Upload
the-civilitas-foundation
View
227
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Create your own agenda
Citation preview
ԱՄՀ-ն կր կին ռիս կեր է տես նումԱր ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րա մը (ԱՄՀ) նա խազ գուշաց րել է հա մաշ խար հա յին տնտե սու թյա նը սպառ նա ցող ռիս կե րի մա սին՝ հաշ վի առ նե լով եվ րո պա կան պարտ քային ճգնա ժամ ու զար գա ցած տնտե սու թյուն նե րում դրամա վար կա յին քա ղա քա կա նու թյան չա փից ա վե լի խստացու մը։ Այս մա սին նշվում է Մեծ քսան յա կի լոս քա բոս յան գա գա թա ժո ղո վում ներ կա յաց ված ԱՄՀ զե կույ ցում։
«Հա մաշ խար հա յին տնտեսա կան ա ճը դան դա ղում է, և Եվ րո պա յում շա րու նակվող պարտ քա յին ճգնա ժամը լուրջ սպառ նա լիք է ֆինան սա կան կա յու նու թյան հա մար»,– աս ված է ԱՄՀ զեկույ ցում։ Այն հա մաշ խար հային ա ռաջ նորդ նե րին հա մատեղ գոր ծո ղու թյուն նե րի կոչ
է պա րու նա կում և վեր ջիննե րիս ու շադ րու թյու նը հրավի րում գոր ծազր կու թյան բարձր մա կար դա կի վրա։
«Հա մաշ խար հա յին ա ռաջնորդ նե րի հա մա տեղ գործո ղու թյուն նե րը թույլ կտան տնտե սա կան կա յուն աճ ա պա հո վել։ Այս պայ մաննե րում հա մաշ խար հա յին
ՀՆԱն ա ռա ջի կա հինգ տարում կա րող է ա ճել լրա ցուցիչ 2,5տո կո սա յին կե տով, կշտկվեն հա մաշ խար հա յին տնտե սու թյան դիս բա լանսնե րը»,– հա մոզ ված են հիմնադ րա մի փոր ձա գետ նե րը։
Ն շենք, որ ԱՄՀ կան խատես մամբ՝ հա մաշ խարհա յին տնտե սա կան ա ճի տեմպն աս տի ճա նա բար ա րա գա նա լու է. ըն թա ցիկ տա րում ցու ցա նի շը կկազմի 3,5%, 2013թ.՝ 4%։ Ա ճի գլխա վոր խթան կշա րունա կեն մնալ զար գա ցող երկր նե րի տնտե սու թյուննե րը։ n
էջ 4 ›››
Սև ծով ան լա վա տե սու թյուն
Հա յաս տա նը լա վա գույնս է օգ տա գոր ծում հնա րա վո րու թյուն նե րը Առևտ րի և զար գաց ման սևծով ան բան կի հիմ ա դիր նե րի շար քում
Հա մաշ խար հա յին բան կը «Հա մաշ խար հա յին տնտեսու թյան հե ռան կար ներ» (Global Economic Prospects) հու նիս յան զե կույ ցում Հա յաս տա նի տնտե սա կան ա ճի կան խա տե սում ի ջեց րել էր 0,2տո կո սա յին կետով՝ մինչև 4,1%։ Այ դու հան դերձ, ՀԲի Եվ րո պա յի և Կենտ րո նա կան Ա սիա յի տա րա ծաշր ջա նի Հա րա վային Կով կա սի երկր նե րի տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րեն Ա սադ Ա լա մը, ո րը հու լի սի 1ից լքե լու է այս պաշ տո նը, ե րեկ հայ տա րա րել է, թե Հա յաս տա նի հա մար միանգա մայն հա սա նե լի է հա մա րում ՀՆԱի ա ճի 7% ցուցա նի շը։ Հի շեց նենք՝ կա ռա վա րու թյան ա ռա ջին՝ արտա հերթ նիս տում նման թիվ էր հնչեց րել նա խա գահ Սերժ Սարգս յա նը։
Ըստ panorama.amի՝ Ա սադ Ա լա մը նշել է, որ շատ բան կախ ված կլի նի կա ռա վարու թյան ծրագ րից, ինչպես նաև գլո բալ տնտե սության ի րա վի ճա կից։ Ըստ նրա՝ ար դեն կան Հա յաստա նի այս տար վա 1ին
ե ռամս յա կի ՀՆԱի ցու ցանիշ նե րը՝ 4,7% տնտե սական ա ճով, և ի րենք սպասում են կի սամ յա կի արդյունք նե րին՝ ակն կա լե լով, որ դրանք ա վե լի բարձր կլի նեն:
Ա սադ Ա լա մը նշել է նաև, որ 2012թ. սկզ բին Հա յաստա նի տնտե սու թյան վերա բեր յալ ՀԲի կող մից ար ված կան խա տե սումն երը՝ 4,14,3% տնտե սա կան աճ, կվե րա նայ վեն մինչև ա շուն։ «Մենք ոգևոր ված ենք Հա յաս տա նի նա խագա հի կող մից հայ տա րարված 7%ա նոց ա ճով, և այդ հա մա տեքս տում է, որ զգու շա վոր լա վա տե սություն ցու ցա բե րե ցինք»,– ա սել է նա:
ՀԲ տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րե նի այս հայ տա րարու թյու նն ու շագ րավ է այնքա նով, որ կար ծես հա կասում է կազ մա կեր պու թյան
Ինչ պես միջ նա դար յան Ճա պո նիա յումՆվարդ Մանասյան, տե սա կետ
էջ 2 ›››
Ինչ պես դառ նալ նա խա գահՍո ղո մոն Փա փազ ան, տե սա կետ
էջ 2 ›››
Զար գա ցում 3.0Ջաս թին Յի ֆու Լինը Project Syndicate-ի համար
էջ 5 ›››
Հու նաս տա նը կդառ նա զար-գա ցող եր կիրMSCI Greece-ը չի հա մա-պա տաս խա նում զար գա-ցած շու կա նե րին ներ կա-յաց վող պա հանջ նե րին
էջ 6 ›››
Մի ջու կա յին Թա նե րըԹուր քիան 12 մի ջու կա յին է ներ գաբ լոկ կկա ռու ցի ա ռա ջի կա 7-8 տա րում
էջ 6 ›››
Հույս թու նե լի վեր ջումԹուր քիան և ԵՄ-ն ա նայ ցա գիր ռե ժի մի հաս տատ ման մա սին հու շա գիր են ստո րագ րել
էջ 7 ›››
Նա խա գահ ներ ա ռանց երկ րիԵ գիպ տո սում հե տաձգ վել է նա խա գա հա կան ընտ րու-թյուն նե րի արդ յունք նե րի հրա պա րա կու մը
էջ 7 ›››
Ռու սա կան դպրո ցը վե րա-դարձ րեց մեզ գեր մա նա կան կա տա րո ղա-կան ար վես տըՀարցազրույց դաշ նա կա հար Բերնդ Գ լեմ զերի հետ
էջ 8 ›››
Գինը՝ 100 դրամ
Օրվա վարքագիծ
Ֆոտոլուր
էջ 3 ›››
Չ կա րո ղա ցան ոչ թե կան խա տե սել, այլ տես նել ճգնա ժա մը
Օս կան յա նը՝ վար չա պե տի ե լույ թի մա սին
| № 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ., www.orakarg.am
Եր կօր յա քննար կում ե րի շո կից հե տո ՀՀԿն մտ նում է ստեղծ ված ի րա վի ճա կին ա դապ տաց վե լու փուլ: n
Տե՛ս խմբագրականը` էջ 2 ›››
Դժ վար օ րերն առջևում
էջ 4 ›››
Հ րա ժեշտ բարձր ա ճով
ՀԲ տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րե նը հա մա ձայ նեց 7%-ի հետ
էջ 6 ›››
Թ վիստ՝ մինչև տա րե վերջԲեռ նան կեն խոր հուրդ է տվել տնտե սա կան
խնդիր նե րի այլ բա լա սան փնտրել
ISSN
1829-331X
9771829
331002
12158>
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
| № 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ.
2 | Տեսանկյուն
Ինչ պես միջ նա դար յան Ճա պո նիա յում
Սի րում եմ նա յել, թե ինչ պես են նո րան շա նակ պաշ տոն յա նե րը…
«Սի րում եմ նա յել, թե ինչպես են նո րան շա նակ պաշ տոն յա ներն ար տա
հայ տում ի րենց հրճվա լից խո նարհու մը: Փե շե րը հա տա կին, հրա հանգնե րը ձեռ քե րում հար գան քով կանգնած են կայ սերն ըն դա ռաջ: Այ նուհետ, տքնա ջան ծի սա կան պա րով ու խո նարհ վե լով, այս կողմ են գալիս1»: Տա սե րորդ դա րի ճա պո նուհու նման ես էլ ան տար բեր վա յե լում եմ հա րա բե րա կան խա ղա ղու թյան ա նի մաստ ըն թաց քը: Այլևս փո խե լու ո չինչ չմնաց: Քա ղա քա կան ճահ ճում հայտն ված ճա պո նու հին իր քա մահրան քի կոշ տուկ նե րը, այ նո ւա մե նայնիվ, կա րող էր դար մա նել մշա կութա յին վե րել քի առ հա վատչ յան հանդի սա ցող ար քու նա կան մայ րա քաղա քում, բայց մեզ այդ սպե ղա նին էլ չեն թո ղել՝ քա ղա քի ան հե տա ցած 30 պատ մամ շա կու թա յին հու շար ձաննե րի բախ տին շու տով կար ժա նանա մեր քա ղա քի զարդն ու ժա ռանգու թյան մա սը կազ մող Աֆ րիկ աննե րի տու նը:
Հա մաշ խար հա յին բան կի 2009թ. նի գնա հա տա կան նե րով՝ Հա յաստա նում օ րի նա կա նու թյան կշռված գոր ծա կի ցը կազ մել է 4,52 միավոր՝ Ճա պո նիա յի 8,49ի հա մե մատ, իսկ հաշ վետ վու նա կու թյան ցու ցանի շը հնա րա վոր 10ից 2,74 է գրանցել՝ Ճա պո նիա յի 8,08ի հա մե մատ: Դժ բախ տա բար 2012թ. տվյալ նե րը դեռևս հա սա նե լի չեն, բայց վեր ջին շրջա նի մի շարք զար գա ցումն ե րը հստակ ար ձա նագ րում են այս համա կար գի վթա րայ նու թյան ա մե նաբարձր ցու ցա նի շը: Փայ լուն ըն թա ցած օ րի նա կե լի ընտ րու թյուն նե րը, ո րոնք
1 Սեյ Սյոնագոն, «անկողնային նոթագրություններ»
քա ղա քա ցի նե րին ու ոչ իշ խա նա կան կու սակ ցու թյուն նե րին վստա հու թյուն չներշն չե ցին, ա ռա ջին և ա մե նակարևոր հայ տո րո շի չը ե ղան:
Հա ջոր դիվ, ՀՀ Սահ մա նադ րու թյան խախտ մամբ ա պա մոն տաժ վե ցին Մաշ տո ցի պու րա կի ա պօ րի նի բուտիկ ները, ու ՀՀ վար չա կան դա տարա նի ո րոշ մամբ 200 հա զար դրամ տու գան քի ար ժա նա ցան ա նօ րի նակա նու թյուն նե րին ընդ դի մա ցած քաղա քա ցի նե րը: Խախտ վեց ՀՀ Սահմա նադ րու թյամբ ու մի ջազ գայ նագրով սահ ման ված հա մալ սա րա նական ինք նա վա րու թյան սկզբունքը, ու կա մա յա կան ո րոշ մամբ հե ռաց վեց բու հի ռեկ տո րը: Կա րե լի է են թադ րել, որ 2009թ. հա մե մատ օ րի նա կա նության ցու ցա նի շը բա րե լավ ված լի նել չի կա րող, երբ օ րենք նե րին փո խարի նե լու են գա լիս նպա տա կա հարմա րու թյունն ու էս թե տի կան: Երկրա չա փա կան պրոգ րե սիա յով ա ճեց դա տա կան հա մա կար գի դեմ ընդվզած փաս տա բան նե րի թի վը, և ԱԱԾ կանչ վեց նախ կին արտ գործ նա խարարն ու ակ տիվ քա ղա քա կան գործի չը: Այս ա մե նին գու մար վեց ՀՀԿա կան պատ գա մա վո րի թիկ նա զո րային նե րի նե տած ձեռ նո ցը ՀՀ պաշտպա նու թյան նա խա րա րու թյա նը:
Հաշ վետ վու նա կու թյան ցու ցա նիշի բա րե լավ ման պայ ման նե րում այս ա մե նը հի վանդ երևա կա յու թյան
ծնած քրեա ֆան տաս տիկ պա տում կլի ներ, բայց ա րի ու տես՝ ի րա կանու թյուն է:
