Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
i
EBU it nir∑K exnútAŸ
éyíìwå´lAÌwé K∑rin
q´wq itå´L
J.F. Qdúnjq
q´wq itå´l núkifå`` úl∑`P
nutq`då´pQŸ íjnúT
���
Ìt´qkå `åkóónú Ojú Ìwé
1. Ìl`u, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å (Åp´å kìn-ín-ní) 1
2. Ìl`u, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å (Åp´å kejì) 4
3. ŸAr`of`q: Ìw`å `åfqw´qf`å 7
4. ŸAr`of`q: Gbé j´∑´∑ kí o níyì 10
5. ŸAr`of`q: P`åt`åkì `∑k´q fún qmqdé 12
6. ŸAr`of`q: Kí ni n ó fol`e xe? 13
7. Ò`nk`å: `qk`ånlélógójì dé qg´qtå (41–60) 15
8. Oríkì Oríl`∑: År``∑s`å, À´ågberí `åti Oníkòyí 17
9. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å kìn-ín-ní) 19
10. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å kejì) 22
11. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å k∑tå) 25
12. Ìw`å qmqlú`åbí: Ìy´å ql´qy`åy`å 27
13. Ìw`å qmqlú`åbí: L´åyí `åti L´∑y∑ 30
14. Ìw`å qmqlú`åbí: À´ånú lérè 33
15. Àpèkq 35
16. Åxq wíw`q ní il`∑ Yorùb´å 36
17. Kíkå ìt`ån `år`osq kéék`e`eké: ŸAl`ådé `åti ŸQr´∑ r`∑ 39
18. Kíkå ìt`ån `ar`osq kéék`e`eké:
Bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑ 42
19. Kíkå ìt`ån `år`osq kéék`e`eké:
Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å kìn-ín-ní) 45
20. Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å kejì) 48
21. Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å k∑tå) 51
22. ŸAr`osq: Oúnj∑ tí mo f´∑r`ån j`ulq 55
23. Kíkq Àròkq — Ìlú mi 57
24. Ìt`ån akqni l´qk`unrin: Bålógun Ìbíkúnlé 58
25. Ìt`ån akqni lóbìnrin: Mqrèmi 61
26. Àk`ånlò èdè 63
27. Òwe 66
Alaw�ye 4 pre.�ndd 3 1/8/10 1:14:05 PM
�v
28. Ìjír`or``o `åti `åríy`ånjiy`ån:
Åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq 68
29. ŸAl´q onít`ån tí k`o ní orin:
Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑ 71
30. Àwqn èèw``q tó j∑m´q `åìs`ån 74
31. Qj´q `qs`∑ òyìnbó 77
32. ŸAk`åyé: ŸAjqk´∑ xe b∑b∑ 80
33. Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån 83
34. Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq 85
35. Wúr`å´ql´å `åti Owólåbí 88
Alaw�ye 4 pre.�ndd 4 1/8/10 1:14:05 PM
v
28. Ìjír`or``o `åti `åríy`ånjiy`ån:
Åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq 68
29. ŸAl´q onít`ån tí k`o ní orin:
Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑ 71
30. Àwqn èèw``q tó j∑m´q `åìs`ån 74
31. Qj´q `qs`∑ òyìnbó 77
32. ŸAk`åyé: ŸAjqk´∑ xe b∑b∑ 80
33. Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån 83
34. Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq 85
35. Wúr`å´ql´å `åti Owólåbí 88
ŸQr`q Ìxíw´åjú
Èyí j´∑ `åtúnxe k∑rin ÌWÉ K„RIN ÅLÁWÌÍYÉ ní èdè Yorùb´å. Ohun m´∑tå p`åt`åkì ni å
f´∑ kí `åwqn olùk´q `åti òbí xe `åkíyèsí nípå ìwé n´å`å. Èkínní ni pé å kq `qk`q`qkån `åwqn
`∑k´q inú ìwé n´å`å ní `qn`å tí yóó gb`å yé `åwqn qmq ilé-`∑k´q yékéyéké l´åìsí ìyqnu t`åbí
w`åh´ål`å r´år´å. ŸQn`å tí å gb`å xe èyí ni pé `åwqn `qr`q Yorùb´å tí ó mq níw`qn qgb´qn-orí
`åwqn qmqdé tí å xe `åwqn `∑k´q n´å`å fún ni å lò, å sì kq w´qn ní `qn`å ti yóó gb`å rqrùn
l´åti k`å g´∑g´∑ bí ìl`ån`å tí `åwqn Ìgbìm`q tí Ìjqbå y`ån l´åti xe `åtúnxe `qn`å kíkq Yorùb´å
síl`∑ ti fi lél`∑, `åti ìm`qr`ån tí `åwqn ∑gb´∑ olùk´q èdè Yorùb´å ní `åwqn ilé `∑k´q gígå il`∑
k´å`å´år``q-∑-ò-jíire tún fi síw´åjú ìjqbå l´∑yìn `åx`årò tiwqn.
Èkejì: ŸQk`q`qkån `åwqn `∑k´q inú ìwé n´å`å kò gùn tó ti `åtij´q m´q, kí `å`åyè lè w`å fún
`åwqn ìbéèrè tí `åwqn olùk´q yóò m´åå bi `åwqn åk´∑k`q´q l`åti m`q bí `∑k´q tí w´qn k`å n´å`å
yé wqn t`åbí kò yé wqn; `åti p`∑lúp`∑lú, ix´∑ tí wqn yóó xe nínú `∑k´q k`q`qkån l´åti j´∑ kí
òye bí å ti ´n kq èdè Yorùb´å yånjú lè yé wqn yékéyéké. Nítorí ìdí èyí, oríxi `åfikún
m´∑rin ni ó w`å fún `∑k´q k`q`qkån: (i) `ål`åyé `åwqn `qr`q tí ó b´å lè rú åk´∑k`q´q lójú; (ii)
`åwqn ìbéèrè tí `åwqn qmqdé níl´åti d´åhùn ní ∑nu l´åti fi h`ån pé òye ohun tí w´qn
k`å yé wqn; (iii) `åwqn ìbéèrè `åti `ål`åyé nípå `åwqn òfin `åkqt´q èdè Yorùb´å kíkq-síl`∑
nínú ìwé ìk`qwé wqn l´qn`å tí `åwqn olùk´q `åti åk´∑k`q´q yóó gb`å gb´ådùn `åkqt´q n´å`å; (iv)
`ål`åyé `åwqn òwe Yorùb´å tí ó b´å òye `åti qgb´qn `åwqn åk´∑k`q´q mu.
Ÿ„k∑tå: Å fi `å`åyè síl`∑ fún `åwqn ‘ewì’ oníyebíye tí ó w`å nínú `åwqn `∑k´q inú
ìwé n´å`å. ŸAwqn yìí kún fún qgb´qn `åti ``∑k´q fún `åwqn qmqdé, w´qn sì rqrùn k´q fún
ìd´åråy´å.
Alaw�ye 4 pre.�ndd 5 1/8/10 1:14:05 PM
v�
ŸAkíyèsí fún `åwqn Olùk´q
ŸQn`å tí å fi ´n kq `ed`e Yor`ub´å yånjú ní`ode-`oní ni å fi kq `åwqn `∑k´q inú ìwé yìí.‘F´åw`∑lì’ méjì kì í dúró fún oh`un `qr`qkånxoxo ní `ed`e Yor`ub´å. Nítorí n´å`å, bí‘f´åw`∑lì’ méjì b´å dúró gbe årå wqn nín´u`qr`q kån n´å`å, `qt`q`qt`q ni å níl´åti pe`qk`q`qkån wqn, báyìí:i) ‘ŸEd`e `åìyé årå wqn ni ó d´å ìj`å síl`∑ l´å`årin `åwqn qmq n´å`å.’ii) ‘K`o sí `ed`e `åìyéd`e r´år´å l´å`årin `åwqn år´å ìlú Ayédé.’ Nítorí n´å`å, `åxìkq ni låti kq åiye, åiyå,∑iy∑ bí ∑ni pé åì t`abí ∑i dúró fún oh`unk`q`qkån. Bí å ti níláti kq wqn nìyí: åyé,`åy`å, ∑y∑. B´åkån n´å`å, ‘k´q´nsón´å`ntì méjì kì ídúró p`q fún oh`un `qr`q kånxoxo’. Nítorín´å`å, bí å ti níláti kq `åwqn `qr`q w`qnyínìyí: wqn díp`o nwqn, `∑yin díp`o `∑nyinati yin díp`o nyin. Ìdí mìír`ån ni pé bi ‘n’ b´å w`å níw´åjú `egé`qr`q Yor`ub´å kån, `qt`q ni å níl´åtì pe nn´å`å, b´åyìí:i) Obìnrin n´å`å ´n lq åxq.ii) ŸAj`ayí ´n gé igi.iii) ŸAwqn obìnrin n´å`å ´n wqn `ågb`ådo `åti er`eé.iv) ŸAwqn qmqk`unrin n´å`å ´n yín `ågb`ådo sínú åp`∑r`∑ ´nl´å kån.v) Qj`å obìnrin n´å`å x`∑ ´n w´qn púp`q j`u.vi) ŸAwqn ol`uk´q ´n yin `åwqn qmq n´å`å
Alaw�ye 4 pre.�ndd 6 1/8/10 1:14:05 PM
�
Ÿ„k´q 1
Ìlù, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å
(Åp´å kìn-ín-ní)
Nínú `åwqn `∑y`å tó f´∑r`ån åf´∑ ni ìrån
Yorùb´å w`å. Xùgb´qn w´qn m´åå ´n gb´åf´∑
n´å`å l´∑yìn ix´∑ ni. Èyí ló j´∑ kí w´qn m´åå sq
pé ìsinmi dùn l´∑yìn ix´∑.
Bí ó til`∑ j´∑ pé oríxiríxi ìlù ni w´qn ní,
gbogbo r`∑ k´q ló w`å fún gbogbo ènìy`ån.
B´∑`∑ sì ni kì í xe pé gbogbo `åwqn ìlù n´å`å
ni å lè lù ní gbogbo ìgb`å. Àwqn kån w`å
fún qbå `åti ìjòyè ìlú. Àwqn kån sì w`å fún
`åwqn òrìx`å ní p`åtó.
Xùgb´qn l´årå `åwqn tó w`å fún gbogbo
ènìy`ån ni dùndún. Kò sí ibi åy∑y∑ tí å
kò ti lè lu dùndún. Àkójqp`q `åwqn ìlù
ni dùndún j´∑. Å rí ìy´å-ìlù níb`∑. B´∑``∑ sì
ni å ní omele åkq `åti omele åbo. Å ní
gúdúgúdú. Å sì ní k∑rík∑rì `åti g´ångån.
Å m´åå ´n på x`∑k`∑r`∑ p`q m´q dùndún
nígb`å mìír`ån. Oríxiríxi åy∑y∑ ni `å ´n lo ìlù
dùndún fún. À ´n lo dùndún níbi ìsìnkú.
À ´n lò ó níbi ìgbéy`åwó. A sì ´n lò ó níbi
qdún ìbíl`∑.
Irú åy∑y∑ tí å b´å ´n lò ó fún ni yóó sq
irú orin tí wqn yóó kq `åti irú ìlù tí wqn yóó
lù. Irú ìlù tí w´qn b´å sì lù ni yóó sq irú ijó tí
wqn yóò jó. Bí ó b´å xe ibi ìwúyè ni, orin
òwe kì í w´qn. Ohun tí o sì m´åå ´n få èyí
ni pé `åwqn tó m´åå ´n du oyè m´åå ´n p`q.
„ni tí oyè b´å w´å j´åm´q l´qw´q kò ní í xål´åìfi
ìdùnnú h`ån. Èyí ló få kí oníy`å´å-ìlù m´åå fi
ìlù d´årin, kí `åwqn èrò l´∑yìn olóyè sì m´åå
gbè é. L´årå irú orin b´∑`∑ ni:
„ni méjì ni ó joyè.
„ni méjì ni ó joyè.
B´∑nìkån b´å joyè t´ån
„nìkån å jonígbèsè
„ni méjì ni ó joyè.
Bí ó b´å sì xe ibi åy∑y∑ òkú ni, onílù lè
m´åå d´å orin tí `åwqn qmqlóòkú yóò m´åå
gbè, pé:
Ìy´å `åwå lq,
Ó r`qrun ìd`∑rå.
Ìy´å `åwå lq,
Ó r`qrun ìd`∑rå.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM
�
Kò kúkúu m´qtò.
Qw´q qmq ló kú sí.
Ìy´å `åwå lq,
Ó r`qrun ìd`∑rå.
Y`åt`q sí orin díd´å b´åyìí, oríxiríxi ijó ló w`å
tí wqn le lu ìlù dùndún fún. ŸQkån l´årå
wqn ni å m`q sí ‘Mo x´å k´∑k´∑’. Ijó åbåråp´å
ní í xe. Àjól`å´ågùn sì ni. Bí `åwqn onílù
yòókù b´å ti ´n lù kíkånkíkån ni oníy`å´å-ìlù
yóò m´åå fi ìlù sq `åwqn gbólóhùn w`qnyí tí
`åwqn olùwòrån yóó sì m´åå wí t`∑lé e:
Mo x´å k´∑k´∑,
Mo mú regbó If´å.
Kugú, kugú, gbå[ndikån.
Mo b`åb`åj`å,
Mo mú rèdí `qp∑.
Kugú, kugú, gbå[ndikån.
ŸQp∑ mì tìtì, mo xe bójò ó r`q ni.
Òjò pågi l´åp´åkån d´åp´åkån sí.
Kugú, kugú, gbå[ndikån.
Àl`åyé `qr`q
Åf´∑: f`å´åjì
Gúdúdúdú: oríxi ìlù kékeré tí ó ní ojú kån
xoxo tí å fi ìdå r´∑ ní `å`årin. Å
m´åå ´n gbé e k´qrùn ni. Qs´ån
ìlù méjì t´∑´∑r´∑ ni å m´åå ´n fi lù
ú.
X´å k´∑k´∑: Bu il`å k´∑k´∑. K´∑k´∑ j´∑ oríxi il`å
t´∑´∑r´∑ t´∑´∑r´∑ kån tí m´åå ´n gbå
gbogbo `∑r`∑k´∑ ∑ni tó b´å kq ´q.
Gbå[ndikån: Èyí ´n fi oríxi ìdúró kån h`ån.
Ìdúró l´åìb`∑rù t`åbí l´åìbìkít`å
fún ohunkóhun.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 ____ ni `åwqn Yorùb´å m´åå ´n gbåf´∑.
å) À´år`q kùtù
b) L´∑yìn ix´∑
d) Ìgb`åkúùgb`å
2 Ìlù tó wúlò fún gbogbo åy∑y∑ `åwqn
Yorùb´å ni _______
å) b`åt´å.
b) dùndún.
d) gúdúgúdú.
3 Ní `åsìkò _______ ni å s´åb`å m´åå ´n
kqrin òwe.
å) ìgbéy`åwó
b) ìsìnkú
d) ìwúyè
4 D´årúkq oríxi ìlù méjì ní åb´∑ ìlù
dùndún.
5 Irú onílù wo ló le d´årin nínú `åwqn tí
b´å ´n lu dùndún.
6 Irú ìlù wo ni w´qn m´åå ´n på x`∑k`∑r`∑ p`q
m´q lù?
Ix´∑ xíxe
1 Ròyìn ibi åy∑y∑ kån tí o lq tí onílù
ìbíl`∑ w´å lù níb`∑, fún gbogbo kíl´å`åsì.
2 Y`åt`q sí ti inú `∑k´q yìí, w´å orin méjì tí
`åwqn onídùndún p`∑lú x`∑k`∑r`∑ m´åå ´n
kq.
3 Xe `åpèjúwe ìy´å-ìlù dùndún fún gbog-
bo kíl´å`åsì.
4 Àwqn `qr`q tí `å ´n lò m´q `qr`q-ìxe l´åti fi
ohun tí yóó x`∑ ní qj´q iw´åjú, t`åbí tí kò
til`∑ ní í x`∑ r´år´å kò ní lq, ‘yóó ti, yóó
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM
�
lq’, ‘yóò’, ‘kò ní í tí ì lq’. Fi `qr`q tí ó ´n fi
`åkókò tí ´n b`q t`åbí tí yóò ti kqj´å ní qj´q
iw´åjú h`ån sí `å`åyè wqn ní ìs`ål`∑ yìí. Kq
´q sínú ìwé r∑.
1 Àt`ånd´å ____ sí ibi ix´∑ kí n tó dé
Èkó ní `å´år`q `qlå.
2 Xùgb´qn R`∑mí ______, nítorí pé
ix´∑ `qs´ån ni ó ´n xe.
3 Qmq tí _______ b´å j´∑ Àx`åmú,
kékeré ní ______ m´åå ´n j∑nu
x´åmúx´åmú.
4 Mo bèèrè bí Ql´åolú ___ b´å lq sí
`qd`q `ånå r`∑ ní `qtunlå;
5 Xùgb´qn ó ní òun ______;
6 Nítorí pé òun _____ b´å `qr´∑ òun
kån lq Ìb`åd`ån l´åti `qs´ån `qlå.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM
�
ŸŸ„k´q 2
Ìlù, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å
(Åp´å kejì)
Y`åt``q sí ìlù dùndún, oríxiríxi ìlù ló tún w`å.
Ìlù b`åt´å ni å m´åå ´n lò níbi qdún X`ångó
`åti qdún Egúngún. Gbqqrq ni ó rí. Ojú
méjì ló sì ní. Orí r`∑ tóbi. Ìdí r`∑ kéré. Å
m´åå ´n l∑ ìdå m´q ojú tó tóbi. Qw´q méjì ni
å m´åå ´n fi ´n lu ìy´å-ìlù b`åt´å. Qw´q l´ås`ån
ni å fi ´n lu ojú r`∑ tí kò f`∑ púp`q. ŸQr`q tí ìlù
b`åt´å m´åå ´n sq j´åde kì í j´å gåårå bíi ti ìlù
dùndún. Bí `åwqn oníx`ångó b´å ti ´n jó o ni
wqn yóó sì m´åå kqrin. ŸQkån l´årå irú orin
b´∑`∑ ni:
X`ångó ql´qmq –
Ni X`ångó Ìx`ql´å
Ké`ndèré
X`ångó ql´qmq –
Ni X`ångó Ìx`ql´å
Ké`ndèré.
Å m´åå ´n lu ìlù ìgbìn fún òrìx`å
Qb`åt´ål´å, òrìx`å Ògìy´ån, `åti `åwqn òrìx`å
mìír`ån. ŸQkån l´årå `åwqn orin tí w´qn m´åå
´n kq bí wqn b´å ´n jó sí ìlù yìí níbi qdún
Ògìy´ån ni:
Ire, ire, ire l‰Ejìgbò
Ire, ire, ire l‰Ejìgbò
Gbå[ngbå lÒgìy´ån j∑xu I‰Ejìgbò.
Ìlù ìgbìn yìí tóbi, ó sì gå tó goro-
dóòmù xùgb´qn ó f`∑ ju gorodóòmù lq.
Òun n´å`å tún ní `åwqn ìlù tó pqw´q lé e.
Nítorí pé ìlù yìí tóbi púp`q, wqn kì í gbé e
kúrò lójú kån.
Å m´åå ´n d´å gb`∑du fún qbå. Ìlù yìí n´å`å
jq ìgbìn dí`∑ xùgb´qn òun kò gå, ó k`ån f`∑
ni. Ó rí gbqqrq bí qk`q ojú omi. Ilé qbå
nìkån ni å ti k´qk´q m´åå ´n rí gb`∑du. Àm´q
x´å, å tún m´åå ´n rí i ní ilédì `åwqn Ògbóni.
ŸQkån l´årå orin tí w´qn m´åå ´n kq bí w´qn
b´å ´n d´å gb`∑du qbå ni:
Ÿ„rù qbå ni mo b`å
Qbå tó!
Ÿ„rù qbå ni mo b`å
Qbå tó!
Ìlù b`∑`nb´∑ ni å m´åå ´n lù fún òrìx`å
Ìgunnu. Ojú méjì ni ìlù yìí ní. Ó d`åbí ìlù
b´å`ndì `åwqn qmq ilé-`∑k´q, xùgb´qn kò tó o.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�
Igi tí å d´å ihò sí ni å fi åwq bò lójú fún ìl`ù
b´å`ndì. L´årå `åwqn orin tí wqn ´n jó sí níbi
ìl`u Ìgunnu ni:
Ìgunnu gbé ireè mi kò mí.
Qj´q ´n lq.
Ìd´åkó gbé ire mi kò mí.
Qj´q ´n lq.
Ìlù s´åk´år`å kò w`å fún òrìx`å kånkån.
Ó k`ån w`å fún f`å´åjì. Åm`q t´∑´∑r´∑ kìrìbìtì
tí å mq, tí ó d`åbí qrùn kete ni å m´åå ´n
fi åwq bò lójú. Å m´åå ´n gbé e lé itån bí
å b´å f´∑ lù ú ni, orí ìjókòó ni å sì ti ´n lù ú
ní `qp`q ìgb`å. Xùgb´qn å tún m´åå ´n gbé e
l´qw´q lù, p`å´åp`å´å nígb`å tí onílù b´å w`å ní
òòró. ŸQkån l´årå `åwqn orin tí gbåjúm`q
onís´åk´år`å kån (tí ó ti di olóògbé b´åyìí
– Yusuff Ql´åtúnjí) kq ni:
Àx´å ´n b´∑y∑lé xeré
„y∑lé ´n y`q
„y∑lé ´n fikú xiré
Olúwå ló ´n b´åhun n´åwó
Ÿ„yin èwe ìwòyí
„ fqk`ån bål`∑.
Àl`åyé `qr`q
Òrìx`å Ògìy´ån – Òrìx`å yìí j´∑ òrìx`å tí ó
gbåjúm`q ní ìlú ŸEjìgbò ní
Ìpínl`∑ ŸQxun. Òrìx`å gbogbo
ìlú ní í xe.
Ìgunnu – Èyí ni egúngún `åwqn T´åp`å.
Ó m´åå ´n gå púp`q. Ó m´åå ´n
rí bqrqgidi w´å síl`∑. W´qn tún
´n pe Ìgunnu ní Èsò nígb`å
mìír`ån.
Ilédì `åwqn Ògbóni – Ilé-ìp`ådé `åwqn
∑l´∑gb´∑ ìmùl`∑ kån tí å m`q sí
Ògbóni.
Qrùn kete – Kete ni ìkòkò ∑l´∑nu róbótó
kån tí w´qn fi m´åå ´n pqn omi
ní åyé `åtij´q. „nu r`∑ róbótó
yìí ni å k`å sí qrùn tí ó ní.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 ____ ni òrìx`å tí ó f´∑r`ån ìlù b`åt´å jùlq.
å) Ògún
b) X`ångó
d) Yemqjå
2 Ìlù b`åt´å m´åå ´n ní ojú _______
å) méjì.
b) m´∑tå.
d) kån.
3 ŸQkån nínú `åwqn òrìx`å tí å m´åå ´n lu
ìlù ìgbìn fún ni _______
å) X`ångó.
b) Yemqjå.
d) Qb`åt´ål´å.
4 Orúkq ìlù tí `å ´n lù fún Ìgunnu ni ___
å) b`åt´å.
b) b`∑`nb´∑.
d) dùndún.
5 Ìlù wo ni å m´åå ´n fi qw´q méjéèjì lù?
6 D´årúkq ibi méjì tí å ti m´åå ´n d´å
gb`∑du ní il`∑ Yorùb´å.
Ix´∑ xíxe
1 Xe `åpèjúwe ìlù s´åk´år`å fún gbogbo
kíl´å`åsì.
2 Kq orin kån tí o ti gb´q níbi ìlù ìbíl`∑
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�
kån fún gbogbo kíl´å`åsì.
3 Fi `qr`q tí ó y∑ dí `åwqn `ål`åfo tó w`å
nínú `åwqn gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí.
å) Qdúnql´å ´n jó ____ dùndún (ìlù,
ìlu, ìlú).
b) Qmq olórí ____ ti s´å kúrò ní ilé-
ìwé (b`∑`nb`∑, b∑nb∑, b`∑`nb´∑).
d) Ìlù ____ ni å m´åå ´n lù fún òrìx`å
Qb`åt´ål´å (ìgbìn, ìgbín, ìgbin).
e) ŸQkån l´årå `åwqn ìlù dùndún ni `å ´n
pè ní ______ (gùdùgúdú, gú-
dugùdu, gúdúgúdú).
4 Kì í xe gbogbo ìlù il`∑ Yorùb´å ni å
d´årúkq nínú `∑k´q yìí. W´å orúkq oríxi
ìlù méjì tí kò sí nínú `∑k´q yìí w´å, kí o
sì sq ibi tí å ti ´n lu `qk`q`qkån.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�
ŸŸŸ„k´q 3
ŸAr`of`q: Ìw`å `åfqw´qf`å
Ÿ„d´å tí yóò b´å få ìj`ångb`qn,
Bí o d´å å l´∑kun xé kò níí gb´q.
Ohun tó ´n f´∑ xe ní í k´å å l´årå.
À`åyè gb`∑kùlù `qd`ån,
Ó ´n f´∑ nípqn l´åy`å bí ìr´å.
Olówó j∑un yó t´ån, ó ´n w´å ikú kiri;
Ìr`∑ yó t´ån, ó b´∑ årå r`∑ níkùn;
Åyå yó t´ån, ó ´n xe k´q´ndú-k´q´ndú s´qkq.
À`åyé gbå ìw`qf`å t´ån,
Ó ´n pe olówó r`∑ ní w`erè;
Qmq yó t´ån, ó ´n pe båbå l´∑rånko.
ŸQy`å yó t´ån, ó ´n wo qd∑ xùn-ùn l´åkìt`ån;
Ó ní kí åj´å qd∑ ó m´åå k´ålq!
ŸQr`ån kò dun gb`qr`q;
Bí o f´∑ ∑ ní `å´år`q å sì rú l´ål´∑.
„xin yó t´ån, ó ´n tå olóore ní tete.
Àfòpin´å sun årå r`∑ jó r`∑ùr`∑ù;
Qmq in´å ní í wq in´å lq fúnrå-wqn.
T`åbí ∑ kò m`q pé ìx´∑ kì í w´å ènìy`ån,
„ni tó ´n lq w´å ìx´∑ ló ´n f´∑ ìyqnu.
Òxì ´n tå åj´å, ó ´n po årå r`∑ m´q eérú;
Òxì ´n tå `∑wù `ål`å, ó ´n b´å epo wq ìy´å ìj`å;
Òxì ´n tå ∑l´∑d`∑, ó fårå xèkúrú dél`∑ jìgbìnnì,
Olúwå kó s´q ni l´qw´q orí inú ∑ni.
Àfqw´qf`å ní í fòxì t`∑d´å;
Ikú tó ´n på olúk´ålukú l´åyé
‰N b∑ l´qrùn årå wqn.
Àl`åyé `qr`q
Få ìj`ångb`qn: W´å w`åh´ål`å fún årå r`∑.
À`åyè gbå `∑kùlù `qd`ån: Ÿ„kùl`u d`å bí
`ågùnt`ån; kì í sånrå g´∑g´∑ bí
∑rånko tí `å ´n pè ní ìr´å, `åfi bí `å`åyè
b´å gb`å ´å púp`q.
Olówó j∑un yó t´ån: Bí ènìy`ån b´å ní owó
púp`q, ó le rå ohun tí yóó xe ikú
på ´å.
Ìr`∑ yó t´ån, ó b´∑ årå r`∑ níkùn: Kòkòrò tí
ó d`åbí exú ni ìr`∑. Bí ó b´å j∑un
yó t´ån, ó m´åå ´n tå årå r`∑ ní tete,
ikùn r`∑ å sì b´∑.
Ìw`qf`å: „ni tí ó ´n xix´∑ sin ∑ni tí ó y´å å
lówó.
ŸQy`å yó t´ån ó ´´n wo qd∑ sùn-ùn l´åkìt`ån:
„rån tí ó ´n gbé inú p´åp´å ni `qy`å;
xùgb´qn bí `å`åyè b´å gb`å ´å, ó m´åå
´n w´å sí ìtòsí åbúlé, qw´q qd∑ å sì
tètè t`∑ ´∑.
ŸQr`ån kò dun gb`qr`q: Oríxi `∑f´q kån ni
gb`qr`q. Ó m´åå ´n y´årå rúwé púp`q.
Bí å j´å ewé r`∑ ní òw´úr`q, òmír`ån
yóó tún ti yq ní ål´∑.
Àfòpin´å sun årå r`∑ jó r`∑ùr`∑ù: Oríxi
låbål´åb´å kån ni `åfòpin´å. Ó m´åå ´n
r`å b`åb`å lórí in´å `åtùp`å elépo, å sì
kú sínú r`∑.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�
Ÿ„wù `ål`å b´å epo wq ìy´å ìj`å: Axq funfun
tí ó b´å fi årå kån epo yóò bå `åw`q
årå r`∑ j´∑.
Òxì ´n tå ∑l´∑d`∑: Bí èkúrú b´å mú ∑l´∑d`∑
yóó di ∑ni `åx´åtì, kò lè pé owó m´q.
Orí inú: „l´∑d`å´å ∑ni.
„ r´åntí `åwqn òfin méjì w`qnyí:
Èkínní: Å kì í so `qr`q `åtåkò g´∑g´∑ bíi kò
åti kì m´q `qr`q mìír`ån r´år´å nínú
`åkqsíl`∑ gbólóhùn èdè Yorùb´å.
Èkejì: Å kò gbqd`q so `åwqn `qr`q tí `å ´n
lò fún orúkq ∑nikån tí ó ´n s`qr`q
g´∑g´∑ bí èmi, mo, mi, n, m´q `qr`q
mìír`ån; b´åkån n´å`å `åwå, wå, å
t`åbí ∑ tí `å ´n lò fún `åwqn púp`q
níl´åti dúró l´åìso w´qn m´q `qr`q
mìír`ån, nínú `åkqsíl`∑.
Ix´∑ xíxe
1 Nísisìnyí, ∑ tún `åwqn gbólóhùn `qr`q
w`qnyí kq síl`∑ bí ó ti y∑:
i) Kòsíohun tí ojú kòrírí.
ii) À´nj`å fún q osì tún nj´åjú m´q wå?
iii) Bí Òjó b´å le fúnmi ní owó tí ójqjú
n ó tå k`∑k´∑ n´å`å fún un.
iv) Kòhå y∑ kí ìy´å qmq n´å`å b´åå wí
bí?
2 Àwqn `qr`q tí ó ´n fi ohun tí ó ´n x∑l`∑
xùgb´qn tí kò ì tí ì pårí nísisìnyí t`åbí ní
`åkókò tí ó ti kqj´å h`ån ni ìw`qnyí: ´n lq,
ti ´n lq, ´n b`q, ti ´n b`q. „ fi `qr`q tí ó y∑ sí
`å`åyè k`q`qkån tó xófo ní ìs`ål`∑ yìí, kí ∑
sì kq `åwqn gbólóhùn n´å`å sínú ìwé-
ìk`qwé yín:
i) Å ____ ní `qd`q yin nísisìnyí, kí ∑
dúró dè w´å.
ii) „ ___ l´ån`å´å bí å ___ b´q ní `qd`q
yín.
iii) Igi ´nl´å kån ní mo ____ gé nígb`å
tí ∑ ____ w´å sí `qd`q wå l´ån`å´å.
iv) Mo ___ ilé `∑k´q ní ìj∑tå kí `åbúrò
r∑ tó mú ìwé tí o fi r´ån ån w´å.
v) Qk`q il`∑ tí å f´∑ w`q ___ kí å tó dé
téx`ån Åró l´ån`å´å.
Àl`åyé
Òfin mìír`ån nípå Kò åti Kì ni pé å m´åå
´n gé k kúrò nínú `qk`q`qkån wqn ní ìgb`å
púp`q.
Dípò kí ´å sq pé: Å kò mq qmq n´å`å
r´år´å. T`åbí: Å kì í ti ojú ∑l´∑s`∑ m´∑s`ån-´ån
k`å ´å.
B´åyìí ni å m´åå ´n kq tí å si m´åå ´n sq
`åwqn gbólóhùn n´å`å ní ìgb`å mìír`ån nípå
gígé k kúrò nínú kò `åti kì.
Å ò mq qmq n´å`å r´år´å.
Å ò mq ibi orí ´n b´å ∑s`∑ ´∑ rè.
Å ì í tojú ∑l´∑s`∑ m´∑s`ån-´ån k`å ´å.
