Test iz Opšte hemije (A)

1. Definisati zakon o neuniništivosti materije sa primjerom!Zakon o neuništivosti materije otkrio je A.L. Lavoisier i glasi: „Ukupna masa tvari koje učestvuju u hemijskoj reakciji se ne mijenja, odnosno tvar se u hemijskoj reakciji ne može stvoriti niti uništiti.

Pr imjer :Ca(100 g)+ 12

O2 (25 g )→CaO(125 g )

2. Relativna molekulska masa je broj koji kaže koliko je puta masa molekule nekog spoja veća

od 1/12 mase ugljikovog izotopa 612 C naziva se unificirana atomska

-27

jedinica mase i iznosi 1,6604×10 kg.

3. Izotopi su atomi koji se međusobno razlikuju po masi, ali su identični prema hemijskim osobinama. Prema tome, izotopi su atomi kod kojih jezgra sadrži isti broj protona, ali različit broj neutrona.

Napisati elektronsku konfiguraciju Mn, ako je njegov redni (atomski) broj 25

1 s2 2 s2 26 3 s2 3 p6 4 s2 3d5

4. Porastom atomskog broja u grupi PSE atomski radijus se poveća a u periodi smanji. Objasni!Porastom atomskog broja u grupi PSE atomski radijus raste, zato što otvaranjem nove ljuske opada naboj jezgra, tako da lakše otpušta elektrone. Atomski radijus se smanji s porastom atomskog broja u periodi, jer pri tome raste naboj atoma, tako da lakše prima elektrone.

5. Objasni koordinativnu hemijsku vezu na primjeru!Koordinativna hemijska veza je poseban tip hemijse veze u kojem samo 1 sudionik veze daje svoj par elektrona koji postaje zajednički elektronski par u zajedničkoj vezi. Atomi ili atomske grupe koje posjeduju slobodan elektronski par zovu se LIGANDI i oni se vezuju za centralni atom (metalni ion). Elemenat koji daje elektronski par zove se DONOR ELEKTRONSKOG PARA, a

donor koji prima je AKCEPTOR.

[Cu(NH3)4]SO4

NH3 – Ligandi i donori elektronskog para Cu – Centralni atom i akceptor

6. Objasni sp2- hibridizaciju na primjeru!

Atomske orbitale ugljika mogu se hibridizirati tako da se miješa jedna s-orbitala i 2 p-orbitale kao na primjeru etena – sp2 hibridizacija. U molekuli etena 2 ugljikova atoma međusobno su povezane dvostrukom vezom. Svako ugljikov atom s atomima vodika sp2 hibridne orbitale i imaju 1/3 energije s-orbitale i 2/3 energije p-orbitale i nalaze se u istoj i zaklapaju ugao od 120°.

7. Definiši koligativne osobine rastvora i nabroji ih!Koligativne osobine rastvora su osobine rastvora koje zavise samo od broja čestica rastvorene supstance. Koligativne osobine rastvora su:

- sniženje napona pare rastvora- sniženje tačke mržnjenja rastvora- povećanje tačke ključanja rastvora- osmotski pritisak

8. Uravnoteži reakcije i objasni koji se elemenat oksidovao, a koji redukovao: 0 +1 +5 -2 +1 +5 +2 +4 -2 +1 -2

I + 5HNO3 HIO3 + 5NO2 + 2H2O

I 0−⃗5 e I+5/¿1−oksidacija

N+5+⃗1e N+4 /¿5−redukcija

+3 -1 +1 -2 +2 -1 0 +1 -1

2FeCl3 + H2S 2FeCl2 + S + 2HCl

Fe+ 3−⃗1e Fe+2 /¿2−redukcija

S−2+⃗2 e S0/¿1−oksidacija

9. Povećanjem temperature egzotermne hemijske reakcije ravnoteža se pomjera s desna na lijevo (od produkata ka reaktantima), a vrijednost konstante ravnoteže opada . Objasni!

Ako je reakcija egzotermna, povećanjem temperature ravnoteža se pomjera u smjeru reakcije pri čemu se apsorbuje toplota.

