Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków –

działania dla dobra ptaków i ludzi

Kim jesteśmy?

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków to jedna z największych organizacji chroniących przyrodę w Polsce.

Działa od 23 lat.

Od roku 2004 jesteśmy Organizacją Pożytku Publicznego.

Zajmuje się ochroną dzikich ptaków i miejsc, w których one żyją.

Kim jesteśmy?

Nasze cele realizujemy dzięki wsparciu ponad 1 000 członków, pracy ponad 800 wolontariuszy i tysiącom sympatyków. Zatrudniamy ponad 30 osób.

Obecnie prowadzimy działania z dziedziny monitoringu, czynnej ochrony przyrody, edukacji i kształtowania polityk mających wpływ na środowisko.

Kierunki i priorytety działania OTOP wyznacza Strategia na lata 2014-2020.

Kim jesteśmy?

Należymy do federacji BirdLife International – największej na świecie federacji organizacji ekologicznych zajmujących się ochroną dzikich ptaków, działającej w ponad 100 krajach i obszarach, mającej ponad 2,5 mln członków

Jak działamy?

Najwyższą władzą OTOP są członkowie

Podczas Walnego Zebrania Członków wybierany jest na trzyletnią kadencję Zarząd

Zarząd podejmuje decyzje podczas posiedzeń. Członkowie Zarządu pracują społecznie, nie pobierając wynagrodzeń

Jak działamy?

• Zadania wyznaczone przez Zarząd realizują pracownicy Sekretariatu. Ich realizacja jest możliwa dzięki pozyskiwaniu różnorodnych funduszy na konkretne projekty

• Ważną rolę w naszej działalności odgrywają wolontariusze, zwłaszcza uczestnicy programów monitoringu ptaków oraz przewodnicy wycieczek podczas imprez o charakterze edukacyjnym

Jak działamy?

• Prowadzimy wieloletnie projekty i programy finansowane z funduszy unijnych i krajowych

• Nasze działania realizujemy we współpracy z instytucjami rządowymi, naukowymi i dydaktyczno-badawczymi

• W projektach zazwyczaj biorą udział zewnętrzni eksperci, dbający o wysoki poziom merytoryczny prowadzonych zadań

• Stale współpracujemy z 600 wolontariuszami, którzy pełnią kluczową rolę w programach MPP, IBA oraz projekcie „Ptaki Karpat”

Gdzie można nas znaleźć?

Centrala

• Sekretariat: Marki k/Warszawy

• Biura regionalne: • Trzcianne • Świdnik • Kraków • Rumia • Świnoujście

Gdzie działamy? – Grupy Lokalne

OTOP to także 21 grup lokalnych działających w obszarze:

• edukacji • badań naukowych • Interwencji, w przypadku

łamania prawa

Gdzie działamy? – Rezerwaty

OTOP zarządza siedmioma rezerwatami przyrody:

• rezerwatem przyrody Beka nad Zatoką Pucką w woj. pomorskim

• społecznym rezerwatem Karsiborska Kępa w woj. zachodniopomorskim

Gdzie działamy? – Rezerwaty

OTOP zarządza siedmioma rezerwatami przyrody:

• terenami, na których występuje wodniczka i inne chronione gatunki ptaków w woj. zachodniopomorskim: Krajnik i Bolesławice

• społecznymi rezerwatami Mścichy, Ławki-Szorce i Laskowiec-Zajki w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz terenami dzierżawionymi od Biebrzańskiego Parku Narodowego w woj. podlaskim

Co robimy?

Monitoring Ptaków Polski - MPP

• 18 programów monitoringowych (w tym np. MPPL)

• Dostarcza dobrej jakości danych o 160 gatunkach (60% wszystkich występujących w Polsce)

• 1550 monitorowanych powierzchni (66,5 tys. km²)

• 450 wolontariuszy w programie MPPL

• Blisko 800 obserwatorów

Monitoring Ptaków Polski

Monitoring Ptaków Polski, stanowi część Państwowego Monitoringu Środowiska i realizowany jest na zamówienie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, a finansowany ze środków NFOŚiGW.

Celem programu jest monitorowanie stanu populacji

możliwie dużej liczby gatunków ptaków,

ze szczególnym uwzględnieniem

sieci obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.

Monitoring Ptaków Polski

Monitoringiem objęto:

- około 15% powierzchni lądowej kraju.

- 160 gatunków ptaków lęgowych,

35 gatunków ptaków zimujących,

w tym 30 gatunków z załącznika I

Dyrektywy Ptasiej.

Każdy z podprogramów wykorzystuje metodykę dostosowaną do specyfiki monitorowanej grupy gatunków lub pojedynczych gatunków ptaków.