Å ì í dúró kí wqn ní If`∑ Q`qni.
Å ì í b`∑r`∑ kí wqn ní If`∑ Oòrè.
B´åkån n´å`å ni yóò t`åbí yóó tí `å ´n lò fún
`åkókò tí ó ´n b`q. Ìgb`å p´up`q ni å m´åå ´n lò
ó l´ås´ån. Bí `åp∑∑r∑:
i) Å ó lq l´qlå bí òjò kò b´å r`q.
ii) N ó re ilé mi, Ÿ„x´q Ìkòyí.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�
iii) Bí mo b´å dogbó, n ó lq s´qrun rèé
sinmi.
Fún åk´∑k`q´q
„ fi p`∑l´∑p`∑l´∑ kå `åwqn gbólóhùn w`qnyí
fún ix´∑-xíxe. Òwe Yorùb´å ni dí`∑ nínú
wqn. „ xe `åkíyèsí bí å ti kq `åwqn `qr`q
wqn síl`∑ l´åti ní ìtum`q tí w´qn ní. Kí ∑ sì
gbìd´ånwò l´åti kq w´qn síl`∑ fúnrå yín. Kí ∑
xe `åkíyèsí pé å m´åå ´n gé ‘k’ kúrò nínú ‘kì
í’ ní ìgb`å mìír`ån bí å ti xe nínú No. (iv),
(v), (vi), (vii) `åti (viii) `åwqn gbólóhùn n´å`å.
i) Ohun tí í xqx´∑ kì í tó n`nkån.
ii) Kò sí ibi tí å kì í ti í rí funfun `qrun.
iii) ŸNj´∑ ìwq lè sq ibi tí ènìy`ån kì í ti í só?
iv) Å ì í rù kí ´å m´å mq ohun tí å fi årå
xe.
v) Àgb`ålågb`å ì í xånw´q t´ån kí ó ní òun
kò j∑un m´q.
vi) ŸQr`q kì í tóbi k´å fi `qb∑ bù ú; ∑nu ni å fi
í sq ´q, ìdí ni å sì fi í jókòó.
vii) Okùn ì í gùn kí, ´å m´å mq ibi tí ó ti
w´å.
viii) Ìbí ì í ju ìbí, bí å ti b´∑rú lå b´qmq.
Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Ÿ„k´q 4
ŸÅr`of`q: Gbé j´∑´∑ kí o níyì
„ni åyé ´n y∑ lónìí
Kí ó d´åkun kí ó xe årå r`∑ j´∑j´∑ o;
„ni ìgb`å sì ´n dùn fún yìnyìn,
Kí ó j`åre kí ó fi årå r`∑ sí w`qn.
Ilé åyé kì í xe `åw´åìlq ìlú r´år´å,
ŸQrun nìkån ni `årèm´åb`q.
Qmq tí å bí lónìí, tí ó sì di ∑ni `åjík´∑,
Bó xe wéré, å d∑ni ikú ´n på.
B´∑`∑ sì ni `qp`q ènìy`ån `åt`åt`å,
Tí åyé ´n y∑ tí `∑d´å sì ´n f´∑,
Bó p´∑ títí, wqn å di ∑ni ikú mú lq.
Kò sóhun tí í w`å tí kì í t´ån l´åyé,
Àfi ql´å Ql´qrun ní í tó ni í j∑.
Bí o ní irínwó ∑rú lónìí tí o kò gbé j´∑´∑,
Bí o sì ní gbìngbin-nìkìn qr`q tí o kò xe
w`q`q,
Bó xe w´eré, wqn å x´ån lq bí ∑y∑.
„ni tó ti ní rí å w´å d∑ni ´n r´å´ågó kiri.
Xe ∑y∑ lql´å, ∑y∑ sì nìgbì qr`q.
Bí o ní wqn d´åkun m´å xe gbérågå.
Gbé j´∑´∑ kí o níyì, `qr´∑`∑ mi
Àwo ågbéj´∑ kì í f´q kí´åkí´å,
Igb´å ågbéj´∑ kì í f`åyå b`qr`qb`qr`q.
Xùgb´qn èrò tó fi w`ådù-w`ådù
Kó åyé m´qy`å, tí kò gbé j´∑´∑,
Bó p´∑ títí å d∑ni åyé ´n t´∑ kiri.
Y`qy`q l∑nu åyé; y`qy`q l∑nu ènìy`ån;
„ni tó ´n p´qn ∑ lónìí tí o y`q títí,
Bó xe wéré ´å bú q l´qlå bí ∑ni l´åyin.
Xé `qgb`qgb`q ìy`åwó ´n b`q w´å dòtúb´å´nt´∑.
Gbé j´∑´∑ o níyì, `qr´∑`∑ mi;
Åyé níp´å, åyé nípqn.
Àl`åyé `qr`q
Fi årå r`∑ sí Kí ó m´å xe m´åå xe
w`qn: g`ålè-g`ålè ju bí ó ti y∑ lq.
Àw´åìlq ìlú: Ìlú tí å lè w`å níb`∑ títí åyé.
ŸQrun nìkån ni ŸQrun nìkån ni `å ´n lq tí å
`årèm´åb`q: kì í påd`å m´q.
Irínwó ∑rú: „rú tí ó p`q tó qg´qrùn-ún
m´∑rin
Gbìngbin-nìkìn
qr`q: Qr`q tó p`q yå[nturu.
„ni ´n r´å´ågó: „ni tí ó ti ´n rí j∑ rí tí kò sì
rí j∑ m´q.
Y`qy`q l∑nu åyé, „nu qmq år´åyé kì í
y`qy`q l∑nu dúró sí ibì kån, lónìí
ènìy`ån: w´qn le yìn ´q, l´qlå wqn å
sì bú q.
ŸQgb`qgb`q Ìy`åwó tí ó rí r`qgb`qd`q
ìy`åwó ´n b`q w´å lónìí tí åyé ´n p´qn, sì lé
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
dòtúb´å´nt´∑: di ∑ni ∑l´∑y`å l´∑yìn `qlå.
Åyé níp´å, åyé
nípqn: Qmq år´åyé xòro púp`q.
Ix´∑ xíxe
1 Fi `åwqn `qr`q tí ó y∑ sí `å`åyè k`q`qkån tí
ó xófo ní ìs`ål`∑ yìí. Mú nínú `åwqn `qr`q
tí ó w`å ní ìpårí gbólóhùn k`q`qkån.
i) __ ni w´qn gún fún ∑jå n´å`å j∑, kì
í xe __ ni wqn fi på ´å (ìw`q, iwq,
iw´q).
ii) Qmq n´å`å kì í xe ___ kån, b´∑`∑ ni
kò sì ní ix´∑ l´åp´å, níbo ni ó hå ti
rí ____ tí å b´å ní `åpò r`∑? (owó,
òwò, òwo).
iii) ---- egbò tí ó ti w`å ní ____ `qtún
qmq ____ n´´å`å ni mo fi ´n m`q ´qn
y`åt`q sí èkejì r`∑ (`åp`å, `åp´å, åp´å).
iv) „nu lå fi í sq __ òwú __ ni å fi í
r´ån åxq `ågìdì, oje ___ ní å sì fi í
xe òògùn åporó (qr´q, `qr``q, `qrq).
2 „ kq n´qmb`å `å`åyè k`q`qkån ìs`ål`∑ yìí
síl`∑ nínú ìwé yín kí ∑ sì fi `qr`q tí ó b´å
`å`åyè n´å`å mu sí `∑gb´∑ n´q´mb`å r`∑. „
fi `qr`q tí ó b´å `å`åyè k`q`qkån mu n´å`å
sí i nínú `åwqn tí ó w`å ní åb´∑ `åwqn
gbólóhùn n´å`å ní ìs`ål`∑. Qmqkùn-
rin n´å`å kò 1 dé títí di bí
å ti ´n s`qr`q yìí. Qmq n´å`å kò 2
gb´qr`ån bí å ti ´n b´å å wí tó. Èwo ni
qmq n´å`å sq pé òun 3 xe
nínú gbogbo ohun tí `å ´n sq fún un
yìí? ŸÅwqn `∑gb´qn mi kò 4 dé
títí di ìgb`å tí mò ´n b`q yìí. Àyìnl´å
kò 5 6 lq tí å ó fi dé
Èkó l´qlå. Ohun tí 7 xe òtít´q
r´år´å ni ìwq ´n sq yìí.
ní í tíì kì í ní í tíì
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸŸ„k´q 5
ŸAr`of`q: P`åt`åkì `∑k´q fún qmqdé
Ohun tí å b´å j∑ síkùn ní í so `∑mí ró.
Ohun tí å b´å fi k´q qmq ∑ni ní í di ogún
fún un.
Ÿ„d´å tó fqmq síl`∑ l´åìk´q l´qgb´qn,
Tó ´n k´q ilé tó sì ´n kån `å`ås`∑ jq!
Kó r´åntí pé ilé yóó di ilé ∑ni ∑l´∑ni.
À`ås`∑ yóó di `å`ås`∑ qmq ∑lòmír`ån.
Ogún yóó di ogún ∑bí ∑l´∑bí gbogbo.
T`åbí tå ni kò m`q d´åjú wí pé
Qmq tí å kò k´q ni yóò gbé ilé tí å k´q t`å?
T`åbí ìgb`å tí qmq yå `qd`∑ ènìy`ån,
Tí kò j´å f´åf´å l´åyé ´nk´q,
Kí ni kó tún d`å l´∑yìn åginrinj∑ —
Qmq tí í rungún qmq p´ål´å-´nt´å qmq;
Qmq `åp`å tí í kó tilé t`å,
Qmq tí í tå gbogbo ohun tí båbå ní j∑un?
„ j´∑ k´å ronú wò fún gb`∑yìn qmq ∑ni,
K´å r´qjú k´q wqn l´qgb´qn yånjú korokoro.
Àl`åyé `qr`q
À`ås`∑: Ìl`∑kùn onígi tí `åwqn
gb´∑n`ågb´∑n`å m´åå ´n xe `∑x´q
sí ní åyé `åtij´q. ŸAwqn olówó
nìkån ni ´o ´n kån irú ìl`∑kùn
b´∑`∑ sí ilé wqn; k∑`∑r´∑ ni `åwqn
t´ål´åk`å ´n tå dí ∑nu `qn`å wqn.
K∑`∑r´∑ j´∑ ∑ní tí w´qn fi p`∑p´∑
hun.
Qmq tí å Tí å kò k´q ní `∑k´q qgb´qn
k`o k´q: `åti ìm`q.
Ilé tí å k´q: ‘K´q’ níbí dúró fún kík´q ilé.
Åginrinj∑: „ni tí ó ´n fi ip´å rí oúnj∑ j∑.
Fún olùk´q
Xe `ål`åyé `∑k´q yìí d´åråd´årå, kí o sì j´∑ kí
`åwqn åk´∑k`q´q k´q q sórí.
Ix´∑ xíxe
Fi fi í, ní í, kì í, sí `å`åyè tí ó sófo, kí o sì kq
´q sínú ìwé-ìk`qwé r∑:
1 Å ____ péjú j∑ iy´ån `ån´å.
2 Qj´q ìgbín b´å f∑nu kån iy`q ___ r`qrun.
3 „yin ådì∑ ____ lå orí m´q `åp´åtå kí ó
m´å`å f´q.
4 Òkun ____ hó riri kí å sì w`å ´å riri.
5 Qb`∑ ____ mì ní ikùn `ågb`å.
6 Ìgbín ____ k´q ilé r`∑ kí ó m´å kún un.
7 Bí s´∑gi-s´qrun b´å s´∑gi t´ån, orí årå r`∑
_____ rù ú.
8 ‘„s`∑ y´å ju m´qtò,’ årå ___ f`åb`q sí.
9 À`år´å ___ s´ån kí m`qn`åm´qn´å m´å kq.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 6
ŸAr`of`q: Kí ni n ó folè xe?
Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?
Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?
L´åyé tí mo w´å, k`åk`å kí n jålè,
K`åk`å kí n jålè, må kúkú d∑rú.
Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?
„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.
„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.
Åd´åj´q ´å w´å f`∑w`qn sí i l´∑s`∑,
F`∑w`qn sí i l´∑s`∑ bí olúgb`∑´∑.
„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.
B´∑ni tó jålè b´å l´ql´å l´åyé,
B´∑ni tó jål`e b´å l´qlå l´åyé,
Bó l´ql´å l´åyé kò lè r´qrun w`q:
Kò lè r´qrun w`q b´ql´qj´q b´å dé,
B´∑ni tó jålè b´å l´ql´å l´åyé.
„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní,
„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní,
„gb´∑ tí mo ní `∑w`qn kò sunw`qn,
Ÿ„w`qn kò sunw`qn f´qmqlúw`åbí,
„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní.
Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní,
Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní;
„ni tí å ní k`ånr`ån kó jålè,
K`ånr`ån kó jålè bó b´å kú ó t´q,
Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní.
Àl`åyé `qr`q
Olúgb`∑´∑: Orúkq mìír`ån fún oríxi `qbq tí
tún ´n j´∑ ìjímèrè.
Ql´qj´q: Ikú t`åbí `åìs`ån tí ´n på ènìy`ån.
Ÿ„w`qn kò Ÿ„w`qn kò d´årå fún
sunw`qn: qmqlúw`åbí.
K`ånr`ån
kó jålè: Bí ó b´å kån `qr`ån pé kí ó jålè.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Kí ni ìl`å k∑rin orin yìí sq pé ó d´årå ju
kí å jålè lq?
2 Kí ni orin n´å`å sq nípå olúgb`∑´∑ nínú
ìl`å k∑s`ån-´ån?
3 Kí ni orin yìí sq pé yóó x∑l`∑ sí ql´å
nígb`å tí ql´qj´q t`åbí ikú b´å dé bí
olúwår`∑ til`∑ l´ql´å l´åyé?
4 Kí ní xe tí orin yìí sq pé kí ´å m´å`å b´å
olè xe r´år´å?
5 Kí ni ìl`å m´∑tå tó gb`∑yìn orin n´å`å sq
pé ó s`ån fún ènìy`ån ∑ni ju kí ó jålè
lq?
Ix´∑ xíxe
1 Kq gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑, kí o sì fi
èyí tí ó j´∑ nínú `åwqn `qr`q åb´∑ r`∑ sí
`å`åyè k`q`qkån tí ó xófo nínú gbólóhùn
n´å`å:
____ mélòó ni o f´∑ kí n sq fún ∑ pé
_____ ni å fi í mu ∑mu, _____ ni å fi
´n gun `qp∑, qb`∑ ni å sì ´n fi _____ sè?
Mo ti sq èyí kån n´å`å fún ∑ tó _____
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
nísisìnyí!
igbå igb`å igb´å ìgb`å ìgb´å
2 Kq `åwqn gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑ kí
o sì fi `qk`q`qkån nínu `åwqn `qr`q ìs`ål`∑
yìí sí `å`åyè tí ó y∑ fún un nínú `åwqn
gbólóhùn n´å`å:
Ìlú _____ ni qkùnrin n´å`å ti w´å,
xùgb´qn kò kq _____ r´år´å. Ogún
_____ oko ni ó ro fún mi ní `ån´å yìí, ó
sì gbin èso _____ sí gbogbo r`∑ p´åt´å.
il´å il`å ìl`å Ìl´å
3 „ kq gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑. ŸAwqn
`qr`q tí ó b´å `åwqn `å`åyè tí ó xófo nínú
gbólóhùn n´å`å mu w`å ní åb´∑ r`∑. „ fi
olúkúlùkù sí `å`åyè r`∑.
_____ tí qmq n´å`å ´n f´∑ d´å kò til`∑ yé
mi r´år´å. _____ Èkó ni ó pe årå r`∑;
xùgb´qn gbígb`qn ni ó m´åå ´n gb`qn rìrì
bí _____ b´å ´n s´ån ní `åkókò òjò; ó sì
tó qj´q m´∑w`å´å nísisìnyí tí ó ti fi omi
kån _____ r`∑ gb`∑yìn!
`år`å årå `år´å år´å
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 7
Ò`nk`å: ŸQk`ånlélógójì dé qg´qtå (41–
60)
Qgb´qn `år`op`q, ìyqkúr`o `åti ìsqdipúp`q ni
Yor`ub´å fi ´n kå n`nkån ní il`∑ Yor`ub´å fún bí
`åp∑∑r∑, bí å b´å sq pé `qk`ånlélógójì ohun
tí å ´n xq gån ån ni pé `qkån (1) lé (+) ní
(ogójì méjì t`åbí 20 × 2) 1 + (20 × 2) = 41
t`åbí `qk`ånlélógójì.
Tí å b´å sún m´q qg´qtå p´∑kíp´∑kí tí ó
ku bíi ∑yq m´år`un-ún kí ´å dé b`∑ g´∑g´∑ bí
`åp∑∑r∑, qgb´qn ìyqkúr`o ni å ó l`o p`∑lú ti
ìsqdipúp`q. m´år`undínl´qg´qtå = m´år`un-ún
(5) dín nínú ogún m´∑tå (20 × 3) 60 – 5 =
55.
A f´∑ kí ∑ fiy`e sí `åwqn `åkékúrú bíi `å´å
(m´∑w`å´å) `qtå (qg´qtå) bí å b´å ti ´n b´å `∑k´q
yìí b`q. „ k`o sì gbqd`q gb`ågbé pé 40 ni
å p`e ní ogójì t`åbí ogún méjì (20 × 2). „
x´å`å ti k´q q t´∑l`∑ pé ok`oó t`åbí ogún ni 20.
41 – 44 = qgb´qn `år`op`q `åti ti
ìsqdipúp`q
41 = `qkån (1) lé (+) ní ogún m´´ejì (20
× 2) = `qk´ånlélógójì
42 = m´éjìlédógójì
43 = m´∑t`ålélógójì
44 = m´∑rìnlélógójì
45 — 50 = qgb´qn ìyqkúr`o `åti ti
ìxqdipúp`q
45 m´år`un-ún (5) dín ní `å´å (10) dín ní
ogún m´∑tå (20 x 3)
A yq m´år`un-ún kúr`o nínú ogun `∑tå tí
ó ti dín m´∑w`å´å t´∑l`∑ = m´år`undínl´å`åd´qtå
46 = m´∑rìndínl´å`åd´qtå
47 = m´∑t`ådínl´å`åd´qtå
48 = m´ejìdínl´å`åd´qtå
49 = `qk`åndínl´å`åd´qtå
50 = ``å´åd´qtå
51– 54 = qgb´qn `år`op`q `åti ìyqkúr`o
p`∑lú ìsqdipúp`q
51 = `qkån (1) lé (+) ní `å´åd´qta (20 × 3)
– 10 `qk`ånl´´el´å`åd´qtå
52 = méjìlél´å`åd´qtå
53 = m´∑t``alél´å`åd´qtå
54 = m´∑rìnlél´å`åd´qtå
55–60 – qgb´qn ìyqkúr`o `åti ti
ìsqdipúp`q
55 = m´år`un-ún (5) dín ní ``å´å (10) dín
nínú ogún m´∑tå (20 × ) (60 – 10) – 5 =
m´år`undínl´qg´qtå
56 = m´∑rìndínl´qg´qtå
57 = m´∑t`ådínl´qg´qtå
58 = méjìdínl´qg´qtå
59 = m´qk`åndínl´qg´qtå
60 =qg´qtå
ŸAl`åyé `qr`q
`år`op`q: ríro n`nkån kån påp`q m´q `omír`ån.
Bí `åp∑∑r∑ bí å b´å ro oókån m´q ∑´∑f`å, yóó
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
di méje.
Ìyqkúr`o/`åyqkúr`o: Yíyq iye kån kúr`o
nínú iye mìír`ån. Bí `åp∑∑r∑ bí å b´å yq
oókån kúr`o nínú ∑´∑f``å, yóó ku m´år`un-ún
ìsqdipúp`q. ŸQn`å ìxir`o tí ó m´åå ´n sq `åy-
qrísí fíg`q kån ní iye ìl´qpo kån. Bí `åp∑∑r∑
∑´∑f`å ní ìl´qpo m´´ejì j´∑ eéjìl´å.
Fún ol`uk´q
Xe `ål`åyé yìí d´åråd´årå kí o sì j´∑ kí `åwqn
åk´∑k`q´q k´q q sórí.
Ix´∑ xíx∑
Kq fíg`q yìí ní `o`nk`å Yor`ub´å sínú `åfo tí a
p`es`e
40 _______________________
43 _______________________
55 _______________________
62 _______________________
65 _______________________
Kq `o`nk`å Yor``ub´å yìí ní fíg`q.
m´éjìdínlógójì ______________________
qg´qtå ___________________________
qg´qrin __________________________
ok`oó ___________________________
ogún ___________________________
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 8
Oríkì Oríl`∑: År`∑s`å, ŸA´ågberí `åti
Oník`oyí
Qmq Båríql´å år´å Ìr∑s`å
Båbå dúdú etí Igbó Mqd∑
Qmq qbå dúdú etí „kqrq
År`∑s`å ni båbå Okùn-oyè
Qmq jù`å nígbó Àås`å 5
Qmq kóró nígbó „kqrq
Qmq `qp∑ nìpìl`∑ qr`q Mqd∑ Ìr∑s`å
Qmq `qp∑ m´∑s`ån-´ån `qt`qt`q
Ní ´n b∑ nígbó Ìr∑s`å
Åf´∑f´∑ wó méjì, ó kèje 10
Ÿ„fúùfù l`∑l`∑ wó méjì, ó k`årún
M´årùn-ún tó kù ní í fojoojúm´q xqbå lóore
ŸQkån ´n f´qbå l´qw´q gb´ål`∑
ŸQkån ´n f´qbå lépo tí fi ´n j∑xu
ŸQkån ´n so ∑yìn tó dùn bí oyin f´qbå 15
ŸQkån ´n f´qbå léèt´ån gùdùgb`∑
ŸQkån tó kù lelékùr´q gòdògbò
Tí wqn fi í r∑mq Ìr∑s`å l´∑kún
Àl`åyé `qr`q
Mqd∑, „kqrq Àwqn ìlú ågbègbè
`åti Àås`å: Ìrån yìí.
f´qbå l´qw`q pèsè qw`q tí qbå fi ´n
gb´ål`∑: gb´ål`∑.
èèt´ån: ∑yìn kékeré tí kì í ní èkùr´q
nínú.
Oríkì - Oríl`∑ À´ågberí
À´ågberí ŸQg´å, Qmq Xòókò
Qmq å sewq mójú le koko
Qmq pèsè dè mí, n ó y`å l´åb`q
Qmq kí lÀ`år´å rí fi síl`∑ bí kò xe iwq
Qmq À´år´å ní ´n gbégb´å Iyùn l´åj`å 5
Mo ré k´∑s´∑, mo gbégb´å iwq
Iwq bù jó mi lójú, olojò ´n sq
Olojò m´å s`q m´q, kí lå fi på ìrån r∑?
Qmq ewé kån ni mo pè lÓbùró
Igbå ewé ló ´n j´∑ mi lójú qlq 10
Àl`åyé `qr`q
Xòókò: Orúkq båbå ´nl´å ìrån yìí kån ni.
Iwq: M´åjèlé
Olojò: ∑ni tí å f´∑ fi xe ètùtù
Oríkì - Oríl`∑ Oníkòyí
Ÿ„x´q Ìkòyí, Qmq Ågb`qn iyùn
Ogun `åj`å`åìw`∑yìn ló ti m´∑x`q´q wù mí
Ogun ojoojúm´q ló mú kílé wqn sú
mi í lq
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„x´q kì í gbå qf`å l´∑yìn
Gbå[ngbå iw´åjú ni w´qn fi í gbqtå 5
Ÿ„x´q tó gbqf`å l´∑yìn ló xòjóró
Ÿ„x´q tó gbqf`å l´∑yìn ló sì xojo
Àwqn òmùg`q ènìy`ån tó l´∑x`q´q ò nílé
Mo ní tå ló låb´∑ ìlosùn?
Mo ní tå ló låb´∑ hóólo? 10
Mo ní tå ló l`åb`åt`åbútú odò tí í j´qsìn?
Èrùw`å nilé Ìkòyí qmq ågb`qn iyùn.
Àl`åyé `qr`q
Ogun `åj`å`åìw`∑yìn: Ogun tí ènìy`ån ´n fi
gbogbo `∑mí j`å tí kò
s´å kúrò.
Ìlosùn, hóólo Oríxiríxi koríko tí
`åti èrùw`å: m´åå ´n hù ní etí odò.
Inú koríko `èrùw`å ni
w´qn m´åå ´n sin òkú
`åwqn qmq Oníkòyí sí
ní åyé `åtij´q.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 ______ ni båbå Okùn-oyè.
å) Mqd∑
b) Ìr∑s`å
d) År`∑s`å
2 _____ ni iye `qp∑ tí åt´∑gùn wó nígbó
Ìr∑s`å.
å) Méjì
b) M´∑rin
d) M´∑f`å
3 „ni tí Xòókò j´∑ nínú ìrån À´ågberí ni
______
å) båbå ´nl´å.
b) ∑rú.
d) oníxègùn.
4 Ibi tí qf`å m´åå ´n b´å l´årå ojúlówó qmq
`∑s´q ni _____
å) `∑yìn.
b) `∑gb´∑.
d) iw´åjú.
5 Kí ni ix´∑ ìrån År`∑s`å?
6 D´årúkq méjì nínú `åwqn igbó tí å
d´årúkq nínú oríkì ìrån yìí?
7 Ewé mélòó ni åkéwì pè lóbùró?
8 Níbo ni å ti le rí hóólo `åti èrùw`å?
Ix´∑ xíxe
Àwqn `qr`q fún `åkókò tí ´n b``q, fún ohun tí
kò níí tíì pårí t`åbí tí ó ti pårí ni ìw`qnyí:
yóó, yóò m´åå, yóó ti, kò ní tíì, kò níí tíì
m´åå. Fi `qk`q`qkån wqn sí `å`åyè tí ó y∑ fún
ní ìs`ål`∑ yìí. Kq ìd´åhùn sínú ìwé ìk`qwé r∑.
1 ŸNj´∑ Àl`åó ___ lq kí ´å tó dé ib`∑ l´qlå ni
t`åbí _____ dúró dè w´å?
2 Àgb∑d`q, ____ lq r´år´å, ó d´åjú pé ___
retí wå.
3 L´åti ìgb`å wo ni o rò pé Àl`åó __ m´åå
retí wå ní `å´år`q `qlå?
4 D´åjúd´åjú l´åti ågogo m´∑jq `å´år`q ni __ ti
m´åå retí wå.
5 ŸNj´∑ `∑gb´qn r∑ ____ lq kí ´å tó dé ib`∑
t`åbí òun n´å`å ____ m´åå retí wå?
6 Àgb∑d`q, ó tí sq pé òun ___ retí wå.
7 ŸNj´∑ `åbúrò r∑ ___ gbéy`åwó kí ìwq tó
dé l´åti òkè òkun t`åbí ___ dúró d`è ´q?
8 Àgb∑d`q ___ gbéy`åwó r´år´å, nítorí pé
mo ti sq pé kí ó dúró dè mí.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 9
Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å kìn-ín-ní)
Oríkì Ìlú ŸQf`å
Ìy`∑rú ŸQkín, Ql´qf`å Mqj`q.
Ql´ålqmí, Omilql´å,
Qmq Å-bíxu-jórúkq.
Ìj`å åb´∑ ŸAk´å,
Mo b‰Qd`qfin dìmú. 5
Títí qj´q ål´∑ må x„j∑mu k´ånrinkése.
Må f`∑yìn X`å`åw`o rål`∑ l‰Qf`å.
Ìy`∑rú l‰Qkìn-ín.
Ql´qf`å Mårìnlólú.
Qmq od`o m´∑tå `otééré, 10
W´qn ´n b∑ l‰Qf`å Mårìnlólú níj´qsí.
ŸEyí å p∑rinl´å sí `o le d`okun.
ŸEyí å p`åg`unt`ån sí `o le d`qs`å.
ŸEyí å p`åk`ukq g`og`or`o sí,
‘Un ló dÅgúnlqk`q l‰Qf`å. 15
‘Un ló dÅf´∑l´∑l´∑ omi åyåbå.
ŸQkín, omi ìlú r∑ ni.
ŸAb`åt`å, omi ìlú r∑ ni.
Ìy`∑rú ŸQkín, mo w´å´å r‰Qkìn-ín b`umu.
Mo fŸAb`åt`å sins`∑. 20
Mo rÁf´∑l´∑l´∑ b`u b´qjú qmqdé.
Ìy`∑rú ŸQkín, Ql´qf`å Mqj`q.
Ql´ålqmí qmq Å-bíxu-jórúkq.
‘Gb`å tí wqn lógun ó j`å ní Y`∑rú Olús´ådé,
Mo k´åpó, mo k´qrun. 25
Mo f`∑tù t´∑l`∑ k`e`ngb`e.
W´qn ní k`e é x’oníj`å b´åun.
W´qn ní ìj`åkådì l’or`o ŸQf`å.
Ìj`å åb´∑ ŸAk´å,
Mo b‰Qd`qfin dìmú.
Mo x„j∑mu k´ånrinkése. 30
Mo f’`∑yìn X`å`åw`o rål`∑ lQf`å.
ŸAl`åyé `qr`q
Ql´ålqmí: orúkq `åbísq Qbå Ql´qf`å
olókìkí kån t’ó j´∑ båbå ´nl´å fún
`åwqn ìrån ŸQf`å.
Å-b’íxu-jórúkq: „ni tó b´å `qn`å `qr`q ixu
gb`å j´∑ orúkq kån. Orúkq
n´å`å j´∑ oríkì: L`å´åw`oore, ó sì
´n t´qkå sí or`o fífi `åd´å lå ixu
d´qgbå[nd´qgbå l´qdqqdún ní ìlú
ŸQf`å l´åti rúbq sí `orìx`å.
ŸAk´å: Oríxi åb`å kéker´e kån tí wqn
m´åå ´n k´q sínú oko l´åti kó ir`e-
oko sí.
ŸQd`qfin, „j∑mu `åti X`å`åw`o: Orúkq `åwqn
ìjòyè tí Ql´ålqmí b´å wq ìj`åkådì
tí ó sì d´å níj`åkådì, kí ó tóó gorí
oy`e ní åyé `åtij´q.
∑rinl´å: Oríxi m`å`ålúù kån b´åyìí tí
kì í ní ìwo gíg`un; ó xeé sìn
d´åråd´årå ní il`∑ Yor`ub´å.
Ågúnlqk`q, Åf´∑l´∑l´∑, ŸQkín `åti ŸAb`åt`å: Orúkq
w`qnyí j´∑ dí`∑ nínú orúkq `åwqn
od`o tí ó w`å ní ìlú ŸQf`å.
åpó `åti qrun: ŸAwqn ohun-`el`o tåf`å-tåf`å:
inú åpó ni `åkójqp`q qf`å m´åå ´n
w`å; qrun ni å fi ´n tå qf`å gån-
ån.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Oríkì Ìlú ŸEkó
Èkó `åkéte, ilé qgb´qn.
Å-r`q-d`∑d`∑-m´å`å-j´å.
Å-rómi-s´å-l`∑gb∑l`∑gb∑.
K`o síbi t´å´å ó fŸEkó wé.
Ilé-ix´∑ onírúurú ´n b∑ l‰Al´åkoro. 5
„r`u l´qp`qlqp`q ´n b∑ l’‰„yìn-Ìgb`∑tì.
„ni ´n lq síl`uú ŸEkó,
Kó bomi sùúr`u mu.
Kurum´q ´å nåni.
ŸAg`ånyìn ´å n`å.
Åd´åmú ŸOrìx`å ´å´å pé;
‘Kí lo xe jók`oó lóde?’
Å nå ni ní `qp´å`nb`åt`å.
ŸAl`åyé `qr`q
ŸAkéte – ibùs`un, b´∑`∑dì: `åfiwé fún ìrísí
erék`ux`u ŸEkó l’ójú omi.
Ilé qgb´qn: ibi tí `enìy`ån gbé ´n fi tip´å-tip´å
k´qgb´qn l´åti b´q l’´qw´q j`åg`ud`å,
oníjìbìtì, oníw`åyó `åti b´∑`∑ b´∑`∑
lq.
Å-r`q-d`∑d`∑-m´å`å-j´å: erékùxù tí ´n r`q d`∑d`∑
l’ójú omi l´åìrì t`åbí l´åìj´å s’ínú
omi `okun t`åbí omi `qs`å.
