ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÌªÐÄªÃÄªÕ Ä¯ÐÝÌ, ÆÓÐÌÛÍ ÝÌÕÝÒÃÝË

�

ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÌªÐÄªÃÄªÕ Ä¯ÐÝÌ, ÆÓÐÌÛÍ ÝÌÕÝÒÃÝË

ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌ


ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ ÕÎÒ2014 ÎÍ

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗАР


�


Ýìõòãýñýí: Þ.Àëòàíöýöýã

Õýâëýëèéí ýõ áýëòãýñýí: Á.Öýðýíëõàì

Õýâëýñýí ãàçàð: Õóóëü ç¿éí ¿íäýñíèé õ¿ðýýëýíãèéí

õýâëýõ ¿éëäâýð

Õýâëýëèéí õóóäàñ: 8.6 õõ

Õýâëýñýí òîî: 300 øèðõýã

Õýâëýñýí îí, ñàð: 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàð

�


ÃÀÐ×ÈÃ

1. ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÍÛ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ Á¯ÒÝÖ 5

ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ÑÀÉÄÛÍ ÒÓØÀÀË

2. “ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ÑÀËÁÀÐÛÍ ÍÝÝËÒÒÝÉ ÁÎÄËÎÃÎ” ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÈÃ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 9

3. ÑÀÉÄÛÍ ÇªÂËªËÈÉÍ Á¯ÐÝËÄÝÕ¯¯Í, ÀÆÈËËÀÕ ÆÓÐÌÛÃ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 15

4. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /Õóóëü ç¿éí ÿàì, Õóóëü ç¿éí ñàéäûí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé àãåíòëàã, áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä ìºðäºõ “Äîòîîä õÿíàëò øàëãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ æóðàì”/ 19

5. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Õóóëü ç¿éí ñàëáàðûí áîëîí ÿàìíû øàãíàëûí æóðàì”, “Øàãíóóëàõ íýð äýâøèã÷èéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëòûí çàãâàð”/ 23

6. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Õàðüÿà àãåíòëàã, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûã ãàäààä àëáàí òîìèëîëòîîð àæèëëóóëàõ æóðàì”/ 30

7. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Ãàäààäûí èõ, äýýä ñóðãóóëüä ñóðàëöàã÷äûã ñîíãîí øàëãàðóóëàõ, ñóðàëöóóëàõ æóðàì”/ 33

ÒªÐÈÉÍ ÍÀÐÈÉÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÄÀÐÃÛÍ ÒÓØÀÀË

8. ÇªÂËªË ÁÀÉÃÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ /Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàä çºâëºõ ¿¿ðýã á¿õèé “Óäèðäëàãûí çºâëºëèéí àæèëëàõ æóðàì”/ 39

9. “ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÒªÐÈÉÍ ÍÓÓÖ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ” ÆÓÐÌÛÃ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 42

10. “ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÕÀÍÄÀÆ ÈÐÃÝÄÝÝÑ ÃÀÐÃÀÑÀÍ ªÐÃªÄªË, ÃÎÌÄËÛÃ ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ ÆÓÐÀÌ”-ÛÃ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 48


�

11. “ÕªÄªËÌªÐÈÉÍ ÄÎÒÎÎÄ ÆÓÐÀÌ”-ÛÃ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 53

12. “ÁÈ×ÈÃ ÁÀÐÈÌÒÛÍ ÝÐÃÝËÒ, Ò¯¯ÍÄ ÒÀÂÈÕ ÄÎÒÎÎÄÛÍ ÕßÍÀËÒÛÃ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÕ ÆÓÐÀÌ”-ÛÃ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 67

13. ÆÓÐÀÌ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Õóóëèéí õóâèéí õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ æóðàì”/ 78

14. ÆÓÐÀÌ ØÈÍÝ×ËÝÍ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Áàéãóóëëàãûí àðõèâò áàðèìò øèëæ¿¿ëýõ æóðàì”/ 81

15. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“ÕÇß-íû àðõèâûí áàðèìò àøèãëóóëàõ æóðàì”/ 84

16. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Äóóäëàãûí àâòîìàøèíû æóðàì øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé”/ 88

17. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Àæèë õ¿ëýýëöýõ æóðàì áàòëàõ òóõàé”/ 94

18. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Îð÷óóëàã÷äûí æàãñààëò áàòëàõ òóõàé”/ 101

19. ÆÓÐÀÌ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ /“Õóóëü, õóóëèéí òºñëèéí ¿ð íºëººã òîîöîæ, ¿íýëãýý õèéõ õ¿ì¿¿ñèéí íýðñ áàòëàõ òóõàé”/ 109

20. ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÍÛ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÄ ÌªÐÄªÕ ÃÝÐÝÝÍÈÉ ÇÀÃÂÀÐ 113

ÁÓÑÀÄ

15. ÀËÁÀÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªËÒÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÇÀÀÂÀÐ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ 127

�


ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÍÛ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ Á¯ÒÝÖ


�

�


ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ÑÀÉÄÛÍ ÒÓØÀÀËÀÀÐ ÁÀÒËÀÃÄÑÀÍ

ÆÓÐÀÌ


�

�



�0

��



��

��



��

��



��

��



��

��



�0

��


3.4.Төлөвлөгөөт хяналт шалгалтыг Хууль зүйн яамны тухайн жилийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусган, төлөвлөгөөт бус хяналт шалгалтыг Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 52.1-д заасан үндэслэлээр тус тус хийнэ.

3.5.Гүйцэтгэлийн хяналт шалгалтыг өмнөх шалгалтын явцад илэрсэн

зөрчлийг арилгах талаар өгсөн үүрэг даалгаврын биелэлтийг хянах зорилгоор явуулна.

3.6.Яамны аппаратын хэмжээнд хийх хяналт шалгалтыг Төрийн захиргааны

удирдлагын газрын санаачлагаар, Төрийн бичгийн даргын тушаалаар байгуулагдсан Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн хийнэ.

/Энэ заалтад Хууль зүйн сайдын 2013.11.20-ны өдрийн А/235-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/

3.7.Харьяа агентлаг, байгууллагын үйл ажиллагаанд дотоод хяналт

шалгалт хийхдээ Хууль зүйн яамны Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын санаачлагаар Хууль зүйн сайдын тушаалаар яамны бусад нэгжийн холбогдох ажилтныг оролцуулан байгуулсан ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн хийнэ.

/Энэ заалтад Хууль зүйн сайдын 2013.11.20-ны өдрийн А/235-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/

3.8.Дотоод хяналт шалгалт хийхээр томилогдсон Ажлын хэсэг нь дараах нийтлэг эрх үүрэгтэй.

3.8.1.зохих, удирдамж, төлөвлөгөөний дагуу дотоод хяналт шалгалтыг

гүйцэтгэж, дүнг тайлагнах; 3.8.2. хяналт шалгалт явуулахдаа байгууллагын удирдлагатай шууд

харилцаж, тэдгээрээс шаардлагатай мэдээ, судалгаа гаргуулан танилцах, холбогдох ажилтны ажлыг шалгаж танилцах, илэрсэн зөрчил дутагдлын талаар тайлбар гаргуулах;

3.8.3.илэрсэн зөрчил дутагдлын шалтгаан нөхцлийг тодруулан,

зөрчлийг арилгуулах, дахин гаргуулахгүй байх талаар арга хэмжээ авах; 3.8.4.шаардлагатай бол илэрсэн зөрчил, дутагдлын шалтгаан

нөхцлийг арилгах асуудлаар болон зөрчил гаргасан этгээдэд хариуцлага ногдуулах талаар байгууллагын удирдлагад санал тавьж шийдвэрлүүлэх;

3.8.5.хяналт шалгалтын явцад илэрсэн зөрчлийг арилгах, урьдчилан

сэргийлэх талаар мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө өгөх; 3.8.6.хийсэн хяналт шалгалтын талаар бүртгэл хөтөлж, мэдээллийн

сан бүрдүүлэх. Дөрөв. Дотоод хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа

4.1. Дотоод хяналт шалгалтыг дараах чиглэлээр зохион байгуулна.

4.1.1.хууль тогтоомж, Ерөнхийлөгчийн зарлиг, Засгийн газрын шийдвэр, нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн актын


��

хэрэгжилт болон тухайн байгууллага, нэгжийн хуулиар хүлээсэн үүргийн хэрэгжилтэд тавих хяналт, шалгалт;

4.1.2. тухайн байгууллага, нэгжийн үзүүлж байгаа ажил, үйлчилгээний

чанар, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний биелэлтэд тавих хяналт шалгалт; 4.1.3. хөдөлмөрийн дотоод журам болон бусад журам, дүрмийн

хэрэгжилтэд тавих хяналт шалгалт; 4.1.4.дотоод аудитын үйл ажиллагаанд тавих хяналт шалгалт

Зургаа. Дотоод хяналт шалгалтын дүн

6.1.Яамны аппаратын хэмжээнд хийсэн хяналт шалгалтын дүн, авсан арга

хэмжээний талаар Удирдлагын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэж, шаардлагатай бол зохих шийдвэр гаргаж хамт олонд мэдээлнэ.

6.2.Харьяа агентлаг, байгууллагын үйл ажиллагаанд хийсэн дотоод хяналт

шалгалтын дүнг Сайдын шуурхай хуралдаанд танилцуулна.

---- оОо ----

��



��

��



��

��



��

��



�0

��



��

2.4. Харьяа агентлаг, байгууллагын дэд дарга болон бүтцийн нэгжийн дарга

гадаадад томилолтоор ажиллах бол тухайн байгууллагын удирдлага тушаал, удирдамжийг Журмын 1.2-т заасан баримт бичгийг удирдлага болгон баталж, хэрэгжилтэд хяналт тавьна. Томилолтын зардлын асуудлыг хууль тогтоомжид заасан эрх хэмжээний хүрээнд шийдвэрлэнэ.

2.5. Агентлаг, байгууллагын удирдлага нь гадаадын албаны болон аж ахуйн нэгж, байгууллага, олон улсын байгууллагын төлөөлөлтэй уулзахдаа Монгол Улсын гадаад бодлогын нэгдсэн байр суурь, үндэсний нийтлэг ашиг сонирхол хийгээд “Хууль зүйн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний гадаад харилцааг хөгжүүлэх хөтөлбөр”-ийн хүрээнд ярилцана.

2.6. Агентлаг, байгууллагын удирдлага нь гадаадын албаны болон аж ахуйн нэгж, байгууллага, олон улсын байгууллагын төлөөлөлтэй уулзсан тухай тэмдэглэлээ яамны Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэст 10 хоногт багтаан ирүүлнэ.

Гурав. Албан томилолтын үр дүнг тооцох, тайлагнах

3.1. Агентлаг, байгууллагын удирдлага нь гадаадад албан томилолтоор

ажилласан тухай дүнгээ илтгэх хуудсаар, томилолтын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний төслийн хамт Сайдад 5 хоногт багтаан танилцуулна.

3.2. Арга хэмжээний төлөвлөгөөг Сайдаар батлуулах бөгөөд дотоод арга хэмжээний хэрэгжилтэд яамны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар, гадаад арга хэмжээний хэрэгжилтэд Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэс тус тус хяналт тавьж ажиллана.

3.3. Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэс нь албан томилолтоор ажилласан талаарх илтгэх хуудсыг нэгтгэн үр дүнд үнэлэлт, дүгнэлт өгөх бөгөөд өмнө ирүүлсэн тайланг үндэслэн дараагийн гадаад томилолтод саналаа боловсруулан Сайдад танилцуулна.

Дөрөв. Бусад зүйл 4.1. Агентлаг, байгууллагын удирдлага нь өөрийн бүрэн эрхэд хамаарах

асуудлаар гадаад улсын ижил төрлийн байгууллага, олон улсын болон бусад байгууллагатай хууль тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэр, Монгол Улсын сайдын тогтоосон журмыг үндэслэн гэрээ, хэлэлцээр байгуулж хамтран ажиллана.

4.2. Агентлаг, байгууллагын удирдлага нь өөрийн бүрэн эрхэд хамаарах асуудлаар гадаад улсын ижил төрлийн байгууллага, олон улсын болон бусад байгууллагатай гэрээ, хэлэлцээр байгуулах бол урьдчилан яамнаас заавал санал авах бөгөөд байгуулсан баримт бичгийн хувийг Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэст ирүүлнэ.

4.3. Агентлаг, байгууллагын удирдлага гадаад албан томилолтоор ажилласан тухай илтгэх хуудас болон бусад холбогдох материалыг архивын нэгж болгон хадгална.

4.4. Харьяа агентлаг, байгууллага нь тухайн жилийн гадаадад албан томилолтоор ажиллуулахад гадаад арга хэмжээний зардлын зарцуулалтын тайланг жилийн эцэст яаманд ирүүлнэ.

---- оОо ----

��



��

��


2.2.2. Удирдлагын академи болон түүнтэй дүйцүүлэх сургалт : 2.2.2.1. харьяа байгууллагад мэргэжлээрээ тасаг, хэлтсийн дарга,

түүнээс дээш албан тушаалын зэрэглэлийн удирдах албан тушаалд 3-аас доошгүй жил үр бүтээлтэй ажилласан байх.

2.2.3. Бакалаврын болон түүнтэй адилтгах сургалт : 2.2.3.1. боловсролын бакалаврын зэрэглэлийн сургалтад энэ журмын

2.1.1-д заасан байгууллагад 3-аас доошгүй жил үр бүтээлтэй ажиллаж байгаа алба хаагч, магадлан итгэмжлэгдсэн их, дээд сургуульд “А”, “В” үнэлгээтэй суралцаж байгаа 25 хүртэлх насны сонсогч, оюутан болон ерөнхий боловсролын сургуулийг “А”, “В” үнэлгээтэй төгссөн, боловсролын ерөнхий мэдлэгийн шалгалтаар голч оноо 60 хувиас доошгүй төгсөгч байх.

Гурав. Сонгон шалгаруулалтыг зохион байгуулах

3.1. Шалгалтын комисс нь Гадаадын академи, их, дээд сургуульд бакалавр, адъюнктур, удирдлагын сургуульд элсэн суралцахыг хүссэн алба хаагч, сонсогч, ерөнхий боловсролын сургуулийн төгсөгчдөөс сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулна.

3.2. Шалгалтын комисс шалгалт авахаас 21-ээс доошгүй хоногийн өмнө сонгон шалгаруулалтын зарыг нэгдсэн журмаар өдөр тутмын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болон бусад арга хэрэгслээр нийтэд мэдээлнэ.

Дөрөв. Элсэгчийг сонгон шалгаруулж, гэрээ байгуулах

4.1. Хууль зүйн яам нь гадаад орнуудын зохих байгууллагатай байгуулсан гэрээг үндэслэн суралцуулах алба хаагчийн тоо, мэргэжлийг тогтоон харьяа байгууллагуудаас мэргэжилтэн бэлтгэх захиалга, саналыг авч, элсэгчдийг сонгон шалгаруулах, түүнчлэн сургалтын үр дүнг тооцох, дүгнэх ажлыг дараах журмаар гүйцэтгэнэ: 4.1.1. гадаад орны их, дээд сургууль, академид суралцах суралцагчийг сонгон шалгаруулах шалгалтын комиссыг Хууль зүйн сайдын тушаалаар томилно;

4.1.2. шалгалтын комисс нь шалгалт авах удирдамжийг батлан, шалгалт авах ажлыг зохион байгуулна; 4.1.3. шалгалтын комисс нь сонгон шалгаруулалтад оролцогчийн бичиг баримтын бүрдүүлэлтийг эх материалтай нь тулган шалгаж, эрүүл мэндийн болон гадаадын их, дээд сургуульд элсэн суралцуулах болзлыг хангаж байгаа оролцогчийг бие бялдар, сэтгэл зүйн сорил, монгол хэл, гадаад хэлний шалгалтад оруулна; 4.1.4. шалгалтын комисс нь сонгон шалгаруулалтын дүнг Хууль зүйн сайдад танилцуулна.

4.2. Хууль зүйн сайд шалгаруулалтын дүнг үндэслэн суралцуулах тухай шийдвэрийг гаргаж, тухайн орноос Монгол Улсад суугаа Элчин сайдын яаманд материалыг хүргүүлж шийдвэрлүүлэх ба ОХУ-ын ДЯЯ-ны харьяа академи, их, дээд сургуульд суралцуулах элсэгчдийн материалыг Монгол Улсаас ОХУ-д суугаа Элчин сайдын яамны Хууль зүйн яамны тусгай төлөөлөгчид хүргүүлнэ. Бусад улс оронд суралцагчдын хувьд захиалагч байгууллага нь сургалтын гэрээ байгуулна. 4.3. Суралцагч сахилга, ѐс зүйн зөрчил гаргасан тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлага, түүнчлэн сургуулиа төгссөний дараа томилсон газарт 3-аас доошгүй жил тогтвор суурьшилтай ажиллах, цолны мөнгө, тэтгэлэг, хувцасны хангалт, замын зардал зэрэг асуудлыг гэрээнд тусган биелэлтийг хангаж ажиллана.


��

Тав. Суралцагчийн цол, бусад зардал

5.1. Ажиллаж байгаад цэрэг, цагдаагийн сургууль, академид элссэн алба хаагчийг цэрэг, цагдаагийн цолтой нь, их, дээд сургуулийн оюутныг цэрэг, цагдаагийн бага цолтой нь хууль тогтоомжийн дагуу оруулж тус тус суралцуулна. 5.2. Суралцагчид цол, тэтгэлэгийг дараах байдлаар олгоно: 5.2.1. тухайн байгууллагын захиалгаар гадаадын академи, их, дээд сургуульд адьюнктур, магистр, бакалаврын зэргээр боловсрол эзэмших эрх авсан боловч төрийн сангийн зээлд хамрагдаж чадаагүй алба хаагчдад ажиллаж байсан үеийнх нь албан тушаалын үндсэн цалингийн 90 хүртэл хувьтай тэнцэх хэмжээний тэтгэлэгийг улирал тутам, цолны нэмэгдлийг сар бүр тус тус олгоно; 5.2.2. ерөнхий боловсролын сургууль төгсөгч болон магадлан итгэмжлэгдсэн их, дээд сургуульд суралцаж байгаад тухайн байгууллагын захиалгаар гадаадын академи, их, дээд сургуулийн бакалаврын зэрэглэл олгох сургалтад элсэн суралцагчдад “ТТ-3" цалингийн зэрэглэлийн 50 хувьтай тэнцэх хэмжээний тэтгэлэгийг улирал тутам, цолны нэмэгдлийг сар бүр тус тус олгоно. 5.3. Суралцагчийн цолыг холбогдох хууль болон эрх зүйн актад заасан цол олгох журмыг баримтлан олгоно. 5.4. Суралцаж байгаа цагдаа, цэргийн алба хаагчийг албаны дүрэмт хувцсаар хангаж, зохих заавар, журмын дагуу нөхөн хангалт хийнэ. 5.5. Суралцагчийн эх орондоо ирэх, буцах унааны зардлыг харьяа байгууллага жилд нэг удаа галт тэрэгний тарифаар тооцож олгохоос гадна төгсөх дамжааны суралцагч үйлдвэрлэлийн /уртын/ дадлага хийхээр эх орондоо ирэх үед олгоно. 5.6. Суралцагчдад олгох тэтгэлэг, хувцасны хангалт, унааны зардал, эрүүл мэндийн даатгалын зардлыг байгууллагын төсөвт суулган тооцож олгоно. 5.7. Суралцагч нь сурлага, сахилга, ѐс зүйн зөрчил гаргасан болон хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр сургууль, академиас хасагдсан тохиолдолд суралцаж байсан хугацааны сургалтын зардал, унаа, хангалт зэрэг зардлыг тухайн үеийн төгрөгийн ханшаар бодож нөхөн төлүүлнэ.

Зургаа. Хяналт 6.1. Сонгон шалгаруулалтын явцад шалгалттай холбоотой гомдол, хүсэлт гарсан тохиолдолд шалгалтын комисс хүлээн авч шийдвэрлэх бөгөөд шалгалтын явцад хөндлөнгөөс нөлөөлөхийг хориглоно. 6.2. Суралцагч нь сурлагын дүн болон сахилга, ѐс зүйн байдлын талаарх сургуулийн тодорхойлолтыг хичээлийн жил дуусмагц Монгол Улсаас ОХУ-д суугаа Элчин сайдын яамны дэргэдэх Хууль зүйн яамны тусгай төлөөлөгч, бусад оронд суралцагчдын хувьд харьяалах байгууллага болон Хууль зүйн яаманд ирүүлж, суралцагчтай байгуулсан гэрээний биелэлтийг танилцуулна. 6.3. Суралцагч нь өвөл, зуны амралтаар болон бусад шалтгаанаар эх орондоо ирмэгц болон түүнчлэн буцахаас 3 хоногийн дотор харьяалах газарт бүртгүүлнэ. 6.4 Журмын хэрэгжилтэд жил бүр хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийж дүгнэнэ.

-------- о о О о о --------

��


ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÍÛ ÒªÐÈÉÍ ÍÀÐÈÉÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ

ÄÀÐÃÛÍ ÒÓØÀÀËÀÀÐ ÁÀÒËÀÃÄÑÀÍ ÆÓÐÀÌ


��

��



�0

E:\data\books\HZYam\08-25\Emhetgel-2014.08.19\Udirdlagiin zuvlul juram A107_34-35.doc

/Энэ хэсэгт ТНБД-ын 2012.10.13-ны өдрийн А/13-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/ 3.1.2. Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийгэм эдийн засгийг

хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, Дээд газрын тогтоол шийдвэр, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх асуудлын төлөвлөгөө, яамны үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, өргөдөл гомдлын шийдвэрлэлт, Сайдын болон Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалын биелэлт, тэдгээрээс тасалдаж байгаа болон хугацаа хожимдож буй асуудал;

3.1.3. Боловсон хүчний хэрэгцээ, орон тоог төлөвлөх, шаардлагатай тохиолдолд албан хаагчийг байгууллага хооронд болон газар хооронд сэлгэн ажиллуулах санал;

3.1.4. Газар, хэлтэс, албаны үйл ажиллагааны мэдээлэл, хийхээр төлөвлөж буй асуудлууд;

3.1.5. Хуульд тусгайлан заасан тусгай зөвшөөрөл олгох болон улсын бүртгэлд бүртгэх асуудал;

3.1.6. ”Хууль зүйн албаны тэргүүний ажилтан” тэмдэг болон Хууль зүйн яамны шагналаар шагнуулахаар нэр дэвшигчдийн материал;

/Энэ хэсэгт ТНБД-ын 2012.10.13-ны өдрийн А/13-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/

3.1.7. Ажилтнуудын шагнал урамшуулал, сахилга хариуцлагын асуудал; 3.1.8. Гадаад, дотоодын сургалт, семинар, уулзалт, зөвлөгөөнд нэр

дэвшүүлэх, оролцуулах асуудал; 3.1.9. Ажилтнуудын нийгмийн асуудал /орон сууц олгох, дэмжлэг

туслалцаа үзүүлэх, тусламж олгох гэх мэт/; 3.1.10. Бусад.

------------о0о-----------

��


E:\data\books\HZYam\08-25\Emhetgel-2014.08.19\Udirdlagiin zuvlul juram A107_34-35.doc

/Энэ хэсэгт ТНБД-ын 2012.10.13-ны өдрийн А/13-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/ 3.1.2. Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийгэм эдийн засгийг

хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, Дээд газрын тогтоол шийдвэр, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх асуудлын төлөвлөгөө, яамны үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, өргөдөл гомдлын шийдвэрлэлт, Сайдын болон Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалын биелэлт, тэдгээрээс тасалдаж байгаа болон хугацаа хожимдож буй асуудал;

3.1.3. Боловсон хүчний хэрэгцээ, орон тоог төлөвлөх, шаардлагатай тохиолдолд албан хаагчийг байгууллага хооронд болон газар хооронд сэлгэн ажиллуулах санал;

3.1.4. Газар, хэлтэс, албаны үйл ажиллагааны мэдээлэл, хийхээр төлөвлөж буй асуудлууд;

3.1.5. Хуульд тусгайлан заасан тусгай зөвшөөрөл олгох болон улсын бүртгэлд бүртгэх асуудал;

3.1.6. ”Хууль зүйн албаны тэргүүний ажилтан” тэмдэг болон Хууль зүйн яамны шагналаар шагнуулахаар нэр дэвшигчдийн материал;

/Энэ хэсэгт ТНБД-ын 2012.10.13-ны өдрийн А/13-р тушаалаар өөрчлөлт орсон/

3.1.7. Ажилтнуудын шагнал урамшуулал, сахилга хариуцлагын асуудал; 3.1.8. Гадаад, дотоодын сургалт, семинар, уулзалт, зөвлөгөөнд нэр

дэвшүүлэх, оролцуулах асуудал; 3.1.9. Ажилтнуудын нийгмийн асуудал /орон сууц олгох, дэмжлэг

туслалцаа үзүүлэх, тусламж олгох гэх мэт/; 3.1.10. Бусад.

------------о0о-----------


��

��



��

��



��

��



��

��



�0

��



��

��



��

��


1

2.1. Яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга /Төсвийн шууд захирагч/ төрийн жинхэнэ албан хаагчийг томилохдоо Төрийн албаны тухай хуулийн 17.1, 17.4-т заасны дагуу томилно. Шаардлагатай гэж үзвэл ажилд авах албан хаагчаас тухайн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан мэдлэг, ур чадварын болон компьютер, хэлний мэдлэгээр шалгалт авч болно. 2.2. Төрийн жинхэнэ албан тушаалд анх орсон албан хаагчид шаардлагатай гэж үзвэл туршилтын хугацааг 1 жил хүртэл хугацаагаар тогтоож, Төрийн албаны төв байгууллагаас тогтоосон туршилтын хугацаа хэрэглэх болзол журам, Авлигатай тэмцэх газраас ирүүлсэн саналыг үндэслэн төрийн жинхэнэ албан хаагчаар томилох эсэхийг шийдвэрлэнэ. 2.3. Төрийн албан хаагчаар тангараг өргүүлэх ажиллагааг Төрийн захиргааны удирдлагын газар зохион байгуулна. 2.4. Төрийн захиргааны болон тусгай албан тушаалд ажиллуулах иргэнийг Төрийн захиргааны удирдлагын газраас судалж, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж шийдвэрлүүлнэ. Яамны газар, хэлтсийн даргыг Төрийн албаны зөвлөлийн дүгнэлт, Авлигатай тэмцэх газраас ирүүлсэн саналыг үндэслэн томилно. 2.5. Иргэнийг төрийн албан тушаалд томилох болон ажилд авахад дараах баримт бичиг бүрдүүлнэ: 2.5.1.төрийн албан хаагчийн биеийн байцаалт /Маягт №1/; 2.5.2.боловсрол, мэргэжлийн диплом, гэрчилгээ /үнэмлэх, сертификат/-ний хуулбар 2.5.3.намтар /3 үеийн/; 2.5.4.нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр; 2.5.5.иргэний үнэмлэхний хуулбар 2.5.6.төрийн албаны мэргэшлийн шалгалтад тэнцсэн тухай болон Төрийн албаны тангараг өргөсөн тухай материал /төрийн үйлчилгээний албан тушаалд томилоход хамаарахгүй/; 2.5.7.урьд ажиллаж байсан бол тухайн албан байгууллагын тодорхойлолт; 2.5.8.Зураг 4 хувь /3х4/ 2.6. Төрийн үйлчилгээний албан тушаалд ажиллах иргэнийг Төрийн захиргааны удирдлагын газраас судлан танилцсаны үндсэн дээр Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар томилж, чөлөөлнө. Төрийн захиргааны удирдлагын газар нь төрийн үйлчилгээний ажилтанд ажлын байр, гүйцэтгэх ажил, үүрэг, албан тушаалын жишиг, цалингийн хэмжээ зэрэг хөдөлмөрийн гэрээний гол нөхцлийг танилцуулсаны үндсэн дээр хөдөлмөрийн хугацаатай, эсхүл хугацаагүй гэрээг заавал бичгээр байгуулна. Гэрээ гарын үсэг зурсан өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болно. 2.7. Хөдөлмөрийн гэрээнд заасан нөхцөл өөрчлөгдөх тохиолдолд уг албан хаагчтай харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр гэрээнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж болно. 2.8. Хөдөлмөрийн гэрээнд дараахь гол нөхцлийг тусгана: 2.8.1.ажлын байрны буюу албан тушаалын нэр; 2.8.2.ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил, үүрэг; 2.8.3.үндсэн цалин буюу албан тушаалын цалин, нэмэгдэл, урамшууллын хэмжээ;


��

2

2.8.4.хөдөлмөрийн нөхцөл; 2.8.5.ажлын цаг; 2.8.6.гэрээний хугацаа. 2.9. Төрийн захиргааны удирдлагын газрын хүний нөөцийн асуудал хариуцсан ажилтан шинээр томилогдсон ажилтанд хөдөлмөрийн дотоод журам болон яамны үйл ажиллагаанд холбогдолтой хууль тогтоомж, тогтоол, шийдвэр, ажлын байр /албан тушаал/-ны тодорхойлолт, төрийн албан хаагчийн эрх, үүрэг, үр дүнгийн гэрээний журам, албан тушаалын цалингийн сүлжээ ба нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал, ажиллах нөхцөл, баталгаа зэргийг тайлбарлан танилцуулна. 2.10. Шинээр томилогдсон албан хаагчийг хамт олонд танилцуулж, туршилтын хугацаанд төрийн алба, архив бичиг хэргийн стандарт, ажлын зохион байгуулалт, бичиг баримт боловсруулах сургалтад хамруулж дадлагажуулах ажлыг Төрийн захиргааны удирдлагын газраас зохион байгуулна. 2.11. Ажилд томилогдсон өдрөөс хойш 5 хоногийн дотор ажилтанд нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр нээж, хувийн хэрэг хөтөлнө. Ажилтны хувийн хэрэг хөтлөлт нь Төрийн албаны зөвлөлөөс баталсан журмын шаардлагыг хангасан байна. 2.12. Албан ажлын зайлшгүй шаардлагыг үндэслэн төрийн жинхэнэ албан хаагчийг түүнтэй тохиролцож, төрийн нэг байгууллагаас нөгөө байгуулагад өөр албан тушаалд шилжүүлэн ажиллуулж болно. Мөн өөрийнх нь зөвшөөрснөөр тухайн байгууллагын удирдлагатай тохиролцож Төрийн албаны тухай хуулийн 22.2-т заасан хугацаагаар төрийн байгууллага хооронд сэлгэн ажиллуулж болно. 2.13. Яамны зохион байгуулалтын бүтцийн нэгж хооронд болон газар дотор сэлгэн ажиллуулахдаа зохих журмын дагуу шийдвэрлэнэ. 2.14. Төрийн жинхэнэ албан хаагчийг албан тушаалаас нь бууруулах, төрийн албанаас чөлөөлөх, түр чөлөөлөх, халахдаа Төрийн албаны тухай хуулийн 23, 24, 25 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр шийдвэрлэх бөгөөд төрийн үйлчилгээний албан хаагчийг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 37, 38, 39, 40 дүгаар зүйлд заасан үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах буюу дуусгавар болгоно. Тушаалд ажлаас чөлөөлсөн болон халсан шалтгаан, үндэслэлийг тодорхой бичнэ. 2.15. Ажлаас чөлөөлөгдөх, халагдах буюу өөрчлөгдөж буй ажилтан нь хамгийн сүүлд гаргасан тайлангийн хугацаанаас хойш хийж гүйцэтгэсэн ажлын тайланг холбогдох нэгжийн даргад, хариуцан гүйцэтгэж байсан албан хэргийн холбогдох материал, баримт бичгийг тухайн нэгж /газар, хэлтэс/-ийн даргыг байлцуулан ажил авах хүнд /хэрвээ ажил авах хүн томилогдоогүй тохиолдолд тэмдэглэл үйлдэж тухайн нэгжийн даргад/; тавилга, төхөөрөмж, техник хэрэгсэл зэрэг эд зүйлсийг санхүү /нярав/-д; хууль тогтоомжийн үндэсний сангаас лавлагаанд ашигласан материалыг сан хариуцсан ажилтанд; ном, сэтгүүлийг номын санд; гадаад албан паспорт, ажлын үнэмлэх, түлхүүр, лацны тэмдэг зэрэг зүйлсийг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын холбогдох ажилтанд тус тус хүлээлгэн өгнө. 2.16. Ажлаас чөлөөлөгдөж, халагдаж байгаа ажилтны тойрох хуудсыг бөглүүлж, санхүүгийн эцсийн тооцоо хийсний дараа түүнд ажлаас чөлөөлсөн, халагдсан тухай шийдвэр, нийгмийн ба эрүүл мэндийн даатгалын дэвтрийг хүлээлгэн өгнө.

��


3

2.17. Шаардлагатай тохиолдолд төрийн жинхэнэ албан хаагчийн албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэх, үйлчилгээний албан тушаал хавсран ажиллах асуудлыг шийдвэрлэх бөгөөд цалингийн зөрүү болон нэмэгдэл хөлсийг холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу олгоно. 2.18. Шаардлагатай тохиолдолд албан хаагчтай Контрактын гэрээ байгуулан ажиллаж болно.

Гурав. Захиргаа, ажилтны эрх ¿¿рэг

3.1. Захиргаа дараахь үүрэг хүлээж, эрх эдэлнэ. 3.1.1.яамны эрхэм зорилго, үйл ажиллагааны стратегийн зорилтыг үндэслэн албан хаагчийн ажлын байрны тодорхойлолтыг оновчтой тогтоож мөрдүүлнэ; 3.1.2.албан хаагчийг ажлын байр, бичиг хэргийн хэрэгсэл, шаардлагатай тоног төхөөрөмж, техник хэрэгслээр хангана; 3.1.3.яамны мэдээллийн тогтолцоог бүрдүүлж, түүний найдвартай ажиллагаа үйлчилгээг хангаж ажиллана; 3.1.4.албан хаагчдын мэдлэг, мэргэшил, ур чадварыг дээшлүүлэх, давтан сургах ажилд дэмжлэг, туслалцаа үзүүлнэ; 3.1.5.албан хаагчдын хөдөлмөрийн бүтээмж, ажил, үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн эрүүл ахуй, аюулгүй нөхцөлийг хангах, өрөө тасалгааны аятай тохитой байдлыг сайжруулах арга хэмжээ авна; 3.1.6.цалин хөлсийг хууль тогтоомжид зааснаар тогтоох бөгөөд сард 2 удаа тогтоосон хугацаанд тавьж олгоно; 3.1.7.хөдөлмөрийн сахилга, дэг журмыг бэхжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, албан хэргийн эмх цэгц, ажлын цаг ашиглалтын байдалд хяналт тавина; 3.1.8.албан хаагчдын ажиллах нөхцөл, нийгмийн баталгааг хангах ажлыг зохион байгуулна; 3.1.9.албан хаагчдын ажлыг хагас, бүтэн жилээр дүгнэх, шагнал урамшуулал олгох, ажлын үр дүнтэй нь холбогдуулан цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, нэмэгдэл хөнгөлөлт, нөхөн олговор олгох арга хэмжээг Төрийн албаны болон Хөдөлмөрийн тухай хууль, холбогдох журмын хүрээнд шийдвэрлэнэ; 3.1.10.албан хаагчийн өрхийн орлого буурч, нэг гишүүнд ногдох хэмжээ нь амьжиргааны баталгаажих доод түвшинд хүрэхгүй болсон тохиолдолд гэр бүлийг нь дэмжихэд зориулан тухайн албан хаагчийн 1 сарын албан тушаалын цалингаас хэтрүүлэхгүйгээр жилд нэг удаа буцалтгүй тусламж олгоно; 3.1.11.ээлжийн амралтаараа өөрийн буюу эхнэр /нөхөр/-ийн төрсөн нутагт явах бол ирэх, очих замын зардлыг, эсхүл магадлан итгэмжлэл бүхий эмнэлгийн байгууллагын шийдвэрээр дотоодын сувилалд ирэх, очих замын зардлыг автомашин,


��

4

төмөр замын тээврийн тухайн үед мөрдөж байгаа энгийн үнэлгээгээр тооцож 2 жилд нэг удаа олгоно; 3.1.12.Албан хаагчийн гэр бүлийн гишүүн, төрөл садан /эцэг, эх, эхнэр, нөхөр, ах, эгч, дүү, хүүхэд, өвөг эцэг, эмэг эх / нас барах, өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадваргүй болсон гэр бүлийн гишүүнээ тэтгэхэд нь зориулж 50.000-300.000; мөн тус яаманд ажиллаж байгаад өндөр насны тэтгэвэрт гарсан хүн, түүний гэр бүлийн хүн /эхнэр, нөхөр/ нас барах, өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадваргүй болсон гэр бүлийн гишүүнээ тэтгэхэд нь зориулж 100.000-300.000 төгрөгийн тусламж олгоно; /Энэ хэсгийг 2013 оны10 дугаар сарын 9-ний өдрийн А/73 дугаар тушаалаар өөрчлөн найруулсан/ 3.1.13.байгууллагын өмч хөрөнгийн хадгалалт, хамгаалалтыг сайжруулах, галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авна; 3.1.14.нийтээр тэмдэглэх баяр ѐслол болон албан хаагчдын чөлөөт цаг, амралтыг зөв зохистой тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар тухайн жилийн эхэнд төлөвлөгөө баталж хэрэгжүүлнэ. Албан хаагчдын эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор жилд 1-ээс доошгүй удаа эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах арга хэмжээ авна; 3.1.15.Төрийн албаны тухай хуулийн 29.2-т заасны дагуу төрийн албан хаагчид албан томилолтын болон нийтийн тээврийн хэрэгслээр зорчих зардлыг сар тутам бодож олгоно. Түүнчлэн албан хаагчдад олгох хоолны мөнгөний хэмжээг батлагдсан төсвийн хүрээнд жил бүр тогтоон, сар тутам олгоно; 3.1.16.яамны дотоод журмыг боловсронгуй болгох, түүний хэрэгжилтийг хангахтай холбогдсон шаардлагатай арга хэмжээ авна. 3.1.17.төрийн захиргааны албан хаагчийн ѐс зүйн хэм хэмжээг зөрчсөн тухай гомдол, мэдээллийг хүлээн авч, шалгаж, дүгнэлт гаргах эрх бүхий байнгын, орон тооны бус Ёс зүйн хороо ажиллах бөгөөд ажилтнуудтай холбоотой гомдол, мэдээллийг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хянан шийдвэрлэнэ. 3.2. Яамны ажилтан дараахь үүрэг хүлээж, эрх эдэлнэ: 3.2.1. албан хаагч нь өргөсөн тангараг болон хууль тогтоомжийн дагуу албан үүргээ мэргэжлийн өндөр түвшинд шударгаар гүйцэтгэж, ѐс зүй, зан харилцааны өндөр соѐлтой, төрийн албан ажилд тавигдах зарчим, шаардлага, төрийн албан хаагчийн ѐс зүйн хэм хэмжээг чанд сахина. Албан үүргээ хэрэгжүүлэхдээ Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 288 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Төрийн захиргааны албан тушаалтны ѐс зүйн хэм хэмжээний тухай дүрэм”-ийг мөрдөж ажиллана; 3.2.2.ажлын байрны тодорхойлолт, хөдөлмөрийн болон үр дүнгийн гэрээнд заасан чиг үүргийг хэрэгжүүлж, удирдлагаас өгсөн үүрэг даалгаврыг шуурхай гүйцэтгэж, биелэлтийг хугацаанд нь эргэн танилцуулж, захирах, захирагдах ѐсыг чанд баримтлан ажиллана; 3.2.3.үйл ажиллагаандаа холбогдох хууль тогтоомж болон энэхүү журмаар тогтоосон журмыг хатуу чанд сахиж мөрдлөг болгон ажиллана;

��


5

3.2.4.эрхэлсэн ажилдаа идэвх санаачилга гаргаж, албан ажлын мэдлэг, мэргэшил, ур чадвараа байнга дээшлүүлж, ажлын цагийг үр бүтээлтэй бүрэн ашиглана; 3.2.5.албан хэрэг, бичиг баримтын нууцыг чандлан хадгалж, бичиг баримтыг стандартын дагуу боловсруулж, албан хэргийг архивт хугацаанд нь шилжүүлнэ; 3.2.6.эд хөрөнгө, техник хэрэгсэл, материалыг хайрлан хамгаалж, хэмнэлттэй зарцуулж, өрөө тасалгаа, ажлын байраа эмх цэгцтэй байлгана; 3.2.7.хөдөлмөрийн эрүүл ахуй, ариун цэврийг сайжруулах, галын аюулаас сэргийлэх болон архидан согтуурах, тамхины хор хөнөөлтэй тэмцэх талаар гарсан хууль, дүрэм, журмыг сахин биелүүлнэ; 3.2.8.ажлын байранд болон албан үүргээ гүйцэтгэж явахдаа согтууруулах ундаа хэрэглэхийг хориглох, ѐс зүйг чанд сахих; 3.2.9.албан тасалгаанд удирдлагын зөвшөөрөлгүйгээр гадны хүн байлгах, ажлын цагаар үүрэгт ажилд холбогдолгүй үйл ажиллагаа явуулахгүй байх; 3.2.10.байгууллагын өмч, эд хогшил, техник хэрэгслийн ашиглалт хамгаалалтыг шаардлагын хэмжээнд байлгаж, ямар нэгэн зөрчил, дутагдалгүй ажиллаж, өөрийн буруугаас болж гэмтэл учруулсан тохиолдолд хохирлыг нөхөн төлнө; 3.2.11.ажлын байранд албаны биш бохир, этгээд содон хэв маяг, чөлөөт загвараар хувцаслахыг хориглох бөгөөд ажилдаа ирэх, үдэд завсарлах болон ажлын өдөр дуусахад цаг бүртгэх хурууны хээний аппаратад цагаа бүртгүүлнэ. 3.2.12.жил бүрийн 1 дүгээр сарын 15-ны дотор тухайн жилд хийж гүйцэтгэх ажлын төлөвлөгөө болон улирлын төлөвлөгөөг өмнөх сард гарган, үр дүнгийн гэрээ байгуулж ажиллана; 3.2.13.цалин хөлсөө нэмэгдүүлэх, албан тушаалын зэрэглэлээ ахиулах, ажиллах нөхцөл, нийгмийн баталгаагаа сайжруулах, техник хэрэгслээр хангуулах, дотоод, гадаадын сургалтад хамрагдахтай холбогдсон санал, хүсэлт болон шаардлагыг дээд шатны удирдах албан тушаалтанд амаар буюу бичгээр уламжлах эрх эдэлнэ; 3.2.14.өөрийн хувийн хэрэг болон үр дүнгийн гэрээг дүгнэсэн үнэлгээ зэрэгтэй танилцаж, шаардлагатай гэж үзвэл хувийн хэрэгтээ нэмэлт тайлбар хийлгэж болно; 3.2.15.албан ажлынхаа зэрэгцээ эрдэм шинжилгээний ажил эрхэлж болно; 3.2.16.албан үүргээ гүйцэтгэх үедээ захиалгаар зохиол, бүтээл туурвисан албан хаагч яамтай гэрээ байгуулах бөгөөд уг гэрээнд заасан болзол, нөхцлийн хүрээнд зохиогчийн эрх эдэлнэ; 3.2.17.төрийн албан хаагч нь Төрийн албаны тухай хуулийн 27 дугаар зүйлд заасан баталгаагаар хангагдана; 3.2.18.гадаад, дотоодод томилолтоор ажилласан, сургалтад хамрагдсан тохиолдолд ирснээс хойш ажлын 5 хоногт багтаан илтгэх хуудсыг холбогдох нэгж, албан тушаалтанд бичиж өгнө;


�0

6

3.2.19.Авлигын эсрэг хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.1; Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд заасны дагуу хөрөнгө, орлогын болон хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлгээ гаргаж өгнө; 3.2.20.Ажилтан цахим шуудангаар хууль тогтоомжийн дагуу харилцах ажлын хүрээнд E-office програмд мэдээллээ тогтмол оруулах, байнга шинэчлэх; 3.2.21.Ажилтан зөвхөн яамны www.moj.gov.mn e-mail-г ашиглан ажил үүргээ гүйцэтгэнэ.