Monitoring Ptaków Polski

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizuje programy:

• Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych • Monitoring Zimujących Ptaków Wodnych • Monitoring Zimujących Ptaków Morskich • Monitoring kraski • Monitoring dubelta • Monitoring ślepowrona • Monitoring Rzadkich Dzięciołów

Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych - MPPL

• Prowadzony od roku 2000 (przy początkowej współpracy Stacji Ornitologicznej).

• W każdym z 15 regionów awifaunistycznych Polski prace terenowe organizują koordynatorzy regionalni.

• Obserwacje prowadzone są na ok. 560 losowo wybranych polach próbnych o powierzchni 1 km².

• Zmiany w krajobrazie rolniczym monitorowane są za pomocą wskaźnika stanu populacji rozpowszechnionych ptaków krajobrazu rolniczego (tzw. Farmland Bird Index)

Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych

Wróbel, Passer domesticus Rudzik, Erithacus rubecula

Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych

Co robimy?

Ostoje Ptaków (IBA)

• IBA (Important Bird Areas) – globalny program

ochrony ostoi rzadkich gatunków ptaków

• 11 tys. obszarów chronionych na świecie, w tym 174 ostoje ptaków w Polsce

• mapa ostoi (IBA) jest podstawą do

wyznaczania sieci Natura 2000

• OTOP jest jedynym koordynatorem programu

wyznaczania ostoi w Polsce

• kontrola stanu ostoi w Polsce sprawowana jest

przez ekspertów OTOP oraz 150 współpracujących

z nimi wolontariuszy

Co robimy?

LIFE+ Zarządzanie siedliskiem wodniczki (Acrocephalus paludicola) poprzez wdrożenie zrównoważonych systemów zagospodarowania biomasy

OTOP jest zaangażowany w ochronę tego zagrożonego globalnie gatunku od początku istnienia organizacji

Kontynuacja Projektu LIFE „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” finansowanego przez unijny program LIFE i NFOŚiGW, za który OTOP w kwietniu 2014 otrzymał nagrodę Komisji Europejskiej

Przez 4 lata ok. 300 wolontariuszy było zaangażowanych w monitoring wodniczki

Ochrona wodniczki

W ramach tego projektu:

W Trzciannem wybudowaliśmy zakład przetwarzający biomasę biebrzańską: produkujemy OTOPellet z trzciny, turzycy, manny i trawy.

Pellet ma bardzo dobre właściwości energetyczne, przeznaczony jest do pieców na paliwo stałe.

Stworzyliśmy tu bazę terenową wraz z parkiem dla maszyn rezerwatów biebrzańskich

Ochrona wodniczki

Odtworzyliśmy ok. 1000 ha siedlisk

wodniczki

Na ok. 5,5 tys. ha obszarów priorytetowych

zapewniliśmy użytkowanie zgodne z

wymaganiami gatunku.

Wzrost z 1550 ha w 2009 r

Monitorowaliśmy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) –

pakiet wodniczkowy, w którym wprowadzono obszarowe ograniczenie

(tzw. degresywność płatności), aby siedliska wodniczki miały jak

najlepszą ochronę.

Aż 600 nowych śpiewających samców wodniczki – sześć razy więcej niż przewidywano – to efekt wdrożonego w Polsce eksperymentalnego programu ochrony przyrody. Dzięki polskim ornitologom gatunek ten, zaklasyfikowany na Światowej Czerwonej Liście IUCN jako narażony (vulnerable), uda się uratować.

Ochrona wodniczki

Co robimy?

Aktywna ochrona kraski na Równinie Kurpiowskiej

- założono 300 budek lęgowych

- dokarmiano ptaki – zużyto 750 litrów świerszczy

- wykonano 90 czatowni

-zabezpieczono 30 stanowisk przed drapieżnikami

- monitorowanie wybranych stanowisk lęgowych – 15 wolontariuszy

- zasadzono 200 wierzb jako przyszłe miejsca gniazdowania

- wydzierżawiono stado 170 owiec do wypasu w celu utrzymania optymalnych żerowisk

Projekt jest współfinansowany przez UE ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Co robimy?

Ochrona ptaków Doliny Środkowej Wisły

- zredukowano liczebność norki amerykańskiej: W ciągu trzech sezonów odłowiono ponad 50 osobników tego inwazyjnego gatunku - Na 12 kompleksach wysp [ponad 350 ha] prowadzono trzebież podrostu i kontrolowany wypas. W 6 z tych miejsc powróciły lęgowe mewy i rybitwy

Projekt jest współfinansowany przez UE ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Co robimy?

Ochrona ptaków Doliny Środkowej Wisły

- skuteczną, sztuczną inkubacją objęto:

390 lęgów śmieszki

200 lęgów mewy siwej,

130 lęgów rybitwy rzecznej,

80 lęgów rybitwy białoczelnej

19 lęgów sieweczki rzecznej

14 lęgów sieweczki obrożnej

- Drugie tyle lęgów tych gatunków zabezpieczono przed drapieżnymi ssakami ogrodzeniem elektrycznym - postawiono ponad 6 km bieżących ogrodzenia

Co robimy?