Å-rómi-s´å-l`∑gb∑l`∑gb∑: erék`ux`u tí omi
lq sålålu l’´qt`un-ún `åti `osì `åti
`åyík´å r∑ bí ∑ni pé sís´å lóòr`un
ni omi n´å`å.
Ål´åkoro, Ÿ„yìn-Ìgb`∑tì: méjì nínú `åwqn
`ådúgb`o inú Ìlú ŸEkó.
Kurum´q: år´å il`∑ L`åìbérí`å tí ó p`q nínú
ix´∑ sél`q (åtuk`q-ojú-omi) ní Ìlú
ŸEkó.
ŸAg`ånyìn: år´å ìlú ŸAkír´å tí ´n xix´∑ nínú
qk`q ojú omi w´å sí ŸEkó ní
`åyúnb`q.
Åd´åmú ŸOrìx`å: olórí `åwqn Ÿ„y`q tó d`å bí
egúngún tí m´åå ´n j´åde ní ìlú
ŸEkó.
`qp´å`nb`åt`å: `qp´å erìko igi `og`ur`q tí Ÿ„y`q m´åå
´n mú d´åní.
ŸAtúny`∑w`o `∑k´q
1 Å-bíxu-jórúkq túm`q sí ____
å) ∑ni tí orúkq r`∑ kån j∑ m´q ixu.
b) ∑ni tí k`o gbqd`q j∑ oríxi ixu kån.
d) ∑ni tí m´åå ´n b´å ixu jå ìj`åkådì.
2 _____ ni orúkq ilé kékeré tí `å ´n kó
irè oko sí nínú oko.
å) X`å`åw`o
b) ŸAk´å
d) ŸAb`åt`å
3 Omi tí ó di od`o Ågúnlqk`q ni èyí tí å
på ______ sí.
å) ∑rinl´å
b) `åg`ut`ån
d) `åk`ukq
4 ______ ni `åwqn od`o tí qmq ŸQf`å ´n rí
omi wqn bù l`o.
å) Méjì
b) M´∑tå
d) M´∑rin
5 Kí ni åkéwì xe nígb`å tí ó gb´q pé ogun
yóó j`å ní Y`∑rú Olús´ådé?
6 X`ål`åyé ‘ŸEkó `åkéte, ilé qgb´qn.’
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
7 D´årúkq `ådúgb`o `ow`o-xíxe méjì ní ìlú
ŸEkó.
8 Kí ni Åd´åmú ŸOrìx`å ní í xe p`∑lú Ÿ„y`q ní
ìlú ŸEkó?
Ix´∑-xíxe
1 L´∑yìn tí o ti kå oríkì ìlú méjé`ejì inú
`∑k´q yìí, kq gbólóhùn méjì síl`∑ nínú
oríkì ìlú k`q`qkån, l´åti orí.
2 Kq gbólóh`un m´årùn-ún síl`∑ nínú oríkì
ìlú r∑.
3 Ìpínl`∑ wo ni ìlú ŸQf`å w`å?
4 Ìpínl`∑ wo ni ìlú ŸEkó w`å?
5 ŸAwqn `qr`q tí ó ´n fi ohun tí ó m´åå ´n
x∑l`∑ g´∑g´∑ bí `åx`å t`åbí ohun tó ti m´qrå
h`ån, `åti `eyí tí ó j´∑ `e`ew`q ni `åwqn
w`qnyí: m´åå ti m´åå ní í fi m´åå kì
í kì í ti í í m´åå.
Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån ní ìs`ål`∑
yìí:
i) Ní ojoojúm´q ni qmq n´å`å ______
´n lq wo sinim´å nígb`å tí å w`å ní
ŸEkó.
ii) Ojoojúm´q ni qmq n´å`å _____ ´n
w´å ilé wå rí, xùgb´qn ____ tún w´å
m´q nísisìnyí.
iii) Bí ŸAl`åbí ____ ´n xe nìy∑n tí å fi
____ ´n bínú sí i.
iv) ŸNj´∑ ìwq ti gb´q ibi tí ∑nìkån kì í
ti í só rí, t`åbí tí å ____ rí funfun
`qrun?
v) ŸAwqn qmq tí k`o níl´å´årí _____ hu
irú ìw`å b´∑`∑ sí `ågb`ålågb`å; _____
xe ìw`å gbogbo qmqdé r´år´å.
6 ŸAwqn `qr`q w`qnyí fi `åkók`o h`ån:
‰O ti dé k`o ì dé k`o tíì dé yóó ti dé
k`o ní í tíì dé yóó ti
Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån tí ó xófo
ní ìs`ål`∑ yìí:
ŸAl`åb´å k`o ____ dé títí mo fi kúr`o ní ilé
wqn l´ån`å´å; x`ugb´qn bóy´å ____ kí n tó
dé ib`∑ l´qlå ni n k`o m`q. B´ql´ådé ____
lq K´ån`o l´åti ìj∑f`å, ó sì d´åjú pé kò
____ tí å ó fi xí ilé `∑gb´qn r`∑ ní `qtunlå.
K`o sq b´∑`∑ fún mi x´å´å o, mo k`ån m`q
b´∑`∑ fúnrå mi ni. Ÿ„gb´qn r`∑ sq pé `oun
p`å´åp`å´å k`o l`e sq ìgb`å tí ____ dé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 10
Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å kejì)
Oríkì Ìlú Ab´∑`okútå
Åb´∑`okútå ìlú Ÿ„gb´å,
Ìlú Líx`åbi, Ågb`o`ngb`o-`åk`ål`å.
Ìlú L´åm´qdi, ojúlówó Bålógun.
Ìlú orí `ok`e `oun p`∑t´∑l`∑.
Ìlú Åjíbóy`edé tó fqmq r`∑ túnl`∑ xe 5
Ìlú Xód∑k´∑, qmq „fúw`q, åkqni `åt`åt`å.
Ìlú Å-r`o-bí-ológb`o-∑g`ån, ojúlówó qd∑.
Ìlú `åwqn `ågb`å-`qj`∑ nínú ix´∑ ìd´åj´q.
Ìlú lóókq lóókq nínú ix´∑ qbå.
Ìlú t‰„gb`å´å Åké tí ´n x´ån n`å ìlqsíw´åjú 10
Ibi t‰„gb`å´å ŸOwu ti ´n s´åré ìgbégå.
Ìlú t‰„gb`å´å Àg`ur´å ti ´n fqn rere
ìd`ågb`åsók`e.
B´∑`∑ lŸ„gb´å Òk`e-Qn`å `o yéé polo[ngo,
ìt`∑síw´åjú.
Ÿ„gb´å Ìbår`å `o sì d´∑kun å´åyån ìtúnl`uúxe.
Ìlú tí gbogbo Ÿ„gb´å ti ´n fìf´∑l`o. 15
Ìlú åb´∑ `okútå, åb´∑ Olúmq `å-b`∑-l´qr`q.
Àl`åyé `qr`q
Líx`åbi, L´åm´qdi, Åjíbóy`edé, Xód∑k´∑:
W´qn j´∑ dí`∑ l´årå `åwqn åkíkånjú
il`∑ Ÿ„gb´å ní åyé `åtij´q.
Å-r`o-bí-Ológb`o-∑g`ån: Àl`åj´∑ qd∑ kån ní
åyé `åtij´q. Àgékúrú `ål`åj´∑ yìí ni
ó di orúkq ìlú kékeré tí qd∑
n´å`å t`∑dó nít`osí Åb´∑`okútå:
År`o.
Ÿ„gb´å Åké Ÿ„gb´å Òwu, Ÿ„gb´å Àg`ur´å Ÿ„gb´å
Ìbår`å `åti Ÿ„gb´å Òk`e-Qn`å:
Oríxiríxi `åwqn Ÿ„gb´å tó påråp`q
sí åb´∑ `åkóso Qbå Ål´åké il`∑
Ÿ„gb´å.
Oríkì Ìlú Ìb`åd`ån
Ìb`åd`ån ‘Mesì `q g`q, nílé Olúy`qlé.
Ìlú Ògúnm´ql´å, olód`ogbo k`∑ri lógun.
Ìlú Ìbíkúnlé, ål´ågb`ål´å-j´åy`åjåy`å.
Ìlú Àj`åyí, `o-gbórí-„f`qn-s´å-filåfilå.
Ìlú L´åtós`å, À`år∑-ŸQn`å Kåkå`nf`o. 5
Ìb`åd`ån, qmq åj`oros`un.
Qmq å-fi-ìkåråhun-f´q-ri-mu.
‘Ìb`åd`ån m´å j`å, m´å j`å.
M´å j`å bíi tqj´q kìn-ín-ní - 10
ŸEyí tóo jå ål´åd`uúgb`o gbogbo lógun.’
Ìb`åd`ån Kúr`e.
Ìb`åd`ån ‘béèrè kí o tóó w`q ´q.’
Níbi ol`e gbé ´n j`åre olóhun.
BÍb`åd`ån ti ´n gboníl`∑, 15
B´∑`∑ ló ´n gb`åj`ojì.
„l´∑y∑lé lomi tí t∑rútqmq L´åyípo ´n mu.
Åx`ejìr´∑ lomi `åb`umu-b`uw`∑ nílé Ìb`åd`ån.
Å kì í w´åyé k´å m´å`å l´år`un kån l´årå.
Ìj`å ìgboro l`år`un Ìb`åd`ån. 20
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Àl`åyé `qr`q
‘M’esì: qmq esì (∑l´∑d`∑ ∑g`ån)
Olúy`qlé, ŸOgúnm´ql´å, Ìbíkúnlé, Àj`åyí `åti
L´åtós`å: W´qn j´∑ dí`∑ nínú `åwqn
åkíkånjú ìlú Ìb`åd`ån ní åyé `åtij´q.
„l´∑y∑lé `åti Åx`ejìr´∑: L´åti inú od`o méj`e`ejì
w`qnyí ni Ìjqbå ti ´n p`es`e
omi-`∑rq tí `enìy`ån ´n lò ní ìlú
Ìb`åd`ån.
Oríkì Ìlú Àkúr´∑
Àkúr´∑ Olóy`em∑k`un.
Òxì kì í tŸAkúr´∑ kó m´å`å l’´åxq `ål`å.
Àl`å ìy´å mi ´n b∑ nínú `qk´∑.
Àkúr´∑ l’ómi méjì
W´qn pe méjé`ejì l‰Al`å. 5
ŸAl`å ilé ni t`åbí toko?
Àl`å xe k`∑r`∑k`∑r`∑, ó d’omi qmq.
Àkúr´∑ mój`o gbew`ur`å.
Àl`åyé `qr`q
Åxq `ål`å: åxq funfun
lómi méjì: ní odò méjì
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Orúkq tí `å ´n pe `åwqn tí ´n gbé
Åb´∑`okútå ni ______
å) Bålógun.
b) Xód∑k´∑.
d) Ÿ„gb´å.
2 ______ ni `å ´n kì ní Ågb`o`ngb`o-`åk`ål`å.
å) L´åm´qdi
b) Líx`åbi
d) Xód∑k´∑
3 „ni tí ó fi qmq r`∑ x`et`ut`u ni _______
å) Åjíbóy`edé
b) Líx`åbi
d) Xód∑k´∑
4 ______ ni `åwqn Ìb`åd`ån j∑ s`un ní åyé
`åtij´q.
å) Ìgbín
b) Ori
d) Òro
5 Àr`un Ìb`åd`ån ni _______
å) onígb´å-méjì.
b) ìj`å ìgboro.
d) ìgb´∑ `qrìn
6 Àw`q åxq tí qmq Àkúr´∑ k`o le m´å`å ní
ní åyé `åtij´q j´∑ ______ .
å) pupå
b) dúdú
d) funfun
7 Mél`oó ni `åwqn åkqni il`∑ Ÿ„gb´å tí å
d´årúkq nínú oríkì yìí?
8 D´årúkq méjì nínú `åwqn `∑kå Ÿ„gb´å tí ó
påråp`q t`∑dó sí Åb´∑`okútå.
9 Kí ni orúkq `åwqn od`o tí ´n fún Ìb`åd`ån
ní omi mímu?
10 Irú ixu wo ni `åwqn `ågb`∑ Àkúr´∑ ´n fi
`oj`o gbìn?
Ix´∑ xíxe
1 L´åtorí, kq gbólóh`un méjì síl`∑ nínú
oríkì `qk`q`qkån `åwqn ìlú m´∑t`∑`∑tå tí o
k`å nínú `∑k´q yìí.
2 Bí Ql´qw`q b´å j´∑ orúkq-oy`e qbå ìlú
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
ŸQw`q, tí Àk´årìgb`o sì j´∑ orúkq-oy`e
qbå ti Ìj`∑bú-R´∑mq, kí ni orúkq-oy`e
qbå `qk`q`qkån `åwqn ìlú m´∑t`∑`∑tå tí o
kå oríkì wqn nínú `∑k´q yìí? Kq `åwqn
orúkq-oyè n´å`å s’ínú ìwé-ìk`qwé r∑.
3 Kq gbólóh`un m´år`un-ún síl`∑ nínú oríkì
ìlú kån tí ó súnm´q ìlú tí ò ´n gbé sí `åfo
ìs`ål`∑ yìí:
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
Ÿ„k´q 11
Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å k∑tå)
Oríkì ŸOxogbo
Òxogbo Òr`okí Às´ål`å
Òxogbo ìlú Åró
Òxogbo Òr`okí oníl`∑ obì
Òxogbo Òr`okí oníl`∑ k`okó
À`år``è `o p∑t`å. 5
À``år`e tó p∑t``å, w´qn gb``å ´å.
Òxogbo Òr`okí qmq Y`eyé ŸQxun
Yèyé Åt´∑w´qgb∑jå, åníy`un-l´åb`∑b`∑
„l´∑y∑lé åro. Olóde Ÿ„g`å
Ÿ„g`å x`ux`u ní y`år`å 10
Y`eyé L´år`qóy`e tó tIpólé doníl∑ I‰Oxogbo
Bór`okí ti ´n gboníl`∑ b´∑`∑ ló ´n gbåbul`∑dó
Y`eyé Tim´∑yìn åkíkånjú qd∑ tó mérin w´å
mŸOxogbo
Ìlú ål´åt`up`å m´∑rìndínlógún tí í t`ån I‰Or`okí
ilé;
Bó b´å t`ån f´qbå å tún t`ån fún ìj`oy`e ìlú. 15
Å tún t`ån fún irúnmql`∑.
ŸOr`okí lål´ågb`ål´å ŸQxun,
Níbi w´qn gbé ´n r∑ró,
Tí w´qn tún ´n gódó id∑.
Níbi t‰Qxun ti í gb´qmq l´åg`ån l´qw´q; 20
Níbi t‰Qxun ti í f`∑mí ewúr´∑ r`∑mí `e`ey`ån;
Níbi t‰Qxun ti f`qp`q gb`∑gìrì x´∑gun fúl`åní;
Níbi t‰Qxun ti í b´∑jå s`qr`q tí í r´ånk`q níx´∑.
ŸOxogbo ŸOr`okí oníl`∑ obì.
Àl`åyé `qr`q
Oníl`∑ obì Ìlú tí obì `åti k`okó ti
m´åå
Oníl`∑ k`okó: ´n so d´ååd´åå
À`år`e: `ålej`o, `åj`ojì
∑t`å: oríxi ∑rånko kån tí ó
le sùn púp`q.
`åb`ul`∑dó: `ålej`o, `åj`ojì
ål´ågb`ål´å ŸQxun: Ìlú tí ŸQxun ti rí ìk´∑ `åti ìg`∑,
tí ó kån `å`ås`∑ tí ó sì
tún yq `ågb`ål´å.
gb´qmq l´åg`ån l´qw´q: fún `åg`ån l´qmq
r´ånk`q níx´∑: ik`q ni ∑jå tí ŸQxun m´åå ´n
r´ån sí `åwqn olùsìn r`∑.
Oríkì Ådó - ŸEkìtì
Ådó ŸQr´å`å
Qmq å m´åk`år`å s´åb´∑ `∑w`u j∑
Il`∑ ∑l´∑gb∑
ŸQrìjó kÉwìí b´å ti yúnt`u
L`å`or`o ŸUt`u ´n l`å
Ìgb∑`∑ li tigbótij`u å k`∑ ruru l´q´q `åkún
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
Qmq erin m´ql´å yågi
Qmq `åt`åb`åtúbú `ålej`o tí í xonílé
k´ånrek´ånre
Ådúlójú ål´åp`å´årì å pårå ogun b´qqní pålé
Qmq `o s`un sílé m´åb´∑ dín`å ogun lÁdó
ŸEkìtì 10
Àl`åyé `qr`q
Il`∑ ∑l´∑gb∑: Il`∑ tí ixu p`q níb`∑ dé ibi pé
w´qn m´åå ´n ní `∑gb∑ ixu.
ŸQrìjó: Qj´q
yúnt`u: lq sí ŸUt`u
L`å`or`o: Ni `åw`or`o
Ìgb∑`∑: Nígb`å n´å`å
K`∑ ruru: b´∑ y`o`o, m´ql`∑ gb`o`o
l´q´q `åkún: l´qw´q ìl`∑k`∑ `åkún
m´ql´å yågi: fi ql´å yågi
`åt`åb`åtúbú `ålej`o: `ålej`o ´nl´å
xonílé k´ånre k´ånre: d`å`åmú onílé, kó
onílé sínú ìyqnu
b´qqní pålé: bí ∑ni pålé
ŸO s`un sílé m´åb´∑ dín`å ogun: åkíkånjú,
jågunjågun tí ó f´∑r`ån ogun
púp`qpúp`q.
Àtúny`∑wo `∑k´q
1 N`nkån méjì tí il`∑ ŸOxogbo gb`å ni ____
å) kòkó `åti obì.
b) `∑g`å `åti ∑t`å.
d) obì `åti åró.
2 Oríxi `åwqn tí `åt`up`å m´∑rìndínlógún
m´åå ´n t`ån fún j´∑ _____
å) m´∑rin.
b) m´∑tå.
d) méjì.
3 Qj´q tí ŸEwí b´å lq sít`u ni `åw`or`o ´n ____
å) di olówó.
b) l`å sí méji.
d) di `ot`oxì.
4 D´årúkq ∑y∑ méjì tí å d´årúkq nínú
oríkì ŸOxogbo.
5 Kí ni ìdí tí å fi pe Ådó-ŸEkìtì ní il`∑
∑l´∑gb∑?
Ix´∑-xíxe
1 Kå gbólóh`un m´årùn-ún fún gbogbo
kíl´å`åsì nínú oríkì ìlú kån tí k`o sí ní
Ìpínl`∑ r∑.
2 Kq `åròkq lórí ‘ìlú mi’.
3 Kq `ål´q `åpåm`q m´år`un-ún síl`∑ nínú
ìwé ìk`qwé r∑.
4 Kq òdìkejì `åwqn `qr`q w`qnyí sí `åfo tí å
p`es`e sí `∑gb´∑ wqn:
i) `ålejò _____________________
ii) Y`eyé ____________________
iii) ŸQp`q _____________________
iv) `åg`ån _____________________
v) åkíkånjú __________________
5 Yå `åw`or´ån qbå kån tí o ti rírí sí `åfo tí
ó w`å ní ìs`ål`∑ yìí.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 12
Ìw`å qmqlú`åbí: Ìy´å ql´qy`åy`å
Ní åyé `åtij´q, b`åb´å kån w`å ní ìgboro ìlú
Ìb`åd`ån. Orúkq r`∑ å m´åå j´∑ Ql´ålékån. Ix´∑
kí ó rå k`okó `åti `ek`ur´q kí ó sì tún wqn t`å
fún ilé ìtåj`å tí å m`q sí U.Å.C. ni ó ´n xe.
Bí ó til`∑ j´∑ p´e `åwqn tí w´qn dìjq ´n tåj`å lójú
kån n´å`å tó m´∑f`å, gbogbo `enìyå`n ló mq ti
b`åb´å yìí s´qt`q. Kò ní ìkånrå. Owó kò k´å å
l´årå . B´∑`∑ ni ó sì ní ojú `å´ånú tó. Bí o xe
´n t´qjú `åwqn qmq `åti `åwqn ìy`åwó r`∑ n´å`å
ni ó ´n mójú tó ti ∑bí. B´åkån n´å`å ni ó sì
´n xe `å´ånú fún gbogbo år´å `ådúgb`o. Ìw`å
rere `åti ojú `å´ånú r`∑ p`q dé ibi pé `åwqn
år´å `ådúgb`o kúkú sq orúkq r`∑ di B`åb´å
ål´å`å´ånú.
Ìy`åwó m´∑tå ni b`åb´å yìí ní. ŸEyí ìy´å´ålé
´n j´∑ Ådé`otí. Ìdílé olówó ni `oun ti w´å. Ó
ní ìk`å nínú ju `qbq lq. Ó sì m´åå ´n kånrå
gógó.
Ìy`åwó kejì ´n j´∑ Ewéník`∑´∑. Qmq
oníx`eg`un ìbíl`∑ ni `oun. B`åb´å r`∑ sì k´q q
ní `o`og`un dí`∑. Èyí m´åå ´n g`un ún. K`o ní
ìw`å qmqlúw`åbí olóókån. Ìgbérågå r`∑ p`q
púp`q. Qmq t´ål´åk`å ni ìy`åwó k´∑tå. Orúkq
r`∑ å m´åå j´∑ Ådétut`u. Òun ní ìw`å ìr`∑l`∑.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸQy`åy`å r`∑ k`o ní `åfijq. K`o ní owó r´år´å. Bí
åxq r`∑ kån k`o b´å gbó, qkq wqn kì í rå
òmír`ån fún un.
Ìw`å `qy`åy`å r`∑ yìí kì í j´∑ kí `åwqn `enìy`ån
r´åntí pé åkúx`∑´∑ ni. B´åyìí ni w´qn xe sq ´q
di ìy´å ql´qy`åy`å. Bí åwqn år´å ådúgb`o r`∑ xe
f´∑r`ån r`∑ tó ni `åwqn ìy´å´ålé r`∑ xe kórìírå
r`∑. Qmqk`unrin k`q`qkån ni `åwqn obìnrin
m´∑t`∑`∑tå w`qnyí bí fún qkq wqn.
Òjijì ni olórí `åwqn U.Å.C tí Ql´ålékån ´n
tåj`å fún dé l´åti `ok`e `okun. Ilé Ql´ålékån ló
dé sí. Qj´q méjìl´å ló xe ní `qd`q Ql´ålékån.
‰Nxe ni `åwqn ìy`åwó m´∑t`∑`∑tå ´n gbå ìt´qjú
oúnj∑ `oyìnbó n´å`å ní `ågb`å`ågb`å.
Nígb`å tí qj´q méjìl´å yóó fi pé, òyìnbó
Ql´ålékån ti mq `qk`q`qkån `åwqn ìy`åwó
m´q ìw`å wqn. Ådétut`u tí í xe ìy´å ql´qy`åy`å
nìkån ni `oyìnbó gb´ådùn oúnj∑ r`∑ p`∑lú
`qy`åy`å r`∑. Àwqn méjì y`oók`u bí iy`q k`o b´å
j´å oúnj∑, ó sì le xe `åìjinn´å. Ìh`uw`åsí wqn
tún burú j´åì. Xé `eéfín kúkú ni ìw`å.
Nígb`å tí `oyìnbó f´∑ påd`å sí ìlú r`∑ b´åyìí
ló xe gb`å l´åti mú qmqk`unrin ìy´å ql´qy`åy`å
lq sí ìlú r`∑ l´åti lq k´q ix´∑ ågb∑j´qr`o tí k`o
w´qp`q ní il`∑ wå ní ìgb`å n´å`å. B´åyìí ni qmq
xe lq tí ó sì påd`å sí oríl`∑-èd`e wå g´∑g´∑ bí
ojúlówó ågb∑j´qr`o. ŸQn`å tí ìy´å ql´qy`åy`å gb`å
j`er`e ìw`å `qy`åy`å r`∑ r`eé o.
ŸAtúny`∑w`o `∑k´q
1 Orúkq ìlú Ql´ålékån ni ---
å) Ìb`åd`ån.
b) Èjìgb`o.
d) Ìd`ånr`e.
2 Orúkq ìnågij∑ r`∑ ni ---
å) ql´qy`åy`å.
b) ål´å`å´ånú.
d) ql´ålékån.
3 Orúkq ìy´å´ålé r`∑ ni ----
å) Ådétutù.
b) Ådé`otí.
d) Ewéník`∑´∑.
4 Irú `enìy`ån wo ni Ådé`otí?
5 Tå ni qmq oníx`eg`un ìbíl`∑ nínú wqn?
6 Qj´q mél`oó ni `oyìnbó xe ní ilé
Ql´ålékån?
7 Tå ni Òyìnbó gb´åd`un oúnj∑ r`∑ j`ulq?
8 ŸQn`å wo ni Ådétut`u gb`å kór`e ìw`å r`∑?
Ix´∑ xíxe
1 Kq iye sílébù tí `qk`q`qkån `åwqn `qr`q
w`qnyí ní sí `∑gb´∑ wqn.
i) `åtij´q
ii) Ql´ålékån
iii) Al´å`å´årù
iv) Ewéník`∑´∑
v) `ågb`å`ågb`å
2 Pårí `qk`q`qkån `åwqn òwe w`qnyí sí `åfo
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
tí å ti p`es`e sí `∑gb´∑ wqn.
i) ŸAgb`å kò sí, ìlú b`åj´∑, bå´ålé ilé kú
ilé ______________
ii) Ÿ„yìnkùlé ni `qt´å w`å, ilé ni ______
_________________
iii) Ogún qmqdé kì í xiré _________
_________________
iv) ŸOxì ní í j´∑ tå ní m`q ´q rí, owó ní í
j´∑ _______________
v) Ìgb`å kì í t´q lq bí òréré, åyé kì í
__________________
3 Pípå ‘oní’ p`q m´q ‘gb`es`e’ ni ó fún wå
ní onígb`es`e. På ‘oní’ p`q m´q `qk`q`qkån
`åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí kí o sì kq w´qn sí
`åfo tí å p`es`e sí `∑gb´∑ `qr`q k`q`qkån:
i) k`okó ________
ii) b`åt`å ________
iii) p´åkó _______
iv) m´qt`o _______
v) s`uúr`u _______
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Ÿ„k´q 13
Ìw`å qmqlú`åbí: L´åyí `åti L´∑y∑
B`åb´å kån n´å`å ló bí L´åyí `åti L´∑y∑.
X`ugb´qn `qt`q`qt`q ni ìy´å wqn. Bí ó til`∑ j´∑ pé
`ågb`∑ ni b`åb´å wqn síb`∑ ó lówó l´qw´q. Ó
ní oríxiríxi ∑rån `qsìn bíi ewúr´∑, `åg`ut`ån,
k´∑t´∑k´∑t´∑, ∑xin `åti m`ålú`u. B´åkån n´å`å ni
ó tún ní oko k`okó `åti oko obì r∑p∑t∑. ‰O
sì tún ní `qp`qlqp`q ìw`qf`å. X`ugb´qn k`o bí ju
`åwqn qmqk`unrin méjì yìí lq.
Bóy´å nítorí pé ìy´å kån n´å`å k´q ló bí
L´åyí `åti L´∑y∑ ni ìw`å w´qn fi y`åt`q. L´åyí
ní ìw`å ìr`∑l`∑ `åti ìt∑ríbå. X`ugb´qn L´∑y∑ j´∑
onígb`eérågå, kì í sìí b`qw`q fún `ågb`å.
L´åyí m´åå ´n t´qjú `åwqn ∑rån `qsìn b`åb´å
r`∑ d´ååd´åå. Kì í sìí h`uw`å ìk`å sí `åwqn
ìw`qf`å. Gbogbo år´å ìlú ni ó sì ´n p`e é ní
qmq rere. X`ugb´qn L´∑y∑ kì í fojú ewúr´∑
`åti `åg`ut`ån b`åb´å r`∑ bål`∑. Å m´åå di ∑r`u tó
wúwo fún k´∑t´∑k´∑t´∑, å sì m´åå fi åtå tútù
sí ojú ∑xin. P`∑lúp`∑lú, ó m´åå ´n xe `åwqn
ìw`qf`å bí ∑ni pé ewúr´∑ ni w´qn. Òun ni
b`åb´å wqn ní kí ó m´åå t´qjú `åwqn ìw`qf`å.
Kì í fún `omír`ån ní oúnj∑ fún qj´q m´år`un-
ún. ŸQkån til`∑ w`å tí kì í f´∑ rí; `oun n´å`å
ni B´ql´ådé. Àp´å ∑gbå L´∑y∑ tí ó w`å l´årå
B´ql´ådé k`o níye. ŸQp`q ìgb`å sì ni ìw`qf`å n´å`å
kì í j∑un sùn.
Ìw`å `åwqn qmq b`åb´å `ågb`∑ yìí tún b´å
wqn délé `∑k´q. L´åyí fi ojú sí `∑k´q r`∑, ip`o
r`∑ kì í sìí w´ål`∑ ju `∑k∑tå nínú ìd´ånw`o.
X`ugb´qn eré ti f´q L´∑y∑ lórí k`o sì fojú sí
`∑k´q r`∑. Òun ló m´åå ´n k´∑yìn nínú gbogbo
ìd´ånw`o wqn.
L´åìp´∑, n`nkån k`o lq d´eédé fún b`åb´å
`ågb`∑ m´q. Àwqn ohun `qsìn gbogbo ló
kú. Ó sì tå gbogbo oko r`∑ ní gb`å`njo.
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ìr`onú `åyípåd`å burúkú yìí ló på b`åb´å
n´å`å. Àwqn qmq k`o sì le lq sí ilé-`∑k´q m´q.
Oník´ål`uk`u `åwqn qmq w´å b`∑r`∑sí j∑ `er`e
ìw`å wqn. Àwqn `enìy`ån k`o til`∑ j´∑ kí L´åyí
mq `ål´å pé b`åb´å r`∑ ti kú. Xíxe ni wqn ´n
xe é lóore nígb`å gbogbo. X`ugb´qn L´∑y∑
`o rí ∑nì kån b`∑ ´∑ w`o. Gbogbo ibi tí ó b´å
sì ti dé ni wqn ´n bú u pé `∑sån ìw`å r`∑ ló
´n gb`å. Nígb`å tí `åwqn qmq méjé`ejì gb´q
pé qk`unrin `ågb`∑ ål´åd`å´å-´nl´å kån f´∑ gbå
`åwqn `enìy`ån sí ibi-ix´∑ ∑rån sísìn ni wqn
b´å lq síb`∑. Ó tó w´åk`åtí méjì tí wqn ti
dé ìlú n´å`å kí w´qn tóó rí `ågb`∑ tí `å ´n wí.
Nígb`å tí `ågb`∑ yqjú, ló b´å di B´ql´ådé. Ó ti
sånrå d´ååd´åå, qk`ån r`∑ sì ti bål`∑.
Bó xe fojú kån L´åyí, dídì ni w´qn dì
m´q årå wqn. X`ugb´qn imú ló fi kí L´∑y∑.
Ojú ∑s`∑ ló ti gbå L´åyí sí ix´∑. X`ugb´qn ó ní
kí L´∑y∑ påd`å w´å l´∑yìn ox`u kån. Ó fi L´åyí
xe `qg´å gbogbo `åwqn tí ´n t´qjú ∑rån `qsìn
r`∑. Xé ó ti m`q pé L´åyí m´åå ´n xe d´ååd´åå
sí ∑rån `qsìn. Ó ronú ibi tí ó le fi L´∑y∑ sí,
k`o rí. Ó m`q pé L´∑y∑ kì í fojú ∑rån `qsìn
bål`∑ nígb`å tí `oun fi w`å l´qd`q b`åb´å wqn. Ó
ní bóun b´å fi sí ibi-ix´∑ oko, gbogbo ohun-
`qgbìn `oun ni yóó b`åj´∑. Ìdí nìyí tí ó sq pé
kí ó påd`å w´å l´∑yìn ox`u kån.