Дºрºв. Яамны ажлыг тºлºвлºх, тайлагнах, ¿нэлэх, мэдээлэх

4.1.Яам нь эрхэм зорилго, стратегийн зорилт, чиг үүргээ хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хэтийн төлөвлөгөөтэй ажиллана. Яамны үйл ажиллагааны хэтийн төлөвлөгөө нь яамны төсөв боловсруулах үндэслэл бөгөөд Сайдаас Төсвийн шууд захирагчтай байгуулах үр дүнгийн гэрээний салшгүй хэсэг байна. Хэтийн төлөвлөгөөг Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэг боловсруулж, албажуулах ажлыг зохион байгуулна. Үйл ажиллагааны хэтийн төлөвлөгөө нь 3 жилээр байна. 4.2.Хэтийн төлөвлөгөөнд тусгагдсан тухайн жилийн арга хэмжээний саналыг газар, хэлтсээс авч, тухайн жилийн “Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”-г Төрийн захиргааны удирдлагын газраас нэгтгэн боловсруулж, улмаар Төрийн нарийн бичгийн даргаар батлуулж, хэрэгжилтийг зохион байгуулж ажиллана. 4.3.Газар, хэлтэс нь тухайн жилийн “Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”-г нэгжийн даргаар батлуулж хэрэгжилтийг зохион байгуулах бөгөөд ажлаа хагас жилээр, ажилтнууд сараар төлөвлөж болно. Төрийн албан хаагчийн үйл ажиллагааны жилийн төлөвлөгөөг Төрийн албаны төв байгууллагаас тогтоосон журам, загварын дагуу боловсруулна. 4.4. “Үр дүнгийн гэрээ”-г Төсвийн ерөнхийлөн захирагчтай Төсвийн шууд захирагч жил бүрийн 1 дүгээр сарын 15-ны дотор, Төсвийн шууд захирагчтай нэгжийн дарга 1 дүгээр сарын 30-ны дотор, Төсвийн шууд захирагчийн эрх олгосноор төрийн албан хаагч нэгжийн даргатай 2 дугаар сарын 5-ны дотор Төрийн албаны төв байгууллагаас баталсан зааврын дагуу тус тус байгуулна. 4.5.Газар, хэлтэс нь үйл ажиллагааны товч мэдээг дараагийн сард Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх асуудлын саналын хамт сар бүрийн 20-ны дотор, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний биелэлт, нэгжийн үйл ажиллагааны тайланг хагас, бүтэн жилээр гаргаж, Төрийн захиргааны удирдлагын газарт тус тус өгнө. Тус газраас хагас, бүтэн жилийн тайлан мэдээг нэгтгэж, удирдлагад танилцуулан яамны аппаратын хурлаар хэлэлцүүлнэ. 4.6.Яамны улирал, хагас, бүтэн жилийн үйл ажиллагааны тайланд Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газраас хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийж тайланг тогтоосон хугацаанд холбогдох газарт хүргүүлнэ.

��


7

4.7.Газар, хэлтэс нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, дээд байгууллагын тогтоол, шийдвэрийн биелэлтийн мэдээг улирал бүрийн сүүлийн сарын 25-ны дотор гаргаж, Төрийн захиргааны удирдлагын газарт ирүүлнэ. 4.8.Яамны төсвийн төслийг боловсруулах, батлуулах, захиран зарцуулах, тайлагнах ажлыг Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтсээс зохион байгуулна. 4.9.Удирдлагын зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд яамны бодлого, үйл ажиллагаатай холбогдсон асуудлаар албан тушаалтнууд хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр албан ѐсоор ярилцлага өгөх, сонин хэвлэлд нийтлэл бичихийг хориглоно. Ажилтан мэргэжилтний хувьд үзэл бодлоо илэрхийлсэн нийтлэл бичих буюу хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр ярилцлага өгөхдөө өөрийнхөө нэрээр хаяглана. 4.10.Яамны бодлого, үйл ажиллагааны холбогдолтой мэдээ, мэдээлэл, албан ѐсны баримт бичгийг дотоод, гадаадын хэрэглэгч нарт зориулан цахим сүлжээгээр /яамны цахим шуудангийн хаяг, цахим нэрийн хуудас/ түгээх ажлыг тусгай журмаар зохицуулна.

4.11.Газар, хэлтсийн дарга нар ажил хэргийн харилцаатай бусад байгууллагын ижил түвшний нэгжийн дарга нартай чиг үүрэг, эрх хэмжээнийхээ хүрээнд харилцах буюу албан бичиг илгээнэ. Ингэхдээ хугацаатай хариу шаардсан мэдээ, тайланг давхардуулах, бичиг цаасаар дарамт үзүүлэхгүй байна.

4.12.Гадаадын болон олон улсын байгууллагатай харилцахдаа олон улсын

нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн жишиг, харилцагч байгууллага, албан тушаалтны зиндааг харгалзан Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга, газар, хэлтсийн дарга нарын гарын үсэгтэй хариу илгээнэ.

Тав. ¯йл ажиллагааны ¿р д¿нг тооцож д¿гнэх, арга хэлбэр

5.1.Үр дүнгийн гэрээг хагас, бүтэн жилээр дүгнэх бөгөөд Төсвийн ерөнхийлөн захирагчаас Төсвийн шууд захирагчтай байгуулсан үр дүнгийн гэрээг Төсвийн ерөнхийлөн захирагч буюу Сайд, Төсвийн шууд захирагчаас нэгжийн даргатай байгуулсан үр дүнгийн гэрээг Төсвийн шууд захирагч, нэгжийн даргаас төрийн албан хаагчтай байгуулсан үр дүнгийн гэрээг нэгжийн дарга тус тус дүгнэнэ. 5.2.Үр дүнгийн гэрээг үнэлж дүгнэхдээ Төрийн албаны зөвлөлөөс баталсан журмыг баримтална. Албан хаагчдын үр дүнгийн гэрээг дүгнэх журам, мөнгөн урамшуулал олгох шалгуур үзүүлэлтийг Төрийн нарийн бичгийн дарга батална. 5.3.Үр дүнгийн гэрээний биелэлтэд газар, хэлтсийн дарга нар, энэ журмын 5.2-т дурдсан журмын хэрэгжилтэд Төрийн захиргааны удирдлагын газар хяналт тавьж ажиллана. 5.4.Үр дүнгийн гэрээний биелэлтийг дүгнэж өгсөн үнэлгээг үндэслэн Төрийн албаны тухай хууль, Хөдөлмөрийн тухай хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийн дагуу дор дурдсан арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх буюу эрх бүхий байгууллагад саналаа тавьж болно:


��

8

5.4.1.”А” буюу “маш сайн” үнэлгээ авсан бол албан тушаал дэвшүүлэх, төрийн жинхэнэ албан хаагчийн цол, зэрэг дэвийг алгасуулах буюу хугацаанаас өмнө олгох, төрийн үйлчилгээний албан хаагчийн мэргэшлийн зэргийг ахиулах, цалингийн шатлалыг алгасуулж нэмэгдүүлэх, албан тушаал дэвшүүлэх зорилгоор тусгай сургалтад хамруулах, мөнгөн болон бусад хэлбэрийн шагнал олгох, төр, засгийн дээд байгууллагын болон салбарын шагналд тодорхойлох; 5.4.2.”В” буюу “сайн” үнэлгээ авсан бол одоогийн ажилд нь үргэлжлүүлэн ажиллуулах, эсхүл өөрийнх нь хүсэлтээр сэлгэн ажиллуулах, дараагийн шатлалын цалин олгох, зохих шатны сургалтад хамруулах, төрийн жинхэнэ албан хаагчид дараагийн шатны цол, зэрэг дэв олгох, төрийн үйлчилгээний албан хаагчид мэргэшлийн зэрэг олгох, мөнгөн болон бусад хэлбэрийн шагнал олгох; 5.4.3.”С” буюу “хангалттай” үнэлгээ авсан бол цалинг нэмэгдүүлэхгүйгээр одоогийн хэмжээнд нь хэвээр үлдээх, зохих шатны сургалтад хамруулах; 5.4.4.”D” буюу “дутагдалтай” үнэлгээ авсан бол албан тушаал бууруулах, төрийн албан хаагчийн мэргэшлийн зэргийг бууруулах, дутагдаж буй мэдлэг чадвар олгох сургалтад хамруулах; 5.4.5.”F” буюу “хангалтгүй” үнэлгээ авсан бол төрийн албанаас халах. 5.5.Яамны газар, хэлтсийг хагас, бүтэн жилийн үйл ажиллагааны үр дүнгээр дүгнэж урамшуулал олгохдоо Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар баталсан журмыг баримтлана. 5.6. Яамны Удирдлагын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэж, Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар тухайн жилийн оны шилдэг ажилтанг шалгаруулж урамшуулал олгоно. Ийнхүү шалгаруулахдаа Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар баталсан журмыг баримтлана.

Зургаа. Ажлын цагийн горим

6.1.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 70.1-д заасны дагуу яамны албан хаагчдын 7 хоногийн ажлын нийт цагийн хэмжээ 40 цаг байна. Ажлын өдрийн үргэлжлэл 8 цаг, өглөө 8.00 цагт эхэлж, орой 17.00 цагт дуусна. Үдийн завсарлага 12.00 цагаас 13.00 цагийн хооронд байна. 6.2.Албан хаагч бүр ажилдаа ирэх, ажлаас явахдаа цаг бүртгэх хурууны хээний аппаратад цагаа бүртгүүлж байна. Ажлын цагийн дундуур ажлаар гадуур явахдаа газар, хэлтсийн дарга нар Төрийн нарийн бичгийн даргын туслахад мэдэгдэх бөгөөд мэргэжилтнүүд харьяалах нэгжийн даргаас чөлөөний хуудсаар зөвшөөрөл авсан байна.

6.3. Ажлаас хүндэтгэх шалтгаангүйгээр хожимдсон, тасалсаныг албан үүргээ биелүүлээгүй гэж үзнэ.

6.4. Ажлын цаг ашиглалтын байдалд харьяалах газар, хэлтсийн дарга нар, цагийн

бүртгэл, хөтлөлтийн байдалд Төрийн захиргааны удирдлагын газраас хяналт тавих бөгөөд дүнг газрын дарга нарт мэдэгдэж байна.

��


9

6.5. Нэг сард хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хожимдсон нийт хугацаа нь 60 минутаас хэтэрсэн тохиолдолд 1 минутанд ногдох хөдөлмөрийн хөлсний дүнгээр тооцож, тухайн албан хаагчийн албан тушаалын үндсэн цалингаас хасах арга хэмжээ авна. /Энэ хэсгийг 2014 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн А/03 дугаар тушаалаар өөрчлөн найруулсан/

6.6. Хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас ажилтанд чөлөө олгож болно. Ажлын 1

өдрийн чөлөөг нэгжийн дарга чөлөөний хуудсаар, түүнээс дээш хугацааны чөлөөг Төрийн нарийн бичгийн даргын зөвшөөрлөөр олгоно. Тэтгэмжтэй чөлөө олгох асуудлыг ажилтны өргөдөл, тухайн газар, хэлтсийн даргын үндэслэл бүхий тодорхойлолтыг үндэслэн Төрийн нарийн бичгийн дарга тушаал гаргаж шийдвэрлэнэ. /Энэ хэсгийг 2014 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн А/03 дугаар тушаалаар өөрчлөн найруулсан/ 6.7. Жил бүрийн 1 дүгээр сард албан хаагчдын ээлжийн амралтын хуваарийг Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар баталж гаргах бөгөөд амралтын хугацааг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлд заасны дагуу тогтооно. Ээлжийн амралтын хоорондох хугацаа 6 сараас доошгүй байна. Шинээр ажилд орсон төрийн албан хаагч 11 сар ажилласны дараа ээлжийн амралт эдэлнэ.

6.8.Ээлжийн амралт олгох мэдэгдлийг Төрийн захиргааны удирдлагын газраас

Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэст хүргүүлж, ээлжийн амралтын мөнгөн олговрыг бодуулж олгоно. Ажилтан ажлаас халагдах тохиолдолд түүнтэй ээлжийн амралтын тооцоог заавал хийнэ.

6.9.Захиргааны санаачилгаар ажлын зайлшгүй шаардлагыг харгалзан эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрийг үндэслэн ажилтныг илүү цагаар болон амралтын өдрөөр ажиллуулж болно.

6.10. Илүү цагаар болон долоо хоногийн амралтын өдөр ажилласан ажилтны

ажлын үр дүнг харгалзан Төрийн нарийн бичгийн даргын зөвшөөрснөөр Хөдөлмөрийн хуулийн 53 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг удирдлага болгон зохих цалин хөлс олгоно.

6.11.Ажилтанд жил бүрийн ээлжийн амралтыг биеэр эдлүүлнэ. Удирдлагын шийдвэрээр ажлын зайлшгүй шаардлагаар ээлжийн амралтаа биеэр эдэлж чадаагүй төрийн захиргааны албан хаагчид Төрийн албаны тухай хуулийн 31.4-т заасны дагуу мөнгөн урамшуулал олгоно.

6.12.Нийтээр амрах баярын болон долоо хоногийн амралтын өдрүүдэд ажиллах

ажилтнуудын нэрсийн жагсаалтыг Төрийн захиргааны удирдлагын газар нэгтгэн гаргаж Төрийн тусгай хамгаалалтын ажилтанд өгөх бөгөөд жагсаалтад бичигдээгүй ажилтнуудыг ажлын бус цагаар яаманд зөвшөөрөлгүйгээр нэвтрэхийг хориглоно. Ажилтан нь ажлын байрнаас явахдаа өөрийн сейф болон өрөөний хаалгаа лацдана.

6.13. Зайлшгүй ажиллах шаардлага гарсан тохиолдолд яамны албан хаагч ажлын

үнэмлэхийг төрийн тусгай хамгаалалтын харуулын ажилтанд шалгуулж нэвтэрнэ. Энэ тухай төрийн тусгай хамгаалалтын харуулын ажилтан рапортад тэмдэглэж дараа 7 хоногийн эхний ажлын өдөрт багтаан Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргад танилцуулна.


��

10

6.14.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 103, 105, 106 дугаар зүйлд заасны дагуу ажилтан эх /ганц бие эцэгт нэгэн адил хамаарна/-д хүүхэд хөхүүлэх, асрах завсарлага, хүүхэд асрах чөлөө, мөн хуулийн 104 дүгээр зүйлд заасны дагуу ажилтан эхэд жирэмсэний ба амаржсаны амралт олгоно.

Долоо. Дотоодын хяналт шалгалт,

дэг журам

7.1.Дотоодын хяналт шалгалтыг зохион байгуулах үүргийг яамны хэмжээнд Төрийн захиргааны удирдлагын газар; газар, хэлтсийн хувьд тэдгээрийн дарга нар тус тус хариуцан хэрэгжүүлнэ. 7.2.Дотоодын хяналт шалгалтыг зохион байгуулах, албан хэрэг хөтлөлтийн талаар тогтоосон журмыг чанд сахиж мөрдөх, ажлын эмх цэгц, соѐлыг сайжруулах, илэрсэн зөрчлийг арилгах, аппаратын үйл ажиллагааны тасралтгүй, шуурхай байдлыг хангахдаа зохих журмыг мөрдөнө. 7.3.Албан хаагчдын гадаад, дотоод томилолтыг Төрийн нарийн бичгийн дарга шийдвэрлэнэ. Томилолтоор явсан тухай бүр албан томилолтын хуудсаа хаалган, зардлын тооцоог ажлын 3 хоногт багтаан дуусгана. 7.4.Яамны төв факсын аппарат Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэст байрлах бөгөөд зөвхөн албаны гадаад, дотоод мэдээ, материал хүлээн авах, дамжуулах болон гадаад орнуудтай телефон утсаар ярина. 7.5.Албан хаагчдын ажлын хэрэгцээнд ажлын өрөө бүрт төрийн холбооны утас байх бөгөөд ажил үүргийн онцлогийг харгалзан зарим өрөөний утсанд лимит /гар утас руу орох эрхэнд/ тогтооно. Телефон утасны сарын төлбөрийг холбооны нэхэмжлэлтэй тулгаж хяналт тавина. 7.6.Яаманд гадны хүмүүсийг дараах журмыг баримтлан нэвтрүүлнэ: 7.6.1.сайд, дэд сайдаас иргэдийг хүлээн авч уулзах ажлыг Төрийн захиргааны удирдлагын газар сард 4-өөс доошгүй удаа зохион байгуулах бөгөөд уулзалтын цагийн хуваарийг батлуулж ажиллана; 7.6.2.яаманд болох хурал, семинарт оролцох, түүнчлэн баримт бичгийн төсөл дээр ажиллах бусад байгууллагын ажилтнуудын нэрсийг холбогдох газар, хэлтэс, албаны дарга нар төрийн тусгай хамгаалалтын ажилтанд урьдчилан гаргаж өгнө; 7.6.3.албаны болон хувийн хэргээр яаманд нэвтрэх иргэнийг төрийн тусгай хамгаалалтын ажилтан уулзах албан хаагч нь зөвшөөрсөн тохиолдолд биеийн байцаалтыг шалгаж, бүртгэн 8.30-11.30, 13.30-16.30 цагийн хооронд нэвтрүүлэх буюу олон нийт, мэдээллийн асуудал хариуцсан ажилтантай уулзуулна. Тогтоосон цагаас бусад үед гадны хүн оруулсан, түүний улмаас ямар нэгэн үр дагавар гарсан тохиолдолд түүний хариуцлагыг төрийн тусгай хамгаалалтын ажилтан хүлээнэ. 7.7.Яамны ажлын байранд дараах зүйлийг хориглоно:

��


11

7.7.1.зөвшөөрөлгүйгээр ажлын байрнаас ямар нэг зүйл (эд хогшил, техник хэрэгсэл) гадагш гаргах; 7.7.2.буу зэвсэг, хутга мэс, тэсэрч дэлбэрэх, шатамхай материал оруулах; 7.7.3.том хэмжээний хайрцаг, цүнх, чемодан, бусад бараа, материал оруулах; 7.7.4.согтууруулах ундаа хэрэглэсэн хүнийг нэвтрүүлэх; 7.7.5.ажлын хувцастай болон хэт этгээд хувцасласан хүнийг нэвтрүүлэх; 7.7.6.ажлын байранд чанга ярих, дуу чимээ гаргах, танхайрах, согтууруулах ундаа хэрэглэх, зөвшөөрөгдөөгүй газар тамхи татах; 7.8.Яаманд албан болон хувийн хэргээр түр нэвтрэгчид гадуур хувцсаа өлгүүрт заавал өлгүүлнэ.

Найм. Шагнал, урамшуулал олгох 8.1.Мэргэжлийн өндөр ур чадвар, идэвх санаачилга гарган албан үүргээ тогтмол чанартай биелүүлж, ажлын өндөр амжилт гаргасан, албаны болон төрийн албан хаагчийн ѐс зүйн хэм хэмжээ, төрийн байгууллагын соѐл, дэг журмыг сахиж, байгууллагын болон албан хаагчийн нэр хүндийг эрхэмлэн дээдэлж, мэдлэг мэргэшлээ байнга дээшлүүлэн ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчид дараах урамшуулал олгоно: 8.1.1.мөнгөн шагнал олгох; 8.1.2.яамны “Хүндэт жуух бичиг”-ээр шагнах; 8.1.3.яамны “Хүндэт дэвтэр”-т бичих; 8.1.4.”Хууль зүйн албаны тэргүүний ажилтан” тэмдгээр шагнах; 8.1.5.Засгийн газрын болон төрийн дээд шагналд нэр дэвшүүлэх. 8.2.Энэ журмын 8.1-д заасан шагналыг олгохдоо зохих журмыг баримтлан олгоно. 8.3. Төрийн албан хаагчийн үйл ажиллагааны үр дүнг үнэлж дүгнэх журмын дагуу “А” буюу “маш сайн”, “В” буюу “сайн” үнэлгээ авсан төрийн албан хаагчид зохих журмын дагуу мөнгөн урамшил олгоно. 8.4.Төрийн албан хаагчид олгох мөнгөн урамшууллыг Төрийн нарийн бичгийн дарга, Төрийн нарийн бичгийн даргад олгох мөнгөн урамшууллыг Сайдын тушаалаар тус тус шийдвэрлэнэ. Мөнгөн урамшууллын хэмжээг холбогдох журамд заасан хэмжээнээс хэтрүүлэхгүй байна. 8.5.Төрийн албан хаагчийг шагнаж урамшуулахдаа шууд харьяалах газар, хэлтсийн дарга болон Төрийн захиргааны удирдлагын газрын саналыг үндэслэнэ.

Ес. Сахилгын шийтгэл ногдуулах 9.1.Төрийн жинхэнэ албан хаагчийн үйл ажиллагаанд хуулиар хориглосон зүйлийг зөрчсөн болон албан үүргээ биелүүлээгүй, албан тушаалын бүрэн эрхээ хэтрүүлсэн, ажлын байранд болон ажлын цагаар албан үүргээ гүйцэтгэж яваа үедээ согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн, түүнчлэн хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ажлын цагаас хоцорсон, ажил тасалсан, ажлын цагийг хангалтгүй ашигласан тохиолдолд тухайн


��

12

зөрчлийн шинж байдал, анх буюу давтан үйлдсэнийг харгалзан Төрийн албаны тухай хуулийн 26.1-д заасныг үндэслэн сахилгын шийтгэл ногдуулна. 9.2.Хөдөлмөрийн дотоод журам болон хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй Төрийн үйлчилгээний албан хаагчид Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131.1-д зааснаар сахилгын шийтгэл ногдуулна. 9.3.Сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэлийг заавал шалгаж тогтоон, энэ тухай баримт, үндэслэлийг зөрчил гаргасан албан хаагчид урьдчилан танилцуулсан байна. Зөрчил гаргасан албан хаагч уг баримт материалтай танилцаад нэмэлт тайлбар хийх, дахин шалгалт явуулахыг шаардах эрхтэй. 9.4.Сахилгын шийтгэлийг тухайн албан хаагчийн харьяалах нэгжийн болон Төрийн захиргааны удирдлагын газрын саналыг үндэслэн Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар ногдуулна. Уг шийдвэрийг Төрийн захиргааны удирдлагын газар өөрт нь мэдэгдэх бөгөөд тушаалыг хувийн хэрэгт хавсаргаж, шаардлагатай гэж үзвэл хамт олонд мэдээлнэ. 9.5.Сахилгын шийтгэл хүчинтэй байх хугацаанд Хөдөлмөрийн дотоод журамд заасан шагнал, урамшуулал олгохгүй. 9.6.Хөдөлмөрлөх үүргээ биелүүлэх явцдаа өөрийн буруугаас яаманд эд хөрөнгийн хохирол учруулсан тохиолдолд сахилгын шийтгэл ногдуулсан эсэхийг харгалзахгүйгээр хуульд заасны дагуу эд хөрөнгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.

Арав. Бусад

10.1.Төрийн болон байгууллага, хувь хүний нууцыг хариуцдаг, эсхүл тэдгээр нууцтай албан үүргийн дагуу танилцсан албан тушаалтан уг нууцыг задруулах, хувийн зорилгоор ашиглахыг хориглох бөгөөд уг албан тушаалтан ажлын шугамаар олж мэдсэн нууцыг бусдад задруулахгүй байх үүрэгтэй. 10.2.Яам болон Сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний агентлаг, байгууллага хоорондын харилцаа, бичиг хэргийн урсгал, өргөдөл гомдлын шийдвэрлэлт, архивын үйлчилгээ, байгууллагын нууцыг хамгаалах зэрэг асуудлыг холбогдох хууль тогтоомж, эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтнаас тогтоосон журмын дагуу зохион байгуулна.

- - - о0о - - -

��



��

��


3

шалтгаанаар түүнд тухайн үед танилцуулж чадаагүй дээд газрын шийдвэрийг нөхөж танилцуулах ажлыг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга хариуцан зохион байгуулна;

2.1.3. Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргаас удирдамж, чиглэл

өгөөгүй, хугацаа тогтоогоогүй холбогдох заалтад Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга чиглэл өгч хугацаа тогтооно;

2.1.4. Удирдлагаас өгсөн удирдамж, чиглэлийн дагуу Төрийн захиргааны

удирдлагын газрын тогтоол, шийдвэрийн биелэлт хариуцсан мэргэжилтэн ажлын нэг өдөрт багтаан дээд газрын шийдвэр, түүний хавсралтын холбогдох заалтыг хувилан хяналтын картыг 2 хувь үйлдэн бүртгэлд авч, холбогдох нэгжийн даргад танилцуулан цохолт хийлгэж, тухайн ажилтанд шилжүүлэн хяналт тавих бөгөөд ийнхүү шилжүүлсэн он, сар, өдрийг хяналтын карт болон цахим бүртгэл /Able/-д тэмдэглэнэ.

2.1.5. Тогтоол, шийдвэрийн биелэлт хариуцсан ажилтан нь дээд газрын

шийдвэрийн тус яаманд холбогдох бүх заалтыг хяналтанд бүрэн авах ажлыг биечлэн хариуцах бөгөөд хяналтын картын хөдөлгөөнийг тухай бүр хийнэ.

2.1.6. Дээд газрын шийдвэрийн биелэлтийг хугацаанд нь хангуулах ажлыг

нэгжийн дарга нар хариуцан зохион байгуулах бөгөөд явцын байдалд байнгын хяналт тавьж ажиллана. Шаардлагатай бол холбогдох агентлаг, байгууллагад үүрэг даалгаврыг шуурхай хүргүүлж, хэрэгжилтийн явцад хяналт тавьж, биелэлтийг хугацаанд нь хангуулах арга хэмжээ авна;

2.1.7. Дээд газрын шийдвэрийн биелэлт, түүний явцын тухай мэдээг тогтоол,

шийдвэрийн биелэлт хариуцсан мэргэжилтэн Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргад 14 хоног тутамд, Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга Төрийн нарийн бичгийн даргад 30 хоног тутамд танилцуулж байна;

2.1.8. Төрийн захиргааны удирдлагын газрын тогтоол, шийдвэрийн биелэлт

хариуцсан ажилтан энэ журмын 2.1.4-т заасан үүргийг хугацаанд нь гүйцэтгээд уг тогтоол шийдвэрийг Бичиг хэргийн эрхлэгчид өгөх бөгөөд Бичиг хэргийн эрхлэгч нь Хууль зүйн нэгдсэн бодлогын газрын бүртгэл-лавламжийн сан хариуцсан мэргэжилтэнд нэг бүрчлэн хүлээлгэж өгнө;

2.1.9. Дээд газрын захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрийг нийт албан

хаагчдад мэдээлэх ажлыг Хууль зүйн нэгдсэн бодлогын газар хариуцан гүйцэтгэнэ. Шаардлагатай тохиолдолд зарим шийдвэрийг хувилан олшруулж холбогдох нэгж, харьяа агентлаг, байгууллагад өгч болно;

2.2. Яамны албан хаагч бүр яаманд ирүүлсэн дээд газрын шийдвэр /нууц

шийдвэрийг холбогдох төрийн нууцтай танилцах эрх бүхий албан тушаалтан/-тэй бүртгэл лавламжийн сангаас буюу мэдээллийн дотоод сүлжээгээр дамжуулан танилцаж байх үүрэгтэй.

Гурав. Яамны удирдлагын шийдвэрийг танилцуулж, хэрэгжүүлэх ажлыг

зохион байгуулах 3.1. Сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаал, яамны удирдлагын

шийдвэр /яамны удирдлагын шийдвэр гэдэгт Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргаас амаар болон бичгээр өгсөн үүрэг даалгавар, хурал зөвлөгөөн дээр


�04

өгсөн үүргийг хамруулж ойлгоно/-ээр даалгасан үүргийг хэрэгжүүлэх ажлыг дор дурдсан журмаар зохион байгуулна:

3.1.1.Сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаал гармагц аппаратын албан

хаагч нарт мэдээлэх ажлыг Төрийн захиргааны удирдлагын газар, ямар байгууллага, албан тушаалтанд хүргүүлэхийг уг тушаалын төслийг боловсруулсан мэргэжилтэн тогтоож, ажлын 3 хоногийн дотор Бичиг хэргийн эрхлэгчид хүлээлгэн өгнө. Бичиг хэргийн эрхлэгч хүргэх ажлыг зохион байгуулна. Дээрх шийдвэрийг хугацаанд нь хүргүүлээгүйн хариуцлагыг Бичиг хэргийн эрхлэгч хүлээнэ;

3.1.2.Сайдын дангаараа болон бусадтай хамтарч гаргах захиргааны хэм

хэмжээ тогтоосон тушаалыг боловсруулах, батлах, түүнийг хянах, бүртгэх үйл ажиллагаанд Засгийн газрын 2010 оны 119 дүгээр тогтоолоор баталсан “Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр гаргах журам”-ыг баримтлах бөгөөд шийдвэрийн төсөл боловсруулсан газар, Хууль зүйн нэгдсэн бодлогын газарт дотоод албан бичгээр /хоѐрдугаар хавсралт/ танилцуулан хянуулан санал авна;

3.1.3. Сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар өгөгдсөн үүрэг

даалгаврын хэрэгжилтэд Төрийн захиргааны удирдлагын газрын хариуцсан ажилтан хяналт тавьж, хяналтын картыг 2 хувь үйлдэн бүртгэлд авч, нэг хувийг үүрэг даалгавар өгөгдсөн ажилтанд шилжүүлж, 2 дахь хувийг өөртөө үлдээн биелэлтэд нь хяналт тавих ажлыг гүйцэтгэнэ;

3.1.4. Хяналтад авагдсан тушаалын заалтыг хэрэгжүүлэх ажлыг нэгжийн

дарга нар хариуцан зохион байгуулах бөгөөд хэрэгжилтийн явц, биелэлтийг тухайн ажилтан Төрийн захиргааны удирдлагын газрын хариуцсан ажилтанд тухай бүр мэдэгдэж, картаа хаалгуулна;

3.1.5. Хяналтад авагдсан тушаалын хэрэгжилтийн явц, биелэлтийн байдлыг

Төрийн захиргааны удирдлагын газрын хариуцсан ажилтан улирал, хагас, бүтэн жилээр гаргаж, Сайд, түүний эзгүйд Дэд сайд, мөн Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж байна;

3.1.6. Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын амаар болон бичгээр

өгсөн үүргийг туслахууд тэмдэглэн авч, үүрэг даалгаврыг холбогдох албан тушаалтанд мэдэгдэх ба биелэлтийн явцын талаар Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулна. Шаардлагатай гэж үзвэл үүрэг даалгаврыг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын хариуцсан ажилтанд мэдэгдэж, хяналтад оруулна.

3.1.7.Сайдын зөвлөлийн хурал, Сайдын шуурхай хурал, Удирдлагын

зөвлөлийн хурлаас гарсан шийдвэр, Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргаас өгсөн үүргийн биелэлтэд тухайн хуралд протокол хөтөлсөн ажилтан /Сайдын зөвлөл, Сайдын шуурхай хуралдаан, Төрийн нарийн бичгийн даргын дэргэдэх Удирдлагын зөвлөлийн хурал хариуцсан мэргэжилтэн/ хяналт тавьж гүйцэтгэлийг тооцож, удирдлагад мэдээлнэ.

Дөрөв. Санал авах, дүгнэлт гаргуулахаар ирүүлсэн эрх зүйн актын

төслийг танилцуулах, санал бэлтгэх 4.1. Санал авах, дүгнэлт гаргуулахаар ирүүлсэн эрх зүйн актын төслийг

танилцуулах, санал бэлтгэх ажлыг дор дурдсан журмаар зохион байгуулна:

��


5

4.1.1. Бичиг хэргийн эрхлэгч санал авах, дүгнэлт гаргуулахаар тус яаманд ирүүлсэн хууль, хуулийн үзэл баримтлал, Улсын Их Хурлын тогтоол, Ерөнхийлөгчийн зарлиг, Засгийн газрын тогтоол, Засгийн газрын хуралдааны тэмдэглэлийн төсөл бүрт хяналтын карт хөтөлж, цахим бүртгэл /Able/-д бүртгэн Сайд, түүний эзгүйд Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулан цохолт хийлгэж, холбогдох нэгжийн даргад тухайн өдөрт нь багтаан, хэрэв боломжгүй бол дараагийн ажлын өдөрт багтаан шилжүүлнэ;

4.1.2. Нэгжийн дарга тухайн асуудлаар холбогдох ажилтанд удирдамж,

чиглэл өгч, өдөрт нь цохолт хийнэ; 4.1.3. Төслийн талаар санал боловсруулах ажилтан түүнийг хүлээж аваад

хугацаанд нь шийдвэрлүүлэх, шаардлагатай тохиолдолд хугацааг нь сунгуулах, цахим бүртгэл /Able/-д зохих хөдөлгөөнийг тухай бүр хийж, хяналтаас хасуулах үүрэг хүлээнэ;

4.2. Эрх зүйн шинэчлэлийн бодлогын газрын дарга хуулийн төслийн үзэл

баримтлал, хуулийн төсөл болон /бодлогын/ зарчмын шийдвэр гаргах төслийг өөрийн саналын хамт Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж, удирдамж чиглэл авна.

4.3. Холбогдох журмын дагуу хянуулж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээр

ирүүлсэн Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн акт /Засгийн газрын гишүүн, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга, Засгийн газрын агентлагийн дарга болон хуулиар хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр гаргахаар тусгайлан эрх олгогдсон газар, зөвлөл, хороо, төв, хүрээлэн зэрэг байгууллагын шийдвэр/-ыг хүлээн авах, шилжүүлэхдээ энэхүү журмын 4.1.1, 4.1.2, 4.1.4-ыг тус тус баримтална.

4.4.Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрийг хянаж, бүртгэх болон

улсын нэгдсэн бүртгэлийн санг бүрдүүлэн хөтлөх, өөрчлөлт хөдөлгөөн хийх, албан ѐсны мэдээлэл, лавлагаа өгөхдөө Засгийн газрын 2010 оны 119 дүгээр тогтоолоор баталсан “Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр гаргах журам”, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2010 оны 220 дугаар тушаалаар батлагдсан “Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрийн улсын нэгдсэн санг эрхлэн хөтлөх журам”-ыг тус тус мөрдөж ажиллана.

Тав. Хариутай албан бичиг, өргөдөл, гомдлыг танилцуулж хариу өгөх 5.1. Энэ журмын 2.1, 3.1, 4.1, 6.1-д зааснаас бусад хариутай албан бичигт

хариу өгөх, биелэлтэд хяналт тавих ажлыг дор дурдсан журмаар зохион байгуулна:

5.1.1. Бичиг хэргийн эрхлэгч ирсэн хариутай албан бичгийг хүлээн авч зөв хаягласан, бүрдэл бүрэн эсэхийг шалгаж, цахим бүртгэл /Able/-д бүртгэн Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулна;

5.1.2. Баримт бичгийн эх хувь дээр хийсэн удирдлагын цохолт бүхий

хариутай албан бичгийг Бичиг хэргийн эрхлэгч хүлээж авмагц цахим бүртгэл /Able/-д бүртгэн холбогдох ажилтанд, цохолтыг нэгээс дээш газар, хэлтэст хийсэн тохиолдолд нэр эхэнд бичигдсэн газар, хэлтсийн холбогдох ажилтанд тус тус шилжүүлж, шийдвэрлэлтэд нь хяналт тавина;

5.1.3. Тухайн ажилтан албан бичгийг хүлээн авмагц өгсөн чиглэлийн дагуу

тогтоосон хугацаанд хариу албан бичгийн төслийг боловсруулах бөгөөд нэгээс


��6

дээш газар, хэлтэст цохолттой албан бичигт энэ журмын хоѐрдугаар хавсралт болох дотоод албан бичгээр холбогдох нэгжээс санал авсан байна;

5.1.4. Урьд нь хариу өгч шийдвэрлэсэн бичигт тусгайлан санал бэлтгэх

шаардлагагүй бол энэ тухай албан бичиг ирүүлсэн байгууллагад албан ѐсоор мэдэгдэж, урьд өгсөн саналыг хуулбарлан хүргүүлж болно;

5.1.5. Сайдын гарын үсэгтэй явуулах албан бичгийн төслийг газрын даргаар

хянуулж, Төрийн нарийн бичгийн даргаар зөвшөөрүүлж, санал авсны эцэст Сайдад танилцуулна. Дэд сайдын гарын үсэгтэй явуулах албан бичигт Төрийн нарийн бичгийн дарга, газар, хэлтсийн дарга, Төрийн нарийн бичгийн даргын гарын үсэгтэй явуулах албан бичигт газар, хэлтсийн даргын саналыг тус тус авсан байна;

5.1.6. Явуулах албан бичигт гарын үсэг зурах албан тушаалтан түр эзгүй

/ээлжийн амралтаа авсан, гадаад болон дотоод албан томилолттой, өвчтэй, чөлөөтэй/ үед түүнийг албан ѐсоор орлож байгаа албан тушаалтнаар, хэрэв ийм албан тушаалтан байхгүй тохиолдолд дээд шатны албан тушаалтнаар гарын үсэг зуруулна;

5.1.7. Хариутай баримт бичгийг яамны нэг нэгжээс нөгөөд шилжүүлэх

тохиолдолд бичиг хэргийн эрхлэгчид мэдэгдэж, шилжүүлсэн тухай тэмдэглэлийг цахим бүртгэл /Able/-д хийлгэнэ;

5.1.8. Холбогдох ажилтан ирсэн баримт бичгийг хэрхэн, яаж шийдвэрлэснийг

цахим бүртгэл /Able/-д дэлгэрэнгүй бичиж, бичиг хэргийн эрхлэгчид хүлээлгэн өгнө. 5.2. Иргэдийн бичгээр болон 11-11 төв, вэб сайт, e-mail, цахим хуудсаар

ирүүлсэн өргөдөл, гомдол, санал, хүсэлтийг хуулийн дагуу шийдвэрлэх, холбогдох байгууллагад шийдвэрлүүлэхээр шилжүүлэх, шийдвэрлэлтийн явцад хяналт тавих, зохиосон ажлын мөрөөр эргэж шалгалт хийх, мэдээлэхдээ Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хууль, “Хууль зүйн яаманд хандаж иргэдээс гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх журам”-ыг баримтална.

Зургаа. Баримт бичгийг шийдвэрлэх хугацаа, хариутай албан бичиг,

шийдвэрийн биелэлтийг тооцох 6.1. Баримт бичиг шийдвэрлэх хугацааг тооцохдоо Сайд, Төрийн нарийн

бичгийн даргын тушаалын хувьд тэдгээрийг баталж, мөрдүүлсэн өдрөөс, Дээд газрын шийдвэрийн хувьд бичиг хэрэгт бүртгэж, хүлээн авсан өдрөөс, хариутай бичгийн хувьд удирдлага цохолт хийж, холбогдох зохион байгуулалтын нэгжид шилжүүлсэн өдрөөс эхлэн тооцно.

6.2. Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга хугацаатай албан бичигт

өдөрт нь цохолт хийж нэгжийн дарга нарт, нэгжийн дарга ажилтнуудад мөн өдөрт нь цохолт хийж шилжүүлнэ.

6.3. Хариутай албан бичигт дор дурьдсан хугацаанд хариу өгнө. Үүнд: 6.3.1.архивын болон захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрийн талаарх

лавлагаа зэрэг шууд шийдвэрлэж болох асуудлыг ажлын 3 хоногт багтаан;

��


7

6.3.2.Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, УИХ-ын гишүүдийн санаачилсан хуулийн төсөлд өгөх Засгийн газрын санал дүгнэлтийг ажлын 18 хоногт багтаан;

6.3.3.хуулийн төслийн үзэл баримтлал зэрэг судалгаа, лавлагаа

шаардлагатай албан бичгийн хариуг ажлын 20 хоногт багтаан;

6.3.4.Засгийн газрын хуралдаанд хэлэлцүүлэх асуудалд ажлын 7 хоногт багтаан;

6.3.5.хуулийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанд хэлэлцүүлэх буюу Улсын

Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зөвшөөрлийг ажлын 7 хоногт багтаан;

6.3.6.хянуулж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээр ирүүлсэн Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрт Засгийн газрын 2010 оны 119 дүгээр тогтоолоор баталсан “Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр гаргах журам”-д заасан хугацаанд;

6.3.7.яаралтай албан бичиг, факсын хариуг тухайн албан бичигт заасан

хугацаанд болон ажлын 1-3 өдөрт багтаан /яаралтай албан бичиг гэж ажлын 1-2 хоногийн дотор шийдвэрлүүлж хариу авахаар бусад байгууллага албан тушаалтнаас ирүүлсэн албан бичгийг ойлгоно/;

6.3.8.яамны дотоод албан бичигт ажлын 3 хоногт багтаан ;

6.3.9.өргөдөл, гомдол, санал, хүсэлтийг холбогдох хууль тогтоомжинд заасан хугацаанд нь;

6.3.10.хуулийн төслийн үзэл баримтлалаас тусдаа санал өгөх тохиолдолд

ажлын 20 хоногт багтаан; 6.3.11.нэг албан бичгээр хэд хэдэн хууль тогтоомжийн төсөлд санал авах

болох хянуулахаар ирүүлсэн тохиолдолд албан бичгийн төрлөөс хамаарч хугацааг тогтооно.

6.3.12.шууд шийдвэрлэж болох асуудлыг 1-3 хоногт, бусад асуудлыг 10

хоногт багтаан; 6.3.13.бусад байгууллагатай хамтарч шийдвэрлэх нэмэлт судалгаа,

тодруулга хийх асуудлыг 30 хоногт багтаан шийдвэрлэнэ. 6.4. Дээр заасан хугацааны дотор ажилтнууд хариутай бичгийн төслийг

боловсруулж холбогдох нэгжийн дарга нарын саналыг авсны дагуу Төрийн нарийн бичгийн дарга, Дэд сайд, Сайдад танилцуулсан байна

6.5. Уншиж нийлээгүй, үг үсгийн алдаатай, албан бичгийн шаардлага,

стандарт хангаагүй, газрын даргаар хянуулаагүй, Төрийн нарийн бичгийн дарга зөвшөөрөөгүй материалыг Сайдад танилцуулахыг хориглох бөгөөд үүнд Сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын туслах хяналт тавина.

6.6. Энэхүү журмын 5.1.4, 6.5-д заасныг зөрчсөн болон боловсруулалтын

шаардлага хангаагүй, утга агуулга нь тодорхой бус, үг үсгийн алдаатай баримт бичиг гадагш явуулсны хариуцлагыг уг асуудлыг боловсруулсан ажилтан хүлээнэ.


��

8

6.7. Бичиг хэргийн эрхлэгч яамны хэмжээнд ирсэн хугацаатай албан бичигт хяналтын картаар болон цахим бүртгэл /Able/-ээр нийтэд нь хяналт тавьж, шийдвэрлэлтийн мэдээг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргад 7 хоног тутамд, Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга 14 хоног тутамд газар, хэлтсийн дарга, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж, Удирдлагын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлнэ.

6.8. Албан бичгийн хариуг өгөх ажил хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас

тогтоосон хугацаанд багтахгүй бол хариу өгөх байгууллагад мэдэгдэж, нэгжийн даргын зөвшөөрснөөр хугацаа дуусахаас 1 хоногийн өмнө Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргад танилцуулан 5 хүртэл хоногийн хугацаагаар сунгуулж болно.

6.9. Хэрэв тодорхой шалтгаанаар тухайн шийдвэрийг биелүүлсэн байх

хугацааг хойшлуулсан, хяналтаас хасах болсон бол шалтгаан, хэний ямар шийдвэрээр ийм болсон тухай хяналтын карт болон цахим бүртгэл /Able/-д тодорхой тэмдэглэнэ.

6.10. Хяналтад авагдсан шийдвэрийн биелэлтийн явц, үр дүн, тасарч байгаа

бол гол шалтгааныг дэлгэрэнгүй гаргаж, улирал бүрийн сүүлийн сарын 25-ны дотор Төрийн захиргааны удирдлагын газарт ирүүлнэ. Харьяа агентлаг, байгууллагаас ирүүлсэн шийдвэрийн биелэлтийн мэдээг Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар эцэслэн хянаж Төрийн захиргааны удирдлагын газарт өгнө.

6.11. Төрийн захиргааны удирдлагын газар яамны газар, хэлтэс харьяа

агентлаг, байгууллагын Дээд газрын шийдвэрийн биелэлтийн мэдээг яамны хэмжээнд нэгтгэн гаргаж , Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж, Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газарт өгнө. Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газар үнэлгээ хийж, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт хүргүүлнэ. Шийдвэрийн биелэлтийг дүгнэхдээ Засгийн газрын 2013 оны “Журам батлах тухай” 322 дугаар тогтоолыг баримтална.

