéòàã террейнэх газрын идэвхит

хаяа

äåâîíû âóëêàíîãåí õýìõäýñëýã õóðäàñ,

ñóóðèëàã äóíäëàã áÿëõìàë ÷óëóóëàã

түрүү êàðáîíû бàÿí-àéðàã, гóðâàíõàð-óóë,

аëòàéí÷àíàä, цагаангол, хожуу карбоны байтагтүрүү пермийн иõáàÿí-óëààí á¿ðäë

ГТГовийн тэнгэр

уул террейн

Арлан нумын

өврийн хотгор

ордовик-доод силур, силур-доод девонû

вулкан-терриген, доод девоны ногоон занар-

базальт

ò¿ð¿¿ девоны габбро, плагиоборжин, дунд-дээд

карбоны габбро-боржин, доод карбоны габбро-

боржиндиорит-боржин, дээд карбоны габбро-

боржиндиорит-боржин

субвулкан риолит порфир, доод пермийн

шүлтлэгдүү габбро-монцодиорит-боржин

ГСГурвансайхан

террейн

Энсиматик арлан

нумын

силур-девоны терриген-вулканîãåí занар, дунд-

дээд девоны цахиурлаг-терриген, доод

карбоны терриген

силурийн гипербазит, доод девоны габбро диабаз,

плагиоборжин, дээд карбоны габбро-

боржиндиорит-боржин, субвулкан

доод пермийн шүлтлэгдүү габбро-боржин,

монцодиорит-лейкоборжин

ЭГЭхийнгол

террейí Метаморф блок (?)

äоод девоны цахиурлаг терриген, доод

карбоны вулканîãåí-терриген, доод-дээд

карбоны дацит-андезит

ò¿ð¿¿-õîæóó карбоны габбро боржин дунд пермийн боржин-шүлтлэгдүү боржин

ÒÅÊÒÎÍÈÊ-ÑÒЯÊÒ¯ÐÈÉÍ Ä¯¯ÐÝÃ×ËÝË

Минерагенèé

бүс

Ашигт

малтмалын

төрөлжилт

Ашигт малтмалын голлох гарал үүслийн төрөл ба шалгуур Хэтийн төлөв бүхий орд, илрэлийн жишээ

Байтаг Au, Cu, Pb, Zn, Ag эпитермаль хувирлын бүсүүдтэй холбоотой, àëò болон кварц-àëòны төрлийн

формац

Õàëòàð óóë (2), Í¿õíèé íóðóó (3) çýðýã Au-Ag

îðäóóä Дºш хайрхан, Хар Дух уул, Үхэр чулуут,

Хүрэн Богдын íуруу çýðýã àëò, çýñ

Áààðàí Au, Cu, Pb, Zn

ò¿ð¿¿ ïåðüìèéí áààðàí á¿ðäëèéí ëåéêîêðàò áà ø¿ëòëýãä¿¿ ãðàíèò, áèîòèòòîé

ãðàíîñèåíèò, ãðàíîäèîðèò áîëîí ãàááðî, ãàááðîäèîðèò, äèîðèò, ìîíöîíèò,

ìîíöîäèîðèò, áàðóóí õîéø, áàðàã ºðãºðãèéí äàãóó ñóíàñàí õàãàðëûí ñèñòåìòýé

õîëáîîòîé ãèäðîòåðìàëü-ìåòàñîìàòèò

Худаг толгой, Тагнай уул, Хөндлөн уул

Биж Au, Cuáиж бүрдлийн ã¿íèé чулуулгуудтай холбоотой пегматоид, цул сульфид, базальтòàé