B´åyìí ni L´åyí xe ´n gb´åd`un l´qd`q ìw`qf`å
b`åb´å r`∑ `åtij´q. X`ugb´qn ó xe ni l´å`å´ånú pé
L´∑y∑ k`o påd`å dé ìlú wqn. Xé ìlú tiwqn sì
jìnn`å sí ti B´ql´ådé. K`o p´∑ tí L´∑y∑ kúr`o ní
ìlú `åwqn B´ql´ådé tí ó fi y`å sínú igbó l´åti
y`ågb´∑. Ib`∑ sì ni ∑k`un ti kì í m´ql`∑ tí ó fi í
xe oúnj∑. Kí qd∑ tí ó g`∑g`un sí orí igi kån
nít`osí ib`∑ tóó mq ohun tí ´n x∑l`∑, ∑k`un
ti f´∑r`∑ j∑ `okú L´∑y∑ t´ån. Qd∑ yìí ló sì på
∑k`un n´å`å. Òun ló sì j´∑ kí wqn m`q ní ìlú
B´ql´ådé pé ∑k`un ti på L´∑y∑ j∑. Àxé k`o sí
ìw`å tí k`o ní `er`e!
Àl`åyé `qr`q
Ìw`qf`å: „ni tí å fi sí `qd`q olówó tí å y´å
owó l´qw´q r`∑, pé kí ∑ni n´å`å m´åå
xix´∑ sin olówó títí di `åsìkò tí å fi
rí owó tí å y´å sån.
T`å ní gb`å`njo: t`å ní owó p´q´qkú nítorí
ìx`oro owó.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Qmq tí ìw`å r`∑ k`o sunw`qn nínú `åwqn
qmq b`åb´å `ågb`∑ n´å`å ni _____
å) L´åyí.
b) L´∑y∑.
2 „rån `qsìn tí L´∑y∑ m´åå ´n fi åtå sí lójú
ni ______
å) k´∑t´∑k´∑t´∑.
b) ∑xin.
d) ewúr´∑.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
3 Irú ìw`å wo ni L´∑y∑ m´åå ´n h`u sí `åwqn
ìw`qf`å?
4 B´åwo ni `åwqn qmq méjì w`qnyí xe ´n
xe nílé-`∑k´q?
5 Kí ni ìdí tí b`åb´å `ågb`∑ fí tå `åwqn
n`nkån oko r`∑ ní gb`å`njo?
6 Kí ni ó gb`∑yìn b`åb´å n´å`å?
7 Níbo ni `åwqn qmq n´å`å ti tún b´å
B´ql´ådé (ìw`qf`å b`åb´å wqn t´∑l`∑) p`ådé?
8 B´åwo ni B´ql´ådé xe xe sí `qk`q`qkån
`åwqn qmq n´å`å?
9 ŸQn`å wo ni `eyí tó burú nínú `åwqn
qmq méjé`ejì gb`å j`er`e ìw`å r`∑?
10 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån `åwqn qmq méjì yìí k´q
wå?
Ix´∑ xíxe
1 Kq `år`okq lórí ohun tí o k`o b´å xe sí
`åwqn qmq méjé`ejì tí wqn w´å sí `qd`q
r∑ bí ó b´å xe pé ìwq ni B´ql´ådé.
2 W´å `åk`ånl`o-èd`e méjì j´åde nínú `∑k´q yìí
kí o sì lo `qk`q`qkån nínú gbólóh`un tìr∑.
3 J´∑ kí ol`uk´q pe `åp`ekq ìpínr`q kìn-ín-ní
`∑k´q yìí fún q, kí o sì kq q síl`∑ d´ååd´åå.
4 Y`åt`q sí oríkì ìlú tìr∑, kq oríkì ìlú
mìír`ån tí o b´å tún m`q w´å l´åti ilé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 14
Ìw`å qmqlú`åbí: À´ånú lérè
Qmq ìy´å kån n´å`å ni Kík´∑ `åti Lql´å. Abúlé
wqn k`o jìnn`å sí ìgboro ìlú ŸOde-åye. Àgb`∑
ni b`åb´å wqn. Oníxòwò ni ìy´å wqn. Àwqn
òbí wqn k`o lówó. Agídí ni w´qn fi ´n r´ån
`åwqn qmq wqn ní ilé-`∑k´q.
Bí `åwqn `obí Kík´∑ `åti Lql´å k`o xe lówó
yìí síb`∑ w´qn f´∑r`ån `å´ånú xíxe. Ojú `å´ånú
wqn k`o ní `åfijq. W´qn sì fi ìw`å rere k´q
`åwqn qmq wqn. Kík´∑ `åti Lql´å kì í jål`e.
Wqn kì í pur´q. Àwqn n´å`å å sì m´åå x`å´ånú
nínú `åìní wqn.
Ní qj´q kån w´qn p`ådé b`åb´å kån tí ó
w`å ní ìh`orìh`o. B`åb´å n´å`å fi årå på púp`q.
Àwqn qmqdé w`qnyí k´qk´q r`o pé w`er`e ni.
Lql´å til`∑ ní bóy´å ql´qx`å tí qw´q t`∑ níbi tí ó
ti lq jål`e ni. À´ånú b`åb´å yìí xe w´qn. B`åb´å
n´å`å ní kí `åwqn qmqdé n´å`å rån `oun l´qw´q.
X`ugb´qn `∑r`u ´n bå `åwqn qmq. W´qn s´å
kúr`o ní `qd`q b`åb´å n´å`å.
Bí wqn xe dé åbúlé ni w´qn r`oyìn
ohun tí ojú rí fún b`åb´å wqn. B`åb´å Lql´å
sì kqrùn sí ib`∑. Nígb`å tí B`åb´å Lql´å gb´q
`qr`q ∑nu b`åb´å n´å`å ló tó m`q pé `åwqn
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
gb´qmqgb´qmq ló xe b`åb´å n´å`å léxe.
Olówó ni b`åb´å n´å`å ní ìlú Ìb`åd`ån. Ìy`åwó
r`∑ kån tí k`o bímq ló t`ån ´ån w´å sí ib`∑.
Ìy`åwó ní kí ó t`∑lé `oun dé `qd`q `åwqn tí
yóò b´å `oun xe `o`og`un qmq. Àxé `o`og`un
owó ni ìy`åwó f´∑ fi b`åb´å xe. ŸEr`oj`å tó k`u ni
`åwqn gb´qmqgb´qmq w´å lq tí b`åb´å fi s´å
m´q wqn l´qw´q.
B`åb´å Lql´å `åti ìy`åwó r`∑ t´qjú b`åb´å yìí
títí ó fi gb´ådùn. Àwqn ènìy`ån b`åb´å rò pé
b`åb´å ti kú ni, `åfi ìgb`å tí ó påd`å w´å sí ilé.
Nígb`å tí ìy`åwó tí ó t`ån-´ån w´å ti rí i pé ó
ti s´å m´q `åwqn gb´qmqgb´qmq l´qw´q ni `oun
n´å`å ti s´å kúr`o nílé.
Inú b`åb´å Ìb`åd`ån d`un fún `å´ånú r`∑ tí
b`åb´å Lql´å `åti åyå r`∑ xe. Olówó gidi ni
B`åb´å Ìb`åd`ån. Axq ni ó ´n t`å ní Gb´ågi.
À`årin ox`u m´∑f`å ní ó k´q b`åb´å Lql´å ní ix´∑
åxq tít`å. B´åyìí ni b`åb´å Lql´å ´n gbå åxq
l´qd`q B`åb´å Ìb`åd`ån tí sì ´n d´å owó påd`å
l´∑yìn tí ó b´å tå åxq n´å`å t´ån. Nígb`å tí
b`åb´å Lql´å yó`o fi tå åxq n´å`å fún qdún
méjì ó ti di olówó. Ìy´å Lql´å n´å`å sì rí owó
´nl´å fi xe òwò. Kík´∑ `åti Lql´å n´å`å sì rí owó
fi t`∑ síw´åjú nínú `∑k´q wqn. B´åyìí ni Lql´å,
Kík´∑ `åti `åwqn `obí wqn xe j`er`e `å´ånú xíxe.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Ix´∑ ìy´å Kík´∑ `åti Lql´å ni _____
å) `ågb`∑.
b) `ow`o.
d) olùk´q.
2 N`nkån kån xoxo tí `åwqn `obí Kík´∑ ní
ni ______
å) owó.
b) oúnj∑.
d) ojú `å´ånú.
3 Ohun tí ó få ìfåråpå b`åb´å tí `åwqn
Kík´∑ p`åd´é ni _____
å) ìj`å`nb´å qk`q.
b) `åwqn gb´qmqgb´qmq.
d) ol`e jíj`å.
4 Kí ni Kík´∑ `åti Lql´å xe l´åti rån b`åb´å tó
fåråpå l´qw´q?
5 B´åwo ni B`åb´å Ìb`åd`ån xe fi årå på?
6 ŸQn`å wo ni B`åb´å Ìb`åd`ån gb`å yq nínú
ewu?
7 Kí ni b`åb´å Kík´∑ xe fún B`åb´å Ìb`åd`ån?
8 ŸQn`å wo ni b`åb´å `åti ìy´å Kík´∑ gb`å j∑
`er`e `å´ånú xíxe?
Ix´∑ xíxe
1 R`oyìn ix´∑ `å´ånú kån tí o ti xe fún
gbogbo kíl´å`åsì.
2 Kí ni w´qn ´n pe ewì ålohùn tí `åwqn
egúngún ågbégijó m´åå ´n ké?
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
ŸŸ„k´q 15
Àpèkq
J´∑ kí olùk´q pe `åwqn ∑yq `qr`q `åti gból´óh`un
ìs`ål`∑ w`qnyí fún q kí o sì kq w´qn síl`∑ nínú
ìwé ìk`qwé r∑.
Ÿ„sìn ∑xin, `∑sín.
Òp`o, Opó, Òpó
Ìl`u, ìlú, ìlu
Ÿ„gb´å, ∑gbå, `∑gb`å, ∑gb`å´å.
Ogún, ogun, oòg`un, `oóg`un
Àl`åb´å ni orúkq ål´åb`å tí o wq `∑w`u tí ó rí
b´ålåb`ålå.
Adéyq´ql´å ni ó bí Mor´ådéy`q `åti Qmqyq´ql´å
ní ilé Al´åy`qåy`q.
Omi ìgbín rin gbindingbindin lórí Adég-
bindin.
„ då èèpo igi åpó sínú `åp`o.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Ìtúm`q opó ni _____
å) qmq tí k`o ní båbå.
b) obìnrin tí qkq r`∑ kú.
d) obìnrin tí ó påd`å sí ilé `obí r`∑.
2 Ìtum`q ìlù ni _____
å) irin tí å fi ´n lu igi.
b) n`nkån tí `å ´n lù.
d) ibi tí `å ´n gbé.
3 Ìtum`q ∑gbå ni _____
å) `enìy`ån Ab´∑`okútå.
b) p`åx´ån t`åbí qr´∑.
d) ohun tí å fi ´n x`qx´q sí qr`un qw´q.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
Ÿ„k´q 16
´Axq-wíw`q ní il`∑ Yor`ub´å
Ìrån Yor`ub´å j´∑ `∑y`å kån tí ó kå `åx`å kún
púp`q. Åxq-wíw`q sì j´∑ `qkån l´årå wqn.
Ló`oót´q ni å m´åå ´n wq åxq l´åti bo `åxírí
årå. X`ugb´qn iyì tí Yor`ub´å so m´q åxq-
wíw`q ju `eyí lq. Wqn kì í fi `∑y`å-årå x`∑sín.
W´qn tún ní åxq ìyíl`∑. W´qn sì gb`å pé iyì
`åti `∑y∑ tí å ó b`u fún ∑ni kån tún w`å l´qw´q
bí ó xe múrå. Èyí ló j´∑ kí w´qn m´åå p`owe
pé, ‘Àgb`å tí ó xe bí ìx´∑ w`qlú, igb´åkígb´å
ni w´qn fi í bomi fún un’. Wqn å ní, ‘Ìrínisí
ni ìsq-ni l´qj`q’.
L´åyé `åtij´q bí qk`unrin b´å ´n lq sí ``ode,
yó`o wq `åk`ånp`q `∑w`u. Ó le wq b`ub´å `åti
x`ok`ot`o k`∑`nb`∑ kí ó sì gbé ågb´åd´å lé e.
B`ub´å j´∑ `∑wù p´e´npé tí ó ní åp´å. X`ok`ot`o
k`∑`nb`∑ sì j´∑ x`ok`ot`o tí ó xe gb`q`qr`q dí`∑.
Ó m´åå ´n kqj´å orúnkún x`ugb´qn kì í dé
kókós`∑. „nu r`∑ å sì m´åå f`∑ d´ååd´åå. Èyí
ló mú kí `åwqn kån m´åå p`e é ní ∑l´∑nu.
Ågb´åd´å j´∑ åxq gíg`un tó f`∑ tó sì ní åp´å
´nl´å. Bí irú ∑ni b´∑`∑ b´å sì f´∑ ó l`e wq x`ok`ot`o
s´qr´q, `eyí g`un dé kókós`∑ x`ugb´qn ∑nu r`∑
k`o f`∑. Ó le wq d`å´nxíkí lé s´qr´q. D`å´nxíkí
g`un dí`∑ ju b`ub´å x`ugb´qn k`o ní åp´å. Å k`o
sì ´n r´ån `∑gb´∑ r`∑ méjé`ejì på bíi ti b`ub´å. Ó
sì le wq `qy`ål`å lé d`å´nxíkí yìí. ŸQy`ål`å d`å bí
ågb´åd´å, x`ugb´qn k`o tóbi tó o.
Bí irú ∑ni b´∑`∑ b´å sì f´∑ ó l`e wq gb´årìy`∑
`åti x`ok`ot`o r`∑ tí å fi åxq `ofì r´ån. Gb´årìy`∑
d`å bíi d`å´nxíkí x`ugb´qn ó tóbi ju d`å´nxíkí lq
d´ååd´åå. Oríxi åxq ´nl´å mìír`ån tí qk`unrin
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
tún le w`q ni d`å´ndógó. ŸQp`qlqp`q åxq ni
wqn fi ´n r´ån ån, b´∑`∑ ni ó m´åå ´n gbå
`åsìk`o púp`q. Ìdí nìyí tí owó r`∑ fi p`q. Àwqn
olówó nìkån ló l`e r´ån ån ní åyé `åtij´q.
Åbetí-åj´å j´∑ oríxi fìl`å kån tí qk`unrin l`e
dé. Etí méjì tí fìl`å yìí ní jq ti åj´å ni w´qn
xe fún un ní orúkq yìí. B´åkån n´å`å ni w´qn
le dé ìk`orì tí å tún ´n p`e ní `orìgí. Èyí rí
gbqqrq, ó sì xeé g`∑ sí ibi tí å b´å f´∑, bí
dí`∑ b´å ti wq orí nínú r`∑. L´årå `åwqn fìl`å tí
å tún ní ni oníd∑. ŸEyí rí bí `orìgí x`ugb´qn å
fi id∑ d´år`å sí i l´årå.
L´årå åxq obìnrin ni t`obí `åti y`∑rì tí wqn
m´åå ´n s´ån t´∑l`∑. L´∑yìn `eyí ni wqn yó`o tún
wq `ågb´ek´q. Åxq fíf`∑ kån ni t``obí. Ó m´åå
´n ní ok`un dí`∑ ní etí. Ok`un yìí ni w´qn m´åå
´n tå owó m´q nígb`å mìír`ån. Sís´ån ni w´qn
m´åå ´n s´ån ån. Y`∑rì rí gbqqrq bí i x`ok`ot`o
kékeré x`ugb´qn wqn kì í l`å ´å ní `å`årin.
Àgbék´q yìí rí gbqqrq w´ål`∑ bí `∑w`u kåbå tí
w´qn ´n w`q ní `ode `oní. X`ugb´qn åp´å t´∑´∑r´∑
méjì, tí `qk`q`qkån kì í f`∑ ju ìkå méjì lq, ló
m´åå ´n ní.
L´∑yìn èyí ni wqn yóó wq b`ub´å tí wqn
yóó sì ró åxq-ìró m´q qn. Wqn yóò wé
g`el`e. L´∑yìn `eyí ní í kån ìbor`un tí `åwqn
åbilékq yó`o fi lé qr`un. Ìp`elé ni åxq tí w´qn
m´åå ´n gb`å m´q inú. Èyí s´å´åb`å m´åå ´n j´∑
ìdåjì t`åbí ìd´å m´∑tå ìró. „l`omír`ån sì m´åå
´n k´å ìbor`un lérí. Qr`un tí wqn m´åå ´n fi
ìbor`un sí ló j´∑ kí w´qn m´åå p`e é ní ìbor`un.
Bí qk`unrin b´å ´n lq sí oko, ó l`e bq
x`ok`ot`o j´∑b`å (`eyí ni x`ok`ot`o kúkúrú) kí ó sì
wq b`ub´å lé e. Obìnrin le ró ìró p`∑lú bùb´å
l´åìwé gèlè bí ó b´å w`å l´∑nu ix´∑. Bí ó b´å xe
inú ∑bu ni, òmír`ån le s´ån t`obí l´ås´ån. Ní
`å`årin `qd`∑d`∑ qk`unrin le bq x`ok`ot`o j´∑b`å kí
ó då åxq borå t`åbí kí ó wq `∑w`u ågb´åd´å
l´ås´ån. Obìnrin l`e ró åxq m´q `åy`å l´åìwq
b`ub´å. Àwqn qmqdé-k`unrin l`e bq x`ok`ot`o
l´åìwq `∑w`u kí `åwqn `qd´qmqbìnrin sì s´ån
t`obí l´åìró åxq bí wqn b´å w`å nínú ågbo-
ilé.
Àl`åyé `qr`q
Åxq ìyíl`∑: åxq tí `å ´n w`q nínú ilé, åxq tí
k`o d´årå tó `eyí tí å le w`q lq sí
`ode. Àwqn kån ´n p`e é ní åxq
ìw´ql`∑.
Àk`ånp`q `∑w`u: `∑w`u tí å w`q lórí årå wqn.
Åxq `ofì: oríxi åxq kån tí å m´åå ´n hun
ní il`∑ Yor`ub´å l´åti qj´q píp´∑. Åxq
yìí ni `åwqn år´å Èkó ´n p`e ní
åxq `åwqn år´å `ok`e tí `ågékúrú
r`∑ sì di åxq `ok`e.
Àgbék´q: `eyí ni åxq kån gb`q`qr`q bí i
kåbå `åwqn obìnrin x`ugb´qn,
díp`o åp´å gíg`un, t´∑´∑r´∑ ni åp´å
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
r`∑. Ó sì d`åbí `åw`qt´∑l`∑ `åwqn
qk`unrin tí å m`q sí ‘singlet’ léd`e
G`∑´∑sì. Òun n´å`å ni w´qn tún ´n
p`e ní xinmí.
X`ok`ot`o j´∑b`å: x`ok`ot`o kúkúrú tí kì í g`un
kqj´å orúnkún.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ohun tí `åwqn Yor`ub´å k`å kún púp`q ni
______
å) åxq.
b) `åx`å.
d) obìnrin.
e) qk`unrin.
2 Ìdí p`åt`åkì j`ulq tí å fi ´n wq åxq ni l´åti
______
å) sq w´å di ∑ni ´nl´å.
b) på `åxírí årå m´q.
d) j´∑ kí å d`å bí ìj`oy`e.
3 Åxq tí å m´åå ´n w`q l´å`årin `qd`∑d`∑ ni
______
å) åxq `ofì.
b) ågb´åd´å.
d) åxq ìyíl`∑.
e) åxq ìmúr`ode.
4 ___ ni qk`unrin m´åå ´n w`q lq sí `ode ní
åyé `åtij´q.
å) Åxq ìyíl`∑
b) Àk`ånp`q `∑w`u
d) X`ok`ot`o l´ås´ån
5 X`åp`ejúwe x`ok`ot`o k`∑`nb`∑.
6 Irú `åwqn `enìy`ån wo ló ´n lo `ågbék´q ní
åyé `åtij´q?
7 Kí ni ìy`åt`q l´å`årin gb´årìy`∑ `åti ågb´åd´å?
8 Kí ni ìdí tí ó fi j´∑ pé `åwqn olówó
nìkån ló m´åå ´n d´å d`å´ndóógó ní åyé
`åtij´q?
9 Àsìk`o wo ni qk`unrin lè bq x`ok`ot`o
j´∑b`å l´ås´ån kí ó sì dåxq borå?
10 Kí ni ìy`åt`q l´å`årin g`el`e `åti ìp`elé?
1 Èwo ni ìwq gb`å pé ó d´årå j`u:
ìwqxq Yor`ub´å ní åyé `åtij´q t`åbí ti `ode
`oní?
2 Pårí `åwqn `owe w`qnyí:
å) Åxq ´nl´å k´q ni _____ .
b) X`ok`ot`o tí ´n xix´∑ `år´ån _____ .
d) G`el`e k`o d`un bí i k´å _____ .
3 Nínú `∑k´q yìí å rí `qr`q-orúkq
‘igb´åkígb´å’ tí å x`∑d´å r`∑ l´årå `qr`q-
orúkq ‘igb´å’. B´åkån n´å`å ni å le x`∑d´å
‘qmq-kqmq’ l´årå ‘qmq’. T`∑lé ìl`ån`å yìí
l´åti x`∑d´å `qr`q-orúkq mìír`ån l´årå `åwqn
`qr`q w`qnyí:
ix´∑, ilé, owó, åxq, il`∑.
4 L´åti ilé, w´ådìí ohun tí ó på ìrån
Òpómúléró `åti åxq-wíw`q p`q. Kí o sì
mq gbólóh`un m´år`un-ún nínú oríkì-
oríl`∑ wqn.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM
��
Ÿ„k´q 17
Kíkå ìt`ån `år`oxq ké´ék`e`eké: Àl`ådé
`åti ŸQr´∑ r`∑
Ní åyé `åtij´q, qkùnrin kån w`å ti orúkq r`∑
´n j´∑ Àl`ådé. Ó lówó l´qw´q. Ó sì j´∑ år∑w`å
qkùnrin. Gbogbo ohun tí qkùnrin fi lè xe
åyé ni Ql´qrun fún Àl`ådé, Ó sì ní `qr´∑ kån
tí w´qn dìjq f´∑r`ån årå wqn bí `∑mí. Xùgb´qn
`åwqn kån rò pé ql´qk`ån gígå ni Àl`ådé.
Ohun tí ó sì mú èrò yìí w´å ni pé Àl`ådé kì
í xí fìl`å orí r`∑ nígb`å kånkån. Bí ó b´å lq sí
iw´åjú qbå, tòun ti fìl`å r`∑ ni. Bí ó sì lq sí
`qd`q ìjòyè, fìl`å r`∑ kò níí gb´∑yìn. Nígb`å tí ó
p´∑ tí `åwqn ål´åyqnusq ti ´n kùn, w´qn sq ´q
kån `qr´∑ r`∑ lójú.
Ní ìb`∑r`∑, `qr´∑ Àl`ådé kò kå `qr`q n´å`å
kún. Xùgb´qn nígb`å tí gbogbo år´å ådúgbò
kò ní orin mìír`ån m´q `åfi ti pé qk`ån Àl`ådé
gå, ni òun n´å`å tó pè é ní n`nkån. Èyí ló j´∑
kí ó pe `qr´∑ r`∑ sí ìy`∑wù. Níb`∑ ni ó ti b`∑ ´∑
pé kí ó sq ìdí fìl`å tí kì í kúrò ní orí r`∑ fún
òun. Àl`ådé x`ådúr`å kí `åwqn túb`q p´∑ ní
åyé. L´∑yìn èyí ni ó tó sq pé bí `qr´∑ òun b´å
ti xe ìlérí pé `åxírí n´å`å kò ní í tú sítå, òun
yóó sq ìdí åb´åjq. ŸQr´∑ r`∑ xe ìlérí, ó sì tún
fi Ql´qrun x`∑rí. Àl`ådé w´å xí fìl`å kúrò ní orí
r`∑ hån `qr´∑. Ó ní xé `qr´∑ òun m`q pé n`nkån
`åbùkù ni kí ènìy`ån hu ìwo l´åìxe ∑rånko.
ŸQr´∑ r`∑ xe ìlérí pé `∑d´å Ql´qrun kån kò níí
gb´q `qr`q n´å`å l´∑nu òun.
Qdún ´n yí lu qdún, oxù sì ´n yí lu
oxù; kò sí ∑ni tó gb´q `qr`q n´å`å nítå. Àwqn
ål´åyqnusq n´å`å ti gb`ågbé `qr`q Àl`ådé.
Xùgb´qn Àl`ådé ´n lq ní `å`årin ìlú ní qj´q kån,
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
ló rí `åwqn qmqdé kån. W´qn ´n fi fèrè sq
pé ‘Àl`ådé hùwo’. Èyí yå Àl`ådé l´∑nu púp`q.
Ó sì gb`å pé kò sí ∑ni tí ó le tú `åxírí ìwo
tí òun hù sítå l´∑yìn `qr´∑ òun. Bí id´ån ló
ti dé `qd`q `qr´∑ n´å`å. ŸQr´∑ sì sq fún Àl`ådé
pé òun kò sq `qr`q n´å`å fun `∑d´å ål`å`åyè. Ó
ní ìgb`å tí `qr`q n´å`å kún òun l´qk`ån nígb`å
kån ni òun lq sì `å`årin igbó. Ó ní òun gb´∑
ihò níb`∑. Òun sì kígbe ‘Àl`ådé hùwo’ ní
`∑`∑m∑tå sínú ihò n´å`å. Òun sì wå erùp`∑
bò ó.
Àl`ådé ní kí `qr´∑ mú òun dé ibi tí ó ti
gb´∑ ihò n´å`å. Ó sì y`å w´qn l´∑nu l´åti rí i
pé `qgångån ibi tí `qr´∑ gb´∑ ihò sí ni igi
`år`åm`å`nd`å kån ti hù. Àl`ådé fúnrå r`∑ gé
`qkån nínú `∑kå igi n´å`å. Ó lu ihò sí i. Ó sì
fqn ´qn. Igbe ‘Àl`ådé hùwo’ ni ó j´åde. Èyí
ló j´∑ kí ó gb`ågb´q pé òót´q ni pé `qr´∑ òun
kò sq `qr`q n´å`å fún `∑d´å Ql´qrun. Àl`ådé w´å
r´åntí òwe `åwqn `ågb`å kån tí ó sq pé, ‘ŸQr`q
tí å b´å sq lójú `qr´∑ kì í xe `åxírí m´q, åwo tí
å b´å sin sínú årå ∑ni ní í p´∑ kí ó tóó yå.’
Àní ohun tí å kò b´å f´∑ kí åyé gb´q, kí ´å
m´å xe xe é ni òògùn r`∑ o.
Àl`åyé `qr`q
Ql´qk`ån-gígå: „ni tí ó ní `∑mí ìgbérågå
Sin sínú: fi påm´q sínú; fi `qr`q sínú
l´åìsq ´q fún ∑nì kånkån.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ohun tí ó j´∑ `åbùkù årå Àl`ådé ni
_____
å) owó.
b) ∑w`å.
d) ìwo.
e) ìgbérågå.
2 Àwqn ål´ådùúgbò rò pé Àl`ådé
gbérågå nítorí _____ r`∑ tí kì í x`åìlò
nígb`å kånkån.
å) owó
b) åxq
d) ìwo
e) fìl`å
3 Tå ni `åwqn ås`qr`q-`∑yìn sq ohun tí ´n
dùn w´qn fún?
4 Níbo ni `qr´∑ Àl`ådé ti bi í l´qr`q `åxírí
n´å`å?
5 Kí ni èsì tí Àl`ådé fún `qr´∑ r`∑?
6 B´åwo ni `qr´∑ Àl`ådé xe tú `åxírí n´å`å?
7 Níbo ni Àl`ådé ti gb´q `qr`q n´å`å?
8 B´åwo ni Àl`ådé xe m`q pé `qr´∑ òun kò
dål`∑?
9 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån yìí k´q wå?
Ix´∑ xíxe
1 Sq ìt`ån `qr´∑ méjì mìír`ån tí o b´å m`q
fún gbogbo kíl´å`åsì.
2 „ d´åhùn `åwqn ìbéèrè ìs`ål`∑ yìí l´∑nu
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
l´ås´ån, kí ∑ fi ‘Àgb∑d`q’ t`åbí ‘R´år´å ó’,
b`∑r`∑ `qk`q`qkån ìd´åhùn n´å`å, kí ∑ sì tún
fi ‘kì í’ sí inú ìd´åhùn k`q`qkån. G´∑g´∑
bí `åp∑∑r∑, ìd´åh`un sí ìbéèrè yóò j´∑:
Àgb∑d`q, åj´å kì í rorò kó x´q ojúlé méjì,
t`åbí: R´år´å o, åj´å kì í rorò kó x´q ojúlé
méjì.
å) Åj´å å hå m´åå rorò kó x´q ojúlé
méjì bí o?
b) Okùn hå m´åå ´n gùn títí kí å m´å
mq ibi tí ó ti w´å?
d) ŸQr`ån hå m´åå ´n p`q títí kí å fi `qb∑
bù ú bí?
e) Åj´å hå m´åå ´n rorò títí kó j´å qmq
l´∑yìn ∑kùn bí?
∑) Àgb`ålågb`å hå m´åå ´n w`å l´qj`å kí
orí qmq titun w´q bí?
f) Å hå le g`q títí kí å m´åå fi ∑nu
hqrå bí?
g) Ojú hå m´åå ´n ti ni títí kí ´å fi lu igi
bí?
gb) Åj´å hå lè sínwín títí kí ó m´å mq
in´å bí?
i) Qmqdé å hå m´åå mq ori í j∑ kí ó
m´å r´å å l´qw´q?
h) „gb´∑ ∑ni hå lè t´ån l´åyé k´å sì w´å
å gbå `qn`å `qrun lq bí?
j) Åj´å tó yó å hå m´åå b´å `åìyó xeré
kí `qr`q wqn w`q?
k) Ÿ„rín hå le på ∑ni å jù s´∑w`qn t`åbí
tí ∑kùn på ìy´å r`∑ j∑ bí?
3 W´ådìí oríxiríxi fèrè tí `å ´n lò níl`∑
Yorùb´å l´åyé `åtij´q b`q w´å l´åti ilé.
4 Fi bíro kq orúkq oyè qbå ìlú k`q`qkån tí
å d´årúkq ní ìs`ål`∑ yìí sí `∑gb´∑ wqn.
Àp∑∑r∑: Ab´∑òkútå Al´åké
i) ŸEkó ______________
ii) Ìkòròdú ______________
iii) Ìj`∑bú-Igbó ______________
iv) Ìlåròó ______________
v) Adó-Odò ______________
vi) ŸQw`q ______________
vii) O`ndó ______________
viii) Adó ______________
ix) Òxogbo ______________
x) Xåkí ______________
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 18
Kíkå ìt`ån `år`oxq k´´ék`e`eké:
Bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑
Qkùnrin ql´qr`q kån ti w`å rí tí ó ní `qp`qlqp`q
∑rú `åti oríxiríxi `åwqn dúkì´å åyé mìír`ån. Ó
ní qmq púp`q, `åwqn tí ó sì j´∑ qkùnrin nínú
wqn å m´åå b´å `åwqn ∑rú b`åb´å wqn lq
oko ní ìgb`å k`q`qkån.
Qkùnrin yìí f´∑r`ån `åwqn qmq r`∑ púp`q,
ní p`åt`åkì èyí tí ó d`ågb`å jù nínú wqn; kò
sì sí ohun tí wqn lè bèèrè l´qw´q r`∑ kí ó
m´å xe é fún wqn. Àwqn ål´ådùúgbò til`∑
m´åå ´n b´å å wí pé ´nxe ni ó ´n bå `åwqn
qmq n´å`å j´∑ nípå ìf´∑ ´nl´å tí ó ´n f´∑ wqn bí å
ti wí yìí.
Ní qj´q kån, èyí tí ó d`ågb`å jùlq nínú
`åwqn qmq n´å`å lq b´å b`åb´å wqn, nígb`å tí
ó j∑, tí ó yó t´ån. Ó sq fún un pé òun f´∑ kí
ó j´∑ kí wqn kå `åwqn ∑rú gbogbo tí ó ní kí
wqn lè mq iye wqn. Qkùnrin n´å`å d´åhùn,
ó ní, ‘Àgb∑d`q, ∑ m´å j´∑ kí ´å kå ∑rú, nítorí
pé bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.’
Ìtum`q ohun tí b`åb´å yìí sq fún qmq
yìí kò yé e; ó sì tún ´n yq ´q l´∑nu ní ìgb`å
gbogbo pé kí ó x´å`å j´∑ kí wqn kå `åwqn
∑rú n´å`å dåndån. Nígb`å tí qkùnrin yìí rí i
pé `∑yìn etí r`∑ ni gbogbo ohun tí òun ´n sq
fún un ´n b´q sí ó gb`å ní ìgb`∑yìngb´∑yín pé
òun yóó kå `åwqn ∑rú òun n´å`å bí ó ti wí.