6.12. Тогтоол, шийдвэрийн хэрэгжилтийн явц байдлыг Засгийн газрын

хуралдаанаар хэлэлцээд гарсан дүгнэлтийг Төрийн захиргааны удирдлагын газар яамны зохион байгуулалтын нэгжид /шаардлагатай тохиолдолд харьяа агентлаг, байгууллагад/ мэдээлж, холбогдох арга хэмжээг дээрх журмын дагуу тогтмол авч байна.

Долоо. Яамны тамга, тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хийлгэх, хэрэглэх

7.1.Тамга, тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хийлгэх, хэрэглэхдээ Монгол Улсын Засгийн газрын 2001 оны 41 дүгээр тогтоолоор баталсан “Тамга, тэмдэг, баталгааны тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хийлгэх, хэрэглэх заавар”-ыг баримтлана. 7.2.Яамны тамгыг Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын, тэмдгийг яамны газар, хэлтсийн даргын гарын үсэг зурсан баримт бичиг дээр дарна. 7.3.Албан ажлын зайлшгүй шаардлагаар бусад байгууллага, албан тушаалтанд хүргүүлэх баримт бичгийн хуулбар хувийг яамны тэмдгээр баталгаажуулна. Хуулбар үнэн болох тэмдэглэлийг “Албан хэрэг хөтлөлтийн үндсэн заавар”-т заасан шаардлагын дагуу хийнэ.

��


9

7.4. Тамга, тэмдгийг албан тушаалтны гарын үсэг зурагдсан хэсгийг оролцуулж бүтэн, тэгш, тод дарна. Тусгайлан заагаагүй бол албан бичгийн гадаадад явуулах хувь дээр тамга, тэмдэг дарахгүй. 7.5. Хууль зүйн яамны тамгыг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга түших бөгөөд тэмдгийг яамны нууцын эрхлэгч хариуцан зохих журмын дагуу хэрэглэнэ. Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргын эзгүйд яамны тамгыг Төрийн нарийн бичгийн даргын зөвшөөрснөөр зохион байгуулалтын бүтцийн нэгж /газрын/-ийн аль нэг дарга, эсхүл нууцын эрхлэгч, нууцын эрхлэгчийн эзгүйд тэмдгийг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргын зөвшөөрснөөр тус газрын ахлах мэргэжилтэн түшнэ. 7.6. Яам зохих стандартын дагуу хэвлүүлсэн А4, А5 хэмжээний хэвлэмэл хуудсуудыг хэрэглэнэ. 7.7. Сайд, Засгийн газрын гишүүний хувьд өөрийнхөө эрх хэмжээний хүрээнд гадагш явуулах албан бичигт А4 , А5 хэмжээний хэвлэмэл хуудсуудыг хэрэглэнэ. 7.8. Яамны албан бичгийн дотоод, гадаад хэвлэмэл хуудсыг бичиг хэргийн эрхлэгч хариуцан тусгай бүртгэлээр хяналт тавьж зарцуулна. 7.9. Яамны тамга, тэмдэг, хэвлэмэл хуудсыг ажлын байранд бөх бат саванд хадгалах үүргийг хариуцсан ажилтнууд чанд мөрдөж ажиллана. 7.10. Хэвлэмэл хуудасны зарцуулалтад яамны бичээч хяналт тавьж ажиллах бөгөөд зарцуулалтын тайланг хагас, бүтэн жилээр гаргаж тооцож ажиллана.

Найм. Хөтлөх хэргийн жагсаалт боловсруулах, хэрэг бүрдүүлэх.

8.1. Байгууллагын хөтлөх хэргийн жагсаалтыг Архивын ерөнхий газрын даргын 2009 оны 68 дугаар тушаалаар баталсан “Албан хэрэг хөтлөлтийн үндсэн заавар”-ыг үндэслэн Төрийн захиргааны удирдлагын газар /Архивын эрхлэгч/ хариуцан яамны газар бүрээр тодорхойлон боловсруулж, Төрийн нарийн бичгийн даргаар батлуулна. 8.2. Байгууллагын хөтлөх хэргийн жагсаалтыг байгууллагын бүтэц зохион байгуулалтад өөрчлөлт орох хүртэлх хугацаанд мөрдөж ашиглана. 8.3. Байгууллагын хөтлөх хэргийн жагсаалтын дагуу яамны нэгж, ажилтнууд эрхлэн гүйцэтгэх ажлын чиглэлээр боловсруулсан баримт бичгийг нэр төрөл, үүссэн он цаг, асуудлын сэдэв, үйл ажиллагааны чиглэл, байгууллага, иргэдтэй харилцсан байдлаар нь ангилан төрөлжүүлж архивын нэгж болгон дараа оны 1 дүгээр улиралд багтаан архивын эрхлэгчид хүлээлгэн өгнө. Харин баримт бичгийн төслийг ажилтан өөртөө нэг жилийн хугацаанд хадгална. 8.4.Архивын эрхлэгч байгууллагын хөтлөх хэргийн нэрийн жагсаалтын дагуу нэгжийн ажилтнуудаас тухайн оны баримтуудыг бүрэн шилжүүлэн авах ажлыг хариуцна.

Ёс. Бусад зүйл. 9.1. Энэхүү журмын холбогдох заалтыг зөрчсөн албан тушаалтанд Төрийн

албаны тухай хууль, яамны Дотоод журамд заасны дагуу сахилгын шийтгэл


��

��



��

��



�0

��



��

��



��

��



��2

3.2. Архивын лавлагаа нь байгууллага, иргэдийн хүсэлтэд холбогдох баримтын мэдээллийг агуулсан баримт бичиг юм. Архивын лавлагаанд архивын шифрийг заана.

3.3. Архивын хуулбар нь архивын баримтын бичвэр буюу дүрслэлийг тэр

хэвээр нь буулгасан баримт бичиг юм. Архивын хуулбарт архивын шифрийг заана. 3.4. Архивын хэсэгчилсэн хуулбар нь архивын баримтын бичвэр дэх тодорхой

асуудал буюу байгууллага, иргэдэд холбогдох хэсгийг тэр үгээр нь хуулж буулгасан баримт бичиг юм. Архивын хэсэгчилсэн хуулбарт архивын шифрийг мөн зааж бичнэ.

3.5. Архивын лавлагаа, архивын хуулбар, хэсэгчилсэн хуулбарыг байгууллага,

иргэдээс бичгээр ирсэн хүсэлт /албан бичиг, өргөдөл/-ийг үндэслэн олгоно. 3.6. Байгууллага, иргэдийн хүсэлтийг хүлээн авч бүртгэснээс хойш 7 хоногийн

дотор багтаан хариу өгнө. Харин албан бичгээр ирсэн хүсэлтэд хариу өгөх хугацааг заасан байвал уг хүсэлтэд заасан хугацааны дотор хариу өгнө. Дээр дурьдсан хугацааг Төрийн нарийн бичгийн дарга нэг удаа 14 хоногоор сунгаж болох бөгөөд энэ тухай байгууллага, иргэдэд заавал мэдэгдэнэ.

3.7. Архивт хадгалагдаж буй эх баримт буюу түүнтэй адилтгах баталгаат

хуулбарыг үндэслэн архивын лавлагаа олгоно. Архивын лавлагааг байгууллагын албан бичгийн хэвлэмэл хуудсан дээр “Архивын лавлагаа” гэсэн нэрээр бичнэ.

3.8. Архивын лавлагаанд байгууллага, иргэдийн хүсэлтэд холбогдох

баримтын нэр, он, сар, өдөр, дугаар болон тэдгээр баримтанд буй мэдээллийг тусгана.

3.9. Архивын лавлагааг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргын гарын

үсэг, тамга, тэмдгээр баталгаажуулна. 3.10. Байгууллага, иргэдийн хүсэлтийн дагуу архивын хуулбар болон

хэсэгчилсэн хуулбар олгоно. Архивын хуулбар болон хэсэгчилсэн хуулбарыг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргын гарын үсэг, тамга, тэмдгээр баталгаажуулна.

3.11. Архивын хуулбар болон хэсэгчилсэн хуулбарыг байгууллагын албан

бичгийн хэвлэмэл хуудсан дээр “Архивын хуулбар”, “Архивын хэсэгчилсэн хуулбар” гэсэн нэрээр бичнэ.

Дºрºв. Баримт т¿р олгох

4.1. Байгууллагын албан хаагчдад 15 хүртэл хоногийн хугацаагаар хадгаламжийн нэгж түр ашиглуулахаар олгоно.

4.2. Түр ашиглуулахаар олгож буй хадгаламжийн нэгж бүрийг түр олгосон баримтын бүртгэл /“Байгууллагын архивын ажлын үндсэн заавар” /БААҮЗ/-ын 14 дүгээр хавсралт/-д тэмдэглэнэ.

4.3. Байгууллагын албан хаагч архивын баримт ашиглаж байх хугацаандаа

баримтын бүрэн бүтэн байдлыг хариуцах талаар дараах үүрэг хүлээнэ. - Ашиглаж буй баримт дээр зурах, тэмдэглэгээ хийх, хуудас хавтсыг нугалах, салгаж авах, ашиглаж буй баримтаа ил задгай орхих, хамгаалалт муу шүүгээ саванд хадгалах, гадуур гаргаж ашиглах зэргийг хориглоно.

��


3

- Архивын баримтыг алдаж үрэгдүүлсэн тохиолдолд хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэнэ. 4.4. Архивт буцаан авч буй хадгаламжийн нэгжийн бүрэн бүтэн байдлыг

баримт буцаан өгч буй ажилтныг байлцуулан шалгаж авна.

Тав. Соёл, гэгээрлийн арга хэмжээнд зориулан баримт бэлтгэх

5.1. Архив нь соѐл, гэгээрлийн арга хэмжээнд зориулан баримтын үзэсгэлэн

гаргах, баримтат нийтлэл, нэвтрүүлгийн холбогдолтой баримт бэлтгэх, түүнчлэн архивын баримтын эмхэтгэл хэвлэн нийтлэх ажлыг бие дааж буюу бусад байгууллага, төрийн архивтай хамтран зохион байгуулна.

5.2. Соѐл, гэгээрлийн арга хэмжээнд зориулан баримтын үзэсгэлэн гаргах,

архивын баримтын эмхэтгэл хэвлэн нийтлэх ажлыг Төрийн захиргааны удирдлагын газрын даргын зөвшөөрлөөр хийнэ.

Зургаа. Архивын баримтын ашиглалтын

тоо б¿ртгэл

6.1. Архивын баримтын ашиглалтын тоо бүртгэлийг дараах хэлбэрээр хөтөлнө. Үүнд:

- түр олгосон баримтын бүртгэл /”БААҮЗ”-ын 14 дүгээр хавсралт/ - архивын лавлагаа, архивын хуулбар, хэсэгчилсэн хуулбар, баримтын сэдэвчилсэн жагсаалт олгосон бүртгэл /”БААҮЗ”-ын 29 дүгээр хавсралт/

Долоо. Бусад з¿йл

7.1.Энэхүү журмын хэрэгжилтийг Хууль зүйн яамны Төрийн захиргааны удирдлагын газар хариуцан, бусад газар хэлтэс үйл ажиллагаандаа мөрдөж ажиллана.

7.2.Байгууллагын архивын баримтыг ашиглуулахдаа ямар нэг төлбөр хураамж шаардахгүй.

---о0о—


��

��



�0

Т

4.3. Дуудлагын автомашины замын хуудас нь жолоочийн Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэстэй тооцоо нийлэх үндсэн баримт болно. 4.4. Автомашин ашигласан албан хаагч явсан километрээ спидометрийн заалтаар үнэн зөв бичиж цаг тухай бүрт нь гарын үсэг зурж баталгаажуулна. 4.5. Энэхүү журамд заасан лимитээс үндэслэлгүйгээр давсан тохиолдолд тухайн автомашиныг ашигласан албан тушаалтан болон жолоочоор хэтэрсэн зардлыг нөхөн төлүүлөх эсхүл дараа сарын явах лимитээс хасах байдлаар зохицуулалт хийнэ. 4.6. Энэ журамд заасны дагуу тооцоо нийлээгүй тохиолдолд жолоочид шатахуун олгохгүй.

Тав.Бусад

5.1. Энэхүү журамд заасан лимит нь хөдөө, орон нутагт албан тушаалтан ажиллахдаа автомашин ашигласан тохиолдолд хамаарахгүй.

-----------оОо-----------

��

ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÌªÐÄªÃÄªÕ Ä¯ÐÝÌ, ÆÓÐÌÛÍ ÝÌÕÝÒÃÝËТ

Төрийн нарийн бичгийн даргын 2013 оны 12 сарын 05-ны өдрийн А/85 дугаар тушаалын нэгдүгээр хавсралтаар баталсан журмын хавсралт

ДУУДЛАГЫН АВТОМАШИН

АШИГЛАХ ЗАМЫН ХУУДАС №

№ Хэрэглэгчийн нэр

Нэгжийн нэр

Зориулалт Он сар өдөр, цаг

Спидометрийн заалт

Нийт явсан

км

Гарын үсэг

эхний эцсийн

1


��

Төрийн нарийн бичгийн даргын 2013 оны 12 сарын 05-ны өдрийн А/85 дугаар тушаалын хоѐрдугаар хавсралт

АВТОМАШИН АШИГЛАЛТЫН ЖУРАМ

Нэг.Ерөнхий зүйл

1.1. Автомашины ашиглалт, үйлчилгээнд тавих хяналтыг сайжруулах, автомашин хэрэглэгч албан тушаалтны хариуцлагыг дээшлүүлэхэд энэхүү журмын зорилго оршино.

Хоёр.Автомашин ашиглах албан тушаалтан

2.1. Хууль зүйн сайд, Дэд сайд албан тушаалын автомашин хэрэглэнэ.

2.2. Төрийн нарийн бичгийн дарга албан ажлын автомашиныг ашиглана.

Гурав. Автомашины явах лимит

3.1. Албан тушаалын болон албан ажлын автомашин нь Засгийн газрын 1996 оны 266 дугаар тогтоолд заасан тухайн өдөр явах лимитийг баримтална.

3.2. Албан хаагчдын автомашин ашиглах хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан тогтоосон лимитийн хэмжээнд багтаан тухай бүр зохицуулна.

Дөрөв. Автомашины ашиглалт, үйлчилгээнд тавих хяналт

4.1. ТЗУГ-ын дарга автомашины ашиглалт, үйлчилгээнд хяналт тавьж,

жолооч нарын сахилга хариуцлага, ажлын гүйцэтгэл, үр дүнд үнэлэлт дүгнэлт өгөх ажлыг хариуцна. 4.2. Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэс автомашин тус бүр дээр хувийн хэрэг нээж, засвар үйлчилгээ, сольсон болон нэмсэн эд анги, сэлбэг хэрэгслийн талаар дэлгэрэнгүй бүртгэл хөтөлнө. 4.3. Автомашины эд ангийн эвдрэлийн талаар техникийн комиссын тогтоосон акт болон мэргэжлийн байгууллагын санал, дүгнэлтийг үндэслэн засах, солих арга хэмжээ авна. 4.4.Тогтоосон хугацаанд автомашиныг үзлэгт оруулж, жолоочийн хариуцлагын болон автомашины даатгалд даатгуулна.

Тав. Жолоочийн үүрэг

5.1. Жолооч нь автомашины эд ангийн бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй байдлыг ханган ажиллана. 5.2. Автомашиныг байгууллагаас хуваарилсан болон зөвшөөрсөн гражид тавина.

��


5.3. Холбогдох албан тушаалтны зөвшөөрөлгүйгээр баяр ѐслолын болон амралтын өдөр автомашин ашиглахгүй. 5.4. Автомашин эвдэрсэн тохиолдолд Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэст яаралтай мэдэгдэж, засах шуурхай арга хэмжээ авна. 5.5. Өөрийн буруутай үйл ажиллагаанаас автомашинд учирсан хохирлыг өөрийн хөрөнгөөр бүрэн барагдуулна. 5.6. Тогтоосон хугацаанд Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэстэй тооцоо нийлнэ. 5.7. Сольсон болон ашиглахгүй болсон сэлбэг хэрэгслийг тухай бүр Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэст хүлээлгэн өгнө.

Зургаа.Бусад

6.1. Албан тушаалын болон албан ажлын автомашиныг зөвхөн хэрэглэгч

албан тушаалтан зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд ашиглахыг хориглоно.

-оОо-


��

��



��

��



��

Хавсралт-1

АЖИЛ ХҮЛЭЭЛЦЭХ АКТ

20... оны ... сарын Улаанбаатар ...-ны өдөр хот

Д/Д Хү лээлгэн ө гсө н материал Огноо Тоо,

хэмжээ Тайлбар

Цаасаар баримт, материал

1 Сар, улирал, жилийн ажлын төлөвлөгөөний биелэлт, тайлан

2 Хариуцсан албан бичиг /хугацаатай/

3 Өргөдөл, гомдол

4 Архивт хүлээлгэж өгсөн материал....

5

6

7

8

9

10

Файлаар баримт, материал 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Нийт -

Хүлээлгэн өгсөн: ........................... /............................../ огноо Хүлээн авсан: ........................... /............................../ огноо Байлцсан: ........................... /............................../ ........................... /............................../

��


Õàâñ

ðàë

ò-2

ÀË

ÁÀ

Í Õ

ÀÀ

Ã×

, ÀÆ

ÈË

ÒÍ

Û Õ

ÝÐ

ÝÃ

ËÝ

Æ Á

ÀÉ

ÑÀ

Í Ý

Ä Õ

ªÐ

ªÍ

ÃÈ

ÉÃ

Õ¯

ËÝ

ÝË

ÖÑ

ÝÍ

ÀÊ

Ò

Õóóë

ü Ç

¿é

í ß

àì

(áàé

ãóóë

ëàãû

í í

ýð)

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..(ã

àçà

ð,

õýë

òñè

éí í

ýð)

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..(ý

çýì

øè

ã÷è

éí î

âîã

íýð

, àë

áàí ò

óøààë

)

2014 î

íû

...

...

ñàð .

....

ºä

ºð

¹Ý

ä õ

ºðºíãè

éí í

ýð

Êîä

Õýìæèõ íýãæ

Òîî øèðõýã

¯íý

×àíàð

Õ¿ë

ýýí à

âñàí

Òîîë

ëîãû

í

Õ¿ë

ýýí à

âñàí

ýä õ

àðè

óöàã÷

Òàé

ëá

àð

Íýã

á

¿ðè

éí

¿íý

Á¿ã

ä

Îí, ñàð, ºäºð

Ýçý

ìø

èã÷

èé

í

ãàðû

í ¿

ñýã

Áàðè

ìòû

í

Îí, ñàð, ºäºð

¹

Òîî

×àíàð

Êîì

èññ

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

Ýä

õàðè

óöàã÷

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.../

....

....

....

....

....

....

....

....

.../


�00

Хавсралт-3

ЗӨВШӨӨРСӨН:

ТӨРИЙН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Ж.БАЯРЦЭЦЭГ

ТОЙРОХ ХУУДАС

Хууль зүйн яамны ..................................... газар, хэлтэст ..................................... албан тушаалд ажиллаж байсан ...................................-ын .......................... нь 20 ... оны ... дугаар сарын ... –ны өдрөөр тасалбар болгон үүрэгт ажлаас чөлөөлсөн /түр чөлөөлсөн, халсан/ тул холбогдох тооцоог хийнэ үү.

Д/д Тооцоо хийх албан тушаалтан

Тайлбар

Гарын ү сэг

1. Төлөвлөгөө, тайлан хариуцсан ахлах мэргэжилтэн

2. Хууль тогтоомжийн үндэсний сан хариуцсан ахлах мэргэжилтэн

3. Нууцын эрхлэгч

4. Хүний нөөцийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн

5. Бичиг хэргийн эрхлэгч

6. Архивын эрхлэгч

7. Аж ахуйн эрхлэгч

8. Тооцооны ня-бо

9. Ажлыг хүлээн авсан ажилтан

Баталгаажуулсан албан тушаалтан

10. Тухайн албан хаагчийн ажиллаж байсан нэгжийн дарга

11. Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга

12. Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтсийн дарга

, Тооцоог .............. оны ........... дугаар сарын ............-ны өдөр дуусгав.

Тооцоо дуусгасан: ...................................../ / Гарын үсэг Нэр

Тооцооны хуудсыг цалингийн картанд хавсаргана.

�0�



�0�

�0�


3

Э.Ө

лзий

лхам

99800723

ан

гли

-Бев

ерли

Х

иллз

ын

ахла

х су

ргуу

ль,

Сид

ней,

Ав

стра

ли 1

99

8,

-Бак

алав

р,

МУИ

С-ы

н Га

даад

хэл

ний

сург

ууль

, 20

01,

-

ОУ-

ын

Хар

илца

а, Төв

Ев

ропы

н И

х су

ргуу

лийн

М

агис

тр

200

2,Б

удап

ешт

, БН

УУ,

-Хуу

ль зүй

н м

агис

тр,

Мел

ьбер

ны и

х су

ргуу

ль,

Авст

рали

20

13,

-“М

онго

лын

эдий

н за

саг”

сэ

тгүү

лийн

ор

чуул

га,

-Хүн

ий

эрхи

йн

боло

всро

лын

төсл

ийн

тайл

ан

-Хүн

ху

далд

ах

гэм

т хэ

рэгт

эй

тэм

цэх

сург

алты

н ор

чуул

га,

-2009-

одоо

г хү

ртэл

Х

АҮТ-

д ор

чуул

агч,

-2

009

– од

оог

хүрт

эл

НҮБ

-ийн

хө

гжли

йн

хөтө

лбөр

т ор

чуул

агч

TO

EF

L 1

09

2011

-онд

4

Д.Б

аярм

аа

99150242,

99050241

ан

гли

-2005-2

006

ОТИ

С-и

йн

Англ

и хэ

лний

ба

гш

орчу

улаг

ч,Ба

клав

р зэ

рэгт

эй,

- -Арб

итры

н шүү

хийн

ор

чуул

га

хийж

бай

сан,

-2012-о

доог

хү

ртэл

“А

лтай

н Хүд

эр”Х

ХК-

нд

Гада

ад

хари

лцаа

ны

ажил

тан,

-О

рчуу

лгы

н “О

чко”

төв

д ор

чуул

агч

TO

EF

L/5

87 2

005-о

нд

5

Д.Т

эгш

баяр

99089193

ан

гли

-1998 М

УИС

-ын

ХЗС

, Бак

лавр

, Э

рх зүй

ч,

Улаа

нбаа

тар,

М

онго

л -

1999 Г

адаа

д хэ

лний

дээ

д су

ргуу

ль,

Фра

нц х

элни

й ор

чуул

агч,

-

2001 А

НУ-

ын

Жео

ржия

муж

, Э

рүүг

ийн

эрх

зүйн

сур

галт

,

-Хуу

ль зүй

н ба

рим

т би

чиг,

нэхэ

мж

лэл,

шүү

хийн

тог

тоол

ор

чуул

ж б

айса

н,

- 2011

од

оог

хүрт

эл

“Хаа

н Ба

нк”

- 2009-2

011

хүр

тэл

УИХ

-ы

н Та

мгы

н га

зарт

м

эргэ

жил

тэн,

-,

2007-2

00

9 А

рдчи

лсан

Э

мэг

тэйчүү

дийн

хо

лбоо

ны гү

йцэт

гэх

захи

рал,

-

2005 –

20

07

Жен

дрий

н үн

дэсн

ий төв

-д Г

адаа

д ха

рилц

ааны

аж

илта

н

- 2004-2

005

БН

ЭУ-

ын

ЭС

Я-н

д ор

чуул

агч,

-

1998-2

000

УМ

БГ-т

500

/TO

EF

L

2002

онд

6

Б. Д

ашду

лам

88112708

ан

гли

- 2002

“Хал

х -Х

ууль

зүй

н -2

013-

одоо

г хүр

тэл

T

OE

FL

өгч

бай

гаагүй


�0�

Жур

ам”

ХЗД

С,

Бакл

авр,

Э

рх

Зүйч

, -2

007

МУИ

С

ХЗС

,Маг

истр

, Ул

аанб

аата

р,

Мон

гол,

дүгн

элт

- Го

л мөр

ний

урса

цын

туха

й ху

уль

орчу

улж

ба

йсан

,

Pa

rtn

erin

g la

wye

rs o

f Ju

ris

Do

cto

r A

dvo

cate

s LLP

-

Тава

н То

лгой

-н У

сан

Цах

илга

ан С

танц

ын

төсл

ийн

ажил

тан

7

Ж.Түв

шин

99989595

ан

гли

-ОТИ

С-ы

н И

ргэн

ий э

рх

зүйч

Бак

лавр

-H

olla

nd

Pa

rk

Six

th F

orm

, Ан

гли

хэлн

ий

сург

алт,

Ло

ндон

хот

, И

БУИ

ВУ,

3 A

-Le

vels

-Хуу

ль зүй

н дү

гнэл

т

-2013

– од

оог

хүрт

эл

“Гло

бал

Инв

естм

энт”

үл

хөдл

өх

хөрө

нгий

н ко

мпа

нид

хуул

ийн

зөвлөх

-2

012

–201

3

Le

hm

an,

Lee

& X

u M

on

go

lia L

LC

, Х

ууль

ч -2

008 –

20

12 G

Ts

Ad

voca

tes

LLC

, Х

ууль

ч,

TO

EF

L ө

гч б

айга

агүй

И

БУИ

ВУ-д

дун

д су

ргуу

ль

төгс

сөн

8

Ц.О

донж

ав

91612010

ан

гли

-200

1 О

ТИС

, Ба

клав

р, Э

рх

зүйч

, -2

001

“Хан

Дог

” И

х су

ргуу

ль

-200

5 “Х

ан

Дон

г”-ы

н Ам

ерик

ийн

их

сург

ууль

, БН

СУ:

Хуу

ль

зүйн

маг

истр

, АН

У бо

лон

ОУ-

ын

эрх

зүйн

до

ктор

,

-Хуу

ль зүй

н дү

гнэл

т -Т

огтв

орто

й би

чил

уурх

ай төсөл

д ор

чуул

агч

-Худ

алда

н ав

ах

гэрэ

э ор

чуул

ж

байс

ан,

- 2013 D

elo

itte O

nch

C

on

sulti

ng

LL

C, х

ууль

ч,

Улаа

нбаа

тар,

Мон

гол,

-

2008-2

012

“Мян

ганы

со

рилт

ын

сан”

TO

EF

L ө

гч б

айга

агүй

9

Лега

с ХХ

К 324587

ан

гли

герм

ан

хята

д

-200

3 он

д ба

йгуу

лагд

сан

-Х

ууль

зүй

н те

хник

ийн

орчу

улгы

н ал

бата

й,

Оло

н ул

сын

эрх

зүйн

ор

чуул

га х

ийдэ

г,

10

Х.Н

аран

була

г 99049985

ан

гли

-2012

Жон

М

арш

алы

н их

су

ргуу

ль,

Оло

н Ул

сын

бизн

ес

-Оло

н ул

сын

гэрэ

э, к

онве

нц

орчу

улж

бай

сан,

-Х

ууль

төсөл

- 2013

–одо

ог

хүрт

эл

“Ою

у то

лгой

” ХХ

К-нд

-2

012-2

013

НҮБ

-ын

зөвлөх

,

91/I

BT

2008

�0�


худа

лдаа

ны

Хуу

ль

зүйн

м

агис

тр, А

НУ,

-

2005-2

008

М

иран

даги

йн

их с

ургу

уль,

ул

с тө

р су

длал

ба

клав

р зэ

рэгт

эй,

-2002-2

008,

МУИ

С-ы

н Х

ЗС,

Бакл

авр

зэрэ

гтэй

,

боло

всру

улж

ба

йсан

,

-2012

Am

ericA

sia

G

loba

l L

aw

L

td

law

fir

m,

дадл

агаж

игч

оюут

ан,

АНУ

11

Ж.С

угар

дула

м

99753633,

244479

ор

ос

1969-1

97

4

УБД

С-и

йн О

рос

хэлн

ий а

нги

-УБТ

З-ы

н дү

рэм

, ж

урам

, гэр

ээ

хэлэ

лцээ

р ор

чуул

ж б

айса

н,

-1974-1

975

Ний

слэл

ийн

22-р

сур

гуул

ьд о

рос

хэлн

ий б

агш

-1

992-2

004

УБТЗ

ХН

Н-

ийн

Орч

уула

гч

-2004-2

007

УБТЗ

ХН

Н-

ийн

Гада

ад х

арил

цаан

ы

алба

ны о

рос

хэлн

ий

орчу

улаг

ч -2

008-2

010

УБТЗ

ХН

Н-

ийн

Сан

хүүг

ийн

алба

ны

орчу

улаг

ч

12

Г.Үн

энба

т 88115344,

98115344,

315055

орос

/ ан

гли

-200

9 он

д Х

ууль

зүй

, до

тоод

хэр

гийн

яа

мна

ас Ш

үүх,

хэ

рэг б

үртг

эх,

мөр

дөн

байц

аах

ажил

лага

анд

орчу

улгы

н аж

ил э

рхлэ

х ту

сгай

зө

вшөө

рөл

олго

сон

-Өрсөл

дөөн

ий

туха

й ху

уль,

-Хөрөн

гө

оруу

лалт

ын

туха

й ху

уль,

-Тэс

эрч

дэлб

эрэх

бо

дис,

тэ

сэлг

ээни

й хэ

рэгс

лийн

эр

гэлт

эд х

янал

т та

вих

туха

й ху

уль,

-Газ

рын

тосн

ы

туха

й ху

улий

н тө

сөл,

-201

0 “С

оѐн

Фор

ца”

ХХ

К-нд

зах

ирал


�0�

13

Э.Б

ямба

а 99351031

ор

ос

-Гад

аад

хэлн

ий

дээд

сур

гуул

ь тө

гссө

н, У

Б 19

94 о

нд

төгс

сөн

-Шүү

х ар

битр

ын

орчу

улга

хий

ж

байс

ан,

-1995-1

998

Эрд

энэт

үй

лдвэ

рийн

Орч

уулг

ын

товч

оо О

рос-

англ

и хэ

лний

Орч

уула

гч

14

Л.Ба

тбая

р 99275832

ор

ос

-198

6-О

НД

УБИ

С-ы

н О

рос

хэлн

ий

анги

төг

ссөн

-Хуу

ль зүй

н ор

чуул

агчи

йн

зөвш

өөрө

л ав

ч ба

йсан

, -Ш

үүх

хура

лдаа

ны

орчу

улга

, нэ

хэм

жлэ

л, дүр

эм,

жур

ам

-1988-2

007

он хүр

тэл

МО

НЦ

АМЭ

аге

нтла

гийн

га

даад

мэд

ээни

й ор

чуул

агча

ар а

жил

лаж

ба

йсан

,

15

О.Б

ат

99006061

ор

ос

-М

өрдө

н ба

йцаа

гчий

н хү

сэлт

, даа

лгав

ар,

орчу

улж

бай

сан,

УМБГ

-ын

Там

гын

хэлт

сийн

орч

уула

гч,

мөр

дөн

байц

аагч

,

16

Х.Н

эмүү

заяа

19

65 о

ны 6

са

рын

13,

Улаа

нбаа

тар

хот

99187352

ор

ос

-198

7 он

, ЗХ

У,

Мос

ква

хот,

Те

хнол

огий

н Д

ээд

Сур

гуул

ь,

инж

енер

–м

ехан

икч

-200

6 он

, Ул

аанб

аата

р хо

т,

Отг

онтэ

нгэр

их

сург

ууль

, эр

хзүй

ч

- Э

рүүг

ийн,

ир

гэни

й шүү

х ху

ралд

ааны

ор

чуул

га,

- Э

рүүг

ийн,

ир

гэни

й шүү

хийн

нэ

хэм

жлэ

л ор

чуул

ж б

айса

н,

-2000-2

012

онуу

дад

“Алт

ан Д

орно

д М

онго

л”

ХХ

К-д

орчу

улаг

ч

-201

2 он

оос

одоо

хүр

тэл

“Мон

скор

пион

” ХХ

К-ид

ху

ульч

17

Д.О

тгон

чим

эг

1969

.03.0

8.

99298040

ор

ос

-Мон

гол

Улсы

н И

х С

ургу

уль,

Х

ууль

зүй

н м

агис

тр, 1

994

он

-Х

БНГУ

-ын

Брем

ений

Их

сург

ууль

, Хуу

ль

зүйн

маг

истр

, 2001-

2003

он

- -Х

ууль

зү

йн

яам

, М

эдээ

лэл,

хя

налт

ш

инж

илгэ

эний

га

зар,

ах

лах

мэр

гэж

илтэ

н

18

Н.Мөн

хзул

1

98

2.0

3.2

9

98637898

хя

тад

-БН

ХАУ

-ын

Хө

Бэй

Их

-Мөр

дөн

байц

аагч

ийн

олон

-У

Б-Д

ачин

ХХ

К, Х

уули

йн

зөвлөх

, Хят

ад х

элни

й

�0�


сург

ууль

, Эрх

зү

йч 2

003,

-Б

НХ

АУ-ы

н Ж

и Ли

н И

х су

ргуу

ль,

Маг

иста

р 20

08,

улсы

н да

алга

вар,

-

Эрүүг

ийн

хэрг

ийн

буса

д м

атер

иалу

уд,

орчу

улаг

ч,20

03-2

005,

- УМ

БГ, М

өрдө

н ба

йцаа

гч, 2

010,

19

Э.О

дгэр

эл

99192533

со

лонг

ос

-200

0 он

д Ул

аанб

аата

р дэ

эд с

ургу

уль,

С

олон

гос

хэлн

ий б

агш

ор

чуул

агча

ар

төгс

сөн,

-Эрүү,

ирг

эн,

захи

ргаа

ны

хэргүү

дэд

аман

бо

лон

бичг

ийн

орчу

улга

хий

дэг,

-2007-2

010-о

н Х

ууль

зү

йн “Х

ан М

он Л

оу” Х

ХК-

д ху

улий

н ор

чуул

агча

ар

ажил

ласа

н,

20

Ж.У

уган

баяр

91990225,

99189019

со

лонг

ос

-2003-2

006

БНС

У-ы

н Кѐ

нги

их с

ургу

уль,

-

1997-2

001

Ул

аанб

аата

р дэ

эд с

ургу

ульд

ба

клав

р,

-ТЕГ

, АТГ

-д

мөр

дөн

байц

аагч

ийн

даал

гава

р -

Хэр

гийн

м

атер

иал

орчу

улж

ба

йсан

,

“Би

Юу

Эй”

ХХ

К-нд

за

хира

л, С

олон

гос

хэлн

ий а

ман

бол

он

бичг

ийн

орчу

улга

хи

йдэг

,

21

Х.О

нон

91916831

со

лонг

ос

-1990-1

994

онд

Боло

всро

лын

их с

ургу

уль

төгс

сөн

-БН

СУ-

ын

цага

ачла

лын

алба

нд о

рчуу

лга

хийж

бай

сан

-2006-2

009

“Хан

Шин

” Х

ХК-

нд о

рчуу

лагч

-2

009-о

доог

хүр

тэл”

Арж

” Х

ХК-

нд о

рчуу

лагч

22

Ц.Мөн

гөнт

уул

1978.0

4.0

3 91183862

со

лонг

ос

-2003-2

005

БНС

У-ы

н Кѐ

нги

их с

ургу

уль,

Га

даад

ху

далд

аа

-Үл

хөдл

өх

хөрө

нгө

худа

лдах

,худ

алда

н ав

ах гэ

рээ

-Шүү

хийн

то

гтоо

лууд

,

-2007-

одоо

г хүр

тэл

“Сон

тэг”

орч

уулг

ын

төвд

ор

чуул

агч

-2003-2

006

БНС

У да

хь

CJP

AN

” ХХ

К-нд

бич

иг

хэрг

ийн

ажил

тан

23

Л.Э

нхж

арга

л 1981.1

0.0

6 9100 8

170

соло

нгос

-2

006-2

009

БНС

У-ы

н Кѐ

нги

их с

ургу

уль,

м

агис

тр, э

рх

зүйч

, -1

999-2

005

МУИ

С-ы

г ХЗС

, Ба

кала

вр, э

рх

зүйч

-Хуу

ль зүй

н ор

чуул

агчи

йн

тусг

ай зөв

шөө

рөл

авч

байс

ан,

-Шүү

х, ц

агда

а,

тагн

уулы

н ерөн

хий

газа

рт

орчу

улга

хий

ж

байс

ан,

-2009-2

012

БНС

У-ы

н хө

рөнгө

оруу

лалт

тай

“Эл

Жи

Мон

гол”

ХХ

К-нд

Х

уули

йн зөв

лөх,

-2

014 -

одо

ог хүр

тэл

“Вит

афит

” ХХ

К-нд

Х

уули

йн зөв

лөх,

24

М.Э

нхм

анда

х 99094024,

322232

ф

ранц

-Хуу

ль зүй

н ор

чуул

гын

зөвш

өөрө

л ав

ч ба

йсан

,

-1997-2

009

БНФ

У-ы

н Э

СЯ

-нд

орчу

улаг

ч -“

Фор

ма

диза

йн”к

онст

ракш

н дэ

д


�0�

-Гэр

бүл

ийн

туха

й ху

уль,

-

Гада

ад

хари

лцаа

ны н

оот

бичи

г,

захи

рал

25

Л.Э

рдэн

э-О

чир

96664709

ге

рман

-1

994-2

000

МУИ

С, Г

адаа

д ха

рилц

ааны

су

ргуу

ль,

Герм

ан х

элни

й ор

чуул

агч,

-2

004-2

008

“Отг

онтэ

нгэр

” их

сур

гуул

ь,

ХЗС

-GT

Z-д

аж

илла

ж

байс

ан, х

уули

йн

орчу

улгы

н ту

ршла

гата

й,

-Ирг

эний

эрх

зүй

н шүү

гчди

йн д

авта

н су

ргал

тын

мат

ериа

л -Э

рүүг

ийн

хуул

ийн

ерөн

хий

анги

GT

Z-и

йн х

ууль

эрх

зүй

н ш

инэт

гэли

йн төсөл

д аж

илла

ж б

айса

н,

�0�



��0

��


зард

лын

тооц

ооны

су

ргал

т хө

төлб

өрт

үнэл

гээ

хийх

ар

гачл

ал

боло

всру

улах

нь

” су

далг

аа /Б

агаа

р/

-Эрү

үгий

н ху

улий

н тө

сөлд

ту

сгаг

дсан

ялы

н ш

инэ

төрө

л бо

лох

эрх

чөлө

өг х

язга

арла

х ял

ын

үр

нөлө

өний

үн

элгэ

эний

тай

лан

/баг

аар/

-Г

алт

зэвс

гийн

тух

ай

хуул

ийн

зари

м з

үйл

заал

т /б

агаа

р/

-Шүү

хийн

ш

ийдв

эр

гүйц

этгэ

лийн

тух

ай х

уули

йн

83 д

угаа

р зү

йл /б

агаа

р/

-Эрч

им

хүчн

ий

хэм

нэлт

ийн

туха

й ху

улий

н тө

сөл

/баг

аар/

-“З

ахир

гаан

ы

хэм

хэ

мж

ээ

тогт

оосо

н ш

ийдв

эр

гарг

ах”

жур

мы

н хэ

рэгж

илти

йг

судл

ах /

бага

ар/

8

Г.Ба

ярм

аа

ХЗЯ

-

+

+

Хуу

лийн

тө

слий

н үр

нө

лөөг

тоо

цох,

за

рдлы

н то

оцоо

ны

сург

алт

Шүү

хийн

ший

двэр

гүйц

этгэ

х ту

хай

хуул

ийн

зари

м з

үйл

заал

т /б

агаа

р/

ААҮА

ТЗТХ

ууль

/б

агаа

р/

Галт

зэв

сгий

н ту

хай

хуул

ийн

зари

м з

үйл

заал

т /б

агаа

р/

Гэрч

хох

ирог

чийг

хам

гаал

ах

туха

й

Хуу

ль з

үйн

тусл

алца

а үз

үүлэ

х ту

хай

Гэр

бүли

йн т

ухай

; Гэ

р бү

лийн

хүч

ирхи

йлэл

тэй

тэм

цэх

туха

й 9

Г.С

увда

а

ХЯ

ам

+

- +

Х

уули

йн

төсл

ийн

үр

нөлө

өг т

ооцо

х,

зард

лын

тооц

ооны

су

ргал

т

Хуу

лийн

тө

слий

н за

рдлы

г то

оцоо

лох

арга

члал

ыг

боло

всру

улса

н.

Гэм

т хэ

ргий

н ту

хай

хуул

ийн

төсл

ийн

зари

м з

үйл

заал

тад


��

зард

лын

тооц

оо х

ийсэ

н.

10

Д

.Эрд

энэд

элгэ

р Гэ

мтл

ийн

эмнэ

лэг

+

+

- Х

уули

йн

хэрэ

гжил

тийн

үр

нө

лөөг

то

оцох

, за

рдлы

н то

оцоо

ны

сург

алт

ААҮА

ТЗТХ

ууль

/баг

аар/

Гэ

рч х

охир

огчи

йг х

амга

алах

ту

хай

Х

ууль

зүй

н ту

слал

цаа

үзүү

лэх

туха

й 11

Т.Ба

тсүх

Суд

лаач

-

- +

.

Зард

лын

тооц

оо:

Төлб

өрий

н ча

двар

гүй

ялла

гдаг

чид

үзүү

лэх

хуул

ь зү

йн т

усла

лцаа

ны т

ухай

; Гэ

рч,

хохи

рогч

ийг

хам

гаал

ах

туха

й;

Гэр

бүли

йн т

ухай

; Гэ

р бү

лийн

хүч

ирхи

йлэл

тэй

тэм

цэх

туха

й

12.

В.Уд

вал

Суд

лаач

+

Х

уули

йн

хэрэ

гжил

тийн

үр

нө

лөөг

то

оцох

су

ргал

т

ААҮА

ТЗТХ

ууль

/б

агаа

р/

Галт

зэв

сгий

н ту

хай

хуул

ийн

зари

м з

үйл

заал

т /б

агаа

р/

Гэрч

хох

ирог

чийг

хам

гаал

ах

туха

й

Хуу

ль з

үйн

тусл

алца

а үз

үүлэ

х ту

хай

Гэр

бүли

йн т

ухай

; Гэ

р бү

лийн

хүч

ирхи

йлэл

тэй

тэм

цэх

туха

й

��



��

��



��

��



��

��



��0

��



��

��



��

��


ÁÓÑÀÄ


��

��


ÀÐÕÈÂÛÍ ÅÐªÍÕÈÉ ÃÀÇÐÛÍ ÄÀÐÃÛÍÒÓØÀÀË

2009 îíû 7 äóãààð Äóãààð 68 Óëààíáààòàðñàðûí 7-íû ºäºð õîò

ÀËÁÀÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªËÒÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍÇÀÀÂÀÐ ÁÀÒËÀÕ ÒÓÕÀÉ

Àðõèâûí òóõàé õóóëèéí 11.1.1, Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 189 ä¿ãýýð òîãòîîëûã ¿íäýñëýí ÒÓØÀÀÕ íü:

Íýã. “Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ¿íäñýí çààâàð”-ûã õàâñðàëòààð áàòàëñóãàé.

Õî¸ð. Çààâðûã õýâø¿¿ëýõ, õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð ñóðòàë÷ëàõ àæëûã Çàõèðãààíû óäèðäëàãûí õýëòýñ/Ä.Áàòõóÿã/, õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, ãàðûí àâëàãà, çºâëºìæººð õàíãàæ, àæèëëàõûã Ìýðãýæëèéí óäèðäëàãûí õýëòýñ /Ë.Ìýíäñàéõàí/-ò òóñ òóñ äààëãàñóãàé.

Ãóðàâ. Çààâðûã 2009 îíû 09 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí òºð, çàõèðãààíû áîëîí òºñºâò áàéãóóëëàãà, õóâèéí õýâøëèéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä ìºðä¿¿ëæ, õýðýãæèëòýíä íü õÿíàëò òàâüæ àæèëëàõûã Àðõèâ, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí õÿíàëòûí õýëòýñ /À.Áîëä/-ò äààëãàñóãàé.