õîëáîîòîé çýñийн болон гидротермальӨвөлжөөнèé хар уул, Хүрэн энгэр, Ирмэг толгой

ЭдрэнCu, Pb, Au, As, Mn,

Ag, Pt, Pd

àðëàí íóìûí ýâøëèéí базальт-цахиурлаг тунамал чулуулгууд, áàçàëüò-ãðàíèòûí

плутон системд алт-кварцын судлын, порфирын, магмын âóëêàí-плутон системд

алт-сульфид-кварцын судлын, зэс-кварцын судлын болон порфирын Au-Cu-ийн,

Cu-ийн, Cu-Mo-ны порфирын áîëîí цул сульфид

Балин толгой (Au-(Pb,Zn), Элстэй-Хул морьт

(Au-Cu), Õàäàò ã¿í (Cu-Ìî-Au), Зуунмод (Mo-

Cu), зэрэг порфирын төрлийн объектууд,

Цэнхэр номингийн Au-(Pb, Zn)-ийн эпитермаль

төрлийн бүлэг илрэлүүд, цул сульфидын

төрлийн илрэлүүд

ЦээлCu-Pb-Zn-Au

(Ge, Co) далайн төрлийн ãðàíèòæñàí мелоíàкрат суурь

ГичгэнэAu-Zn-Pb-Cu,

W-Sn-Au (Bi, Cu, Li)

түрүү девоны ялгарсан вулканèòууд, терриген-карбонàòëàã хурдсыг ялгаж улмаар

Fe-Cu-ийн скарн, холимог металл болон ховор-холимог металлууд, гантигжсан

терриген хурдас дотор полиметаллын болон сурьма-полиметаллын, Cu-Au-ны

хүдэржилт бүхий судал болон судлын бүсүүд

̺ñºí ò¿ð¿¿íèé алтны îðä [4], Цахир толгойн

[7] цул сульфидын полиметалл Cu–Au орд,

Хаëзан булаг, Баянговь-1, Хөндөл, Хулсан,

Хөөврийн цахир èëðýë

Их Богд Au-Cu (W-Sn-Mo)

ò¿ð¿¿ ïàëåîçîéí ñåðïèíòèíèòòýé õîëáîîòîé õðîì-íèêåëü, àëò-çýñèéí âóëêàíîãåí-

ãèäðîòåðìàëü õ¿äðèéí ôîðìàö, ìºí ò¿ð¿¿ ïåðüìèéí áîðæèíòîé õîëáîîòîé õîâîð

ìåòàëë (W, Mo, Sn)-èéí ýðäýñæèëò

ИдэрмэгMo, Cu, Ag (Pb, Zn),

W, Sn, Au (Li, Fe)

âóëêàíîãåí-ãèäðîòåðìàëü õ¿äðèéí ôîðìàö, ìºí ò¿ð¿¿ ïåðüìèéí áîðæèíòîé

õîëáîîòîéАр хоргойт, Хар дов

Мандал овоо Au, Pb, Zr-Sr-ГХШЭ

алт-кварцын судлын хүдрийн формац голлох боловч ìåçîçîéí настай давхацмал

эх газрын захын нумын стр¿кт¿рт шүлтлэг-хүчиллэг субвулкан биетүүдтэй

холбоотой ГХШЭ-ийн бөөгнөрөл үүсэх таатай нөхцөл бүрдсэн

Мушгай ГХШЭ-ийн орд, Олон овоотын алтны

бүлэг орд, Мушгай худгийн илрэл

Гурвансайхан Au, Cu (Pt)öóë ñóëüôèäûí ãàðàëòàé àëò-çýñèéí õ¿äýðæèëò, àëò-öàãààí àëòíû á¿ëãèéí

õ¿äýðæèëò

Îíãîí óëààíû орд [14], Àëòàí óóë [18],

Òîðîìõîí, Áîîì õºòºëèéí èëðýë¿¿ä

Говийн тэнгэр

уул

Au, Cu

(Pb,Sb, Ag)