Inú qmq yìí dùn d´∑yìn l´åti gb´q èyí,
ó sì b`∑r`∑ sí í xe kùkù-k`∑k`∑ nípå ti ∑rú
tí wqn f´∑ k`å n´å`å, ó x´å ti rò pé òun ni
D´åwódù qkùnrin n´å`å `åti pé bí ó b´å kú
òun ni púp`q nínú `åwqn ∑rú r`∑ yóò k`ån
g´∑g´∑ bí ogún.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
„s`∑ gbogbo ∑bí pé x´åx´å ní qj´q tí å wí
yìí. Qmq yìí fúnrå r`∑ ni ó sì pe `åwqn èrò
n´å`å jq. Ó rò pé `åk´qbí b`åb´å n´å`å ni òun, ó
sì dúró gb´ågb´å ní iw´åjú `åwqn qmq b`åb´å
yìí g´∑g´∑ bí åxíw´åjú wqn.
Xùgb´qn bí b`åb´å yìí ti b`∑r`∑ sí í kå
`åwqn ∑rú r`∑, qmq tí å wí yìí ni ó k´q nå
qw´q sí. Ó ní, ‘„rú mi `åk´qk´q nìyí, nítorí pé
òun ni mo k´q r`å bí å ti í rå ∑rú. Ní kékeré
ni mo ti rå òun `åti ìy´å r`∑ p`q.’
L´∑s`∑-kån n´å`å qmq yìí bú sí ∑kún, ó
sì b`∑r`∑ sí í sun ∑kún `åsunw`å. Gbogbo
ènìy`ån b`∑ ´∑ títí, kò gb´q. Ní ìgb`å n´å`å ni
qkùnrin n´å`å w´å b´å å s`qr`q b´åyìí: ‘Ÿ„bi tìr∑
ni. Xé mo ti sq fún q pé kí o m´å j´∑ kí ´å kå
∑rú; `åti pé bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.
Ohun tí mo rí tí mo fi wí b´∑`∑ n´å`å ni ó dé
il`∑ yìí. Xé ìgb`å tí o p´∑ ní ilé ni o kò xe m`q
pé ∑rú ni ìwq n´å`å m´q. Ò b´å ti d´åk´∑ årå
r∑ j´∑j´∑, o kì b´å tí rí `∑t´∑ yìí. Nítorí n´å`å, l´åti
òní lq, m´åå r´åntí òwe yìí, ‘„ m´å j´∑ kí ´å kå
∑rú: nítorí bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.’
Àl`åyé `qr`q
Ÿ„yìn etí r`∑ ni ŸQr`q n´å`å kò wq etí
`qr`q n´å`å ´n b´q sí: r`∑ r´år´å.
D´åwódù: Àk´qbí qmq qkùnrin.
(D´åódù)
B´∑´∑r`∑: Àk´qbí qmq obìnrin.
Ó ´n sun ∑kún Ó ´n sun ∑kún `åsun
`åsunw`å: då-omi-lójú
l´åìd´å ∑nu dúró r´år´å.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Kí ni ìdí tí qmqkùnrin inú ìt`ån yìí fi ´n
f´∑ kí b`åb´å r`∑ kå gbogbo `åwqn ∑rú tí
ó ní?
2 Kí ni ohun tí qkùnrin ql´qr`q n´å`å m´åå ´n
wí bí qmq n´å`å b´å ´n yq ´q l´∑nu l´åti kå
`åwqn ∑rú r`∑ b´åyìí?
3 Sq ìt`ån ohun tí ó x∑l`∑ ní qj´q tí qkùn-
rin ql´qr`q n´å`å gb`å l´åti kå `åwqn ∑rú r`∑?
4 Kí ni `∑k´q tí ìt`ån yìí k´q wå?
Ix´∑ xíxe
1 ŸÅwqn `qr`q ìbéèrè ni ‘tå ni’, ‘èwo ni’,
‘b´åwo ni’, mélòó ni’, kí ni, ‘ti tå ni’.
„ fi `qr`q tí ó y∑ fún ìb`∑r`∑ ìbéèrè ìs`ål`∑
k`q`qkån w`qnyí sí `å`åyè tí ó y∑ ní ìb`∑r`∑
gbólóhùn n´å`å: „ le d´åhùn èyí l´∑nu.
i) _____ l∑ ´n f´∑ t‰Ql´qrun kò xe fún
yín?
ii) ____ l∑ ´n f´∑ nínú `åwqn qmq åj´å
mi n´å`å, dúdú ni t`åbí funfun?
iii) ____ l`åwqn qmq n´å`å ´n wí gidi?
iv) _____ l∑ ti pårí `qr`q n´å`å sí?
v) _____ l∑ ´n xe tí ∑ p`q tó w`qnyí?
vi) Tí ____ lqmq n´å`å j´∑ nínú `åwqn
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
méjèèjì?
vii) ŸQr`q ___ l∑ til`∑ ´n sq tí `∑ ´n påriwo
níb`∑?
viii) _____ låj´å hå w´å dé m´qx´ål´åxí
Lèm´qmù?
ix) _____ ló jí owó n´å`å nínú wqn?
x) ___ l∑ f´∑ k´å mú xe nínú ìm`qr`ån
méjèèjì yìí?
2 Fi `åmì ohùn sí orí `åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí
kí `qk`q`qkån wqn lè ní ìtum`q tí å kq sí
`∑gb´∑ r`∑. Kq ´q sínú ìwé-ìk`qwé r∑:
Åpå: Qmq tí kò mq iyì owó.
Åpå: `∑y`å årå kån ni èyí.
Åpå: ojú egbò tí ó ti jinn´å.
Åpå: oríxi igi oko kån.
Qkq: `å ´n fi èyí lq `qn`å jíjìn.
Qkq: `å ´n fi èyí roko.
Qkq: `å ´n fi èyí gún ∑rån på.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 19
Kíkå ìt`ån `år`oxq k´´é´´ék`e`eké:
Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å kìn-ín-
ní)
Ní ìgb`å kån, qk`unrin kån w`å tí orúkq
r`∑ å m´åå j´∑ T`∑l`å. Ó j´∑ ∑ni tí ó ní `qy`åy`å
púp`q, k`o sì sí ∑ni tí ó l`e rí i kí inú r`∑ b`åj´∑
ní ìgb`å kån. Qk`unrin yìí kúx`∑´∑ púp`q;
x`ugb´qn ó j´∑ `oxìx´∑ `åti ål´åp`å´år´å `enìy`ån;
tqmqdé t`ågb`å ni ó sì f´∑r`ån l´åti m´åå b´å å
xeré.
Púp`q `åwqn `enìy`ån ni k`o mq orúkq
qk`unrin yìí ní T`∑l`å. Orúkq tí w´qn fi ´n p`e é
j`u ni Åw`or`åw`q, nítorí pé ó f´∑r`ån l´åti m´åå
ki årå r`∑ b´åyìí:
‘Å-w`o-r`åw`q k`o kån tìx´∑.
Ibi ori ∑ní b´å f´∑ k´å lq,
Å k`o ní í x`åìlq dåndån.’
Ìtum`q `åwqn `qr`q w`qnyí j´åsí pé ìw`å lílq
wo ìr`åw`q l´åti mq ohun tí ó ´n b`q w´å x∑l`∑,
k`o l`e mú ìx´∑ kúr`o. Ip`okíp`o tí Ql´qrun b´å
ti f´∑ kí ´å dé ní åyé, å k`o ní í x`åìdé ib`∑.
Ìdí tí T`∑l`å sì fi ´n ki årå r`∑ b´åyìí ni l´åti d´å
`åwqn `qr´∑ r`∑ lóh`un nígb`å tí wqn b´å ´n gb`å
´å ním`qr`ån pé kí ó lq b´å `åwqn båbål´åwo,
`åwqn åw`or`åw`q, t`åbí `åwqn ål´åf`qx∑
mìír`ån, kí wqn wo ix´∑ fún un, bóy´å ìg-
bésí-åyé r`∑ yóó b`∑r`∑ sí í d´årå, kí ìx´∑ tí ó
´n x´∑ ∑ sì dínk`u.
G´∑g´∑ bí å ti sq xíw´åjú, `ot`oxì `enìy`ån
ni Åw`or`åw`q. K`o ní år´å kån tí ó l`e r`ån ´ån
l´qw´q nígb`å tí ó w`å ní `qd´q; nítorí n´å`å,
tìk´å årå r`∑ ni ó ´n d´å n`nkån årå r`∑ xe.
Ní `qr`q kån, åt`åp´åtå-dìde `enìy`ån ní í xe.
Oko ni ó ´n ro; kíkó ni ó sì kó owó tí ó fi f´∑
ìy`åwó r`∑ l´qd`q olówó kån, tí ó sì ´´n sìn ín
bí ìw`qf`å. Qj´q méjì péré ni ó ´n rí fi xe ix´∑
årå r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån. ŸAwqn qj´q m´år`un-
ún tí ó k`u ni ó fi ´n sin olówó r`∑ tí `å ´n p`e
ní Ojúm´q-`qlå, t`åbí ŸQlå ní ìkékúrú. Nítorí
n´å`å, å m´åå ´n sq pé Åw`or`åw`q ´n singb`å
l´qd`q ŸQlå.
Åw`or`åw`q nìkån k´q ni ìw`qf`å tí ó ´n
singb`å l´qd`q ŸQlå, w´qn tó m´∑w`å´å ní oko
r`∑, nítorí pé ql´qr`q gån-ån ni ŸQlå í xe.
L´qn`å kìn-ín-ní, ó b´å owó ní ilé. L´∑yìn
n´å`å, `oun p`å´åp`å´å ní oko lq b∑∑r∑: ó
ní ti `ågb`ådo `åti ti b`åb`å, `∑gúsí, er`eé,
gb´åg`uúd´å, `åti ti ixu. X`ugb´qn k`o fi b´∑`∑
låw´q; nítorí n´å`å, `åwqn `enìy`ån kì í s´å´åb`å
í sq `qr`q r`∑ ní rere ní `∑yìn r`∑; x`ugb´qn bí
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
w´qn b´å rí ojú r`∑, Båbå ni gbogbo wqn
m´åå ´n p`e é, bí ó til`∑ ti j´∑ pé k`o ní qj´q lórí
tó púp`q nínú wqn. Xé `otít´q ni `qr`q tí `åwqn
`ågb`ålågb`å m´åå ´n sq pé, ‘Owó ló ´n sq
`∑gb´qn di `åbúr`o; owó ló ´n sq ∑rú di båbå
fún ni!’
X`ugb´qn `enìy`ån `åt`åt`å ni Åw`or`åw`q bí
ó til`∑ j´∑ `ot`oxì. Nínú ilé r`∑, kì í xe ju bí ó ti
mq lq. Ìy`åwó r`∑ f´∑r`ån r`∑ , `oun n´å`å sì ´n så
ip´å r`∑ l´åti xe `∑t´q fún åyå r`∑ n´å`å `åti `åwqn
qmq m´∑tå tí ó ní. Ó ´n d´å ìw`qnbå åxq tí
åp´å r`∑ k´å fún wqn; ó sì y´å å l´årå kí `oun
p`å´åp`å´å m´åå wq `åkís`å ju kí åyå r`∑ t`åbí
`åwqn qmq r`∑ m´å`å rí ìw`qnbå åxq w`q lq.
X`ugb´qn, bí å ti sq t´∑l`∑, qj´q méjì péré ni ó
´n rí fi xix´∑ nínú oko årå r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån.
Nítorí n´å`å, ìx`oro púp`q ni fún un l´åti b´q
∑nu m´∑rin p`∑lú ti årå r`∑, `åti l´åti rå åxq fún
wqn.
B´åyìí ni ó rí tí ó j´∑ pé Åw`or`åw`q k`o
rí qw´q hq orí r´år´å, k`åk`å kí gb`es`e r`∑ sì
dínk`u, ´nxe ni ó ´n d´åd`å sí i!
Àl`åyé `qr`q
Ó ´n d´åd`å sí i: Ó ´n p`q sí i, ó ´n peléke
sí i.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 ŸQp`qlqp`q kì í pe T`∑l`å ní orúkq `åbísq
r`∑. Sq ìdí tí `eyí fi rí b´∑`∑.
2 Åkúx`∑´∑ ni Åw`or`åw`q nítorí pé
åt`åp´åtå-dìde ni ó j´∑ l´åti kékeré r`∑;
x`ugb´qn ó ní ìy`åwó. Níbo ni ó ti rí owó
xe `eyí?
3 Irú `enìy`ån wo ni `å ´n p`e ní ìw`qf`å? W´å
`qr`q tí ó d´årå fún `å`åy`e k`q`qkån tí ó
xófo nínú `å`wqn gbólóh`un w`qnyí:
i) Åw`or`åw`q nìkån k´q ni __ tí ó __
l´qd`q ŸQlå.
ii) ŸQlå j´∑ ____ x`ugb´qn Åw`or`åw`q j´∑
____.
iii) Qj´q __ ni Åw`or`åw`q fi __ sin årå
r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån.
iv) ŸQlå __ r`∑ ní ó ´n fi qj´q ___ tó k`u
sìn ní oko r`∑.
Ix´∑ xíxe
1 Xe `ål`åyé `åwqn `qr`q w`qnyí:
i) Ìx`oro ni fún Åw`or`åw`q l´åti m´åå b´q
gbogbo ilé.
ii) Åw`or`åw`q k`o rí qw´q hq orí r´år´å.
iii) K`åk`å kí gb`es`e r`∑ dínk`u ´nxe ni ó
´n d´åd`å sí i.
iv) Åw`or`åw`q ní `oun k`o f´∑ qr`q tí yóó
bå qmqlúw`åbí `oun j´∑.
2 Kq n´q´nb`å `å`åy`e k`q`qkån tí ó xófo ní
ìs`ål`∑ yìí síl`∑ kí o sì fi `qr`q tí ó y∑ fún
`å`åy`e k`q`qkån n´å`å sí `∑gb´∑ n´q´nb`å r`∑.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Wúr`å b`e`er`e l´qw´q ìy´å r`∑ bí
1 l`e lq b´å 2 rå ∑jå w´å l´qj`å kí
3 tó xe ix´∑ ti 4 ´n xe l´qw´q t´ån. Ìy´å
n´å`å d´åh`un pé kí 5 m´å xe ìyqnu.
Fúnrå 6 ni 7 yóó lq rå ∑jå irú
`eyí tí 8 f´∑ bí 9 b´å xe ohun tí
10 ´n xe l´qw´q t´ån.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 20
Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å kejì)
G´∑g´∑ bí ìxe Åw`or`åw`q `oun ló k´qk´q m´åå ´n
jí dé inú oko. Bí ó xe dé oko ní qj´q kån ló
ti b`∑r``∑ sí í kq eb`e. Nígb`å tí il`∑ yóó fi m´q
d´ååd´åå, Åw`or`åw`q ti kqb`e lq bí il`∑ bí ∑ní.
Poro ìk∑yìn n´å`å ló ´n kq l´qw´q tí qk´q r`∑ fi
kån n`nkån kån lójijì. Ÿ„r`u pé qk´q l`e b`åj´∑
ló b`å ´å. X`ugb´qn l´∑yìn tó rí i pé qk´q k`o
b`åj´∑ t´ån ló tó wo ohun tí qk´q x´å. Àxé or`u
owó ni. Ó gbé or`u n´å`å sítå. Ó sì kå owó
inú r`∑; ó j´∑ qg´qf`å n´åír`å. Kò sí ∑nik´∑ni
lóko tí ó fi kå owó n´å`å t´ån.
Åw`or`åw`q k`o ronú l´∑`∑mejì tí ó fi gb`å
l´åti lq gbé owó n´å`å fún ŸQlå tí í xe olówó
r`∑. Èr`o r`∑ ni pé ó gb´qd`q j´∑ `oun ló gb`ågbé
owó n´å`å sínú il`∑. Bí ó til`∑ j´∑ pé `å´åd´qtå
n´åír`å péré ni owó tí Åw`or`åw`q ´n sìn l´qd`q
ŸQlå, kò x`e`exì mú k´qb`q nínú owó n´å`å.
X`ugb´qn díp`o kí ŸQlå dúp´∑ l´qw´q Åw`or`åw`q
fífi ló tún ´n fi í x`∑f`∑. Gbogbo `enìy`ån tó sì
gb´q ohun tí Åw`or`åw`q xe ló p`e é ní `qd`∑ tó
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
yån orí `oxì l´åti `ode `qrun. Ìy`åwó r`∑ gån-ån
k`o fi ojú r`∑ bål`∑. X`ugb´qn å tún rí `åwqn
∑ni rere dí`∑ tí ó sq pé n`nkån d´ååd´åå ni
Åw`or`åw`q xe. ŸQlå ni irú `åwqn `enìy`ån b´∑`∑
b`∑r`∑ sí bú pé ó j´∑ ål´åìmoore `∑d´å.
X`ugb´qn `åwqn tí ´n bú Åw`or`åw`q p`q ju
`åwqn tí ´n yìn ín lq. Bí ó b´å ti ´n lq tí sì ´n
b`q ni w´qn m´åå ´n fi í xe y`∑y´∑.
Tqmqdé t`ågb`å ìlú n´å`å å sì m´åå fi í
tåyín. B´∑`∑ sì ni k`o sí ohun tó ´n xe d´årå
lójú ìy`åwó r`∑ m´q. Ìgb`å gbogbo ni ìy∑n
´n bú u ní `eébú. Nígb`å tí årå r`∑ kò gbå
`eébú gbogbo `åsìk`o m´q ni ó b´å fi ìlú síl`∑.
Ó b´q sí ìlú `ok`e`er`e. Ìlú ´nl´å ni ìlú tó lq yìí.
Omi ló sì ´n pqn t`å níb`∑. G´∑g´∑ bí ql´qy`åy`å
`åti onínú-rere `∑d´å tí Ql´qrun d´å å, kí´å ni
w´qn tún ti m`q ´qn bí ∑ni mowó níb`∑.
Ó p´∑ kí ìy`åwó r`∑ tóó m´åå b´å å gbé
ìlú tí ó kó lq yìí. Nígb`å tí ìy`åwó yìí sì dé,
k`o fi qkq l´qr`un síl`∑. Bí Åw`or`åw`q b´å ti
xe n`nkån kån ìy`åwó r`∑ ´å bi í pé xó tún
´n gbé ìxe r`∑ b`q ni. K`o sì p´∑ sí ìgb`å n´å`å
tí qbå ìlú ib`∑ fi w`åj`å. Gbogbo ìlú ni ikú
qbå n´å`å k´å l´årå nítorí pé ó j´∑ oló`oót´q `åti
onínú-rere.
Àl`åyé `qr`q
Poro: Il`å gbqqrq tí å kq `qp`qlqp`q eb`e
sí tí ó d`åbí `o`oró oko kån.
Ql´qy`åy`å: „ni tí m´åå ´n túråk´å sí gbogbo
`enìy`ån.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Àsìk`o wo ni Åw`or`åw`q m´åå ´n dé oko
olówó r`∑?
2 Kí ni ó x∑l`∑ l´qj´q kån tí ó ´n kq eb`e?
3 Níbo ni Åw`or`åw`q ti b´å owó p`ådé?
4 Owó n´å`å tó èló?
5 Kí ni Åw`or`åw`q xe xe owó n´å`å?
6 B´åwo ni `qp`q ènìy`ån xe rí ìw`å tí ó h`u
sí?
7 X`ål`åyé ohun tí ó mú un fi ìlú síl`∑.
8 Irú ix´∑ wo ló b`∑r`∑ sí í xe ní ìlú tí ó lq?
Ix´∑ xíxe
1 å) Oh`un ìs`ål`∑ ni gbogbo `åwqn `qr`q
w`qnyí ní. „ fi `åmì oh`un n´å`å sí
wqn lórí:
b) Kq `åwqn `qr`q tìr∑ m´∑jq mìír`ån
tí `qk`q`qkån wqn ní irú oh`un kån
xoxo bí i ti `åwqn `åt`ojq `qr`q 1(å)
lók`e.
2 å) Oh`un `okè ni gbogbo `åwqn `qr`q
w`qnyí ní. „ fi `åmì oh`un `ok`e sí
wqn bí ó ti y∑:
Xokoto, kqkqrq, påtå, werewere,
kiåkiå, båmu-båmu, robo, kånun.
b) „ kq `åwqn `qr`q tiyín m´∑jq mìír`ån
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
síl`∑ tí `qk`q`qkån wqn ní `åmì oh`un
`ok`e j´ål`∑ b´åkån n´å`å.
3 Àwqn `qr`q w`qnyí ní oh`un `ok`e méjì `åti
oh`un `å`årin kån. „ fi `åmì oh`un `ok`e sí
ibi tí ó y∑:
Ileyå, årugbo, olowo, ågbådå,
tånwiji, kånnkere, Kårede, Fun-
mixq
4 Àwqn `qr`q w`qnyí ní oh`un ìs`ål`∑ méjì
`åti oh`un `å`årin k`q`qkån. „ fi `åmì oh`un
ìs`ål`∑ sí ibi tí ó y∑ lórí wqn:
åb∑b∑, ålejo, åxehån, il∑kun,
ågbero, ogbifq, åbumu, åsej∑.
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 21
Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å k∑tå)
Kí `åwqn år´å ìlú yìí tún le rí irú qbå rere
bí `eyí tó w`åj`å ni w´qn lq díf´å sí. If´å ní kí
ìlú le t`or`o, kí n`nkån sì le m´åå lq déédé,
åpqnmit`å tí ó b´å j´∑ oló`oót´q j`ulq ni kí
w´qn fi jqbå. B´åwo ni wqn yóó xe mq
åpqnmit`å tí ó j´∑ oló`oót´q nínú `åwqn bí
∑gb`∑rún kån tí ´n b∑ ní `å`årin ìlú? Èyí ni
ìx`oro tí w´qn ní. B`åb´å `ågb`å kån ló gb`å
w´qn síl`∑. Ó ní kí wqn rå l´ådugbó tí w´qn
fi ´n pqn omi jq. W´qn rå `qp`qlqp`q l´ådugbó,
w´qn sì kó wqn sínú qgb`å. W´qn w´å fi ewé
p´qn n´åír`å k`q`qkån sínú `qk`q`qkån `åwqn
l´ådugbó n´å`å. Xé wqn k`o sì kúkú tí ì xe
ìsìnkú qbå. W´qn lu ågogo yí ìlú k´å pé kí
gbogbo `åwqn åpqnmit`å péjú sí `å`åfin.
L´∑yìn tí `åwqn åpqnmit`å n´å`å ti péjú
sí `å`åfin ni w´qn ní kí oník´ålukú lq gbé
l´ådugbó k`q`qkån nínú qgb`å. W´qn ní kí
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
`åwqn åpqnmit`å n´å`å pqn omi kún gbogbo
ìk`ok`o inú `å`åfin nítorí pé `åwqn f´∑ lo omi
púp`q fún ìsìnkú qbå. Bí åpqnmit`å `åk´qk´q
ti rí ewé nínú l´ådugbó r`∑ tí n´åír`å kån sì
w`å nínú ewé n´å`å, `åp`o ni ó fi owó n´å`å
sí. B´åkån n´å`å ni `ekejì, `∑k∑tå, `∑k∑rin,
`∑kår`un-ún `åti gbogbo wqn kí ó tóó dé ori
Åw`or`åw`q. Bí Åw`or`åw`q n´å`å xe rí i, qk`ån
r`∑ d´å sí méjì. Ó ro ti `eébú tí ìy`åwó `oun l`e
bú `oun bí ó b´å gb´q pé `oun d´å owó n´å`å
påd`å. Ó tún r`o ó pé `eló ni owó tí `oun
b´å nínú l´ådugbó, `oun tí `oun lq kó qg´qf`å
n´åír`å påd`å fún ŸQlå. Ní ìk∑yìn ó pinnu l´åti
d´å owó n´å`å påd`å.
Bí ó xe gbé omi dé inú qgb`å ni ó lq
d´å owó påd`å fún ∑ni tí ó j´∑ olórí níb`∑.
K`åk`å kí oníy∑n sì dúp´∑ l´qw´q r`∑ ´nxe ni ó
b`∑r`∑ sí í hål`∑ m´q qn pé owó tí ó rí ju `eyí
tí ó fi síl`∑ lq. Åw`or`åw`q x`ål`åyé títí x`ugb´qn
qk`unrin n´å`å tåkú pé `åfi kí Åw`or`åw`q t`∑lé
`oun dé `qd`q `åwqn ìgbìm`q ní `å´år`q qj´q
kejì.
Nígb`å tí Åw`or`åw`q yóó fi påd`å dé ilé
`okìkí ti kån dé `qd`q ìy`åwó r`∑. W´qn ní
owó kån b´åyìí tí ó rí nínú l´ådugbó tí ó
f´∑ fi pqnmi ni ó lq d´å påd`å. W´qn ní owó
n´å`å ló w´å di w`åh´ål`å sí i l´qr`un. Bó xe yq
ní `q´qk´ån ni ìy`åwó r`∑ ti ´n bú u. Ìy`åwó ní
Åw`or`åw`q ti gb`ågbé ohun tí ó lé e dé ìlú
n´å`å. Ó ní bóy´å ni Åw`or`åw`q tún l`e xe
oríire m´q. Åw`or`åw`q k`o fojú lé oorun títí
il`∑ qj´q kejì fi m´q. Òun gån ån d´å årå r`∑
l´∑bi pé b´åwo ni `enìy`ån xe ´n xe oore tí ó
tún di w`åh´ål`å sí olúwår`∑ l´qr`un.
Ní `å´år`q qj´q kejì ni `åwqn ql´qp`å´å qbå
w´å mú Åw`or`åw`q. Ÿ„r`u sì bå ìy`åwó r`∑
gån-ån. X`ugb´qn ó t`∑lé qkq r`∑ dé `å`åfin.
Níb`∑ ni ó ti rí i pé wqn yóó fi Åw`or`åw`q j∑
qbå nítorí pé `oun nìkån ló j´∑ oló`oót´q `åti
olódodo åpqnmit`å. B´åyìí ni w´qn xe fi í sí
ìp`ebí kí w´qn le r´å`åy`e x`et`ut`u tí ó y∑ kí qj´q
ìgbådé tóó pé. Bí qj´q xe k`o ni w´qn fi `∑w`u
oy`e w`q ´q tí w´qn sì dé e ní ådé. Ìy`åwó r`∑
n´å`å sì múrå g´∑g´∑ bí olorì. Bí Åw`or`åw`q
xe jqbå ló ti fi owó ŸQlå r´ånx´∑. Ìgb`å k`o
d´årå fún ŸQlå m´q ní `åsìk`o n´å`å. ŸQlå fún-
rår`∑ sì w´å kí Åw`or`åw`q. Ó sì w´å gb`å pé
`oót´q ni `qr`q tí Åw`or`åw`q m´åå ´n sq pé:
“Åw`or`åw`q k`o kån tìx´∑.
Ibi orí ∑ni f´∑ k´å lq,
Å k`o ní í x`åìlq dåndån”.
Å sì gb´q pé ìgb`å Åw`or`åw`q lórí oy`e tu
gbogbo ìlú l´årå.
Àl`åyé `qr`q
L´ådugbó: Kete, ohun-`el`o ìpqnmi tí å fi
åm`q mq.
Ìp`ebí: ibi tí w´qn k´qk´q m´åå ´n fi ∑ni tí å
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
b´å y`ån l´åti jqbå sí fún oríxiríxi
`et`ut`u `åti `∑k´q kí ó tóó di `åsìk`o
tí yóó gbå ådé.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Kí ni ìdí tí `åwqn år´å ìlú tí qbå wqn
w`åj`å fi lq díf´å?
2 Sq ohun tí If´å wí.
3 Tå ni ó rån gbogbo ìlú l´qw´q nígb`å tí
wqn k`o mq `eyí tí wqn yóó xe?
4 Kí ni w´qn fi sínú `qk`q`qkån `åwqn
l´ådugbó?
5 B´åwo ni w´qn xe rí oló`oót´q nínú `åwqn
åpqnmit`å?
6 Kí ni ìdí tí ∑nì kån fi sq pé Åw`or`åw`q
gb´qd`q b´å `oun dé `qd`q `åwqn ìgbìm`q
ìlú ní `å´år`q qj´q kejì?
7 B´åwo ni ìy`åwó Åw`or`åw`q xe h`uw`å
nígb`å tí ó gb´q ohun tí qkq r`∑ xe níbi
omi pípqn fún `å`åfin?
8 Àwqn wo ló w´å mú Åw`or`åw`q ní qj´q
kejì?
9 Kí ní fi qk`ån ìy`åwó n´å`å bål`∑ nínú
`å`åfin?
10 Irú ip`o wo ni ŸQlå w`å ní `åsìk`o tí
Åw`or`åw`q di qbå?
Ix´∑ xíxe
1 Bí ó xe pé ìwq ló di qbå bíi Åw`or`åw`q,
sq fún gbogbo kíl´å`åsì gbogbo n`nkån
tí o m´åå xe sí ŸQlå.
2 Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån tó xófo
ní ìs`ål`∑ yìí:
å) „ni tí k`o ní ∑w`å r´år´å ____
(`qb`un, `ob`ur´∑w`å, ål´åkqrí).
b) „ni tí ó ´n ro årå r`∑ sí p`åt`åkì j`u ni
____ (onígb`eérågå, ol`e, `ot`oxì)
d) „ni tí ó h´åw´q, tí ó f`å tìk`q l´åti fún
∑l`omír`ån ní owó ni ____ (`ql∑,
åhun, `qdår`ån)
e) „ni tí ó m´åå ´n d´åråy´å sí ∑nik´∑ni
ni ____ (`qr´∑, `oxónú, ql´qy`åy`å)
∑) „ni tí ó m´åå ´n fi ìgb`å gbogbo
bínú ni ____ (`oxónú, òm`ug`q,
ql´qy`åy`å).
f) „ni tí k`o ní ìgbérågå r´år´å ni __
(onír`∑l`∑, ål´ågb´årå, ql´qy`åy`å).
g) Orúkq mìír`ån fún ìgbérågå ni __
(ìr`∑l`∑, f´å`årí, ìb`∑r`u)
gb) Qmq tí ó ´n n´å owó ní ìn´åkún`å´å
ni ____ (ål´åkqrí, `åp`å, `ql∑)
h) ŸQr`q tí ó l`odì sí ql´qgb´qn ni ___
(`om`ug`q, onínúf`uf`u, `åb`osí).
i) „ni tí k`o mq ìw`qn årå r`∑ ni ___
(`op`onú, ål´ågbåjå, `qd`∑).
3 Fi fi í, kì í, ní í t`åbí tí í sí `å`åy`e tí
`qk`q`qkån wqn y∑ fún nínú `åwqn
gbólóh`un w`qnyí:
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
å) Ohun tí å ___ x∑ qmqdé ___ ju
xín-ín-sín lq.
b) Àj´∑ tí yóó på ni j∑, å ___ rí `∑j`∑
l´∑nu r`∑.
e) ŸQt´å ilé __ xe ikú på ni __ xe `qt´å
ìtå.
∑) ŸQr`ån __ j∑ owó, ∑gb`å´å ìd`qb´ål`∑
k`o l`e t´ån ån.
f) Qw´q årå ∑ni lå __ tún n`nkån årå
∑ni xe.
g) Qmq in´å ___ wq in´å lq fúnrå r`∑.
gb) Qw´q `oxìk`å ní í ___ xe årå r`∑
l´qx´∑.
h) Ohun tí å ___ níyì ni å ___ t´∑.
i) Ohun ___ ti ni lójú ju ol`e lq w`å.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 22
Àròsq: Oúnj∑ tí mo f´∑r`ån jùlq
Bí ŸQgb´∑ni Oyè Òhúù xe wq kíl´´å`åsì ni
`åwqn åk´∑k`q´q kí i. Òun n´å`å sì d´å wqn
lóhùn. L´∑yìn èyí ni ó b`∑r`∑ sí í b´å `åwqn
åk´∑k`q´q s`qr`q. Ó ní: ‘Ÿ„yin åk´∑k`q´q, å f´∑
s`qr`q lórí `qkån nínú `åwqn n`nkån tí å kò
le m´å xe ní qj´q kån. N`nkån n´å`å ni oúnj∑.
Å kò le xe kí å m´å j∑un ní qj´q kån `åy`åfi
bí å b´å gb`å`åw`∑ t`åbí tí årå wå kò b´å d´å.