10. Objasni od čega zavisi rastvorljivost čvrste tvari u rastvaraču!Rastvorljivost čvrstih tvari u rastvaraču zavisi od:

- količine čvrste supstance koja će se rastvoriti u tekućini- prirode čvrste supstance koja će se rastvoriti u tekućini- temperature rastvora

Jedan od najčešćih rastvarača je voda (H2O). Razlog zbog kojeg je H2O jedan od najčešćih rastvarača je jer ima visoku vrijednost dipola.

Test iz Opšte hemije (B)

1. Definisati zakon stalnih omjera masa sa primjerom!Elementi se uvjek jedine u stalnom omjeru masenom odnosu ili stalnom omjeru masa kada grade isto jedinjenje.C+O2→CO2⇒C :O=3 :82 CO+O2→2CO2 ⇒C :O=3: 8CH 4+O2→CO2⇒C :O=3: 8

2. Relativna molekulska masa je broj koji kaže koliko je puta masa molekule veća od unificirane atomske jedinice mase. 0,1 mol atoma vodika sadrži 6,023×10²³ atoma i ima masu 0,1 g.

3. Paulijev princip popunjavanja orbitala glasi: U istom atomu dva elektrona ne mogu imati iste vrijednosti eneegije. Dva elektrona u atomu ne mogu imati sve četiri ista kvantna broja.

Napisati elektronsku konfiguraciju Ca, ako je njegov redni (atomski) broj 20.

1 s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p6 4 s2

4. Energija jonizacije je energija potrebna da se elektron udalji od posljednje ljuske u gasovitom stanju. Sa porastom atomskog broja u grupi PSE energija jonizacije smanjuje a u periodi povećava. Objasni!

Povećanjem atomskog broja, energija jonizacije se smanjuje u grupi, a u periodi povećava, jer je potrebna veća energija da se elektron udalji od omotača.

5. Objasni hidrogensku (vodikovu) hemijsku vezu na primjeru!

Hidrogenska veza je veza (međumolekulska sila interakcije) koja nastaje između atoma vodika jedne molekule i nekog elektronegativnog elementa sa usamljenim elektronskim parom (druge molekule).

6. Objasni sp- hibridizaciju na primjeru!

Tipičan primjer spoja sa trostrukom vezom u kojem za stvaranje σ-veza ugljikovi atomi koriste sp-hibridne orbitale je molekula etina, C2H2.

sp hibridne orbitale imaju ½ energije s-orbitale i ½ energije p-orbitale, položene su uzduž pravca, imaju linearnu simetričnost i pod uglom su 180°. Takav prostorni raspored se naziva digonski.

7. Uravnoteži reakcije i napiši koji se elemenat oksidovao, a koji redukovao: 0 +4 -2 +1 -2 +1 +6 -2 +1 -1

Br2 + SO2 + 2H2O H2SO4 + 2HBr

Br0+⃗1e Br−1/¿1−redukcija

S+4−⃗2e S+6 /¿2−oksidacija

+1 +5 -2 +2 +6 -2 +1 +6 -2 +3 +6 -2 +1 -1 +1 -2

KClO3 + 6FeSO4 + 3H2SO4 3Fe2(SO4)3 + KCl + 3H2O

Cl+5−⃗6 e Cl−1 /¿1−redukcija

Fe+2+⃗1 e Fe+3 /¿6−oksidacija

8. Ebulioskopija je povećanje temperature ključanja rastvora u odnosu na čist rastvarač.

Napiši izraze za izračunavanje promjene temperature u rastvorima!Δp=p0⋅χ (B )⋅i - sniženje napona pare rastvarača iznad rastvoraΔtm=Km( rastvorača)⋅b(B )⋅i - sniženje tačke mržnjenja rastvoraΔtk=Kk ( rastvorača)⋅b (B )⋅i - povećanje tačke ključanja rastvoraπ=i⋅c⋅R⋅T - osmotski pritisak

9. Povećanjem temperature endotermne hemijske reakcije, ravnoteža se pomjera s lijeva na desno (od produkata ka reaktantima), a brojna vrijednost konstante ravnoteže ostaje ista. Objasni!Endotermne reakcije one su reakcije kod kojih se toplina apsorbira. Unutrašnja energija produkta veća je od unutrašnje energije reaktanta.