ò¿ð¿¿ пермийн шүлтлэгдүү габбро-боржин, монцодиорит-лейкоборжин, шүлтлэг

интр¿зив-бимодалü вулканиттай холбоотой ГХШЭ ýпитермалü алт, мөн дунд

триасын үеийн Нарийн Сухайт-Тэмээтийн нүүрсжсэн (Форланд) хотгор, тунамал-

эвапорит үүсэлтэй Хөхөлзөхийн тенардит, Гурван тэсийн галит-мирабилитын

хуримтлалын сав газрууд

Òàëûí Ìýëòýñ, Õàòàí ñóóäàëын алт, Алаг-уул-

Эрдэнэ хайрханы алт, Эрдэнэ Õайрханы

пирофиллит-баритын хүдэржилт, Íàðàí

ñýâýñòýéн ïîðôèðûí òºðëèéí àëò, çýñ

ÌÈÍÅÐÀÃÅÍÈÉ Ä¯¯ÐÝÃ×ËÝË

Òàÿííóóðûí Fe ñêàðí îðä

Òàÿííóóðûí Fe ñêàðí îðä

Ä¿ãíýëòÒàëáàéí õýìæýýíä òåêòîíèê-ñòð¿êò¿ðèéí òîãòîö áîëîí ãåîäèíàìèêèéí îð÷íîî èë¿¿

òîäðóóëàí õàðóóëàõ øèíæ òºëºâòýé ìåòàëëîãåíèé á¿ñ¿¿ä, òýäãýýðèéí äîòîð öààøèä

òîìîîõîí îðä îëäîõ á¿ðýí áîëîìæòîé õ¿äðèéí ä¿¿ðãèéã òîãòîîãîîä áàéãàà.

Áàéòàãèéí àêêðåöèéí øààíòàãûí õýìæýýíä îðîãåí àëòíû ãàðàë ¿¿ñëèéí òºðºëä

õàìààðàõààð Õàëòàð óóë (2), Í¿õíèé íóðóó (3) ãýñýí àëò-ìºíãºíèé îðä, áóñàä õýä õýäýí

èëðýë á¿õèé Õºõ ºíäºðèéí õ¿äðèéí ä¿¿ðýã.

1

Ãîâèéí òýíãýð óóëûí àðëàí íóìûí àð, ºâðèéí õîòãîð õýñýãò Ìîíãîë Óëñûí õèëèéí

îð÷èìä Òàëûí Ìýëòýñ (15), Õàòàí ñóóäàë (16)-ûí àëò-ìºíãºíèé ýïèòåðìàëü æèæèã

îðäóóä, ìºí îëîí òîîíû ýïèòåðìàëü ñóäëûí Pb, Pb-Zn-Cu, Cu-èéí èëðýë¿¿ä

òîãòîîãäñîíîîñ ãàäíà òýäãýýðèéí äýðãýä îðîí çàéí õóâüä îéðîëöîî Òàõèëò óóëûí çýñ

ïîðôèðûí á¿ëýã èëðýë òýìäýãëýãäýýä áàéíà. [1] ªºðººð õýëáýë ýðîçèä èäýâõèòýé îðñîí

õýñýãò ïîðôèðûí, õàðèí õàðüöàíãóé ìóó ºðòñºí õýñýãò äýýð äóðüäñàí ýïèòåðìàëü

îðä, èëðýë¿¿ä èëýð÷ áàéãàà íü àæèãëàãääàã. Ýíý õýñýãò òîãòîîãäñîí ýïèòåðìàëü– çýñ

ïîðôèðûí á¿ëýã îðä èëðýë íü öààø áàðóóí óðä ç¿ãò ÁÍÕÀÓ–ûí íóòàãò Íàìè õîòûí

îéðîëöîî îðøèõ Ò¿â¿ãèéí äîîä êàðáîíû íàñòàé çýñ ïîðôèðûí îðäîîð äàìæèí

Êèðêèçñòàí, Êàçàêñòàíû íóòàã äàõü çýñ ïîðôèðûí îðäûí á¿ñòýé íèéëýõ á¿ðýí áîëîìæòîé

áàéãààãààðàà îíöëîã þì.

2

3 Ãóðâàí ñàéõàíû ýíñèìàòèê àðëàí íóìûí õýìýýíä Îíãîí óëààí (14)-íû àëò-çýñèéí

âóëêàíîãåí öóë ñóëüôèä, Àëòàí óóë (18)-ûí àëòíû ¿íäñýí îðäóóä áîëîí àëò-ïëàòèíû

øèæèðìýã èëðýë¿¿ä áèé.