Ní òní, mo f´∑ kí ∑nì k`q`qkån w´å s`qr`q lórí
oúnj∑ tí ó f´∑r`ån jùlq. Ìlåpå èrò tí å ó lò
nìyí.
i) Oríxiríxi oúnj∑ tí mo m´åå ´n j∑.
ii) Orúkq oúnj∑ tí mo f´∑r`ån jùlq.
iii) Ìdí tí mo fi f´∑r`ån oúnj∑ n´å`å jùlq.
iv) Àwqn èròj`å tí w´qn fi ´n pèsè oúnj∑
n´å`å.
v) Bí w´qn xe ´n pèsè oúnj∑ n´å`å.
L´∑yìn èyí ni olùk´q b`∑r`∑ sí í pe `åwqn
åk´∑k`q´q ní `qk`q`qkån tí w´qn sì ´n s`qr`q lórí
oúnj∑ tí w´qn f´∑r`ån jùlq títí tí `åsìkò ìjókòó
n´å`å fi pårí.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ohun tí `åwqn åk´∑k`q´q k´qk´q xe fún
ŸQgb´∑ni Òhúù ni pé w´qn ________
å) bú u.
b) yìn ín.
d) kí i.
2 Kí ni òun n´å`å xe påd`å? Ó ____ wqn.
å) bú
b) kí
d) rí
3 Kí ni olùk´q sq pé `åwqn f´∑´∑ s`qr`q lé?
å) åxq
b) `∑k´q
d) oúnj∑
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
4 L´∑yìn oúnj∑ d´årúkq n`nkån méjì tí å
kò le m´å xe ní qj´q kån.
5 Kí ni n`nkån méjì tí ó le få kí å m´å
j∑un ní qj´q kån?
Ix´∑ xíxe
1 Kq `åròkq lórí oúnj∑ tí o f´∑r`ån jùlq.
2 Pårí `åwqn òwe w`qnyí:
å) Bí kò b´å sí ikú ilé _______
b) Ojú m´∑w`å´å kò jq _______
d) Ikú ogun ní í _______
e) Owó kò ní _______
∑) Ilé ni å ti ´n kó `∑x´q ________
Àl`åyé
Ní èdè Yorùb´å, `qr`q kån n´å`å tí å fi ´n sq
ohun tí ó x∑l`∑ nísisìnyí ni å fi ´n sq èyí tí
ó x∑l`∑ l´ån`å´å, `åti ní qdún tó kqj´å. Å kò ní
`qr`q kån xoxo tí å lè lò l´åti fi `åkókò gån-ån
tí n`nkån x∑l`∑ h`ån bíi ti `åwqn G`∑´∑sì. Ní-
torí n´å`å, y´ål`å kí ´å sq `åkókò tí n`nkån kån
x`∑ gån-ån g´∑g´∑ bi ‘ìsisìnyí’ ‘`ån´å’ ‘ìduntå’
`åti b´∑`∑ b´∑`∑ lq, t`åbí kí ´å lo oríxi `åwqn
`qr`q-ìxe tí å b´å f´∑ lò l´åti fi h`ån bí n`nkån
n´å`å x`∑x`∑ x∑l`∑ ni, bí ó ´n x∑l`∑ l´qw´q bí å ti
´n s`qr`q yìí ni, bí ní `åkókò tí ó ´n b`q ni yóó
x∑l`∑ ni, t`åbí ó ti x∑l`∑ tip´∑tip´∑.
Àwqn `qr`q tí å m´åå ´n fi kún `qr`q-ìxe
Yorùb´å n´å`å ni ìw`qnyí:
1 Fún `åkókò tí å w`å yìí : F´∑, nísisìnyí.
Bí `åp∑∑r∑: i) Mo f´∑ lq ilé.
ii) Nísisìnyí ni mo xe ix´∑
n´å`å.
2 Fún `åkókò tí ó ´n b`q: yóó
Bí `åp∑∑r∑: i) ŸEmi yóó lq oko l´qlå.
3 Fún ohun tí `å ´n xe l´qw´ql´qw´q yìí tí å
kò ì pårí `∑: n
Bí `åp∑∑r∑: i) Mo ´n fq `åwo n´å`å l´qw´q.
ii) Mo ´n b∑ ixu fún ìy´å mi
l´qw´q.
4 Fún ohun tí å ti xe t´ån: ti
Bí `åp∑∑r∑: i) Mo ti lq.
ii) Ó ti dé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 23
Kíkq Àr`okq — Ìlú mi
Bí å b´å f´∑ kq `år`okq, ó xe p`åt`åkì kí ´å fi årå
bål`∑. „ni tí yóó kq `år`okq gb´qd`q ti ro ohun
tí ó f´∑ kq. Ó til`∑ l`e ti k´qk´q sq q l´∑nu kí ó tó
kq ´q, `eyí ni `år`osq. L´∑yìn `eyí, ó xe p`åt`åkì
kí ó kíy`esí ohun tí yóó kq síl`∑. Kí ó rí i pé
`oun fi `åmì tí ó y∑ sí orí `qr`q r`∑.
Kí `enìy`ån tó le kq `år`okq d´ååd´åå lórí
irú orí-`qr`q yìí, ó gb´qd`q ronú jinl`∑. ‰O sì y∑
kí ó fi `åwqn ìbé`er`e kån sí qk`ån. Ìd´åh`un
sí `åwqn ìbé`er`e n´å`å ni yó`o j´∑ `år`okq lórí
`åkqlé tí å wí.
Bí å b´å f´∑ kq `år`okq lórí `åkqlé `ok`e yìí å
le lo `åwqn ìbé`er`e w`qnyí:
1 Kí ni orúkq ìlú mi?
2 Ìpínl`∑ wo ni ìlú n´å`å w`å?
3 Åb´∑ Ìjqbå-ìbíl`∑ wo ni ó w`å?
4 Kí ni orúkq Qbå/Bå´ål`∑ ìlú mi?
5 Àwqn ìlú wo ló súnm´q qn?
6 Ilé-`∑k´q mél`oó ló w`å níb`∑?
7 Ilé-ix´∑ wo ló w`å níb`∑?
8 Àwqn ilé-ìtåj`å wo ló ní?
9 Àwqn olùgbé ìlú n´å`å tó mél`oó?
10 ŸNj´∑ ó ní ilé-ìw`os`ån `åti ilé-ìgb`∑bí?
11 Àwqn åkqni `enìy`ån wo ló w`å níb`∑?
Àl`åyé `qr`q
Ronú jinl`∑: Ronú gidigidi, ronú d´ååd´åå.
Àtúny`∑w`o `∑k´q
1 Kí ni ó xe p`åt`åkì fún wå l´åti xe bí å
b´å f´∑ kq `år`okq?
2 Kí ni ìdí tí ó fi y∑ kí `år`osq xå´åjú
`år`okq?
3 Sq ohun tí å gbqd`q m´åå xe bí å b´å ti
´n kq `år`okq lq.
Ix´∑ xíxe
1 „ lo `åwqn ìbé`er`e inú `∑k´q yìí l´åti kq
`år`okq lórí ‘Ìlú mi’. „ k´qk´q d´åh`un
`åwqn ìbé`er`e n´å`å l´∑nu l´ås´ån l´åìkq
n`nkån kån síl`∑.
2 Pårí `åwqn `owe w`qnyí:
å) Ilé ni `å ´å w`o kí ´å tóó ____ .
b) Kò sí ibi tí ó d`å bí ilé ni ____ .
d) Ilé ni å ti í kó `∑x´q ____ .
3 Y`åt`q sí `åwqn ti `ok`e yìí, på `owe
mìír`ån kån tí ó ní ‘Ilé’ nínú.
„ni tí ó ni ilé ni `å ´n p`e ní onílé, kí ni
`å ´n pe ∑ni tí ó ni `åwqn n`nkån w`qnyí:
owó, qx∑, irú, ewé.
4 Lo qgb´qn tí o ti k´q nínú `∑k´q yìí l´åti fi
kq `år`okq kån lórí ‘Ilé-`∑k´q mi’ b`q w´å
l´åti ilé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 24
Ìt`ån åkqni l´qk`unrin: Bålógun
Ìbíkúnlé
Ní ìlú Ìj`ådó létí Ògbóm`qx´q ni å ti bí
Ìbíkúnlé kí ó tóó kó lq sí Ìb`åd`ån. Bí ó
til`∑ j´∑ pé ó ti ´n l´qw´q nínú ogun oríxiríxi tí
Ìb`åd`ån ´n j`å, ní åyé Bå´ål`∑ Olúgbòde ni ó
j∑ Bålógun. Ó lówó. Ó l´åy`å. Ó lóògùn. Ó
sì ní oko l´qp`qlqp`q. B´∑`∑ sì ni ó k´qlé ´nl´å, ó
sì få `ågb`ål´å r∑p∑t∑. Èyí ló j´∑ kí wqn m´åå
kì í pé:
A-rówó-lò-g∑r∑g∑r∑-nílé-olómi
Ó lóko lÓgbèré.
Ìbíkúnlé lóko lÓdò-Qn`å
A-bojú-oko-gb∑r∑[ng∑d∑ -
Tó-fi-dódi-Adéx´∑gun.
Al´ågb`ål´å-j´åy`åj´åy`å, båbå Kú∑j´q
ŸAgb`ål´å ’Bíkúnlé joko ∑lòmír`ån lq.
A-b`ågb`ål´å-tó-kòrikòó-s´åré-t´ån.
A gb´q pé gbogbo ogun tó lq ló f´∑r`∑ x´∑
t´ån. Ìw´ådìí tún fi yé wå pé qp´∑lqp´∑ r`∑ ni ó
j´∑ kí år´å Ìb`åd´ån x´∑gun l´åsìkò ogun Ìj`åyè.
Ó xe gudugudu méje `åti y`å`åy`å m´∑f`å
l´åsìkò ogun n´å`å. B´åkån n´å`å ni Ql´qrun
fún un ní `∑bùn qmq púp`q. Oríxiríxi ìw`å
åkin ló hù ní ìgb`å åyé r`∑. Ní `åsìkò kån
ó f´∑ lq jågun Ar´å, yóó sì gbå „d∑ kqj´å.
Tìmì ní kí ó m´å xe gbå `å`årin ìlú òun kqj´å
bí kò b´å f´∑ w`åh´ål`å. Kò sì jiy`ån xùgb´qn
ó dó ti ìlú n´å`å. ŸAwqn qmq ogun r`∑ sì ´n
kór`e n`nkån oko wqn dí`∑ dí`∑. ŸAwqn år´å
„d∑ tó j´åde kò le wqlé; `åwqn tó wqlé kò
le j´åde. Nígb`å tí ìnirå mú `åwqn år´å ìlú,
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
`qp`qlqp`q `∑bùn ni Tìmì fi b`∑b`∑ fún ìd´åríjì.
ŸQn`å `∑rq ni åkíkånjú ológun n´å`å gb`å
kú. L´∑yìn ogun Ìj`åyè å gb´q pé Ìbíkúnlé f´∑
fi åj´å bq Ògún. Níbi tí qmq `∑yìn r`∑ kån ti
f´∑ b´∑ åj´å n´å`å, `åd´å b´q l´qw´q r`∑. ŸAd´å n´å`å
b´å Ìbíkúnlé ní itån. Qgb´∑ n´å`å sì p`q gidi.
Qgb´∑ n´å`å ni ó sì gb´e lq sí Ogun Kútúj`∑
tí w´qn b´å `åwqn Ÿ„gb´å j`å. Xùgb´qn `åwqn
år´å Ìb`åd`ån p`åd´ånù ènìy`ån púp`q nínú
ogun n´å`å. Ql´qrun ló x´å fi Al´å`åfin Adélù
xe s´åb`åbí tí ó pårí ìj`å n´å`å fún wqn. ŸAwqn
tó sì lq sí ogun kò dårí délé b´å Bå´ål`∑
Olúgbòde l´åyé m´q. Ó ti kú. Bí Ìbíkúnlé
n´å`å sì ti ti ogun n´å`å dé ló kú. Kì í xe pé
ojú ogun ló ti p`ådé ohun tó på ´å. Xùgb´qn
qgb´∑ tó ti gb`å l´åsìkò tí ó ´n bq Ògún ló på
´å.
ŸAwqn `ågb`å sq pé òun ló d`åbí Båló-
gun tó lókìkí tó sì tún l´ågb´årå jùlq nínú
ìt`ån Ìb`åd`ån.
ŸAl`åyé `qr`q
Rówó lò g∑r∑g∑r∑: rí owó lò d´ååd´åå.
Gb∑r∑[ng∑d∑: fíf`∑ d´ååd´åå, tít´∑jú g´ån-ån
J´åy`åj´åy`å: tí ´n bå ènìy`ån l´∑rù, tí ´n j´å
ènìy`ån l´åy`å.
Qgb´∑: ojú ibi tí `åd´å t`åbí ohun-ìj`å
mìír`ån ti b´å ènìy`ån tí ó sì jìn
nínú ∑rån årå.
Kòrikò: oríxi ∑rånko kån tí m´åå ´n fi
∑rån xoúnj∑ tí ó sì le s´åré
púp`q.
ŸAtúny`∑wò `∑k´q
1 ______ ni ìlú tí å pil`∑ bí Ìbíkúnlé sí.
å) ŸQy´q
b) Ìb`åd`ån
d) Ògbóm`qx´q
e) Ìj`åyè
∑) Ìj`ådó
2 „ni tí ó b´å Ìbíkúnlé p`å`ål`å oko ni
_____
å) Kú∑j´q.
b) Adéx´∑gun.
d) Ògbèré.
3 Kí ni ìxòro tí Ìbíkúnlé ní nígb`å tí ó
´n lq sí Ogun Ar´å? B´åwo ló xe borí
ìxòro n´å`å?
4 Kí ni ìdí tí Ìbíkúnlé fi f´∑ bq Ògún?
5 B´åwo ni ó xe fi årå på níb`∑?
6 Kí ni orúkq ogun tí ó j`å l´∑yìn tí ó ti fi
årå på?
7 ŸAwqn wo ni w´qn b´å jå ogun n´å`å?
8 Tå ni Ql´qrun r´ån bí olùl`åj`å l´åsìkò
ogun n´å`å?
9 Ìgb`å wo ni Bå´ål`∑ Olúgbòde kú?
10 Kí ni ó få ikú Ìbíkúnlé?
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Ix´∑ xíxe
1 Sq ìt`ån åkqni mìír`ån tí o m`q fún
gbogbo kíl´å`åsì.
2 W´å iye ìgb`å tí ‘oko’ `åti ‘`ågb`ål´å’ w´åyé
nínú oríkì Ìbíkúnlé tí å lò nínú `∑k´q yìí.
3 Onírúurú `åx``å Yorùb´å wo ló j∑yq nínú
`∑k´q yìí?
4 Nínú ‘k´qlé ´nl´å’, ‘´nl´å’ ló sq irú ilé tí ó
k´q. B´åkån n´å`å ni nínú ‘j∑un púp`q’,
‘púp`q’ ló j´∑ kí å mq bí ó xe j∑un sí.
W´å irú `åwqn `qr`q `åp´qnlé tí å le lò m´q
`åwqn `qr`q-ìxe w`qnyí:
å) gå _______.
b) gùn _______.
d) sånrå ______.
e) p´qn ______.
∑) dúdú ______.
5 Béèrè òwe Yorùb´å méjì tí ó d´ålé
‘ogun’ b`q w´å l´åti ilé.
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 25
Ìt`ån åkqni lóbìnrin: Mqrèmi
Ní åyé `åtij´q `åwqn `∑y`å kån w`å tí w´qn m´åå
´n yq `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ l´∑nu. Òòrèkóòrè
ni `åwqn `∑y`å yìí m´åå ´n yq `åwqn år´å Ilé-
If`∑ l´∑nu. Kì í xe pé `åwqn Ìgbò ní ågb´årå
tó b´∑`∑. Qgb´qn inú ni w´qn ´n lò. Bí w´qn
b´å ´n b`q w´å yq `åwqn ènìy`ån år´å Ilé-If`∑
l´∑nu ´nxe ni w´qn ´n fi koríko bo årå. Èyí
sì m´åå ´n j´∑ kí wqn ó d`åbí iwin. Bí `åwqn
ènìy`ån Ilé-If`∑ b´å ti rí èyí w´qn m´åå ´n lérò
pé `åwqn iwin ló dé wqn kì í sì í xòpò l´åti
b´å wqn j`å.
Qj´q qj`å ni `åwqn Ìgbò s´å´åb`å m´åå ´n
w´å. Bí `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ b´å sì ti s´å ni
`åwqn Ìgbò w`qnyí yóò kó wqn l´∑rù lq.
Ènìy`ån tí qw´q b´å t`∑ nínú `åwqn ènìy`ån
Ilé-If`∑ ni wqn yóò mú l´∑rú. Obìnrin kån
w`å ní ìlú Ilé-If`∑ nígb`å n´å`å tí `qr`q yìí m´åå
´n dùn. Ó sì b`∑r`∑ síí ronú ohun ti òun le
xe l´åti gbå `åwqn ènìy`ån síl`∑ l´qw´q `åwqn
Ìgbò. Mqrèmi ni orúkq obìnrin n´å`å.
Olúorogbo ni qmq kån xoxo tí Ql´qrun
fún Mqrèmi. Mqrèmi lq sí `qd`q odò
Ÿ„sìnmìrìn ní qj´q kån. ‰O b∑ odò n´å`å pé
bí ó b´å l`e rån òun l´qw´q tí Ilé-If`∑ b´å fi
x´∑gun Ìgbò òun yóò fún un ní Olúorogbo
tí í xe qmq kån xoxo tí òun bí. L´∑yìn èyí
ni Mqrèmi då årå p`q m´q `åwqn ènìy`ån
Ilé-If`∑ yòókù. Nígb`å tí w´qn sì ´n n´å qj`å
l´qw´q tí w´qn gb´q åriwo pé `åwqn Ìgbò ´n b`q
gbogbo ènìy`ån yòók`u ló s´ålq. Xùgb´qn
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Mqrèmi nìkån ni ó x´∑kù síl`∑. ‰O sì j´∑
år∑w`å obìnrin.
Bí `åwqn Ìgbò xe mú un dé ìlú wqn
`qd`q Qbå wqn ni w´qn mú un lq. Lójú ∑s`∑
ni Qbå Ìgbò ti sq Mqrèmi di `qkån nínú
`åwqn ìy`åwó r`∑. Ìw`å `åti ∑w`å Mqrèmi ló sì
j´∑ kí ó tètè di `å`åyò Qbå. Kò p´∑ tí Mqrèmi
di `å`åyò qbå tí ó fi rí `åxírí ågb´årå Ìgbò.
‰O sì tètè s´å kúrò níb`∑ l´åti w´å tú `åxírí fún
`åwqn ènìy`ån r`∑. Òun ló ní koríko ni `åwqn
Ìgbò tå m´qrå `åti pé bí wqn b´å ti w´å, kí
`åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ tån in´å r`ån w´qn l´årå.
B´åyìí ni `åwqn If`∑ tån in´å rån `åwqn Ìgbò
nígb`å tí wqn tún w´å. ŸQn`å yìí sì ni `åwqn
If`∑ gb`å x´∑gun `åwqn Ìgbò. Mqrèmi n´å`å sì
lq få Olúorogbo tíí xe qmq r`∑ kån xoxo
fún odò Ÿ„sìnmìrìn. Ohun tí Mqrèmi xe
yìí jq `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ lójú púp`q. L´åti
ìgb`å n´å`å ni w´qn sì ti ´n fi `∑mí ìmoore wqn
h`ån sí Mqrèmi títí di òní.
ŸAtúny`∑wò `∑k´q
1 Orúkq `åwqn `∑y`å tí ´n yq `åwqn ènìy`ån
Ilé-If`∑ l´∑nu ní åyé `åtij´q ni ______
å) Ìgbò.
b) Ìgbó.
d) Igbo.
2 Ohun tí `åwqn Ìgbò ´n lò bí w´qn b´å ´n
b`q w´å sí Ilé-If`∑ ni ______
å) òògùn.
b) qgb´qn inú.
d) ohun ìj`å olóró.
3 ŸQkån l´årå n`nkån tí ó sq Mqrèmi di
`å`åyò Qbå `åwqn tó mú un l´∑rú ni
_____
å) òògùn.
b) ìgboy`å.
d) ìw`å.
4 Kí ni ohun ti `åwqn `qt´å If`∑ m´åå ´n fi
borå bí w´qn b´å ´n b`q?
5 Irú qj´q wo ni w´qn m´åå ´n w´å sí Ilé-If``∑?
6 Tå ni ó pinnu l´åti gbå `åwqn ènìy`ån
Ilé-If`∑ síl`∑?
7 Tå ni ∑ni n´å`å lq b´å fún ìr`ånw´q?
8 Irú `∑j´∑ wo ni ∑ni n´å`å j´∑?
Ix´∑ xíxe
1 Kq `åròkq kån lórí åkqni kån tí o ti gb´q
ìròyìn r`∑ rí ní ågbègbè r∑.
2 D´årúkq oríxi fìl`å méjì tí `åwqn qkùnrin
m´åå ´n dé.
3 På `ål´q-onít`ån kån tí kò ní orin fún
gbogbo kíl´å`åsì.
4 Yå `åwòr´ån åkqni obìnrin kån tí o
m`q sí `åfo tí ó w`å ní ìs`ål`∑ yìí kí o sì fi
kerey´q`qnù kùn ún.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
``ŸŸ„k´q 26
Àk`ånlò èdè
L´∑yìn tí å ti k´q nípå òwe Yorùb´å `åti bí
å xe ´n lò w´qn, ó y∑ kí ´å s`qr`q lórí `åk`ånlò
èdè. Mímq bí å xe ´n lo òwe `åti `åk`ånlò
èdè ni å fi ´n mq ∑ní b´å gb´q èdè Yorùb´å
d´ååd´åå. Ó sì xe p`åt`åkì kí å m´åå lo òwe
`åti `åk`ånlò èdè nínú `åròkq tí å b´å ´n kq.
Xùgb´qn oríkì wo ni å le fún `åk`ånlò èdè?
Àk`ånlò èdè j´∑ ∑yq `qr`q t`åbí `åkójqp`q `qr`q tí
å lò ní `qn`å tí ó fi ní ìtum`q tó jinl`∑ ju èyí tí
å m`q ´qn m´q lq. Ó sì tún d`åbí `åg´åd´ågodo
èdè tí å fi m´åå ´n x`ål`åyé `qr`q tí å kò f´∑ kí
`qgb`∑rì ó m`q.
Bí å b´å lo `åk`ånlò èdè kò le yé ∑ni tí
kò gb´q ìjìnl`∑ Yorùb´å. Ìtum`q gb∑r∑fu tí `qr`q
n´å`å ní ni yóò fún un. G´∑g´∑ bí `åp∑∑r∑ tí å
b´å sq pé, ‘Ohun tí Òjó b´å sq nínú ∑gb´∑
n´å`å ni åb∑ gé’. Ohun tí `å ´n sq ni pé g´∑g´∑
bí åb∑ xe ´n gé n`nkån b´∑`∑ ni `qr`q Òjó xe
´n gé ohun tó b´å wí. Ní `qr`q kúkúrú `å ´n
sq pé ohun tí Òjó b´å sq di `åx∑. Xùgb´qn
`qgb`∑rì lè m´åå rò pé: B´åwo ni åb∑ xe lè
gé `qr`q l´åìxe il´å t`åbí `∑f´q? B´åkån n´å`å ni
kí å pe ènìy`ån ní åb´qbåkú. Xé l´åyé `åtij´q
`åwqn kån w`å tí wqn gb´qd`q kú bí qbå
b´å ti w`åj`å. Irú `åwqn b´∑`∑ m´åå ´n t´qj´u qbå
d´ååd´åå kí ó m´å bå`å tètè kú. Xé w´qn m`q
pé bí ó b´å ti kú ni `åwqn n´å`å yóò kú. Bí å
b´å w´å rí ∑ni tí ó ´n b`∑rù `qg´å púp`q jù, å lè
pè é ní åb´qbåkú.
B´∑`∑ sì ni å tún m´åå ´n lo `åk`ånlò èdè
nígb`å tí å kò b´å f´∑ lå `qr`q kån m´ql`∑. Bí å
b´å sq pé `åkùkq ti kq l´∑yìn qkùnrin n´å`å,
ohun tí `å ´n wí ni pé ó ti kú. Xé ∑ni b´å ti
kú kò tún lè gb´q kíkq `åkùkq m´q. B´åkån
n´å`å ni bí å b´å sq pé olè n´å`å ti b´å ∑s`∑
s`qr`q kí onílé tó tåjí. Xé ènìy`ån ló le b´å
`∑d´å ∑gb´∑ r`∑ s`qr`q. „s`∑ kò xeé b´å s`qr`q
nínú `åx`å ojú åyé xùgb´qn ohun tí `å ´n sq
ni pé ó ti s´ålq. Ó ti sq fún ∑s`∑ r`∑ pé kó
s´åré tete.
Bí å b´å sì rí ∑ni tí ´n x`å´ånú ènìy`ån t`åbí
tí ´n xe rere å l`e sq pé ó ´n då omi síw´åjú
ni. Xé lójú åyé, ∑ni b´å då omi sí iw´åjú ilé
r`∑ dåndån ni kí ó t∑ il`∑ tí omi ti sq di tútù
bí ó b´å f´∑ j´åde. Ohun tí å w´å ´n fi `åk`ånlò
èdè yìí sq ni pé níw`qn ìgb`å tí ó ti xoore
x´å´åjú ó di dåndån kí òun n´å`å gbå `∑sån
oore. Å sì le sq pé ∑nìkån ´n fi ni tåyín.
Xé igi ìtåyín m´åå ´n j´∑ igi t´∑´∑r´∑ tí kò ní
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ìd`qtí l´årå r´år´å. Bí ó xe wu ni ni å m´åå ´n
xe irú igi b´∑`∑. Å le x´∑ ∑ sí méjì bí ó b´å
gùn jù. Å sì lè jù ú nù bí å b´å ti lò ó t´ån.
Å m´åå ´n lo ‘fi ni tåyín’ fún ∑ni tó b´å ´n fi ni
x`∑f`∑ t`åbí tó ´n hùw`å `årífín sí ni.
B´åkån n´å`å ni bí å b´å sì rí ∑ni tó ti dé
ipò gígå, å le sq pé ó ti gòkè odò. Xé
åf´år´å ni å m´åå ´n gbé lé odò ní åyé `åtij´q.
Irú åf´år´å b´∑`∑ kì í ní ågb´årå tó ti òde òní.
Ìgb`åkúùgb`å ló lè j´å. „ni b´å j`åj`å w´å gun
òkè odò l´∑yìn sísqd´å odò lórí irú åf´år´å
b´∑`∑ xe oríire. Å le w´å lo irú `åk`ånlò èdè
b´∑`∑ fún ∑ni tó ti mókè níbi ix´∑ kån kí `qr`q
tó d`årú. Àsqt´ån r`∑ ni pé ‘`∑yin ti gòkè odò
kí åf´år´å tó j´å, `åwqn tó kù ni kí wqn múrå!’
Bí å b´å sì rí ∑nìkån tí ó w`å nínú w`åh´ål`å
gidi å lè sq pé ó ru igi oyin. Xé oyin j´∑
kòkòrò tí m´åå ´n tå ènìy`ån. Bí ∑yq kån r`∑
b´å tå ènìy`ån, `qr`ån ni. Bí å b´å w´´å sq pe
∑nì kån rugi oyin å j´∑ pé w`åh´ål`å tó p`q
gidi ló b´å å nítorí pé `qp`q oyin ló xù jq sí
årå igi oyin. Ó xe p`åt`åkì kí å m´åå lo òwe
p`∑lú `åk`ånlò èdè dí`∑ dí`∑ bí å b´å ´n s`qr`q
t`åbí bí å b´å ´n kq `åròkq. Lílò w´qn ni ó ´n fi
∑ni tó gb´q ìjìnl`∑ èdè Yorùb´å h`ån.
Àl`åyé `qr`q
ŸQgb`∑rì: ∑ni tí kì í xe qmq ∑gb´∑ åwo;
∑ni tí kò ní òye n`nkån kån t`åbí
ìx`∑l`∑.
Àx∑: ohun tí ó gb´qd`q x∑ t`åbí tí å
gb´qd`q xe.
Åb´qbåkú: ŸAwqn ìl`årí, olókùn ∑xin `åti
b´∑`∑ b´∑`∑ lq, tí ó gb´qd`q kú bí
qbå b´å ti w`åj`å ní åyé `åtij´q.
Tåyín: fi igi t`åbí n`nkån mìír`ån yq
ìd`qtí `å`årin eyín bí å ti m´åå ´n
xe nígb`å tí å b´å j∑un t´ån. (Igi
l´ås´ån tí å le jùnù l´∑yìn tí å b´å
lò ó t´ån ni å m´åå ´n fi tåyín).
Ìw`å `årífín: ìw`å `åfojúdi.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Lílo òwe Yorùb´å d´ååd´åå j´∑ `åmì tí å fi
´n mq ∑ni tí ______
å) ó gbédè Yorùb´å.
b) kò gbédè Yorùb´å.
d) ó ti ìdílé qbå w´å.
2 Àk`ånlò èdè y`åt`q sí èdè x´åk´ål´å nítorí
pé ó m´åå ´n ______
å) rqrùn l´åti lò.
b) jinl`∑ ju èdè x´åk´ål´å lq.
d) ní ìtum`q tó jinl`∑ ju èdè x´åk´ål´å lq.
3 Àk`ånlò èdè tún wúlò fún ______
å) píp´∑ `qr`q sq.
b) ∑ni tí kò gbédè Yorùb´å.
d) òmùg`q ènìy`ån.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
4 Kí ni ìtum`q `åk`ånlò èdè?
5 Ìy`åt`q wo ló w`å l´å`årin `åk`ånlò èdè `åti
èdè l´ås´ån?
6 W´å `åk`ånlò èdè mìír`ån tí å le lò dípò
‘b´å ∑s`∑ s`qr`q’.
7 Àkójqp`q `qr`q mìír`ån wo ni å le lò dípò
‘fi ni x`∑f`∑’?
8 Irú odò wo ni å m´åå ´n xe åf´år´å sí
lórí?
Ix´∑ xíxe
1 Ròyìn ìj`å kån tí `åwqn `ågb`ålågb`å ti
pårí lójú r∑ rí.
2 Lo `qk`q`qkån `åwqn `åk`ånlò èdè inú `∑k´q
yìí nínú gbólóhùn ti årå r∑.
3 J´∑ kí olùk´q pe `åpèkq gbólóhùn méjì
tó b`∑r`∑ `∑k´q yìí fún q, kí o kq ´q síl`∑, kí
o sì fi gbogbo `åmì tó y∑ sí orí `åwqn
`qr`q.
4 Kí ni ìtum`q `åwqn `ål´q-`åpåm`q w`qnyí?
å) À ´n gúny´ån åj´å ´n jó.
b) Å so ∑xin sínú ilé, èèk`ån r`∑ yq
sítå.
d) Òkun ´n hó yee, `qs`å ´n mì lùg-
bùlùgbù, olórí-burúkú ki orí b`q ´q.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 27
Òwe
Ní ìgb`å `åtij´q kò sí ìwé kíkq `åti kík`å l´å`årin
`åwqn Yorùb´å. Nítorí n´å`å, ìw`qnbå òwe tí
∑nìkån b´å lè gb´q l´∑nu `åwqn `ågb`å tí ó ti
ní ìrírí åyé ju tir`∑ lq, ni yóó m`q; t`åbí èyí tí
òun n´å`å b´å ti rí kójq nípå ìw`qnbå ìrírí åyé
tí ó ti ní. B´åyìí `åwqn `ågb`å ní í mq òwe ju
`åwqn qmqdé lq, nítorí pé `åwqn ni w´qn ti
p´∑ l´åyé, tí ìrírí åyé wqn sì p`q ju ti qmqdé
lq.
Ìdí èyí ni ó xe j´∑ pé ìw`å `qy´åjú ni `åwqn
`ågb`å `åtij´q m´åå ´n k`å ´å sí pé kí qmqdé
kån m´åå på òwe níw´åjú `åwqn tí ó jù ú
lq. Ohun tí èyí jq lójú wqn ni pé qmq n´å`å
´n f´∑ fi årå h`ån bí ∑ni tí ó ní ìrírí åyé `åtí
qgb´qn ju `åwqn `ågb`å r`∑ lq. Èyí ni òwe
kån xe lq b´åyìí pé, ‘Qmqdé lè ní åxq bí
`ågb`å, xùgb´qn kò lè ní `åkís`å bí `ågb`å.’ Èyí
j´åsí pé bí qmqdé til`∑ ní owó t`åbí ipò bí
`ågb`å kò lè ní ìrírí åyé tó ti `ågb`ålågb`å, kò
sì lè ní ìm`q tó tiwqn.