Wzmocnienie roli zbiorników wodnych w kopalniach grupy Górażdże jako ostoi dla ptaków gniazdujących na wyspach

• Ptasie wyspy w kopalniach grupy Górażdże: Malerzowice, Nowogród Bobrzański i Wójcice

• Po raz pierwszy w Polsce zastosowana będzie technologia budowy betonowych, sztucznych wysp dla ptaków

• Na wyspach w kopalniach grupy Górażdże stwierdzono m.in. lęgi rybitwy rzecznej, rybitwy białoczelnej, mewy czarnogłowej i sieweczki rzecznej.

Projekt realizowany jest w 2015 r. w ramach programu BirdLife – HeidelbergCement dotyczącego ochrony różnorodności biologicznej, a jego dofinansowanie zapewnia Grupa Górażdże.

Co robimy?

Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony

• 720 monitorowanych powierzchni

• 3 tysiące dni obserwacji

• zaobserwowane 263 gatunki ptaków

• Wydana książka „Przyroda polskich Karpat. Przewodnik krajoznawczy”

• 12 gmin objętych zostało programem doradczym dotyczącym strategicznych rozwiązań w zakresie prośrodowiskowej działalności gospodarczej

Projekt współfinansowany ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

Ptaki Karpat

• stworzenie aplikacji on-line gromadzącej obserwacje ptaków z regionu polskich Karpat.

• Dotychczas zgromadzono ponad 50 000 informacji o miejscach

stwierdzeń 263 gatunków ptaków w całych polskich Karpatach w okresie od 1991 r. do dziś.

• Dane z inwentaryzacji zostaną podsumowane w 2015 r. publikacją „Ptaki polskich Karpat – stan, zagrożenia, ochrona”

Co robimy?

Ochrona różnorodności gatunkowej cennych przyrodniczo siedlisk na użytkach rolnych na obszarach Natura 2000 w woj. lubelskim

• 47 wolontariuszy zbierających dane

• 520 kontroli terenowych w okresie IV-VII

• 3471 obserwacji ptaków na użytkach zielonych

• 103 gatunki monitorowane na użytkach zielonych

• 2361 obserwacji ptaków na gruntach ornych

• 52 gatunki monitorowane na gruntach ornych

Projekt współfinansowany ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

Co robimy?

EKOINTERWENCJE

- zmiana przebiegu drogi ekspresowej „Via Baltica”

- Program Utrzymaniowy na Górnej Wiśle (niezgodność z Dyrektywą Wodną i Dyrektywą Powodziową)

-„Shadow List”

- Plan Programu Utrzymaniowego na Dolnej Wiśle (stopień wodny Świecie)

Co robimy?

Rezerwat Karsiborska Kępa

Jeden z pierwszych w Polsce rezerwatów społecznych. OTOP jest właścicielem gruntów

od 1993 roku. Obejmuje blisko 200 ha powierzchni słonych łąk i pastwisk

Położony na wyspie, jest częścią ostoi

ptaków o randze europejskiej

i ptasiego obszaru Natura 2000

„Delta Świny”

• Celem ochrony jest wodniczka,

ptaki siewkowe oraz siedlisko Natura 2000

solniska nadmorskie

Rezerwat Karsiborska Kępa

Prowadzona jest czynna ochrona siedliska

ptaków, poprzez przywrócenie ekstensywnego

rolnictwa

• W 2012 r. zbudowaliśmy dwa ujęcia wody z

koryta starej Świny, pozwalające wykorzystać tzw.

cofkę wody morskiej

• stado koników polskich należące do OTOP liczy

18 szt., 7 klaczy objętych jest programem ochrony

genetycznej zagrożonych ras

• W tym sezonie urodziły się już 4 nowe źrebaki!,

czekamy na kolejne tegoroczne narodziny…

Co robimy?

Rezerwat przyrody Beka

• 193 ha wilgotnych i bagiennych łąk i pastwisk w ujściu Pradoliny Redy nad Zatoką Pucką

• Celem ochrony jest utrzymanie populacji lęgowej ptaków łąkowych (czajki, kszyka, krwawodzioba) oraz siedliska Natura 2000 – solniska nadmorskie i stanowisk gatunku naturowego – lipiennika Loesela

• 48 gatunków ptaków lęgowych stwierdzonych w rezerwacie i jego bezpośrednim sąsiedztwie

• 218 gatunków ptaków obserwowanych na terenie rezerwatu

• OTOP opiekuje się rezerwatem od 1998 roku

Rezerwat przyrody Beka

• zabiegi ochrony czynnej: koszenie łąk trzęślicowych i szuwarów oraz wypas zwierząt

• działania edukacyjne: przygotowanie ścieżki edukacyjnej udostępniając w sposób bezpieczny dla przyrody najcenniejsze walory rezerwatu, wydanie przewodnika

• Praca z wolontariuszami np. w czasie obozów „Bekowisko”

• Prowadzenie stałego monitoringu ptaków, roślinności i siedliska (wody)

Co robimy?

Rezerwaty biebrzańskie

• stanowiska poza parkiem narodowym, na wykorzystywanych gospodarczo łąkach i osuszonych wcześniej fragmentach torfowisk

• porzucone siedliska przestały być dobrym siedliskiem lęgowym dla wodniczki.

• OTOP odnajduje właścicieli działek i odkupuje je, a następnie prowadzi właściwą dla wodniczki gospodarkę

(koszenia)

W ten sposób powstały 3 nowe, społeczne rezerwaty: Laskowiec-Zajki (54 ha), Bagno Ławki-Szorce (76 ha) oraz Mścichy (204 ha), dodatkowo dzierżawą objęliśmy około 150 ha siedlisk wodniczki od BPN.

Co robimy?

Zatrzymajmy złe biopaliwa

• Działania edukacyjne i informacyjne

• Działania lobbingowe: kontakty z Ministerstwem Gospodarki, polskimi przedstawicielami w Parlamencie Europejskim, posłami i senatorami

• Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Spraw Obywatelskich

Projekt realizowany w latach 2014 - 2015 dzięki finansowaniu Transport & Environment.

Co robimy?

Spring Alive International

Projekt edukacyjny, skierowany głównie do dzieci w wieku 8-12 lat, ale również do wszystkich osób zafascynowanych fenomenem ptasich migracji.

Zachęcamy do rejestrowania na stronie internetowej swoich pierwszych w danym roku obserwacji pięciu gatunków ptaków migrujących: bocianów białych, jaskółek dymówek, jerzyków, kukułek oraz żołn.

Co robimy?

Spring Alive International

• Od 9 lat jesteśmy międzynarodowym koordynatorem kampanii SpringAlive

• Zbieramy dane na platformie www.springalive.net

• W tym roku w czasie trwania kampanii w Europie i Azji:

– Zorganizowano 303 wydarzenia towarzyszące

– Ponad 1200 nauczycieli wykorzystało materiały z kampanii do lekcji

– Zaangażowano 67 tysięcy dzieci, 1660 seniorów i ponad 7 tysięcy dorosłych

– 650 wolontariuszy wzięło aktywny udział w kampanii

• W ramach SpringAlive w Polsce rozpoczęliśmy partnerską współpracę uczniów szkół z Polski i z Afryki.

Co robimy?

Inne Programy edukacyjne

• Wieloletni program „Przyroda wokół nas. Ptaki”. Ponad 1400 nauczycieli i animatorów edukacji pozaszkolnej, otrzymało pakiety edukacyjne i zostało zaproszonych do udziału w corocznych wydarzeniach, systematyczne przygotowujemy kolejne materiały i pomoce edukacyjne

• Nauczycieli i uczniów zapraszamy do wspólnego działania w ramach Szkolnych Kół OTOP.

Co robimy?

Inne Programy edukacyjne

• Edukujemy najmłodszych poprzez portal www.OTOPJunior.org.pl

• Nowy program edukacyjny „Ptaki w mieście” skierowany do szerokiego kręgu odbiorców - dzieci, dorosłych, nauczycieli, urzędów miejskich. Wydaliśmy m.in. puzzle z wizerunkami ptaków, dodawane do czasopism dla uczniów, scenariusze lekcji, broszury, ulotki oraz przeprowadziliśmy konkurs rysunkowy dla szkół „I Ty możesz pomóc ptakom w mieście”.

Co jeszcze robimy?

Edukujemy dzieci i dorosłych poprzez cykliczne imprezy:

Zimowe Ptakoliczenie – ostatni weekend stycznia:

• Wolontariusze prowadzą bezpłatne spacery ornitologiczne

• rekordowe 3113 uczestników

• obserwowanych prawie 230 tys. ptaków z 118 gatunków

Europejskie Dni Ptaków – pierwszy weekend października:

• 3600 uczestników

• obserwowanych ponad 250 tys. ptaków z blisko 200 gatunków

• Polska na 1. miejscu w Europie pod względem liczby uczestników i na 5. miejscu pod względem liczby zaobserwowanych ptaków

Co jeszcze robimy?

Zapraszam na stronę

www.otop.org.pl

Dziękuję za uwagę!

Dariusz Bukaciński

Autorzy zdjęć: Bogumiła Błaszkowska Cezary Korkosz, Grzegorz Leśniewski, Antoni Marczewski, Tomasz Wilk, Archiwum OTOP