̺í ýíñèìàòèê àðëàí íóìûí øèíæòýé Áèæèéí á¿ñýä äîîä-äóíä äåâîíû âóëêàíîãåí

÷óëóóëàãòàé õîëáîîòîé ªâºë溺íèé õàð óóë, Èðìýã òîëãîé, Õ¿ðýí ýíãýð çýðýã àëò-çýñèéí

öóë ñóëüôèäûí èëðýë¿¿ä íýí ñîíèðõîëòîé þì.

4

Ìåòàëë àøèãò ìàëòìàëûí õýòèéí òºëºâººðºº îéðûí èðýýä¿éä íýí ñîíèðõîëòîé áàéæ áîëîõ

ìèåðàãåíèé á¿ñ íü Ýäðýí, ò¿¿íèé äîòîð Ýäðýí-Î÷èð õàéðõàíû õ¿äðèéí ä¿¿ðýã áºãººä ýíä

ýíñèàëü àðëàí íóìûí íºõöºëä ¿¿ññýí Áàëèí òîëãîé (9), Õàäàò ã¿í (10), Àëòàí íàð (11), Õóë

ìîðüò (12), Çóóí ìîä (13) çýðýã çýñ-àëò, ìîëèáäåí-çýñèéí ïîðôèðûí òºðëèéí îðäóóä áîëîí

Õºâèéí õàð óóë, Ýëñòýé õóäàã ãýõ ìýòèéí èëðýë¿¿ä òîãòîîãäîîä õàéãóóë-ñóäàëãààíû àæèë

¿ðãýëæèëæ áàéíà. Ýäãýýð îðä, èëðýë¿¿äèéí áàéðøëûí îíöëîãîîñ õàðàõàä ò¿ð¿¿ êàðáîíû

áàÿí-àéðàã (¯íýìëýõ¿é íàñ: 326-332 ñàÿ æèë) áîëîí õîæóó êàðáîíû áàÿí-áóëàã (¯íýìëýõ¿é

íàñ: 301-313 ñàÿ æèë) á¿ðäëèéí ø¿ëòëýãä¿¿ äèîðèò, ìîíöîäèîðèò, êâàðöòàé ìîíöîäèîðèò

çýðýã èíòð¿çèâòýé õîëáîîòîé áîëîõ íü õàðàãääàã. Çàðèì ïîðôèðûí îðä, èëðýëèéí

îéðîëöîî, òýäãýýðòýé íýã ìàãìûí ýõ ¿¿ñâýðòýé áàéæ áîëîõ Õàòàí õàéðõàí, Ñàéí áóëàã çýðýã

ñêàðíû òºìºð-ãåðìàíè àãóóëñàí èëðýë¿¿ä, ìºí êàðáîíû âóëêàíîãåí (áàãà òîëü áóëàã

ôîðìàö), âóëêàíîãåí-òóíàìàë (õàòàí õàéðõàí ôîðìàö) õóðäàñò Äóíä òîëü áóëàã, ªëãèé íóóð

ãýõ ìýòèéí öóë ñóëüôèäûí èëðýë¿¿ä òîãòîîãäîîä áàéãàà íü ýíý á¿ñ íóòàãò äýýðõè èíòð¿çèâòýé

õîëáîîòîé àëò-çýñèéí òîìîîõîí îðä áàéæ áîëîõ ç¿é òîãòîë áàéíà. Ýíý õ¿äðèéí ä¿¿ðãèéã

öààøèä Àëòàí íàð òºñºë áîëîí ò¿¿íýýñ áàðóóí õîéø Àæ áîãäûí ìàññèâ õ¿ðòýë íàðèéâ÷ëàí

ñóäëàõ øààðäëàãàòàé.