Òwe ni `åwqn `ågb`ålågb`å fi í xe `∑k´q `åti
`åpèjúwe `qr`q tí ó b´å díjú fún `åwqn qmq-
dé. Nítorí n´å`å, wqn å ní òwe ni ∑xin `qr`q,
bí `qr`q b´å sqnù òwe ni å fi í w´å å. B´åyìí,
`ågb`å níí pòwe, qmqdé kì í pòwe. Wqn å
ní ∑nu `ågb`å ni obì í gbó sí.
Nítorí n´å`å, qmqdé níl´åti júb`å `ågb`å
kí ó tó på òwe níw´åjú wqn, kí ó m´å bå`å
d`å bí ∑ni pé òun ní qgb´qn t`åbí ìm`q ju
tiwqn lq. Ìdí èyí ni qmqdé xe níl´åti wí pé:
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
‘Tótó o, n kò gbqd`q pòwe níw´åjú yín o’,
t`åbí ‘kí òwe n´å`å j´∑ ti `∑yin `ågb`ålågb`å o,’
nígb`åkigb`å tí ó b´å på òwe níw´åjú wqn.
Nígb`å tí ∑ni tí ó på òwe b´å júb`å `åwqn
`ågb`ålågb`å bí å ti wí yìí, ó j´∑ `åx`å fún
`åwqn `ågb`ålågb`å l´åti d´å å lóhùn pé, ‘W`å
´å på òmíì o.’ Ìtum`q èyí ni pé `åwqn `ågb`å
´n fih`ån ´ån pé inú `åwqn dùn sí i pé ó júb`å
`ågb`å, wqn sì ´n sq fún un pé òun n´å`å yóò
tún rí òwe mìír`ån på bí `ågb`ålågb`å ti í xe.
ŸAl`åyé `qr`q
Ìw`å `qy´åjú: ìw`å `åfojúdi
Díjú: då ojú rú
Ix´∑ xíxe
1 „ kå `åwqn gbólóhùn òwe Yorùb´å
w`qnyí; kí ∑ gbìd´ånwò l´åti mq ìtum`q
`qk`q`qkån wqn, `åti l´åti kq w´qn síl`∑ bí
olùk´q yín b´å kå èyíkéyìí wqn sókè
fún yín l´åti kq síl`∑.
i) Qmq tó gb´qn ní í xe olú qmq.
ii) Qmq tí å kò k´q ni yóò gbé ilé tí å
k´q t`å.
iii) Òjò tó r`q ló pé k´å rí kókó ìdí
`ågb`å.
iv) Ìj`∑bú kì í j´∑ Òjó l´åti qj´q Al´åyé ti
d´å åyé.
v) Ohun tó dé ló ní k´å mq òun.
vi) Qmq tó fòwúr`q xòfò yóò jogún
ìx´∑.
vii) A ì í fi in´å sí orí òrùlé sùn.
viii) Qmq tí å fìx´∑ wò ní í d`ågb`å;
Qmq åfojú-qj´q-bí kò tó gègé.
2 ŸAwqn òwe ìs`ål`∑ yìí d´årå púp`q. „ k`å
w´qn k´∑ ∑ sì k´q wqn sórí, kí ∑ sì xe
`ål`åyé ìtum`q `qk`q`qkån wqn.
i) ŸAgbéjùsíl`∑ lqmqdé í gbé `∑x´∑ in´å.
ii) ŸAgbéjùsíl`∑ lqmqdé í gbé ilé ål´ådi.
iii) Tòjò t`∑`∑rùn, ilé ål´ådi kì í d´å.
iv) Ìt`åkùn tó ní kí erin ó m´å g`ok`e
`ål`q, tòun terin ló jq ´n lq.
v) ŸAj`ån`åkú kò léèk`ån, qbå tí yóò
mú erin so kò tíì j∑.
vi) ŸAj`ån`åkú kqj´å mo r´∑rån kån fìrí,
bí å b´å kúkú rérin k´å sq pé å rí
erin.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
Ÿ„k´q 28
Ìjír`or`o `åti `åríy`ånjiy`ån:
Ayé oko d´årå ju åyé ìgboro lq
Bí `åwqn åk´∑k`q´q xe d´åhùn orúkq wqn
t´ån ni olùk´q sq pé w´qn ní `åròsq. Ó ní
òun f´∑ mq èyí tí oník´ålukú åk´∑k`q´q fi årå
m´q, y´ål`å ‘Ayé oko ló d´årå ju åyé ìgboro
lq’, t`åbí ... ‘Ayé ìgboro ló d´årå ju åyé oko
lq’. Ní ojú ∑s`∑ ni `qp`qlqp`q `åwqn åk´∑k`q´q ti
nåw´q sókè. L´∑yìn èyí ló w´å yån åxojú tí
yóó s`qr`q nínú ∑gb´∑ k`q`qkån.
ŸAwqn tó sq pé ‘Ayé ìgboro d´årå
ju åyé oko lq’ ló k´qk´q s`qr`q. Y`qmí ni
ågb∑nusq ∑gb´∑ n´å`å. Ó sì b`∑r`∑ `qr`q, ó
ní: ‘„ kú ìk`ål`∑ o, gbogbo `∑yin ∑l∑gb´∑ mi.
Èmi gb`å pé åyé ìgboro d´årå ju åyé oko
lq. Bí ènìy`ån b´å w`å ní ìgboro omi `∑rq ni
yóò m´åå mu. Èyí kò sì ní í j´∑ kí ó kó `årùn
ìgb´∑ `qrìn t`åbí `årùn onígb´å-méjì. Yóò rí
in´å `∑l´∑tíríkì lò. Xùgb´qn ∑ni b´å w`å ní oko
kò le rí in´å `∑l´∑tíríkì. In´å `åtùp`å ni yóò
m´åå fi k`åwé. B´∑`∑ sì ni kò ní í le m´åå wo
t∑lifíx`ån. Nítorí gbogbo ìdí w`qnyí mo f´∑
gb`å pé ‘Ayé ìgboro d´årå ju åyé oko lq’.
Bí Y`qmí xe pårí `qr`q r`∑ ni gbogbo
kíl´å`åsì p`åt´∑w´q fún un. Ni Dåy`q tí ó j´∑
ågb∑nusq fún ∑gb´∑ kejì b´å b`∑r`∑ `qr`q ti`∑;
ó ní: ‘„ kú sùúrù o, `∑yin ∑l∑gb´∑ mi. Mo f´∑
kí ∑ gb`å pé åyé oko d´årå ju åyé ìgboro
lq. „ gb´q tí `åwqn `ågb`å m´åå ´n sq pé ‘åyé
oko bí `åj∑r`qrun’. Bí `qf´∑ ni `åwqn tí ´n gbé
oko ´n rí gbogbo n`nkån nínú oko. Y`åt`q
sí ti `å`årin ìgboro tí yóó ti rq, `∑f´q òòj´q tí
w´qn x`∑x`∑ f´∑ ní `å`ål`å ni w´qn ´n rò. B´∑`∑ sì
ni ∑rån ìgb´∑ tí w´qn x`∑x`∑ på ni w´qn ´n sè.
ŸAj∑yó ni w´qn m´åå ´n j∑un. B´∑`∑ sì ni kò sí
ìb`∑rù pé ènìy`ån yóò kó sí ∑nu qk`q. Nítorí
gbogbo `ål`åyé w`qnyí mo f´∑ kí ∑ gb`å pé
åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq’.
L´∑yìn tí `åwqn méjéèjì ti s`qr`q, olùk´q
tún fún `åwqn åk´∑k`q´q méjì l´å`åyè l´åti s`qr`q,
`qkån l´åti `∑gb´∑ k`q`qkån. B´åy`q ló k´qk´q
s`qr`q, ó ní: ‘Èmi gb`å pé åyé oko d´årå ju
åyé ìgboro lq. Ÿ„mí `åwqn årå oko m´åå ´n
gùn ju ti `åwqn år´å ìgboro lq. Kò sí ìpåy`å
‘Kí lå ó j∑? Kí lå ó mu?’ ní oko. X`åx`å
`ågb`∑ ni kì í ní oúnj∑ `åj∑x´∑kù. Xùgb´qn
púp`q nínú `åwqn år´å ìgboro tó ´n xix´∑
owó-oxù ni w`åh´ål`å m´åå ´n b´å bí oxù b´å ti
d´å sí méjì. L´qr`q kån èmi gb`å pé åyé oko
d´årå ju åyé ìgboro lq’.
Bí B´åy`q xe ´n gúnl`∑ ni olùk´q pe Tún-
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM
��
dé. Túndé ní, ‘„ kú ìk`ål`∑ o gbogbo `∑yin
∑l∑gb´∑ mi. Èmi m`q pé åyé ìgboro d´årå ju
åyé oko lq. Kò sí ìrìn `årìnkú ní ìgboro. Ibi
tí o b´å f´∑ lq, bí o kò ní qk`q, o m´åå rí qk`q
tí yóò gbé q dé ib`∑ bí o b´å ti lówó l´qw´q.
B´∑`∑ sì ni ohunkóhun tí ènìy`ån b´å f´∑ j∑ bí
ó b´å ti lówó l´qw´q yóò rí i r`å. Kò jq ti oko
tí ó j´∑ pé oríxiríxi oúnj∑ le x`åìsí ní åbúlé
kån. B´∑`∑ sì ni ìb`∑rù pé ‘∑rånko burúkú
lè d´å mi l´qn`å’ kò sí. Kò sì sí ìfòy`å pé
ejò yó´o bu ni j∑ ní `å`årin ìgboro. Gbogbo
`ål`åyé w`qnyí ló j´∑ kí n gb`å pé åyé ìgboro
d´årå ju ti oko lq. ŸAb`q rèé.’
L´∑yìn èyí ni olùk´q ní kí w´qn dìbò.
ŸAwqn tó sì wqlé ni ∑gb´∑ tó sq pé ‘Ayé
oko d´årå ju åyé ìgboro lq’.
Àl`åyé `qr`q
Agb∑nusq: „ni tí ´n s`qr`q lórúkq ∑lòmír`ån.
Ayé `åj∑r`qrun: Jíj∑ åyé bí ∑ni pé qj´q kejì
ni olúwår`∑ yóò kú.
Ìpåy`å: Ìb`∑rù
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ohun tí `åwqn åk´∑k`q´q k´qk´q xe l´∑yìn tí
w´qn d´åhùn orúkq wqn t´ån ni _____
å) ìxirò.
b) `åròsq.
d) `åk`åyé.
2 „ni tí ó k´qk´q s`qr`q nínú `åwqn åk´∑k`q´q
ni _____
å) Y`qmí.
b) Dåy`q.
d) B´åy`q.
3 ŸApåp`q gbogbo `åwqn åk´∑k`q´q tó s`qr`q
níb`∑ j´∑ _____
å) m´∑f`å.
b) m´∑tå.
d) m´∑rin.
4 Kí ni orúkq tí `å ´n pe irú `qr`q tí `åwqn
åk´∑k`q´q sq?
5 Èwo ni ∑ni tí ó k´qk´q s`qr`q fi årå m´q
nínú ìs`qrí méjèèjì?
6 G´∑g´∑ bí ó ti yq nínú `∑k´q yìí, irú `åìs`ån
wo ni ∑ni tí kò momi `∑rq le kó?
7 Irú `åwqn ènìy`ån wo ni ó ní `å`nf`å`åní
oúnj∑ `åj∑yó?
8 ŸAwqn wo ni ó m´åå ´n ní ìxòro nígb`å tí
oxù b´å ti d´å sí méjì?
9 Kí ni olùk´q xe l´∑yìn tí åxojú ∑gb´∑
méjèèjì ti s`qr`q t´ån?
10 Kí ni `åb´åj´åde ìgbés`∑ yìí?
Ix´∑ xíxe
1 B´å `åwqn ∑l∑gb´∑ r∑ jíròrò lórí orí `qr`q
‘Ìxègùn `åb´ål´åyé d´årå ju ìxègùn òde
òní lq’.
2 ‘„ kú ...’ p`q nínú ìkíni Yorùb´å. Kq
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
oríxiríxi ìkíni m´∑w`å´å tí ó ní ‘∑ kú’
nínú.
3 J´∑ kí ∑nìkån pe `åpèkq gbogbo `qr`q tí
Y`qmí sq nínú `∑k´q yìí fún q, kí o sì kq
´q síl`∑.
4 L´åti ilé, w´å åp∑∑r∑ ål´q-`åpåm`q m´årùn-
ún tí o kò tí ì b´å p`ådé nínú ìwé-kík`å
yìí.
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 29
ŸÅl´q onít`ån tí k`o ní orin:
Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑
Ní ìgb`å kån, Ìj`åp´å f´∑ qmqbìnrin kån l´qw´q
Ìgbín. Òxìx´∑ gidigidi ni Ìgbín, ó sì d´å oko
ixu ´nl´å kån sí `qn`å qj`å ìlú. Òní kónìí, `qlå
k´qlå, olè kån m´åå ´n w´å jí ixu n´å`å w`å lq;
Ìgbín kò sì mq ∑ni tí ó ´n xe irú ix´∑ b´∑`∑.
Ìj`åp´å p`å´åp`å´å ´n b´å Ìgbín d´årò nípå ixu
n´å`å, b´∑`∑ ni òun gån-ån ni ó ´n jí i w`å lq.
Xùgb´qn f`∑`∑r`∑ kí il`∑ qj`å kån m´q, `qn`å
mú olé. Bi Ìgbín ti y´q k´∑l´∑k´∑l´∑ dé inú oko
r`∑, Ìj`åp´å ni ó b´å kåkåkúkú tí ó ´n jí ixu n´å`å
w`å! „nu yå Ìgbín púp`q pé Ìj`åp´å tí òun
fún ní qmq tún lè m´åå hu irú ìw`å b´∑`∑ sí
òun. Ó r´åntí bí Ìj`åp´å ti ´n b´å oun ké ìd´årò
l´åti `∑yìn w´å bí ∑ni pé kò mq ∑ni tí ó ´n jí
ixu n´å`å; inú sì bí i púp`q. Ó w´å pinnu pé
òun yóó fi Ìj`åp´å xe ∑l´∑y`å dé `å`åyè kån.
Qj´q qj`å ni qj´q n´å`å j´∑; nítorí n´å`å, Ìgbín
de Ìj`åp´å m´ql`∑ sí ojú `qn`å, gbogbo `åwqn
èrò tí ó ´n lq qj`å sì b`∑r`∑ sí í fi í xe ∑l´∑y`å.
Wqn ´n sq pé ‘H´qwù! Ìwq Ìj`åp´å ål´åìnítìjú
yìí! „ni tí ó fún q l´qmq ni o sì tún lq jí ní
ixu w`å. Xí`q, Ql´qx`å!’ Ìj`åp´å d´åk´∑, kò wí
n`nkån kån títí `åwqn èrò qj`å fi kqj´å t´ån.
L´∑yìn n´å`å ó b`∑r`∑ sí í b∑ Ìgbín. Ó ní
‘Ìgbín, gb´q mi n´å o; ó w´å tó g´∑´∑ b´åyìí o;
j`qw´q tú mi síl`∑ o. Lótìít´q mo ti xe ohun
tí kò d´årå, mo sì jèrè gbogbo èébú tí
`åwqn èrò qj`å ti ´n bú mi; x`ugb´qn yóó
burú kí wqn tún b´å mi b´åyìí ní `åb`q qj`å o.
Nítorí n´å`å, j`qw´q tú mi síl`∑ nítorí Ql´qrun!’
Xùgb´qn Ìgbín kò f´∑ tú Ìj`åp´å síl`∑; ó f´∑ kí
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
`åwqn èrò qj`å tún bú u ní `åb`q qj`å.
L´åìp´∑ lq títí, `åwqn èrò qj`å b`∑r`∑ sí í
påd`å dé, w´qn sì tún b´å Ìj`åp´å lórí ìdè níbi
tí ó ´n x´∑jú péú. „nu y`å w´qn púp`q, w´qn
sì b`∑r`∑ sí í bú Ìgbín b´åyìí: ‘H´qwù, Ìgbín,
o f´∑ på ´å ni? ŸQt`qkì-t´qkí pé ó j´´∑ `ånå r∑
nìyí! Xebí òun p`∑lú qmq r∑ ni w´qn jq ´n
j∑ ixu n´å`å! Èyí m`å le o! Bí kò b´å j´∑ `ånå
r∑ ´nk´q, xé pípå ni ò b´å på ´å ni?’ Ojú ti
Ìgbín púp`q nígb`å tí gbogbo wqn ´n bú u
ní `åbúgb`å b´åyìí, ó sì tú Ìj`åp´å síl`∑.
Nígb`å n´å`å ni Ìj`åp´å w´å b`∑r`∑ sí í fi
Ìgbín xe ∑l´∑y`å. Ó ní, ‘Kò t´ån ní ìdí r∑. Ìwq
Ìgbín! Ò b´å ti tú mi síl`∑ nígb`å tí mo ti ´n
b`∑ ´q, ìb´å y∑ ´q títí. Àxejù r∑ ni ó j´∑ kí o t´∑
yìí’. Èyí ni `åwqn `ågb`ålågb`å xe m´åå ´n på
´å lówe pé, ‘Èébú `ålq ni ti Ahun, t’`åb`q ni ti
`ånå r`∑.’ Ìw`å `åxejù kò d´årå o.
ŸAtúny`∑wò `∑k´q
1 „ni tí ó j´∑ òxìx´∑ gidi ni ______
(å) Ìgbín.
(b) Ìj`åp´å.
(d) Y´ånníbo.
2 Tå ni olè tí qw´q t`∑?
(å) Ìgbín.
(b) Ql´qx`å.
(d) Ìj`åp´å.
3 ŸAwqn èrò qj`å ´n bú Ìgbín nítorí pé ó
______
(å) de Ìj`åp´å m´ql`∑.
(b) x`åxejù.
(d) mú Ìj`åp´å.
4 ŸAsìkò wo ni qw´q t∑ olè tí ´n jí ixu w`å?
5 Irú ìy`å wo ni å fi j∑ olè n´å`å?
6 Tå ni `åwqn èrò qj`å ´n bú nígb`å tí wqn
´n lq sí qj`å?
7 ŸAwòr´ån ∑rånko wo ni å rí nínú ìt`ån
yìí?
8 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån yìí k´q wå?
Ix´∑ xíxe
1 På `ål´q onít`ån kån tí kò ní Ìj`åp´å nínú
fún gbogbo kíl´å`åsì.
2 Pårí `åwqn òwe w`qnyí:
i) „rú kú åyé kò gb´q, qmq kú
________.
ii) Qmq tí å kò k´q ni yóò _______.
iii) Òxì méjì kì í tå _______.
iv) Ÿ„mí gígùn ní í sån _______.
v) ŸQg`∑d`∑ dúdú kò y´å bùx´ån, qmq
burúkú kò y´å _______.
3 J´∑ kí olùk´q pe ìpínr`q `åk´qk´q nínú ìt`ån
yìí fún q kí o sì kq ´q sínú ìwé ìk`qwé
r∑.
4 Fi bír`o kq iye sílébù tí ó w`å nínú,
`qk`q`qkån `åwqn `qr`q w`qnyí sí `åfo tí ó
w`å ní `∑gb´∑ wqn.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
i) ål´åxejù __________
ii) qmqbìnrin _________
iii) k`åk`åkúkú ___________
iv) ål´åìnítìjú ____________
v) ŸQt`qkìt´qkí ___________
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸŸ„k´q 30
Àwqn èèw`q tó j∑m´q `åìs`ån
Bí ó til`∑ j´∑ pé l´åti qdún kìn-ín-ní wå nílé
`∑k´q ni å ti ´n k´q nípå èèw`q il`∑ Yorùb´å,
síb`∑ èyí tí å kò tíì m`q p`q; bí irun orí ni.
ŸAwqn èèw`q tí å ó k`å nínú `∑k´q yìí ni `åwqn
tí å m´åå ´n k`å bí å b´å ní `åìs`ån kån t`åbí
òmír`ån. A m´åå ´n kå irú èèw`q b´∑`∑ kí
`åìs`ån n´å`å le tètè s`ån. B´∑`∑ sì ni å m´åå ´n
kå èèw`q fún `åwqn `åìs`ån kån kí wqn m´å
bå`å m´åå gbil`∑ l´å`årin ìletò t`åbí l´å`årin ìlú.
ŸAwqn `åìs`ån kån w`å tí `åwqn Yorùb´å
gb`ågb´q pé ó m´åå ´n tètè rån ènìy`ån bí
in´å orí. ŸQkån l´årå `åwqn `åìs`ån b´∑`∑ ni
`∑t`∑. Ìw´ådìí òde òní kò bi èrò Yorùb´å lórí
`åìs`ån yìí xubú. Ìdí nìyí tí ∑ni tó b´å ti ní
`åìs`ån n´å`å fi m´åå ´n kúrò l´å`årin ìlú. ŸAwqn
Yorùb´å sì gb`ågb´q pé èèw`q ni l´åti lo ohun
èlò åd´∑t`∑. L´årå `åwqn ohun èlò b´∑`∑ ni
åxq, `åwo, ìjokòó `åti ibùsùn.
ŸAìs`ån mìír`ån tí `åwqn Yorùb´å tún b`∑rù
ni il`∑-gbígbón´å tí å tún m`q sí X`ånp`qnn´å.
Oríxiríxi èèw`q ni w´qn wé m´q `åìs`ån n´å`å
l´qrùn. W´qn kì í pè é ní il`∑-gbígbón´å,
èèw`q ni; il`∑ tútù ni wqn m´åå ´n pè é.
B´∑`∑ sì ni wqn kì í sq pé X`ånp`qnn´å mú
∑nìkån. Dípò èyí wqn ´å ní ‘båbå’ mú un.
Bí ó b´å sì ti di pé `åìs`ån n´å`å wq ìlú t`åbí
ìletò kån, ål´åx∑ ìlú yóó rq `åwqn år´å ìlú
l´åti kå `åwqn èèw`q kån. Wqn kò gbqd`q lù
ní `å`årin ìlú n´å`å. Wqn kò gbqd`q fi ìgb´ål`∑
gb´ål`∑. Wqn yóó m´åå lo `qx´∑pòtu dípò
ìgb´ål`∑.
Bí `åìs`ån n´å`å b´å w´å på ∑nìkån, èèw`q
ni l´åti sunkún níbi òkú r`∑. B´∑`∑ sì ni wqn
kò ní í sq pé ó kú. Dípò èyí, w´qn ´å ní
‘båbå’ ti mú un lq. Èèw`q tún ni l´åti sin
òkú ∑ni b´∑`∑ sí itòsí. Inú igbó tó jìnn`å sí
ìlú ni wqn m´åå ´n sin ín sí. Xùgb´qn `åìs`ån
n´å`å ti dínkù gidigidi lóde òní, kò sì på
ènìy`ån púp`q m´q. Ab´∑r´∑ `åj∑s´årå til`∑ w`å
fún un.
B´åkån n´å`å ni `åwqn Yorùb´å tún b`∑rù
`åìs`ån w´år´åp´å. W´qn sì gb`ågb´q pé å m´åå
rån ènìy`ån. Xùgb´qn ìw´ådìí òde òní kò fi
èyí h`ån. ŸAwqn Yorùb´å k`å ´å sí èèw`q l´åti
lo ohun-èlò tí oníw´år´åp´å ´n lò kí `åìs`ån
n´å`å m´å bå`å rån olúwår`∑.
Y`åt`q sí `åwqn `åìs`ån tí å ti d´årúkq sókè
w`qnyí å tún ní èèw`q fún `åwqn `åìs`ån kån.
A ´n kå `eèw`q fún irú `åìs`ån b´∑`∑ kí ó le tètè
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
sån. ŸAwqn Yorùb´å gb`ågb´q pé ∑ni b´å
x`∑x`∑ yå wèrè kò gbqd`q wq qj`å. W´qn ní
kí ål´åmodi n´å`å ó lè xeé wò ni èyí w`å fún.
B´åkån n´å`å sì ni pé oník´q kò gbqd`q j∑
ixu. Elégbò kò gbqd`q j∑ `∑p`å t`åbí `ågb`ådo
kí egbò n´å`å le tètè sån. B´∑`∑ sì ni olókè-
il`∑ kò gbqd`q j∑ ìr`∑. Irú `åwqn èèw`q tó j∑
m´q oníw´år´åp´å, oník´q, elégbò `åti olókè-
il`∑ kò ní `åtìl´∑yìn ìw´ådìí òde òní.
Olórí gbogbo èèw`q ni kí ´å m´å`å rú òfin
ìjqbå r´år´å, kí ´å m´å sì rú òfin ìlerå kånkån.
Bí å b´å sì ti gbúròó `åìs`ån, kí å tètè lq sí
ilé-ìwòs`ån. Kí å x´qrå fún lílo egbòogi tí kì
í xe pé oníxègùn-òyìnbó `åt`åt`å ló ní kí ´å
lò ó. A tún gb´qd`q m´åå j∑ `åwqn oúnj∑ tí ó
lè xe årå wå lóore.
Àl`åyé `qr`q
P`q bí irun-orí: p`q gån-ån
Gbil`∑: t`ån k´å`åkiri, m´åå p`q sí i.
R`ån bí in´å orí: r`ån kí´åkí´å
Àìs`ån `∑t`∑: åìs`ån burúkú tó m´åå ´n gé
qmq-ìkå `åti qmq-∑s`∑ ènìy`ån.
ŸQx´∑pòtu: oríxi koríko kån tó m´åå ´n hù ní
`å`årin ìletò t`åbí åbúlé, ó sì m´åå
´n ní oríxiríxi `∑kå.
Àìs`ån w´år´åp´å: `åìs`ån burúkú kån tí m´åå
´n gbé ∑ni tó b´å mú x´ånl`∑ lójijì,
tí it´q funfun yóó sì m´åå j´åde
l´∑nu olúwår`∑.
Wèrè: ∑ni tí qpqlq r`∑ ti d`årú tí sì
´n hùw`å tí kò b´å ti gbogbo
ènìy`ån mu.
Òkè-il`∑: oríxi `åìs`ån kån tí m´åå ´n j´∑
kí årå ènìy`ån ó wú p`å´åp`å´å
`∑r`∑k´∑.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ohun tí ìw´ådìí òde òní fi h`ån nípå `∑t`∑
ni pé ______
å) kì í rån ènìy`ån.
b) ó m´åå ´n rån ènìy`ån.
d) `åìs`ån tó d´årå ni.
2 Tí `årùn _____ b´å på ∑nì kån, èèw`q
ni ∑kún-sísun ní ibi òkú ∑ni n´å`å.
å) w´år´åp´å
b) `∑t`∑
d) x`ånp`qnn´å
3 Ìdí tí ∑ni tó b´å x`∑x`∑ yå wèrè kò fi
gbqd`q wq qj`å ni kí ó _____
å) le xe é wò.
b) m´å bå`å kú.
d) l`e xe ∑ni tó y`å ní wèrè léxe.
e) m´å bå`å b´å ∑ni tó xe é b´∑`∑ p`ådé.
4 D´årúkq ìdí méjì tí å fi m´åå ´n kå èèw`q
fún `åìs`ån.
5 ŸAìs`ån wo ni wqn kì í d´årúkq r`∑ bí ó
b´å ´n xe ∑nìkån?
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
6 B´åwo ni å xe lè d´å ∑ni tí `åìs`ån `∑t`∑ b´å
´n yq l´∑nu m`q?
7 ŸAìs`ån wo ni èèw`q ‘M´å j`∑p`å’ w`å fún?
8 ŸAwqn èèw`q m´∑tå wo ni ìw´ådìí òde
òní kò fi qw´q sí?
9 Kí ni ìwq ró pé ó j´∑ olórí èèw`q tí ó y∑
kí å m´åå påm´q lóde òní fún `ål`å´åfí`å
wå?
Ix´∑ xíxe
1 Xe `åpèjúwe ìrísí ∑nì kån tí `qkån nínú
`åwqn `åìs`ån tí ó súyq nínú `∑k´q yìí ti
mú, tí o sì rí rí.
2 Nínú `∑k´q yìí å sq pé ‘èèw`q p`q bí irun
orí’, å sì tún sq pé `åìs`ån ´n r`ån bí in´å-
orí; `åfiwé t`å`år`å ni p`q bí irun orí `åti
r`ån bí in´å orí. W´å irú `åfiwé b´∑`∑ m´∑tå
mìír`ån.
3 Fi `åmì ohùn sí orí `åwqn `qr`q tí å få ìl`å
sí ní ìdí nínú `åwqn gbólóhùn w`qnyí:
å) Apå ∑gbå tí olùk´q nå åpå qmq
n´å`å w`å ní åpå r`∑.
b) Qmq tí å m`q sí qtå nínú åyò-títå
ní qtå púp`q ní Qtå tí í xe ìlú båbå
r`∑.
d) Qmq tí orúkq r`∑ ´n j´∑ Agbo mu
ågbo ib`å ó sì tún j∑rån ågbo.
4 W´å èèw`q m´∑tå mìír`ån, tí ó j∑m´q
`åìs`ån, b`q w´å l´åti ilé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 31
Qj´q `qs`∑ òyìnbó
Ní ìgb`å kån rí, åb`qrìx`å ni `åwqn G`∑´∑sì
g´∑g´∑ bí púp`q nínú `åwqn ènìy`ån dúdú
sì ti w`å di ìsisìnyí. Wqn ´n bq igi, òòrùn,
òxùp´å, `å`år´å tí ó ´n s´ån bí òjò b´å ´n r`q, `åti
`åwqn ohun mìír`ån b´∑`∑ tí ó b´å x´å ti j´∑
ohun ìyånu fún wqn.
Kí èyí lè yé wå d´åråd´årå, ∑ j´∑ kí ´å wo
ìtum`q `åwqn orúkq tí `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì
fi ´n pe qj´q k`q`qkån l´å`årin `qs`∑ títí di òní
yìí. Å ó rí i pé olúkúlùkù nínú wqn j´∑ qj´q
tí wqn ti y`å s´qt`q fún bíbq `qk`q`qkån nínú
`åwqn òrìx`å wqn ní ìgb`å `åtij´q. „ j´∑ kí ´å y`∑
w´qn wò ní `qk`q`qkån.
Bí `åp∑∑r∑, orúkq tí w´qn fún qj´q kìn-ín-
ní `qs`∑ ni S´qn-´ndè t`åbí Sundåy; èyí j´åsí
qj´q tí wqn ´n bq Òòrùn ní ìgb`å `åtij´q, nítorí
pé òòrùn ni G`∑´∑sì ´n pè ní Sun. Qj´q kejì
`qs`∑ ni M´q-´ndè t`åbí Mondåy; èyí j´∑ qj´q tí
wqn m´åå ´n bq òxùp´å.
L´∑yìn n´å`å, wqn ní Túsì-dé tí wqn ´n
pè ní Tuesdåy ní èdè wqn. Òrìx`å kån ni
wqn ´n pè ni ‘Túwì’, ó sì j´∑ òrìx`å tí wqn
m´åå ´n júb`å r`∑ bí wqn b´å ´n lq ogun. Nítorí
n´å`å, wqn fi qj´q p`åt`åkì kån síl`∑ fún bíbq ´q.
Qj´q n´å`å ni qj´q k∑tå `qs`∑ tí wqn ´n pè ni qj´q
Túwì t`åbí Tuesdåy.
Òrìx`å wqn p`åt`åkì kån tún w`å tí `å ´n
pè ní ‘Wódìn’ t`åbí ‘Ódìn’. Qj´q tí wqn ´n bq
ìy∑n n´å`å ni wqn ´n pè ní W´∑´nsì-dé t`åbí
Qj´q ‘Wódìn’ tí wqn w´å sq di Wednesdåy
títí di òní.
G´∑g´∑ bí `åwå ènìy`ån dúdú p`å´åp`å´å
sì ti m´åå ´n wo `å`år´å tìyånu tìyånu, tí `å ´n
fi `qw`q fún un bí å b´å ´n bq òrìx`å X`ångó,
b´åkån n´å`å ni `åwqn G`∑´∑sì ti ´n bq `å`år´å rí.