10. Šta su rastvori i kako se dijele!Rastvori su smjese 2 ili više supstanci. Sastoje se od najmanje dvije komponente: rastvarača i rastvorene supstance. Rastvori se razvrstavaju: prema količini sastojaka: - zasićeni, nezasićeni, prezasićeni; prema agregatnom stanju: - čvrsti, tečni i gasoviti; prema pH vrijednosti: - kiseli, neutralni i bazni.

Test iz Opšte hemije (C)

1. Definisati zakon umnoženih omjera masa i navesti primjer!Kada se 2 elementa spajaju tako da tvore više hemijskih spojeva, onda su mase jednog elementa, koje se spajaju sa određenom masom drugog elementa, u jednostavnim umnoženim omjerimaN2O ⇒28 :16⇒7 : 4N2O2⇒28:32⇒7 : 8N2O3⇒28: 48⇒7 :12

N2O4⇒28 :64⇒7 :16N2O5⇒28: 80⇒7 :20

2. Mol je količina tvari izražena u jedinicama Avogadrovog broja atoma ili molekula. 1 mol atoma nitrogena sadrži 6,023×10²³ atoma i ima masu 14 g.

3. Hundovo pravilo glasi: Elektroni u podnivou zauzimaju maksimalan broj orbitala. Elektroni popunjavaju podnivo tako da se prvo popune elektronima istog spina, jer je takvo stanje energetski najpovoljnije.

Napisati elektronsku konfiguraciju Fe, ako je njegov redni (atomski) broj 26.

1 s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p6 4 s2 3 d6

4. Porastom atomskog broja u grupi PSE elektronegativnost opada, a u periodi raste Zašto?Elektronegativnost je sposobnost atoma nekog elementa da oduzme elektron atomu drugog elementa s kojim se hemijski vezuje. Elektronegativnost u PSE raste s lijeva na desno i odozdo prema gore.

5. Objasni metalnu hemijsku vezu na primjeru!Metalna hemijska veza nastaje međusobnim povezivanjem atoma elemenata lijeve strane PSE i prijelaznih elemenata.Joni metala nalaze se u obliku kristalne rešetke (metalna rešetka), a povezuju ih slobodni elektroni koji su raspoređeni oko atoma (kationa) u obliku elektronskog oblika.

shema metalne veze

6. Objasni sp3- hibridizaciju na primjeru!Elektronski veze sp3 hibridnih orbitala usmjereni su prema vrhovima tetraedra, a ovakav prostorni raspored (tetraedarski) uvjetovan je međusobnim odbijanjem veznih elektronskih parova. Kod metana (CH4) dolazi do stvaranja 4 jednostruke σ-veze, prekrivanjem 4sp3 hibridnih orbitala ugljika i 1 s atomskih orbitala vodika. Teorija hibridnih orbitala objašnjava ne samo 4 jednake C-H veze metana, nego i tetraedarske uglove od 109,5° među tim vezama.

7. Od čega zavisi rastvaranje gasova u tečnosti.Rastvaranje gasova u tečnosti zavisi od:- prirode gasa i rastvarača- temperature- pritiska gasa koji je u dodiru s tečnošću

8. Uravnoteži reakcije i objasni koji se elemenat oksidovao, a koji redukovao: 0 +1 -1 +1 -1 0

Cl2 + 2NaBr 2NaCl + Br2

Cl0+⃗1e Cl−1/¿1−redukcija

Br−1−⃗1e Br0 /¿1−oksidacija

+1 +5 -2 +2 -6 -2 +1 +6 -2 +3 +6 -2 +2 -2 +1 -2

2HNO3 + 6FeSO4 + 3H2SO4 3Fe2(SO4)3 + 2NO + 4H2O

N+5+⃗3e N+2 /¿1−redukcija

Fe+2−⃗1e Fe+ 3/¿3−oksidacija

9. Definiši slabe elektrolite i navedi primjere!Slabi elektroliti sadrže kovalentnu vezu sa parcijalnim jonskim karakterom, koja omogućava samo djelimičan stepen ionizacije u rastvoru.Primjer slabih elektrolita: HgS, H2SO3, HNO2, CH3COOH....

10. Objasni uticaj katalizatora na brzinu hemijske reakcije:Primjenom katalizatora smanjuje se energija aktivacije, broj uspješnih sudara čestica je veći pa je veća i brzina hemijske reakcije.Katalizator kratkotrajno reagira s jednim od reaktanata stvarajući nestabilan kompleks koji onda reagira s drugim reaktantom, pa ponovo nastaje katalitar koji iz reakcije izlazi nepromijenjen.

2 H2O2(aq )

M⃗nO2(s )

2 H 2 O(l )+O2( g )

Test iz Opšte hemije (D)

1. Navesti razlike smjese i spoja!- Smjesa se može rastaviti fizičkim putem, a spoj ne može;- Sastav smjese je promjeniv, a spoja je stalan;- Osobine smjese su mješavina svojstava komponenti iz kojih je nastao;- Svojstva se bitno razlikuju od svojstva elementa iz kojih je spoj nastao.

2. Molarna masa je masa jednog mola i njegovih jedinki, jedica kg/mol, a obično se koristi g/mol. 2 mola atoma kisika sadrži 6,023×10²³ atoma i ima masu 32 g.

3. Šta pokazuje atomski, a šta maseni broj elementa: Atomski broj pokazuje broj protona u jezgri, a maseni broj pokazuje broj protona i neutrona u jezgri.

Napisati elektronsku konfiguraciju Zn, ako je njegov redni (atomski) broj 30.

1 s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p6 4 s2 3 d10

4. Šta pokazuju kvantni brojevi?Kvantni brojevi pokazuju opštu lokaciju elektrona u atomu i opšti oblik orbitala u kojima se nalaze. Postoje tri kvantna broja:

1. glavni kvantni broj n – određuje energetski nivo u kojem se nalaze elektroni2. sporedni kvantni broj l – definiše opšte oblike orbitala3. magnetni kvantni broj m – određuje orjentaciju orbitala u prostoru.

Kasni je uveden i čevtrti kvantni broj: spinski kvantni broj ms i određuje smjer rotacije elektrona oko svoje ose.

5. Objasni jonsku hemijsku vezu na primjeru!Jonskom hemijskom vezom se povezuju atomi metala lijeve strane PSE s atomima nemetala desne strane PSE, pri čemu atomi metala otpuštaju elektrone u valentne ljuske, te oni prelaze u valentnu ljusku nemetala – nastaji ioni (kationi, anioni).Molekula jonskog spoja: elektrostatske veze između kationa i aniona.

6. Objasni trostruku kovalentnu vezu na primjeru!Ovom vezom međusobno se povezuju atomi nemetala i na taj način tvore zajednički par, tako da svaki sudionik veze daje po 2 elektrona u zajednički par.

7. Krioskopija je smanjenje tačke mržnjenja u rastvorima u odnosu na čist rastvarač-

Napiši izraze za izračunavanje promjene temperature u rastvorima!

Δp=p0⋅χ (B )⋅i - sniženje napona pare rastvarača iznad rastvoraΔtm=Km( rastvorača)⋅b(B )⋅i - sniženje tačke mržnjenja rastvoraΔtk=Kk ( rastvorača)⋅b (B )⋅i - povećanje tačke ključanja rastvoraπ=i⋅c⋅R⋅T - osmotski pritisak

8. Uravnoteži reakcije i objasni koji se elemenat oksidovao, a koji redukovao: 0 +1 -1 +1 -1 0

Cl2 + 2NaBr 2NaCl + Br2

Cl0+⃗1e Cl−1/¿1−redukcija

Br−1−⃗1e Br0 /¿1−oksidacija

+1 +5 -2 +2 -6 -2 +1 +6 -2 +3 +6 -2 +2 -2 +1 -2

2HNO3 + 6FeSO4 + 3H2SO4 3Fe2(SO4)3 + 2NO + 4H2O

N+5+⃗3e N+2 /¿1−redukcija

Fe+2−⃗1e Fe+ 3/¿3−oksidacija

9. Definiši jake elektrolite i navedi primjere!Jaki elektroliti su elektroliti koji u vodenom rastvoru potpuno disociraju na ione i imaju dobru provodljivost.Primjer jakih elektrolita: hidroksidi natrija i litija (NaOH i LiOH), kiseline: HCl, HI, HBr, H2SO4, HNO3, HClO4...., kao i većina neorganskih soli koje se rastvaraju u vodi (u izuzetke spadaju, npr, neke soli žive: Hg(CN)2, Hg2Cl2...).