Äºðºâ. Çààâàð õýâëýõ, ñóðòàë÷ëàõ ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäîõ çàðäëûã òºñâººñ ãàðãàõûã Åðºíõèé íÿ-áî /Ö.×èíáàò/-ä çºâøººðñ¿ãýé.

ÄÀÐÃÀ Ä.ªËÇÈÉÁÀÀÒÀÐ


��

Ã À Ð × È Ã

1.Íèéòëýã ¿íäýñëýë2.Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààã áàðèìòæóóëàõ 2.1. Óäèðäëàãûí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í, òýäãýýðèéã çîõèîæ

á¿ðä¿¿ëýõýä òàâèãäàõ íèéòëýã øààðäëàãà 2.2. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä òàâèãäàõ øààðäëàãà 2.3. Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðäë¿¿ä, òýäãýýðò òàâèãäàõ øààðäëàãà 2.4. Óäèðäëàãûí çàðèì íýð òºðëèéí áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí

á¿ðä¿¿ëýõ îíöëîã 2.4.1.Òóøààë 2.4.2. Õóðàëäààíû òýìäýãëýë 2.4.3. Àëáàí çàõèäàë 2.4.4. Ãýðýý /êîíòðàêò/ 2.4.5. Àêò 2.5. Ãàäààäàä çàõèäàë ÿâóóëàõ 2.5.1. Ãàäààäàä ÿâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí ñòàíäàðò á¿ðäë¿¿ä 2.6. Àëáàí áè÷ãèéã êîìïüþòåðò áýëòãýõ3. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëò 3.1. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëòàä òàâèãäàõ

íèéòëýã øààðäëàãà 3.2. Èðñýí áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, áîëîâñðóóëàõ, øèëæ¿¿ëýõ 3.3. Èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ 3.4. ßâóóëàõ áè÷ãèéã á¿ðòãýõ 3.5. Áàðèìò áè÷ãèéã òºñëººð áîëîâñðóóëàõ, äîòîîäûí áàðèìò

áè÷èãòýé àæèëëàõ 3.6. Öàõèì øóóäàíãààð áàðèìò áè÷èã ÿâóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ 3.7. Ôàêñààð áàðèìò áè÷èã ÿâóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ 3.8. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîîöîõ4. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ 4.1. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæëûí çîõèîí

áàéãóóëàëò 4.2. Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýõ, õàðèó ºãºõ õóãàöàà 4.3. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæëûí

òåõíîëîãè5. Èðãýäýýñ ãàðãàñàí ºðãºäºë, ñàíàë, ãîìäëûã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæëûí

çîõèîí áàéãóóëàëò 5.1. ªðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ 5.2. ªðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí ¿çýõã¿é áàéõ, áóöààõ 5.3. ªðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýõ, õàðèó ºãºõ 5.4. ªðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâ÷, øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ6. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ÿâöàä áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí çîõèîí

áàéãóóëàëò 6.1. Àëáàí õýðýã õºòëºõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòàä òàâèãäàõ

íèéòëýã øààðäëàãà

��


6.2. Õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëò, ò¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ æóðàì 6.3. Áàðèìò áè÷ãèéã àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëýõ, àëáàí õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ 6.4. Õýðãèéí äîòîð áàðèìò áè÷ãèéã àíãèëàõ7. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ÿâöàä áàðèìò áè÷ãèéã õàäãàëàõ, àøèãëàõ ... 7.1. Íóóö áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëýëòýé àæèëëàõ 7.2. Áàðèìò áè÷ãèéí õàäãàëàëò, àøèãëàëò 7.3. Òàìãà, òýìäýã, õýâëýìýë õóóäàñ õèéëãýõ, õýðýãëýõ8. Õàâñðàëòóóä - Áàðèìò áè÷èãò áàéõ ñòàíäàðò á¿ðäë¿¿ä /õàâñðàëò 1/ - Õàæóóãèéí áàéðëàëòàé, À-4 õýâëýìýë õóóäàñíû á¿ðäë¿¿äèéí

áàéðëàë, çàé õýìæýý /õàâñðàëò 2/ - Òºâèéí áàéðëàëòàé À-4 õýâëýìýë õóóäàñíû á¿ðäë¿¿äèéí áàéðëàë,

çàé, õýìæýý /õàâñðàëò 3/ - Áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ñõåì /

õàâñðàëò 4/ - Èðñýí áàðèìò áè÷èã, ò¿¿íèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ ¿éë àæèëëàãààíû

ñõåì /õàâñðàëò 5/ - Ãàäàãø ÿâóóëàõ áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí á¿ðä¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû

ñõåì /õàâñðàëò 6/ - Áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýëã¿é øèëæ¿¿ëýõ áè÷ãèéí æàãñààëò /õàâñðàëò

7/ - Èðñýí áè÷ãèéí á¿ðòãýë /õàâñðàëò 8/ - Á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûí ìàÿãò /õàâñðàëò 9/ - ªðãºäºë, ãîìäëûí á¿ðòãýë /õàâñðàëò 10/ - Áàðèìò áè÷ãèéã áàéãóóëëàãàä õ¿ëýýí àâñàí òóõàé á¿ðòãýë /õàâñðàëò

11/ - Á¿ðòãýë õÿíàëòûí êàðòûã áºãëºõ æóðàì /õàâñðàëò 12/ - Èðñýí áè÷ãèéí ìýäýý, òàéëàí /õàâñðàëò 13/ - ßâóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë /õàâñðàëò 14/ - Òîãòîîë, òóøààë, çàõèðàìæèéí á¿ðòãýë /õàâñðàëò 15/ - Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîîöîõ õ¿ñíýãò /õàâñðàëò 16/ - Øèéäâýðëýõ õóãàöàà õýòýðñýí áàðèìò áè÷èã, ºðãºäºë, ãîìäëûí

ìýäýý /õàâñðàëò 17/ - Õàðèó èðýýã¿é áàðèìò áè÷ãèéí ìýäýý /õàâñðàëò 18/ - Õÿíàëòûí êàðòûí ìàÿãò /õàâñðàëò 19/ - ªðãºäºë ãîìäëûí òàéëàí, ìýäýý /õàâñðàëò 20/ - Áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàí øèéäâýðëýñýí

òóõàé ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ õ¿ñíýãò /õàâñðàëò 21/ - Áàéãóóëëàãûí õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëò /õàâñðàëò 22/ - Íóóö áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí ìàÿãò /õàâñðàëò 23/ - Íóóö áàðèìò áè÷ãèéã ò¿ð îëãîæ àøèãëóóëñàí á¿ðòãýë /õàâñðàëò

24/


��0

Àðõèâûí åðºíõèé ãàçðûí äàðãûí 2009 îíû 68 äóãààð òóøààëûí õàâñðàëò

ÒªÐÈÉÍ ÀËÁÀÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªËÒÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÇÀÀÂÀÐ

1.ÍÈÉÒËÝÃ ¯ÍÄÝÑËÝË

1.1. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ýíýõ¿¿ çààâðûí çîðèëãî íü Ìîíãîë óëñûí òºð, çàõèðãààíû áîëîí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà /öààøèä áàéãóóëëàãà ãýõ/-ûí ¿éë àæèëëàãààíä ¿¿ñ÷ õºòëºãäºæ áóé àëáàí áàðèìò áè÷ãèéí àãóóëãà, á¿òýö, õýâ çàãâàðûã èæèëòãýõ, áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí àðãà, õýëáýðèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí øàòàíä áàðèìò áè÷ãèéí ýìõ öýãö, á¿ðäýë, õàäãàëàëò, àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõàä îðøèíî.

1.2. Ýíýõ¿¿ çààâàð íü áàéãóóëëàãûí áàðèìò áè÷èã çîõèîí á¿ðä¿¿ëýõ, õÿíàí øèéäâýðëýõ áîëîí áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí íèéòëýã æóðìûã òîãòîîíî.

1.3. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ¿éë àæèëëàãààíû ýðõ ç¿éí ¿íäýñ íü Ìîíãîë óëñûí àðõèâûí òóõàé õóóëü, Òºðèéí àëáàí ¸ñíû õýëíèé òóõàé õóóëü, Áàðèìò áè÷ãèéí öóâðàë ñòàíäàðò, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ìåíåæìåíòèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðò, õîëáîãäîõ áóñàä ýðõ ç¿éí àêò áîëîí ýíýõ¿¿ çààâàð áàéíà.

1.4. Çààâàð íü ìýäýýëýë çººã÷èéí òºðëººñ ¿ë õàìààðàí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàõ, ñòàíäàðòûí äàãóó çîõèîæ á¿ðä¿¿ëýõ, áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ, õÿíàí øèéäâýðëýõ, àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëýõ, àëáàí õýðýãò õàäãàëàõ, ìýäýýëýë ëàâëàãààíä àøèãëàõ çýðýã áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí á¿õ õ¿ðýýã õàìðàíà.

1.5. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí àæëûã áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëàõ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, óäèðäëàãààð õàíãàõ, ýíýõ¿¿ çààâðûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ¿éë àæèëëàãààíä îð÷èí ¿åèéí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ àñóóäëûã ÿàì, àãåíòëàã áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãàä Òºðèéí çàõèðãàà, óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/, àéìàã, íèéñëýëä Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçàð /Òºðèéí çàõèðãààíû õýëòýñ/ òóñ òóñ õàðèóöíà.

1.6. Áàéãóóëëàãà íü àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí òàëààð áàðèìòëàõ áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààãàà äîòîîä ä¿ðýì, æóðàì, áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä ýðõ ç¿éí àêòûí ¿íäñýí äýýð õýðýãæ¿¿ëíý.

1.7.Áàéãóóëëàãà á¿ðò àëáàí õýðýã õºòëºëò õàðèóöñàí îðîí òîîíû àæèëòàí /öààøèä áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí ãýõ/ áàéíà. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí äàðààõ ¿¿ðýãòýé áàéíà. ¯¿íä:

-Áàéãóóëëàãàä èðñýí áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, àíãèëàõ, á¿ðòãýõ, õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëýõ,

-ßâóóëàõ áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâ÷, á¿ðäëèéã øàëãàõ, á¿ðòãýõ, äóãòóéëàõ, õàÿãëàõ, èëãýýõ,

��


-Áàðèìò áè÷ãýýð òàâüñàí àñóóäëûí øèéäâýðëýëòèéí ÿâöàä õÿíàëò òàâèõ, ¿ð ä¿íã óäèðäëàãàä ìýäýýëýõ, øèéäâýðëýõ õóãàöàà õýòýðñýí áàðèìò áè÷èã, ºðãºäºë ãîìäëûí ìýäýýã òîãòìîë ãàðãàõ,

-Äîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áîëîí ãàäàãø ÿâóóëàõ áàðèìò áè÷ãèéí ñòàíäàðòûí äàãóó çîõèîæ á¿ðä¿¿ëñýí ýñýõýä õÿíàëò òàâèõ,

-Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëëèéã àíãèëàõ, òºðºëæ¿¿ëýõ, ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ,

-Èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ, ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ,

-Õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûã õîëáîãäîõ àæèëòíóóäûí îðîëöîîòîéãîîð íýãòãýí ãàðãàæ, áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä ìºðä¿¿ëýõ,

-Áè÷èã õýðýãò òºâëºðºí õàäãàëàãäàæ áóé áàðèìò áè÷ãèéã äàðàà îíû ýõýíä àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ, áàéíãà õàäãàëàõ áàðèìò áè÷èãò àðõèâ ç¿éí áîëîâñðóóëàëò õèéæ, áàéãóóëëàãûí àðõèâò øèëæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ,

-Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿äèéí àëáàí õýðýã õºòëºëò, áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ, àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàõ.

- Áè÷èã õýðãèéí àæèëòíóóäûí ýðõ ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã òýäãýýðèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä íàðèéâ÷ëàí òóñãàíà.

1.8. Áàéãóóëëàãûí ãàçàð, õýëòýñ /öààøèä çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ ãýõ/-èéí õýìæýýíä áè÷èã õýðãèéí àæëûã çºâ çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààðõ õàðèóöëàãûã õîëáîãäîõ íýãæèéí óäèðäëàãà õ¿ëýýíý. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëòûí àæëûã òóõàéí íýãæèéí àëü íýã àæèëòàíä àëáàí ¸ñîîð õàðèóöóóëíà.

1.9. Ýíýõ¿¿ çààâðààð òîãòîîñîí óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààã áàðèìòæóóëàõ áîëîí áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ äýã ãîðèì, àëáàí áè÷èã, áàðèìòûã ýìõýëæ á¿ðä¿¿ëýõ, õàäãàëæ, àøèãëàõ òàëààðõ æóðìûã áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóä íèéòýýð äàãàæ ìºðäºõ ¿¿ðýãòýé áàéíà.

1.10. Íóóö áîëîí öàõèì áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëýëòýé àæèëëàõ, èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí øèéäâýðëýõ àñóóäëûã áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ áîëîí ýíýõ¿¿ çààâðûí ¿íäñýí äýýð áàòàëæ, ìºðä¿¿ëñýí òóñãàé æóðìààð çîõèöóóëíà.

1.11. Çààâðûí õýðýãæèëòýíä ìýðãýæëèéí ¿¿äíýýñ õÿíàëò òàâèõ, õîëáîãäîõ ãàðûí àâëàãà, çºâëºìæ, ñòàíäàðò áîëîâñðóóëæ, ìºðä¿¿ëýõ àæëûã Çàñãèéí ãàçðûí õýðýãæ¿¿ëýã÷ àãåíòëàã – Àðõèâûí åðºíõèé ãàçàð õàðèóöíà.

2. ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÃ ÁÀÐÈÌÒÆÓÓËÀÕ2.1. Óäèðäëàãûí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í. Àëáàí áè÷èã çîõèîæ

á¿ðä¿¿ëýõýä òàâèãäàõ øààðäëàãà. 2.1.1. Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààã áàðèìòæóóëàõ ÿâöàä öààñàí

ñóóðüòàé áîëîí öàõèì áàðèìò áè÷èã ¿¿ñ÷, õºòëºãäºíº. Óäèðäëàãûí ¿éë


��

àæèëëàãààíä àøèãëàæ áóé áàðèìò áè÷ãèéã çîõèõ æóðàì, ñòàíäàðòûí äàãóó õºòºëæ, á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà.

2.1.2. Öàõèì, òîîí õýëáýðýýð èëýðõèéëýãäñýí ìýäýýëëèéã öàõèì áàðèìò ãýíý. Öàõèì áàðèìòûã áîëîâñðóóëàõäàà õîëáîãäîõ ïðîãðàìì õàíãàìæ, òåõíèê õýðýãñëèéã àøèãëàíà.

2.1.3. Áàéãóóëëàãà íü ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä õóóëü òîãòîîìæ, ýðõ ç¿éí àêòàä íèéö¿¿ëýí ä¿ðýì, æóðàì, çààâàð çýðýã çîõèîí áàéãóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã, òîãòîîë, òóøààë, çàõèðàìæ çýðýã çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷èã áàòàëæ, ãàðãàíà. Õàìòûí áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéã áàðèìòæóóëæ òîãòîîë ãàðãàõ áºãººä àñóóäëûã õàìòðàí õýëýëöýõ ÿâöàä õóðàëäààíû òýìäýãëýë õºòºëíº. Áàéãóóëëàãûí äîòîîä ¿éë àæèëëàãàà íü òºëºâëºãºº, òàéëàí, èëòãýõ õóóäàñ, òàíèëöóóëãà, àêò ãýõ ìýò ìýäýýëýë-ëàâëàãààíû áàðèìò áè÷ã¿¿äýä òóñãàãäàíà. Ãàäíûí áàéãóóëëàãàòàé àñóóäëûã àëáàí áè÷èã, òîîòîîð õàðèëöàæ, øèéäâýðëýíý.

2.1.4. Áàéãóóëëàãà íü ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ, çîõèîí á¿ðä¿¿ëýõ, ¸ñ÷ëîõäîî MNS 5140:2002, MNS 5141:2002, MNS 5142:2002 áóþó àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí öóâðàë ñòàíäàðòàä òîäîðõîéëñîí òåõíèêèéí øààðäëàãóóäûã ìºðäëºã áîëãîíî.

Áàðèìò áè÷èãò áàéõ á¿ðäë¿¿äèéí íýð, òýäãýýðèéã õýâëýìýë õóóäñàíä áè÷èõ çàé, õýìæýý, áàéðëàëûã 1,2,3 äóãààð õàâñðàëòàä õ¿ñíýãòýýð ¿ç¿¿ëýâ.

2.2. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä òàâèãäàõ øààðäëàãà 2.2.1. Òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí àëáàí áàðèìò áè÷ãèéã

ñòàíäàðòûí øààðäëàãûí äàãóó õýâëýëèéí àðãààð áýëòãýñýí, òºðèéí ñ¿ëä, ñî¸ìáî á¿õèé õýâëýìýë õóóäñàí äýýð, àæ àõóéí íýãæ, êîìïàíèéí àëáàí áàðèìò áè÷ãèéã áýëýãäýë òýìäýã, ëîãî á¿õèé õýâëýìýë õóóäñàí äýýð ¿éëäýíý.

2.2.2. Áàéãóóëëàãûí çàõèðãàà áîëîí ººðºº áèå äààí òóøààë, øèéäâýð ãàðãàõ, àëáàí áè÷ãýýð õàðèëöàõ ýðõ á¿õèé çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä íü äàðààõ òºðëèéí õýâëýìýë õóóäñûã àøèãëàíà. ¯¿íä:

à/ çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ; á/ óäèðäëàãûí òîäîðõîé íýð òºðëèéí áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë

õóóäàñ; â/ àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ. 2.2.3. Òºðèéí ñ¿ëä, ñî¸ìáî á¿õèé õýâëýìýë õóóäñûã ñòàíäàðòûí

øààðäëàãûí äàãóó õýâëýëèéí àðãààð áýëòãýíý. 2.2.4. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñûã öàãààí áóþó öàéâàð

ºíãèéí öààñàí äýýð áýëòãýíý. Áàðèìò áè÷ãèéã õýâëýìýë õóóäñàíä áàéðëóóëàõäàà áè÷âýðèéí òàëáàé íü öààñíû ç¿¿í çàõààñ 30 ìì, áàðóóí çàõààñ 15 ìì, äýýä çàõààñ 20 ìì, äîîä çàõààñ 20 ìì-ýýñ äîîøã¿é áàéõààð òîõèðóóëíà.

2.2.5. Ãàäààäûí áàéãóóëëàãàòàé ºðãºí õàðèëöààòàé ãàçðóóä àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàà ãàäààä õýë äýýð, ýñâýë 2 õýë äýýð õýâë¿¿ëæ áîëíî.

��


2.3. Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðäë¿¿ä, òýäãýýðò òàâèãäàõ øààðäëàãàÀëáàí áàðèìò áè÷ãèéã àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí öóâðàë ñòàíäàðòàä

òîäîðõîéëñîí á¿ðäë¿¿äèéí äàãóó äîîðõè æóðìààð çîõèîæ ¿éëäýíý. 2.3.1.Òºðèéí ñ¿ëä, ñî¸ìáîÇàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä òºðèéí ñ¿ëä,

ñî¸ìáûã òºâèéí áàéðëàëààð, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä òºâèéí áîëîí õàæóóãèéí áàéðëàëààð, áàéãóóëëàãûí íýðèéí äýýð ãîëëóóëæ, MNS5142:2002 ñòàíäàðòàä çààñíû äàãóó õýâëýíý.

2.3.2. Áýëýãäýë áà áàðààíû òýìäýãÊîìïàíè, àæ àõóéí íýãæèéí áýëýãäýë òýìäýã /ëîãî/-èéã õýâëýìýë

õóóäñàíä áàéðëóóëàõäàà êîìïàíèéí ä¿ðýì, ò¿¿íèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëñàí òóõàé øèéäâýðèéã ¿íäýñëýíý.

2.3.3. Áàéãóóëëàãûí íýðÁàéãóóëëàãûí íýðèéã õýâëýìýë õóóäñàíä çààõäàà ò¿¿íèéã ¿¿ñãýí

áàéãóóëñàí òóõàé õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ¿íäýñëýõ áºãººä áàéãóóëëàãûí àëáàí ̧ ñíû, á¿òýí íýðèéã áè÷íý. Ìºí áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ñòàòóñ, ºì÷èéí õýëáýðèéã ò¿¿íèé íýðèéí àðä çààæ ºãíº.

Õýðâýý õýâëýìýë õóóäñàíä óäèðäàõ äýýä áàéãóóëëàãûí íýðèéã áè÷èõ øààðäëàãàòàé áîë ò¿¿íèéã áàéãóóëëàãûí íýðèéí äýýð æèæèã ¿ñãýýð áè÷íý.

Áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä áîëîí òºâ, îðîí íóòãèéí ñàëáàð íü àëáàí áè÷ãýýð õàðèëöàõ ýðõòýé áîë òýäãýýðèéí íýðèéã õýâëýìýë õóóäñàíä áàéãóóëëàãûí íýðèéí äîð áè÷íý.

2.3.4. Áàéãóóëëàãûí õàÿãÁàéãóóëëàãûí àëáàí ¸ñíû õàÿã àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä

çààâàë áàéõ áºãººä äàðààõ á¿ðäýëòýé áàéíà. ¯¿íä: à/ øóóäàíãèéí õàÿã, á/ óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð, â/ öàõèì øóóäàí, è-ìýéëèéí õàÿã ã/ óòàñ, ôàêñûí äóãààð. 2.3.5. Áàðèìò áè÷ãèéí íýðÄîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áóþó ãàäàãø ÿâóóëæ áóé áàðèìò áè÷ãèéí

íýð íü áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, êîìïàíèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ òóõàé áàðèìò áè÷ãýýð òîäîðõîéëîãäñîí, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ñòàíäàðòàä çààñàí óäèðäëàãûí áàðèìò áè÷ãèéí íýð òºðºëä íèéöñýí áàéõ áºãººä àëáàí áè÷ãýýñ áóñàä áàðèìò áè÷èãò òýäãýýðèéí íýðèéã çààâàë áè÷íý.

2.3.6. Áàðèìò áè÷ãèéí îãíîîÁàðèìò áè÷ãèéí îãíîîã àðàá òîîãîîð îí, ñàð, ºäºð ãýñýí äàðààëëààð

áè÷íý. Îí, ñàð, ºäðèéí òîîã öýãýýð çààãëàí, õî¸ð õîñ àðàá òîîãîîð, õàðèí îíûã äºðâºí îðîíòîé àðàá òîîãîîð, ñàð ºäðèéã õî¸ð õîñ àðàá òîîãîîð òýìäýãëýíý.

Æèøýý íü: 2009.03.06Çàõèðàìæëàëûí áîëîí õÿíàëò øàëãàëò, ñàíõ¿¿ãèéí õîëáîãäîëòîé

áàðèìò áè÷ãèéí îãíîîã òîî, ¿ñýã îðîëöóóëàí áè÷èæ áîëíî.Àëáàí áè÷ãèéí îãíîîã õýâëýìýë õóóäñàíä çààñàí òýìäýãëýãýýíèé


��

äîòîð ãàðààð áè÷íý.Õýä õýäýí áàéãóóëëàãà õàìòàð÷ áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷èãò

îãíîîã õàìãèéí ñ¿¿ëä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ºäðººð áè÷íý. Æèøýý íü: 2009 îíû 03 äóãààð ñàðûí 10. 2.3.7. Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðÁàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð íü ò¿¿íèéã áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýõ

¿åä îëãîñîí òîîíû áîëîí ¿ñýã òîîíû õîëèìîã èíäåêñ áîëíî. Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí èíäåêñ, òóõàéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðààñ á¿ðäýíý.

Áàðèìò áè÷ãèéã ãîë òºëºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ëýýí àâñàí áóþó ãàäàãø ÿâóóëñàí äàðààëëààð, îíû ýõíýýñ íýãäñýí äóãààð ºã÷, á¿ðòãýíý.

Áàðèìò áè÷èãò ãàðûí ¿ñýã çóðñàí áóþó ò¿¿íèéã õýëýëöýæ áàòàëñíû äàðàà áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâ÷, á¿ðòãýíý.

Õî¸ð áóþó õýä õýäýí áàéãóóëëàãà õàìòðàí ãàðãàñàí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð íü áàéãóóëëàãà òóñ á¿ðèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðààñ á¿ðäýõ áºãººä òýäãýýðèéã õîîðîíä íü òàøóó çóðààñààð õîëáîæ, áàðèìò áè÷èãò áàéãàà çîõèîã÷èéí íýðèéí äàðààëëûí äàãóó áè÷íý.

Îãíîî á¿ðòãýëèéí äóãààð àâààã¿é áàðèìò áè÷ãèéã ãàäàãø ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî.

2.3.8. Õàðèóòàé áè÷ãèéí îãíîî, äóãààðÕàðèóòàé áè÷ãèéí îãíîî, äóãààðûã õýâëýìýë õóóäñàíä çààñàí

òýìäýãëýãýýíèé äîòîð àðàá òîîãîîð, ãàðààð áè÷íý. Ýíý òîõèîëäîëä òýðã¿¿ áè÷èõã¿é.

2.3.9. Õàðèëöàã÷èéí íýð õàÿãÀëáàí áè÷ãèéã áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ,

àëáàí òóøààëòàí áîëîí õóâü õ¿ì¿¿ñèéí íýð äýýð õàÿãëàæ, ÿâóóëíà.Àëáàí áè÷ãèéã áàéãóóëëàãàä õàÿãëàõäàà ò¿¿íèé àëáàí ¸ñíû íýðèéã

á¿òíýýð áè÷íý.ªðãºäºë, ãîìäîë, ñàíàëûí õàðèóã òóõàéí èðãýíèé íýð, õàÿãààð

ÿâóóëíà.Óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàí áîëîí ãàäààäûí áàéãóóëëàãà, õ¿ì¿¿ñò

èëãýýõ áè÷èãò “òàíàà”, “íî¸í”, “õàòàãòàé” ãýñýí ¿ã õýðýãëýíý.Àëáàí òóøààëòàíä áè÷èã õàÿãëàõäàà öýðãèéí áîëîí ýðäìèéí öîë,

õàâñðàí ã¿éöýòãýæ áóé àëáàí òóøààëûí íýðèéã çààæ áîëíî.Áàðèìò áè÷èãò 4-ººñ èë¿¿ã¿é õàÿã áàéíà. Õýðýâ 4-ººñ äýýø

áàéãóóëëàãàä àëáàí áè÷èã ÿâóóëàõ áîë òýäãýýðèéí íýðñèéí æàãñààëòûã òóñàä íü ¿éëäýõ áºãººä áàðèìò áè÷èã äýýð çºâõºí òóõàéí õàðèëöàã÷èéí õàÿãèéã áè÷íý.

2.3.10. Áàòàëñàí òýìäýãëýëÁàðèìò áè÷ãèéã óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðæ, áàòëàõ

áóþó ýñâýë òóøààë, øèéäâýð ãàðãàæ áàòàëíà. Áàðèìò áè÷ãèéã àëáàí òóøààëòàí áàòàëæ áàéãàà áîë áàòàëñàí

òóõàé òýìäýãëýëä “Áàòëàâ” ãýñýí ¿ã õýðýãëýí àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã, ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë, îãíîî çýðãèéã áè÷íý.

“Áàòëàâ” ãýñýí á¿ðäëèéã áàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí

��


äýýä ºíöºãò òîì ¿ñãýýð õàìãèéí óðò ìºðíººñ èæèë çàéòàéãààð ãîëëóóëæ áè÷íý. Ýíý íü áàéãóóëëàãûí äîòîîä æóðàì, òºëºâëºãºº, óäèðäàìæ çýðýã áàðèìò áè÷èãò ãîë òºëºâ õàìààðíà.

Áàðèìò áè÷ãèéã çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷ãýýð áàòàëæ áàéãàà òîõèîëäîëä áàòàëñàí òóõàé òýìäýãëýëä òóõàéí áàéãóóëëàãûí íýð, áàðèìò áè÷ãèéí îí, ñàð, ºäºð, äóãààð, íýðèéã çààæ, äàðààõ áàéäëààð áè÷íý.

Æèøýý íü: Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 04 ä¿ãýýð ñàðûí 20-íû ºäðèéí 64 ä¿ãýýð òîãòîîëîîð áàòëàâ.

Áàòàëñàí òóõàé á¿ðäëèéã áàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí äýýä ºíöºãò áàéðëóóëíà.

2.3.11. Óäèðäëàãûí çààëòÓäèðäëàãûí çààëòûã áàðèìò áè÷èã äýýð öîõîëòûí õýëáýðýýð áè÷èõ

áºãººä óã çààëò íü õàðèóöàí øèéäâýðëýõ àæèëòíû íýð, ºã÷ áàéãàà ¿¿ðãèéí òîâ÷ óòãà, õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà, ãàðûí ¿ñýã, îãíîî ãýñýí á¿ðäýëòýé áàéíà. Óäèðäëàãûí çààëò áóþó öîõîëòûã õàæóóãèéí áàéðëàëààð õýâëýãäñýí À4 àëáàí áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû í¿¿ðýí òàëä, áè÷âýðèéí äýýä òàëûí ñóë çàéíä ãàðààð áè÷èõ áóþó ýñâýë òóñãàé ñàíàëûí õóóäñàí äýýð ¿éëäýæ áîëíî. Íýã áàðèìò áè÷èãò 3-ààñ èë¿¿ã¿é öîõîëò õèéãäýíý.

2.3.12. Áàðèìò áè÷ãèéí òýðã¿¿Áàðèìò áè÷ãèéí ãàð÷èã áóþó òýðã¿¿ íü ò¿¿íèé àãóóëãûã òîâ÷,

õóðààíãóé èëýðõèéëñýí áàéâàë çîõèíî.Àëáàí áè÷ãèéí òýðã¿¿ã õàæóóãèéí áàéðëàëààð, õýâëýìýë õóóäñàíä

òàâüñàí òýìäýãëýãýýíä áàãòààí áè÷íý. Çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷ãèéí òýðã¿¿ã áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðûí äîð ãîëëóóëàí áàéðëóóëæ, áè÷íý. Ãàäààäàä èëãýýõ áîëîí À5 àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàíä òýðã¿¿ áè÷èõã¿é.

2.3.13. Áè÷âýðÁàðèìò áè÷ãèéã òåêñòýí áóþó áè÷âýð õýëáýðýýð, ýñâýë õ¿ñíýãòýí

õýëáýðýýð áýëòãýíý. Áàðèìò áè÷ãèéã áè÷âýð õýëáýðýýð áîëîâñðóóëàõàä äàðààõ íèéòëýã

øààðäëàãà òàâèãäàíà. ¯¿íä: -áàðèìò áè÷ãèéí óòãà ñàíààã á¿ðýí çºâ èëýðõèéëñýí áàéõ, -òîâ÷ òîäîðõîé, îéëãîìæòîé, ëîãèê äýñ äàðààëàëòàé áàéõ, -¿ã ¿ñãèéí áîëîí õýë íàéðóóëãûí õóâüä àëäàà ìàäàãã¿é áàéõ.Áàðèìò áè÷ãèéí áè÷âýðèéã øààðäëàãàòàé ¿åä á¿ëýã, äýä á¿ëýã,

ç¿éë, äýä ç¿éëä õóâààí òîî áóþó ¿ñãýýð äóãààðëàíà. Á¿ëýã, äýä á¿ëýã íü ãàð÷èãòàé áàéæ áîëîõ áºãººä òýäãýýðèéí íýðèéã õóóäàñíû ç¿¿í çàõààñ çàé àâ÷, ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý.

Áàðèìò áè÷èã õ¿ñíýãòýí õýëáýðýýð áàéõ òîõèîëäîëä äîòîðõ ìºð, áàãàíóóäûí ãàð÷ãèéã íýð ¿ãýýð èëýðõèéëæ, íýðëýõèéí òèéí ÿëãàëààð áè÷íý. Õýðýâ õ¿ñíýãò íü íýãýýñ äýýø õóóäàñòàé áîë õ¿ñíýãòèéí áàãàíóóäûã äóãààðëàæ, äàðààãèéí õóóäñàíä òýäãýýðèéí çºâõºí äóãààðûã òàâèíà.

Ãàðûí ¿ñýã çóðàãäñàí áàðèìò áè÷èãò ÿìàð íýã çàñâàð, ººð÷ëºëò õèéõèéã õîðèãëîíî.


��

2.3.14. Õàâñðàëòûí òóõàé òýìäýãëýëÁàðèìò áè÷èãò õàâñðàëòûí òóõàé äóðäñàí áîë õàâñðàëòûí

òýìäýãëýëèéã áè÷âýðèéí òºãñãºëä ñóë ìºð îðõèîä äàðààõ áàéäëààð áè÷íý. Æèøýý íü: Õàâñðàëò 5 õóóäàñòàé, 2 õóâü.

Áàðèìò áè÷èãò õàâñðàëòûí òóõàé äóðäààã¿é áîë õàâñðàëòûí íýð, õóóäàñíû òîî, õè÷íýýí õóâü áîëîõûã äóðäàõ áºãººä õýä õýäýí õàâñðàëòòàé áîë àðàá òîîãîîð òóñ á¿ðèéã äóãààðëàíà. Õàðèí õàâñðàëòûã òîâõèìîë áîëãîí ýìõòãýæ õýâëýñýí áîë õóóäàñíû òîîã çààõã¿é. Ìºí òóõàéí áàðèìò áè÷èãò ººð õàâñðàëò á¿õèé áàðèìò áè÷ãèéã õàâñàðãàñàí áîë ýíý òóõàé äàðààõ áàéäëààð áè÷íý.

Õàâñðàëò: Òºðèéí ºì÷èéí õîðîîíû 2008 îíû 06 ñàðûí 05-íû ºäðèéí №02/172 òîîò áè÷èã, õàâñðàëòûí õàìò á¿ãä 9 õóóäàñ.

Çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷èã õàâñðàëòòàé áîë ýíý òóõàé òýìäýãëýëä ò¿¿íèé íýð, îãíîî, äóãààðûã çààæ, ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí äýýä ºíöºãò äàðààõ áàéäëààð áè÷íý. Æèøýý íü:

Õóóëü ç¿é, äîòîîä õýðãèéí ñàéäûí 2009 îíû 03 ñàðûí 10-íû ºäðèéí 101 ä¿ãýýð òóøààëûí õàâñðàëò.

2.3.15. Ãàðûí ¿ñýã“Ãàðûí ¿ñýã” á¿ðäýëä ãàðûí ¿ñýã çóðæ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààëûí

íýð, ãàðûí ¿ñýã, ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë îðíî. Õýâëýìýë õóóäñàí äýýð ¿éëäñýí áàðèìò áè÷èãò àëáàí òóøààëûí íýðèéã ñàéä, äàðãà, çàõèðàë ãýõ ìýòýýð òîâ÷, õýâëýìýë õóóäàñã¿é áîëîí õýâëýìýë õóóäñàíä áàéãóóëëàãûí íýðèéã õýâëýýã¿é òîõèîëäîëä á¿òíýýð áè÷íý.

Ãàðûí ¿ñýã á¿ðäýëä ãàðûí ¿ñýã çóðæ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààëûí íýðèéã õàìãèéí óðò ìºðºíä ãîëëóóëæ áè÷íý.

Àëáàí òóøààëûí õýâëýìýë õóóäñàí äýýð ãàðûí ¿ñýã çóðæ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààëûí íýðèéã áè÷èõã¿é.

Áàðèìò áè÷èãò õýä õýäýí õ¿í ãàðûí ¿ñýã çóðàõ òîõèîëäîëä òýäãýýðèéí íýðèéã àëáàí òóøààëûí çýðýã, äýâèéí äàðààëëûí äàãóó áè÷íý.

Èæèë àëáàí òóøààëûí õýä õýäýí õ¿í õàìòàð÷, ãàðûí ¿ñýã çóðàõ òîõèîëäîëä ãàðûí ¿ñãèéã íýã ìºðºíä áàéðëóóëíà.

Õýä õýäýí áàéãóóëëàãà õàìòðàí áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷èãò ãàðûí ¿ñýã çóðàõ òîõèîëäîëä õýâëýìýë õóóäàñ õýðýãëýõã¿é.

Áóñàä áàéãóóëëàãàä ÿâóóëæ áóé áàðèìò áè÷èãò áàéãóóëëàãûí äàðãà áóþó îðëîã÷, çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì, äîòîîä æóðìààð òîäîðõîéëîãäñîí ýðõ ¿¿ðãèéí äàãóó ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Òºëºâëºãºº, òàéëàí, óäèðäàìæ, òàíèëöóóëãà çýðýã ìýäýýëýë-ëàâëàãààíû øèíæ ÷àíàðòàé áàðèìò áè÷èãò çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí áîëîí àëáàí òóøààëûí íýðýý çààæ, áîëîâñðóóëñàí àæèëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Áàéãóóëëàãûí äàðãûí ýçã¿éä àëáàí áàðèìò áè÷èãò ¿¿ðýã ã¿éöýòãýã÷, ýñâýë áàéãóóëëàãûí äàðãûã àëáàí ¸ñîîð îðëîæ áóé àëáàí òóøààëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Íýãäñýí óäèðäëàãûí çàð÷ìûã ¿íäýñëýí òóøààë, çàõèðàìæ çýðýã áàðèìò áè÷èãò áàéãóóëëàãûí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Õýðýâ áàðèìò

��


áè÷ãèéí àãóóëãûã õýä õýäýí áàéãóóëëàãà õàðèóöàæ áàéãàà áîë áàðèìò áè÷èãò 2-îîñ äîîøã¿é ãàðûí ¿ñýã áàéíà.

Êîìèññ, àæëûí õýñãýýñ ãàðãàñàí áàðèìò áè÷ãèéí áàòàëãààíû õýñýãò àëáàí òóøààëûí íýðèéã áóñ, õàðèí òóõàéí êîìèññûí á¿ðýëäýõ¿¿íä õýí, ÿìàð ¿¿ðýãòýé îðîëöîæ áóéã çààæ, òýäãýýðèéí íýðèéã áè÷íý. Æèøýý íü:

Àæëûí õýñãèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýã /ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë/Ãèø¿¿ä ãàðûí ¿ñýã /ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë/Àêò, ä¿ãíýëò, øèéäâýð ãýõ ìýò êîìèññ, àæëûí õýñãýýñ áîëîâñðóóëñàí

áàðèìò áè÷èãò êîìèññûí á¿õ ãèø¿¿ä ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Õóðàëäààíû òýìäýãëýëä õóðàë äàðãàëàã÷ áîëîí íàðèéí áè÷ãèéí

äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðíà.Ìºíãº-ñàíõ¿¿ãèéí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷èãò áàéãóóëëàãûí äàðãà

áîëîí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷ ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Îëîí õóâèàð ¿éëäýí øóóðõàé õ¿ðã¿¿ëæ áóé òºëºâëºãºº, óäèðäàìæ,

õºòºëáºð, óðèëãà, ìýíä÷èëãýý çýðýã áàðèìò áè÷èãò ãàðûí ¿ñãèéí äàðäàñ, ýñâýë öàõèì ãàðûí ¿ñýã õýðýãëýæ áîëíî. Õàðèí òýäãýýðèéí ýõ õóâü äýýð àëáàí ¸ñíû ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Öàõèì áàðèìòûí àëáàí ̧ ñíû õóóëèéí õ¿÷èíòýé áàéäàë, ìýäýýëëèéí íóóöëàëûã õàìãààëàõ çîðèëãîîð öàõèì ãàðûí ¿ñýã àøèãëàõ áºãººä ò¿¿íèéã õýðýãëýõòýé õîëáîãäñîí õàðèëöààã ýíý òàëààðõ õóóëü òîãòîîìæ, òóñãàé æóðìààð çîõèöóóëíà.

2.3.16. Ñàíàë ºãñºí òóõàé òýìäýãëýëÄîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä áàéãóóëëàãûí

óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä ñàíàëàà âèç õýëáýðýýð ºãíº. Áàðèìò áè÷èãò ñàíàë ºãñºí òóõàé òýìäýãëýë íü áàðèìò áè÷èãò ñàíàë ºã÷ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë, îãíîî ãýñýí á¿ðäýëòýé áàéíà. Æèøýý íü:

Òàìãûí ãàçðûí äàðãà ãàðûí ¿ñýãÖ.Áàÿðñàéõàí /îí ñàð ºäºð/

Áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä òóñãàéëàí ºãºõ ñàíàëòàé áîë ýíý òàëààð ñàíàë ºãºõ òóõàé òýìäýãëýëèéí õýñýãò äàðààõ áàéäëààð áè÷íý. Æèøýý íü:

Ñàíàëûã õàâñàðãàâ. Ñàíõ¿¿ãèéí õýëòñèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýãÃ.Ãàëáààòàð Áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä øààðäëàãàòàé á¿õ çîõèîí áàéãóóëàëòûí

íýãæ, àëáàí òóøààëòíààñ ñàíàë àâíà. Òóõàéëáàë: -Óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò, ãýðýý ýðõèéí õîëáîãäîëòîé

áàðèìò áè÷ãèéã õýëýëöýæ, áàòëàõäàà õóóëèéí õýëòýñ /àæèëòàí/-ýýñ çààâàë ñàíàë àâíà.

-Áîëîâñîí õ¿÷íèé òàëààðõ òóøààëûí òºñºëä õ¿íèé íººöèéí õýëòýñ /àæèëòàí/-ýýñ àëáàí ¸ñíû ñàíàë àâíà

-Òóõàéí áàðèìò áè÷èã, øèéäâýðèéí õýðýãæèëò íü ìºíãº, ñàíõ¿¿òýé


��

õîëáîîòîé áîë óã áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí õýëòýñ /åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷/ ñàíàëàà ºãíº.

-Áàðèìò áè÷ãèéí òºñëèéã ñòàíäàðòûí äàãóó çîõèîæ, á¿ðä¿¿ëñýí ýñýõýä Òºðèéí çàõèðãàà, óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ õÿíàëò òàâèíà.

-Ñàëáàðûí õýìæýýíä ìºðä¿¿ëýõ áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä õàðèóöñàí ÷èãëýëèéí õýëòýñ /àæèëòàí/-ýýñ ñàíàë àâñàí áàéíà.

Ñàíàëûã áàéãóóëëàãàä ¿ëäýæ áàéãàà ýõ õóâèéí ñ¿¿ëèéí õóóäàñíû àð òàëä ¿éëäýíý.

2.3.17. Òàìãà, òýìäýãÁàðèìò áè÷ãèéí àëáàí ¸ñíû õ¿÷èí òºãºëäºð áàéäàë áîëîí

àëáàí òóøààëòíû ãàðûí ¿ñãèéã òàìãà òýìäýã äàðæ, áàòàëãààæóóëíà. Áàéãóóëëàãûí òàìãûã äàðãà, îðëîã÷èéí, áàéãóóëëàãûí òýìäãèéã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãûí ãàðûí ¿ñýã çóðñàí áàðèìò áè÷èã äýýð äàðíà. Òóñãàéëàí çààãààã¿é áîë àëáàí áè÷ãèéí ãàäààäàä ÿâóóëàõ õóâü äýýð òàìãà, òýìäýã äàðàõã¿é. Òàìãà, òýìäãèéã ãàðûí ¿ñýã çóðàãäñàí õýñãèéã îðîëöóóëæ, òýãø, òîä äàðíà.

2.3.18. Õóóëáàð ¿íýí áîëîõ òóõàé òýìäýãëýëÁàðèìò áè÷ãèéí õóóëáàðûã “Ãàðûí ¿ñýã” á¿ðäëèéí äîð äàðààõ

áàéäëààð áàòàëãààæóóëíà. Áàòàëãààíû á¿ðäýëä “Õóóëáàð ¿íýí” ãýñýí òýìäýãëýë, àëáàí òóøààëûí íýð, ãàðûí ¿ñýã, ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë, îãíîî, òýìäýã îðíî. Æèøýý íü:

ÕÓÓËÁÀÐ ¯ÍÝÍÇàõèðãààíû óäèðäëàãûí õýëòñèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýã Ä.Áàòõóÿã 2009.03.15.Áàðèìò áè÷ãèéí õóóëáàð õóâèéã áàéãóóëëàãûí òýìäãýýð

áàòàëãààæóóëàõ áºãººä õýâëýìýë õóóäñàí äýýð ¿éëäýæ áîëíî. Òîãòîîë, òóøààë, çàõèðàìæ çýðýã çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷ãèéí õóóëáàðûã õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä õ¿ðã¿¿ëýõäýý “ÕÓÓËÁÀÐ ¯ÍÝÍ” ãýñýí òýìäýãëýë õèéõã¿é, çºâõºí áàéãóóëëàãûí òýìäýã äàðæ, áàòàëãààæóóëíà.