4

Ìåòàëë àøèãò ìàëòìàëûí õýòèéí òºëºâººðºº îéðûí èðýýä¿éä íýí ñîíèðõîëòîé áàéæ áîëîõ

ìèåðàãåíèé á¿ñ íü Ýäðýí, ò¿¿íèé äîòîð Ýäðýí-Î÷èð õàéðõàíû õ¿äðèéí ä¿¿ðýã áºãººä ýíä

ýíñèàëü àðëàí íóìûí íºõöºëä ¿¿ññýí Áàëèí òîëãîé (9), Õàäàò ã¿í (10), Àëòàí íàð (11), Õóë

ìîðüò (12), Çóóí ìîä (13) çýðýã çýñ-àëò, ìîëèáäåí-çýñèéí ïîðôèðûí òºðëèéí îðäóóä áîëîí

Õºâèéí õàð óóë, Ýëñòýé õóäàã ãýõ ìýòèéí èëðýë¿¿ä òîãòîîãäîîä õàéãóóë-ñóäàëãààíû àæèë

¿ðãýëæèëæ áàéíà. Ýäãýýð îðä, èëðýë¿¿äèéí áàéðøëûí îíöëîãîîñ õàðàõàä ò¿ð¿¿ êàðáîíû

áàÿí-àéðàã (¯íýìëýõ¿é íàñ: 326-332 ñàÿ æèë) áîëîí õîæóó êàðáîíû áàÿí-áóëàã (¯íýìëýõ¿é

íàñ: 301-313 ñàÿ æèë) á¿ðäëèéí ø¿ëòëýãä¿¿ äèîðèò, ìîíöîäèîðèò, êâàðöòàé ìîíöîäèîðèò

çýðýã èíòð¿çèâòýé õîëáîîòîé áîëîõ íü õàðàãääàã. Çàðèì ïîðôèðûí îðä, èëðýëèéí

îéðîëöîî, òýäãýýðòýé íýã ìàãìûí ýõ ¿¿ñâýðòýé áàéæ áîëîõ Õàòàí õàéðõàí, Ñàéí áóëàã çýðýã

ñêàðíû òºìºð-ãåðìàíè àãóóëñàí èëðýë¿¿ä, ìºí êàðáîíû âóëêàíîãåí (áàãà òîëü áóëàã

ôîðìàö), âóëêàíîãåí-òóíàìàë (õàòàí õàéðõàí ôîðìàö) õóðäàñò Äóíä òîëü áóëàã, ªëãèé íóóð

ãýõ ìýòèéí öóë ñóëüôèäûí èëðýë¿¿ä òîãòîîãäîîä áàéãàà íü ýíý á¿ñ íóòàãò äýýðõè èíòð¿çèâòýé

õîëáîîòîé àëò-çýñèéí òîìîîõîí îðä áàéæ áîëîõ ç¿é òîãòîë áàéíà. Ýíý õ¿äðèéí ä¿¿ðãèéã

öààøèä Àëòàí íàð òºñºë áîëîí ò¿¿íýýñ áàðóóí õîéø Àæ áîãäûí ìàññèâ õ¿ðòýë íàðèéâ÷ëàí

ñóäëàõ øààðäëàãàòàé.

0

500

1000

1500

2000

2500

-500 500 1500 2500 3500

R2

R1

Хожуу êàðáîíû баянбулаг бүрдлийн чулуулгийнПитчерийн (R1-R2) äèàãðàìì

1-р фаз

2-р фаз

3-р фаз I

II

III

IV

V

VI

VII

Ãåîòåêòîíèêèéí

áàéäàë:

I - Ìààíüòûí

ôðàêöæèëò,

II - Êîëëèçèéí

ºìíºõ ïëèòèéí

çàõûí

èäýâõèæèëò

III - Êîëëèçèéí

äàðààõè

ºðãºãäºë

0

500

1000

1500

2000

2500

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500

R2

R1

Ò¿ð¿¿ карбоны баян-айраг бүрдлийн ÷óëóóëãийн Питчерийн

( R1-R2) äèàãðàìì 1-р фаз

2-р фаз

3-р фаз

Ãåîòåêòîíèêèéí

áàéäàë:

I - Ìààíüòûí

ôðàêöæèëò,

II - Êîëëèçèéí

ºìíºõ ïëèòèéí

çàõûí

èäýâõèæèëò

III - Êîëëèçèéí

äàðààõè

ТАНИХ

I

II

III

IV

VVI

VII

ТАНИХ

0

4

8

12

16

40 45 50 55 60 65 70 75 80

Na2O

+K

2O

( æ

èí

% )

SiO2 ( æèí % )

Ò¿ð¿¿ êàðáîíû áàÿí-àéðàã бүрдлийн чулуулгийнTAS (SI-NAKA) äèàãðàìì

1-р фаз

2-р фаз

3-р фаз

Õýò Ñóóðèë Äóíäëàã Õ¿÷èëëýã

Íåôåëèíò

Íåôåëèí

ò

Èéîëèò

Èéîëè

Òåðèëè

Ãàááð

Ãàááðî

Ñèåíèäèîð

èò,

Ìîíöîäèîðè

ò,

Ñèåíèò

Áîðæèí

Äèîðè

Êâàðöàò

äèîðèò,

ãðàíîäèîðè

0

4

8

12

16

40 45 50 55 60 65 70 75 80

Na

2O

+K

2O

( æ

èí

% )

SiO2 ( æèí % )

Хожуу êàðáîíû баянбулаг бүрдлийн чулуулгийнTAS ( SI-NAKA) äèàãðàìì

1-р фаз2-р фаз3-р фаз

Õýò Ñóóðèë Äóíäëàã Õ¿÷èëëýã

Íåôåëè

Íåôåëè

Èéîë

Èéîë

Òåðèëè

Ãàááð

Ãàá

Ñèåíèäèîð

Ìîíöîäèîð

Ñèåíèò Áîðæèí

Äèîð

Êâàðöàò

äèîðèò,

Тодорхойлсон үнэмлэхүй нас:

Баянбулаг бүрдэл - 310.9±2.5 сая жил (хожуу карбон)

Баян-айраг бүрдэл- 326.3±1,1 сая жил (түрүү карбон)

332.0±3,4 сая жил (түрүү карбон)

Ордын нэр: ХУЛ МОРЬТ

Байршил: Баянхонгор, Баян-Өндөр

Хүдэржилтийн нас: Түрүү карбон

Агуулга: Cu-0.29%, Ag-1.96 г/т

Геологийн нөөц: Cu-94,1 мян.тн

Ag-64,4 тн

Судалгаа хийсэн: Г.Нийслэлхүү

Б.Отгонжаргал

Ордын нэр: Алтан нар (Цэнхэр номин)

Байршил:

Хүдэржилтийн нас:

Агуулга:

Геологийн нөөц:

Судалгаа хийсэн:

Төслийн талаар маргааш 15 цагаас

Г.Бат-Эрдэнэ (Эрдэнэ Монгол)

дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх болно.

Ордын нэр: Хадат гүн

Байршил: Говь-Алтай, Эрдэнэ

Хүдэржилтийн нас: Түрүү карбон

Агуулга: Cu-0.19%, Mo-0.017%,

Au-0.004 г/т

Геологийн нөөц: Cu-164.9 мян.тн

Mo-13.3 мян. тн

Au-3351 кг

Судалгаа хийсэн: У.Энхтайван

Э.Жаргалсайхан

Ордын нэр: Балин тогой

Байршил: Говь-Алтай, Эрдэнэ

Хүдэржилтийн нас: Түрүү карбон

Агуулга: Au-0.25 г/т, Ag-17-29

г/т,

Zn-0.1%, Pb-0.02%,

Геологийн нөөц: Au-347.7 кг

Zn-78.7 мян. тн

Pb-14.2 мян. тн

Судалгаа хийсэн: Г.Нийслэлхүү

Д.Ганзориг

Ордын нэр: Зуун мод

Байршил: Баянхонгор, Шинэжинст

Хүдэржилтийн нас: Түрүү перм

Агуулга: Cu-0.08%, Mo-0.06%,

Геологийн нөөц: Mo-372 мян. тн

Судалгаа хийсэн: Г.Алтанхуяг

Г.Бат-Эрдэнэ

Ордын геологийн зураг

K1 bs Баянширээ

K1 bs

C1 hn Хүнхэр формац

P1 u

C1 hn

P1 u

Q III-IV

Хойд биет

Өмнөд биет

Штокверк

• Alteration

– Sodic-

calcic

– potassic

– sericitic

– advanced

argillic

Sillitoe (2010)

Alteration-mineralization zoning in porphyry Cu deposits

Generalized alteration zoning pattern

(Sillitoe, 2010)