Այս մղձա վան ջը հա սա րակ մահկա նա ցու նե րիս հա մար տա րի ներ շա րու նակ միակ ի րա կա նու թյունն է ե ղել, երբ ման կա պիղծ հոր ձեռքե րից դա տա կան կար գով պաշտպա նու թյուն փնտրող, ար դա րության վեր ջին հույ սը կորց րած մայրը մտա ծում է երկ րից հե ռա նա լու մա սին ու ա սում, որ նա խընտ րում է ի րեն տան ջեն օ տար նե րը, քան ի րա վազր կեն յու րա յին նե րը: Բ նակչու թյան ծե րա ցումն ու կեն սա թոշա կա յին հա մա կար գի օ տա րումը, ար տա գաղթն ու ծնե լիու թյան ան կու մը, ազ գա յին ար ժույ թի անկա յու նու թյունն ու անմր ցու նակ տնտե սու թյու նը, աղ քա տու թյունն ա գահ վեր նա խա վի ու սո ցիա լական ան հա մե րաշ խու թյու նը. այս բո լո րը տի կին Ք լին թո նի ան թաքույց սի րա հետ ման արդ յուն քում կա րող են այս «խա ղա ղու թյունը» վե րա ծել ճգնա ժա մի ու հա կամար տու թյան լռակ յաց նա խեր գանքի, ո րից միջ նա դա րի Ճա պո նիա յի նման հաղ թած դուրս կգան ռազմա կան դա սի ներ կա յա ցու ցիչ նե րը: Մ նում է հու սալ, որ այդ ա մե նից Հա յաս տա նը ՉԹՕ տե սած տա տիկի նման վա խի սինդ րո մից կաթվա ծա հար չի լի նի: n
ՀՀԿ-ն՝ ո րակ ալ փոք րա մաս նու թյուն
Ի՞նչ կա րող են հա կադ րել Մանվել Գ րի գոր յա նը կամ Շու
շան Պետ րոս յա նը կա ռա վա րության հաս ցեին հնչող ծրագ րա յին քննա դա տու թյուն նե րին:
Կա ռա վա րու թյան ներ կա յաց րած նոր ծրագ րի շուրջ քննար կումն ե րը Ազ գա յին ժո ղո վում ցույց տվե ցին, որ ՀՀԿն ՕԵԿի հետ միա սին հայտն վել է ո րակ ալ փոք րա մաս նու թյան կարգա վի ճա կում: Կա ռա վա րու թյա նը քննա դա տող նե րի ու պաշտ պա նողնե րի բա նա վե ճը նման է ծանր հրետա նու հար վա ծից հե տո ատր ճա նակով օդ կրա կե լուն:
Իշ խա նու թյու նը, ի դեմս խորհր դարա նի ներ կա կազ մի, բախ վել է մի խո չըն դո տի, ո րը հաղ թա հա րե լը նրա հա մար գրե թե անհ նար է. պայ քա րը
տե ղա փոխ վել է թա փան ցիկ քա ղաքա կան հար թու թյուն, որ տեղ քրեաօլի գար խիկ ռե սուրսն ան զոր է:
Օ րի նակ՝ ի՞նչ կա րող են հա կադ րել Ման վել Գ րի գոր յա նը, Ռու բեն Հայրա պետ յա նը, Սամ վել Ա լեք սան յա նը կամ Շու շան Պետ րոս յա նը կա ռա վարու թյան հաս ցեին հնչող ծրագ րային քննա դա տու թյուն նե րին, տար բեր տե սու թյու ննե րից ար վող մեջ բե րումնե րին: Նույ նիսկ երևա կա յելն է անհնար: Իսկ քիչ թե շատ հա կադր վողներն էլ կա՛մ հիմն ո վին վար կա բեկված են, կա՛մ նրանց վա ղուց ար դեն ոչ ոք չի հա վա տում:
Քա ղա քա կան ընդ դի մու թյուն ունե նա լու նկատ մամբ ի մու նի տե տը կորց րած իշ խա նու թյու նը (Ա րամ Մանուկ ա նի բնո րո շու մը) այս օ րե րին հայտն վել է բա վա կան տխուր ի րավի ճա կում: Այդ ի րա վի ճա կը լա վագույնս ա պա ցու ցում է, որ գոր ծող իշխա նու թյու նը ի րա կա նում պատ րաստ
չէ քա ղա քա կան մրցակ ցու թյան: Հատ կան շա կան է, որ կա ռա վա րությու նը խորհր դա րա նում ան հարմար ի րա վի ճա կում է հայտն վել ոչ թե ընդ դի մա դիր նե րի հայ հո յա խառն ար տա հայ տու թյուն նե րի կամ անձնա կան բնույ թի վի րա վո րանք ներ հի շեց նող քննա դա տու թյան պատճա ռով, այլ զուտ կա ռու ցո ղա կան ու ծրագ րա յին քննա դա տու թյան:
Իշ խա նու թյու նը տևա կան ժա մանակ ե րա զում էր կա ռու ցո ղա կան ընդ դի մու թյուն ու նե նա լու մա սին ու հի մա ու նի այն, ո րից, սա կայն, նրա վի ճա կը գնա լով բար դա նա լու է:
Կա րե լի է ար ձա նագ րել, որ էա կանո րեն փոխ վում է քա ղա քա կան պայքա րի և մր ցակ ցու թյան ողջ բնույթն ու տրա մա բա նու թյու նը: Անձ նա կան տի պի վի րա վո րանք նե րին ու պի տակա վո րումն ե րին փո խա րի նե լու է գալիս հա վա սա րակշռ ված և հիմն ավոր ված քննա դա տութ յու նը: n
Կա ռա վա րու թյան՝ ա ռա ջի կա հինգ տա րի նե րի ծրագի րը Ազ գա յին ժո ղո վում ըն դուն վեց ձայ նե րի 75 կողմ, 47 դեմ, 1 ձեռն պահ հա րա բե րակ ցու թյամբ։ Կա ռա վարու թյան ներ կա յաց րած ծրագ րին կողմ են քվեար կել միայն ՀՀԿն ու ՕԵԿը: Խորհր դա րա նա կան մյուս բոլոր ու ժե րը հա վա նու թյուն չեն տվել ծրագ րին:
Կա ռա վա րու թյան ծրա գի րը 75 պատ գա մա վո րի հավա նու թյանն ար ժա նաց նե լու հա մար ՀՀԿ պատ գամա վոր նե րի շար քե րում բարձր աս տի ճա նի մո բի լի զացիա էր հայ տա րար վել, և ք վեար կու թյա նը ներ կա են ե ղել այն պատ գա մա վոր նե րը, ո րոնց խորհր դա րանում հազ վա դեպ կա րե լի է տես նել: Միայն այս փաստը վկա յում է, որ ՀՀԿ վեր նա խա վը կա ռա վա րու թյան ծրագ րի քվեար կու թյան ա ռու մով խիստ ան հանգստա ցած էր: Պատ ճա ռը ա մե նայն հա վա նա կա նու թյամբ կոա լի ցիա յից դուրս գտնվող խորհր դա րա նա կան խմբակ ցու թյուն նե րի խիստ դիր քո րո շումն էր կա ռավա րու թյան նոր ծրագ րի նկատ մամբ: ՀՀԿին, ի հար կե, հա ջող վեց ծրա գի րն անց կաց նել, սա կայն հո գե բա նորեն և քա ղա քա կա նա պես Տիգ րան Սարգս յա նի կա ռավա րու թյու նը տա պալ վեց: Կա ռա վա րու թյան ծրագ րին դեմ ար տա հայտ վող քա ղա քա կան ու ժե րի դիր քո րոշու մը հու շում է, որ ներ կա յաց ված ծրագ րի ի րա գործման ըն թաց քում հան րա պե տա կան նե րը կանգ նե լու են լուրջ դժվա րու թյուն նե րի ա ռաջ: Ն րանց ներ կա յաց րած յու րա քանչ յուր նա խա ձեռ նու թյուն և օ րեն քի նա խա գիծ ըստ էու թյան անց նե լու է ման րա դի տա կի տա կով, և ա մեն ին չի նկատ մամբ լի նե լու է հստակ քա ղա քա կան և ծ րագ րա յին վե րա բեր մունք:
Նա խորդ գու մար ման խորհր դա րա նում այս կա ռավա րու թյունն իր հա մար ստեղ ծել էր ջեր մո ցա յին է ֆեկտ և ան կախ խորհր դա րա նից դուրս գտնվող քա ղա քական ու ժե րի և հա սա րա կու թյան վե րա բեր մուն քից՝ շատ հան գիստ կա րո ղա նում էր անց կաց նել իր նա խագ ծերը՝ չար ժա նա նա լով որևէ լուրջ քննա դա տու թյան և դիմա կա յու թյան: Եր կօր յա քննար կումնե րի շո կից հե տո ՀՀԿն մտ նում է ստեղծ ված ի րա վի ճա կին ա դապ տացվե լու փուլ: Քա ղա քա կան լրջա գույն դի մա կա յու թյու նը չե զո քաց նե լու հա մար իշ խա նու թյու նը կա րող է ըն թանալ եր կու ճա նա պար հով. կա՛մ կա ռա վա րու թյան ծրագրի հաս տատ ման օ րի նա կով ար հա մար հել խորհր դա րանա կան մյուս ու ժե րին և սե փա կան պատ գա մա վոր նե րին բեր ման են թար կե լով՝ անց կաց նել հա վա նու թյան չարժա նա ցած նա խա ձեռ նու թյուն ներն ու օ րենք նե րը, կա՛մ էլ գնալ կոմպ րո միս նե րի տար բե րա կով՝ հաշ վի նստե լով և ըն դու նե լով քա ղա քա կան այլ ու ժե րի ա ռա ջարկ ներն ու դի տո ղու թյուն նե րը, և դ րանք ի րա կա նու թյուն դարձնե լու ան կա րո ղու թյան դեպ քում նա խա պատ րաս տել իշխա նու թյան անցն ցում հանձն ման գոր ծըն թա ցը: Դա տելով գոր ծող իշ խա նու թյան վար քագ ծից՝ նա հակ ված է
ա ռա ջին տար բե րա կին: Փոր ձը ցույց է տա լիս, որ ՀՀԿն պար զա պես ա դեկ վատ չէ ի րա վի ճա կին և կորց րել է ի րա կա նու թյան զգա ցու մը: n
Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:
Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:
Նվարդ մանասյան
Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21ից:
Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմնադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.
Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1
Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ [email protected]
Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան
Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան
Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249
Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351
Մեջբերումներ անելիս հղումը «Օրակարգ»ին պարտադիր է:
Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական
հեռուս տա ռադիո ընթերցումն առանց «Օրակարգ»ին հղման արգելվում է:
Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:
Գովազդների և R տառով հրապարակվող
նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը
պատասխանատվություն չի կրում:
Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի
Հրատարակության 1ին տարի
Ստորագրված է տպագրության՝ 21.06.2012թ.
Տպաքանակը՝ 2000
Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան
տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
Դժ վար օ րերն առջևում
Խմբագրական
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 Օրինականություն, 2009
Հաշվետվու- նակություն,
2009Կոռուպցիայի դեմպայքար, 2009
Հայաստան
ԵԿԱ
Ճապոնիա
Հա մաշ խար հա յին
բան կի 2009թ. գնա
հա տա կան նե րով՝
Հա յաս տա նում օ րի
նա կա նու թյան
կշռված գոր ծա կի ցը
կազ մել է 4,52 միա
վոր՝ Ճա պո նիա յի
8,49ի հա մե մատ:
դե րե նիկ մալ խաս յան
№ 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ. |
3|
Չ կա րո ղա ցան ոչ թե կան խա տե սել, այլ տես նել ճգնա ժա մըՕս կան յա նը՝ վար չա պե տի ե լույ թի մա սին
Հա յաս տա նի նախ կին արտ գործնա խա րար, «Բար գա վաճ Հայաս տան» կու սակ ցու թյան անդամ Վար դան Օս կան յա նը կրկին քննա դա տել է Հա յաս տա նի կառա վա րու թյան տնտե սա կան քա ղա քա կա նու թյու նը:
«Ֆեյս բու ք»ի իր է ջում, անդրա դառ նա լով խորհր դա րա նում վար չա պե տի այ սօր վա ե լույ թին, նա գրել է. «Վար չա պետն ա սաց, որ իր կա ռա վա րու թյա նը քննադա տում են, որ չի կա րո ղա ցել 2008թ. ճգնա ժա մը կան խա տեսել: Շա րու նա կե լով՝ նա նշեց, որ նույ նիսկ ա մե նահզոր երկր ները չկա րո ղա ցան կան խա տե սել ճգնա ժա մը:
Իս կա պես, Տիգ րան Սարգս յանի կա ռա վա րու թյա նը չի կա րելի քննա դա տել ճգնա ժա մը կանխա տե սել չկա րո ղա նա լու մեջ: Խն դիրն այն է, որ վար չա պե տը 2008թ. հոկ տեմ բե րին, երբ Միացյալ Նա հանգ նե րում էր, ճգնաժամն ար դեն բա վա կանին խորա ցել էր, սնան կա ցել էր Lehman Brothers խո շոր ներդ րու մա յին բան կը, պղնձի մի ջազ գա յին գինը 7000 դո լա րից ի ջել էր 4000ի։ Սա կայն երբ վար չա պե տը վե րադար ձավ Հա յաս տան, ըն դա մե նը եր կու շա բաթ անց ներ կա յաց րեց 9 տո կոս տնտե սա կան աճ նա խատե սող բյու ջե:
Վար չա պե տի սխալն այն էր, որ ոչ թե չկա րո ղա ցավ կան խատե սել, այլ պար զա պես տես նել ճգնա ժա մը և հա մա պա տաս խան հետևու թյուն ներ ա նել Հա յաս տանի տնտե սու թյան վրա դրա հնարա վոր հետևանք նե րի մա սին: Կար ծում եմ՝ այդ օ րե րից դեռ շատ
կհիշ վի «Հա յաս տա նը անվ տանգ կղզի է ան կա յուն օվ կիա նո սում» ար տա հայ տու թյու նը: Կա ռա վարու թյան՝ ճգնա ժա մը դի մագ րավե լուն պատ րաստ չլի նե լը հիմնա կան պատ ճառ նե րից մեկն էր, որ աշ խար հում երկ րորդ ա մե նամեծ տնտե սա կան ան կումն արձա նագր վեց հենց մեր երկ րում:
Վար չա պետն իր ամ փո փիչ ե լույ թում նաև ա սաց, որ ի րենց քննա դա տում են ճգնա ժա մի ժամա նակ ոչ ընդ լայ նո ղա կան քաղա քա կա նու թյուն վա րե լու համար, մինչ դեռ ի րենք, ըստ նրա, 2009թ. վա րել են ընդ լայ նո ղա կան քա ղա քա կա նու թյուն: Որ պես դրա օ րի նակ՝ վար չա պե տը նշեց բյուջեի մինչև 8 տո կոս դե ֆի ցի տը, ինչ պես նաև պե տա կան պարտքի ա վե լա ցու մը: Նա եզ րա կացրեց, որ ե թե քննա դա տում են, որ պարտք է ա վե լա ցել, թող բա րի լի նեն ար ձա նագ րել, որ ընդ լայնո ղա կան քա ղա քա կա նու թյուն է
վար վել։Վար չա պե տի այս պատ ճա
ռա հետևան քա յին տրա մա բանու թյու նը ճիշտ չէ: Եվ հենց սա նրա երկրորդ մեծ սխալն էր, ո րը պատ ճառ հան դի սա ցավ 2009թ. մեծ անկ ման հա մար: Բ յու ջեի
դե ֆի ցի տը և բեր ված պարտ քերն ա ռա վե լա պես ուղղ վե ցին ոչ թե պա հան ջար կի խթան մա նը, որն ի րոք կլի ներ ընդ լայ նո ղա կան քաղա քա կա նու թյուն, այլ ուղղ վեցին տնտե սու թյան ա ռա ջար կա յին մա սի պահ պան մա նը, ինչն այդ օ րե րի հա մար փո ղե րի ոչ նպատա կա յին օգ տա գոր ծում կա րե լի է հա մա րել:
Տիգ րան Սարգս յա նի կա ռավա րու թյունն ան զոր ե ղավ նաև կրճա տե լու ստվե րը (թերևս չուներ դրա քա ղա քա կան թույլտվու թյու նը): Մինչ դեռ ճգ նա ժամի հենց սկզբնա կան շրջանում կա ռա վա րու թյու նը պետք է շատ ա րագ անց ներ ար մա տական բա րե փո խումն ե րի և կրճա տեր ստվե րը: Մի կող մից՝ թեթևաց ներ փոքր ու մի ջին բիզնե սի հար կա յին բե ռը, մյուս կողմից, ստվե րում գոր ծող խո շոր տնտես ավա րող նե րին բե րե լով օ րի նա կան դաշտ, նույ նիսկ մե
ծաց ներ հար կեր/ՀՆԱ հա րա բերակ ցու թյան ցու ցա նի շը»:
Ֆեյս բու քի իր է ջում Օս կան յանը գրել է նաև, թե կա ռա վա րության ծրա գիրն ըն դուն վել է իսկա կան քա ղա քա կան մե ծա մասնու թյան կամ քին հա կա ռակ:
«Այ սօր Ազ գա յին ժո ղո վում ա վարտ վեց կա ռա վա րու թյան ծրագ րի քննար կու մը: Ծ րա գիրն ըն դուն վեց միայն Հան րա պե տական և Օ րի նաց եր կիր կու սակցու թյուն նե րի պատ գաա վոր ների կողմ քվեար կու թյամբ: Մ յուս չորս խմբակ ցու թյուն նե րը՝ Բարգա վաճ Հա յաս տա նը, Հայ ազ գային կոնգ րե սը, Դաշ նակ ցու թյու նը և Ժա ռան գու թյու նը դեմ քվեարկե ցին: Հայտ նի է, որ ժո ղովր դի կամ քի ի րա կան ար տա հայ տությու նը խորհր դա րա նա կան ընտրու թյուն նե րի հա մա մաս նա կան
արդ յունք ներն են: Եվ նույ նիսկ կեղծ ված ընտ րու թյուն նե րի արդյունք նե րով՝ հա մա մաս նա կա նի կտրված քով կա ռա վա րու թյան ծրա գի րը փաս տո րեն չի ստա ցել ժո ղովր դի հա վա նու թյու նը: Այսինքն՝ ծրագ րին դեմ քվեար կած կու սակ ցու թյուն նե րը հա մա մասնա կա նով ա վե լի շատ ձայն են ստա ցել, քան կողմ քվեար կածնե րը: Կա րե լի է եզ րա կաց նել, որ կա ռա վա րու թյան ծրա գիրն ընդուն վեց իս կա կան քա ղա քա կան մե ծա մաս նու թյան կամ քին հակա ռակ», – գրել է Օս կան յա նը: n
Տեսանկյուն
Ինչ պես դառ նալ նա խա գահ
2013թ. Սերժ Սարգս յանն ան կաս կած
ա ռա ջադր վե լու է ՀՀ նա խա գա հի պաշ տո նում։ Ոչ մի կաս կած, որ միայն ՀՀԿին բնո րոշ մե թոդ ներով նա կրկին փոր ձե լու է դառնալ ՀՀ նա խա գահ։ Ես չգի տեմ, թե ով քեր են լի նե լու այդ ընտրա պայ քա րում նրա մրցա կից ները։ Սա կայն որևէ կաս կած չունեմ, որ ով էլ լի նի, զուտ քա ղաքա կան կեն սագ րու թյան ի մաստով ա ռա վել ար ժա նի կլի նի նա խա գահ ընտր վե լու։ Եվ ա հա թե ին չու։
Ժո ղովր դա վա րա կան երկր ներում ըն դուն ված պրակ տի կա է։ Քա ղա քա կան օ լիմ պոս հաս նում
են ոչ թե Աստ ծո ա ջակ ցու թյու նը վա յե լող կամ միայն ֆի նան սական հնա րա վո րու թյուն նե րի տիրա պե տող մար դիկ, այլ նրանք, ով քեր քա ղա քա կան կեն սագ րություն են ու նե ցել նաև իշ խա նությու նից դուրս։ Այ սինքն՝ ընդ դիմա դիր են ե ղել։ Քա ղա քա կան գործ չի ին չի՞ն է պետք ընդ դիմա դիր լի նե լը։ Դա նրան պետք է եր կի րը բո լոր խնդիր նե րով ընկա լե լու հա մար, քա նի որ ե թե միան գա մից մտնում ես իշ խանու թյուն, ո րոշ ժա մա նակ հետո այդ երկ րի խնդիր նե րը քեզ չեն հե տաքրք րում։ Կորց նում ես ի րա կա նու թյան զգա ցու մը։ Սակայն ա վե լի սար սա փե լի է, երբ ի րա կա նու թյան զգա ցու մը կորցրած ես վերց նում իշ խա նու թյունը։ Ա հա թե ին չու, ժո ղովր դավա րա կան երկր նե րը վե րացրե ցին միա հե ծան թա գա վո րական իշ խա նու թյուն նե րը, և այ սօր գոր ծող բո լոր թա գա վոր ներն ի րենց երկր նե րում ար դեն ու նեն միայն «անգ լիա կան թա գու հու» կար գա վի ճակ։
Այ սինքն՝ ներդր վե ցին ինս տիտուտ ներ, ո րոնք բա ցա ռե ցին մեկ ան ձի կամ ըն տա նի քի՝ ի րակա նու թյու նից կտրվա ծի կարգա վի ճա կով իշ խա նու թյուն ունե նա լու հնա րա վո րու թյու նը։ Այն տեղ, որ տեղ չեն ներդր վել
այդ ինս տի տուտ նե րը, խա նություն ներ են, ինչ պես Ադր բե ջանում: Ռու սաս տա նում, oրի նակ, իշ խա նու թյան գլխին է մի մարդ, ո րը քա ղա քա կան գոր ծու նեության որևէ ինս տի տու տի մաս չի ե ղել։ Նա ե ղել է Կոմ ու սի անդամ, սա կայն անվ տան գու թյան գոր ծա կա լի կար գա վի ճա կով։ Նա Գեր մա նիա յի Դե մոկ րա տական Հան րա պե տու թյան Դ րեզ
դեն քա ղա քում գոր ծա կալ ներ է հա վա քագ րել ԽՍՀՄի օգ տին աշ խա տե լու հա մար։ Այ սինքն՝ նպաս տել է ԳԴՀում ԽՍՀՄ իշխա նու թյան պահ պան մա նը։ Իսկ ԽՍՀՄում քա ղա քա կան գործու նեու թյուն որ պես այդ պի սին չկար, մար դը կա՛մ նո մենկ լատու րա յի մաս էր, կամ նո մենկլա տու րա յի թշնա մի, նույ նիսկ
ե թե չե զոք անձ էր, ինչ պես բանաս տեղծ Իո սիֆ Բ րոդս կին։
Սերժ Սարգս յա նը ԽՍՀՄ տարի նե րին նո մենկ լա տու րա յի մաս էր։ Հե տո Ար ցախ յան շարժման ա ռա ջին տա րի նե րին մասնակ ցեց Ար ցա խի բա նա կի ձևավոր մա նը որ պես իշ խա նու թյան ներ կա յա ցու ցիչ, զբա ղեց րեց պաշտ պա նու թյան նա խա րարի պաշ տո նը, 1993թ. ե կավ ՀՀ
և դար ձավ Ազ գա յին անվ տանգու թյան նա խա րար։ Ինչ պես, ի դեպ, հե տա գա յում Վ լա դի միր Պու տի նը դար ձավ Ռու սաս տանում՝ ՌԴ վար չա պետ դառ նալուց ա ռաջ։
1993ից ի վեր Սերժ Սարգսյանն ի պաշ տո նե քա ղա քական գոր ծիչ չի ե ղել։ Այդ պիսին նա դար ձավ 2006թ. ՀՀ
պաշտ պա նու թյան նա խա րա րի պաշ տո նում ՀՀԿա կան դառ նալուց հե տո։ Սա կայն ՀՀԿ մտնելը ՀՀ պաշտ պա նու թյան նախա րա րին քա ղա քա կան գործիչ չդարձ րեց, ո րով հետև նա ան դա մագր վեց նո մենկ լա տուրա յի քա ղա քա կան ու ժին, ո րը քա ղա քա կան գոր ծու նեու թյուն չէր և չի ի րա կա նաց նում։ Անդա մագր վե լով՝ Սերժ Սարգսյա նը քա ղա քա կան կար գա վիճակ չփո խեց, նա մնաց իշ խանու թյան մեջ։ Այս պի սով՝ Սերժ Սարգս յա նը՝ որ պես քա ղա քական գոր ծիչ, քա ղա քա կան օ լիմպո սում գտնվե լու ողջ ըն թացքում երբևէ ընդ դի մու թյուն չի ե ղել։ Իսկ երբևէ ընդ դի մու թյուն չե ղած մար դը ինչ պե՞ս կա րող էր 2008թ. դառ նալ ՀՀ նա խա գահ։ Հի մա, երբ ար դեն հայտ նի է, որ նրա իշ խա նու թյան օ րոք եր կի րը որևէ տնտե սա կան կամ սո ցիալա կան նվա ճում չի ար ձա նագրել, ինչ պե՞ս է նա կրկին դառնա լու նա խա գահ։
Ընդ դի մա դիր լի նե լը ցան կացած քա ղա քա կան գործ չի պետք է նախ ի րա կա նու թյան զգացում ու նե նա լու հա մար, երկրորդ՝ երկ րի խնդիր նե րը մո տիկից ի մա նա լու հա մար։ Ս րան ցից ոչ մե կը Սերժ Սարգս յա նի հետ տե ղի չի ու նե ցել։ n
« Ընդ դի մա դիր լի նե լը ցան կա ցած քա ղա քա կան գործ չի պետք է նախ ի րա կանու թյան զգա ցում ու նե նա լու հա մար, երկ րորդ՝ երկ րի խնդիր նե րը մո տի կից ի մանա լու հա մար »
«Տիգ րան Սարգս յա նի կա ռա վա րությունն ան զոր ե ղավ կրճա տե լու ստվե րը (թերևս չու ներ դրա քա ղա քա կան թույլտվու թյու նը) »
Սո ղո մոն Փա փազ ան
| № 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ.