2.3.19. Áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëñàí òóõàé òýìäýãëýëÁàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëñàí òóõàé á¿ðäýëä ò¿¿íèéã áîëîâñðóóëñàí,

õÿíàñàí àæèëòíû íýð, ãàðûí ¿ñýã, óòàñíû äóãààð áàéíà. Ýíý òýìäýãëýãýýã áàéãóóëëàãàä ¿ëäýõ õóâèéí ñ¿¿ëèéí õóóäàñíû àð òàëûí ç¿¿í äîîä õýñýãò áè÷íý.

2.3.20. Øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéã õºòëºõ õýðýãò õàäãàëñàí òóõàé òýìäýãëýë

Òýìäýãëýëèéã äàðààõ áàéäëààð õºòºëíº. ¯¿íä: à/ ÿâóóëñàí õàðèó áè÷ãèéí äóãààð, îãíîî, ýñâýë õýðõýí

øèéäâýðëýñýí òóõàé òîâ÷ áè÷èõ, á/ õºòëºõ õýðýãò øèëæ¿¿ëñýí òóõàé çààæ, äóãààðûã òàâèõ â/ õàðèóöñàí àæèëòàí áóþó çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà

ãàðûí ¿ñýã çóðæ, îãíîî áè÷èõ 2.3.21. Áàéãóóëëàãàä õ¿ëýýí àâñàí òóõàé òýìäýãëýëÃàäíààñ èðñýí áàðèìò áè÷ãèéã àëáàí ¸ñîîð õ¿ëýýí àâñíûã íîòëîí

á¿ðòãýëèéí òýìäãèéã áàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû àð òàëûí ç¿¿í äîîä

��


õýñýãò äàðíà. Òýìäýãò á¿ðòãýëèéí äýñ äóãààð, õ¿ëýýí àâñàí îãíîî, áè÷èã õýðãèéí àæèëòíû ãàðûí ¿ñýã áàéíà.

2.3.22. Ñàíàìæèä áàéãàà ìýäýýëëèéã ýðæ õàéõ òýìäýãëýëÁàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí äîîä õýñýãò õàäãàëñàí

ôàéëûí íýðèéã áè÷íý. Ìºí öàõèì áè÷ëýãèéã ýðæ õàéõàä øààðäëàãàòàé áóñàä ºãºãäë¿¿ä /îí ñàð ºäºð, ôîðìàò ã.ì/-èéã íýìæ áè÷èæ áîëíî.

2.4. Óäèðäëàãûí çàðèì íýð òºðëèéí áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí á¿ðä¿¿ëýõ îíöëîã

2.4.1. Òóøààë 2.4.1.1. Áàéãóóëëàãûí äàðãà áîëîí ò¿¿íèéã îðëîæ áóé àëáàí

òóøààëòàí ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä óäèðäëàãûí íýãäñýí çàð÷ìûí ¿íäñýí äýýð òóøààë ãàðãàæ, ìºðä¿¿ëíý.

2.4.1.2. Áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí áîëîâñîí õ¿÷íèé àñóóäëààð òóñ òóñàä íü òóøààë ãàðãàíà. Òóøààëûí òºñëèéã óäèðäëàãûí øèéäâýðèéí ¿íäñýí äýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä àæèë, ¿¿ðãèéí ÷èãëýëèéí äàãóó õàðèóöàí áýëòãýíý.

2.4.1.3. Òóøààëûã õýâëýëèéí àðãààð áýëòãýñýí, òóñãàé õýâëýìýë õóóäñàí äýýð ¿éëäýõ áºãººä ò¿¿íä çàéëøã¿é áàéõ á¿ðäë¿¿ä íü:

à/ òºðèéí ñ¿ëä, ñî¸ìáî ýñâýë áàéãóóëëàãûí áýëýãäýë òýìäýã á/ áàéãóóëëàãûí íýð â/ áàðèìò áè÷ãèéí íýð ã/ îãíîî ä/ ¿éëäñýí ãàçðûí íýð å/ äóãààð ¸/ òýðã¿¿ æ/ áè÷âýð ç/ ãàðûí ¿ñýã è/ òàìãà òýìäýã ê/ ñàíàë ºãñºí òóõàé òýìäýãëýë ë/ áîëîâñðóóëñàí òóõàé òýìäýãëýë ì/ øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéã õºòëºõ õýðýãò õàäãàëñàí

òóõàé òýìäýãëýãýý í/ ñàíàìæèíä áàéõ ìýäýýëëèéã ýðæ õàéõ òýìäýãëýë çýðýã

áîëíî. 2.4.1.4. Òóøààëûí òýðã¿¿í íü ò¿¿íèé àãóóëãûã òîâ÷, òîäîðõîé

òóñãàñàí áàéíà. 2.4.1.5. Òóøààëûí áè÷âýð íü òýìäýãëýõ áà çàõèðàìæëàõ ãýñýí

2 õýñãýýñ á¿ðäýíý. 2.4.1.6. Òóøààëûí òýìäýãëýõ õýñýãò óã áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîæ

á¿ðä¿¿ëñýí ¿íäýñëýë, àâàõ àðãà õýìæýýíèé çîðèëò, øààðäëàãûí òóõàé áè÷íý.

Õýðýâ òóøààë ãàðãàõ ¿íäýñëýë ÿìàð íýã õóóëü òîãòîîìæ, äýýä ãàçðûí øèéäâýðòýé õîëáîîòîé áîë òýìäýãëýõ õýñýãò óã ýðõ ç¿éí àêòûí íýð, îãíîî, ãàð÷èã, äóãààðûã çààæ ºãíº.


��0

2.4.1.7. Òóøààëûí çàõèðàìæëàõ õýñýãò àâàõ àðãà õýìæýý, õàðèóöàõ ýçýí, ã¿éöýòãýõ õóãàöààã òîãòîîñîí çààëòóóä îðíî. Çàõèðàìæëàõ õýñýã íü ººð õîîðîíäîî õîëáîîòîé õýä õýäýí çààëòóóäòàé áàéæ áîëîõ áºãººä çààëò á¿ðèéã àðàá òîîãîîð äóãààðëàíà.

2.4.1.8. Òóøààëûí çàõèðàìæëàõ õýñãèéí çààëòóóäûã ¿éë ¿ãèéí çàõèðàí òóøààõ õýëáýðýýð áè÷íý.

Çàõèðàìæëàõ õýñýãò òóøààëûí áèåëýëòèéã õàðèóöñàí áîëîí ò¿¿íèé õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, óäèðäàõ àæèëòíû íýðèéã òîäîðõîé çààíà.

Õýðýâ òóøààëààð ÿìàð íýã áàðèìò áè÷èã /çààâàð, ä¿ðýì, æóðàì ã.ì/ áàòàëæ, ìºðä¿¿ëæ áàéãàà áîë òýäãýýðèéã òóøààëä õàâñàðãàõ áºãººä óðüä ºìíº ãàðñàí òóøààëûã ººð÷ëºõ áóþó çàðèì çààëòûã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áàéãàà áîë çàõèðàìæëàõ õýñýãò ýíý òóõàé äóðäàæ, õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áàéãàà øèéäâýð, ò¿¿íèé õîëáîãäîõ çààëòûí äóãààð, îãíîîã çààâàë áè÷íý.

2.4.1.9. Áàéãóóëëàãûí äàðãà òóøààëûí òºñºëä ãàðûí ¿ñýã çóðàõààñ ºìíº õîëáîãäîõ õýëòýñ, íýãæ, àëáàí òóøààëòíóóäààñ âèç àâ÷, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òàíèëöóóëãà õèéæ õàâñàðãàõ áºãººä òóõàéí àñóóäëààð óðüä ºìíº ãàðñàí øèéäâýð¿¿ä, òýäãýýðèéí õýðýãæèëò, òóøààë øèíýýð ãàðàõ áîëñîí ¿íäýñëýë, òóøààëûí ¿íäñýí àãóóëãûí òàëààð òîâ÷ òîäîðõîéëæ áè÷íý.

2.4.1.10. Òóøààëûí òºñºëòýé õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàí àæëûí 1-2 õîíîãò áàãòààí òàíèëöàæ, çîõèõ æóðìûí äàãóó âèç ºãñºí áàéíà. Âèçèéã òóøààëûí ºíãºí õóâèéí òºãñãºëèéí õóóäàñíû àð òàë äýýð ¿éëäýíý.

2.4.1.11. Âèç íü òóøààëûí òºñºëä ñàíàë ºã÷ áóé àëáàí òóøààëòíû íýð, ò¿¿íèé ãàðûí ¿ñýã, ãàðûí ¿ñãèéí òàéëëààñ á¿ðäýíý. Òóøààëûí òºñºëä âèç àâàõäàà àëáàí òóøààëûí ýðýìáýýð çîõèîí áàéãóóëíà.

2.4.1.12. Òóøààë íýã áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õàâñðàëòòàé áàéæ áîëíî. Ýíý òîõèîëäîëä õàâñðàëò òóñ á¿ðèéã äóãààðëàæ, ýõíèé õóóäñàí äýýð ò¿¿íèéã áàòàëãààæóóëæ, áàéãóóëëàãûí òýìäýã äàðíà. Òóøààëä õàâñðàëòûí òóõàé äóðäààã¿é áîë ÿìàð íýãýí áàðèìò áè÷ãèéã õàâñàðãàæ ¿ë áîëíî.

2.4.1.13. Òóøààëûí òºñëèéã áàðèìò áè÷ãèéí ñòàíäàðòûí äàãóó çîõèîæ á¿ðä¿¿ëñýí áàéäàëä Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ õÿíàëò òàâèíà. Òóøààëûã 2 õóâü ¿éëäýõ áºãººä áàéãóóëëàãûí äàðãà ãàðûí ¿ñãýý çóðæ, òàìãààð áàòàëãààæóóëñàí áàéíà.

Ãàðûí ¿ñýã çóðñíû äàðàà òóøààëä çàñâàð, íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõûã õîðèãëîíî.

2.4.1.14. Áàéãóóëëàãûí äàðãûí ýçã¿éä òóøààëä ¿¿ðýã ã¿éöýòãýã÷, ýñâýë áàéãóóëëàãûí äàðãûã àëáàí ¸ñîîð îðëîæ áóé àëáàí òóøààëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðæ áîëíî. Áîëîâñîí õ¿÷íèé áîëîí õºðºíãº, ñàíõ¿¿ãèéí õîëáîãäîëòîé òóøààë, øèéäâýðò çºâõºí áàéãóóëëàãûí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

2.4.3. Õóðàëäààíû òýìäýãëýë

��


2.4.3.1. Õóðàë, çºâëºãººí, àæèë õýðãèéí óóëçàëòûí ¿åä õóðàëäààíû òýìäýãëýë õºòºëíº.

2.4.3.2. Õóðàëäààíû òýìäýãëýë äàðààõ á¿ðäýëòýé áàéíà. ¯¿íä:

- áàéãóóëëàãûí íýð - áàðèìò áè÷ãèéí íýð - õóðàëäñàí îí, ñàð, ºäºð - äóãààð - ¿éëäñýí ãàçðûí íýð - òýðã¿¿ - áè÷âýð - ãàðûí ¿ñýã, áàòàëãàà - øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéã õºòëºõ õýðýãò õàäãàëñàí òóõàé

òýìäýãëýãýý - ñàíàìæèíä áàéõ ìýäýýëëèéã ýðæ õàéõ òýìäýãëýãýý 2.4.3.3. Õóðàëäààíû òýìäýãëýë íü: Õýëýëöñýí íü, Ñîíññîí

íü, Øèéäâýðëýñýí íü ãýñýí äàðààëëààð, õýëýëöñýí àñóóäàë òóñ á¿ðýýð áè÷èãäýíý.

“Õýëýëöñýí íü” ãýñýí õýñýãò õóðàëäààíûã õýí äàðãàëñàí, õýçýý, õààíà áîëæ ºíãºðñºí, õýí õýí îðîëöñîí, ÿìàð àñóóäàë õýëýëöñýí òàëààð áè÷íý.

Õýðýâ õóðàëä 15-ààñ äýýø õ¿í îðîëöñîí áîë òýäãýýðèéí íýðñèéí æàãñààëòûã õóðàëäààíû òýìäýãëýëä õàâñàðãàíà. Õýðýâ õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã çºâõºí òîäîðõîé õ¿ðýýíä ¿çýæ, òàíèëöàõ øààðäëàãàòàé áîë ”Àëáàí àæëûí õýðýãöýýíä” ãýñýí òýìäýãëýãýýã ýõíèé õóóäñàí äýýð õèéíý.

“Ñîíññîí íü:” ãýñýí õýñýãò õóðàëäààíû ýõëýë, ÿâö, õýëýëöñýí èëòãýë, ñîíñãîë áîëîí õîëáîãäîæ ãàðñàí àñóóëò õàðèóëò, ñàíàë ø¿¿ìæëýëèéã õýëýëöñýí àñóóäëûí äàðààëëààð, ¿ã õýëñýí õ¿í òóñ á¿ðýýð áè÷íý.

“Øèéäâýðëýñýí íü:” ãýñýí õýñýãò õóðàëäààíààñ ãàðãàñàí øèéäâýð, ä¿ãíýëò, óäèðäëàãûí ÷àíàðòàé çààëòóóä, õàðèóöàõ ýçýí, ã¿éöýòãýõ õóãàöààã òîäîðõîé áè÷íý.

Õóðàëäààí äýýð ãàðñàí ÿìàð íýã îíöãîé ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã õóðàëäààíû òýìäýãëýëä òóñãàéëàí õàâñàðãàíà. Õóðàëäààíààð ÿìàð íýã áàðèìò áè÷ãèéã õýëýëöýæ, áàòàëñàí áîë ýíý òóõàé õóðëûí òýìäýãëýëä òóñãàæ, óã áàðèìò áè÷ãèéã ò¿¿íä õàâñàðãàíà.

2.4.3.4. Õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã ñòàíäàðòûí äàãóó á¿ðä¿¿ëýõ áºãººä õóðëûí äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðñíààð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî.

Õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã õóðàë äóóññàíààñ õîéø 3 õîíîãò áàãòààí ýöñèéí áàéäëààð áýëòãýæ, çîõèõ æóðìûí äàãóó àëáàæóóëñàí áàéíà.

2.4.3.5. Õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã õºòëºõäºº òåõíèê õýðýãñýë àøèãëàæ áîëíî. Õýðýâ õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã ñîðîíçîí õàëüñàíä áè÷ñýí áîë ò¿¿íèéã öààñàí äýýð áóóëãàñíû äàðàà õóðàëäààíû ýõ áè÷ëýãòýé òóëãàæ, íÿãòàëíà. Èëòãýã÷ ÿðèõ ç¿éëýý äýëãýöýýð ¿ç¿¿ëýõýýð áýëäñýí


��

áîë õîëáîãäîõ áè÷ëýãèéã öààñàí äýýð õýâëýí õóðàëäààíû òýìäýãëýëä õàâñàðãàæ áîëíî. Õóðàëäààíû ä¿ðñ áè÷ëýãèéã òóñàä íü òºðºëæ¿¿ëýí á¿ðòãýæ, çîõèõ æóðìûí äàãóó õàäãàëíà. Õóðàëäààíû ¿åýð ñàíàë õóðààëò ÿâóóëñàí áîë ñàíàë õóðààëòûí ÿâö, ¿ð ä¿íã õóðàëäààíû òýìäýãëýëä òóñãàæ, ýíý òàëààð õóðàëäààíààñ ãàðãàñàí òîãòîîë, øèéäâýðèéã ò¿¿íä õàâñàðãàíà.

2.4.3.6. Øààðäëàãàòàé áîë õóðàëäààíû òýìäýãëýë, ò¿¿íèé õóóëáàðûã õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä æàãñààëòààð õ¿ðã¿¿ëíý.

2.4.3.7. Õóðàëäààíû øèéäâýðýýñ õîëáîãäîõ õýñãèéã ¿¿ðýã ºãºãäñºí ãàçðóóäàä õóóëáàðëàí ºãºõ øààðäëàãà ãàðâàë õóðàëäààíû òýìäýãëýëýýñ ãýæ áè÷ýýä òóõàéí áàðèìò áè÷ãèéí ñàð, ºäºð, äóãààðûã òàâ üæ, òýìäýã äàðæ, õ¿ðã¿¿ëíý.

2.4.4. Àëáàí áè÷èã 2.4.4.1. Áàéãóóëëàãûí àëáàí áè÷ãèéã õîëáîãäîõ çîõèîí

áàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòíóóä áýëòãýíý. 2.4.4.2. Àëáàí áè÷èã òºëºâëºõºä äàðààõ íèéòëýã øààðäëàãà

òàâèãäàíà: Àëáàí áè÷ãèéí õýë íàéðóóëãà íü óòãà òºãºëäºð, ò¿¿íèé àãóóëãà õóóëü,

ýðõ ç¿éí ¿¿äíýýñ çºâ òîìú¸îëîãäñîí, òîâ÷ òîäîðõîé, çàñâàð îðóóëãàã¿é, ýòãýýä áîëîí á¿ä¿¿ëýã ¿ã õýëëýã õýðýãëýýã¿é, çºâ áè÷èõ ä¿ðìèéí äàãóó áè÷èãäñýí áºãººä àëáàí áè÷ãèéí ñòàíäàðòàä á¿ðýí íèéöñýí áàéíà.

2.4.4.3. Àëáàí áè÷èãò äàðààõ á¿ðäë¿¿ä áàéíà. ¯¿íä: -áàéãóóëëàãûí íýð -áàéãóóëëàãûí õàÿã -îãíîî -áàðèìò áè÷ãèéí äóãààð -¿éëäñýí ãàçðûí íýð -õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãûí õàÿã -áàðèìò áè÷ãèéí òýðã¿¿ -áè÷âýð -õàâñðàëòûí òóõàé òýìäýãëýë -õóâèéã èëãýýñýí òóõàé òýìäýãëýë -ãàðûí ¿ñýã -òàìãà, òýìäýã -áîëîâñðóóëñàí òóõàé òýìäýãëýë 2.4.4.4. Àëáàí áè÷ãèéã óðüä÷èëàí áýëòãýñýí À4, À5 õýìæýýòýé,

õýâëýìýë õóóäñàí äýýð çîõèîæ ¿éëäýíý. Àëáàí áè÷èã íýã õóóäñàíä áàãòàõã¿é áîë ñ¿¿ëèéí ºã¿¿ëáýðèéã äàðààãèéí õóóäñàíä îðóóëæ, áè÷íý. Ò¿¿í÷ëýí õóóäàñíààñ õóóäñàíä ºã¿¿ëáýðèéã òàñàëæ áè÷èõã¿é, äàðààãèéí á¿òýí ºã¿¿ëáýðèéã øèíý õóóäàñíààñ ýõëýí áè÷íý.

2.4.4.5. Àëáàí áè÷ãèéã òîäîðõîé íýã àñóóäëààð áýëòãýæ ÿâóóëíà. Õàðèí íýã áàéãóóëëàãàä øèéäâýðëýãäýõ, ººð õîîðîíäîî õîëáîîòîé õýä õýäýí àñóóäëóóä áàéâàë íýã àëáàí áè÷èã òºëºâëºæ, àñóóäàë á¿ðèéã øèíýýð äîãîë ìºðíººñ ýõëýí áè÷íý.

2.4.4.6. Àëáàí áè÷èã, çàõèäàë ¿íäñýí 2 õýñãýýñ á¿ðäýíý.

��


Íýãäýõ õýñýãò óã áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîæ á¿ðä¿¿ëñýí çîðèëãî, ¿íäýñëýë, øàëòãààíûã äóðäàæ, õî¸ðäîõ õýñýãò ñàíàë, õ¿ñýëò, ä¿ãíýëò, øèéäâýðèéã òîäîðõîé òóñãàíà.

2.4.4.7. Àëáàí áè÷ãèéã áàéãóóëëàãûí íýðèéí ºìíººñ áîëîâñðóóëæ, ÿâóóëàõ áºãººä ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä áàéãóóëëàãûí äàðãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà íàð ÷èã ¿¿ðãèéíõýý õ¿ðýýíä ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Óäèðäàõ äýýä ãàçàðò áîëîí àäèë ñòàòóñ á¿õèé áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä õàÿãëàí ÿâóóëæ áóé áàðèìò áè÷èãò áàéãóóëëàãûí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

2.4.4.8. Àëáàí áè÷èã íü òîâ÷ áóþó äýëãýðýíã¿é áàéæ áîëíî. Òîâ÷ óòãàòàé çàõèäëûã 1-2 õóóäñàíä áàãòààæ áè÷íý. Òîäîðõîé íîòîëãîî, ¿íäýñëýë, òàéëáàð, ñàíàë, ä¿ãíýëò øààðäñàí àñóóäëààð äýëãýðýíã¿é àëáàí áè÷èã òºëºâëºõ áºãººä õýìæýýíèé õóâüä 5 õ¿ðòýë õóóäàñòàé áàéíà.

2.4.5. Ãýðýý 2.4.5.1. Ãýðýýíä çàéëøã¿é áàéõ àíõäàã÷ á¿ðäë¿¿ä íü ãýðýýíèé

íýð, îãíîî, ¿éëäñýí ãàçðûí íýð çýðýã áîëíî. Ãýðýýã çîõèîæ ¿éëäñýí îí ñàð ºäðèéã òîäîðõîé áè÷íý. Ãàäààä õóäàëäààíû ãýðýý, õýëýëöýýðò ãýðýýã õààíà ¿éëäñýíèéã çààíà. Ãýðýýã äóãààðëàõ, á¿ðòãýõ æóðìûã áàéãóóëëàãà òîãòîîíî.

2.4.5.2. Ãýðýý íü åðºíõèé ç¿éë áóþó îðøèë õýñýãòýé áàéíà. Îðøèë õýñýãò ãýðýýíèé ç¿éë, ãýðýýíä îðîëöîã÷ òàëóóäûí àëáàí ¸ñíû íýð, òàëóóäûã ãýðýýíä òîäîðõîéëñîí íýð /õóäàëäàí àâàã÷, ã¿éöýòãýã÷, çàõèàëàã÷ ã.ì/, ¿íäñýí áàéãóóëëàãûã òºëººëºí ãýðýý áàéãóóëæ áóé õ¿íèé íýð, àëáàí òóøààëûã çààõ áºãººä ÷óõàìäàà ýäãýýð ñóáúåêò¿¿ä óã ãýðýýã áàéãóóëñíûã îíöëîí äóðäàíà.

2.4.5.3. Ãýðýýíèé áè÷âýð íü ¿íäñýí áà òóñãàé íºõöºë¿¿äèéã òóñãàñàí á¿ëýã, äýä á¿ëýã, ç¿éë, çààëòààñ á¿ðäýíý. Ãýðýýíä áàðàà, àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý, òîî õýìæýý, òºëáºð õèéõ íºõöëèéã íàðèéâ÷ëàí çààñàí áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí ãýðýýíä 2 òàëààñ õ¿ëýýõ ¿¿ðýã, õàðèóöëàãà, ìºí àëü íýã òàë õàðèóöëàãà õ¿ëýýõã¿é áàéõ íºõöºë áóþó äàâàãäàøã¿é õ¿÷èí ç¿éëèéí òàëààð ãýðýýíèé çîõèõ çààëòóóäàä òóñãàíà.

Ãýðýýíä “Ìàðãààí øèéäâýðëýõ æóðàì”, “Áóñàä íºõöë¿¿ä”, “Íýìýëò íºõöë¿¿ä” ãýõ ìýò çààëòóóä áàéæ áîëîõ áºãººä õóóëèéí ýòãýýäèéí õàÿã, áàíêèí äàõü õàðèëöàõ äàíñíû äóãààðûã òîäîðõîé áè÷íý. Ãýðýýíèé òºñºëä øààðäëàãàòàé áîë õîëáîãäîõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, àëáàí òóøààëòíààñ ñàíàë àâíà.

Ãýðýý áàéãóóëàã÷ òàëóóä ãàðûí ¿ñýã çóðæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàí õÿíàí áàòàëñíààð óã ãýðýý õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî. Ãýðýýã 2 òàë çààâàë áè÷ãýýð áàéãóóëàõ áºãººä øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë íîòàðèàòààð áàòëóóëíà. Ãýðýýíèé õóóäàñ á¿ðèéã áàòàëãààæóóëæ, ãàðûí ¿ñýã çóðæ áîëíî.

2.4.6. Àêò 2.4.6.1. Òóñãàéëàí òîìèëîãäñîí àæëûí õýñýã, êîìèññ ä¿ãíýëò,

øèéäâýðýý àêò õýëáýðýýð ¿éëäýæ ãàðãàíà. Àêò íü áàðèëãà îáúåêòûã


��

àøèãëàëòàä õ¿ëýýí àâñàí, ýä àæ àõóéí òîîëëîãî ÿâóóëñàí, àâààð îñëûí øàëòãààí íºõöëèéã òîãòîîñîí, àæèë õ¿ëýýëöñýí òóõàé àêò ãýõ ìýò îëîí òºðºë áàéíà.

2.4.6.2. Àêò íü áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí íýð, òýðã¿¿, îí, ñàð, ºäºð, äóãààð, áè÷âýðèéí õýñýã, ãàðûí ¿ñýã ãýñýí á¿ðäë¿¿äòýé áàéíà.

2.4.6.3. Àêòàíä õýçýý, ÿìàð øèéäâýðýýð, ÿìàð á¿ðýëäýõ¿¿íòýé êîìèññ áàéãóóëàãäñàí áîëîí ò¿¿íèé ¿¿ðýã, çîðèëòûí òàëààð äóðüäàíà. Ò¿¿í÷ëýí êîìèññîîñ ÿâóóëñàí ¿çëýã øàëãàëò, õýðýãæ¿¿ëñýí àðãà õýìæýý, ä¿ãíýëò, øèéäâýðèéí òàëààð òîäîðõîé òóñãàíà. Çàðèì àêòûã áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà áóþó õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàí áàòàëæ, òàìãà òýìäãýýð áàòàëãààæóóëíà. Ýíý òîõèîëäîëä “Áàòëàâ” ãýñýí á¿ðäëèéã ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí äýýä õýñýãò áàéðëóóëíà.

Õÿíàëò øàëãàëòûí àêò çýðýã áàðèìò áè÷ãèéã õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñò òºñëººð óðüä÷èëàí òàíèëöóóëàõ áºãººä õýðýâ çºâøººð÷ áàéãàà áîë ýíý òóõàé ãàðûí ¿ñýã çóðæ, áàòàëãààæóóëíà. Ìºí àêòûã õè÷íýýí õóâü ¿éëäñýí, àëü ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëñýí òóõàé çààâàë áè÷íý.

Êîìèññûí äàðãà, ãèø¿¿ä ãàðûí ¿ñýã çóðñíààð àêò íü àëáàí ¸ñíû õ¿÷èíòýé áîëíî.

2.5. Áàðèìò áè÷ãèéã êîìïüþòåðò áîëîâñðóóëàõ 2.5.1. Áàðèìò áè÷ãèéã áè÷âýð õÿíàõ Windows, word ïðîãðàììûã

àøèãëàí “Ìîíãîë õýëíèé êîìïüþòåðèéí ¿ñãèéí òîãòîëöîî. Êèðèë áà Ìîíãîë ¿ñãèéí íýãäñýí êîä” MNS 5552:2005 ñòàíäàðòààð ¿éëäýíý.

2.5.2. Áàðèìò áè÷ãèéã Arial, Times new roman çýðýã ¿ñãèéí ôîíòûã àøèãëàí áè÷èõ áºãººä áè÷âýðèéí ìýäýýëëèéí ¿ñãèéí õýìæýý íü 12-14, õ¿ñíýãòýí ìýäýýëëèéíõ 10-12 áàéíà. Áè÷ãèéí ìºð õîîðîíäûí çàéã 1.0-1.5-ààð àâíà. Îëøðóóëàõ øààðäëàãàòàé òåêñòýí ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðò øèâýõäýý ìºð õîîðîíäûí çàéã 2.0-îîð àâ÷ áè÷íý.

Áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ êîìïüþòåð íü Unicode-èéã äýìæäýã ¿éëäëèéí ñèñòåìòýé áàéíà.Êîìïüþòåðò áàðèìòûí áè÷âýðèéã áè÷èæ ýõëýõýýñ ºìíº öààñíû õýìæýýã ñîíãîæ, õóóäàñíû çàõûí õýìæýýã òîõèðóóëíà.

2.5.3. Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðäë¿¿ä õýä õýäýí ìºðººð áè÷èãäýõ òîõèîëäîëä ìºð õîîðîíäûí çàéã 1.0-ýýð àâíà. “Áàðèìò áè÷ãèéí òýðã¿¿”, “Ãàðûí ¿ñýã” çýðýã á¿ðäëèéã áè÷âýðýýñ ìºð õîîðîíäûí çàéã 2.0-3.0-ààð àâ÷, áè÷íý.

2.5.4. Áàðèìò áè÷ãèéí íýðèéã òîì ¿ñãýýð áóþó ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. Àêò, Òàíèëöóóëãà ãýõ ìýò.

Ãàðûí ¿ñýã á¿ðäýëä ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàëûã àëáàí òóøààëûí íýðíèé ñ¿¿ëèéí ìºðòýé íýã øóãàìàíä, ãàðûí ¿ñýã çóðàõ çàéòàéãààð áàéðëóóëíà.

2.5.5. “Áàðèìò áè÷ãèéí òýðã¿¿”, “Õàâñðàëòûí òóõàé òýìäýãëýë”, “Õóóëáàðûã áàòàëñàí òóõàé òýìäýãëýë”, “Ãàðûí ¿ñýã” á¿ðäëèéã õýâëýìýë õóóäñàíä õóóäàñíû ç¿¿í çàõààñ çàé àâ÷ áè÷íý.

2.5.6. Áàðèìò áè÷ãèéí áè÷âýðèéí àãóóëãà, ñýäýâ ººð÷ëºãäºõ òîõèîëäîëä äîãîë ìºðíººñ ýõëýí ìºð õîîðîíäûí çàéã 2.0-îîð áè÷íý.

��


2.5.7. Õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø õóóäàñòàé áàðèìò áè÷ãèéã õî¸ðäóãààð õóóäàñíààñ ýõëýí àðàá òîîãîîð äóãààðëàíà. Äóãààðûã õóóäàñíû äýýä çàõàä ãîëëóóëæ áàéðëóóëíà.

2.5.8. Êîìïüþòåðèéí ñàíàìæèä áàðèìò áè÷ãèéã ýìõ öýãöòýé õàäãàëàõ, àøèãëàõ òàëààð äàðààõ æóðìûã áàðèìòàëíà. ¯¿íä:

-öàõèì áàðèìòûã êîìïüþòåðò õàäãàëàõäàà òîäîðõîé íýðýýð ôàéë, õàâòàñ ¿¿ñãýí òºðºëæ¿¿ëæ õàäãàëàõ,

-àæèë õýðãèéí ýìõ öýãö, øóóðõàé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä áàéíãà ¿¿ñ÷ õºòëºãääºã ¿íäñýí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí èæèëòãýñýí çàãâàð /áýëäýö/-èéã ñòàíäàðòûí äàãóó áîëîâñðóóëàí ìýäýýëëèéí ñàíä õàäãàëæ, àøèãëàõ æóðìûã õýâø¿¿ëýõ,

-êîìïüþòåðò çºâõºí àëáàí ¸ñíû, áàòëàãäñàí áàðèìò áè÷ãèéí öàõèì õóâèéã õàäãàëæ, òºñºë, íîîðîã õóâèéã òóõàé á¿ð óñòãàæ áàéõ,

-õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûã öàõèì áàéäëààð õºòºëæ, õàâòñóóäûã ò¿¿íèé äàãóó òºðºëæ¿¿ëæ àëáàí õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ,

-áàðèìò áè÷ãèéã õýä õè÷íýýí õóâü õýâëýæ, îëøðóóëàõûã æóðàìëàí òîãòîîñîí áàéõ,

-òºñëººð áîëîâñðóóëàãäàæ áóé çàðèì òºðëèéí áàðèìò áè÷ãèéã öààñàí äýýð õýâëýõã¿éãýýð äîòîîä ñ¿ëæýýãýýð äàìæóóëæ, ñàíàë âèç àâàõ,

-ôàéëóóäûã õàäãàëàõ, àðõèâëàõ, óñòãàõ òàëààð íýãäñýí æóðàì ãàðãàæ, ìºðäºõ.

2.6. Ãàäààäàä àëáàí áè÷èã, çàõèäàë ÿâóóëàõÃàäààäàä ÿâóóëàõ àëáàí áè÷èã íü äàðààõ á¿ðäë¿¿äòýé áàéíà. 2.6.1. Õàðèëöàã÷èéí õàÿã /The heading/Ãàäààäàä ÿâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñàí äýýð

õàðèëöàã÷èéí õàÿã çààâàë áè÷èãäýõ áºãººä ýíý íü áàéãóóëëàãûí íýð, øóóäàíãèéí áîëîí è-ìýéë õàÿã, óòàñ ôàêñûí äóãààðààñ á¿ðäýíý.

2.6.2. Á¿ðòãýëèéí äóãààð /Reference/Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðûã õóóäàñíû ç¿¿í äýýä áóëàíä

áóþó õàðèëöàã÷èéí õàÿãèéí /Headind/ äîð, ýñâýë çàõèäëûí òºãñãºëä õàâñðàëòûí /Enclosure/ ºìíº áè÷íý. Ìºí á¿ðòãýëèéí äóãààðûã áè÷èõäýý õàðèóöàí ÿâóóëæ áóé õýëòýñ, íýãæèéí èíäåêñèéã çààæ áîëíî.

2.6.3. Îãíîî /The letter date/Ãàäààäàä ÿâóóëàõ àëáàí áè÷èã, çàõèäëûí îãíîîã òîîí áóþó ¿ñýã-

òîîíû õîëèìîã õýëáýðýýð áè÷íý. Îãíîîã ãîë òºëºâ ºäºð ñàð, îíû äàðààëëààð, á¿ðýí áè÷èõ øààðäëàãàòàé. Òàñëàë òàâèõã¿é. Æèøýý íü: 12 July 2006

Îãíîîã ìºí ñàð ºäºð, îí ãýñýí äàðààëëààð áè÷èæ áîëîõ áºãººä ýíý òîõèîëäîëä îíû ºìíº òàñëàë òàâèíà. Æèøýý íü: July 12, 2006

2.6.4. Õ¿ëýýí àâàã÷èéí õàÿã /Inside address/. Õ¿ëýýí àâàã÷èéí õàÿã áàðèìò áè÷ãèéí äóãààðûí äîð, öààñíû

òàëáàéí ç¿¿í äýýä áóëàíä áè÷èãäýõ áºãººä õ¿ëýýí àâàã÷èéí íýð, àëáàí òóøààë, øóóäàíãèéí õàÿãààñ á¿ðäýíý. Õ¿ëýýí àâàã÷èéí íýð áà õàÿãèéã ººð ººð ìºðºíä áè÷èæ áîëîõ áà äóãòóéí äýýðõòýé àäèë áàéíà. Õýðýâ


��

õ¿ëýýí àâàã÷èéí îâîã, íýðèéã äóãòóéí äýýð “James Leighton” ãýæ áè÷ñýí áîë äîòîðõè õàÿãàíä “Mr James Leighton” ãýæ áè÷íý.

2.6.5. Õýðýâ çàõèäëûã íóóöëàõ øààðäëàãàòàé áîë ýíý òóõàé òýìäýãëýãýýã õ¿ëýýí àâàã÷èéí õàÿãíû ºìíº áè÷íý. Íóóöûí òýìäýãëýãýýã òîì /CONFIDENTIAL/ ¿ñãýýð, ýñâýë òîì ¿ñãýýð ýõëýí òîäîîð áè÷íý.

2.6.6. Ìýíä÷èëãýýíèé õýñýã /The salution/. Ãàäààäàä ÿâóóëæ áóé àëáàí çàõèäëûí ýõýíä õ¿ëýýí àâàã÷èä

õàíäñàí ìýíä÷èëãýý áàéíà. Õýðýâ õ¿ëýýí àâàã÷èéí íýð äýýð çàõèäëàà èëãýýæ áàéãàà áîë ìýíä÷èëãýýíèé õýñýãò ò¿¿íèé íýðèéã äóðüäàíà.

Æèøýý íü: Dear Mr Leightin Dear Douglas Dear Mr JacksonÕýðýâ çàõèäëûã áàéãóóëëàãûí íýð äýýð ÿâóóëæ áàéãàà áîë

ìýíä÷èëãýý íü èë¿¿ àëáàí ¸ñíû õýëëýãòýé áàéíà. Æèøýý íü: Dear Sirs 2.6.7. Áè÷âýð /The body/. Ãàäààä õýë äýýðõ çàõèäëûí áè÷âýð íü äàðààõ õýñã¿¿äòýé áàéíà.

¯¿íä: îðøèë õýñýã /an opening/, àãóóëãà /a main message/ áîëîí òºãñãºë õýñýã /a closing/. Îëîí óëñûí æèøãýýð àëáàí çàõèäëûã áè÷èõäýý ìºð õîîðîíäûí çàéã 1-ýýð àâàõ áà øèíý äîãîë ìºðèéã ýõëýõäýý ìºð õîîðîíäûí çàéã 2-îîð àâ÷, ç¿¿í çàõààñ áè÷íý.

2.6.8. Çàõèäëûí òºãñãºë /The compimentary closing statement/. Àëáàí çàõèäëûã õàðèëöàã÷èä õàíäñàí õ¿íäýòãýëèéí óòãàòàé ¿ãýýð

ºíäºðëºíº. “Yours faithfully” /Ã¿íýý õ¿íäýòãýñýí/ ãýñíèéã àëáàí çàõèäàëä, “Yours sincerely” áóþó /×èí ç¿ðõíýýñýý Òàíûõ/ ãýñíèéã õóâèéí ÷àíàðòàé çàõèäàë õàðèëöààíä õýðýãëýíý.

2.6.9. Ãàðûí ¿ñýã /Signature block/. Çàõèäëûí òºãñãºëä áè÷âýðýýñ 4.0-5.0 ìºð õîîðîíäûí çàéòàéãààð

çàõèäàë ÿâóóëæ áóé õ¿íèé íýðèéã òîì ¿ñãýýð, ýñâýë ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. Çàõèäàë ÿâóóëæ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààëûã ò¿¿íèé íýðèéí äîð áè÷íý. Õýðýâ çàõèäàë èëãýýã÷ íü ýìýãòýé õ¿í áàéâàë íýðíèéõ íü äàðàà õààëòàíä /Mrs/ ãýæ áè÷íý. Æèøýý íü:

Yours faithfully Yours sincerelyGEORGE FREEMAN SOPHIE BOLAN (Mrs)Chairman General ManagerÕýðýâ çàõèäëûã òîäîðõîé àëáàí òóøààëòíû íýðèéí ºìíººñ, ò¿¿íèé

äààëãàñíààð áè÷èæ áàéãàà áîë ýíý òóõàé çàõèäàë ÿâóóëàã÷èéí íýðíèé ºìíº /for/ ýñâýë /ðð/ ãýæ áè÷íý. Æèøýý íü:

Yours faithfullyShirley JohnsonFor GEORGE FREEMAN Chairman 2.6.10. Õàâñðàëò /Enclosure/. Õàâñðàëòûã çààõäàà ÿâóóëæ áóé õ¿íèé àëáàí òóøààëûí íýðèéí

äàðàà íýã ìºðèéí äàðàà çàõèäëûí äîîä õýñýãò “Enc” ýñâýë “Encs” ãýæ áè÷íý. Æèøýý:

Yours sincerelySHEILA ROBINSON (Mrs)

��


Marketing ManagerEnc 2.6.11. Õóóëáàð /Copy/. Õóóëáàðûã ãóðàâäàã÷ òàë /ÿìàð íýã áàéãóóëëàãûí àëáàí òóøààëòàíä/-

ä ÿâóóëàõ òîõèîëäîëä õ¿ëýýí àâàã÷èéí áîëîí àëáàí òóøààëûí íýð äàðàà íü õóóëáàðûã “ññ” copy circulated /õóóëáàðûã ÿâóóëñàí áîëíî/ ýñâýë õóóëáàð “copy “ ãýæ áè÷íý. Õóóëáàðûã õ¿ëýýí àâàã÷ íü 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø áîë òýäãýýðèéí íýðèéã öàãààí òîëãîéí ¿ñãèéí äàðààëëààð áè÷íý.

Æèøýý íü:Copy Mrs Susan Jones, AccountantMr David Roberts, Company SecretaryMr Norman Taylor, General Manager 2.6.12. Ãàäààäàä ÿâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí á¿ðäë¿¿ä, òýäãýýðèéí

çàé, õýìæýý, áàéðëàëûã òîäîðõîéëîõäîî Block áà Full Block ãýñýí õóâèëáàðûã àøèãëàíà.

Block õóâèëáàðò îãíîî /Date line/, “çàõèäëûí òºãñãºëèéí ìýíä÷èëãýý” /Complimentary Close/, “ãàðûí ¿ñýã” /signature/ çýðýã á¿ðäëèéã áè÷âýðèéí áàðóóí çàõàä áàéðëóóëæ, õ¿ëýýí àâàã÷èéí õàÿã, çàõèäëûí ýõëýë áóþó ìýíä÷èëãýý /Salutation/, á¿ðòãýëèéí äóãààð çýðãèéã ç¿¿í çàõàä áè÷íý.

Full Block õóâèëáàðûã àëáàí ¸ñíû çàõèäàë áè÷èõýä àøèãëàõ áºãººä áè÷âýðèéã äîãîë ìºðã¿éãýýð áè÷èõýýñ ãàäíà çàõèäëûí á¿õ á¿ðäë¿¿äèéã ç¿¿í çàõààñ òýãø çàé àâ÷ áè÷íý.

3. ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÝÐÃÝËÒÈÉÍ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ3.1. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëòàä òàâèãäàõ

íèéòëýã øààðäëàãà 3.1.1. Áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ, õàðèó áè÷ãèéã

áîëîâñðóóëàõ, áàòëóóëàõ, õàÿãààð íü ÿâóóëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà áóþó áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí òîäîðõîé ¿å øàò, äàðààëëûã áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëò ãýíý.

3.1.2. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéã îíîâ÷òîé çîõèîí áàéãóóëàõ ¿íäñýí çàð÷ìóóä íü:

-áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, ÿâóóëàõ àæëûã çºâ çîõèñòîé òºâëºð¿¿ëýõ,

-áàðèìò áè÷ãèéã àëü áîëîõ öººí äàìæëàãààð õÿíàí øèéäâýðëýõ, -íýã òºðëèéí áàðèìò áè÷ãèéã äàìæóóëàõ, õÿíàí øèéäâýðëýõýä

èæèë ìàðøðóò òîãòîîõ, -áàðèìò áè÷èã, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí á¿õ ìýäýýëëýýð ºãºãäëèéí

íýãäñýí ñàí ¿¿ñãýõ çýðýã áîëíî. 3.1.3. Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä ºäºð òóòàì ¿¿ñ÷ õºòëºãäºæ

áóé áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëëèéí óðñãàëûã èðñýí, ÿâñàí, äîòîîääîî ¿¿ññýí áàðèìò áè÷ã¿¿ä ãýæ àíãèëàõ áºãººä áîëîâñðóóëàëòûí õóâüä òóñ á¿ðäýý îíöëîãòîé áàéíà.

Áàéãóóëëàãà íü áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûã 4, 5, 6 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó çîõèîí áàéãóóëíà.


��

3.1.4. Áàéãóóëëàãàä èðñýí àëèâàà áàðèìò áè÷èã, ºðãºäºë, ãîìäëûã á¿ðòãýõ, ò¿¿íä òàâèõ õÿíàëò íü çîõèõ ïðîãðàìì õàíãàìæèéí äàãóó êîìïüþòåðèéí ñàíàìæèä îðñîí áàéíà.

Áàéãóóëëàãà íü àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà “Ìýäýýëýë áà áàðèìòæóóëàëò. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ìåíåæìåíò” MNS 15489 2007 ñòàíäàðòàä çààñàí àðãà÷ëàëûí äàãóó ñóäàëãàà, ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, áîäëîãûí äààëãàâàð áîëîâñðóóëæ, áàòëóóëñíû ¿íäñýí äýýð àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ïðîãðàììûã òóðøèõ, íýâòð¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

3.1.5. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí á¿ðòãýë õàéëòûí ïðîãðàìì íü äàðààõ ¿íäñýí øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéâàë çîõèíî.

-ñ¿ëæýýíèé ãîðèìä êëèåíò-ñåðâåð çàð÷ìààð àæèëëàäàã áàéõ, -ìýäýýëëèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãè àøèãëàñàí,

öàã õóãàöààíû áîëîí çàðäëûí õóâüä õýìíýëòòýé, îð÷èí ¿åèéí îôèñûí àæëûí çàð÷èì, øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàñàí áàéõ,

-áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýë-ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ, ºãºãäë¿¿äèéã áîëîâñðóóëàõ, á¿õ ºãºãäëººð õàéëò õèéõ çýðýã îëîí òàëûí ¿éëäë¿¿äòýé áàéõ,

-áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýíä òàâèõ õÿíàëòûã ñàéæðóóëñàí, õîëáîãäîõ ìýäýý òàéëàíã ¿íýí çºâ, ò¿ðãýí øóóðõàé ãàðãàäàã, àëáàí áè÷ãèéí õàðèó ºãºõ õóãàöàà õýòýð÷ áàéãàà áîë äîõèîëîë ºã÷ ìýäýãäýõ, õóãàöàà õýòýðñýí áè÷ãèéã äýëãýð¿¿ëæ õàðàõ çýðýã áîëîìæèéã îëãîñîí áàéõ,

-ìýäýýëëèéí íóóöëàë, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàñàí, á¿õ ìýäýýëýë ñåðâåðò õàäãàëàãäàí àðõèâëàãääàã áàéõ,

-áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿íäñýí øàò äàìæëàãûã àâòîìàòæóóëñàí, àæèë õýðãèéí ÿâöûã óäèðäëàãà øàò øàòàíäàà õÿíàõ, óäèðäàõ, ºãºãäëèéí ñàíä àëñûí çàéíààñ íýâòýð÷ ìýäýýëýë àâàõ, ñ¿ëæýýíèé îð÷èí ìýäýýëëèéã øóóðõàé äàìæóóëàõ, áàðèìò áè÷ãèéí òºñºë äýýð áàãààð àæèëëàõ áîëîìæòîé áàéõ,

-àðõèâ, àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí çààâàð æóðàì, ñòàíäàðòàä íèéöñýí, õýðýãëýõýä ýíãèéí õÿëáàð, àøèãëàëòûí õóâüä íàéäâàðòàé, ºðãºòãºë õèéõ áîëîìæòîé, òºðèéí áàéãóóëëàãàä òóðøèæ íýâòð¿¿ëñýí áàéõ.

3.2. Èðñýí áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, áîëîâñðóóëàõ 3.2.1. Èðñýí áè÷ãèéã áè÷èã õýðýãò òºâëºðñºí æóðìààð õ¿ëýýí

àâíà. Èðñýí áè÷ãèéã õ¿ëýýæ àâñíû äàðàà õàÿã á¿ðäëèéã øàëãàæ á¿ðòãýõ, óðüä÷èëàí òàíèëöàõ, àíãèëàõ, óäèðäëàãàä òàíèëöóóëæ öîõîëò õèéëãýõ, õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëýõ çýðýã àæèëáàðóóä õèéãäýíý.

3.2.2. Àëáàí áè÷ãèéã õ¿ëýýæ àâàõäàà þóíû ºìíº çºâ õàÿãëàñàí, á¿ðäýë á¿ðýí ýñýõèéã øàëãàíà. Áàðèìò áè÷èã áóðóó õàÿãëàñàí, á¿ðäýë äóòóó çýðýã çºð÷èëòýé áîë èðñýí õàÿãààð íü áóöààæ õ¿ðã¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâíà.

3.2.3. Ãàðò íü ãýñýí áè÷ãèéí äóãòóéã çàäëàëã¿é, á¿ðòãýëèéí òýìäýã äàðààä ãàäíàõ õàÿãààð íü á¿ðòãýí õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëíý.

��


3.2.4. Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí íýð äýýð èð¿¿ëñýí ôàêñûã áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâíà. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä ººðèéí ôàêñààð õ¿ëýýí àâñàí áàðèìò áè÷ãèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó á¿ðòãýæ, øèéäâýðëýõ áºãººä áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä çàéëøã¿é òàíèëöóóëàõ øààðäëàãàòàé áîë áè÷èã õýðýãò á¿ðòã¿¿ëýõýýð øèëæ¿¿ëíý.

3.2.5. Áàéãóóëëàãûí öàõèì øóóäàíãèéí àëáàí ̧ ñíû õàÿãààð èðñýí öàõèì áàðèìòûã áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâ÷, á¿ðòãýíý. Óäèðäëàãàä äîòîîä ñ¿ëæýýãýýð, ýñâýë ò¿¿íèéã õýâëýæ òàíèëöóóëíà.

Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí ýëåêòðîí øóóäàíãèéí õàÿãààð èðñýí áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëëèéã óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ øààðäëàãàòàé áîë äîòîîä ñ¿ëæýýãýýð áè÷èã õýðãèéí àæèëòàíä, ýñâýë õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàíä äàìæóóëæ áîëíî.

3.2.6. ßàðàëòàé áè÷ãèéã èðñýí äàðóéä íü á¿ðòãýíý. Áóñàä áè÷ãèéã èðñýí ºäºðò íü áàãòààí, õýðýâ àìðàëòûí ºäð¿¿ä òààðñàí áîë àæëûí ýõíèé ºäºðò á¿ðòãýæ, øèëæ¿¿ëíý.

Àëáàí áè÷ãèéã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòàíä õàÿãëàí èð¿¿ëñýí áîë óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõã¿éãýýð øóóä á¿ðòãýæ, õîëáîãäîõ õàÿãààð øèëæ¿¿ëíý.

3.2.7. Áàéãóóëëàãàä èðñýí áè÷ãèéã óðüä÷èëàí òàíèëöñàí ¿íäñýí äýýð ÿàðàëòàé øèéäâýðëýõ, óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ, õîëáîãäîõ àæèëòàíä øóóä øèëæ¿¿ëýõ ãýæ àíãèëíà.

3.2.8. Óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõààð àíãèëæ ÿëãàñàí áàðèìò áè÷ãèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó á¿ðòãýñíèé äàðàà óäèðäëàãàä öîõîëò õèéëãýõýýð øèëæ¿¿ëíý.

3.3. Èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ, øèëæ¿¿ëýõ 3.3.1. Áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýõ ãýäýã íü òýäãýýðèéã á¿ðòãýë-

õÿíàëòûí õýëáýð /á¿ðòãýëèéí æóðíàë, á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò, ºãºãäëèéí ñàí/-ò îðóóëæ, òýìäýãëýë õèéõ àæèëáàð áîëíî.

3.3.2. Ñóäàëæ øèéäâýðëýõ, õàðèó ºãºõ áîëîí ìýäýýëýë-ëàâëàãààíä øààðäëàãàòàé á¿õ áàðèìò áè÷ãèéã çààâàë á¿ðòãýíý. Áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýýã¿é áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâ÷, øèéäâýðëýõèéã õîðèãëîíî.

3.3.3. Èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ áîëîí á¿ðòãýëã¿é øèëæ¿¿ëýõ ãýæ àíãèëíà. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí á¿ðòãýëã¿é øèëæ¿¿ëýõ áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëòûã 7 äóãààð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó ãàðãàæ, ìºðäºíº.

3.3.4. Èðñýí áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâ÷ çºâ õàÿãëàñàí, á¿ðäýë á¿ðýí ýñýõèéã øàëãàæ, 8 äóãààð õàâñðàëòûí äàãóó èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý1*. Èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí 8 äóãààð áàãàíàä çºâõºí õàðèóòàé áè÷èãò õºòëºõ á¿ðòãýë õÿíàëòûí êàðò /9 äóãààð õàâñðàëò/-ûí äóãààðûã îíû ýõíýýñ áè÷íý.

3.3.5. Áàéãóóëëàãàä èðñýí áè÷ãèéã òóõàéí ºäºð íü, äîòîîääîî ¿¿ññýí áàðèìò áè÷ãèéã ãàðûí ¿ñýã çóðæ, áàòëàãäñàí ºäºð íü çºâõºí 1 óäàà á¿ðòãýíý.

1* - Õýðýâ áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéã ãàðààð õºòºëæ áàéãàà áîë áàðèìò áè÷ãèéí òóõàé ìýäýýëëèéã á¿ðòãýëèéí æóðíàë áóþó êàðòàíä òýìäýãëýíý. Áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýõäýý ïðîãðàìì àøèãëàæ áàéãàà áîë áàðèìò áè÷èãò äóãààð îëãîõ àâòîìàò ãîðèìîîð õèéãäýíý.


��0

3.3.6. Èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûã 10 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó á¿ðòãýæ, àñóóäëûã øèéäâýðëýõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëíý.

3.3.7. Áàðèìò áè÷ãèéã òýäãýýðèéí íýð òºðºë, àãóóëãà, õàðèëöàã÷èéí øèíæýýð íü á¿ëýãëýí, òóñ òóñàä íü á¿ðòãýæ áîëíî. Æèøýýëáýë, òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäàõ äýýä áàéãóóëëàãààñ èðñýí àëáàí áè÷èã, òîãòîîë, øèéäâýð, ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí áîëîâñîí õ¿÷íèé õîëáîãäîëòîé òóøààë, õàðèëöñàí àëáàí áè÷èã, èðãýäèéí ºðãºäºë, ñàíàë ãîìäîë, ãýðýý, àêò çýðãèéã òóñ òóñàä íü äóãààð ºã÷, á¿ðòãýæ áîëíî.

3.3.8. Áàéãóóëëàãàä èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí ñ¿¿ëèéí õóóäàñíû àðûí ç¿¿í äîîä ºíöºãò á¿ðòãýëèéí òýìäýã äàðæ, 11 ä¿ãýýð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó á¿ðòãýíý. Áàéãóóëëàãûí íýð äýýð èðñýí öàõèëãààí óòàñ, ôàêñûã àëáàí áè÷èã, çàõèäëààñ òóñàä íü á¿ðòãýíý.

3.3.9. Èðñýí áè÷èãò îíû ýõíýýñ òîäîðõîé äóãààð ºãíº. Áàðèìò áè÷ãèéí äóãààðò óäèðäëàãààñ òàíèëöàæ, öîõîëò õèéñíèé äàðàà õàðèóöàí øèéäâýðëýõ õýëòýñ, íýãæèéí èíäåêñèéã íýìæ á¿ðòãýëèéí äóãààðò áè÷èæ áîëíî. Æèøýý íü: №185/05*-¯¿íä: -185-áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð -05-õýëòýñ, íýãæèéí èíäåêñ

3.3.10. Áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýñýí áàðèìò áè÷ãèéã èðñýí ºäºðò íü óäèðäëàãàä òàíèëöóóëíà. Óäèðäëàãà õàðèóòàé áè÷èãò ºäºðò íü áàãòààí öîõîëò õèéæ, áè÷èã õýðýãò áóöààíà. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí óäèðäëàãûí çààëòûã ¿íäýñëýí õàðèóöàí øèéäâýðëýõ õýëòýñ, íýãæèéí àæèëòàí áîëîí øèéäâýðëýõ õóãàöààíû òàëààðõ ìýäýýëëèéã á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòàíä òýìäýãëýæ, ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëíà. Á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûã 12 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó áºãëºíº.

3.3.11. Áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýõäýý àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí á¿ðòãýë-õÿíàëòûí ïðîãðàìì àøèãëàæ áàéãàà áîë áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâñàí áîëîí õÿíàí øèéäâýðëýñýí òóõàé ºãºãäë¿¿äèéã õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëíà.

Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí á¿ðòãýë-õÿíàëòûí ïðîãðàìì íü èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ õÿíàëòûí êàðò íýýõ, õÿíàëòûí êàðò õààõ, ò¿¿íä òîãòìîë ìýäýýëýë íýìýõ, çàñâàðëàõ, á¿ðòãýãäñýí á¿õ ºãºãäëººð õàéëò õèéõ, ìýäýý òàéëàí ãàðãàõ çýðýã á¿òýö, ¿éëäë¿¿äòýé áàéíà.

3.3.12. Èðñýí áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéã óëàìæëàëò áàéäëààð õºòºëæ áàéãàà áîë á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûã 2 õóâü ¿éëäýí, 1 õóâèéã èðñýí áè÷ãèéí õàìò çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèä øèëæ¿¿ëæ1*, 2-äîõ õóâèéã á¿ðòãýë õÿíàëòûí ëàâëàõ ñàíä áàéðëóóëíà. Èðñýí áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéã öààñàí áîëîí öàõèì á¿ðòãýëèéí õýëáýðýýð õîñëîí õºòëºõ òîõèîëäîëä áàðèìò áè÷ãèéã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí 8 äóãààð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó èðñýí áè÷ãèéí á¿ðòãýëä òýìäýãëýíý.

3.4. ßâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ æóðàì 3.4.1. ßâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéã ãàðûí ¿ñýã çóðñàí áóþó áàòëàãäñàí

ºäºðò íü áè÷èã õýðýãò òºâëºð¿¿ëæ á¿ðòãýíý. ßâóóëàõ áè÷ãèéí àãóóëãà, õýë

1* - Ïðîãðàìì, òåõíèê õàíãàìæèéí íºõöºë á¿ðäñýí òîõèîëäîëä èðñýí áè÷ãèéã ñêàéíåðäàí öàõèì á¿ðòãýëèéí êàðòàíä ôàéëûã õàâñàðãàí õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàíä øèëæ¿¿ëæ áîëíî.

��


íàéðóóëãà, ñòàíäàðòûí á¿ðäëèéã áîëîâñðóóëñàí àæèëòàí õàðèóöíà. 3.4.2. ßâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéã ýíýõ¿¿ çààâðûí 14 ä¿ãýýð

õàâñðàëòàä çààñàí ìàÿãòûí äàãóó ÿâóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý. ßâóóëæ áàéãàà áàðèìò áè÷èãò õàðèó èð¿¿ëýõýýð çààñàí áîë “õàðèóòàé ýñýõ” ãýñýí 8-ð áàãàíàä îíû ýõíýýñ äóãààð ºã÷, òýìäýãëýíý.

3.4.3. ßâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí äóãààð íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí èíäåêñ, ÿâóóëñàí áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðààñ òóñ òóñ á¿ðäýíý. Æèøýý íü: 02/50 ¯¿íä: 02- õýëòýñ, íýãæèéí èíäåêñ, 50 – ÿâóóëàõ áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð.

Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààðò àëáàí òóøààëòíû èíäåêñ, ýñâýë õàðèëöàã÷èéí èíäåêñèéã íýìæ, áè÷èæ áîëíî.

ßâóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí îãíîî, á¿ðòãýëèéí äóãààðûã õýâëýìýë õóóäàñíû òýìäýãëýãýýíä áè÷íý.

3.4.4. ßâóóëæ áóé áè÷ãèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã á¿ðòãýë-ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëíà1*. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí á¿ðòãýë-õÿíàëòûí ïðîãðàìì íü ÿâóóëñàí áè÷ãèéã á¿ðòãýõ, áè÷èã ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãóóäûã á¿ðòãýõ, ÿâóóëñàí áè÷ãèéí õàðèó á¿ðòãýõ, äýýðõ á¿ðòãýë¿¿äèéí á¿õ ºãºãäëººð õàéëò õèéõ, ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ çýðýã á¿òýö, ¿éëäë¿¿äòýé áàéíà.

Áàéãóóëëàãà ººðºº ÿâóóëæ áóé õàðèóòàé áè÷èãò á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò øèíýýð íýýõ áà õàðèó áè÷ãèéí ìýäýýëëèéã èðñýí áè÷ãèéí á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûí “Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýõ õóãàöàà” ãýñýí 9 ä¿ãýýð áàãàíàä òýìäýãëýíý.

3.4.5. Çºâõºí ñòàíäàðòûí äàãóó çºâ á¿ðä¿¿ëñýí, áè÷èã õýðýãò á¿ðòã¿¿ëæ, îãíîî, á¿ðòãýëèéí äóãààð àâñàí áàðèìò áè÷ãèéã çîõèõ õàÿãààð íü ÿâóóëíà. Ñòàíäàðòûí á¿ðäýë äóòóó áóþó áóñàä çºð÷èëòýé áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëñàí àæèëòàíä áóöààíà.

3.4.6. Øóóðõàé äàìæóóëàõ áîëîí ñàíàë àâàõ øààðäëàãàòàé òºñºë, òºëºâëºãºº, òàíèëöóóëãà çýðãèéã ôàêñààð áóþó öàõèì øóóäàíãààð ÿâóóëæ, øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë öààñàí õóâèéã øóóäàíãààð èëãýýíý.

3.4.7. Ãàðûí ¿ñýã çóðàãäàæ áýëýí áîëñîí áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýñýí ºäºðò íü çîõèõ õàÿãààð ÿâóóëíà.

3.4.8. Á¿ðòãýëèéí äóãààð àâàãäñàíû äàðàà íýã õóâèéã ãàäàãø ÿâóóëæ, ¿ëäýõ õóâèéã ñàíàë, õàâñðàëòûí õàìò ÕÕÍÆ-ûí äàãóó õîëáîãäîõ õàâòàñò õýðýãò õàäãàëíà. Òîäîðõîé àñóóäëààðõ õàðèëöñàí áè÷ãýýð õýðýã á¿ðä¿¿ëýõäýý èðñýí áè÷ãèéã ÿâóóëñàí õàðèó áè÷èãòýé íü íýã õºòëºõ õýðýãò õàäãàëæ áîëíî.

3.4.9. ßâóóëàõ áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâ÷ øàëãàõ, á¿ðòãýõ, àíãèëàõ, äóãòóéëàõ, õàÿãëàõ, ãàäàãø èëãýýõ àæëûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý. Áè÷èã çàõèäëûã äóãòóéëàõûí ºìíº çîõèõ á¿ðäýëòýé ýñýõ, õàâñðàëò íü á¿ðýí ýñýõ, ÿâóóëàõ ãàçðûí íýð, õàÿã çºâ ýñýõèéã

1* - Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ïðîãðàìì àøèãëàæ áóé òîõèîëäîëä ÿâóóëñàí áè÷ãèéí òàëààðõ ºãºãäëèéã ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëíà. ßâóóëñàí áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéã óëàìæëàëò áàéäëààð õºòºëäºã áîë õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéã ÿâóóëñàí áè÷ãèéí öàõèì á¿ðòãýëä îðóóëàõ áóþó á¿ðòãýëèéí æóðíàëûã 10 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó õºòºëíº.


��

íÿãòàëíà. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿äýýñ íýã õàÿãààð ÿâóóëæ áóé àëáàí áè÷èã, çàõèäëûã íýã äóãòóéíä õèéíý.

3.5. Áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ, äîòîîäûí áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò

3.5.1. Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà áîëîí õîëáîãäîõ õýëòýñ, íýãæèéí óäèðäëàãûí öîõîëòòîé áàðèìò áè÷ãèéã áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýí, õàðèóöàí øèéäâýðëýõ àæèëòàí /öààøèä ã¿éöýòãýã÷ àæèëòàí ãýõ/-ä øèëæ¿¿ëíý. ßàðàëòàé øèéäâýðëýõ áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýñýí äàðóéä íü õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëíý.

3.5.2. Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí öîõîëòòîé áè÷ãèéã õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèéäâýðë¿¿ëýõýýð øèëæ¿¿ëýõäýý íýãæèéí óäèðäëàãàä çààâàë óðüä÷èëàí ìýäýãäñýí áàéíà.

3.5.3. Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãààñ áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã, òºñºë, õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõààð àæëûí õýñýã áàéãóóëñàí áîë àæëûí õýñãèéí àõëàã÷ íü àñóóäëûã øèéäâýðëýõèéí òóëä ãèø¿¿äýý öóãëóóëàõ, õàìòðàí õýëýëöýõ, àæèë, ¿¿ðýã äààëãàõ, áèåëýëòèéã íü øààðäàõ ýðõòýé áàéíà. Àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä íü øààðäëàãàòàé á¿õ áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëýë /òºñºë, òàíèëöóóëãà, òîî áàðèìò/-èéã äààëãàñàí õóãàöààíä íü ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé.

3.5.4. Àñóóäëûã õÿíàí øèéäâýðëýõ ÿâöàä áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä õîëáîãäîõ õýëòýñ, íýãæèéí àëáàí òóøààëòíóóäààñ ñàíàë àâíà.

Áàðèìò áè÷ãèéã òºñëººð áîëîâñðóóëàõäàà ìýäýý ìàòåðèàë, òîî áàðèìòûí ¿íýí çºâèéã òóõàéí àæèëòàí áèå÷ëýí õàðèóöíà.

3.5.5. Áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ, õàðèóòàé áè÷ãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ ¿¿ðýã àâñàí àæèëòàí íü óäèðäëàãààñ ºãñºí õóãàöààíä íü øèéäâýðëýõ, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä õóãàöààã íü ñóíãóóëàõ, õÿíàëòûí êàðòàä çîõèõ õºäºëãººíèéã òóõàé á¿ð õèéëãýõ, õÿíàëòààñ õàñóóëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý.

3.5.6. Óíøèæ íèéëýýã¿é, àëáàí áè÷ãèéí ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãààã¿é, õîëáîãäîõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãààð õÿíóóëààã¿é, çîõèõ æóðìûí äàãóó ñàíàë, âèç àâààã¿é áàðèìò áè÷ãèéã áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõûã õîðèãëîíî.

3.5.7. Áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä ñàíàë, âèç àâ÷ ýöýñëýí áîëîâñðóóëñíû äàðàà óäèðäëàãààð õÿíóóëæ, áàòëóóëàõ áºãººä áè÷èã õýðýãò á¿ðòã¿¿ëñíèé äàðàà õîëáîãäîõ ãàçàðò ÿâóóëæ, ¿ëäýõ õóâèéã áè÷èã õýðýãò õàäãàëíà.

3.5.8. Áîëîâñðóóëàëòûí øààðäëàãà õàíãààã¿é, óòãà àãóóëãà, õýë íàéðóóëãà íü òîäîðõîé áóñ, ¿ã ¿ñãèéí àëäààòàé áàðèìò áè÷èã çîõèîí á¿ðä¿¿ëñýí áîë áîëîâñðóóëñàí àæèëòàí õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý.

3.5.9. Òºñëèéí øàòàíä áîëîâñðîãäîæ áàéãàà, àëáàí ¸ñíû áîëæ áàòëàãäààã¿é áàðèìò áè÷ãèéã çºâõºí àëáàí àæëûí æóðìààð, òîäîðõîé õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ðýýíä ¿çýæ, àøèãëàíà.

3.5.10. Äîòîîääîî õºòëºãäºõ áàðèìò áè÷ãèéã áàòàëæ, ìºðä¿¿ëýõ àæèëëàãàà íü äýñ äàðààëëûí õóâüä èðñýí áè÷ãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ

��


áîëîí ãàäàãø ÿâóóëàõ áè÷ãèéã áîëîâñðóóëæ, ¸ñ÷ëîõòîé èæèë áàéíà. 3.5.11. Çîõèõ æóðìûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, ñàíàë âèç àâñíû

äàðàà çàõèðàìæëàëûí áàðèìò áè÷èã /òîãòîîë, òóøààë, çàõèðàìæ ã.ì/-èéí òºñëèéã óäèðäëàãàä áàòëóóëàõààð îðóóëíà.

3.5.12. Áàòëàãäñàí òóøààë, çàõèðàìæèéã á¿ðòãýõ, õóâèëæ îëøðóóëàõ, õîëáîãäîõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòàí íàðò øóóðõàé õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õàðèóöíà.

3.5.13. Áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð ãàðñàí òóøààë, çàõèðàìæèä îíû ýõíýýñ íýãäñýí äóãààð ºã÷, 15 äóãààð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó òºâëºðñºí æóðìààð á¿ðòãýíý. Õàðèí áîëîâñîí õ¿÷íèé òàëààðõ òóøààëûã á¿ðòãýõ, õàäãàëàõ àñóóäëûã õ¿íèé íººöèéí õýëòýñò õàðèóöóóëæ áîëíî.

Òóøààëûã õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õàðèóöíà. Òóøààëûí àëáàí ¸ñíû ýõ õóâèéã áè÷èã õýðýãò ýñâýë áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóñëàõ õàðèóöàæ õàäãàëíà. Òóøààëûí õóóëáàðûã õîëáîãäîõ õýëòýñ, íýãæèä äîòîîä ñ¿ëæýýãýýð òàðààæ áîëíî.

3.5.14. Áàéãóóëëàãûí óäèðäàõ Çºâëºëèéí õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã õºòëºõ, àëáàæóóëàõ, òºðºëæ¿¿ëýõ, îíû ýõíýýñ íýãäñýí äóãààð ºã÷ á¿ðòãýõ, ýìõ öýãöòýé õàäãàëàõ, àøèãëàõ àñóóäëûã Çºâëºëèéí õóðàë õàðèóöñàí àæèëòàí, ýñâýë Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/-ûí õîëáîãäîõ àæèëòàíä õàðèóöóóëíà.

3.6. Öàõèì øóóäàíãààð áàðèìò áè÷èã ÿâóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ 3.6.1. Öàõèì ìýäýý, çàõèäëûã áîëîâñðóóëàõäàà äàðààõ æóðìûã

ìºðäºíº. -ýëåêòðîí øóóäàíãèéí õàÿãèéã áàéíãà øàëãàõ, -îí, ñàð, ºäðèéã íÿãòëàõ, -caps lock òîâ÷ëóóðûã àøèãëàõã¿é áàéõ, -òîì ¿ñãýýð áè÷èõã¿é áàéõ, -¸ñîðõóó ìýíä÷èëãýý, ¿ã õýëëýã õýðýãëýõã¿é áàéõ, -óòãà ñàíàà, ¿ã ºã¿¿ëáýð òîâ÷ òîäîðõîé áàéõ, -èëãýýñýí çàõèäàë, ìýäýýíèé õóóëáàð êîìïüþòåðèéí

ñàíàìæèíä õàäãàëàãäñàí áàéõ. 3.6.2. Öàõèì áàðèìòûã äàìæóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ àæèëëàãàà

äàðààõ æóðìààð ÿâàãäàíà. ¯¿íä: -Òóñãàé çººã÷ äýýðõ áàðèìòûã ººð áàéãóóëëàãàä ÿâóóëàõäàà

àëáàí áè÷ãýýðäàãàëäóóëíà. -Ãàäíààñ èðñýí öàõèì áàðèìòûã õ¿ëýýí àâ÷, á¿ðòãýõ,

òàíèëöóóëàõ æóðàì öààñàí áàðèìòûíõòàé èæèë áàéíà. Öàõèì øóóäàíãààð õ¿ëýýí àâñàí áàðèìòûã ïðèíòåðýýð õýâëýí, áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâñàí òóõàéã íîòëîæ á¿ðòãýëèéí òýìäýã äàðíà. Ìºí öààñàí äýýðõ õóâü íü öàõèì ýõ áàðèìòòàé àäèë õ¿÷èíòýé áîëîõûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí áàòàëæ, ãàðûí ¿ñýã, îí, ñàð, ºäºð òàâèíà. Öàõèì õóâèéã ¿¿íèé äàðàà óñòãàæ áîëíî.

-Áàðèìòûã öàõèì øóóäàíãààð èëãýýõäýý ò¿¿íèé íýð, îãíîî, àøèãëàñàí ïðîãðàììûí òàëààðõ ìåòà ºãºãäë¿¿äèéã áàãòààñàí öàõèì


��

õàâñðàëò ¿éëäýíý.3.7. Ôàêñààð áàðèìò áè÷èã ÿâóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ 3.7.1. Àëáàí áè÷èã, çàõèäëûã ôàêñààð äàìæóóëàõ áóþó õ¿ëýýí

àâàõäàà äàðààõ øààðäëàãûã áàðèìòàëíà. ¯¿íä: à/ ôàêñààð äàìæóóëæ áóé áàðèìò áè÷èã /áè÷âýð, çóðàã, õ¿ñíýãò/

íü À-4 ôîðìàòûí öààñàí äýýð õàð ºíãººð õýâëýñýí õóóäàñòàé áàéíà. á/ ôàêñààð ÿâóóëæ áàéãàà áàðèìò áè÷ãèéí óòãà àãóóëãà, õýë

íàéðóóëãà, ìýäýýëëèéí íóóöëàë, àþóëã¿é áàéäëûã áîëîâñðóóëñàí àæèëòàí áîëîí õîëáîãäîõ íýãæèéí óäèðäëàãà õàðèóöíà.

â/ áàéãóóëëàãûí õàÿãààð èðñýí ôàêñûã çºâõºí á¿ðòãýëèéí äýâòýðò á¿ðòãýí, õ¿ëýýí àâñàí ºäºðò íü õîëáîãäîõ õýëòýñ, íýãæèéí àæèëòàíä ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ, øèëæ¿¿ëíý.

ã/ ãàäààä ðóó ôàêñ ÿâóóëàõäàà øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ò¿¿íèé ìîíãîë îð÷óóëãûã áè÷èã õýðýãò ¿ëäýõ õóâüä íü õàâñàðãàæ áîëíî.

3.8. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîîöîõ 3.8.1. Òîäîðõîé õóãàöààíä ãàäíààñ èðñýí, ãàäàãø ÿâóóëñàí áà

äîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí íèéò õýìæýýã á¿ðòãýëèéí æóðíàë, á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò, ºãºãäëèéí ñàíä áàéãàà ìýäýýëëèéã ¿íäýñëýí ãàðãàíà.

3.8.2. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí íèéò òîî õýìæýý, ººð÷ëºëò, õºäºëãººíèéã Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ íýãòãýí, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä æèëä 2-îîñ äîîøã¿é óäàà òàíèëöóóëæ áàéíà.

3.8.3. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã áè÷âýð á¿õèé À-4 õýìæýýòýé õóóäàñíû òîîãîîð ãàðãàíà. Îëøðóóëñàí õóâèéã ýõ áè÷ãýýñ òóñàä íü òîîëíî. Õî¸ð òàëäàà áè÷âýðòýé áàðèìòûí õóóäñûã 2 õóóäñàíä, À5 õýìæýýíèé 2 õóóäàñ àëáàí áè÷ãèéí 1 õóóäñàíä òîîöíî.

3.8.4. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéã òîîöîõäîî ýõëýýä çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ á¿ðýýð òîîëæ, äàðàà íü áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä 16 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó óëèðàë, æèëýýð íýãòãýí ãàðãàíà. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîãòîîõ àæëûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòíóóä áîëîí òóñãàéëàí òîìèëîãäñîí àæëûí õýñýã õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëíà.

3.8.5. Áàéãóóëëàãàä èðñýí áîëîí äîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéã òóñ òóñàä íü òîîëíî. Ãàäàãø ÿâóóëñàí äîòîîääîî áîëîâñðóóëñàí áàðèìò áè÷ãèéí äàâõàðäëûã çºâ òîîöîæ òóñãàíà.

3.8.6. Áàéãóóëëàãà íü ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû õîëáîãäîëòîé öàõèì áàðèìò áè÷èãò çîõèõ æóðìûí äàãóó òîî á¿ðòãýë õºòºëæ, áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîîöîõäîî õàðãàëçàí ¿çíý.

4. ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ØÈÉÄÂÝÐËÝËÒÝÄ ÕßÍÀËÒ ÒÀÂÈÕ4.1. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæëûí çîõèîí

áàéãóóëàëò 4.1.1. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä òàâèõ õÿíàëò íü áàðèìò

áè÷ãèéã õÿíàëòàä àâàõ, øèéäâýðëýëòèéí ÿâöàä íü õÿíàëò òàâèõ, øàëãàõ, øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàëòààñ õàñàõ, áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòèéí ÿâö, ¿ð ä¿íã òîîöîõ, ìýäýý òàéëàí ãàðãàõ, óäèðäëàãàä

��


òàíèëöóóëàõ çýðýã àæèëáàðààñ á¿ðäýíý. 4.1.2. Óäèðäëàãààñ ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâàð, ÿàðàëòàé øèéäâýðëýõ

áîëîí õàðèó øààðäëàãàòàé á¿õ áè÷ãèéã õÿíàëòàä àâíà. 4.1.3. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ çîõèîí

áàéãóóëàëò òåõíèêèéí àæëûã áàéãóóëëàãûí äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí ýñâýë áè÷èã õýðãèéí ýðõëýã÷ õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëíà.

4.1.4. Áàðèìò áè÷ãýýð òàâèãäñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ ¿éë àæèëëàãàà õýð ÷àíàðòàé, çºâ ÿâàãäàæ áàéãààä çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà íàð õÿíàëò òàâüæ, ä¿ãíýíý.

4.1.5. Àëáàí áè÷ãýýð òàâüñàí àñóóäëûí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõäàà áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí òàëààðõ ìýäýýëýëä ¿íäýñëýíý. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæëûã áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí õýìæýýíä ¿ð ä¿íòýé øóóðõàé çîõèîí áàéãóóëàõ, ìýäýý òàéëàíã ¿íýí çºâ ãàðãàõûí òóëä àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí á¿ðòãýë, õÿíàëòûí ïðîãðàììûã àøèãëàæ áîëíî. Äýýðõ ïðîãðàìì íü áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà äàðààõ ìýäýýëëèéã øóóðõàé àâàõ, õÿíàëò òàâèõ áîëîìæòîéãîîð õèéãäñýí áàéíà. ¯¿íä:

- áàéãóóëëàãàä èðñýí íèéò áè÷ãèéí òîî, ¿¿íýýñ õýä íü õÿíàëòàíä áàéãààã ìýäýýëýõ,

- øèéäâýðëýõ õóãàöàà õýòýðñýí õýäýí áè÷èã áàéãàà, õýòýðñýí õóãàöààã õàðóóëàõ,

- àëü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí àëáàí òóøààëòàí äýýð ÿìàð áè÷èã õ¿ëýýãäýæ áàéãààã õàðàõ,

- øèéäâýðëýñýí, øèéäâýðëýýã¿é áè÷ã¿¿äýýð òàéëàí ìýäýý ãàðãàõ,

- õóãàöàà õýòýðñýí áè÷ã¿¿äèéí òàëààð èë¿¿ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë àâàõ.

4.1.6. Øèéäâýðëýëòèéí ÿâöàä òàâèõ õÿíàëò íü öàã õóãàöààíû õóâüä äàðààõ äàâòàìæòàé áàéíà. Òóõàéëáàë: äàðàà îíóóäàä øèéäâýðëýõ àðãà õýìæýýíèé ÿâöûã æèëä 1-ýýñ äîîøã¿é óäàà øàëãàíà. Ìºí äàðàà ñàðóóäàä õýðýãæèõ àæëûí ÿâöûã ñàðä 1-íýýñ äîîøã¿é óäàà, òóõàéí ñàðä øèéäâýðëýõ àñóóäëûí ÿâöûã 10 õîíîã òóòàì òóñ òóñ øàëãàæ, áèåëýëòèéã òîîöíî.

4.2. Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýõ õóãàöàà 4.2.1. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýõ õóãàöààã áàéãóóëëàãûí äîòîîä

áàðèìò áè÷ãèéí õóâüä òýäãýýðèéã áàòàëæ, ìºðä¿¿ëñýí ºäðººñ, ãàäíààñ èðñýí áè÷ãèéí õóâüä áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýæ, õ¿ëýýí àâñàí, øèéäâýðëýõ áè÷ãèéí õóâüä óäèðäëàãà öîõîëò õèéæ, õîëáîãäîõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòàíä øèëæ¿¿ëñýí ºäðººñ ýõýëæ òîîöíî.

4.2.2. Áàðèìò áè÷ãýýð òàâüñàí àñóóäëûã äàðààõ õóãàöààíä øèéäâýðëýíý. ¯¿íä:

-øóóä øèéäâýðëýæ áîëîõ àñóóäëûã 1-3 õîíîãò, áóñàä àñóóäëûã 10 õîíîãèéí äîòîð;

-áóñàä áàéãóóëëàãàòàé õàìòàð÷ øèéäâýðëýõ, íýìýëò ñóäàëãàà, òîäðóóëãà õèéõ áîë 30 õîíîãèéí äîòîð;


��

-óäèðäëàãà òàíèëöààä øèéäâýðëýõ õóãàöààã íü çààñàí áîë äóðäñàí õóãàöààíû äîòîð;

-ÿàðàëòàé àëáàí áè÷èã, ôàêñûí õàðèóã 1-3 õîíîãò; -èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûí õàðèóã õîëáîãäîõ õóóëü

òîãòîîìæèä çààñàí õóãàöààíä; -áàðèìò áè÷èãò àñóóäàë øèéäâýðëýõ õóãàöààã çààñàí áîë

äóðäñàí õóãàöààíä íü ÿâóóëíà. 4.2.3. Àëáàí áè÷ãèéí øèéäâýðëýõ õóãàöààã ººð÷ëºõ áóþó ñóíãàõ

àñóóäëûã çºâõºí ò¿¿íä öîõîëò õèéñýí àëáàí òóøààëòíû çºâøººðëººð øèéäâýðëýõ áºãººä ýíý òóõàé õàðèó ºãºõ õóãàöàà äóóñàõààñ 3 õîíîãèéí ºìíº àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäýæ, á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòàíä òýìäýãë¿¿ëñýí áàéíà.

4.3. Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæèëëàãàà 4.3.1. Øèéäâýðëýëòýä íü õÿíàëò òàâèõ, õàðèó ºãºõ øààðäëàãàòàé

áàðèìò áè÷èãò á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò õºòëºí, èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëä ãàðûí ¿ñýã çóðæ, õ¿ëýýëöýíý

4.3.2. Õàðèóòàé áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýã íýãæýýñ íºãººä øèëæ¿¿ëýõ òîõèîëäîëä áè÷èã õýðãèéí àæèëòàíä ìýäýãäýæ, òèéíõ¿¿ øèëæ¿¿ëñýí òóõàé òýìäýãëýëèéã á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòàä òýìäýãë¿¿ëíý

4.3.3. Õàðèóòàé áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûã õî¸ð õóâü õºòºëæ, íýã õóâèéã èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí õàìò õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëíý. Õî¸ðäîõ õóâèéã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õÿíàëòàä àâíà

4.3.4. Õîëáîãäîõ àæèëòàí èðñýí áàðèìò áè÷ãèéã õýðõýí, ÿàæ øèéäâýðëýñíèéã á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûí “õýçýý, õýðõýí øèéäâýðëýñýí” ãýñýí õ¿ñíýãòýä òýìäýãëýæ, áè÷èã õýðãèéí àæèëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

4.3.5. Áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëò áàãàòàé áàéãóóëëàãàä á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò õºòëºëã¿é èðñýí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëýýð õÿíàëò òàâüæ, áèåëýëòèéã 8 äóãààð õàâñðàëòûí 11 ä¿ãýýð õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëñíýýð òýìäýãëýíý.

4.3.6. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí íü øèéäâýðëýõ õóãàöàà õýòýðñýí áàðèìò áè÷èã, ºðãºäºë, ãîìäëûí ìýäýýã 17 äóãààð õàâñðàëòàä çààñàí õ¿ñíýãòýýð, õóãàöààíäàà õàðèó èðýýã¿é áàðèìò áè÷ãèéí ìýäýýã 18 äóãààð õàâñðàëòàä çààñàí õ¿ñíýãòýýð òóñ òóñ äîëîî õîíîã òóòàì ãàðãàæ, óäèðäëàãàä òàíèëöóóëíà.

4.3.7. Òîãòîîë, øèéäâýð, òóøààë, çàõèðàìæèéí áèåëýëòèéã 19 ä¿ãýýð õàâñðàëòàä çààñàí õÿíàëòûí êàðòàä áè÷íý.

Õÿíàëòûí êàðòûã õî¸ð õóâü õºòºëæ, íýã õóâèéã øèéäâýðèéí áèåëýëòýä õÿíàëò òàâèõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëæ, õî¸ðäîõ õóâèéã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õÿíàëòàä àâíà.

4.3.8. Õîëáîãäîõ àæèëòàí íü òîãòîîë, øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õÿíàëòûí êàðòûí “áèåëýëòèéí òóõàé òýìäýãëýë” ãýñýí õ¿ñíýãòýä òýìäýãëýæ, áè÷èã õýðãèéí àæèëòàíä øèëæ¿¿ëíý.

4.3.9. Èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûã õýðõýí øèéäâýðëýñýí òóõàéã 10 äóãààð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñýí õ¿ñíýãòèéí 9-13 äàõü áàãàíàä òýìäýãëýíý. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðò õºòºëæ, õàðèóòàé áàðèìò

��


áè÷èã øèéäâýðëýäýã æóðìààð ã¿éöýòãýíý. ªðãºäºë, ãîìäëûí õÿíàí øèéäâýðëýõ ¿éë àæèëëàãààíä á¿ðòãýë-õÿíàëòûí ïðîãðàììûã àøèãëàæ áîëîõ áºãººä ýíý òîõèîëäîëä ºðãºäºë, ãîìäëûí øèéäâýðëýëòèéí ìýäýý òàéëàíã 20 äóãààð õàâñðàëòàä ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó ãàðãàíà.

4.3.10. Á¿ðòãýë õÿíàëòûí áîëîí õÿíàëòûí êàðòûã ëàâëàõ ñàíä áàéðëóóëæ, áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãà áîëîí øèéäâýðëýãäñýí, øèéäâýðëýãäýýã¿é àñóóäëààð ÿëãàæ, àíãèëñàí áàéíà.

Õàðèí èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûí êàðòûí ñàíã òóñàä íü õºòºëæ, êàðòûã öàãààí òîëãîéí ¿ñãèéí äàðààëëààð áàéðëóóëíà.

4.3.11. Õóóëü, ÓÈÕ áîëîí ÓÈÕ-ûí áàéíãûí õîðîîíû òîãòîîë, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, Åðºíõèé ñàéäûí çàõèðàìæ, Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû òýìäýãëýë /öààøèä Äýýä ãàçðûí øèéäâýð ãýõ/-èéã òàíèëöóóëàõ áîëîí õýðýãæèëòýä òàâèõ õÿíàëòûã äîð äóðäñàí æóðìààð çîõèîí áàéãóóëíà:

-äýýä ãàçðûí øèéäâýðèéã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õ¿ëýýí àâìàãö òàíèëöàõ õóóäñààð áàéãóóëëàãûí äàðãà áîëîí õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàíä òàíèëöóóëíà.

- áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /òîãòîîë øèéäâýð õàðèóöñàí àæèëòàí/ àæëûí 1-2 ºäºðò áàãòààí äýýä ãàçðûí øèéäâýð, ò¿¿íèé õàâñðàëòûí õîëáîãäîõ çààëòóóäûã õóâèëàí õÿíàëòûí êàðòûã 2 õóâü ¿éëäýí, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàí öîõîëò õèéëãýæ, õîëáîãäîõ àæèëòàíä øèëæ¿¿ëýí õÿíàëò òàâèõ áºãººä èéíõ¿¿ øèëæ¿¿ëñýí îí, ñàð ºäðèéã õÿíàëòûí êàðò áîëîí á¿ðòãýëä òýìäýãëýíý.

-òîãòîîë, øèéäâýðèéí áèåëýëò õàðèóöñàí àæèëòàí íü äýýä ãàçðûí øèéäâýðèéí ººðèéí áàéãóóëëàãàä õîëáîãäîõ á¿õ çààëòûã õÿíàëòàíä á¿ðýí àâàõ àæëûã áèå÷ëýí õàðèóöàõ áºãººä õÿíàëòûí êàðòûí õºäºëãººíèéã òóõàé á¿ð õèéíý.

