OMGANGSVORMEN voor CHEMISCHE STOFFEN bij SABIC IP

11/25/2011

1

OMGANGSVORMEN voorCHEMISCHE STOFFEN

bij SABIC IP

ARBO#291 Jan Oomsrev. 0 Arbeidshygiënist

24 november 2011 Arbodienst SABIC IP

ARBO#291 Omgangsvormen chemische stoffen NVAB J. Ooms pg. 2 van 27

Inhoud:* SABIC

- concern SABIC- SABIC in Bergen op Zoom- Arbodienst

* Omgangsvormen voor chemische stoffen- Blootstellingsrisico’s - Chemische stoffen en ons lichaam- Omgangsvormen voor chemische stoffen- Wetgeving- Omgangsvormen voor chemische stoffen bij SABIC- Voorbeelden aanpak arbeidshygiënische strategie- Rol van de bedrijfsarts

* Voorbeelden chemische stoffen- fosgeen- BPA

OMGANGSVORMEN voor CHEMISCHE STOFFEN

11/25/2011

2

SABIC

• Ontstaan in Saudi Arabië 1976

• Hoofdkantoor in Riyadh

• Behoort tot de top 10 vanchemische bedrijven ter wereld

• SABIC maakt chemische producten,meststoffen, kunststoffen en metalen

SABIC = Saudi Arabian Basic Industries Corporation

• Vestigingen over de gehele wereld (ca. 100 landen)

• Meer dan 30.000 werknemerswereldwijd

video.wmv

Basic Chemicals

Inter-mediates Polymers Fertilizers Metals

Specialty Products

SABIC Europe

SABIC Innovative Plastics

Engineeredthermoplastics:PC, ABS, PBT, PPO, PEI, compounds,sheet & film,polymershapes

Olefins, oxygenates

and aromatics

Chemical intermediatesand fiber

intermediates & industrial gases

Polyolefins, PVC and polyester

Long steel and flat steel,

aluminum joint

ventures

Ammonia, urea,

compound, phosphate and liquid fertilizers

Specialistautomotive, catalyst,oilfield and rubber

chemicals, specialty polymersand polymer additives

Polypropylenes, polyethylenes

andhydrocarbons

SABIC

Voor 01-09-2007: GE Plastics

11/25/2011

3

SABIC-Innovative Plastics

• 92 vestigingen in 26 landen

• 10 500 medewerkers

SABIC

• productie locaties in Europa:- Bergen op Zoom Nl; hoofdkantoor- Raamsdonksveer, Enkhuizen Nl- Thornaby, UK- Wiener Neustadt, AU- Pontirolo & Olgiate, IT- Cartagena, ES

• ca. 1400 medewerkers; LNP: 99; Momentive: 81• grootste werkgever van Bergen op Zoom• sinds 1971 in Bergen op Zoom• terrein 200 hectare• Technology afdelingen: product en proces ontwikkeling,

testen en toepassingen, ondersteuning klanten

• productie hoogwaardige kunststoffen: “engineering plastics”:chemisch bestendig, bestand tegen groot temperatuur bereik

• producten in vorm van granulaat (half-fabrikaat) of sheet (platen)- handelsnamen: Noryl® (polyphenyleenoxide, PPO) en

Lexan® (polycarbonaat, PC)

- andere producten: Cycolac, Cycoloy, Noryl GTX, Ultem, Valox, Xenoy

• jaarlijkse capaciteit: LXF 120MMT / FCP 55MMT / Noryl 65MMTSF&S: 16MMT PPO Resin: 30MMT / Resin 220MMT

MMT = million metric tons

SABIC

SABIC Innovative Plastics te Bergen op Zoom

11/25/2011

4

SABIC

8

SABIC

Productie proces Lexan

11/25/2011

5

9

SABIC Blokschema van de productieprocessen: = ChemOps 1 = ChemOps 2 A. Lexan = Compounding/extrusie fabrieken

B. Noryl methanol zuurstof fenol tolueen PPO polystyreen granulaat additieven Noryl

Noryl - fabriek

PPO – fabriek 2,6-xylenol (monomeer) �polymeer

Productie proces Noryl

C. FCP resin PC PBT, ABS granulaat additieven Valox, Cycoloy

FCP- fabriek

Productie proces Cycoloy, Valox

Producten voorbeelden:

> Lexan: - vervanger van glas (tuinbouw, overkappingen winkelcentra,

Arena), ‘kogelvrij glas’- automobiel industrie: bumper, koplampen, panelen van auto’s- CD’s/DVD’s- helmen

> Noryl:- behuizing electronische apparaten (TV’s, computers, telefoons)- behuizing huishoudelijke apparatuur (waterkokers,

koffiezetapparaten)- automobiel industrie: dashboards

SABIC

11/25/2011

6

11

Automotive

Grote Elektrische Apparaten

Kleine Elektrische Apparaten

Speelgoed

IT-, kantoorbenodigheden

Medische Apparatuur

Verpakkingen

Buizen en Fittingen

SABIC

� Sinds 1977 als Medische Dienst� Uitbreidingen gebouw 1982, 1988, 1992� Gecertificeerde interne arbodienst 1998� Eveneens Arbozorg voor LNP, Momentive� Personeel:

SABIC

� Taken:- medische onderzoeken (periodiek)- verzuimbegeleiding. spreekuren- Risico Inventarisatie en Evaluatie- medische hulp/EHBO; Europa support- vaccinaties; VO2-max-testen- ondersteuning projecten op gebied

van ergonomie en arbeidshygiëne- Gezonder lifestyle programma’s(fitness, stoppen met roken, catering,beter slapen, etc.)