Qj´q tí wqn sì y`å s´qt`q fún un ni T´qsì-dé tí
wqn ´n pè ní Thursdåy t`åbí qj´q `å`år´å.
Ní il`∑ Yorùb´å, å m´åå ´n bq X`ångó
g´∑g´∑ bí òrìx`å, å sì ´n bq ìy`åwó r`∑ tí `å ´n
pè ní Qyå. Xé å m`q pé qbå kån ní il`∑
Yorùb´å ni X`ångó ní `åtij´q, ìy`åwó r`∑ sì ni
Qyå tí wqn tún ´n bq bí òrìx`å b´åkån n´å`å.
B´∑`∑ n´å`å ni l´å`årin `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì
`åtij´q. Bí wqn ti ´n bq òrìx`å kån tí `å ´n pè ní
‘Wódìn’ t`åbí ‘Ódìn’, b´∑`∑ ni wqn tún ´n bq
ìy`åwó r`∑ tí ó ´n j´∑ ‘Fréy`å’, wqn sì ní qj´q
p`åt`åkì kån fún un. Qj´q n´å`å ni w´qn pè ní
qj´q ‘Fréy`å’ tí `åwå ´n pè ní ‘Fr´åì-dé’, t`åbí
Fridåy èyí ni ‘Freyå-dåy’.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
L´∑yìn èyí, w´qn tún ní qj´q p`åt`åkì kån
fún bíbq oríxi ìr`åw`q kån tí ó ´n t`ån rokoxo
lójú `qrun tí å sì ´n pè ni S´åt`qnùn, t`åbí
Såturn ní èdè G`∑´∑sì. Qj´q n´å`å sì ni `å ´n
pè ní S´åtidé t`åbí Såturdåy, èyí tí ó j´∑ qj´q
S´åt`qnù títí di òní olónìí.
Ó tún ku ohun mìír`ån tí å ní l`åti xe kí
ìm`q wå nípå `∑k´q yìí lè di kíkún. Å ti gb´q
orúkq tí `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì fi ´n pe `åwqn
qj´q wqn l´å`årin `qs`∑ `åti bí `åwqn orúkq n´å`å
ti xe b`∑r`∑. Ó y∑ kí ´å mq orúkq `åwqn qj´q
`qs`∑ ti Yorùb´å b´åkån n´å`å; å kò s´å x`åìní
`åwqn qj´q `qs`∑ tiwå kí `åwqn Òyìnbó tó ó
dé.
Nínú ìx`∑d´ål`∑ Yorùb´å, Qj´q-Àìkú ni `å
´n pe qj´q S´qn´ndè t`åbí qj´q `qs`∑ Òyìnbó, ó
sì j´∑ qj´q tí å m´åå ´n bq Òrìx`å-´nl´å l´å`årin
`åwqn åb`qrìx`å. Qj´q M´q´n-dè ni wqn ´n pè
ní Qj´q-Åjé, w´qn sì y`å ´å s´qt`q fún bíbq
Òrìx`å-Oko. B´åkån n´å`å, Qj´q-Ìx´∑gun t`åbí
Túsì-dé ni qj´q bíbq Ògún.
L´∑yìn n´å`å, wqn å m´åå pe qj´q
W´∑nsìdé ní Qj´qrú, èyí ni qj´q tí wqn ´n
bq If´å. Qj´qb`q t`åbí T´qsì-dé ni qj´q bíbq
X`ångó; Qj´q-„tì t`åbí Fr´åì-dé ni qj´q bíbq
Yemqjå; Qj´q-Àb´åm´∑tå t`åbí qj´q S´åtidé sì
ni qj´q bíbq Èxù ŸQd`år`å.
B´åyìí ni ó rí tí ó fi j´∑ pé l´å`årin `åwqn
G`∑´∑sì t`åbí ní il`∑ ènìy`ån dúdú, orúkq tí å
fi ´n pe `åwqn qj´q m´åå ´n t´qkå sí ìxe `åwqn
`∑d´å åyé ti w´qn j´∑ åb`qrìx`å kí ìm´ql`∑ `∑k´q
`åti ti ìsìn Ql´qrun nìkån tóó t`ån dé `qd`q
wqn. Èyí fih`ån pé b´åkån n´å`å ni ìx`∑d´ål`∑
gbogbo `∑d´å k´å`åkiri åyé. Bí ìlqsíw´åjú `åti
ìm`q sì ti t`ån dé púp`q nínú `åwqn ìlú Òyìn-
bó nísisìnyí, tí ó sq `åwqn ènìy`ån ib`∑ di
ql´qgb´qn `åti ål´ågb´årå, b´åkån n´å`å ni yóó
t`ån k´årí il`∑ ènìy`ån dúdú p`å´åp`å´å l´åìp´∑ títí
lq.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Orúkq qj´q k`q`qkån l´å`årin qs`∑ n r´ån wå
létí ohun tí ìrån `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì
ti ´n bq ní `åkókò tí w´qn j´∑ åb`qrìx`å. Sq
ohun tí wqn ´n bq bí òríx`å nígb`å n´å`å
ní qj´q w`qnyí:
i) Qj´q S´qn´ndè ni wqn ´n bq _____.
ii) Qj´q M´q´ndè ni wqn ´n bq ______.
iii) Òrìx`å tí wqn ´n bq ní qj´q Túsìdé
ni _____.
iv) Ohun ti wqn ´n bq ní qj´q T´qsìdé
______.
2 Sq orúkq Yorùb´å fún `åwqn qj´q
w`qnyí:
i) Qj´q S´qn´ndè j´∑ _____.
ii) Qj´q M´q´ndè j´∑ _____.
iii) Qj´q Túsìdé j´∑ _____.
iv) Qj´q tí `å ´n pè ní qj´q Àb´åm´∑tå ni
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
_____.
v) Qj´q tí `å ´n p`e ní Qj´qb`q ni _____.
vi) Qj´q tí `å ´n pè ní Qj´qrú ni _____.
vii) Qj´q tí `å ´n pè ní Fúr´åìdé ni _____
.
3 i) Ní ìgb`å `åtij´q, qbå kån w`å tí `åwqn
Yorùb´å ´n bq bí òrìx`å: Orúkq qbå
n´å`å ni _____.
Ìy`åwó r`∑ sì ni _____.
ii) ŸAwqn òrìx`å méjì tí ó j´∑ tqkqtåyå
tí `åwqn Òyìnbó ´n bq nìw`qnyí:
Orúkq qkq j´∑ _____.
Orúkq åyå sì j´∑ _____.
Àl`åyé
Ìlò m´∑tå p`åt`åkì ni f´åw`∑lì i ní nínú `qr`q èdè
Yorùb´å:
1 Ó ´n sq `qr`q-ìxe di `qr`q-orúkq.
Bí `åp∑∑r∑: r`å, t`å, gb´ådùn, f´∑r`ån j´∑
`qr`q-ixe. X`ugb´qn ìr`å, ìt`å, ìgb´ådùn,
ìf´∑r`ån, sì j´∑ `qr`q-orúkq.
2 À ´n lo i t`∑lé ni, ti `åti fi l`åti fi ohun tí ó
m´åå ´n j´∑ òtít´q nígb`å gbogbo t`åbí tí
ó ti di `åx`å h`ån; å sì ´n lo i bákån n´å`å
t`∑lé kì l´åti fi ohun tí ó j´∑ `èèw`q h`ån.
Bí `åp∑∑r∑:
i) Ojú oró ní í lékè omi, òxíb`åt`å ní í
lékè odò.
ii) ŸQr`ån tí í j∑ owó ∑gb`å´å ìd`qb´ål`∑
kò lè t´ån ån.
iii) Qw´q årå ∑ni lå fi í tún n`nkån årå
∑ni xe.
iv) Å kì í bínú orí kí ´å fi fìl`å dé ìdí.
3 Å m´åå ´n lo i t`∑lé oríxi `åwqn `qr`q-ìxe
kån l´åti dúró fún l´åti ní ède Yorùb´å.
Ní irú `åkókò b´∑`∑, f´åw`∑lì tí ó b´å pårí
`qr`q-ìxe tí i t`∑lé m´åå ´n kó èèr`ån ohùn
tir`∑ r`ån ´ån.
Bí `åp∑∑r∑:
i) Mo f´∑ i lq / Mo f´∑ ´∑ lq / Mo f´∑ l´åti
lq.
ii) Ó xòro í xe / Ó xòro ó xe / Ó
xòro l´åti xe.
iii) Ó rqrùn í xe / Ó rqrùn ún xe / Ó
rqrùn l´åti xe.
Iv) Ó korò í j∑ / Ó korò ó j∑ / Ó korò
l´åti j∑.
v) N ó lq s´qrun rè í sinmi / N ó lq
s´qrun rè é sinmi / N ó lq s´qrun
l´åti lq sinmi.
Ìlò k∑rin ni pé å m´åå ´n lo í t`∑lé kò t`åbí
m´å; l´åti xe `åtåkò.
B´åyìí: Kò ì lq, m´å ì lq, Kò ì tí ì lq, m´å ì
tí ì lq.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Ÿ„k´q 32
Àjqk´∑ xe b∑b∑
Qj´q ´nl´å ni qj´q åy∑y∑ ìpín-`∑bùn-fún-ni
ní ilé-`∑k´q s´∑k´q´ndírì kékeré kån tí ó j´∑
ål´åd`å´åni. Gbogbo `åyík´å ilé-`∑k´q n´å``å m´q
tónítóní. W´qn på `åtíb`åb`å sí ibi tí w´qn ti f´∑
xe åy∑y∑ n´å`å. Àwqn ∑gb´∑ åkqrin ilé- `∑k´q
n´å`å b`∑r`∑sí i fi orin, ìlù `åti ijó d´å `åwqn òbí
l´årå y´å. Nígb`å tí ågogo m´∑s`ån-´ån yóó
fi lù, `åwqn åk´∑k`q´q ti péjú sí ilé-`∑k´q n´å`å.
Nígb`å tí ågogo m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´årùn-
ún ni ål´ågå qj´q n´å`å dé.
Ågogo m´∑w`å´å géérégé ni ål´ågå ní kí
Àl`å´åjì Ìw`ål`∑sìn b´å `åwqn gbå `ådúr`å ìb`∑r`∑
åy∑y∑ qj´q n´å`å. Bí w´qn xe gb`ådúr`å t´ån ni
ål´ågå s`qr`q ìb`∑r`∑ åy∑y∑. Ó b∑ `åwqn òbí
l´åti m´åå sån owó il´e-`∑k´q qmq wqn déé-
dé. Ó rq `åwqn åk´∑k`q´q l´åti mójú tó `∑k´q
wqn. L´∑yìn èyí ni `åwqn åk´∑k`q´q ql´qdún
kejì kqrin ìd´ågbére fún `åwqn ql´qdún k∑tå
tí ´n j´åde lq. B´åkån n´å`å ni w´qn fi eré-
oníxe méjì d´å `åwqn òbí l´åråy´å. Àwòj´åt´q
ni `åwqn ènìy`ån til`∑ wòrån eré kejì.
Nígb`å tí wqn pårí eré n´å`å ni `qg´å ilé-
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM
��
`∑k´q n´å`å s`qr`q. Ó j´∑ kí `åwqn òbí ó m`q pé
gbogbo åk´∑k`q´q ogójì tí ´n j´åde lq ni w´qn
mójú tó `∑k´q wqn. L´∑yìn èyí ni w´qn pín
`∑bùn fún `åwqn olóyè nínú `åwqn åk´∑k`q´q.
Àjqk´∑ Àk`ånjí sì gbå `∑bùn jíj´∑ olórí `åwqn
åk´∑k`q´qbìnrin. Òun ló tún gbå `∑bùn fún
åk´∑k`q´q tí ìw`å r`∑ d´årå jùlq. B´∑`∑ ló sì tún
gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q tí ó m´åå ´n m´q
tónítóní jùlq. Ó tún gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q
tí ó xe d´ååd´åå jùlq nínú èdè G`∑´∑sì. Òun
kån n´å`å ló tún gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q tí ó
xe d´ååd´åå jùlq nínú `∑k´q Måtim´åtíìkì.
Àpåp`q `∑bùn tí Àjqk´∑ Àk`ånjí s´å gb`å
ní qj´q n´å`å kò dín ní m´∑jq. Òjijì ni `åwqn
åkqrin b`∑r`∑sí í fi kqrin pé:
Àjqk´∑ xe b∑b∑,
Ó xe b∑b∑.
Ål´åjqk´∑ fqmq yq,
Ó fqmq yq.
Àjqk´∑ n´å`å sì b`∑r`∑sí í jó. Àwqn òbí r`∑
b´å å jó. Àwqn òbí yòókù sì fi owó m´q qn
lórí. Àwqn åk´∑k`q´q yòókù n´´å`å gbå `∑bùn
xùgb´qn kò sí èyí tí ó tó ti Àjqk´∑. „ni-`qw`q
Ådék´ql´å ni ó gbå `ådúr`å ìpårí åy∑y∑ n´å`å.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Ìtum`q ilé-`∑k´q ål´åd`å´åni ni ilé-`∑k´q
__________
å) olówó.
b) k`qr`q.
d) ´nl´å.
2 Iye n`nkån tí `åwqn åkqrin fi ´n d´å `åwqn
òbí l´åråy´å j´∑ __________
å) méjì.
b) m´∑tå.
d) m´∑rin.
3 Ågogo mélòó ni ål´ågå qj´q n´å`å dé?
å) m´∑s`ån-´ån
b) m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´∑w`å´å
d) m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´årùn-ún
4 Mélòó ni `åwqn åk´´∑k`q´q tí ´n j´åde lq?
5 Àwqn wo ni ål´ågå åy∑y∑ qj´q n´å`å b`∑?
6 Kí ni olórí ilé-`∑k´q n´å`å b´å `åwqn òbí
sq?
7 Kí ni Àjqk´∑ xe tí wqn fi sq pé ó xe
b∑b∑?
Ix´∑ xíxe
1 Tún `qk`q`qkån `åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí tò, kí
o sì fi bírò xe `åtúntò `qr`q b´∑`∑ sí `åfo tí
å pèsè sí `∑gb´∑ `qr`q k`q`qkån.
i) d`å´åniål´å __________
ii) k´å`åyí __________
iii) y∑y∑å __________
iv) gbéreìd´å ________
v) k´ql´åAdé _________
2 Kq ìtum`q `qk`q`qkån `åwqn `ål´q `åpåm`q
w`qnyí sí `ål`åfo tí å pèsè sí `∑gb´∑ wqn.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
i) Kò x`∑ mí, kò rò mí, mo k`ån ´ån ní
ìkó. Kí ni o?
______________
ii) A bí qmq ní òòj´q
Ó ´n gbèj`å ìy´å r`∑.
Kí ni o?
______________
iii) Àgb`å m´∑tå lq sóde
M´årùn-ún ló påd`å b`q w´ålé
Kí ni o?
______________
iv) A r´ån qmq ní `åk`år`å
Àk`år`å délé x´å´åjú qmq
Kí ni o?
______________
v) Ewùr`å g`∑d`∑gb`∑
A bù ú títí
Kò ní ojú
Kí ni o?
______________
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ÿ„k´q 33
Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån
Nínú Ìwé K∑tå Ål´åwìíyé å ti xe `ål`åyé bí
å ti ´n kq l´∑t`å r´ånx´∑ sí `qr´∑, t`åbí ojúlùm`q
wå. Å sq fún wå níb`∑ pé åp´å m´årùn-ún
p`åt`åkì ni å níl´åti xe `åkíyèsí bí å b´å ´n kq
ìwé. Bí å b´å rí `qkån nínú `åwqn w`qnyí tí
kò ì yé wå, ó y∑ kí å påd`å lq s´∑yìn sí ojú
ìwé ibi tí å ti xe `ål`åyé yìí sí nínú Ìwé K∑tå
Ål´åwìíyé n´å`å, kí ´å sì k`å ´å d´åråd´årå.
Nísisìnyí, å f´∑ xe `ål`åyé dí`∑ síw´åjú
nípå l´∑t`å kíkq: ní p`åt`åkì nípå irú l´∑t`å tí
å m´åå ´n kq sí `qg´å ix´∑ t`åbí `qg´å ilé-`∑k´q.
G´∑g´∑ bí å ti xe `ål`åyé nínú Ìwé K∑tå,
ohun tí å b´å f´∑ sq gångån nínú l´∑t`å ni kí
´å b`∑r`∑ r`∑ l´∑yìn tí å b´å ti kq orúkq ilé tí `å
´n gbé ní ìlú ibi tí å ti ´n kq l´∑t`å n´å`å, p`∑lú
qj´q oxù tí å ´n kq ´q, sí òkè l´∑t`å n´å`å ní åp´å
`qtún, tí å sì fi `åpèjúwe ∑ni tí `å ´n kq l´∑t`å sí
sí òkè l´∑t`å n´å`å b´åkån n´å`å ní åp´å òsì.
ŸAwqn mìír`ån f´∑r`ån l´åti m´åå b`∑r`∑ l´∑t`å
tí wqn b´å ´n kq sí `qg´å ix´∑ b´åyìí:
‘P`∑lú ìr`∑l`∑ ´nl´å `åti ìt∑ríbå ni mo kq ìwé
yìí sí yín, mo sì ní ìrètí pé yóò b´å yín ní
`ål`å´åfí`å åti `årå líle g´∑g´∑ bí mo ti w`å lónìí
yìí’. Èyí kò d´år´å tó b´∑`∑, ìw`å `åg`åb`å-gebè
ni. Å kò f´∑ gb´q bí o fi ìt∑ríbå kq l´∑t`å t`åbí
o kò fi kq ´q. Bí o b´å x`åìní ìt∑ríbå sí `qg´å
r∑ ní ibi ix´∑ t`åbí ní ilé-`∑k´q, ìwq p`å´åp`å´å
mq ohun tí yóó x`∑ sí q. Nítorí n´å`å, kò di
ìgb`å tí o x`∑x`∑ ´n wí pé o fi ìt∑ríbå kq ìwé
sí i kí ó tó m`q pé o níl´åti ní ìt∑ríbå. X´å sq
ohun ti o ní í sq kí o på ∑j´q m´q.
Nígb`å tí `åxeh`ån b´å p`q jù nínú l´∑t`å
kíkq, årå m´åå ´n rí ∑ni tí ó ´n kå l´∑t`å n´å`å
ni. Ní p`åt`åkì, nígb`å tí l´∑t`å n´å`å b´å w`å
fún wíw´å ix´∑, bí `åròyé nípå bí ìwq ti ní
ìt∑ríbå `åti `qw`q tó b´å p´q jù, `åwqn `qg´å ix´∑
yóó fi ´q pe `ågb´å òfìfo tí ó ´n påriwo l´ås´ån.
Ìwq p`å´åp`å´å rò ó wò. Ohun tí o f´∑ kí `qg´å
xe fún q gångån ni ìwq yóò wí. Bí ìwq
p`å´åp`å´å sì ti yq sí i, bí o xe s`qr`q, bí o xe
dúró, `åti bí o xe hùw`å níw´åjú `qg´å ix´∑ n´å`å
ni yóó fih`ån ´ån bí o ti ní `qw`q `åti ìt∑ríbå
sí; kò di ìgb`å tí ò ´n fi ∑nu årå r∑ polo[ngo
årå r∑ lq títí.
Nítorí n´å`å, ∑ xe `åkíyèsí `åwqn `åp∑∑r∑
bí å ti ´n kq l´∑t`å tí å xe sínú ìwé yìí, kí ∑
sì fi årå wé wqn bí ∑ b´å f´∑ kq tiyín; kì í
xe pé kí ∑ d`å ´å kq bí ó ti rí níb`∑ gångån;
xùgb´qn ∑ kq èrò qk`ån tiyín fúnrå-yín.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Ix´∑ xíxe
1 Kq l´∑t`å kån l´åti b´å `qg´å r∑ y`q fún ti
ìy`åwó r`∑ tí ó bí qmq titun, qkùnrin.
2 Fi `qr`q k`q`qkån tí ó y∑ fún `åkókò tí ó ´n
b`q dípò `åwqn `å`åyè tí ó xófo ní ìs`ål`∑
yìí: Kq ìd´åhùn síl`∑ nínú ìwé-ìk`qwé r∑.
i) N _____ tètè m´åå lq, kí ∑ m´åå
b´å mi níw´åjú.
ii) B`åb´å mi _____ lq kí n tó dé Èkó
bí mo b´å j´åfårå.
iii) Xé `åbúrò r∑ ____ tètè ti Ìb`åd`ån
dé t`åbí ____ p´∑ l´qhùn-ún?
iv) Ó sq pé oun ____ tètè dé,
xùgb´qn bí ó b´å p´∑, `emi n´å`å ____
lq b´å å l´qhùn-ún.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 34
Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq
L´∑t`å fún títqrq `å`åyè ní ilé-`∑k´q.
Ågbo-ilé Olúwo,
Ìbår`å, Åb´∑òkútå.
1 : 5 : 2009.
Olùk´q mi `qw´qn,
Mo ní `∑f´qrí dí`∑ l´ån`å´å kí ´å tó j´åde ilé-ìwé. Mo ti k´q rò pé kò ní í yq mí l´∑nu púp`q ni,
`åti pé n ó lè w´å sí ilé-ìwé ní òwúr`q yìí. Xùgb´qn kò jq pé gbogbo egbòogi tí mo lò sí
i l´åti `ån´å n´å`å xix´∑ r´år´å; nítorí pé k`åk`å kí ó dínkù, ´nxe ni ó túb`q ´n p`q sí i. Nítorí n´å`å,
inú mi yóò dùn bí ∑ b´å lè gb`å mí l´åyè l´åti sinmi ní ilé ní òní `åti `qlå kí ó fi fúy´∑ fún mi
d´åråd´årå.
Mo fún `åbúrò mi ní ìwé ní òwúr`q yìí pé kí ó b´å mi gbå egbòogi dí`∑ b`q ní ilé-eg-
bòogi. Nkò m`q bí ó b´å m´åå rí gb`å t`åbí kò níí rí. Xùgb´qn tí ó b´å sq fún yín pé òun kò
rí, ∑ j`qw´q ∑ b´å mí sq fún Tíx`å tí ó ´n xe ìt´qjú `åpótí egbòogi wå ní ilé-ìwé pé kí ó j`qw´q fi
egbòogi òtútù dí`∑ r´ånx´∑ sí mi.
Mo dúp´∑ púp`q.
Èmi ni tiyín,
Olúf´∑mi K´ql´åwqlé
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Mr. Olú B´å[ndélé,
St. Peter’s School,
Åké, Åb´∑òkútå.
Å f´∑ kí ∑ xe `åkíy`esí ibi tí å kq orúkq ∑ni tí `å ´n b´å s`qr`q nínú l´∑t`å yìí `åti ibi tí ó ´n gbé
sí. Kì í xe ìgb`å gbogbo ni `å ´n kq èyí sí qw´q òsì ní ìs`ål`∑ b´åyìí. Ní ìgb`å mìír`ån å m´åå ´n
kq ´q sí qw´q òsì ní ìb`∑r`∑ l´∑t`å g´∑g´∑ bí ∑ ó tí rí i nínú l´∑t`å tó k`ån yìí.
Àp∑∑r∑ l´∑t`å tí å fi ´n w´å ix´∑
Ågbo-ilé
ŸQtún Olúb`åd`ån,
Qj`å Ibå, Ìb`åd`ån.
31 : 5 : 99
ŸQg´å Olùdårí Ix´∑,
Ìf´∑-Olú Press,
10, Kåkåwå Street,
Lågos.
Ål`ågb`å,
L´∑t`å ix´∑
Nínú Ìwé Ìròyìn Elétí-Qf∑ tí ó j´åde ní `qs`∑ yìí, mo rí i k`å pé ∑ f´∑ gbå `qp`qlqp`q `åwqn
qmqk`unrin tí yóò k´q ix´∑ ìwé-tít`∑ nínú ilé-ix´∑ tí ∑ x`∑x`∑ k´q sí Y´åb`å´å. Inú mi yóò dùn bí ∑
b´å lè gb`å mí l´åti j´∑ `qkån nínú `åwqn tí yóò j´∑ qmq-ix´∑ n´å`å.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
Qmq qdún m´∑rìndínlógún ni mí; ní qdún yìí ni mo sì x`∑x`∑ j´åde ni ilé-ìwé Ågbeni
l´∑yìn ti mo ti pårí Ìwé K∑f`å ní ilé-ìwé ål´åk`q´qb`∑r`∑ n´å`å; mo sì ní ìwé `∑rí l´qw´q pé mo xe
d´åråd´årå nínú ìd´ånwò tí å xe fún ìpårí `∑k´q n´å`å.Ní ti ìw`å, mo lè mú un d´å yin lójú pé mo j´∑ `qkån nínú åwqn qmq tí `åwqn olùk´q wå
m´åå ´n yìn jù, mo sì ní ìwé `∑rí l´qw´q fún èyí l´åti `qd`q ŸQg´å Àgb`å ilé `∑k´q wå. Mo tún ní
ìwé-`∑rí pé mò ´n xe d´åråd´årå nínú åwqn eré ìd´åråy´å tí å m´åå ´n xe ní ilé-`∑k´q g´∑g´∑ bíi
b´q`qlù gbígb´å, eré-sís´å, åti igi-fífò; inú mi yóó sì dùn l´åti fi åwqn ìwé-`∑rí n´å`å h`ån yín bí
∑ b´å f´∑ rí wqn.
Bí ∑ b´å tún ´n f´∑ `∑rí síw´åjú nípå ìw`å mi t`åbí bí mo ti ní åkíkånjú tó, ∑ lè bèèrè nípå
mi l´qw´q Olùk´q wå `ågb`å, ŸQgb´∑ni Jåyéql´å Olúsqjí, inú r`∑ yóó sì dùn l´åti s`qr`q nípå mi.
Èmi ni tiyín nítòót´q,
Ådékúnlé Dúrótolú.
Ix´∑ xíxeŸAwqn `qr`q tí `å ´n l`o m´q `qr`q-ìxe l´åti fi ohun tí yóó x`∑ ní qj´q iw´åjú h`ån, `åti `eyí tí yóó ti x`∑ kqj´å ní qj´q iw´åjú, tåbi tí k`o til`∑ ní í x`∑ r´år´å k`o ní lq, ‘yóó ti, yó`o lq’, yó`o, ‘k`o ní í tí ì lq’. Fi `qr`q tí ó ´n fi `åkók`o tí ´n b`q t`åbí tí yó`o ti kqj´å ní qj´q iw´åjú h`ån sí `å`åyè wqn ní ìs`ål`∑ yìí. Kq ´q sínú ìwé r∑.1 ŸAt`ånd´å ____ sí ibi ix´∑ kí n tó dé ŸEkó ní `å´år`q `qlå.2 X`ugb´qn R`∑mí ____, nítorí pé ix´∑ `qs´ån ni ó ´n xe.3 Qmq tí ____ b´å j´∑ ŸAx`åmú, kékeré ní ____ m´åå ´n j∑nu x´åmúx´åmú.4 Mo bè`er`e bí Ql´åolú ____ b´å lq sí `qd`q `ånå r`∑ ní `qtunlå;5 X`ugb´qn ó ní `oun ____;6 Nítorí pé `oun ____ b´å `qr´∑ `oun kån lq Ìb`åd`ån l´åti `qs´ån `qlå.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
ŸŸ„k´q 35
Wúr`åql´å `åti Owólåbí
Owólåbí: Wúr`å, ìwq kò mq orúkq tí w´qn
´n pe qkùnrin tí ó j´∑ olórí ilé o.
Èmi sì m`q ´qn.
Wúr`å: Mo m`q ´qn. Bå´ålé ni w´qn ´n pè
é. Ìwq n´å`å kò mq orúkq tí w´qn
´n pe ìy`åwó tí ó d`ågb`å jùlq
nínú ilé.
Owólåbí: Mo m`q ´qn. Ìy´å´ålé ni w´qn ´n pè
é. Kí ni o m`q tí w´qn ´n pe olórí
ìlú ´nl´å?
Wúr`å: Xebí Qbå ni w´qn ´n pè é. Ìwq
kò mq orúkq oyè olórí `åwqn
obìnrin ìlú ´nl´å?
Owólåbí: Mo m`q ´qn. N kò r´åntí orúkq r`∑
b´åyìí.
Wúr`å: O kò m`q ´qn nìy∑n. Ìy´ålóde ni
w´qn ´n pè é.
Owólåbí: Òtít´q ni. Ó d´årå, kí ni ìtum`q
Olú´qd∑?
Wúr`å: Ìy∑n ni å kò w´å m`q?
Olórí `åwqn qd∑ ìlú ní í j´∑
b´∑`∑. Wqn å tún m´åå pè é ní
Ol´qr´qd∑.
Owólåbí: B´∑`∑ ni. Wqn å tún m´åå pè
é ní Bål´qd∑ t`åbí Båbål´qd∑.
Ìtum`q r`∑ ni pé òun ni båbå
gbogbo `åwqn qd∑ ìlú n´å`å.
Wúr`å: Kò burú. Kí ni olórí `åwqn jå-
gunjågun `å`årin ìlú?
Owólåbí: Bålógun ni. Ìtum`q r`∑ sì ni
båbå-lójú-ogun. Å tún lè pe
ìtum`q r`∑ ní båbå `åwqn jågun-
jågun. Irú ènìy`ån wo ni w´qn
m´åå ´n pè ní Bå´ål`∑-`ågb`∑?
Wúr`å: Xebí olórí `åwqn `ågb`∑ ni. Ó
d´årå, irú obìnrin wo ni w´qn
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
��
m´åå ´n fi j∑ oyè Ìy´ål´åjé?
Owólåbí: Obìnrin tí ó j´∑ olórí `åwqn
oníxòwò t`åbí tí ó j´∑ oníxòwò
p`åt`åkì ní `å`årin ìlú.
Àtúny`∑wò `∑k´q
1 Orúkq tí `å ´n pe olórí ilé ni ________
å) B`åb´å onílé.
b) Bå´ålé.
d) Bå´ål`∑.
2 Ìy´å´ålé ni obìnrin tí ó ___________
å) d`ågb`å.
b) kéré.
d) kúrú.
3 ______ ni orúkq tí w´qn ´n pe olórí ìlú.
å) Gómìn`å
b) Bå´ål`∑
d) Qbå
4 Kí ni orúkq tí w´qn ´n pe olórí `åwqn
obìnrin ní `å`årin ìlú?
5 Tå ni `å ´n pè ní Olú´qd∑?
Ix´∑ xíxe
1 Kq `åròkq lórí ‘Àpèjúwe qbå kån tí mo
rí rí.’
2 Kí ni orúkq oyè `åwqn qbå ìlú w`qnyí:
Òxogbo, Ìb`åd`ån, Ìlqrin, O`ndó, Àkúr´∑,
Åb´∑òkútå, Èkó?
3 Fi èyí tí ó y∑ sí `å`åyè k`q`qkån ní ìs`ål`∑
yìí. Kq ìd´åhùn sínú ìwé-ìk`qwé r∑.
å) Àgb`ålågb`å tó w`∑wù `åxejù, `∑t´∑ ni
_______ fi rí.
b) Å kò ______ lq lónìí m´q r´år´å.
d) Àd´å l´∑nu t´ål´åk`å, igbó lå ____ fi
x´ån.
e) Å ti f´∑ lq l´qlå rí xùgb´qn å ___ le
lq m´q.
∑) Xé `∑yin ____ lq t`åbí ∑ ______
lq?
f) Bí ó b´å ní òun ____ lq kí ∑ tètè
j´∑ kí ´å gb´q.
g) Nítorí pé bí `∑yin kò _____ b´å lq
`åwå n´å`å kò ______ lq m´q
gb) Xùgb´qn bí ∑ _____ b´å lq, `åwå
n´å`å ______ b´å yín níw´åjú.
Fún `åkíyèsí
Fún `åkókò tó ´n b`q, bí å b´å lo kì; `qr`q tí å
ó lò t`∑lé e ni yóó; xùgb´qn bí å b´å lo kò,
`qr`q tí yóó t`∑lé e b´åkån n´å`å ni níí. B´åyìí:
Å kì yóó lq t`åbí Å kò níí lq.
G´∑g´∑ bí `åp∑∑r∑: ŸNj´∑ ∑ ó lq l´qlå t`åbí ∑ kì
yóó lq?
Ìd´åhùn: Å kì yóó lq t`åbí Å kó
níí lq r´år´å.
4 W´å `ål´q-`åpåm`q m´årùn-ún titun b`q w´å
l´åti ilé.
Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM
�0
Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM