Embed Size (px)
Citation preview
4/12/2012
1
- Nikola Vujošević-
"Primjeri dobre prakse i perspektiva finansiranjaenergetske efikasnosti u zgradarstvu"
12. April 2012. Podgorica
UPCG
OKRUGLI STO
UVOD
2/30
Zašto ulagati u EE
zgrada/objekata
Sigurnog snabdijevanja el.en. i smanj
uvoz. zavisnosti
(Soc.)Smanjena
emisija štetnih gasova (Soc.)
Smanjenje troška za
energiju (Priv)
Jeftinije nego investicije u proizvodnih
kapaciteta En.(Soc.)Poboljšanje
komfora boravka (rada
i življenja) (Priv)
Rehabilitacija- obezbjeđuje
ocuvanjevrijednosti
objekata (Soc i Priv)
Doprinosprincipuodrživog
razvoja (Soc)
Pruža podrškusektoru
građevinarstva/ kao velikiposlodavac
(Soc)
4/12/2012
2
Definicije
• Energetska efikasnost je odnos između utroška energije i
ostvarenog učinka u uslugama, dobrima ili energiji.
• Poboljšanje energetske efikasnosti je povećanje efikasnosti
korišćenja energije u finalnoj potrošnji kao posljedica tehnoloških
promjena, promjena u upravljanju ili promjena u ponašanju
potrošača energije.
• Ušteda energije je smanjenje potrošnje energije utvrđeno
mjerenjem ili procjenom potrošnje prije i poslije primjene mjera
za poboljšanje energetske efikasnosti, uz usklađivanje sa spoljnim
uslovima koji utiču na potrošnju energije.
3/30
Polazne osnove
• Postojeći građevinski objekti čine oko 40% potrošnjeprimarne energije u svijetu ili 24% globalne emisiještetnih gasova.
• Građevinarstvo zapošljava najveći broj radne snage uEU, sektor proizvodnje građevinskog materijala igravažnu ulogu. Slična stvar je i u Crnoj Gori.
• EU identifikuje moguće uštede energije u postojećimobjektima veće od 20%.
4/30
4/12/2012
3
EU 27 - Potrošnja energije u domaćinstvu
5/30
Stanje u CG u oblasti EE u zgradarstvu danas?
6/30
Uprkos mogućnostima da se smanjipotrošnja energije u građevinskimobjektima kroz veće korišćenje energetskiefikasne tehnologije, sektor građevinarstvate mogućnosti ne eksploatiše u dovoljnojmjeri.
4/12/2012
4
Barijere:
- Makro nivo: el. energija specifična roba, nizakprioritet EE, nedovoljno stimulativan ambijent(porezi, carine, podsticajni mehanizmi)...
- Mikro nivo: rizici, početna investicija, nivo svijesti...
Zašto je to tako?
7/30
Problem: nedovoljnost tržišnih mehanizama
Potreba transformacije tržišta?
• Veća uključenost države (fond za EE)
• Veće uključenosti privatnog sektora (fin. inst., privr. dr... )
• Veće saradnje privatnog i javnog sektora
• Inovirani finansijski instrumenti za EE projekte (zelenifond, revolving fond i td.)
• ESCO – Privredno društvo za energetske usluge
• Energetski certifikati zgrada
8/30
4/12/2012
5
Energetski certifikat zgrada
• Energetski certifikat zgrada (ECZ) ključni instrument za EE
• ECZ daju jasnu sliku o potrošnji energije
• ECZ povećavaju transparentnost tržišta, stimulišu
investicije u sektoru građevinarstva (kao što su renoviranje
i novogradnja)
• Sam za sebe ECZ nedovoljan – opasnost da postane
barijera 9/30
10/30
4/12/2012
6
ESCO
• Privredno društvo za energetske usluge –ESCO pravno lice koje vrši energetske usluge za poboljšanje energetske efikasnosti na objektu ili u prostorijama korisnika
• Postoje dva osnova modela
• preuzima finansijski rizik za obavljanje usluga u pogledu naplatekoja se zasniva na postignutim poboljšanjima energetske efikasnosti
11/30
ESCO model I
Krajnji korisnik
Otplata kredita
Finans.sredstvaKredit. ugov.
Dobavljač opreme ili
izvođač radova
Finansijska institucija
Ugovor o energetskom učinku
Ključ u ruke projekat EEInst. & serv.
Krajnji kupac kao dužnik
Projekat Cijena oprereme
12/30
4/12/2012
7
ESCO model II
Krajnji korisnik
ESCO
Finansijska institucija
Ugovor o energetskom učinku: ključ u rukeIntalac. & servisESCO je vlasnik projekta do otplate
Otplata po osnovu „uštede“ ili potrošenih energ. jedinica
Finans. sredstva Kredit. ugov.
Otplata kreditaObezbjedjenje kredita
• Tipična struktura vezana za učinak projekta
• ESCO kao dužnik
13/30
Karakteristike investicija EE
• Zahtjevnost i dužina trajanja apliciranja za kredit
• Neophodna podrška stručnih lica (pravnih ili fizičkih) zaizradu dizajna i razvijanje dokumentacije
• Projekat EE može da ima duži period povratka investicije,ponekad je za njih nemoguće dati garanciju
• Projekat EE može da ima i značajne rezultate koji se nemogu jednostavno izmjeriti
• Često je to velika inicijalna investicija
• Za velike projekte poželjno obezbijediti više izvorafinansiranja (sopstveni, grant, zajam...)
14/30
4/12/2012
8
Izvori finansiranja
• Sopstveni izvori
• Komercijalne banke (domaće i strane)
• Fondovi (domaći i strani)
• Država i lokalna samouprava (olakšice)
• Finansiranje od treće strane (ESCO kod postojećih objekata,BOT)
15/30
Uloga banke
• Zajmodavac
• Organizator
• Investitor
• Davalac garancija
• Konsultantska/tehnička podrška
16/30
4/12/2012
9
Fond za energetsku efikasnost
• Finansiranje projekata EE pod uslovima i zahtjevima koji ćeodgovarati tehnološko – ekonomskim karakteristikama različitihkategorija projekata EE (uključujući i grantove za istraživanjetržišta, pripremu projekta, kampanju podizanja javne svijesti itd.)
• Fond može da se koristi za direktno kreditiranje ilisufinansiranje kredita preko komercijalnih banaka, ili bi mogaoda obezbijedi garancije kod komercijalnih banaka od sopstvenogkapitala.
• Prikupljanje sredstava Fonda: sopstvenih sredstava,međunarodnih finansijskih institucija, fondova EU, Svjetskabanka, EBRD, KfW, EIB, i td.
17/30
Programi i mehanizmi podrške EE kredita
18/25
Finansijskiprogrami i
mjerepodrske EE
Grantovi/subvencije/fondovi
Preferencijalni krediti
Podsticajiutvrdjeni
poreskompolitikom
Obavezedobavljača/ obavezno
certifikovanjeproizvoda
ESCO
Energetskiauditi
Minimalnizahtjevi/ kaznenapolitika
Garantnešeme
4/12/2012
10
EU Direktive
• Direktiva o efikasnom korišćenju energije ienergetskim uslugama 2006/32/EC
• Direktiva o energetskim karakteristikama zgrada2002/91/EC – Direktiva je dopunjena 2010/31/EU
• Direktiva o uspostavljanju okvira za definisanjezahtjeva za ekodizajnom proizvoda koji koriste energiju2005/32/EC - Direktiva 2009/125/EC o ekodizajnuproizvoda koji imaju uticaj na potrošnju energije
• Direktiva o označavanju potrošnje energije uređaja zadomaćinstva 92/75/EEC - Direktiva 2010/30/EU ooznačavanju proizvoda koji imaju uticaj na potrošnjuenergije
19/30
Programi podrške EE u EU
• Fond za Kohezionu Politiku - Cohesion Policy 2007 -2013
• Inteligentna Energija - The Intelligent Energy Europe Programme 2007-2013
• Program Evropskog Ekonomskog Oprovka - The European Economic Recovery Programme
• Okvirni program za istraživanje i razvoj tehnologija - The Framework Programme for research, technological development anddemonstration (2007-2013)
20/30
4/12/2012
11
EU Energetska strategija 2020
Strategija za konkurentnu, održivu i sigurnu energiju
• Ostvarenje energetski efikasne Evrope
• Izgradnje jedinstvenog energetskog tržišta
• Jačanje položaja potrošača i dostisanje najvišeg nivoa sigurnosti i bezbjednosti
• Jačanje liderskog položaja Evrope u oblasti tehnologija i inovacija
• Jačanje spoljne dimenzije tržišta EU 21/30
EU Mapa puta 2050
Predviđa 10 uslova koji se moraju ispuniti1. Ispunjenje strategije 20202. Energetska efikasnost...
22/30
4/12/2012
12
• Značajno smanjenje u potrošnji el.en.• Klima direktno utiče na ptroš. El.en• Starija gradnja mnogo veća potrošnja• Novija gradnja uveliko eliminiše uticaj
spoljne temperature – klimatski faktor• Velike uštede u novcu, CO2...
EU 27 - Potrošnja energije u stambenim objektima u odnosu na god. izgradnje
0
50
100
150
200
250
1918 1948 1957 1968 1978 1983 1987 1995 2005 2010
250
225246
187176
156 159
9480
53
Njemačka
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
do 1950 1950-59 1960-69 1970-79 1980-89 1990-99 2000-05 2006-10
200 200195
140130 120
110
68
Portugalija
23/30
38%
46%
16%
Do 1960
1961-1990
1991-2010
Struktura stambenih objekata u EU 27 u odnosu na godinu proizvodnje
24/30
4/12/2012
13
Primjeri dobre prakse u CG
• MEEP - IBRD – WB odobrila zajam Vladi CG od 6,5 miliona eura zaprojekte "Energetska efikasnost u Crnoj Gori“. Poboljšanj e energetskeefikasnosti u obrazovnim i zdravstvenim ustanovama, kao i p odizanjejavne svijesti o EE. Odabrano je 15 ustanova i to: 8 škola, 1 st udentskidom i 6 bolnica. Implementacija od februara 2009. godine, aimplementacija će trajati 3 godine.
• MONTESOL - Ministarstvo ekonomije Crne Gore implementira p rojekatkoji ima za cilj uspostavljanje atraktivnog i održivog fina nsijskogmehanizma za obezbje đivanje kredita za doma ćinstva za ugradnjusolarnih kolektora. Za potrebe projekta predvi đena su sredstva u visiniod 1 milion USD, koja su predvi đena za implementaciju isubvencioniranje kamatne stope kod komercijalnih banaka(NLB, Montenegrobanka i Hypo Alpe Adria banka).
EEPPB – Projekat Ministarstva ekonomije CG, Sektora za EE i S avezneRepublike Njema čke preko KfW - rehabilitacija objekata obrazovnihinstitucija u CG. Obezbije đena sredstva za 30 objekata. Na osnovupreliminarnih pregleda zgrada izvrši će se odabir 15 + 15 objekata injihova rekonstrukcija u roku od 2 god.
25/30
Primjeri dobre prakse u CG
• GIZ - ASE projekat po čeo je sa radom aprila 2008. godine na osnovusporazuma Vlade Savezne Republike Njema čke i Vlade Crne Gore otehni čkoj saradnji. Naknadno su obezbije đena i dodatna sredstva odNorveškog kraljevskog ministarstva spoljnih poslova, što je produžilo roktrajanja projekta kao i intenziviralo aktivnosti u ovoj obl asti.• SolTherm – Solarna energija u turisti čkom sektoru Crne Gore kojisprovodi Crnogorski centar za energetsku efikasnost (CCEE ) ima za ciljstvaranje informacione podloge za investiranje u solarne t ermalne sistemeu sektoru turizma, a samim tim i investiranje u uštedu energi je i smanjenjeemisije gasova staklene bašte. Njema čka vlada je preko Njema čkeorganizacije za me đunarodnu saradnju (GIZ) dodijelila grant sredstva zaimplementaciju ovog projekta u iznosu od 95.000€.• EE - RE u Crnoj Gori Program koji je bio namijenjen sektoru MSP .Program je realizovan preko Direkcije za razvoj malih i sred njih preduze ćaCG. Vlada Savezne Republike Njema čke je preko KfW obezbijedila 3 mileura. 500 hilj u vidu granta za tehni čku podršku i 2.5 mil za kreditnupodršku preduze ćima.
26/30
4/12/2012
14
Primjeri dobre prakse u EU
• Holandija - Green Fund GF – PJP, banke kod kojih postoji GF periodično raspisuju pozive za davanje kredita (max. Iznos 47000 Eur poInvestitoru. Javna administracija verifikuje odabrane projekte, da se radi o„zelenim“ investicijama. Kamatne stope su za 2% niže od tržišnih.
• Španija – lokalne uprava emituje obveznice. Dobijena sredstva povjerava banci sa kojom postoji ugovor. Uz odobrenje organa lokalne uprave građani,vlasnici nekretnina, dobijaju određena sredstva za implementaciju mjera EE, koja kasnije vraćaju kroz plaćanje poreza na promet. Nema potrebe za davanje dodatnih garancija i sredstva dobijena prodajom obveznica imaju nižu kama-tnu stopu od tržišne.
• Latvija – Državna Agencija za stanovanje sprovodi energetske audite u stambenim zgradama kroz program „Energetski učinak stanova“. Korisnici programa su vlasnici stanova izgrađenih u periodu 1945 – 1990. Vlasnici stan. 50% cijene audita, garanciju za 50% iznosa kredita i 10 – 20% ko-finansiranja troškova za renoviranje objekta.
27/30
Rezultati energetskih pregleda
• Urađeno 27 energetskih pregleda zgrada iz razli čitihklimatskih podru čja: javnih institucija, zdravstvenih iobrazovnih ustanova kao i ustanova za cjelodnevniboravak ljudi
• Ovom analizom obuhva ćeno 20 projekata
• Procijenjene investicije za EE oko 3.5 mil eura
• Procijenjene uštede na godišnjem nivou oko 750 hilj eura
• Prost period otplate u prosjeku 4.7 godina (uzimaju ći uobzir potrebu zadovoljenja komfora na optimalnom nivou)
28/30
4/12/2012
15
Međunarodne institucije u CG
• IBRD – WB
• UNDP
• KfW
• GIZ – ASE
• EBRD (Direct Lending Facility)
• Norveško kraljevsko ministarstvo spoljnih poslova
29/30
Zaključci
• Postoje veliki neiskoriš ćeni potencijali u oblasti EE u CG a i u EU
Kad govorimo o potencijalima ušteda važno je ista ći da EE može biti smatran evropski resurs broj 1 (energy efficiency p lan 2011 –European Commision)
• Jaka politi čka volja i želja za uspostavljanje inovinarih instr umenata kao i društvena svijest su klju čni faktori pozitivnih transformacija u oblasti EE
• Potreba sa činjavenje kvalitetne baze podataka koja će olakšati proces stvaranja ciljanih projekata podrške EE i nj ihovo pra ćenje
30/30