- trainingen ergonomie, stress, verzuim,EHBO, AED, etc.

ARBODIENST

11/25/2011

7



Blootstellingsrisico’s aan verschillende agentia(werkgebied van de arbeidshygiënist)

• Fysische agentia: geluid, trillingen, (niet-)ioniserende straling, klimaat

• Biologische agentia: micro-organismen en afgeleiden (toxinen)� legionella

• Chemische agentia:- deeltjes (inhaleerbaar, respirabel, fijnstof, ultrafijn stof, nano’s)- dampen van chemische stoffen

Chemie van de liefde


Blootstellingsrisico’s niet alleen werk gerelateerd!!

- in omgeving (verkeer dieselmotoremissie,

kosmische straling, radiogolven, zon, dampen uit

(kunststof)producten)- thuis (klusjes, verven, lijmen, bouwmaterialen,

slijpen, geneesmiddelen,voedsel, drugs, make up)- algemeen: - zepen in douches, toiletten

- wasmiddelen kleding- bestrijdingsmiddelen- schoonmaakmiddelen- hulpmiddelen (stiften, tipp-ex{correctievloeistof},printers {ozon, tonerdeeltjes})

�� Onderwerp beperkt totchemische stoffen op het werk.


11/25/2011

8



Route voor opname:� Inslikken (hygiëne, nagelbijten, neuspeuteren, sigaretten) � Door de huid: klein molecuul en vetoplosbaar (octanol/watercoëfficient)� Via inademen � dampspanning (grootte en aard molecuul)

Chemische stoffen en ons lichaam:

Criteria toxiciteit:� Wat zijn de effecten die een stof veroorzaakt?

� bepaald werkingsmechanisme in lichaam� Bij welke dosis treden effecten op?

“dosis sola facit venenum” =“elke stof is giftig,

alleen de hoeveelheid bepaalt het effect”{Paracelsus (ca. 1500)}


Grenswaarden voor beperkt aantal stoffen: Info: SER databank- Grenswaarden voor acute toxiciteit; LD50 oraal rat- Grenswaarden voor blootstelling gedurende langere tijd

(Tijd-Gewogen Gemiddelde gedurende 8 uur); MAC-waarden- LOAEL Lowest Observed Adverse Effect Level;

NOAEL No Observed Adverse Effect Level - Interventiewaarden

�� Van veel chemische stoffen weinig gegevens bekend�� In praktijk veelal mengsels; betreft niet één zuivere stof


Chemische stoffen en ons lichaam:

11/25/2011

9



Omgangsvormen voor chemische stoffen:

> Inventariseren (kwalificeren): data: aard stof/mengsel, gezondheidseffecten, grenswaarden, eigenschappengebruik: hoeveelheid, frequentie, aard proces, handelingen, condities

> Evalueren (kwantificeren):- risico-model, inschatten (Ecetoc-Tra, ART, Stoffenmanager)- metingen (monstername, analyse, rapportage, communicatie)- visualiseren

> Beheersmaatregelen:arbeidshygiënische strategie:1. Eliminatie bron � andere stof2. Reductie blootstelling � hoeveelheid vrijkomende damp beperken:

afzuiging, andere procescondities3. Isolatie bronnen � inbouwen barrieres4. Ventilatie5. Vermijden blootstelling: afstand bron/mens vergroten,

aantal blootgestelden, verkorten blootstellingsduur6. Maatregelen bij ontvanger �� persoonlijke beschermingsmiddelen


Wetgeving:

Arbobesluit, art. 4.1 t/m 4.5

REACh Registration, Evaluation andAuthorisation of Chemicals

� gebruik van een stof in keten van producenttot eindgebruiker dient veilig te gebeuren

Richtlijnen:AI-31 Gezondheidsrisico’s gevaarlijke stoffenAI-06 Werken met kankerverwekkende stoffenAI-18 LaboratoriaAI-26 Veiligheidsinformatiebladen en werkpleketiketteringAI-03 Asbest


11/25/2011

10



�� Omgangsvormen met chemische stoffenbij SABIC


Basis: Veiligheidsmanagement systeem

“Health Safety Framework”

� INVENTARISATIE � Module 16 Chemical Management

+ grondstoffen, additieven, bestrijdingsmiddelen, verven,schoonmaakmiddelen, onderhoudsmiddelen, zepen

+ proces introductie nieuwe stoffen (beoordeling mbt milieu,veiligheid, arbeidshygiënisch en medisch)

+ per stof digitaal een MSDS beschikbaar �� knelpunt� Module 12: taak-analyses:

Hoe wordt met chemische stof omgegaan; is er risico?