4 |
Սև ծով ան լա վա տե սու թյունՀա յաս տա նը լա վա գույնս է օգ տա գոր ծում հնա րա վո րու թյուն նե րը Առևտ րի և զար գաց ման սևծով ան բան կի հիմ ա դիր նե րի շար քում
Հա յաս տա նը նա խա տե սում է ա ռա ջի կա եր կու տա րում Առևտ րի և զար գաց ման սևծովյան բան կի (ԱԶՍԲ) վար կա յին պորտ ֆե լում իր մաս նա բա ժինը ներ կա յիս 3,7%ից հասցնել 5%ի։ Ըստ ԱԶՍԲ նա խագահ Անդ րեյ Կոն դա կո վի՝ բանկի կա պի տա լում ներդր ված յու րա քանչ յուր €1ի դի մաց Հայաս տա նը բան կից վար կի տեսքով ստա նում է €14։
Երևա նում հու նի սի 2124ն անցկաց վող Առևտ րի և զար գաց ման սևծովյ ան բան կի տա րե կան ժողո վի և բիզ նես ֆո րու մի կապակ ցու թյամբ Հա յաս տա նի ֆինանս նե րի փոխ նա խա րար Վարդան Ա րամ յա նը և ԱԶՍԲ նա խագահ Անդ րեյ Կոն դա կո վը ե րեկ մա մու լի ա սու լիս էին հրա վիրել։ Ըստ Վար դան Ա րամ յա նի՝ Հա յաս տա նը, լի նե լով հիմն ադիր տասն մեկ երկր նե րից մեկը, բան կի կա պի տա լում ու նի 1% մաս նա բա ժին։ Բան կի վարկա յին պորտ ֆե լում հան րա պետու թյան մաս նա բա ժի նը 3,7% է, ԱԶՍԲ 20112014 թթ. ռազ մա վարա կան ծրագ րում թի րախ ընտրված է ցու ցա նի շը հասց նել 5%ի։
Ըստ Ա րամ յա նի՝ բիզ նես ֆորու մին ներ կա յաց վե լու է Հայաս տա նի տնտե սա կան վի ճակը, ձեռք բե րումն ե րը ճգնա ժամա յին և հետճգ նա ժա մա յին ժամա նա կա հատ վա ծում, ինչ պես նաև բիզ նես մի ջա վայ րի բա րելավ ման ուղ ղու թյամբ կա ռա վարու թյան ա նե լիք նե րը։ Քն նարկվե լու են նաև ա ռան ձին բիզ նես ծրագ րեր։
Անդ րա դառ նա լով բան կի կողմից ի րա կա նաց վող ծրագ րե րին՝ Անդ րեյ Կոն դա կովն ա սաց, որ ներ կա յում դրանց թի վը 12ն է՝ €50 մլն վար կա յին ակ տիվ փաթե թի ծա վա լով։ Բան կի 20112014 թթ. ռազ մա վա րա կան ծրագրի շրջա նա կում Հա յաս տա նին ար դեն իսկ տրա մադր վել են €15 մլն ի վար կա յին մի ջոց ներ, նա խա տես վում է ե րեք ծրագրով հատ կաց նել ևս €15 մլն։ «Սա զգա լի ներդ րում կլի նի Հա յաստա նի տնտե սու թյու նում»,– նշեց Կոն դա կո վը։
Ըստ նրա՝ Հա յաս տա նը ԱԶՍԲ հիմն ա դիր նե րի շար քում լավա գույնս է օգ տա գոր ծում իր հնա րա վո րու թյուն նե րը՝ բանկի կա պի տա լում ներդ րած յուրա քանչ յուր €1ի վար կի տեսքով ստա նա լով €14։ «Բանկի բիզ նես պլա նով նա խա տեսված է, որ մինչև 2015թ. ԱԶՍԲն
հայ կա կան բան կե րին և կազ մակեր պու թյուն նե րին կհատ կացնի €50 մլնի վար կա յին մի ջոցներ» – ա սաց նա՝ հա վե լե լով, թե ա ռա ջի կա տա րի նե րին ԱԶՍԲն կ կենտ րո նա նա առևտ րա յին գոր ծու նեու թյան, են թա կա ռուցվածք նե րի, ինչ պես նաև է ներգե տիկ արդ յու նա բե րու թյան վար կա վոր ման վրա՝ ընդ լայ նելով նաև ա ջակ ցու թյու նը փոքր և մի ջին ձեռ նար կա տի րու թյա նը։
ԱԶՍԲ նա խա գա հի խոսքով՝ բան կի ան դամ երկր ների թվում Հա յաս տա նը լա վագույն նե րից է, ո րը հաղ թա հարեց ֆի նան սատն տե սա կան ճգնա ժա մը և ա րագ տեմ պերով վե րա կանգ նեց ան կու մը։ «Հա յաս տանն ա մե նաա րագ բարե փոխ վող երկր նե րի շար քում է, և դ րա մա սին վկա յում է Doing Business զե կույ ցը։ 183 երկրնե րի շար քում Հա յաս տա նը
զբա ղեց նում է 55րդ տե ղը»,– ա սաց Կոն դա կո վը։
«Օ րա կար գ»ի հար ցին, թե ին չով է պայ մա նա վոր ված Հայաս տա նի տնտե սու թյան նկատմամբ նման լա վա տե սու թյու նը, ե թե հաշ վի առ նենք, որ թե՛ Արժույ թի մի ջազ գա յին հիմն ադրա մը, թե՛ Հա մաշ խար հա յին բան կը ի րենց վեր ջին զե կույցնե րում երկ րի տնտե սա կան ա ճի նա խորդ կան խա տե սումնե րը ի ջեց րել են 0,2տո կո սային կե տով և այս տար վա համար կան խա տե սում են ՀՆԱի 3,8% և 4,1% աճ հա մա պա տասխա նա բար, Կոն դա կո վը նշեց, թե նման չա փով վե րա նա յու մը մտա հո գիչ չէ, ե թե հա մե մա տություն կա տար վի այլ երկր նե րի, մաս նա վո րա պես տա րա ծաշրջա նի երկր նե րի տնտե սա կան ա ճի կան խա տե սումն ե րի վե րանայ ման հետ։
Ն շենք, որ ՀԲի օ րերս հրապա րա կած «Հա մաշ խար հային տնտե սու թյան հե ռան կարներ» (Global Economic Prospects) հու նիս յան զե կույ ցում տնտեսա կան ա ճի հուն վար յան կանխա տե սումն ե րը նվա զեց վել են ԱԶՍԲ ան դամ 11 երկր նե րից վեցում (Ալ բա նիա, Բուլ ղա րիա, Մոլ դո վա, Ռու մի նիա, Հու նաստան, Հա յաս տան)։ Ուկ րաի նայի, Ռու սաս տա նի, Վ րաս տա նի, Թուր քիա յի, Ադր բե ջա նի տնտեսա կան ա ճի կան խա տե սումն ե րը կա՛մ բարձ րաց վել են, կա՛մ թողնվել ան փո փոխ։ Ընդ ո րում՝ տարա ծաշր ջա նի երկր նե րից դե պի նվա զում է վե րա նայ վել միայն Հա յաս տա նի տնտե սա կան ա ճի կան խա տե սու մը (0,2տո կո սային կե տով՝ մինչև 4,1%)։
Անդ րա դառ նա լով բան կի 2011թ. գոր ծու նեու թյա նը՝ Կոնդա կո վը նշեց, որ ան ցած տարվա վեր ջին առ կա էր 107 ծրագիր՝ €1,7 մլրդ վար կա յին պորտ ֆե լով։ Բան կի տնօ րեն ների խորհր դի կող մից հաս տատվել են €300 մլն ի նոր վար կային ծրագ րեր, բան կի զուտ շահույ թը կազ մել է €10 մլն։ Ըստ Կոն դա կո վի՝ բանկն ար դեն յոթե րորդ ան գամն ա նընդ մեջ տա րին փա կում է շա հույ թով։ Ընդ ո րում՝ շա հույ թը չի վճարվում հիմն ա դիր նե րին որ պես շա հա բա ժին ներ, մի ջոց ներն օգտա գործ վում են բան կի կա պիտա լի ա վե լաց ման հա մար, ինչը հնա րա վո րու թյուն է տա լիս ի րա կա նաց նել վար կա վոր ման նոր ծրագ րեր։ n
Ռու բեն Սի մոն յան
պաշ տո նա կան տե սա կե տին։ Խնդիրն այն է, որ Հա յաս տա նը տարա ծաշր ջա նում միակ եր կիրն է, ո րի տնտե սա կան ա ճի հունվար յան կան խա տե սու մը հունի սին ՀԲն դե պի նվա զում է վե րա նա յել։
Հի շեց նենք՝ Ռու սաս տա նի համար ՀԲն կան խա տե սել է 3,8% տնտե սա կան աճ՝ նա խորդ կանխա տե սու մը բարձ րաց նե լով 0,3տո կո սա յին կե տով։ Ադր բեջա նի և Թուր քիա յի պա րա գա յում հուն վար յան կան խա տե սու մը մնացել է ան փո փոխ՝ հա մա պա տասխա նա բար 3,1% և 2,9%։ Վ րաս տանի դեպ քում բան կը բա վա կան լավա տես է՝ նա խորդ կան խա տեսու մը բարձ րաց վել է միան գա մից 1տո կո սա յին կե տով՝ մինչև 6%։ Այս պայ ման նե րում Հա յաս տա նի ՀՆԱի ա ճի կան խա տե սու մը 0,2տո կո սային կե տով ի ջե ցու մը գրե թե ամ բողջո վին պայ մա նա վոր ված էր ներ քին գոր ծոն նե րով, քա նի որ հան րա պետու թյան հիմն ա կան առևտ րատնտե սա կան գոր ծըն կեր ներ ԵՄում և Ռու սաս տա նում տնտե սա կան պայման նե րի լուրջ վե րա նա յում տե ղի չի ու նե ցել։
Տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րե նի և ՀԲ մաս նա գետ նե րի կան խատե սումն ե րի միջև նման շե ղու մը ու շագ րավ է այն տե սա կե տից, որ Հա յաս տա նում տնտե սա կան քաղա քա կա նու թյան կտրուկ փո փոխու թյուն վեր ջին մի քա նի օր վա ըն թաց քում չի ե ղել։ Չի բա ցառվում, որ ՀԲ տա րա ծաշր ջա նային տնօ րե նը պաշ տո նը լքե լուց ա ռաջ պար զա պես ո րո շել է հաճո յա խո սել իշ խա նու թյուն նե րին։
Կա ռա վա րու թյու նը չու շա ցավ
«Օ րա կար գ»ի հար ցին, թե ինչով է պայ մա նա վոր ված, որ ՀԲն իր հու նիս յան զե կույ ցում ի ջեց րել է Հա յաս տա նի տնտե սա կան ա ճի կան խա տե սու մը, իսկ տա րա ծաշրջա նի երկր նե րի նը կա՛մ բարձ րացրել, կա՛մ թո ղել ան փո փոխ, ֆինանս նե րի փոխ նա խա րար Վարդան Ա րամ յա նը հա կա դար ձեց, թե զե կույց նե րում հրա պա րակվող թվե րը վեր լու ծե լիս անհ րաժեշտ է հաշ վի առ նել, որ մի ջազգա յին ֆի նան սա կան կա ռույց նե րի կող մից պար բե րա բար հրա պարակ վող տնտե սա կան ա ճի և մակրոտն տե սա կան կա յու նու թյա նը
վե րա բե րող զե կույց նե րը կազմվում են 34 ա միս շուտ։
«Ներ կա յիս ա րագ փո փոխ վող գլո բալ պայ ման նե րում դրանցում կա տար վող կան խա տե սումնե րը են թա կա են հե տա գա յում ճշգրտումն ե րի»,– ա սաց Ա րամյա նը՝ հա վե լե լով, թե վեր ջին ժամա նա կա հատ վա ծում հա մաշխար հա յին տնտե սու թյուն նե րում տե ղի են ու նե ցել փո փո խու թյուններ, մաս նա վո րա պես հում քա յին ապ րանք նե րի, է ներ գա կիր ների գնե րի նվա զում, դո լա րի ամրապն դում։ «Այդ փո փո խու թյուննե րն ա վե լի ա րագ են ներ թափան ցե լու և ազ դե ցու թյուն ու նենա լու ԱՊՀ երկր նե րի, այդ թվում՝ Ռու սաս տա նի տնտե սու թյունների վրա, քան Հա յաս տա նի»,– ա սաց Ա րամ յա նը՝ հա վե լե լով, թե հու լիսօ գոս տո սին Ար ժույ թի միջազ գա յին հիմն ադ րա մը կհրապա րա կի «Տն տե սա կան հե ռանկար ներ» (Economic Outlook) զեկույ ցը, ո րում էլ ար տա ցոլ ված կլի նեն ճշգրտումն ե րը։
Հար ցին, թե Հա յաս տա նի կառա վա րու թյու նը, 2012թ. բյուջեի հիմ քում դնե լով ՀՆԱի 4,2% աճ մա կար դա կը, հաշ վի առնե լով ԱՄՀի ան ցած տար վա
սեպ տեմ բեր յան կան խա տեսումն ե րը, չի պատ րաստ վում արդ յոք վե րա նա յել ցու ցա նի շը, Ա րամ յանն ա սաց, որ գոր ծա դիրը պատ րաստ վում է այն վե րանա յել դե պի բար ձա ցում։ «Ազ գային ժո ղո վի կող մից հաս տատված կա ռա վա րու թյան ծրագ րում դրվել են լրա ցու ցիչ գոր ծո ղություն ներ, ո րոնք օ ժան դա կելու են տնտե սա վա րող նե րին և ա պա հո վե լու են տնտե սա կան ա ճի ա վե լի բարձր ցու ցա նիշներ»,– ա սաց փոխ նա խա րա րը։
Ըստ նրա՝ թեև առ կա է ար տաքին մի ջա վայ րի ոչ նպաս տա վոր ի րա վի ճակ, ներ քին ռե սուրս նե րի ճիշտ կա ռա վար ման և այլ գոր ծողու թյուն նե րի արդ յուն քում հնարա վոր կլի նի ա պա հո վել ա վելի բարձր տնտե սա կան աճ։ «Սա
ես ա սում են այն պայ ման նե րում, ե թե հա մաշ խար հա յին տնտե սությու նում էա կան ցնցումն եր չլինեն»,– ա սաց Ա րամ յա նը՝ հա վելե լով, թե կա ռա վա րու թյու նն աշխա տում է, որ տար վա կտրվածքով ա պա հո վի 7% տնտե սա կան ակ տի վու թյուն։
Դի տարկ մա նը, որ հինգ ա միսնե րի տնտե սա կան ակ տի վությու նը 7,4% է, Ա րամ յանն ա սաց, որ Հա յաս տա նի տնտե սու թյու նը ու նի սե զո նայ նու թյուն, և կա ռավա րու թյու նը քայ լեր է կա տա րելու, որ ա պա հո վի 7% ցու ցա նի շը։
Հի շեց նենք՝ հու նի սի 18ին կառա վա րու թյան ար տա հերթ նիստին Սերժ Սարգս յա նը գոր ծա դիրի առջև խնդիր էր դրել այս տա րի ա պա հո վել 7% տնտե սա կան աճ։ n
Ար մե նակ Չա տին յան
Փողեր
PanA
RMEN
IAN
PanA
RMEN
IAN
‹‹‹ էջ 1
« Ֆին նա խը հե տաքր քիր հաշ վարկ է ներկա յաար »
Հ րա ժեշտ բարձր ա ճովՀԲ տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րե նը հա մա ձայ նեց 7%-ի հետ
առևտ րի և զար
գաց ման սևծով
յան բան կի նա
խա գահ անդ րեյ
Կոն դա կո վը (ձա
խից) և Հա յաս
տա նի ֆի նանս նե
րի փոխ նա խա
րար Վար դան
ա րամ յա նը՝ բան
կի տա րե կան ժո
ղո վի և բիզ նես
ֆո րու մի կա պակ
ցու թյամբ հրա
վիր ված մա մու լի
ա սու լի սի ըն թաց
քում։
ՀԲի Եվ րո պա յի և Կենտ րո նա կան ա սիա յի տա րա ծաշր ջա նի Հա րա վա յին Կով կա սի երկր
նե րի տա րա ծաշր ջա նա յին տնօ րեն ա սադ ա լա մը (կենտրոնում)՝ «հրա ժեշ տի ա սու լի սին»։
№ 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ. |
5|
Զար գա ցում 3.0Ջաս թին Յի ֆու Լին