-äýýä ãàçðûí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õóãàöààíä íü õàíãóóëàõ àæëûã õîëáîãäîõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëàõ áºãººä ÿâöûí áàéäàëä áàéíãûí õÿíàëò òàâüæ, àæèëëàíà.

-äýýä ãàçðûí øèéäâýðèéí áèåëýëò, ò¿¿íèé ÿâöûí òóõàé ìýäýýã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /òîãòîîë, øèéäâýðèéí áèåëýëò õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí/ Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãàä 14 õîíîã òóòàìä, áàéãóóëëàãûí äàðãàä 30 õîíîã òóòàìä òàíèëöóóëæ áàéíà.

4.3.12. Áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààë, óäèðäëàãûí øèéäâýð /óäèðäëàãûí øèéäâýð ãýäýãò áàéãóóëëàãûí äàðãà, îðëîã÷îîñ àìààð áîëîí áè÷ãýýð ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâàð, õóðàë çºâºëãººí äýýð ºãñºí ¿¿ðýã, äààëãàâðûã õàìðóóëæ, îéëãîíî/-ýýð äààëãàñàí ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã äîð äóðäñàí æóðìààð çîõèîí áàéãóóëíà:

-áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààë ãàðìàãö íèéò àæèëòíóóäàä ìýäýýëýõ àæëûã Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/, áóñàä áàéãóóëëàãà àëáàí òóøààëòàíä õ¿ðã¿¿ëýõèéã óã òóøààëûã áîëîâñðóóëñàí àæèëòàí òîãòîîæ, àæëûí 1-3 õîíîãèéí äîòîð áè÷èã õýðãèéí àæèëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãíº.


��

-áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. Òóøààëä íýð çààãäñàí çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòíóóäàä òóøààëûí õóóëáàðûã çààâàë õ¿ðã¿¿ëíý.

-áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí/ íü áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààë, óäèðäëàãûí øèéäâýðèéí õîëáîãäîõ çààëòûã õóâèëàí õÿíàëòûí êàðòûã 2 õóâü ¿éëäýí, á¿ðòãýëä àâ÷, íýã õóâèéã íýãæ¿¿äèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàíä øèëæ¿¿ëæ, 2 äîõ õóâèéã ººðòºº ¿ëäýýí, áèåëýëòýä íü õÿíàëò òàâèõ àæëûã õàðèóöíà.

-õÿíàëòàíä àâñàí òóøààëûí çààëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàðãà íàð õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëàõ áºãººä õýðýãæèëòèéí ÿâö, áèåëýëòèéã òóõàéí íýãæèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí áàéãóóëëàãûí áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí/-ä òóõàé á¿ð ìýäýãäýæ, êàðòàà õààëãóóëíà.

-õÿíàëòàíä àâàãäñàí òóøààëûí õýðýãæèëòèéí ÿâö, áèåëýëòèéí ìýäýýã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí/ óëèðàë, õàãàñ æèë, á¿òýí æèëýýð ãàðãàæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä òàíèëöóóëæ áàéíà.

-áàéãóóëëàãûí äàðãà áîëîí áóñàä óäèðäàõ àëáàí òóøààëòíààñ àìààð áîëîí áè÷ãýýð ºãñºí ¿¿ðãèéã òýäãýýðèéí òóñëàõóóä òýìäýãëýí àâ÷, õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñò ìýäýãäýõ áà áèåëýëòèéí ÿâöûí òóõàéí óäèðäëàãàä òàíèëöóóëíà. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë ¿¿ðýã, äààëãàâðûã áàéãóóëëàãûí áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí/-ä ìýäýãäýæ, õÿíàëòàíä àâàõóóëíà.

4.3.13. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /äîòîîä õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí/ áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä èðñýí õóãàöààòàé àëáàí áè÷èã, ºðãºäºë, ãîìäîëä á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòààð íèéòýä íü õÿíàëò òàâüæ, øèéäâýðëýëòèéí ìýäýýã Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/-ûí äàðãàä 7 õîíîã òóòàìä, Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãà 14 õîíîã òóòàìä áàéãóóëëàãûí äàðãàä òàíèëöóóëíà.

4.3.14. Àëáàí áè÷ãèéí àæèë õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíû óëìààñ òîãòîîñîí õóãàöààíä íü ºãººã¿é áîë íýãæèéí äàðãûí çºâøººðñíººð õóãàöàà äóóñàõààñ 1 õîíîãèéí ºìíº Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãàä òàíèëöóóëàí 5 õ¿ðòýë õîíîãèéí õóãàöààãààð ñóíãóóëæ ýíý òóõàé õàðèó ºãºõ áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýíý.

4.3.15 Õýðýâ òîäîðõîé øàëòãààíààð òóõàéí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëñýí áàéõ õóãàöààã õýíèé øèéäâýðýýð ñóíãàñàí, õÿíàëòààñ õàñàõ áîëñîí áîë øàëòãààíûã òîäîðõîé òýìäýãëýñýí áàéâàë çîõèíî.

4.3.16. Óäèðäëàãààñ ºãñºí çààëò áèåëæ, ¿ð ä¿íãèéí òàëààð ò¿¿íä ìýäýýëæ, õîëáîãäîõ ãàçàðò õàðèóã ÿâóóëñíààð áàðèìò áè÷èã øèéäâýðëýãäñýí ãýæ ¿çýæ, õÿíàëòààñ õàñíà.

4.3.17. Áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàëòààñ õàñàõ àñóóäëûã áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí çºâøººðëèéã ¿íäýñëýí Òºðèéí çàõèðãàà, óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ øèéäâýðëýíý. Ýíý òîõèîëäîëä áàðèìò áè÷ãèéã õýí, õýçýý, ÿìàð õàðèó ºãñºí, ÿâóóëñàí àëáàí áè÷ãèéí ¿ëäýõ õóâèéã àëü õºòëºõ

��


õýðýãò õàäãàëñàí òàëààð á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòàíä çîõèõ òýìäýãëýë¿¿ä õèéãäýíý.

4.3.18. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿äýýñ àâñàí ìýäýý, òàéëàíã ¿íäýñëýí ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä õàðèóòàé àëáàí áè÷èã, ºðãºäºë ãîìäëûí øèéäâýðëýëòèéí òàëààðõè íýãäñýí ä¿í ìýäýý ãàðãàíà. /õàâñðàëò 20/

4.3.19. Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãà äýýä ãàçðûí òîãòîîë øèéäâýð, áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû õîëáîãäîëòîé óäèðäàìæèéí áàðèìò áè÷ãèéí áèåëýëò, ¿ð ä¿íãèéí òàëààð 14 õîíîã òóòàì óäèðäëàãàä òàíèëöóóëæ áàéíà.

5. ÒªÐÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ, ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÒÀÍÄ ÕÀÍÄÀÆ ÁÈ×ÑÝÍ ªÐÃªÄªË, ÑÀÍÀË, ÃÎÌÄËÛÃ ÕßÍÀÍ

ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ 5. Èðãýäýýñ áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õàíäàæ ãàðãàñàí

ºðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâ÷ øèéäâýðëýõäýý õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ áîëîí äàðààõ íèéòëýã æóðìûã óäèðäëàãà áîëãîíî.

5.1. ªðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ - áàéãóóëëàãûí áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /ºðãºäºë, ãîìäîë

õàðèóöñàí àæèëòàí/ ºðãºäºë, ãîìäëûã òºâëºðñºí æóðìààð õ¿ëýýí àâíà - ºðãºäºë, ãîìäîë íü áàéãóóëëàãûí ñòàòóñ ÷èã ¿¿ðýã, óäèðäëàãà,

àëáàí òóøààëòíû ýðõ õýìæýýíä õàìààðàõ ýñýõèéã òîãòîîíî. - àìààð ãàðãàñàí ºðãºäºë, ãîìäëûã òýìäýãëýí àâ÷, òóñãàé

á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý. - áè÷ãýýð èð¿¿ëñýí ºðãºäºë, ãîìäëûã áè÷èã õýðýãò òºâëºðñºí

æóðìààð õ¿ëýýí àâ÷ 7 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó á¿ðòãýíý. - ºðãºäºë, ãîìäëûã óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàí öîõîëò õèéëãýæ,

øààðäëàãàòàé áîë á¿ðòãýë õÿíàëòûí êàðò íýýí, øèéäâýðëýõ àëáàí òóøààëòàíä èðñýí ºäºðò áàãòààí øèëæ¿¿ëíý.

- ãîìäëûã ò¿¿íä íýð äóðäàãäñàí áóþó àæèë ¿¿ðãèéí õàìààðàëã¿é àëáàí òóøààëòàíä øèëæ¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

- “ãàðò íü” ãýæ õàÿãëàñàí ºðãºäºë, äóãòóéã çàäëàëã¿é, ãàäíàõ õàÿãààð íü á¿ðòãýæ, íóóö õàðèóöñàí àæèëòàíä øóóä ºãíº.

5.2. ªðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí ¿çýõã¿é áàéõ, áóöààõ - òóõàéí èðãýíèé ºìíº íü õàðèó ºãºãäñºí, ºðãºäºë, ãîìäîëä

äóðäñàí àñóóäëààð ø¿¿õèéí õ¿÷èí òºãºëäºð øèéäâýð ãàðñàí òîõèîëäîëä ºðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí ¿çýõã¿é áóöààíà.

- ºðãºäºë, ãîìäîë íü áóöàõ òîäîðõîé íýð õàÿãã¿é áîë òàéëáàð ¿éëäýí, áè÷èã õýðýãò õàäãàëíà.

5.3. ªðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýõ, õàðèó ºãºõ -ºðãºäºë ãîìäëûã øèéäâýðëýõýýð õ¿ëýýí àâñàí àæèëòàí

ºðãºäºëä äóðäñàí àñóóäëûã øóóä øèéäâýðëýõ áîëîìæòîé áîë àæëûí 3-5 õîíîãèéí äîòîð çîõèõ õàðèóã ºãíº.

-áóñàä ºðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâñàí ºäðººñ õîéø 15 õîíîãò


��0

áàãòààí øèéäâýðëýíý. Íýìýëò ñóäàëãàà, òîäðóóëãà øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä óã õóãàöààã 30 õ¿ðòýë õîíîãîîð íýìæ ñóíãàæ áîëíî. Õóãàöàà ñóíãàñàí òóõàé ºðãºäºë ãàðãàã÷èä ìýäýãäýíý.

-õàðúÿàëëûí áèø ºðãºäºë, ãîìäëûã õàðúÿàëàõ ãàçàðò íü àæëûí 5 õîíîãèéí äîòîð øèëæ¿¿ëæ, ºðãºäºë ãàðãàã÷èä ýíý òóõàé õàðèó ìýäýãäýíý.

- õýðýâ òóõàéí èðãýíèé ºðãºäºë, ãîìäëûã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãóóä õàìòðàí øèéäâýðëýõ øààðäëàãàòàé áîë ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâñàí áàéãóóëëàãà ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé àñóóäëûã õÿíàí øèéäâýðëýæ, áóñàä àñóóäëûã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä óëàìæèëæ, á¿ðòãýëýýð õÿíàëò òàâèõ áºãººä ýöñèéí õàðèóã õóóëèíä çààñàí õóãàöààíä ºðãºäºë ãàðãàã÷èä áè÷ãýýð ãàðãàæ, ÿâóóëíà.

-èðãýäýýñ èð¿¿ëñàí ºðãºäºë, ãîìäëûã õóóëèéí äàãóó ¿íýí çºâ, øóóðõàé øèéäâýðëýõèéí òóëä áàéãóóëëàãûí çàõèðãàà íü ºðãºäºë ãîìäëûí ìºðººð ñóäëàõ, òîäðóóëàõ, òàéëáàð àâàõ, ãàçàð äýýð íü øàëãàëò õèéõ çýðýã çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýý àâíà.

-ºðãºäºë, ãîìäîë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí øóóä øèéäâýðëýõ áîëîìæã¿é áºãººä óäààí õóãàöààíä øèéäâýðëýãäýõ /ñóðãóóëüä ñóðàëöóóëàõ, îðîí ñóóö îëãóóëàõ ãýõ ìýò/-ýýð ãàðãàñàí ºðãºäëèéã á¿ðòãýëä á¿ðòãýæ, øèéäâýðëýëòýä íü òîãòìîë õÿíàëò òàâèíà.

-ãîìäëûã óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàí ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé õ¿ðýýíä øèéäâýðëýíý.

-ºðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýñýí õàðèóã àìààð áóþó õàðèëöàõ óòñààð, öàõèì ñ¿ëæýýãýýð, ýñõ¿ë àëáàí áè÷ãýýð çýðýã àëü òîõèðîìæòîé õýëáýðýýð ìýäýãäýíý. ªðãºäëèéí òàòãàëçñàí õàðèóã çºâõºí áè÷ãýýð ãàðãàæ, çîõèõ òàéëáàðòàéãààð õ¿ðã¿¿ëíý.

-ºðãºäëèéí õàðèóã àìààð, õàðèëöàõ óòñààð ìýäýãäñýí áîë ýíý òóõàé á¿ðòãýëä òýìäýãëýíý.

-ºðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí øèéäâýðëýñýí àæèëòàí øèéäâýðëýñýí ºðãºäºë, ãîìäëûí á¿ðòãýëèéí êàðòûã çîõèõ æóðìûí äàãóó áºãëºí, Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãàä òàíèëöóóëàí ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ, áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /ºðãºäºë, ãîìäîë õàðèóöñàí àæèëòàí/-ä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

-áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /ºðãºäºë, ãîìäîë õàðèóöñàí àæèëòàí/ ºðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàëòààñ õàñ÷, îíû ýöýñò àðõèâûí çààâàð, æóðìûí äàãóó öýãöëýí, òîâú¸îã ¿éëäýæ, áàéãóóëëàãûí àðõèâò øèëæ¿¿ëíý.

-øèéäâýðëýñýí ºðãºäºë, ãîìäëûã ÿâóóëñàí õàðèó áîëîí õàâñðàëò áàðèìòûí õàìò íýã õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëæ, áè÷èã õýðýãò òºâëºðñºí æóðìààð õàäãàëíà. Õóâèéí ÷àíàðòàé ºðãºäºë, ãîìäëûã àæèë òºðëèéí õîëáîãäîëòîé ñàíàë, ãîìäëîîñ òóñàä íü àíãèëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

5.4. ªðãºäºë, ãîìäëûí øèéäâýðëýëòýíä õÿíàëò òàâèõ -èðãýäýýñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâ÷, øèéäâýðëýõ

¿éë àæèëëàãàà õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýæ áàéãàà ýñýõýä Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãà áóþó áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /

��


ºðãºäºë, ãîìäîë õàðèóöñàí àæèëòàí/ õÿíàëò òàâèíà. -áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí /ºðãºäºë, ãîìäîë õàðèóöñàí àæèëòàí/

ºðãºäºë, ãîìäëûí ìýäýýã 7 õîíîã á¿ð Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçðûí äàðãàä, õóãàöàà õýòýðñýí ºðãºäºë, ãîìäëûí òàëààðõ ìýäýýã ãàðãàæ, óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõäàà çààñàí õóãàöààã áàðèìòëàíà. Ìºí ºðãºäºë, ãîìäëûí àãóóëãà, á¿òöèéí ñóäàëãààã ãàðãàí, áàéãóóëëàãûí äîòîîä ñ¿ëæýý áîëîí öàõèì õóóäñàíä áàéðëóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí íü á¿ðòãýë, ìýäýýëëèéí ºãºãäëèéí ñàíã àøèãëàí, ºðãºäºë ãîìäëûí øèéäâýðëýëò ÿìàð øàòàíäàà áàéãàà áîëîí õýçýý, õýðõýí øèéäâýðëýãäýõ òàëààð èðãýäýä øóóðõàé ìýäýýëýõ ¿¿ðýãòýé áàéíà.

6.ÀËÁÀÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªËÒÈÉÍ ßÂÖÀÄ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÈÃÒÝÉ ÀÆÈËËÀÕ ÀÆËÛÍ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ

6.1. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòàíä òàâèãäàõ íèéòëýã øààðäëàãà

Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ÿâöàä ¿¿ñ÷ õºòëºãäºõ àëáàí õýðãèéã çºâ çîõèîí áàéãóóëàõûí òóëä õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëò /öààøèä ÕÕÍÆ ãýõ/ áîëîâñðóóëæ, ò¿¿íèé äàãóó áàðèìò áè÷ãèéã àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëýõ, õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ àæèëëàãàà õèéãäýíý.

6.2. Õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëò, ò¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ æóðàì 6.2.1. Áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãààíä ºäºð òóòàì ¿¿ñ÷

õºòëºãäºæ áóé áàðèìò áè÷ãèéã çºâ àíãèëæ á¿ëýãëýõ, õàäãàëàõ õóãàöààã íü îíîâ÷òîé òîäîðõîéëîõ, òýäãýýðèéã õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëýõ, òîî á¿ðòãýë õºòëºõ ìýäýýëýë ëàâëàãààíä àøèãëàõ çîðèëãîîð õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûã ìºðäºíº.

6.2.2. ÕÕÍÆ-ã áîëîâñðóóëàõäàà áàéãóóëëàãûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, ÷èã ¿¿ðýã, áàðèìò áè÷ãèéí àãóóëãà, á¿ðýëäýõ¿¿í, òîî õýìæýýã ñóäëàæ, áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì, æóðàì, òºëºâëºãºº, òàéëàí, õàäãàëàõ õóãàöààíû æàãñààëò, áàéíãà, ò¿ð õàäãàëàõ áàðèìò áè÷ãèéí äàíñ, á¿ðòãýë çýðãèéã àøèãëàíà.

6.2.3. Áàéãóóëëàãà íü îëîí òîìîîõîí áèå äààñàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã ãàçàð, õýëòýñ, àëáàäòàé áîë çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ á¿ð ÕÕÍÆ-òàé áàéæ áîëíî. Òýäãýýðèéí ¿íäñýí äýýð áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí õýìæýýíä õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí íýãäñýí æàãñààëòûã áîëîâñðóóëàõ áºãººä òóõàéí æèëä áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ÿâöàä ¿¿ñ÷ õºòëºãäºõ á¿õ áàðèìò áè÷ãèéã àëü áîëîõ á¿ðýí òóñãàíà.

6.2.4. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí ÕÕÍÆ-ã òóõàéí íýãæèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí, áóñàä àæèëòíóóäûí îðîëöîîòîéãîîð áýëòãýí, íýãæèéíõýý äàðãààð õÿíóóëæ, áàòëóóëñàí áàéíà. Íýãæèéí óäèðäëàãà ýíý àæèëä èäýâõòýé îðîëöîæ, òóõàéí àæëûã õàðèóöñàí íýãæèéíõýý õýìæýýíä óäèðäàõ, çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýãòýé áàéíà. Áàéãóóëëàãûí ÕÕÍÆ-ã çîõèõ ñóäàëãààíû ¿íäñýí äýýð, çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿äèéí àæèëòàí, àðõèâ, áè÷èã õýðãèéí àæèëòíóóäûí


��

îðîëöîîòîéãîîð áýëòãýíý. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë àæëûí õýñýã òîìèëæ, àðõèâûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààñ àðãà ç¿éí çºâëºãºº, òóñëàëöàà àâíà.

6.2.5. Øèíýýð áàéãóóëàãäñàí õýëòýñ, íýãæ ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíä õºòëºãäºõ ÕÕÍÆ-ûã çîõèõ æóðìûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/-ò õ¿ðã¿¿ëíý.

6.2.6. Áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûã áè÷èã õýðãèéí áîëîí àðõèâûí àæèëòíóóäûí îðîëöîîòîéãîîð 17 äóãààð õàâñðàëòûí äàãóó íýãòãýí ãàðãàæ, ÁÁÍØÊ-ûí õóðëààð õýëýëö¿¿ëæ, õîëáîãäîõ òºðèéí àðõèâûí íÿãòëàí øàëãàõ àðãà ç¿éí êîìèññîîð õÿíóóëñíû äàðàà òóõàéí æèëèéí ýõýíä áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãààð áàòëóóëæ, ìºðäºíº.

6.2.7. Áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí õýìæýýíä õºòëºõ õýðãèéí íýãäñýí æàãñààëò áàòëàãäñàíû äàðàà çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä ººðò õàìààðàëòàé õýðãèéí ãàð÷ãèéã ò¿¿âýðëýí àâ÷, ò¿¿íèé äàãóó àëáàí õýðãýý õºòºëæ, ÿâóóëíà.

6.2.8. ÕÕÍÆ-ûã áàéãóóëëàãûí òóõàéí ¿åèéí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòàä íèéö¿¿ëæ, áîëîâñðóóëíà. Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû á¿òýö, ÷èã ¿¿ðýãò ¿íäñýí ººð÷ëºëò ãàðâàë ÕÕÍÆ-ûã øèíýýð áîëîâñðóóëæ, ìºðäºíº.

6.2.9. Áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä íü ÕÕÍÆ-ûí äîòîðõ ¿íäñýí á¿ëã¿¿ä áîëíî.

6.2.10. ÕÕÍÆ-ûí äîòîðõ áàãàíóóäûã äàðààõ æóðìààð áºãëºíº. ¯¿íä:

à/ 1 ä¿ãýýð áàãàíàä ÕÕÍÆ-ä á¿ðòãýãäñýí õýðãèéí èíäåêñèéã áè÷íý. Õºòëºõ õýðãèéí èíäåêñ íü áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí èíäåêñ áîëîí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäñýí õºòëºõ õýðãèéí äóãààðààñ á¿ðäýíý. Èíäåêñèéã àðàá òîîãîîð èëýðõèéëíý. Æèøýý íü 5-24.

¯¿íä: 5-õýëòñèéí èíäåêñ, 24–õºòëºõ õýðãèéí íýðñèéí æàãñààëòûí òóõàéí õýðãèéí äóãààð.

Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíä ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí íýã èæèë òºðëèéí áàðèìòóóäûã á¿ëýãëýí æàãñààëòàä òóñ á¿ðèéí èíäåêñýýð á¿ðòãýæ îðóóëàõ áºãººä òýäãýýð íü îí äàìæèí øèéäâýðëýãäýõ òîõèîäîëä èíäåêñ íü õóó÷èí õýâýýð õàäãàëàãäàíà.

á/ 2-ð áàãàíàä õºòëºõ õýðãèéí ãàð÷ãèéã áè÷íý. Õýðãèéí ãàð÷èã íü õàâòàñ õýðýãò îðñîí áàðèìò áè÷ãèéí àãóóëãà, á¿ðýëäýõ¿¿íèéã òîâ÷, òîäîðõîé èëýðõèéëñýí áàéíà. Õýðãèéã ãàð÷ãèéã “ßíç á¿ðèéí õàðèëöñàí áè÷èã”, Õóðëûí ìàòåðèàëóóä” ãýõ ìýòýýð åðºíõèé áàéäëààð áè÷èõã¿é. Øààðäëàãàòàé áîë ÕÕÍÆ-ä áàéãàà õýðãèéí ãàð÷ãèéã õºòëºõ õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ ÿâöàä òîäðóóëàõ áóþó äýëãýð¿¿ëæ áè÷íý. Õýðãèéí ãàð÷èã äàðààõ àãóóëãà, á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ á¿ðäýíý. ¯¿íä:

-Õýðãèéí íýð òºðºë, /õàðèëöñàí àëáàí áè÷èã, òýìäýãëýë, òóøààë ãýõ ìýò/

-Çîõèîã÷ áóþó áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí íýð

��


-Õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãûí íýð -Õýðãèéí äîòîðõ áàðèìò áè÷ãèéí òîâ÷ àãóóëãà -Áàðèìò áè÷ãèéí îí, ñàð, ºäºðÕàðèëöñàí àëáàí áè÷ãýýñ á¿ðäýæ áóé õºòëºõ õýðýãò õàðèëöàã÷

áàéãóóëëàãà ÿìàð àñóóäëààð õàðèëöñàíûã òîäîðõîé çààæ áè÷íý. Èæèë òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õýä õýäýí áàéãóóëëàãàòàé íýã

àñóóäëààð õàðèëöñàí áîë òýäãýýðèéã íèéòëýã íýðýýð áè÷íý.ªºð òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààòàé áàéãóóëëàãàòàé òîäîðõîé íýã

àñóóäëààð õàðèëöñàí áîë õýðãèéí ãàð÷èãò òýäãýýðèéí íýðèéã áè÷èõã¿é áàéæ áîëíî.

Òîäîðõîé íýã áàéãóóëëàãàòàé àëáàí áè÷ãýýð õàðèëöàæ áóé òîõèîëäîëä õýðãèéí ãàð÷èãò òóõàéí áàéãóóëëàãûí íýðèéã áè÷íý.

â/ 3-ð áàãàíàä òóõàéí õýðãèéí õàäãàëàõ õóãàöààã áè÷èõ áºãººä áàðèìò áè÷èã õàäãàëàõ õóãàöààíû æàãñààëòûí íýð, æàãñààëòûí ç¿éëèéí äóãààð, õýðãèéí õàäãàëàõ õóãàöààã áè÷íý. Õàäãàëàõ õóãàöààíû ¿ëãýð÷èëñýí æàãñààëòûã àøèãëàâàë “¯Æ” ãýæ òýìäýãëýýä, ç¿éëèéí äóãààð, õàäãàëàõ õóãàöààã áè÷íý. Æèøýý íü: “¯Æ”.1065-áàéíãà.

Áàéãóóëëàãûí áàðèìò áè÷èã õàäãàëàõ õóãàöààíû æàãñààëòûã àøèãëàâàë “ÁÆ” ãýõ òýìäýãëýýä ç¿éëèéí äóãààð, õàäãàëàõ õóãàöààã áè÷íý. “ÁÆ”.103-5 æèë.

ã/ 4-ð áàãàíàä óã õýðãèéã õàðèóöàí õºòëºæ á¿ðä¿¿ëýõ àëáàí òóøààëòíû íýðèéã áè÷èæ, 5-ð áàãàíàä ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí õýðãèéí òàëààð çîõèõ òýìäýãëýë õèéíý.

6.2.11. ÕÕÍÆ-ûí äîòîðõ õºòëºõ õýðãèéí ãàð÷ãèéã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí äàãóó àíãèëàí á¿ëýãëýæ, ò¿¿íèé äîòîð áàðèìò áè÷ãèéí à÷ õîëáîãäîë, ñýäýâ, àãóóëãûí øèíæ, òýäãýýðèéí óÿëäàà õîëáîîã õàðãàëçàí òîäîðõîé äàðààëëààð á¿ðòãýíý. ÕÕÍÆ-ûí ýõýíä çîõèîí áàéãóóëàëò, çàõèðàìæëàëûí ÷àíàðòàé áàðèìò áè÷ãèéã îðóóëæ, á¿ðòãýíý.

6.2.12. Õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòàä òóñãàãäààã¿é õýðýã øèíýýð ¿¿ñ÷ áèé áîëîõ òîõèîëäîëä òýäãýýðèéã æàãñààëòàä íºõºí îðóóëíà.

6.2.13. Æàãñààëòûí ýöýñò áàéãóóëëàãûí àëáàí õýðýãò æèëèéí òóðøèä ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí á¿õ õýðã¿¿äèéã áàéíãà, ò¿ðýýð íü àíãèëæ, ä¿í òîîã ãàðãàõ áà ýíý òóõàé õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûí ýöýñò òîî, ¿ñãýýð çîõèõ òýìäýãëýë õèéíý.

6.3. Áàðèìò áè÷ãèéã àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëýõ, õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ 6.3.1. Àëáàí õýðýãò îíû òóðøèä ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí áàðèìò

áè÷ã¿¿äèéã ÕÕÍÆ-ûí äàãóó àíãèëàí òºðºëæ¿¿ëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëíý. 6.3.2. Àëáàí õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ àæèëëàãàà íü çîõèîí áàéãóóëëàëòûí

íýãæ¿¿ä áîëîí áè÷èã õýðýãò òºâëºð÷, õèéãäýíý. 6.3.3. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí øèéäâýðëýæ äóóññàí

áàðèìòóóäûã õîëáîãäîõ àæèëòíóóä 15 õîíîãèéí äîòîð àëáàí õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëæ õàäãàëàõ áóþó àðõèâò çîõèõ æóðìûí äàãóó øèëæ¿¿ëíý. Ýíý àæëûã òóõàéí õýëòýñ, íýãæèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí çîõèîí áàéãóóëíà.


��

6.3.4. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæèéí àëáàí õýðãýý õºòëºõ, á¿ðä¿¿ëýõ àæèëëàãààíä áè÷èã õýðãèéí áîëîí àðõèâûí àæèëòàí õÿíàëò òàâèíà.

6.3.5. Àëáàí õýðýã á¿ðä¿¿ëýõýä äàðààõ ¿íäñýí øààðäëàãûã áàðèìòàëíà. ¯¿íä:

-Àãóóëãà, á¿ðäëèéí õóâüä õýðãèéí ãàð÷èãò ÿâ öàâ íèéöýæ áóé áàðèìò áè÷ãèéã íýã õýðýãò îðóóëæ, õàäãàëíà.

-Áàéíãà áîëîí ò¿ð õàäãàëàõ áàðèìòûã òóñ òóñàä íü àíãèëæ õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

-Õºòëºõ õýðýãò áàðèìò áè÷ãèéí íîîðîã áóþó îëøðóóëñàí õóâèéã îðóóëæ áîëîõã¿é.

-Òóõàéí õýðýãò çºâõºí íýã îíû, á¿ðýí øèéäâýðëýãäñýí, àëáàí ¸ñîîð á¿ðä¿¿ëñýí áàðèìòóóäûã îðóóëíà.

-Õýðãèéí äîòîð áàðèìòûã ñàð, ºäºð, äýñ äóãààð, à÷ õîëáîãäîë, óòãà àãóóëãà, óÿëäàà õîëáîîã íü õàðãàëçàí äàðààëæ áàéðëóóëíà.

-Íýã àñóóäàë, ñýäýâò õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéã íýã äîð îðóóëæ, õÿíàí øèéäâýðëýñýí äàðààëëûí äàãóó òºðºëæ¿¿ëýõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà.

Õàâñðàëò áàðèìòûã òýäãýýðèéã áàòàëñàí, çîõèîí á¿ðä¿¿ëñýí îí, ñàð, ºäðººñ ¿ë õàìààðàí ¿íäñýí áàðèìò áè÷èãòýé õàìò íýã õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.Õýðãèéí äîòîð áàðèìò áè÷ãèéã àíãèëàõÕýðãèéí äîòîð áàðèìò áè÷ãèéã äàðààõ æóðìààð òºðºëæ¿¿ëæ,

öýãöýëíý. ¯¿íä: 6.4.1. Óäèðäëàãûí áàðèìò áè÷ãèéã íýð òºðºë, îí öàãèéí øèíæýýð

àíãèëæ, õàâñðàëò áàðèìò áè÷ãèéí õàìò íýã õýðýã áîëãîæ õºòºëíº. 6.4.2. Ä¿ðýì, çààâàð çýðýã íü çîõèîí áàéãóóëàëò áàðèìò áè÷ãýýð

áàòëàãäñàí áîë õàìòàä íü íýã õýðýã áîëãîíî. Õàðèí òýäãýýðèéã áèå äààñàí áàðèìò áè÷ãèéí õýëáýðýýð áàòàëñàí áîë òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.3. Àæèë òºðëèéí áîëîí áîëîâñîí õ¿÷íèé àñóóäëààð ãàðãàñàí áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààëûã òóñ òóñàä íü àíãèëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.4. Õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã õºòëºõ õýðýãò îí öàãèéí øèíæýýð, õóðàëäààíû äàðààëëààð òºðºëæ¿¿ëíý. Ìºí òýäãýýðèéã àñóóäàë, ÷èãëýëýýð òóñ òóñàä íü á¿ëýãëýí, äîòîð íü õóðàëäààíû äàðààëëààð õýðýã á¿ðä¿¿ëæ áîëíî.

6.4.5. Òºëºâëºãºº, òàéëàí, òºñºâ, ëèìèò çýðýã áàðèìò áè÷ãèéã òýäãýýðèéí òºñºë, íîîðãîîñ òóñàä íü àíãèëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.6. Õàðèëöñàí àëáàí áè÷ãèéã îíîîð òºðºëæ¿¿ëæ, äîòîð íü ñàð, ºäðººð äàðààëëàíà. Õàðèëöñàí àëáàí áè÷ãèéí õýìæýýã õàðãàëçàí èðñýí, ÿâñàí áè÷ãýýð òóñ òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëíý. Ìºí õàðèëöñàí àëáàí áè÷ãýýð õýðýã á¿ðä¿¿ëýõäýý ÿâóóëñàí áè÷ãèéã èðñýí õàðèóòàé íü õàìò íýã äîð îðóóëæ áîëíî.

6.4.7. Áîëîâñîí õ¿÷íèé õóâèéí õýðýãò îðîõ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã õýðãèéí á¿ðäëýýð íü, îí öàãèéí äàðààëàëä îðóóëæ, öýãöýëíý.

6.4.8. Áîëîâñîí õ¿÷íèé õîëáîãäîëòîé áàðèìò /õóâèéí õýðýã,

��


àíêåò ã.ì/-ààð õýðýã á¿ðä¿¿ëýõäýý äîòîð íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæýýð àíãèëæ, àæèëëàãñäûí íýðèéí öàãààí òîëãîéí ¿ñãèéí äàðààëëààð òºðºëæ¿¿ëíý. ×ºëººëºãäñºí õ¿ì¿¿ñèéí õóâèéí õýðãýýð òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëæ, õàäãàëíà.Õóâèéí õýðýãò äèïëîì, ãýð÷èëãýý çýðýã ¿íäñýí áàðèìò áè÷ãèéã îðóóëàõã¿é.

6.4.9. Òºðèéí áîëîí áàéãóóëëàãûí íóóöûí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ãýýð òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.10. Õýðýâ õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãàòàé áàéíãûí õàðèëöààòàé áîë ò¿¿íä õàìààðàëòàé á¿õ òºðëèéí áàðèìò /ãýðýý, òàíèëöóóëãà, ôàêñ ã.ì/-ààð íýã õýðýã á¿ðä¿¿ëæ áîëíî.

6.4.11. Áàðèìòûã îí öàãààð àíãèëàõàä óðò õóãàöààíû òºëºâëºãººã áèåë¿¿ëæ ýõýëñýí îíä íü, ò¿¿íèé áèåëýëòèéã äóóññàí îíä íü, õýä õýäýí îí äàìæèæ øèéäâýðëýãäñýí õýðãèéã øèéäâýðëýæ äóóññàí îíä íü òóñ òóñ àíãèëíà.

6.4.12. Öàëèíãèéí öýñýýð òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ áà äîòîð íü àæèëëàãñäûí íýðèéí öàãààí òîëãîéí ¿ñãèéí äýñ äàðààëëààð áàéðëóóëíà.

6.4.13. ØÁÎÑ-ûí áîëîí çîõèîã÷èéí ýðõèéí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ãýýð òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.14. Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí ñàíàë ãîìäîë, ò¿¿íèéã øèéäâýðëýñýí òóõàé áàðèìò áè÷ãèéã õóâèéí ºðãºäºë, ãîìäëîîñ òóñàä íü àíãèëæ, õýðýã á¿ðä¿¿ëíý.

6.4.15. Íýã àñóóäàë, ñýäýâò õîëáîãäîõ áàðèìòóóäûí íýð òºðëèéã íü õàðãàëçàõã¿éãýýð íýãòãýæ, õºòëºõ õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëæ áîëíî.

6.4.16. Öàõèì áàðèìò áîëîí ìýäýýëëèéí ñàíä áàéãàà ºãºãäë¿¿äèéã àëáàí õýðýã áîëãîæ, öýãöëýõäýý òýäãýýðèéã öààñàí áàðèìòààñ òóñàä íü àíãèëæ, ÕÕÍÆ-ûí äàãóó ôàéë, õàâòàñ ¿¿ñãýí, òîëãîé êîìïüþòåðò õàäãàëíà. Öàõèì ºãºãäëèéí ñàíãààð òóñàä íü õýðýã á¿ðä¿¿ëýõ áºãººä òóõàéí õýðãèéí íýð ºãºãäëèéí ñàíãèéí íýðòýé òîõèð÷ áàéõ ¸ñòîé.

7. ÀËÁÀÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªËÒÈÉÍ ßÂÖÀÄ ÁÈ×ÈÃ ÁÀÐÈÌÒÛÃ ÕÀÄÃÀËÀÕ, ÀØÈÃËÀÕ

7.1. Íóóö áàðèìò áè÷èã, ìýäýýëýëòýé àæèëëàõ 7.1.1. Íóóö áàðèìòûã íàéäâàðòàé õàäãàëæ àøèãëàõûí òóëä

áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà òóñãàéëàí øèéäâýð ãàðãàæ, íóóöûí çýðýãëýë á¿õèé áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëò, íóóö áàðèìò áè÷ãèéã ¿çýæ òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòíû íýðñèéã áàòëàí, áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí õýìæýýíä íóóö áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí æóðìûã ãàðãàæ ìºðä¿¿ëíý.

7.1.2. Áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààëààð íóóö áàðèìò áè÷ãèéí òîî á¿ðòãýë, õàäãàëàëò, àøèãëàëò õàðèóöñàí àæèëòíûã /íóóöûí àæèëòàí/ òóñãàéëàí òîìèëîõ áóþó ýñâýë ýíý àæëûã òîäîðõîé íýã àæèëòàíä àëáàí ¸ñîîð õàâñðóóëíà.

7.1.3. Áàéãóóëëàãà íü íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ, õàäãàëàõ, àøèãëàõäàà äàðààõ íèéòëýã æóðìûã áàðèìòàëíà:


��

7.1.3.1. Íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâàõ, èëãýýõ -Ãàäíààñ èðñýí íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéã íóóöûí àæèëòàí

õ¿ëýýí àâ÷ 23-ð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó á¿ðòãýíý. Á¿ðòãýõäýý çºâ õàÿãëàæ èð¿¿ëñýí, á¿ðäýë á¿ðýí ýñýõèéã øàëãàæ, èðñýí íóóö áàðèìò áè÷ãèéí ýöñèéí õóóäàñíû àðûí ç¿¿í äîîä ºíöºãò á¿ðòãýñýí òóõàé òýìäýãëýë õºòºëíº.

-Èðñýí íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðäýë äóòóó, äóãòóé, õàéðöàã ñàâ, áàãëàà çàäàðñàí, ãýìòñýí áàéâàë ýíý òóõàé õàÿãëàí èð¿¿ëñýí àëáàí òóøààëòàíä òàíèëöóóëæ, èð¿¿ëñýí áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýíý.

-Òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷èã, áèåò ç¿éëèéã èëãýýõ àæëûã íóóöûí àæèëòàí õàðèóöàí ã¿éöýòãýõ áºãººä íóóöàä àâñàí áàðèìòûã ôàêñ, öàõèì øóóäàíãààð ÿâóóëàõã¿é, çºâõºí àëáàí øóóäàíãààð õ¿ðã¿¿ëíý.

-ßâóóëàõ íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí õàÿã, ëàö, íóóöûí çýðýãëýëèéí òýìäýãëýãýý, áèò¿¿ìæëýëèéã íóóöûí àæèëòàí øàëãàæ, ÿâóóëñàí áè÷ãèéí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý.

-“Îíö ÷óõàë- ìàø íóóö”, “ìàø íóóö”, “íóóö” çýðýãëýëòýé ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí àãóóëãûã á¿õ òºðëèéí óòñààð ÿðèõ, õýëýëöýõ, äàìæóóëàõûã õîðèãëîíî.

7.1.3.2. Íóóö áàðèìò áè÷èãòýé òàíèëöàõ, àøèãëàõ -Íóóö áàðèìò áè÷èãòýé òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí

íü ýðõëýõ àæèë ¿¿ðãèéí õîëáîãäîëòîé íóóö áàðèìò áè÷èãòýé òàíèëöàõ ýðõòýé. Òºðèéí áîëîí áàéãóóëëàãûí íóóöòàé òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòíààñ òºðèéí íóóö áàðèìò áè÷èãòýé çàäðóóëàõã¿é áàéõ áàòàëãààã íóóöûí àæèëòàí ãàðãóóëæ àâíà.

Äàðààõ òºðëèéí áàðèìòûã çºâøººðºëã¿é ¿çýæ, àøèãëàõûã õîðèãëîíî. ¯¿íä:

-Õóâèéí õàðèëöààíû áîëîí õóâü õ¿íèé íóóöûí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ã¿¿ä;

-Îþóíû ºì÷èéí ýðõ, õóäàëäààíû íóóöûí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ã¿¿ä;

-Òºðèéí áîëîí áàéãóóëëàãûí íóóöàä õàìààðàõ áàðèìò áè÷ã¿¿ä;

-Ìºðäºí áàéöààëòûí áîëîí ìýðãýæëèéí íóóöûí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ã¿¿ä.

Íóóöûí àæèëòàí íü íóóö áàðèìò áè÷èã, ìýäýý, áèåò ç¿éëèéã òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàíä 24-ð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó á¿ðòãýëýýð õ¿ëýýëãýí ºã÷, ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàí, ò¿¿íèé íýð, àøèãëàñàí õóãàöàà, óã áàðèìòûí àãóóëãûí òàëààð òýìäýãëýë õèéíý.

-Íóóö áàðèìò áè÷èãòýé òàíèëöñàí àæèëòàí òóõàéí ºäðºº áóöààæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé áàéõ áºãººä íóóöûí àæèëòàí õóóäàñ á¿ðýýð òîîëæ, øàëãàæ àâíà. Õàäãàëàëò, àøèãëàëòûí íàéäâàðòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëñýí òîõèîëäîëä áàéãóóëëàãûí äàðãûí çºâøººðëººð òýäãýýðèéí àøèãëàõ õóãàöààã 3 õîíîãîîð ñóíãàæ áîëíî.

-Òºðèéí áîëîí áàéãóóëëàãûí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò

��


áè÷èãòýé àëáàí òóøààëòàí çºâõºí àæëûí áàéðàíäàà òàíèëöàæ, àøèãëàõ áºãººä ãàäàãø ãàðãàõûã õîðèãëîíî.

7.1.3.3. Íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý,áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàõ -Íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí òºñëèéã äóãààðëàæ

á¿ðòãýñýí áè÷ãèéí öààñ, á¿ðòãýëòýé êîìïüþòåðò, íóóö ò¿ëõ¿¿ðòýé ôàéë äýýð, òóñäàà ºðººíä áîëîâñðóóëíà.

-Íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ áàéãàà àæèëòàí, ýñâýë íóóöûí áè÷ýý÷ áè÷èõ áºãººä øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë íóóöûí àæèëòíààð áè÷¿¿ëíý.

-Íóóöûí áè÷ýý÷ íü òºðèéí íóóöòàé õîëáîîòîé áàðèìò áè÷ãèéã íóóöûí àæèëòàí, ýñâýë òºñºë áîëîâñðóóëñàí àëáàí òóøààëòíààñ õ¿ëýýí àâ÷ áè÷íý.

-Íóóö ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéí áàéãóóëëàãàä ¿ëäýõ õóâèéí ñ¿¿ëèéí õóóäàñíû àðûí ç¿¿í äîîä õýñýãò óã áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëñàí, íèéëñýí áîëîí õýäýí õóâü áè÷ñýíèéã òýìäýãëýí õîëáîãäîõ àæèëòàí ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Ãàðûí ¿ñýã çóðæ, áýëýí áîëñîí áàðèìò áè÷ãèéã íóóöûí àæèëòàíä á¿ðòã¿¿ëíý. Òºñºë, íîîðîã õóâèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó óñòãàíà.

-Íóóöûí çýðýãëýë á¿õèé áàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû áàðóóí äýýä ºíöºãò íóóöûí çýðýãëýëèéí òýìäýãëýãýý õèéæ, òóõàéí áàðèìò áè÷ãèéí ýõíèé õóóäàñíû àð òàë äýýð òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àæèëòíóóäûí íýðñèéã áè÷èæ áîëíî.

7.1.3.4. Íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéã õàäãàëàõ -Íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷èã áîëîí íóóöûí äàðäàñ,

á¿ðòãýëèéí äýâòýð çýðãèéã òóñãàé çîðèóëàëòûí ºðºº, òàñàëãààíä òóñãàé ñåéôýíä õàäãàëàõ áºãººä óã ñåéôèéã íóóöûí àæèëòàíä õàðèóöóóëíà. Íóóöûí ñåéô áàéðëàæ áàéãàà áîëîí íóóöûí àæèëòíû àæëûí ºðºº íü àëü áîëîõ õ¿í öººí, ãàäíû õ¿í çºâøººðºëã¿éãýýð íýâòðýõã¿é áàéõààð çîõèîí áàéãóóëàãäàíà.

-Íóóöûí àæèëòàí òîìèëîëòòîé, ýýëæèéí àìðàëòòàé, ºâ÷òýé, ÷ºëººòýé çýðýã óäààí õóãàöààãààð ò¿ð ýçã¿é áàéõ ¿åä àæëûí õýðýãöýýíä àøèãëàõ òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷èã, áèåò ç¿éëèéã íóóöûí àëü íýã àæèëòàíä áàéãóóëëàãûí äàðãûí øèéäâýðýýð ò¿ð õàðèóöóóëàí õàäãàëóóëæ áîëíî.

-Òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, áàðèìò áè÷ãèéã íóóöûí çýðýãëýë, àãóóëãà, áîëîâñðóóëñàí áàéãóóëëàãà çýðãýýð àíãèëæ, òîâú¸îãæóóëàí, ¿äýëã¿é òóñãàé õàâòàñò õàäãàëæ, íóóöûí àðõèâûí äàíñ, á¿ðòãýëä òóñãàíà.

-Íóóö áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõ, õóâèëæ îëøðóóëàõ àæëûã ãàäíû õ¿í îðîõûã õîðèãëîñîí, òóñäàà ºðººíä ã¿éöýòãýíý. Íóóö áàðèìò áè÷ãèéã õóâèëæ îëøðóóëàõàä íóóöûí àæèëòàí ººðèéí áèåýð áàéëöàõ áºãººä ãîëîãäîë õóâèéã òóõàé á¿ð íü óñòãàíà. Ìºí õààíà, õýíä çîðèóëæ, õè÷íýýí õóâü îëøðóóëñàí, õàäãàëñàí òóõàé á¿ðòãýë õºòºëíº.

-Áàéãóóëëàãààñ áîëîâñðóóëñàí áóþó ãàäíààñ õ¿ëýýí àâñàí íóóö áàðèìò áè÷ãèéã æèëèéí ýöýñò òîîëæ, á¿ðòãýëòýé íü òóëãàí øàëãàæ, èëòãýõ õóóäñààð óäèðäëàãàä òàíèëöóóëíà. Òîîëëîãî õèéæ, øàëãàõ àëáàí


��

òóøààëòíûã áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóøààëààð òîìèëíî. 7.1.3.5. Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë -Áàéãóóëëàãà íü òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý, ìýäýýëýë,

áàðèìò áè÷èã øèéäâýðèéã òºâëºð¿¿ëýí õàäãàëàõ êîìïüþòåðòýé áàéõ áºãººä óã êîìïüþòåð íü èíòåðíåò áîëîí áàéãóóëëàãûí äîòîîä ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîîã¿é áàéâàë çîõèíî.

-Íóóö áàðèìò áè÷ãèéí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ, á¿ðä¿¿ëýõ, õàäãàëàõ, àøèãëàõ, äàìæóóëàõ êîìïüþòåð, òåõíèê õýðýãñëèéã ãàäíû õàëäëàãà /öàõèëãààí ñîðîíçîí äîëãèîí áîëîí âèðóñ, õàêåðûí ¿éëäýë ãýõ ìýò/-ä õÿëáàð ºðòºõººðã¿é ºðºº, òàñàëãààíä áàéðëóóëæ, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýý àâñàí áàéíà.

-Òºðèéí áîëîí áàéãóóëëàãûí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýýëëèéã àãóóëñàí êîìïüþòåðèéí àøèãëàëò, õàäãàëàëò, õàìãààëàëòûí ãîðèìûã íóóöûí àæèëòàí áóþó òºðèéí íóóöòàé òàíèëöàõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí ÷àíä ñàõèæ àæèëëàíà.

7.2. Áàðèìò áè÷ãèéí õàäãàëàëò, àøèãëàëò 7.2.1. Áàéãóóëëàãûí äîòîîäîä áèé áîëñîí áóþó ãàäíààñ èðñýí

áàðèìò áè÷èã íü àðõèâûí àæëûí çààâàðò çààñàí õóãàöààíä àëáàí õýðýãò õàäãàëàãäàæ, óäèðäëàãûí øóóðõàé çîðèëãîä àøèãëàãäàíà.

Áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí á¿ðä¿¿ëýõ, áàòàëãààæóóëàõ, àíãèëàõ, õýðýã áîëãîí á¿ðä¿¿ëýõ, à÷ õîëáîãäëûã íü ¿íýëýí òîãòîîõ, áàéãóóëëàãûí àðõèâò øèëæ¿¿ëýõýä áýëòãýõ çýðýã á¿õ àæèëëàãàà íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä äýýð õèéãäýíý.

Àëáàí õýðýãò ¿¿ñ÷ õºòëºãäñºí áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü áàéãóóëëàãûí àðõèâò øèëæ¿¿ëýõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä òýäãýýðèéã çîõèîæ á¿ðä¿¿ëñýí, õÿíàæ øèéäâýðëýñýí ãàçàðò áóþó çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãæ¿¿ä, õîëáîãäîõ àæèëòàí áè÷èã õýðýãò òºâëºð÷, õàäãàëàãäàíà.

7.2.2. Çîõèîí áàéãóóëëàëòûí íýãæèéí óäèðäëàãà, òóõàéí íýãæèéí áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýë õÿíàëò õàðèóöñàí àæèëòàí áîëîí áàéãóóëëàãûí áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí íü àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí øàòàíä áàðèìò áè÷ãèéí ýìõ öýãö, á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàðèóöíà.

7.2.3. Øèéäâýðëýæ äóóññàí õýðã¿¿äèéã àæëûí áàéðàíä, ãàë, óñíû àþóë, òîîñ øîðîî, ãàäíû áóñàä íºëººíººñ íàéäâàðòàé õàìãààëàãäñàí ñåéô, ø¿¿ãýýíä õàäãàëíà. Àëáàí áè÷èã áàðèìòûã ãýðòýý àâ÷ ÿâàõ, àæëûí áóñ öàãò øèðýýíäýý õàäãàëàõ, áàéãóóëëàãûí äàðãûí çºâøººðºëã¿éãýýð áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ áóþó øèðýýí äýýð èë çàäãàé áàéëãàõûã õîðèãëîíî.

7.2.4. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ýìõ öýãö, øóóðõàé áàéäëûã õàíãàõ, õýðýãöýýòýé áàðèìòûã ýðæ õàéõ áîëîí àøèãëóóëàõ íºõöëèéã çºâ á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð øèéäâýðëýæ äóóññàí õýðã¿¿äèéã ñåéô, ø¿¿ãýýíä, õºòëºõ õýðãèéí íýðèéí æàãñààëòûí äàãóó, ýìõ æóðàìòàé õàäãàëíà.

7.2.5. Àëáàí õýðýãò õºòëºãäºæ áóé áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîí áàéãóóëàëòûí áóñàä íýãæ, àæèëòàíä àøèãëóóëàõäàà Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð, õýëòñèéí äàðãààñ çºâøººðºë àâñàí áàéíà. Çîõèîí ááàéãóóëàëòûí íýãæ, àæèëòíóóäàä îëãîæ, àøèãëóóëæ áóé õýðýã á¿ðò îðëîõ õóóäàñ íýýæ, çîõèõ æóðìûí äàãóó á¿ðòãýë õºòºëñºí áàéíà.

��


Áàéíãà õàäãàëàõ õýðã¿¿äýýñ õóóëáàðëàí àøèãëóóëàõ áà çàéëøã¿é òîõèîëäîëä áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí çºâøººðëººð ýõ áàðèìòûã àøèãëóóëæ, áîëíî.

7.2.6. Òºðèéí àëáàí õààã÷ àæëààñ ººð÷ëºãäºõ áóþó ººð àæèëä øèëæâýë õºòëºõ õýðãèéí æàãñààëòûí äàãóó õîëáîãäîõ á¿õ áàðèìò áè÷ãýý àêòààð õ¿ëýýëöýíý. Õóãàöàà äóóññàí õýðã¿¿äèéã áàéãóóëëàãûí àðõèâò øèëæ¿¿ëíý.

7.2.7. Öàõèì áàðèìòóóäûã ÕÕÍÆ-ûí äàãóó ôàéë, õàâòñóóä ¿¿ñãýí, êîìïüþòåðèéí õàòóó äèñêýíä õàäãàëíà. Õàâòàñ, ôàéëûí ãàð÷èãò ÕÕÍÆ-ûí äàãóó õºòëºãäºõ õýðãèéí èíäåêñ, îãíîîã çààæ áè÷íý. Æèøýý íü: №01-20.2009

Õàâòàñ äàõü öàõèì áàðèìòûã òîäîðõîéëæ áè÷èõäýý áàðèìòûí íýð òºðºë, á¿ðòãýëèéí äóãààð, îãíîî, òîâ÷ òýðã¿¿ çýðãèéã òóñãàñàí áàéíà. Æèøýý íü:

“Ãýðýýò àæëûí õóãàöààã ñóíãàõ” òóõàé 2009 îíû 3 ñàðûí 30-íû ºäðèéí 1/119 òîîò áè÷èã ã.ì

Êîìïüþòåðèéí õàòóó äèñêýíä áóé öàõèì áàðèìò, ìýäýýëëèéã õàìãààëàõ, íººö õóâèéã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ò¿¿íèéã òîãòìîë õóãàöààíä òóñãàé çººã÷ /çººâðèéí õàðä äèñê, îïòèê äèñê, ã.ì/ äýýð õóóëáàðëàí õàäãàëíà. Öàõèì áàðèìòûí íººö õóâèéã õàäãàëàõ õóãàöàà íü óã öàõèì áàðèìòûí õàäãàëàõ õóãàöààòàé èæèë áàéíà.

Áàéãóóëëàãà íü öàõèì áàðèìòûã çºâøººðºëã¿é àøèãëàõ, õóóðàì÷ààð ¿éëäýõ, óñòãàæ ¿ðýãä¿¿ëýõýýñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð öàõèì áàðèìòûã õàäãàëæ, õàìãààëàõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí áîëîí çîõèõ ïðîãðàìì õàíãàìæ-òåõíèêèéí àðãà õýìæýýã äýñ äàðààòàé àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.

Öàõèì áàðèìòûã õàäãàëàõ, àøèãëàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàõäàà “Ìýäýýëýë áà áàðèìòæóóëàëò. Àëáàí õýðýã õºòëºëòèéí ìåíåæìåíò” MNS 15489:2007” ñòàíäàðòûí õîëáîãäîõ çààëòóóäûã ìºðäëºã áîëãîíî.

7.3. Òàìãà òýìäýã, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñûã àøèãëàõ, õàäãàëàõ æóðàì

7.3.1. Áàéãóóëëàãûí òàìãà, òýìäýã 7.3.1.1. Áàéãóóëëàãà íü ¿éë àæèëëàãààíäàà òàìãà, òýìäýã

õýðýãëýíý. Áàéãóóëëàãûí òàìãà, òýìäãèéã çºâõºí àëáàí àæëûí õýðýãöýýíä çîðèóëæ òóñ á¿ð íýãèéã õèéëãýíý. Òàìãà, òýìäãèéã çàõèàëàõ, õèéëãýõ àñóóäëûã Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ õàðèóöíà.

7.3.1.2. Áàéãóóëëàãûí òàìãûã Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/ -ûí äàðãà ò¿øèõ áºãººä òýìäãèéã áàéãóóëëàãûí äàðãûí òóñëàõ, áè÷èã õýðãèéí ýðõëýã÷ õàðèóöàí, àëáàí õýðýãöýýíä àøèãëàíà.

7.3.1.3. Òàìãà, òýìäãèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, àæëûí áàéðíààñ ãàäàãø àâ÷ ãàðàõûã õîðèãëîíî. Òàìãà, òýìäãèéí á¿ðòãýëèéí æóðíàë õºòºëæ, òàìãà, òýìäãèéí äàðäñûã àðõèâëàæ, õàäãàëíà.

7.3.1.4. Òàìãà, òýìäãèéã íàéäâàðòàé ñåéô, ø¿¿ãýýíä õàäãàëíà. Òàìãà, òýìäýã ò¿øèõ, òàìãà, òýìäãèéã ÿìàð òºðëèéí áàðèìò áè÷èãò äàðæ õýðýãëýõ òàëààðõ æóðìûã òóñãàéëàí ìºðä¿¿ëæ, áàéãóóëëàãûí òàìãà,


��0

òýìäãèéã íàéäâàðòàé õàäãàëàõ, çîðèóëàëòûí äàãóó àøèãëàõ àñóóäëûã áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà õÿíàëòàíäàà áàéëãàíà.

7.3.2. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ 7.3.2.1. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñûã ñòàíäàðòûí

øààðäëàãûí äàãóó õýâë¿¿ëñíèé äàðàà áè÷èã õýðýãò íýãäñýí æóðìààð õ¿ëýýí àâ÷, á¿õ íýð òºðëèéí õýâëýìýë õóóäñûã òîîëæ, á¿ðòãýõ áºãººä òóñ á¿ðèéã òóñãàé äóãààðëàã÷ààð äóãààðëàíà. Á¿ðòãýëèéí äóãààðûã õýâëýìýë õóóäàñíû í¿¿ðýí òàëûí áàðóóí äîîä ºíöºãò òàâèíà.

7.3.2.2. Õýâëýìýë õóóäñûã çºâõºí çîðèóëàëòûí äàãóó àøèãëàõ áºãººä öîîæòîé ñàâ, ø¿¿ãýýíä õàäãàëíà. Áàðèìò áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñûã ãàäíû áàéãóóëëàãà, õ¿ì¿¿ñò äàìæóóëàõûã õîðèãëîíî. Õýâëýìýë õóóäàñíû õàäãàëàëò, àøèãëàëòûã áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí õàðèóöàõ áºãººä Òºðèéí çàõèðãààíû óäèðäëàãûí ãàçàð /õýëòýñ/-ûí ç¿ãýýñ çîõèõ õÿíàëò òàâèíà.

��


Õàâñðàëò 1Áàðèìò áè÷èãò áàéõ ñòàíäàðò á¿ðäë¿¿ä

Á¿ðäëèéí íýð Á¿ðäëèéí êîä

Òºðèéí ñ¿ëä, ñî¸ìáî 01

Áýëãýäýë áà áàðààíû òýìäýã 02

Áàéãóóëëàãûí íýð 03

Áàðèìò áè÷ãèéí íýð 04

Áàéãóóëëàãûí õàÿã 05

Óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð 06

Îãíîî 07

Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð 08

Áàðèìò áè÷èã ¿éëäñýí ãàçðûí íýð 09

Õàðèóòàé áè÷ãèéí îãíîî, äóãààðûí òýìäýãëýë 10

Áàðèìò áè÷ãèéí íóóöëàëûí òàëààðõ òýìäýãëýë 11

Õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãûí íýð, õàÿã 12

Óäèðäëàãûí çààëò 13

Òýðã¿¿ 14

Áè÷âýð 15

Õàâñðàëòûí òóõàé òýìäýãëýë 16

Áè÷ãèéí õóâèéã èëãýýñýí òóõàé òýìäýãëýë 17

Ãàðûí ¿ñýã 18

Òàìãà, òýìäýã 19

Áàòàëñàí òýìäýãëýë 20

Çºâøººðñºí òýìäýãëýë 21

Ñàíàë ºãñºí òóõàé òýìäýãëýë 22

Õóóëáàð ¿íýí áîëîõ òóõàé òýìäýãëýë 23

Áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëñàí òóõàé òýìäýãëýë 24

Øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéã õºòëºõ õýðýãò õàäãàëñàí òóõàé òýìäýãëýë

25

Áàðèìò áè÷ãèéã áàéãóóëëàãàä õ¿ëýýí àâñàí òóõàé òýìäýãëýë

26

Ñàíàìæèä áàéãàà ìýäýýëëèéã ýðæ õàéõ òýìäýãëýë 27


��

Õàâñðàëò 2

Õàæóóãèéí áàéðëàëòàé À4 õýâëýìýë õóóäàñíû á¿ðäë¿¿äèéí áàéðëàë, çàé õýìæýý

��


Õàâñðàëò 3

Òºâèéí áàéðëàëòàé À4 õýâëýìýë õóóäàñíû á¿ðäë¿¿äèéí áàéðëàë, çàé õýìæýý


��

Õàâñðàëò 4

Áàðèìò áè÷èãòýé àæèëëàõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ñõåì

60

Хавсралт 4

Баримт бичигтэй ажиллах ажлын зохион байгуулалтын схем Ирсэн баримт бичиг

Дотоодын болон явуулсан бичиг

------ ------ ----- ------

-------------

-------- -------------

--------------

Тайлбар: _ _ _ _ ирсэн бичиг

______ дотооддоо боловсруулсан болон гадагш явуулах бичиг

Ирсэн бичгийг

хүлээж авах

Бүрдлийг шалгах

Бүртгэх

Гадагш явуулах

Төслөөр

боловсруулах

Төслийг хэлэлцүүлэх санал авах

Удирдлагад танилцуулах,

батлуулах

Баримт бичгийг шийдвэрлэхээршилжүүлэх

Шийдвэрлэл-тэнд нь

хяналт тавих

Баримт бичгийг

шийдвэрлэх

Шийдвэрлэсэн баримтуудаар

хэрэг бүрдүүлэх

Мэдээлэл, лавлагааны зорилгоор хадгалах, ашиглах

Баримт бичгийн хадгалах хугацааг

тодорхойлох

Архивт шилжүүлэх

Цаашид ашиглах /албан хэрэгт/

Устгах

��


Õàâñðàëò 5

Èðñýí áàðèìò áè÷èã, ò¿¿íèéã õÿíàæ øèéäâýðëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ñõåì

61

Хавсралт 5 Ирсэн баримт бичиг, түүнийг хянаж шийдвэрлэх

үйл ажиллагааны схем

Ирсэн бичгийг хүлээн авч зөв хаягласан эсэх болон

хавсралтын бүрдлийг шалгах

Урьдчилан ангилж, төрөлжүүлэх

Бичиг хэрэгт хүлээн авсан тухай тэмдэглэл хийх /ирсэн бичгийн

тэмдэг дарах/

Бүртгэх

Удирдлага танилцах, цохолт хийх /шийдвэр гаргах/

Удирдлагад танилцуулах

Баримт бичгийг шийдвэрлүүлэхээр холбогдох

ажилтанд шилжүүлэх

Баримт бичгийн шийдвэрлэлтэнд хяналт тавих

Удирдлагын заалтыг бүртгэлийн санд оруулах

Бичгийн хариуг төслөөр бэлтгэх

Шийдвэрлэсэн бичгийг хавтаст хэрэгт хадгалах

Хариуцан шийдвэрлэх хэлтэс, нэгжийн дарга буюу албан

тушаалтанд шилжүүлэх


��

Õàâñðàëò 6

Ãàäàãø ÿâóóëàõ áàðèìò áè÷ãèéã çîõèîæ á¿ðä¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ñõåì

62

Хавсралт 6

Гадагш явуулах баримт бичгийг зохиож бүрдүүлэх үйл ажиллагааны схем

Явуулах бичгийг төслөөр боловсруулах

Явуулах бичгийн боловсруулалт, бүрдлийг шалгаж нягтлах

Баримт бичгийн үлдэх хувийг хавтаст хэрэгт хавсаргах

Баримт бичгийн төсөлд санал, виз авах

Удирдлагаар хянуулж, батлуулах

Баримт бичгийг бүртгэх

Баримт бичигт дугаар тавих

Баримт бичгийн явуулах хаяг зөв эсэхийг нягтлах

Баримт бичгийг хаягаар нь илгээх

��


Õàâñðàëò 7

Áè÷èã õýðýãò á¿ðòãýëã¿é øèëæ¿¿ëýõ áè÷ãèéí æàãñààëò

1.Òåõíèêèéí ñòàíäàðòóóä

2.Ñòàòèñòèê òàéëàí, òîî á¿ðòãýëèéí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

3.“Ãàðò íü, íóóö” ãýñýí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4.Òºëºâëºãºº, ñàíõ¿¿ãèéí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ã¿¿ä

5.Õýâëýìýë ìàòåðèàë /íîì, ñýòã¿¿ë, ýìõòãýë/

6.Áàÿðûí ìýíä÷èëãýý, öàõèëãààí óòàñ,

7.Õóðàë, çºâëºëãººí, íèéòèéã õàìàðñàí àðãà õýìæýýíèé óðèëãà,

õºòºëáºð

8.Ïëàêàò, òàíèëöóóëãà ãýõ ìýò çàð ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàë

9.Òåõíèêèéí íºõöºëèéã òîäîðõîéëñîí áàðèìòóóä

10.Ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº, õºòºëáºð

11 Õýâëýìýë õóóäàñ, ìàÿãò


��

Õàâñðàëò 8

ÈÐÑÝÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË

__________îí

¯ðãýëæëýë /õàâñðàëò 5/

ä/äÑàð,ºäºð

Äóãààð Õààíààñ, õýíýýñ Òîâ÷ óòãà Õóóäàñíû òîî

1 2 3 4 5 6

¯ðãýëæëýë /õàâñðàëò 5/

Á¯ÐÒÃÝÆ ØÈËÆ¯¯ËÑÝÍ

Ñàð ºäºð

Êàðòûí äóãààð

Àëü íýãæ, õýíä

Õ¿ëýýí àâñàí àæèëòíû

ãàðûí ¿ñýã

Õýçýý õýðõýí øèéäâýðëýñýí

Õýðãèéí èíäåêñ

Òàéëáàð

7 8 9 10 11 12 13

��


À4 /210õ297/

Õàâñðàëò 9

Á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûí ìàÿãò

Í¿¿ðýí òàë

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 311

Áàðèìò áè÷ãèéí íýð òºðºëÕààíààñ, õýíýýñ áóþó õààíà, õýíä

Áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýæ àâñàí ñàð, ºäºð, á¿ðòãýëèéí äóãààð

Áàðèìò áè÷ãèéí îãíîî, äóãààð

Áàðèìò áè÷ãèéí ãàð÷èã /òîâ÷ óòãà/

Óäèðäëàãûí çààëò /õýíä øèëæ¿¿ëñýí/

Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýõ õóãàöàà

Àð òàë

Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòèéí ÿâö2

Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýñýí òóõàé òýìäýãëýë3

Õýðãèéí èíäåêñ, äóãààð

Òàéëáàð: 1 Äýýä òàëûí ìºð áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòýíä õÿíàëò

òàâèõàä àøèãëàãäàíà. Áàðèìò áè÷èã õÿíàí øèéäâýðëýõ

õóãàöààã ýíä äóãóéëæ òýìäýãëýíý.2 “Áàðèìò áè÷ãèéí øèéäâýðëýëòèéí ÿâö”. Ýíý õýñýãò áàðèìò

áè÷ãèéí õÿíàí øèéäâýðëýõ ¿éë ÿâöûí ìýäýýëë¿¿äèéã òýìäýãëýíý3 Õýçýý, õýðõýí øèéäâýðëýñýí òóõàé õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéã

îðóóëíà.


��0

Õàâñðàëò 10

_________________________________________

_________________________________________

/áàéãóóëëàãûí íýð/

ªÐÃªÄªË ÃÎÌÄËÛÍ Á¯ÐÒÃÝË

À4 /210õ297/

ä/äªðãºäëèéí ñàð, ºäºð

ªðãºäºë ãàðãàã÷èéíÒîâ÷ óòãà Õóóäàñíû òîî

Îâîã, íýð Õàÿã

1 2 3 4 5 6

Á¿ðòãýñýí

Õýçýý, õýðõýí øèéäâýðëýñýí

Õàðèó ÿâóóëñàí Øèéäâýðëýñýí

õ¿íèé íýð, ãàðûí ¿ñýã

Ñàð, ºäºð

Êàðòûí äóãààð

Ñàð,ºäºð Äóãààð

Õàðèóã ýçýíä íü ÿìàð æóðìààð

ìýäýãäñýí

7 8 910

11 12 13

Õàâñðàëò 11


Á¿ðòãýñýí №. . . Êàðò №. . .

Îãíîî _______________________________________

________öàã______________ìèíóò _______________-ä øèëæ¿¿ëýâ.

/50õ40õìì/

��


Õàâñðàëò 12

Á¿ðòãýë-õÿíàëòûí êàðòûã áºãëºõ æóðàì

Á¿ðäýë Áºãëºõ æóðàì

1.Áàðèìò áè÷ãèéí íýðÁ¿ðòãýæ áàéãàà áàðèìò áè÷ãèéí íýð òºðëèéã çààæ áè÷íý

2.Áàðèìò áè÷èã /çàõèäàë/-èéí çîõèîã÷

Èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýõäýý ÿìàð áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíààñ èð¿¿ëñýí áîëîõûã òîäðóóëæ áè÷íý. Èðãýäýýñ èðñýí çàõèäëûã á¿ðòãýõäýý òýäíèé îâîã íýð, õàÿãèéã òýìäýãëýæ àâíà. ßâóóëàõ áè÷ãèéã á¿ðòãýõäýý õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíû íýð õàÿãèéã òîäîðõîé áè÷íý. Áàéãóóëëàãûí íýðèéã áè÷èõäýý òîâ÷ëîõã¿é.

3.Áàðèìò áè÷ãèéí îãíîîÊàðòàíä òóõàéí áàðèìò áè÷ãèéí àëáàí ¸ñíû îãíîîã áè÷íý

4.Áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð

Êàðòàíä áàðèìò áè÷èãò ºãñºí á¿ðòãýëèéí äóãààðûã çààæ îðóóëíà.

5.Õ¿ëýýí àâñàí îãíîîÁàéãóóëëàãàä õ¿ëýýí àâñàí á¿ðòãýëýýñ õàðæ îãíîîã òàâèíà.

6.Áàðèìòûã õ¿ëýýæ àâñàí òóõàé á¿ðòãýëèéí òýìäýãëýë

Áàéãóóëëàãàä èðñýí áè÷ãèéã á¿ðòãýæ îëãîñîí äóãààðûã áè÷èã õýðýãò õ¿ëýýí àâñàí òóõàé á¿ðòãýëèéí øòàìïààñ õàðæ áè÷íý.

7. Áàðèìò áè÷ãèéí ãàð÷èã /òîâ÷ óòãà/

Áàðèìò áè÷ãèéí ãàð÷ãèéã ýíä áè÷íý. Õýðýâ áàðèìò áè÷èãò ãàð÷èã áàéõã¿é áîë áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí øèíýýð ãàð÷èã ºãíº.

8. Óäèðäëàãûí çààëòÓäèðäëàãààñ ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûí òîâ÷ óòãà, öîõîëò õèéñýí àëáàí òóøààëòíû íýð, îãíîî çýðãèéã áè÷íý.

9. Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýõ õóãàöàà

Óäèðäëàãà áàðèìò áè÷èãòýé òàíèëöààä ÿìàð õóãàöààíä øèéäâýðëýõýýð çààñíûã ¿íäýñ áîëãîíî. Ãàäàãø ÿâóóëæ áàéãàà áè÷ãèéã á¿ðòãýõäýý õàðèóòàé áè÷ãèéí õóâüä õàðèó èð¿¿ëýõ õóãàöààã êàðòàíä òýìäýãëýíý.

10.Áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýñýí òóõàé òýìäýãëýë

Áàðèìò áè÷ãèéã õýçýý, õýðõýí øèéäâýðëýñýí òóõàé òýìäýãëýë ¿éëäýõ áºãººä ÿâóóëñàí áè÷ãèéí äóãààð, îãíîîã òàâèíà.

11. Õýðãèéí èíäåêñ, äóãààð

Êàðòàíä áàðèìò áè÷ãèéã øèéäâýðëýñýí õýëòýñ íýãæèéí õýðãèéí èíäåêñ áîëîí òóõàéí áè÷ãèéã ÕÕÍÆ-ûí äàãóó àëü õàâòñàíä õàäãàëñàí òóõàéã áè÷íý.


��

Õàâñðàëò 13

s ÒÀÉËÀÍ ÌÝÄÝÝÈðñýí áè÷ãèéí òàéëàí, ìýäýý:

s Øèéäâýðëýñýí àñóóäëûí æàãñààëò

Øèéäâýðëýñýí àñóóäàë

Õààíààñ (õýíýýñ) èð¿¿ëñýí

Øèéäâýðëýñýí ãàçàð, àëáà,

àæèëòàí

Èðñýí, øèéäñýí õóãàöàà

Õýðõýí øèéäâýðëýñýí

òàéëáàð

Õàðèó, ò¿¿íèé äóãààð

s Øèéäâýðëýãäýýã¿é õÿíàëòàíä áàéãàà àñóóäëûí æàãñààëò

Îãíîî: 2008/01/01 2008/04/23

Õààíààñ (õýíýýñ) èð¿¿ëñýíÁè÷ãèéí òîâ÷

óòãàÈðñýí õóãàöàà

Õàðèó ºãºõ õóãàöàà

Õàðèó ºãºõ õ¿í

s Øèéäâýðëýãäýýã¿é õóãàöàà õýòýð÷ áàéãàà àñóóäëûí æàãñààëò Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23


Áè÷ãèéí òîâ÷ óòãà

Èðñýí õóãàöàà

Õàðèó ºãºõ õóãàöàà

Õýòýðñýí õîíîã

Õàðèó ºãºõ õ¿í

Òàéëáàð

s Øóóä øèëæ¿¿ëñýí áè÷ãèéí æàãñààëò Õàìðàõ õóãàöàà: Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23

Õààíààñ (õýíýýñ) èð¿¿ëñýí Áè÷ãèéí òîâ÷ óòãàÃàçàð, àëáà

àæèëòàíÈðñýí îãíîî

s Èðñýí áè÷ãèéí æàãñààëò (á¿ðòãýë)Õýâëýñýí: 08.04.23 Õàìðàõ õóãàöàà: Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23

Áè÷ãèéí Á¿ðòãýëèéí

ä/ä

Îí,

ñàð,

ºä

ºð

Äóã

ààð

Õààíààñ,

õý

íýý

ñ

Òîâ÷

óòã

à

Õóó

äàñ

Îí,

ñàð,

ºä

ºð

Êàðò

¹

Àë

ü ãà

çàð,

àë

áàíä

ø

èë

æ¿¿

ëñý

í

Õýí

õ¿ë

ýýæ

àâñ

à

Õýç

ýý,

õýõý

í

øè

éä

âýðë

ýñýí

Òàé

ëá

àð

��


s Èðñýí õàðèóòàé áè÷ãèéí æàãñààëò08.04.23 Õàìðàõ õóãàöàà: Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23

Áè÷ãèéí Á¿ðòãýëèéí

ä/ä

Îí,

ñàð,

ºä

ºð

Äóã

ààð

Õààíààñ,

õý

íýý

ñ

Òîâ÷

óòã

à

Õóó

äàñ

Îí,

ñàð,

ºä

ºð

Êàðò

¹

Àë

ü ãà

çàð,

àë

áàíä

ø

èë

æ¿¿

ëñý

í

Õýí

õ¿ë

ýýæ

àâñ

à

Õýç

ýý,

õýõý

í

øè

éä

âýðë

ýñýí

Òàé

ëá

àð

s Õóãàöàà õýòýð÷ õààãäñàí õàðèóòàé áè÷ãèéí æàãñààëò Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23

Øèéäâýðëýñýí àñóóäàë


Øèéäâýðëýñýí ãàçàð, àëáà,

àæèëòàí

Èðñýí, õàðèó ºãºõ

õóãàöàà

Øèéäñýí õóãàöàà

Õýðõýí øèéäâýðëýñýí

òàéëáàð

Õàðèó, ò¿¿íèé äóãààð

s Èðñýí õàðèóòàé áè÷ãèéí òîî, øèéäâýðëýñýí áàéäëûí òóõàé ìýäýý Îãíîî: 2008/01/01 - 2008/04/23

ÃÀÇÀÐ, ÀËÁÀ ÀÆÈËÒÀÍ

Àñóóäëûí òîî

¯¿íýýñ øèéäâýðëýñýí

¯¿íýýñ

Ýö

ñèé

í ¿

ëä

ýãä

ýë

Óðüä

¿ë

äýã

äýë

Ýíý

õóãà

öààíä

è

ðñý

í

Á¿ã

ä

Àë

áàí ò

îîòî

îð

õàðè

ó ºãñ

ºí

Àì

, óò

ñààð õ

àðè

ó ºãñ

ºí

Áóñ

àä

(òó

øààë

, Ò

ÀÇ

/òîîò,

áóñ

àä

)

Õóã

àö

àà

ñóíãó

óëñà

í

Õóã

àö

àà õ

ýòýð

ñýí


��

Õàâñðàëò 14

_________________________________________

_________________________________________


ßÂÓÓËÑÀÍ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË

À4 /210õ297/

¯ðãýëæëýë /õàâñðàëò №5/

ä/ä Ñàð, ºäºð Äóãààð Õààíà, õýíä Òîâ÷ óòãà

1 2 3 4 5

¯ðãýëæëýë /õàâñðàëò №5/

Õóóäàñíû òîî

Àëü íýãæýýñ

ÿâóóëñàí

Õàðèóòàé ýñýõ

Èðñýí õàðèó Èð¿¿ëñýí õàðèóíû

òîâ÷ óòãàÒàéëáàð

Îãíîî Äóãààð

6 7 8 9 10 11 12

À4 /210õ297/

��


Õàâñðàëò 15

ÒÎÃÒÎÎË, ÒÓØÀÀË, ÇÀÕÈÐÀÌÆÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË

________îí

ä/äÃàðñàí

Òîâ÷ óòãàÕóóäàñíû

òîîÊàðòûí äóãààð

Áèåëýëòèéí òýìäýãëýë, îãíîîÑàð,

ºäºðÄóãààð

1 2 3 4 5 6 7

Õàâñðàëò 16

Áàéãóóëëàãûí áàðèìò áè÷ãèéí ýðãýëòèéí õýìæýýã òîîöîõ õ¿ñíýãò

Áàéãóóëëàãûí íýð _________________

îãíîî

Áàðèìò áè÷èã Áàðèìò áè÷ãèéí òîî

íèéòÝõ õóâü

Îëøðóóëñàí õóâü

Èðñýí áàðèìò áè÷èã

ßâóóëñàí áàðèìò áè÷èãÒºñºë, òºëºâëºãºº, òàéëàí, òóøààë, çàõèðàìæ, ïðîòîêîë, ãýðýý, àêò çýðýã äîòîîäûí áàðèìò áè÷èãÁ¿ãä

Áè÷èã õýðãèéí àæèëòàí ãàðûí ¿ñýã


��

Õàâñðàëò 17

ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ ÕÓÃÀÖÀÀ ÕÝÒÝÐÑÝÍ ÁÀÐÈÌÒ

ÁÈ×ÈÃ, ªÐÃªÄªË ÃÎÌÄËÛÍ ÌÝÄÝÝ

__________________________

__________________________

Îãíîî____________ /áàéãóóëëàãûí íýð/

ä/ä Òîâ÷ óòãàÀëü íýãæ, õýíä

áàéãàà

Õýòýðñýí õóãàöàà /õîíîãîîð/

Óäèðäëàãûí øéèäâýð

1 2 3 4 5

Ìýäýý ãàðãàñàí:___________________________________________

/àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã/

À4 /210õ297/

Õàâñðàëò 18

ÕÀÐÈÓ ÈÐÝÝÃ¯É ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÌÝÄÝÝ

ä/ä Õààíààñ èðýõÀëü õýëòýñ, íýãæèä èðýõ

Òîâ÷ óòãàÑààòàæ áóé

õóãàöàà /õîíîãîîð/

Òàéëáàð

1 2 3 4 5 6

Ìýäýý ãàðãàñàí:___________________________________________

/àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã/

À4 /210õ297/

��


Õàâñðàëò 19

ÕßÍÀËÒÛÍ ÊÀÐÒÛÍ ÌÀßÃÒ

/ºâºð òàë/

_____________________________________________________________

Òîãòîîë, çàõèðàìæ, òóøààë______________________________________

Îãíîî Äóãààð Ãàð÷èã

Çààëò _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

/170õ120ìì/

/àð òàë/

Îí, ñàð, ºäºð Áèåëýëòèéí òóõàé òýìäýãëýë

Øàëãàñàí_______________________________


��

ªð

ãºä

ºë

ãî

ìä

ëû

í ò

àéë

àí, ì

ýäýý

:

s

Øè

éä

âýð

ëýñ

ýí º

ðãº

äº

ë ã

îì

äë

ûí

æà

ãñà

àë

ò

Îãí

îî:

2008/0

1/0

1 -

20

08/0

4/2

3

Øè

éä

âýðë

ýñýí

àñó

óäàë

Õààíààñ

(õýí

ýýñ)

èð¿¿

ëñý

íØ

èé

äâý

ðë

ýñýí

ãà

çàð,

àë

áà,

àæ

èë

òàí

Èðñý

í,

øè

éä

ñýí

õóãà

öàà

Õýð

õýí ø

èé

äâý

ðë

ýñýí

òà

éë

áàð

Øè

éä

âýðë

ýñýí

àæ

èë

òàí

Õàðè

ó, ò

¿¿íè

é ä

óãààð

s

Øè

éä

âýð

ëýã

äýý

ã¿é

õóã

àö

àà

õýò

ýð÷

áà

éãà

à º

ðãº

äº

ë ã

îì

äë

ûí æ

àãñ

àà

ëò

08.0

4.2

3

Îãí

îî:

2008/0

1/0

1 -

20

08/0

4/2

3

ªðãº

äºë

ãîì

äîë

èð¿¿

ëñý

í õ

¿íè

é í

ýð,

õàÿã

Áè

÷ãè

éí ò

îâ÷

óòã

àÈ

ðñý

í õ

óãàö

àà

Õàðè

ó ºãº

õ õó

ãàö

àà

Õàðè

ó ºãº

õ õ¿

í

s

ªð

ãºä

ºë

ãî

ìä

ëû

í æ

àãñ

àà

ëò

(á¿ð

òãýë

)08.0

4.2

3

Õàì

ðàõ

õóãà

öàà:

2008/0

1/0

1 -

2008/0

4/2

3

ªðãº

äºë

ãîì

äë

ûí

ä/ä

Õààíààñ,

õýí

ýýñ

Òîâ÷

óòã

àÈ

ðñý

í,

õàðè

ó ºãº

õÃà

çàð à

ëá

àÕ

ýí à

âñàí

Øè

éä

âýðë

ýñýí

á

àé

äàë

Õàñà

ëò

õèé

ñýí

õ¿í

s

Óë

àì

æë

àí è

ðñý

í º

ðãº

äº

ë ã

îì

äë

ûí æ

àãñ

àà

ëò

(á¿ã

ðòã

ýë)

08.0

4.2

3

Õàì

ðàõ

õóãà

öàà:

Îãí

îî:

2008/0

1/0

1 -

20

08/0

4/2

3

ä/ ä

Óë

àì

æë

àí è

ð¿¿

ëñý

í

áàé

ãóóë

ëàãà

ªðãº

äºë

ãîì

äë

ûí

ªðãº

äºë

ãà

ðãà

ã÷è

éí í

ýðÕ

àÿã

Òîâ÷

óòã

àÈ

ðñý

í,

õàðè

ó ºãº

õ

Øè

éä

âýðë

ýñýí

áàé

äàë

Îãí

îî

Äóã

ààð

Ãàçà

ð,

àë

áà,

ìýð

ãýæ

èë

òýí

Õýð

õýí

øè

éä

âýðë

ýñýí

��


Õàâñðàëò 21

Áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàí

øèéäâýðëýñýí òóõàé ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ õ¿ñíýãò

/. . . äóãààð óëèðàë, ñàðûí áàéäëààð/

ä/äÕýëòýñ, íýãæèéí

íýð

Õÿíàëòàíä áàéãàà

áàðèìò áè÷ã¿¿ä

¯¿íýýñ:

Á¿ãä

ªíãº

ðñº

í ñ

àðä

èðñý

í

Õóã

øàö

ààíä

íü

øè

éä

âýðë

ýñýí

Õóã

àö

ààíä

àà ø

èé

äâý

ðë

ýãä

ýæ

áàé

ãàà

Õóã

àö

ààã

íü

ñóíãà

ñàí

Õóã

àö

ààíä

àà ø

èé

äâý

ðë

ýãä

ýýã¿

é

1 2 3 4 5 6 7 8

Òóõàéí õýëòýñò . . . -ð óëèðàë, . . . -ð ñàðûí áàéäëààð õ¿ëýýí àâ÷,

õÿíàí

øèéäâýðëýñýí áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëò

Áàðèìòûí íýð, îãíîî, á¿ðòãýëèéí

äóãààð

Áàðèìòûí òýðã¿¿

/òîâ÷ óòãà/

Øè

éä

âýðë

ýõ õ

óãàö

àà

Õàðè

óöàí ø

èé

äâý

ðë

ýõ

àæ

èë

òàí

Õóã

àö

ààíä

íü

øè

éä

âýðë

ýýã¿

é ø

àë

òãààí

Øè

éä

âýðë

ýëòè

éí ÿ

âöû

í

òàë

ààðõ

ìýä

ýýë

ýë

Õýç

ýý ø

èé

äâý

ðë

ýõ

1 2 3 4 5 6 7


��0

Õàâñðàëò 22

Áàéãóóëëàãûí ÁÁÍØÊ-ûí

ÁÀÒËÀÂ

...îíû...äóãààð...ñàðûí

_______________

.-íû ºäðèéí ..äóãààð õóðëààð

õÿíàí õýëýëöýâ

/áàéãóóëëàãûí äàðãà/

_______________________________


ÕªÒËªÕ ÕÝÐÃÈÉÍ ÍÝÐÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

Îãíîî ¯éëäñýí ãàçàð

ä/äÕýðãèéí èíäåêñ

Õýðãèéí àãóóëãà, ãàð÷èã

Õàäãàëàõ õóãàöààíû æàãñààëòûí ç¿éëèéí äóãààð,

õàäãàëàõ õóãàöàà

Õàðèóöàõ àëáàí

òóøààëòàíÒàéëáàð

1 2 3 4 5 6

__________îíä õºòëºãäñºí õýðãýýñ:

Áàéíãà õàäãàëàãäàõ õýðãèéí òîî________________

Ò¿ð õàäãàëàãäàõ õýðãèéí òîî___________________

_______________________________________________

/àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã

��


Õàâñðàëò 23

Íóóö áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðòãýëèéí ìàÿãò

Áàðè

ìòû

í ä

óãààð

Á¿ðòãýëèéí îí, ñàð,

ºäºð

Õ¿ëýýí àâñàí

áè÷ãèéí îãíîî, äóãààð

Õààíààñ õýíýýñ ýñâýë õààíà, õýíä

Áàðèìòûí òîâ÷ óòãà

Õóó

äàñí

û ò

îî

Õè÷íýýí õóâü

áîëîõ

Õýíä øèëæ¿¿ëñýí

Òàéëáàð

Õàâñðàëò 24

Íóóö áàðèìò áè÷ãèéã ò¿ð îëãîæ àøèãëóóëñàí á¿ðòãýë

Áàðè

ìòû

í

äóã

ààð Îëãîñîí

îí, ñàð, ºäºð

Áàðèìòûí òýðã¿¿ /òîâ÷

óòãà/

Õóó

äàñí

û ò

îî

Õè÷íýýí õóâü áîëîâ

Õýíä îëãîñîí

Õ¿ëýýí àâñàí õ¿íèé

ãàðûí ¿ñýã Áóö

ààæ

ºãñ

ºí

îí,

ñàð,

ºä

ºð

Òàéëáàð


��

ÒÝÌÄÝÃËÝË

Documents

ÕÓÓËÜ Ç¯ÉÍ ßÀÌÀÍÄ ÌªÐÄªÃÄªÕ Ä¯ÐÝÌ, ÆÓÐÌÛÍ ÝÌÕÝÒÃÝË