10. Objasni uticaj pritiska i koncentracije na brzinu hemijske reakcije:Povećanjem ukupnog pritiska u reakcijskog smjesi uzrokuje se pomak ravnoteže koji dovodi do smanjenja ukupnog broja molekula.Povećanjem koncentracije reaktanata povećava se broj čestica, a tako i broj sudara čestica. Što je broj sudara veći, to je reakcija brža.

Test iz Opšte hemije (E)

1. Definisati zakon prostih volumnih omjera sa primjerom!Volumeni gasova koji međusobno reaguju ili nastaju hemijskom reakcijom odnose se kao mali cijeli brojevi, pri stalnom pritisku i temperaturi.

Primjeri:

O2+2 H2→2 H2 ON2+3 H 2→2 NH 3

2. Navesti razliku između izotropnih i anizotropnih čvrstih tvari!Izotropne čvrste tvari imaju identična fizička svojstva u svim smjerovima.Anizotropne čvrste tvari pokazuju različita fizička svojstva uzduž različitih molekulskih osi.

3. Elektronska konfiguracija je pokazatelj broja elektrona u atomu ili ionu i njihov razmještaj po orbitalama

Napisati elektronsku konfiguraciju Co, ako je njegov redni (atomski) broj 27.

1 s2 2 s2 2 p6 3 s2 4 s2 3d7

4. Polumetali (metaloidi) su: prijelazna grupa elemenata od metala ka nemetalima:Be, Si, Ge, As, Sb, Te i Po. Polumetali se ponašaju kao donori elektrona sa nemetalima, a kao akceptori sa metalima.

5. Objasni sp2- hibridizaciju na primjeru!

Atomske orbitale ugljika mogu se hibridizirati tako da se miješa jedna s-orbitala i 2 p-orbitale kao na primjeru etena – sp2 hibridizacija. U molekuli etena 2 ugljikova atoma međusobno su povezane dvostrukom vezom. Svako ugljikov atom s atomima vodika sp2 hibridne orbitale i imaju 1/3 energije s-orbitale i 2/3 energije p-orbitale i nalaze se u istoj i zaklapaju ugao od 120°.

6. Objasni dvostruku kovalentnu vezu na primjeru!Ovom vezom međusobno se povezuju atomi nemetala i na taj način tvore zajednički par, tako da svaki sudionik veze daje po 2 elektrona u zajednički par.

7. Od čega zavisi rastvorljivost tečnosti u tečnosti?Pored vrste rastvorene supstance i rastvarača, na rastvorljivost tečnosti u tečnostima utiču 3 mogućnosti:

1. potpuno miješanje, nema 2 sloja (mješljive tečnosti);2. ne miješaju se, ima 2 sloja pri svim temperaturama (nemješljive tečnosti);3. ograničeno miješaje, postoje 2 sloja do određene temperature, a onda sistem prelazi u

potpuno miješanje.

8. Uravnoteži reakcije i objasni koji se elemenat oksidovao, a koji redukovao:+1 +5 -2 0 +4 -2 +4 -2 +1 -2

4HNO3 + Sn 4NO2 + SnO2 + 2H2O

N+5+⃗1e N+4 /¿4−redukcija

Sn0−⃗4 e Sn+4 /¿1−oskidacija

+1 +5 -2 +2 +6 -2 +1 +6 -2 +3 +6 -2 +1 -1 +1 -2

KClO3 + 6FeSO4 + 3H2SO4 3Fe2(SO4)3 + KCl + 3H2O

Cl+5+⃗6 eCl−1 /¿1−redukcija

Fe+2−⃗1e Fe +3 /¿6−oksidacija

9. Energija aktivacije je minimalna energija potrebna za početak hemijske reakcije.

10. Objasni uticaj zračenja na brzinu hemijske reakcije:Energija aktivacije može se dovesti hemijskoj reakciji u nekim slučajevima i u obliku energije zračenja. Takve hemijske reakcije se nazivaju fotohemijske reakcije.Energija zračenja može izuzetno jako ubrzati hemijsku reakciju. Reakcija spajanja plinovitog vodika i hlora u hlorovodik je u mraku, bez prisustva svjetlosti, vrlo spora. Uz sunčevu svjetlost ili magnezijsku svjetlost, brzina reakcije toliko je velika da dolazi do eksplozije.