Նախ քան արդ յու նա բե րա կան հե ղա փո խու թյու նը աշ խարհը բա վա կան հա վա սար էր մեկ շնչին ընկ նող ե կամու տի ա ռումով: Հե տո, սա կայն, մարդ կանց կա րո ղու թյուն նե րի միջև տարբե րու թյու նը մե ծա ցավ, և Արևմուտ քի զար գա ցած արդ յու նաբե րա կան երկր ներն ամ բողջ աշ խար հում ա րագ հա սան քաղա քա կան և տն տե սա կան գերիշ խա նու թյան: Վեր ջին տա րինե րին, նույ նիսկ նախ քան 2008թ. ֆի նան սա կան ճգնա ժա մը, ակնհայտ էր, որ աշ խար հի տնտեսա կան պատ կե րը կրկին փոխվել է: Մինչև 2000ը Մեծ յոթն յակի երկր նե րին միա սին վերց րած բա ժին էր ընկ նում հա մաշ խարհա յին ՀՆԱի եր կու եր րորդ մասը: Այ սօր Չի նաս տա նը և մի քանի այլ զար գա ցող մեծ երկր ներ հա մաշ խար հա յին տնտե սա կան ա ճի ա ռա ջա տար ներն են:
Սա կայն չնա յած Ա սիա յի ա րագ ա ճին՝ վեր ջին տաս նամ յակ ներին ըն դա մե նը մի քա նի արևելաա սիա կան տնտե սու թյուններ են կա րո ղա ցել ցածր ե կամուտ ու նե ցող երկր նե րի կարգա վի ճա կից ան ցում կա տա րել բարձր ե կա մուտ ու նե ցող նե րի շար քը: Ա վե լին՝ 1950ից մինչև 2008ն ըն կած ժա մա նա կա հատվա ծը աշ խար հում ըն դա մե նը 28 եր կիր (ո րոն ցից միայն 12ն են ոչ արևմտ յան) են կա րո ղա ցել հասնել այն բա նին, որ ի րենց՝ մեկ շնչի հաշ վով ա ճած ե կա մուտն ԱՄՆի հա մա պա տաս խան ցուցա նի շին զի ջի ըն դա մե նը 10տոկո սա յին կամ ա վե լի քիչ կետով: Միև նույն ժա մա նակ, ա վելի քան 150 եր կիր լռված են մնացել ցածր կամ մի ջին ե կա մուտ ու նե ցող երկր նե րի կար գա վիճա կում: Աշ խար հի զար գաց ման հիմն ա կան խո չըն դոտ նե րից մեկը շա րու նա կում է մնալ բարձր զար գա ցած արդ յու նա բե րա կան երկր նե րի և մն աց յալ աշ խար հի միջև ե կա մուտ նե րի տար բե րություն նե րի կրճա տու մը:
Երկ րորդ աշ խար հա մար տին հա ջոր դած հետ գա ղու թա յին ժամա նա կաշր ջա նում զար գաց ման գե րակշ ռող տե սա կը ստրուկ տուրա լիզմն էր, ո րի նպա տակն էր փո խել աղ քատ երկր նե րի արդյու նա բե րա կան կա ռուց ված քը բարձր ե կա մուտ ու նե ցող երկրնե րի օ րի նա կով: Ստ րուկ տու րալիստ նե րը որ պես կա նոն կա ռավա րու թյուն նե րին խոր հուրդ էին տա լիս վա րել ներ մուծ մա նը փոխա րի նող տնտե սա կան քա ղաքա կա նու թյուն՝ «շու կա յում ձախո ղումն ե րը» հաղ թա հա րե լու հա մար օգ տա գոր ծե լով պե տական հատ վա ծի մի ջամ տու թյունը: Սա ան վա նե՛ք «Զար գաց ման տնտե սա գի տու թյուն 1.0»: Այն երկր նե րը, ո րոնք հետևել են այս կուր սին, սկզբում ներդ րումն երով պայ մա նա վոր ված հա ջո ղություն են ու նե ցել, ո րին հա ջորդել են կրկնվող ճգնա ժա մերն ու տնտե սա կան լճա ցու մը:
Այ նու հետև զար գաց ման մո դե լի փի լի սո փա յու թյունը տե ղա փոխ վեց նեո լի բե րալ
Վա շինգ տոն յան կոն սեն սու սի [«Վա շինգ տոն յան կոն սեն սուս» եզ րը վե րա բե րում է Վա շինգ տոնում տե ղա կայ ված ե րեք հաստա տու թյուն նե րին՝ Ար ժույ թի միջազ գա յին հիմն ադ րա մին, Համաշ խար հա յին բան կին և ԱՄՆի գան ձա պե տա րա նին] շրջա նակ, ո րը են թադ րում էր, որ սե փակա նաշ նորհ ման, ա զա տա կանաց ման և կա յու նաց ման մի ջոցով զար գա ցող երկր նե րը կծանո թա նան զար գա ցած երկր ներում ար դեն իսկ հաս տատ ված կա տար յալ ինս տի տուտ նե րի հետ: Ան վա նե՛ք սա «Զար գաց ման տնտե սա գի տու թյուն 2.0»: Վաշինգ տոն յան կոն սեն սու սի բարե փո խումն ե րի արդ յունք նե րը հա կա սա կան են, և ո րոշ տնտեսա գետ ներ 19801990ա կան թվա կան նե րը բնու թագ րում են որ պես զար գա ցող երկր նե րում «կորս ված տաս նամ յակ ներ»:
Զար գա ցող երկր նե րում առ կա մշտա կան աղ քա տու թյան պայման նե րում երկ կող մա նի դո նորնե րը և զար գաց ման մի ջազ գային հաս տա տու թյուն նե րն ա վե լի շատ ու շադ րու թյուն դարձ րել են կրթա կան և ա ռող ջա պա հա կան ծրագ րե րի վրա՝ ինչ պես մար դասի րա կան, այն պես էլ ա ճի նկատա ռումն ե րից ել նե լով: Սա կայն ծա ռա յու թյուն նե րի ո րա կը զարգա ցող երկր նե րում մնում էր անբա վա րար, ուս տի ա վե լի շատ ու շադ րու թյուն սկսեց դարձ վել ծրագ րե րի կա տա րո ղա կա նին, ին չի ջա տա գովն էին այն պի սի հե տա զո տող ներ, ինչ պի սին Մասա չու սեթ սի տեխ նո լո գիա կան հա մալ սա րա նի Աղ քա տու թյան հաղ թա հար ման լա բո րա տո րիայից Էս թեր Դուֆ լոնն է, ո րոնք սկսել էին պա տա հա կան ընտրու թյամբ վե րահս կել, թե կոնկրետ որ դեպ քում ծրա գիրն ինչպես է ի րա կա նաց վում:
Ես սա ան վա նում եմ «Զարգաց ման տնտե սա գի տու թյուն 2.5»: Դա տե լով Հ յու սի սա յին Աֆրի կա յի փոր ձից, որ տեղ հին վար չա կար գե րը կա րո ղա ցան բա րե լա վել կրթու թյան վի ճա կը, սա կայն չկա րո ղա ցան տնտե սական աճ ա պա հո վել և աշ խա տատե ղեր ստեղ ծել ուս յալ ե րի տասարդ նե րի հա մար, որ պես զարգաց ման հիմն ա րար մո դել այս մո տեց ման ճշմար տա ցիու թյու նը միան շա նակ չէ:
Արևե լաա սիա կան և այլ երկրներ էլ, ո րոնք կա րո ղա ցան դինա միկ աճ ա պա հո վել և դառնալ արդ յու նա բե րա կան տնտեսու թյուն ներ, ոչ թե վա րե ցին ներ մու ծու մը փո խա րի նե լու քաղա քա կա նու թյուն, այլ ար տահան մա նը միտ ված ա ճի քա ղաքա կա նու թյուն: Օ րի նակ՝ Մաուրի թիու սը, Չի նաս տա նը և Վիետնա մը ա րագ ա զա տա կա նա ցում չա րե ցին (այս պես կոչ ված «շոկա յին թե րա պիա»), ինչն ա ռաջարկ վում էր Վա շինգ տոն յան կոն սեն սու սի կող մից: Ընդ հակա ռա կը, այս երկր նե րը վա րե ցին եր կու ղի աս տի ճա նա կան մո տեցում (և հա ճախ շա րու նա կե ցին վատ արդ յունք ներ գրան ցել կառա վար ման տար բեր ցու ցիչ նե րի մա սով):
Երկր նե րի այս եր կու խմբերը մեծ հա ջո ղու թյուն նե րի հասան կրթու թյան, ա ռող ջա պա հության, աղ քա տու թյան կրճատ ման և մարդ կա յին զար գաց ման այլ ցու ցիչ նե րի մա սով: Ն րան ցից և ոչ մե կը ի ր սո ցիա լա կան և տն տե սական ծրագ րե րը մշա կե լիս չկի րառեց պա տա հա կան ընտ րու թյամբ վե րահս կո ղու թյան մե թո դը:
Այ սօր անհ րա ժեշտ է «Զար գացման տնտե սա գի տու թյուն 3.0»ն: Իմ կար ծի քով՝ որևէ երկ րի տնտեսա կան կա ռուց ված քում ո րոշիչ գոր ծոն նե րը հաս կա նա լը և դ րանց փո փո խու թյու նը հեշ տացնե լը հա վա սա րա զոր է մեկ ռազմա վա րու թյան բո լոր լավ և վատ կող մե րը դեն նե տե լուն՝ ըն դա մենը վատ կող մե րից հրա ժար վելու փո խա րեն: Հի շե ցե՛ք, որ Ա դամ Ս մի թը իր նշա նա վոր աշ խա տությու նը վեր նագ րեց «Ժո ղո վուրդնե րի հարս տու թյան բնույ թի ու պատ ճառ նե րի ու սումն ա սի րություն»: Նույն ո գով զար գաց ման տնտե սա գի տու թյու նը պետք է կա ռուց վի ժա մա նա կա կից տնտեսա կան ա ճի բնույ թի ու պատ ճառնե րի ու սումն ա սի րու թյան վրա, ա սել է թե՝ տնտե սա կան զարգաց ման գոր ծըն թա ցում կա ռուցված քա յին փո փո խու թյուն նե րի ու սումն ա սի րու թյան վրա:
Զար գաց ման մա սին միտքը մինչ այժմ կենտ րո նա ցած է ե ղել այն բա նի վրա, ինչ չունեն զար գա ցող երկր նե րը (զարգա ցած երկր նե րի կա պի տա լատար ար տադ րու թյուն նե րը), այն ո լորտ նե րի վրա, որ տեղ զարգա ցած երկր ներն ա վե լի հա ջողակ են (Վա շինգ տոն յան կոնսեն սու սի ռազ մա վա րու թյուններն ու կա ռա վա րու մը), կամ այն ո լորտ նե րի վրա, ո րոնք կարևոր են հու մա նի տար տե սանկ ու նից, բայց ուղ ղա կիո րեն չեն նպաստում կա ռուց ված քա յին փո փոխու թյուն նե րին (ա ռող ջա պա հությանն ու կրթու թյա նը):
«Նոր կա ռուց ված քա յին տնտեսա գի տու թյուն» վեր նագր ված իմ նոր գրքում ես ա ռա ջար կում եմ ու շադ րու թյու նը տե ղա փո խել այն ո լորտ նե րի վրա, որ տեղ զար գացող երկր նե րը կա րող են հա ջողել (նրանց հա րա բե րա կան ա ռավե լու թյուն նե րը)՝ հաշ վի առ նե լով այն, ինչ նրանք ու նեն (բա րիք ները): Այս պես սկսե լով կա ռուց վածքա յին դի նա միկ փո փո խու թյու նը, յու րա քանչ յուր հա ջո ղու թյուն նոր հա ջո ղու թյուն կբե րի:
Գ լո բա լաց ված մեր աշ խարհում երկ րի օպ տի մալ ին դուստրիալ կա ռուց ված քը (երբ բո լոր ար տադ րու թյուն նե րը հա մա պատաս խա նում են երկ րի հա րաբե րա կան ա ռա վե լու թյուն նե րին
և մր ցու նակ են ներ քին և միջազ գա յին շու կա յում) ո րոշ վում է այդ երկ րի բա րիք նե րի կա ռուցված քով: Լավ աշ խա տող շուկան անհ րա ժեշտ է, որ պես զի այն տե ղա կան ըն կե րու թյուն ների հա մար խթան ծա ռա յի ներդրումն երն ուղ ղե լու այն ո լորտներ, որ տեղ եր կիրն ու նի հա րաբե րա կան ա ռա վե լու թյուն ներ:
Ե թե որևէ երկ րի ըն կե րու թյուններ ա նեն դա, տնտե սու թյունը մրցու նակ կլի նի, կա պի տալն ա րագ կկու տակ վի, բա րիք նե րի կա ռուց ված քը կփոխ վի, հա րաբե րա կան մրցակ ցա յին ո լորտնե րը կփոխ վեն, և տն տե սու թյունը կա րիք կու նե նա բարձ րաց նել իր ին դուստ րիալ կա ռուց ված քը կա պի տա լի ակ տի վու թյան ա ռավել բարձր մա կար դա կի: Այս պիսով՝ ին դուստ րիալ բա րե լավման հա ջո ղու թյան և տն տե սության դի վեր սի ֆի կա ցիա յի համար անհ րա ժեշտ են ա ռա ջին նա խա ձեռ նող նե րը, ո րա կա վորման, լո գիս տի կա յի, տրանս պորտի բա րե լա վում, ֆի նան սա կան ռե սուրս նե րից օգտ վե լու հնարա վո րու թյուն և շատ այլ փոփո խու թյուն ներ, ո րոն ցից շա տերը ա ռա ջին նա խա ձեռ նող նե րի կա րո ղու թյու նից վեր են: Կա ռավա րու թյուն նե րը պետք է հա մապա տաս խան խթան ներ ստեղծեն ա ռա ջին նա խա ձեռ նող նե րին խրա խու սե լու հա մար և պետք է ակ տիվ դեր խա ղան անհ րա ժեշտ բա րե լա վումն երն ա պա հո վե լու կամ մաս նա վոր ըն կե րու թյուն ների ներդ րումն երն այդ ո լորտ ներ ուղ ղոր դե լու հար ցում:
Կա ռուց ված քա յին փո փո խությու նը, որ պես այդ պի սին, նո րարա րա կան է: Զար գա ցող երկրնե րը կա րող են օգտ վել հե տամնա ցու թյան ըն ձե ռած ա ռա վելու թյու նից՝ կրկնօ րի նա կե լով կա ռուց ված քա յին բա րե փո խումնե րը, որ ար դեն ի րա կա նացվել են բարձր ե կա մուտ ու նե ցող երկր նե րում: Հա ջո ղակ երկր ների փոր ձի հի ման վրա զար գացող յու րա քանչ յուր եր կիր մի քանի տաս նամ յակ շա րու նակ տարե կան 8 տո կոս (և ա վե լի) տնտեսա կան աճ ա պա հո վե լու նե րուժ ու նի և կա րող է մեկ կամ եր կու սե րունդ հե տո դաս վել մի ջին և նույ նիսկ բարձր ե կա մուտ ու նեցող երկր նե րի շար քում: Դ րան հաս նե լու ու ղին ճիշտ մշակ ված և կի րառ ման պատ րաստ ռազմա վա րու թյունն է, ո րը կնպաս տի, որ մաս նա վոր հատ վա ծը գոր ծունեու թյունն ի րա կա նաց նի երկ րի հա րա բե րա կան ա ռա վե լու թյուննե րը հաշ վի առ նե լով և օգտ վի կա ռուց ված քա յին փո փո խու թյան ու շա ցած ա ռա վե լու թյուն նե րից: n
Project Syndicate
WTI BrenT նավթ
380
390
400
410
420
430
21.12 21.03 21.06
7000
7800
8600
21.12 21.03 21.06
490
510
530
21.12 21.03 21.06
11,80
12,50
13,20
21.12 21.03 21.06
210
250
21.12 21.03 21.06
1,20
1,27
1,34
21.12 21.03 21.06
80
105
130
21.12 21.03 21.06
1500
1600
1700
1800
21.12 21.03 21.06
Տվյալները վերցված են 21.06, Երևան, ժ. 16:00
աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex
US$/bbl.