� EVALUEREN� Module 15 Arbeidshygiene- inschatting risico uitgaande van gegevens van stof, proces en taakanalyse- metingen voor bewaking

monstername/analysemethode; administratie in database - advisering over beheersmaatregelen


11/25/2011

11


� BEHEERSMAATREGELEN� Module 14: onderhoud

controle afzuigsystemen, zuurkasten� Module 14 wijzigingen (Management of Change, MoC)

+ wijzigen gebruik van een stof of procescondities+ nieuwe stof introduceren

� Module 9 persoonlijke beschermingsmiddelen+ welke PBM nodig en voorhanden

� Module 7: Trainingen� Module 8: Inspecties

+ housekeeping/safety inspecties/gedrag



0

1

2

3

4

5

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

-->

%-

gre

nsw

aard

e

--> jaar

PM dampen BPA aceton

fenol

tolueen

Voorbeeld: gemeten concentraties aan dampen in BPA-fabriekuitgedrukt in percentage van grenswaarde

GRENSWAARDEN TGG 8 UUR

Stof Aceton Fenol tolueen

mg/m3 1210 8 150

ppm 500 2 40


11/25/2011

12



Voorbeelden aanpak arbeidshygiënische strategie:

1. Aanpakken bron: - benzeen vervangen door tolueen- cadmium/loodhoudende pigmenten vervangen door organische stoffen- ethanol van het terrein

2. Reductie blootstelling � zuurkasten, puntafzuiging, automatisering, robotisering, reductie difffuse verliezen

3. Isolatie bronnen � inbouwen barrieres: controlekamers

4. Ventilatie � in relatie met klimaatsystemen

5. Vermijden blootstelling: afstand bron/mens vergroten �monsternamesystemen, segmenteren ruimten, wisselen taken

en functies, automatisering

6. Maatregelen bij ontvanger � overzicht beschikbare PBM’s, � instructie/opleiding (e-learning)


Rol bedrijfsarts:

� beoordelen gezondheidsrisico’s (nieuwe) stoffen� volgen ontwikkelingen op gebied van toxische aspecten� beoordelen toxische effecten reactie- en/of degradatieproducten� beoordelen mogelijke nadelige effecten in eindproducten� advisering/overleg te nemen beheersmaatregelen met EHS� oorzaken gezondheidseffecten onderzoeken (allergie)� behandel protocollen up to date houden


11/25/2011

13


FOSGEEN

� stof erg toxisch (in longen met water hydrolyse tot koolstofdioxide en zoutzuur)

� in 1e wereldoorlog strijdgas: acute toxiciteit LC50 (2 minuten voor mens):

1600 mg/m3 = 400 ppm

� grenswaarden: 0,08 mg/m3 (TGG 8 uur) (0,02 ppm)0,4 mg/m3 (TGG 15 min) (0,1 ppm)

� grondstof voor proces polymerisatie van BPA� wordt op locatie gemaakt� hoeveelheid beperkt tot gebruik, geen voorraad

� gehele systeem dubbel omkapt� gassen uit ruimten door scrubber voor neutralisatie� continue monitoring met analyseapparatuur� voor onderhoud in ruimten waar fosgeen in systemen

aanwezig is � ademlucht� operator draagt badge, die bij blootstelling verkleurt� speciaal behandel protocol op arbodienst

� Risico op blootstelling tijdens normale procescondities te verwaarlozen

VOORBEELD CHEMISCHE STOFFEN


VOORBEELD CHEMISCHE STOFFEN

BPA

� stof chemisch niet toxisch; effecten op luchtwegen als stofdeeltjes� onderzoeken naar pseudo oestrogene effecten� grenswaarden: 10 mg/m3 (TGG 8 uur) (SER)

3,5 mg/m3 (als respirabel stof); interne grenswaarde{NOAEL to be 50 mg/kg/day �xf: 100 en 70 kg en 10 m3/8 uur)

� vermeld op lijst reprotoxische stoffen (categorie 3); CMR-lijst SZW(categorie 3 vruchtbaarheid � mogelijk gevaar voor verminderde vruchtbaarheid’ )

� reactieproduct van fenol en aceton in BPA-fabriek� wordt gebruikt voor polymerisatie met fosgeen tot polycarbonaat

� open fabriek � natuurlijke ventilatie� geautomatiseerd proces� grootste risico: inzakken product in bigbags� speciale installatie met technieken om vrijkomen stof te voorkomen� preventief adembescherming (stofmasker P2)� monitoring op stof via personal monitoring

� laag risico op blootstelling tijdens normale procescondities

11/25/2011

14


DISCUSSIE /

VRAGEN ???


‘goede’omgangsvormen voor chemische stoffen zijn nodig om risico’s te elimineren dan wel zo

laag mogelijk te houden.

��

Documents

OMGANGSVORMEN voor CHEMISCHE STOFFEN bij SABIC IP