Generalized alteration sequence

(Sillitoe, 2010)

Generalized alteration zoning and sequence

Хул морьт

Балин толгой

Алтан нар

Хадат гүн

Зуун мод

5

Ãè÷ãýíèé ìèíåðàãåíèé á¿ñèéí õóâüä ̺ñºí ò¿ð¿¿ (4) - íèé àëò-ñóëüôèäûí õ¿äýðæèëò á¿õèé

îðäûã áîðæèíëîã ÷óëóóëàãòàé ãàðàë ¿¿ñëèéí õîëáîîòîé áàéæ áîëîõ áºãººä äîîä äåâîíû

ãè÷ãýíý ôîðìàöûí äîòîð ¿¿ññýí ñåðèöèòæèõ, õ¿÷òýé ïèðèòæèõ õóâèðëûí á¿ñýíä áàéðøñàí

îðä ãýæ (óã îðä äýýð íººöèéí òîîöîî áîäñîí òàéëàí çîõèîã÷èä, 2010 îí) ¿çñýí áàéäàã áîë áèä

õ¿äýðæèëòèéí íàéðëàãà, áîëîí ãåîëîãèéí òîãòîöûí îíöëîã äýýð íü òóëãóóðëàí òóñ îðäûã

âóëêàíîãåí öóë ñóëüôèäûí ãàðàëòàé áàéæ áîëîõ ñàíààã äýâø¿¿ëæ áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà

Áàÿíãîâèéí õ¿äðèéí ä¿¿ðãèéí Øèðòèéí õ¿äðèéí çàíãèëààíä îðøèõ Öàõèð òîëãîé (8)-í îðä íü

Au-Cu-Pb-Zn íàéðëàãààðàà öóë ñóëüôèä øèíæ òºëâèéã á¿ðýí õàðóóëäàã áîë ò¿¿íèé îð÷èìä

ñêàðí ãàðàëòàé Fe, Cu. Pb, Zn áîëîí àëò-çýñèéí ãèäðîòåðìàëü ñóäëûí èëðýë¿¿ä á¿ðòãýãäýýä

áàéíà.

Ордын нэр: Мөсөн түрүү

Байршил: Говь-Алтай, Эрдэнэ

Хүдэржилтийн нас: Түрүү карбон

Агуулга: Au-0.43 г/т

Геологийн нөөц: Au-2511,7 кг

Судалгаа хийсэн: Минтек минералс ХХК

Цахир толгойн ордын геологи Цахир толгойн орд нь Баянговийн Палеозойн өргөгдлийн урд

захаар байрлах доод – дунд Девоны Хөндөл формацийн галтуулын – тунамал хурдастай холбоотойгоор үүсчээ.

Цахир толгойн цул сульфидын ордын хүдэржилт

Агуулагч чулуулаг

Гантигжсан шохойн чулууРиолит лав, туфКарбонатлаг занар

АндезитДиорит, габбро-диоритын силл

Хувирал

◦ Цул сульфидын хүдэржилт бүхий агуулагч чулуулаг нь маш хүчтэйгидротермаль – метасоматозын хувиралд орсон байна.

Хүдэржилт

6 Ìàíäàë îâîîãèéí ìèíåðàãåíèé á¿ñèéí áàðóóí òºãñãºëä ò¿ð¿¿ ïåðüìèéí ¿åèéí

(Ö.Áàÿðñàéõàí, 2010) îðîãåí àëòíû Îëîí îâîîòûí á¿ëýã îðä-21 (Îëîí îâîîò, Õîðèìò

õóäàã, Áóðõàí äýë) òîãòîîãäñîíîîñ ãàäíà õîæóó þðèéí ø¿ëòëýã ñóáâóëêàíèòòàé õîëáîîòîé

ÃÕØÝ-èéí Ìóøãàé õóäàã (20), Õîòãîðûí îðäóóä, Ìóøãàéí á¿ëýã èëðýë òîãòîîãäîí, çàðèì îðäîä

îëáîðëîëò ÿâóóëæ áóé.