US$/t oz.
US$/tonne
US$/tonne
եվրո/դոլար
պղինձ (comex)
ցորեն (CBT)
ռուբլի/դրամ
եվրո/դրամ
դոլար/դրամ
ՀՀ կԲ CoMex ոսկի 100
7403 83.8q 1.12%
249.58 1.38q 0.55%
417.22 0.95p 0.23%
528.78 0.16p 0.03%
12.7 0.11q 0.86%
1.267 0.00q 0.26%
80.83 0.62q 0.76%91.98 0.71q 0.77%
1601.0 11.4q 0.71%1597 18.8q 1.16%
Ջաս թին Յի ֆու Լի նը (Justin Yifu Lin) Հա մաշ խար հա յին բան կի
ա վագ փոխ նա խա գա հը և գլ խա վոր տնտե սա գետն է:
axiswestcum
bria.org.uk
| № 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ.
6 |
Air France-ը մինչև 2014թ. 5,1 հազ. աշ խա տա կից կկրճա տի
Ֆ րան սիա կան Air France ա վիաըն կե րու թյու նը վե րա կա ռուցման ծրագ րի շրջա նա կում 20122013 թթ. 5,1 հազ. աշ խա տա տեղ կկրճա տի, աս ված է ա վիա փո խադ րո ղի հայ տա րա րու թյու նում։
«Աշ խա տա կից նե րի թի վը 2011թ. դեկ տեմ բե րից 2013թ. դեկ տեմբերն ըն կած ժա մա նա կա հատվա ծում կկրճատ վի 5112ով»,– աս ված է փաս տաթղ թում։ Աշխա տա կից նե րի հետ հա մապա տաս խան հա մա ձայ նագ րի ստո րագր ման դեպ քում մինչև 2013թ. վերջ հար կա դիր կրճատումն եր չեն լի նի, նշել են ըն կերու թյու նում։ Ըն կե րու թյան մե նեջմեն թի գնա հատ մամբ՝ ե թե ըն կերու թյա նը հա ջող վի տնտե սա կան արդ յու նա վե տու թյունն ա վե լացնել 20%ով, ա պա 2014թ. ևս հարկա դիր կրճա տումն եր չեն լի նի։
Ակն կալ վում է, որ հու նի սի 28ին ըն կե րու թյան ղե կա վարու թյունն արհ միու թյուն նե րին
կներ կա յաց նի հա մա ձայ նա գիր, ո րի շրջա նա կում էլ ծրագր վում են զանգ վա ծա յին կրճա տումնե րը։ Հի շեց նենք, որ կադ րային նա խորդ կրճա տումն ե րի ժամա նակ՝ 2009թ., Air Franceն աշխա տան քից ա զա տեց 1,9 հազ. աշ խա տակ ցի։
Air Franceը հիմն վել է 1933թ. հոկտեմ բե րին։ Աշ խա տա կից նե րի ընդհա նուր թի վը 58,5 հազ. է։ 2004թ. ա վիաըն կե րու թյու նը միա վոր վել է KLMի հետ։ Միա վոր ված ըն կե րության կենտ րո նա կա յա նը Փա րի զում է։ Air FranceKLMը թռիչք ներ է ի րակա նաց նում 254 ուղ ղու թյամբ աշխար հի 124 եր կիր։ Միա վոր ված ընկե րու թյան աշ խա տա կից նե րի ընդհա նուր թի վը 102 հազ. է։ n
Հու նաս տա նը կդառ նա զար գա ցող եր կիր
MSCI Greece-ը չի հա մա պա տաս խա նում զար գա ցած շու կա նե րին
ներ կա յաց վող պա հանջ նե րինՖոն դա յին շու կա նե րում ի րավի ճակն ար տա ցո լող MSCI ինդեք սի պրո վայ դեր MSCI Inc.ը Հու նաս տա նի՝ եվ րո գո տուց դուրս գա լու դեպ քում մտա դիր է վե րա նա յել երկ րի ֆոն դա յին շու կա յի կար գա վի ճա կը։
Ներ կա յում կազ մա կեր պու թյու նը Հու նաս տա նի ֆոն դա յին շու կան դա սա կար գում է որ պես զարգա ցած, սա կայն եր կի րը կա րող է զրկվել այս կար գա վի ճա կից և կր կին նե րառ վել զար գա ցող պետու թյուն նե րի շար քում, ե թե լքի ար ժու թա յին միու թյու նը։
Ն շենք, որ Հու նաս տա նին զարգա ցած շու կա յի կար գա վի ճակ է
շնորհ վել 2001թ.։ MSCIը մինչ այս երբևէ չի վե րա նա յել զար գա ցած պե տու թյան կար գա վի ճա կը՝ հօգուտ զար գա ցո ղի։ Այդ պի սով՝ հու նա կան շու կա յի ֆոն դա յին ին դեք սը՝ MSCI Greeceը, կա րող է դառ նալ բա ցա սա կան միտ ման ա ռա ջին ցու ցի չը։
MSCIի փոր ձա գետ նե րի գնահատ մամբ՝ Հու նաս տա նի ֆոն դային շու կան այլևս չի հա մա պատաս խա նում զար գա ցած երկրնե րի շու կա նե րին ներ կա յաց վող պա հանջ նե րին։ MSCI Greeceի կապի տա լի զա ցիան վեր ջին 5 տարում կրճատ վել է 93%ով։ MSCI Greeceի մաս նա բա ժի նը MSCI Worldում կազ մել է 0,0193%։ n
մեծ փողեր
Moody’s-ը չի հանգս տա նումMoody’s վար կան շա յին գործա կա լու թյու նը պատ րաստվում է ի ջեց նել մի ջազ գա յին 17 ֆի նան սա կան կազ մա կերպու թյան վար կա նիշ ներ, հաղոր դում է Bloombergը՝ վկայա կո չե լով իր տե ղե կաց ված աղբ յուր նե րը։
Ա մե րիկ ան MarketWatchը, վկայա կո չե լով ո րոշ լրատ վա մի ջոցնե րի, նշել է, որ Moody’sը նախա տե սում է ի ջեց նել բրի տանա կան բան կե րի, այդ թվում՝ Barclays Plcի, HSBC Holdings Plcի
և Royal Bank of Scotland Group Plcի վար կա նիշ նե րը։
Հի շեց նենք՝ գոր ծա կա լու թյունն ար դեն ի ջեց րել է Իս պա նիա յի և Ի տա լիա յի մի շարք խո շոր բանկե րի վար կա նիշ նե րը։ Ըն թա ցիկ տար վա փետր վա րին Moody’sը հայ տա րա րել էր, որ չի բա ցառում եվ րո պա կան պարտ քա յին ճգնա ժա մի ազ դե ցու թյան գնահատ ման շրջա նա կում շվեյ ցարա կան UBS AGի, Credit Suisse Group AGի և բ րի տա նա կան Barclays Plcի վար կա նիշ նե րի վերա նա յու մը։ n Էջը պատրաստեց Տաթև Հովհաննիսյանը
Թ վիստ՝ մինչև տա րե վերջԲեռ նան կեն խոր հուրդ է տվել տնտե սա կան խնդիր նե րի այլ բա լա սան փնտրել
ԱՄՆի Դաշ նա յին պա հուս տա յին հա մա կար գը (ԴՊՀ) ո րո շել է մինչև տա րե վերջ եր կա րաձ գել «Թ վիստ» ծրագ րի գոր ծո ղու թյան ժամ ե տը, Բաց շու կա նե րի դաշ նա յին հանձ նա ժո ղո վի (FOMC) նիս տի ա վար տին հայ տա րա րել է ԴՊՀ ղե կա վար Բեն Բեռ նանկեն։ FOMCը ո րո շել է բա զա յին տո կո սադ րույք նե րի նպա տա կա յին մի ջա կայ քը պա հել տա րե կան 00,25% մա կար դա կում։
«Դ րա մա վար կա յին քա ղա քա կանու թյու նը տնտե սա կան խնդիրնե րի «բա լա սան» չէ, այն չի լու ծի մեր տնտե սա կան խնդիր նե րը։ Մենք կող ջու նենք կա ռա վա րության, տնտե սա կան քա ղա քա կանու թյամբ զբաղ վող գոր ծիչ նե րի օգ նու թյունն ու ա ջակ ցու թյու նը, այն պես որ ցան կա ցած հա մագոր ծակ ցու թյուն հրա շա լի կլիներ»,– նշել է Բեռ նան կեն։
ԴՊՀն ո րո շել է մինչև տարե վերջ եր կա րաձ գել «Թ վիստ» ծրագ րի գոր ծո ղու թյան ժամ ետը, որն ա վարտ վում է հու նի սի
վեր ջին։ Ծ րա գի րը նա խա տեսում է գան ձա պե տա կան պարտա տոմ սե րի պորտ ֆե լի վերա կա ռու ցում՝ կար ճա ժամ ետ պար տա տոմ սե րը եր կա րա ժամկետ նե րով փո խա րի նե լու ճանա պար հով։ Ֆի նան սա կան կարգա վո րչի նման քայ լը միտ ված է վար կե րի տո կո սադ րույք նե րի նվա զեց մա նը։
Ն շենք, որ 2011թ. հու նի սից 2012թ. հու նիս ըն կած ժա մանա կա հատ վա ծում ԴՊՀն վաճա ռել է $400 մլրդ ի մինչև 3 տա րի մար ման ժամ ե տով
գան ձա պե տա կան պար տա տոմսեր՝ փո խա րե նը գնե լով 6ից 30 տա րի մար ման ժամ ե տով
պար տա վո րու թյուն ներ։ Ակնկալ վում է, որ մինչև տա րեվերջ «Թ վիստ»ի շրջա նա կում
կվա ճառ վի ևս $267 մլրդ ի կարճա ժամ ետ պար տա տոմս։
Բեռ նան կեն նշել է նաև, որ կարգա վո րի չը դեռ չի սպա ռել ի րա վիճա կի վրա ազ դե լու բո լոր հնա րավո րու թյուն նե րը։ «Մենք պատ րաստ ենք ա վե լին ա նել»,– հայ տա րա րել է նա։ ԴՊՀ ղե կա վա րը տե ղե կաց րել է նաև ԱՄՆի տնտե սու թյան ա ճի կան խա տե սումն ե րի վե րա նայ ման մա սին։ 2012թ. ՀՆԱի ա ճի գնա հատումն ապ րիլ ան 2,42,9%ից ի ջեցվել է մինչև 1,92,4%։
«Թ վիստ» ծրագ րի եր կա րաձգման մա սին ո րո շու մը փոր ձագետ նե րը հիմն ա կա նում «կանխա տե սե լի» են ան վա նել, թեև «այն ու նակ չէ ազ դե լու ա մե րիկյան շու կա յի վրա, և Եվ րո պայի ֆի նան սա կան խնդիր նե րը դեռ եր կար ժա մա նակ են ի րենց զգաց նել տա լու»։ n
Մի ջու կա յին Թա նե րըԹուր քիան 12 մի ջու կա յին է ներ գաբ լոկ կկա ռու ցի
ա ռա ջի կա 7-8 տա րումԹուր քիան ա ռա ջի կա յոթութ տա րում 12 մի ջու կա յին է ներգաբ լոկ կկա ռու ցի, Սանկտ Պետեր բուր գի մի ջազ գա յին տնտեսա կան ֆո րու մում հայ տա րարել է Թուր քիա յի է ներ գե տի կա յի և բ նա կան պա շար նե րի նա խարար Թա ներ Յըլ դը զը։ «Աշ խարհն ա ռանց մի ջու կա յին է ներ գե տիկա յի չի կա րող գո յատևել», – ա սել է Յըլ դը զը՝ նշե լով, որ Թուրքիան Ռու սաս տա նի հետ հա մագոր ծակ ցում է «Ա կու յու» ա տո մակա յա նի կա ռուց ման հար ցում:
Ըստ Յըլ դը զի՝ Թուր քիան է ներգաբ լոկ նե րի կա ռուց ման շուրջ բա նակ ցու թյուն ներ է վա րում Ճա պո նիա յի, Հա րա վա յին Կորեա յի, Չի նաս տա նի և Կա նադա յի հետ՝ ընդգ ծե լով, թե Ան կարա յի ընտ րու թյունն այս հար ցում լի նե լու է անվ տանգ և ո րակ ալ ա ռա ջար կի օգ տին:
Յըլ դը զի խոս քով՝ Թուր քիա յին անհ րա ժեշտ է մի ջու կա յին է ներգե տի կա, քա նի որ մինչև 2023թ. է լեկտ րաէ ներ գիա յի պա հանջար կը երկ րում կա վե լա նա մոտ եր կու ան գամ։ «Ամ բողջ եր կիրն ա ջակ ցում է նոր է ներ գաբ լոկ ների կա ռուց մա նը։ Մենք շա րու նակե լու ենք մի ջու կա յին ծրա գի րը՝ չնա յած Ճա պո նիա յի «Ֆու կու սիմա» ա տո մա կա յա նի վթա րին»,– ա սել է նա խա րա րը։
Հե տաքրք րա կան է, որ անցած շա բաթ թուր քա կան TRT
Haber հե ռուս տաա լի քին տված հար ցազ րույ ցում Յըլ դը զը հայտա րա րել էր, թե Թուր քիան Մեծա մո րի ա տո մա կա յա նը փա կե լու պա հան ջով դի մե լու է Ա տո մա յին է ներ գիա յի մի ջազ գա յին գոր ծակա լու թյուն (ՄԱԳԱՏԷ): «Մե ծա մորի, ինչ պես նաև այլ ա տո մա կայան նե րը, ո րոնց շա հա գործ ման ժամ ետն ա վարտ վել է, վտանգա վոր են ինչ պես տա րա ծաշրջա նի, այն պես էլ ամ բողջ աշխար հի հա մար»,– ա սել էր Յըլդը զը: n
Բեռ նան կեն պատ րաստ է ա վե լին ա նել։
ekon
omi.m
illiyet.com.tr
ան կա րա յի ընտ
րու թյունը կանգ է
առ նե լու «անվ
տանգ և ո րակ ալ
ա տո մի» վրա։en.wikiped
ia.org
Հու նա կան շու կա
յի ֆոն դա յին ին
դեք սը՝ MSCI
Greeceը, չի հա
մա պա տաս խա
նում զար գա ցած
շու կա նե րին ներ
կա յաց վող պա
հանջ նե րին։zontan
os.in
fo
Ե թե Air Franceին հա ջող վի տնտե սա
կան արդ յու նա վե տու թյունն ա վե լաց նել
20%ով, ա պա ըն կե րու թյու նը կխու սա փի
հար կա դիր կրճա տում ե րից։
washing
tonp
ost.com
№ 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ. |
7|
Հույս թու նե լի վեր ջում
Թուր քիան և ԵՄ-ն ա նայ ցա գիր ռե ժի մի հաս տատ ման մա սին
հու շա գիր են ստո րագ րելԱն կա րան և Բր յու սե լը Թուրքիա յի և Եվ րա միու թյան միջև այ ցագ րա յին ռե ժի մի վերա բեր յալ փո խըմբռն ման և ռեադ մի սիա յի հու շա գիր են ստո րագ րել:
Թուր քա կան կող մից փաս տաթուղ թը ստո րագ րել է Թուր քիայում ԵՄ ներ կա յա ցու ցիչ Սե լիմ Յե նե լը, եվ րո պա կան կող մից՝ Եվ րա հանձ նա ժո ղո վի ներ կայա ցու ցիչ նե րը: Փաս տա թուղ թը Թուր քիա յի քա ղա քա ցի նե րին հնա րա վո րու թյուն կտա 56 տարի հե տո ԵՄ երկր ներ մեկ նել ա ռանց այ ցագ րե րի։
Ու շագ րավ է, որ Թուր քիան ԵՄ ան դա մու թյան թեկ նա ծու երկրնե րից միակն է, ո րի քա ղա քա ցինե րը ա նայ ցա գիր ռե ժի մի ար տոնու թյու նից չեն օգտ վում:
Թուր քիա յի՝ ԵՄ հար ցե րով պետ նա խա րար Է գե մեն Բա ղը շը, մեկ նա բա նե լով փաս տաթղ թի
ստո րագ րու մը, նշել է, թե ա ռաջին ան գամ լույս է տես նում թունե լի վեր ջում: «Ա մե նը, ինչ մենք խնդրում ենք, Թուր քիա յին նկատ մամբ ճիշտ այն պի սի վերա բեր մունքն է, ինչ պի սին ԵՄ ան դա մու թյան թեկ նա ծու մյուս երկր նե րի նկատ մամբ է»,– ա սել է Բա ղը շը: n
Իշ խա նու թյուն նե րը նա խընտ րել են թեթևը
Ու րուգ վայն ու զում է օ րի նա կա նաց նել մա րի խո ւա նանՈւ րուգ վա յի իշ խա նու թյուն նե րը պատ րաստ վում են վե րահս կո ղության տակ վերց նել մա րի խուանա յի ար տադ րու թյունն ու վաճառ քը՝ թմրա մո լու թյան դեմ պայքա րի ու ե րի տա սարդ նե րին ա վելի ծանր թմրա մի ջոց նե րից հե ռու պա հե լու ծրագ րի շրջա նա կում։
Նոր օ րի նա գի ծը, ըստ կա ռավա րու թյան, թմրա վա ճառ ներին կզրկի շա հույթ նե րից ու թմրա մոլ նե րին հե ռու կպահի ա վե լի ծանր թմրա մի ջոց ների օգ տա գոր ծու մից։ Ու րուգ վայի իշ խա նու թյուն նե րը հույս ունեն, որ դրա նից հե տո երկ րում կնվա զի նաև թմրա մի ջոց նե րի
ազ դե ցու թյան տակ կա տար վող հան ցա գոր ծու թյուն նե րի թի վը։
Օ րենսդ րա կան նա խա ձեռնու թյու նը նա խա տե սում է մարի խո ւա նա յի վա ճառք տվյալնե րի պե տա կան շտե մա րա նում գրանց ված չա փա հաս նե րին՝
պե տու թյա նը են թա կա ըն կե րություն նե րի մի ջո ցով։ Ն շենք, որ Ու րուգ վա յում մա րի խո ւա նա յի օգ տա գոր ծումն այլևս հան ցագոր ծու թյուն չի հա մար վում։ Հետաքրք րա կան է, որ մա րի խուանա յի ա պօ րի նի շրջա նա ռությու նը Ու րուգ վա յում տա րե կան $75 մլն է։ n
Նա խա գահ ներ ա ռանց երկ րի
Ե գիպ տո սում հե տաձգ վել է նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի
արդ յունք նե րի հրա պա րա կու մըԵ գիպ տո սում ա նո րոշ ժամ ետով հե տաձգ վել է նա խա գահա կան ընտ րու թյուն նե րի երկրորդ փու լում հաղ թող թեկ նածո ւի ան վան հրա պա րա կու մը։ Թե՛ Ահ մադ Շա ֆի կի, թե՛ Մուհա մադ Մուր սիի կողմ ա կիցնե րը պնդում են, որ ընտ րություն նե րում ի րենց թեկ նա ծուն է հաղ թել։
Ե րեկ Ե գիպ տո սի Կենտ րո նա կան ընտ րա կան հանձ նա ժո ղո վը հայտա րա րել է, թե չի հրա պա րակե լու քվեար կու թյան արդ յունքնե րը, ինչ պես ծրագր ված էր ի սկզբա նե, քա նի որ ու սումն ա սիրում է ընտ րու թյուն նե րի ըն թացքում թույլ տրված խախ տումն երի վե րա բեր յալ բո ղոք նե րը։ Նախա գա հա կան ընտ րու թյուն ների երկ րորդ փու լի արդ յունք նե րի հրա պա րակ ման նոր ամ սա թիվ ԿԸՀ հայ տա րա րու թյու նում չի
նշվում, թեև շրջա նառ վում է հունի սի 2324ը։
Դա տա կան կո լե գիան պետք է դի տար կի մոտ 400 բո ղոք, ո րը ներ կա յաց րել են նա խա գա հի թեկ նա ծու ներ Ե գիպ տո սի նախկին վար չա պետ Ահ մադ Շա ֆիկն ու իս լա միս տա կան «Մու սուլ ման եղ բայր ներ» շարժ ման թեկ նա ծու Մու հա մադ Մուր սին։ Ն րան ցից յու րա քանչ յու րը պնդում է, որ ընտ րու թյուն նե րում հենց ինքն է հաղ թել։
Ն շենք, որ մինչ այս հայ տարար վում էր, թե քվեա թեր թիկնե րի 97,6%ի հաշ վար կից հետո ձայ նե րի 52,5%ով հաղ թում է իս լա միստ Մու հա մադ Մուր սին, Շա ֆի կը ստա ցել է ընտ րող նե րի 47,5%ի ա ջակ ցու թյու նը:
Հի շեց նենք՝ նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի երկ րորդ փուլը Ե գիպ տո սում տե ղի է ու նե ցել հու նի սի 1617ին։ n
աշխարհ
Ընդ դի մու թյու նը է մի րի սրտով չէրՔու վեյ թի Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նը
լու ծա րել է խորհր դա րա նըՔու վեյ թի Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նը ա նօ րի նա կան է հայ տա րա րել խորհր դա րա նի նոր կազ մը, ո րում մե ծա մասնու թյուն էր ստա ցել ընդ դիմու թյու նը։ Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նը վե րա կանգ նել է նա խորդ գու մար ման խորհրդա րա նի ի րա վա սու թյուն նե րը։
Օ րեր ա ռաջ Քու վեյ թի է միր Սաբահ աս Սա բա հը մեկ ամ սով դա դա րեց րել էր խորհր դա րանի աշ խա տան քը։ Վեր լու ծա բաններն այս զար գա ցումն ե րը գնահա տում են որ պես իշ խա նու թյան գոր ծա դիր և օ րենս դիր ճյու ղերի միջև ան հաշտ տա րա ձայ նություն նե րի պատ ճա ռով ծա գած
քա ղա քա կան ճգնա ժա մի հերթա կան փուլ։
Վեր ջին շրջա նում ընդ դի մա դիր
պատ գա մա վոր նե րի պա հանջով պաշ տո նանկ էր ար վել երկու նա խա րար։ n
Էջը պատրաստեցին Սյուզաննա Հովհաննիսյանը և Լիլիթ Միքայելանը
Ու րուգ վա յում
օ րի նա կա նաց վե
լու է մա րի խո ւա
նա յի ար տադ րու
թյունն ու վա ճառ
քը։inspiringtravellers.com
Թե՛ մու հա մադ
մուր սին, թե՛ ահ
մադ Շա ֆի կը
համոզված են, որ
ընտ րու թյուն նե
րում իրենք են
հաղ թել։
foxren
o.com
Օ րեր ա ռաջ Քու վեյ թի է միր Սա բահ աս Սա բա հը մեկ ամ սով դա դա րեց րել էր խորհր
դա րա նի աշ խա տան քը։
eurone
ws.com
Հար գան քը քրեո րեն պար տա դիր է
Հան րա պե տա կան նե րը մտա դիր են դա տի տալ ԱՄՆ-ի ար դա րա դա տու թյան նա խա րա րին
Հան րա պե տա կան սե նա տորնե րը ո րո շել են ար դա րա դատու թյան նա խա րար և գլ խավոր դա տա խազ Է րիկ Հոլ դե րի նկատ մամբ դա տա կան գործըն թաց սկսել։ Օ րենս դիր նե րը նրան մե ղադ րում են Կոնգ րե սի նկատ մամբ ան հար գա լից վերա բեր մուն քի մեջ։
Նա խօ րեին ո րոշ մա նը հա վա նություն է տվել Ներ կա յա ցու ցիչ ների պա լա տի ա ռանց քա յին հանձնա ժո ղովն ե րից մե կը, ո րը զբաղվում է դաշ նա յին գե րա տեսչու թյուն նե րի գոր ծու նեու թյան վե րահսկ մամբ։
Հան րա պե տա կան նե րը կարծում են, որ Հոլ դե րը, լի նե լով իշ խա նու թյան գոր ծա դիր ճյուղի ներ կա յա ցու ցիչ, վի րա վո րել է օ րենս դիր նե րին՝ հրա ժար վելով Կոնգ րե սին փաս տաթղ թեր
տրա մադ րել Մեք սի կա զեն քի մաք սա նեն գու թյան դեմ պայքա րում գաղտ նի գոր ծո ղու թյան վե րա բեր յալ։
Բա րաք Օ բա ման՝ նա խա գա հության ըն թաց քում ա ռա ջին ան գամ օգտ վել է ԱՄՆի նա խա գա հին ընձեռ ված ի րա վա սու թյու նից և կարգադ րել փաս տաթղ թե րը թող նել փա կի տակ՝ ար դա րա դա տու թյան նա խա րա րու թյան ար խիվն ե րում։
Այս քայ լից հե տո էլ օ րենս դիրնե րը ո րո շել են զայ րույթն ուղ ղել ընդ դեմ Հոլ դե րի։
Կոնգ րե սի նկատ մամբ ան հարգա լից վե րա բեր մուն քը ԱՄՆում հա մար վում է ծանր հան ցա գործու թյուն, տե սա կա նո րեն նա խարա րի նկատ մամբ ան գամ քրեական գործ կա րող է հա րուց վել, թեև բա նը դրան սո վո րա բար չի հաս նում։ n
Հան րա պե տա կան
սե նա տոր նե րը
ո րո շել են ամՆի
ար դա րա դա տու
թյան նա խա րար և
գլ խա վոր դա տա
խազ Է րիկ Հոլ դե
րի նկատ մամբ
դա տա կան գոր
ծըն թաց սկսել։ zeit.de
Թուր քիա յի քա ղա քա ցի ներն ա ռա ջի կա
յում կկա րո ղա նան Եմ երկր ներ մեկ նել
ա ռանց այ ցագ րե րի։
toda
yszaman
.com
| № 89 (158), ուրբաթ, հունիսի 22, 2012 թ.