7 Идэрмэгийн террейний эртний хурдас дээр аллîхтоноор байрлаж тохоост атираат бүтцийг

үүсгэдэг Èõ Áîãäûí á¿ñýä Ãýãýýí îâîîíû ãèïåðáàçèòûã äàãàñàí Cr, NI, Co-ûí îëîí òîîíû

èëðýë, ýðäýñæñýí öýã¿¿ä òîãòîîãäæýý.

8

Пîñò îðîãåíû ¿å øàòàíä áóþó ò¿ð¿¿ ïåðì, äóíä ïåðì-ò¿ð¿¿ òðèàñûí íàñòàé èíòð¿çèâ

÷óëóóëãóóäòàé õîëáîîòîé õîâîð ìåòàëëóóä- Sn, W, Mo, Bi, Be, (CaF2, Au, Hg) Zn, Pb, Ag îëîí

òîîíû èëðýë¿¿ä òýìäýãëýãäýýä áàéíà. ßëàíãóÿà ýíý õàðüöàíãóé çàëóó ã¿íèé æèæèã

ìàññèâóóäòàé ãàðàë ¿¿ñëèéí õîëáîîòîéãîîð Èäýðìýãèéí ìèíåðàãåíèé á¿ñýä Õàíãèíàõûí àì

(Sn, As), Áàãà Áîãä (Mo), Áèò¿¿òèéí àì (Mo) áîëîí Àëòàéí ÷àíàä ìèíåðàãåíèé á¿ñýä Íýðã¿é

(W), Øèðò áóëàã (W), Õàãàðõàé (Bi), Äýëãýð îâîî (Mo), Õºõ òîëãîé (W), Óóë ãàøóóíû õóäàã

(Mo), Çóðãààí õóäàã (Mo) çýðýã èëðýë¿¿ä, òýäãýýðèéí îéð îð÷ìûí ýðäýñæñýí öýã, ñàðíèëûí

õ¿ðýýí¿¿ä íèéëýýä öààøäûí ñóäàëãààíû îíöãîé àíõààðàë òàòàõ ¸ñòîé

Аж богдын массив

Бага богд орчим

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2.2

2.4

2.6

0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 1.5 1.7 1.9

A/N

K

ASI

Дунд перм-триасын хатанбулаг бүрдлийн чулуулгийнШендийн индексийн ASI-A/NK) äèàãðàìì

I (õºíãºíöàãààíààð

äóíä çýðýã S

A (ø¿ëòýýð

ÀÍÁ

ÄÁ

ÝÍÁ

ÝÊÁ

ÕÎÁ

ΪÁ

ÐÁ

ÄÁ-äàëàéí

áîðæèí ÀÍÁ-

àðëàí íóìûí

áîðæèí

ÝÍÁ-ýõ ãàçðûí

íóìûí áîðæèí

ÝÊÁ-ýõ ãàçðûí

êîëëèçèéí

áîðæèí ÕÎÁ-

õîæóó

îðîãåíèéí

áîðæèí ΪÁ-

îðîãåíèéí

Ãåîòåêòîíèêèé

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

AS

I= A

l 2O

3m

/Na

2O

m+

K2O

m+

Ca

Om

FeO(T)=FeO+0.81Fe2O3 æèí %

Дунд перм-триасын хатанбулаг бүрдлийн чулуулгийнFeO(T)-ASI äèàãðàìì

I òºðºë

S òºðºë

Тодорхойлсон үнэмлэхүй нас: 282.4±1.1 сая жил

Эцэст нь дүгнэхэд цаашид уг бүс нутгийн хэмжээнд геологи-хайгуулын ажил эрчимжиж, олон

арван орд нээгдэн, магадгүй 15-20 жилийн дараа Баруун өмнөд Монголын минерагений дээрхи

схем ийм төрхтэй болох нь дамжиггүй.

Одоогийн залуусын нүдээр бол иймэрхүүЗарим сэтгүүлч, ТББ-ийнханы нүдээр...

Мэргэжилтний нүдээр бол ...

Анхааралаа хандуулсан ЭРХЭМ

геологичид, мэргэжил нэгт андууддаа

талархал илэрхийлье