8 |
Առ նո Բա բա ջան յան՝ մեկ ձայ նե րի զում
Թո ղարկ վել է կոմ պո զի տո րի դաշ նա մու րա յին ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րի ամ բող ջա կան հա վա քա ծուն
Դաշ նա կա հար Հայկ Մե լիք յա նը եր կու տա րի ա ռաջ ձեռ նա մուխ է ե ղել մե ծա նուն կոմ պո զի տոր Առնո Բա բա ջան յա նի դաշ նա մու րային բո լոր ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րի ձայ նագր մա նը: Վեր ջերս ա վար տելով աշ խա տան քը՝ դաշ նա կա հարն
այն ներ կա յաց րել է ՀՀ մշա կույ թի նա խա րա րու թյան ու շադ րու թյա նը:
Արդ յուն քում լույս է տե սել ձևաչա փով և ս տեղ ծա գոր ծու թյուննե րի հա գեց վա ծու թյամբ ե զա կի ձայ նե րիզ, ո րը նե րա ռում է «Վեց պատ կեր», «Պո լի ֆո նիկ սո նատ»,
«Պոեմ», «Մ տո րում» գոր ծե րը, ինչ պես նաև բո լոր ման րակ տավ պիես նե րը: Ձայ նագր ման աշ խատանք նե րը կա տար վել են «Վեմ» ստու դիա յում: Ձայ նե րի զի շնորհան դե սը նա խա տես ված է սեպտեմ բե րին: n
մշակույթ
Ռու սա կան դպրո ցը վե րա դարձ րեց մեզ գեր մա նա կան կա տա րո ղա կան ար վես տը
Ճա նաչ ված գեր մա նա ցի դաշ նա կա հար Բերնդ Գ լեմ զերն ար դեն չոր րորդ ան գամ հա մեր գով հան դես կգա Երևա նում: Ե րա ժիշ տը, ո րը եր կար ճա նա պարհ է ան ցել՝ հա րա վա յին Գեր մա նիա յի փոքր բնա կա վայ րե րից մե կից մինչև հե ղի նա կա վոր բե մեր, այ սօր դասվում է աշ խար հի ա ռա ջա տար դաշ նա կա հար նե րի թվին։ Չ նայած չա փա զանց ընդգր կուն նվա գա ցան կին՝ նրան հռչակ են բերել ռուս կոմ պո զի տոր նե րի, հատ կա պես Սեր գեյ Ռախ մա նի նո վի ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րի կա տա րում ե րը։ Այս ան գամ դաշ նա կահա րը Երևա նում կներ կա յաց նի Չայ կովս կու թիվ 2 դաշ նա մու րային կոն ցեր տը: Հա մեր գից ա ռաջ Գ լեմ զե րը Սի վիլ Նեթին պատմել է իր կա րիե րա յի վաղ շրջա նի, գեր մա նա կան կա տա րո ղա կան դպրո ցի և դաշ նա մու րի ա պա գա յի մա սին:
-Ինչ պե՞ս սկսվեց Ձեր կա-րիե րան, և ին չո՞ւ ո րո շե ցիք դաշ նա կա հար դառ նալ։
Չի կա րե լի ա սել, որ ես հետևողա կա նո րեն պատ րաստ վում էի մե նա կա տա րի կա րիե րա յի: Ես պար զա պես ցան կա նում էի լավ կրթու թյուն ստա նալ, ո րը կնե րառեր նաև ե րաժշ տու թյու նը։ Դպրոցն ա վար տե լուց հե տո զգա ցի, որ ա վե լի շատ հակ ված եմ շարու նա կե լու ե րաժշ տա կան կրթությունս, քան դառ նա լու մա թե մատի կոս կամ որևէ այլ մաս նա գետ։ Բայց կրկնում եմ՝ դա ինչոր հատուկ ցան կու թյուն չէր, իմ ընտրու թյու նը ինք նա բուխ էր, և ե թե ծնող ներս գեթ մի ան գամ տա րակու սեին կամ ճնշում գոր ծադ րեին՝ ես կմտա փոխ վեի: Բա րե բախ տաբար, նրանք ձեռն պահ մնա ցին:
Կա րե լի է ա սել, որ ես ուշ եմ սկսել, քա նի որ մինչև 19 տարե կա նը հա մերգ նե րով գրե թե հան դես չեմ ե կել: Հե տո սկսե ցի մրցույթ նե րի մաս նակ ցել, և դա ո րո շեց իմ ա պա գան: Այն պես որ՝ չի կա րե լի ա սել, թե ես ձգտել եմ դաշ նա կա հար դառ նալ, պար զապես ի րա դար ձու թյուն ներն այդպես զար գա ցան։
-1890-ից ի վեր Դուք ա ռա-ջինն եք, ում հա ջող վել է ա նընդ մեջ տասն յոթ մրցույ թի հաղ թող դառ-նալ։ Մի՞ թե դա չլցրեց Ձեզ խան դա վա ռու թյամբ, ի՞նչ անդ րա դարձ ու նե ցան այս հաղ թա նակ նե րը։
Ես հաս կա ցա, որ չեմ ցանկա նում հրթի ռի նման դե պի վեր թռչել և հե տո դա դա րել գո յություն ու նե նա լուց: Մր ցույթ նե րին ես ա վե լի ու ա վե լի պա տաս խանա տու էի վե րա բեր վում, ա վե լի լավ պատ րաստ վում:
-Մի գու ցե նման սթափ վե-րա բեր մուն քի պատ ճառն այն է, որ գեր մա նա ցի՞ եք։
Ո՛չ, Գեր մա նիա յում էլ շատ ե րա ժիշտ ներ կան, ո րոնք մի քանի տար վա ըն թաց քում աստղի պես փայ լե լուց հե տո հանգչում են, սպառ վում: Զար գա ցում ու նե նա լու հա մար ժա մա նակ է հար կա վոր, քա նի որ ճնշումը շատ մեծ է: Այ սօր կա տա րողա կան մա կար դա կը շատ բարձր է, և բարդ է մրցու նակ մնա լը: Պետք է ա նընդ հատ աշ խա տել և փորձ ձեռք բե րել, նվա գել տարբեր մա կար դա կի նվա գախմ բե րի հետ և ոչ թե միան գա մից հայտնվե լով Բեռ լի նի ֆիլ հար մո նիկ նվա գախմ բի կող քին՝ թու լա նալ ու մտա ծել, որ ա պա գադ ա պահով ված է:
-Դուք հայտ նի եք նաև իբրև Գեր մա նիա յի ա մե-նաե րի տա սարդ պրո ֆե սոր։ Ձեզ հրա վի րել են դա սա-վան դե լու դեռևս ու սա նե լու տա րի նե րին, ինչ պե՞ս դա տե ղի ու նե ցավ։
Սաարբր յու կե նի ե րաժշ տական ա կա դե միա յում թա փուր տեղ կար, և երբ ինձ ա ռա ջարկե ցին, ա սա ցի, որ պետք է մտածեմ, քա նի որ շատ ե րի տա սարդ եմ դեռ նման աշ խա տան քի համար: Խորհր դակ ցե ցի տար բեր մարդ կանց հետ և ո րո շե ցի ընդու նել ա ռա ջար կը: Այդ աշ խատան քը շատ օգ նեց ինձ, քա նի որ լու ծեց իմ ֆի նան սա կան խնդիրնե րը, ին չը ինձ ժա մա նակ և ուժ տվեց աշ խա տե լու նաև իմ՝ իբրև կա տա րո ղի զար գաց ման վրա։
-Ձեր նվա գա ցան կում հա-տուկ տեղ են զբա ղեց-նում ռուս կոմ պո զի տոր-նե րի ստեղ ծա գոր ծու-թյուն նե րը։ Պատ ճա ռը Ձեր ռուս ու սու ցի՞չն է՝ Վի տա լի Մար գու լի սը։
Ես սկսե ցի պա րա պել Մարգու լի սի մոտ 16 տա րե կա նում: Ն րա կար ծի քով՝ բնա կա նա բար, ռու սա կան ե րաժշ տու թյու նը
լա վա գույնն է: Այդ ժա մա նակ սա զար մա նա լի էր ինձ հա մար, քանի որ Գեր մա նիա յում վե րա պահո րեն էին մո տե նում ռուս կոմպո զի տոր նե րին՝ «Օ՜, Չայ կովս կի, ա յո, եր բեմն վա տը չէ»… և այլն: Այժմ, ի հար կե, այդ պես չէ:
Մար գու լի սը հա րում էր գերմա նա կան կա տա րո ղա կան դպրո ցին, քա նի որ նրա ու սու ցիչը ծա գու մով գեր մա նա ցի էր: Հետաքր քիր էր, թե ինչ պես է ազդե ցու թյու նը Գեր մա նիա յից Ռուսաս տան հա սել, հե տո նո րից Գեր մա նիա վե րա դար ձել։
Գեր մա նա կան կա տա րո ղական դպրո ցի ա վան դույթ ները շատ ա վե լի հին են, չնա յած դրանք կոպ տո րեն ընդ հատ վել են Եր րորդ ռեյ խի տա րի նե րին, երբ Գեր մա նիա յի լա վա գույն ե րա ժիշտ ներն ար տա գաղ թում էին երկ րից։ Ն րան ցից շա տերը հայտն վել են Ռու սաս տա նում ու ԱՄՆում: Այն պես որ՝ անց յալ դա րի 6070ա կան նե րին գեր մանա կան կա տա րո ղա կան դպրո ցը շատ ցածր մա կար դա կի վրա էր։
Լ սե լով այդ տա րի նե րի գեր մանա ցի կա տա րող նե րին՝ ես զգում էի, որ նրանց ե րաժշ տու թյու նը չոր է: Իմ սիրտն ինձ ա սում էր, որ Շու մա նի, Մեն դել սո նի, Բ րամսի ե րաժշ տու թյու նը չի կա րող չոր լի նել: Եվ Մար գու լի սի մոտ ու սա նե լու տա րի նե րին հաս կացա, որ ռու սա կան դպրո ցը վերա դարձ նում է մեզ ի րա կան գեր մա նա կան կա տա րո ղա կան ար վես տը:
-Դուք չա փա զանց տար-բեր ե րաժշ տու թյուն եք կա տա րում՝ բա րոկ կո յից
մինչև ժա մա նա կա կից։ Ի՞նչ հմտու թյուն ներ է պա հան-ջում բազ մաբ նույթ ե րաժշ-տու թյան կա տա րու մը։
Ի հար կե, շատ դժվար է։ Արտի կուլ ա ցիան է տար բեր, երգե ցո ղու թյու նը, հնչո ղու թյու նը։ Պի տի զգույշ ու ու շա դիր լի նես, կա րո ղա նաս ա րագ տրա մադրվել, հատ կա պես երբ մի հա մերգի ըն թաց քում հա մադ րում ես տար բեր ժա մա նա կաշր ջան նե րի ե րաժշ տու թյուն: Եր բեմն ստացվում է ընկղմ վել կոմ պո զի տո րի աշ խարհ, եր բեմն՝ ոչ:
-Արդ յոք շա րու նա կո՞ւմ եք սո վո րել, լսո՞ւմ եք այլ կա տա րող նե րի։
Ժա մա նակ առ ժա մա նակ գնում եմ հա մերգ նե րի: Եր բեմն մտա ծում եմ՝ ոչ, ես այս պես չէի ա նի, եր բեմն էլ՝ ա յո, ինչ լավ գա ղա փար է: Բայց ի րա կա նում հազ վա դեպ եմ ու րիշ կա տա րողնե րի լսում:
-Տա րած ված կար ծիք կա, թե ե րաժշ տու թյու նը մեծ մա սամբ մա թե մա տի կա է, և միշտ կա րե լի է հաշ-վար կել, լսել, հաս կա նալ, թե ինչ պես է այս կամ այն կա տա րո ղը հաս նում իր ու զած հնչո ղու թյա նը։ Միև-նույն ժա մա նակ, կան ե րա-ժիշտ ներ, ո րոնց «ին տո ւի-տիվ» են ան վա նում, ո րոնք հեն վում են միայն զգա ցա-կա նի վրա։ Ինչ պի սի՞ն եք Դուք։
Ես հա մա ձայն եմ, որ ե րաժշտու թյան հիմ քում կա մա թեմա տի կա կան մաս: Ինչոր
ա ռու մով, ա յո՛, դա այդ պես է, սա կայն ես հա մա ձայն չեմ չափա բաժ նին: Ե րաժշ տու թյու նը ո գի է, զգաց մունք, ոճ, գույն, ո րոնք մա թե մա տի կա կան կանոն նե րին չեն ենթարկվում: Ե րաժշ տու թյան էու թյու նը մաթե մա տի կա կան չէ:
-Ի՞նչ կար ծի քի եք այ-սօր դաշ նա մու րի հա մար գրվող ստեղ ծա գոր ծու-թյուն նե րի մա սին։
Ես այն պի սի տպա վո րու թյուն ու նեմ, որ վեր ջին 30 տար վա ընթաց քում գրված ե րաժշ տու թյունը հար մար չէ դաշ նա մու րի համար: Ես նո րա գույն շրջա նի բազմա թիվ հրա շա լի ստեղ ծա գործու թյուն ներ եմ լսել՝ գրված լա րա յին նե րի հա մար, սա կայն դաշ նա մու րի հա մար՝ ոչ։ Մի գուցե պատ ճառն այն է, որ դաշ նամու րը 19րդ դա րի գոր ծիք է, այն չի փոխ վել և ի դեա լա կան է այդ ժա մա նա կաշր ջա նի ե րաժշ տություն կա տա րե լու հա մար։ Կարծում եմ՝ նոր ե րաժշ տու թյան համար այն պետք է փոխ վի, ինչպես փոխ վել է կոմ պո զի տո րական լե զուն, ո րը շա րու նա կում է հար մար մնալ ջու թա կի, ալ տի, թավ ջու թա կի հա մար, սա կայն ոչ դաշ նա մու րի:
-Ինչ պի սի՞ն եք տես նում Ձեր ա պա գան։
Հու սով եմ, որ կկա րո ղա նամ նվա գել եր կար տա րի ներ: Դաշնա մու րի հա մար գրված եր կացան կը, այ նո ւա մե նայ նիվ, ահ ռելի է, այն պես որ ես դեռ եր կար տա րի նե րի գործ ու նեմ։ nԶ րու ցեց Մա րիա Հով սեփ յա նը
«Ե րաժշ տու թյու նը
ո գի է, զգաց
մունք, ոճ, գույն,
ո րոնք մա թե մա
տի կա կան կա
նոն նե րին չեն
ենթարկվում:
Ե րաժշ տու թյան
էու թյու նը մա թե
մա տի կա կան չէ»,
հա վա տա ցած է
Բերնդ Գ լեմ զե րը։
radika
l.ru