Organizacja procesu reintegracji zawodowej

„Organizacja procesu reintegracji

zawodowej osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym – wymiana

doświadczeń kadry edukacyjnej”

"Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”

Projekt zrealizowany przez Internationaler Bund Polska


Projekt „Organizacja procesu reintegracji zawodowej osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym – wymiana doświadczeń kadry

edukacyjnej” dotyczył podnoszenia kwalifikacji pracowników

zaangażowanych w integrację zawodową i społeczną osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym.


Partnerami wnioskodawcy, którym była Fundacja Internationaler

Bund Polska www.ib-polska.pl prowadząca Centrum Integracji

Społecznej w Tychach było:

Stowarzyszenie REDA www.cis.jaw.pl prowadzące Centrum

Integracji Społecznej w Jaworznie

Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Przedsiębiorczości

Społecznej w Strzelcach Opolskich www.cis-strzelce.pl

prowadzące Centrum Integracji Społecznej w Strzelcach

Opolskich

Partnerem ponadnarodowym było Internationaler Bund – Oddział

w Brandenburgii www.internationaler-bund.de

Partnerstwo

http://www.ib-polska.pl/



http://www.cis.jaw.pl/

http://www.cis-strzelce.pl/



http://www.internationaler-bund.de/




Po wejściu Polski do Unii Europejskiej nastąpiło ściślejsze

powiązanie sytuacji na rodzimym rynku pracy oraz systemu

pomocy i integracji społecznej z systemem europejskim.

Spowodowało to potrzebę wymiany doświadczeń i informacji na

poziomie europejskim, zwłaszcza w zakresie koncepcji aktywnej

polityki społecznej i promocji idei

„Praca zamiast zasiłku”

czyli tworzenia subsydiowanych miejsc pracy oraz wzmacniania

procesów szeroko rozumianej (re)integracji społecznej

i zawodowej.

Idea aktywnej polityki

społecznej


Głównym celem projektu było doskonalenie umiejętności

i podnoszenie kwalifikacji osób związanych z szeroko

rozumianymi instytucjami rynku pracy oraz pomocy i integracji

społecznej, a także pogłębienie współpracy pomiędzy różnymi

instytucjami w zakresie integracji zawodowej osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym, czyli osób, które własnym staraniem

nie są w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb


Uczestnikami projektu były osoby pierwszego kontaktu dla

klientów instytucji pomocy i integracji społecznej i zawodowej:

pracownicy socjalni (realizujący kontrakty socjalne w MOPS,

indywidualne programy zatrudnienia socjalnego w CIS)

doradcy zawodowi

psychologowie

nauczyciele zawodu w CIS

instruktorzy warsztatów w CIS

specjaliści ds. ekonomii społecznej

Uczestnicy projektu


Możliwość wymiany doświadczeń

polsko-niemieckich była dla uczestników

projektu niezmiernie ważna, zwłaszcza

w kontekście aktualnych tendencji

zastępowania wsparcia w formie zasiłków

poprzez subsydiowaną pracę oraz promocję

aktywności zawodowej w formie

spółdzielczości socjalnej wśród uczestników

Centrów Integracji Społecznej.

Wymiana doświadczeń


Uczestnicy projektu poznali podstawowe uregulowania prawne

związane z funkcjonowaniem instytucji rynku pracy i pomocy

społecznej w Niemczech.

W ramach wizyty studyjnej we Frankfurcie nad Odrą w

niemieckim urzędzie pracy (Agentur für Arbeit)

poznano również podstawy

specjalnego programu walki z bezrobociem,

czyli Hartz VI.

Agentur für Arbeit


Sytuacja na niemieckim rynku pracy


Program Hartz składał się z czterech części (poczynając od Hartz

I i kończąc na Hartz IV).

Jak tłumaczył twórca reform Petera Hartz - najpierw musimy

zmienić podejście mentalne ludzi do bezrobocia. Nauczyć że to

stan przejściowy, na tyle niewygodny by chcieć go jak najszybciej

opuścić. Niech jakakolwiek praca będzie lepsza niż bezrobocie.

Bo do tej pory bezrobocie było fajniejsze niż większość pracy.

Zmiana podejścia do bezrobocia to tak naprawdę pierwsze trzy

fazy, czwarta - to właściwie pomoc dla przypadków osób


Program Hartza



Reformy Hartz IV (Arbeitslosengeld II/zasiłek dla bezrobotnych II)

obowiązują od 1 stycznia 2005. Dla wielu mieszkańców Niemiec jest to

ostatnia deska ratunku – pakiet zasiłków wypłacanych dla

bezrobotnych, którzy przez długi czas nie mogli znaleźć dla siebie

zatrudnienia.

Otrzymać go mogą wszyscy ci, którzy trafiają na bezrobocie bez

oszczędności, lub pracują, ale mają za małe dochody. Wtedy państwo

dopłaca brakująca część sumy potrzebną by osiągnąć minimum

socjalne. Stąd możliwa stała się na przykład praca w Niemczech za

jedno euro na godzinę. Brakującą różnicę dopłaca Hartz IV.



Obie strony (bezrobotnego i niemiecki rząd) obejmuje umowa

prawa publicznego. Zgodnie z nią bywa i tak, że bezrobotny wręcz

jest zmuszony do podjęcia pracy, jeżeli tylko urząd znajdzie

odpowiednią dla jego kwalifikacji ofertę. Odmowa jej przyjęcia

grozi częściową lub całkowitą utratą zasiłku.

Reguła ta jednak ograniczona jest prawem konstytucyjnym, czyli

sytuacjami, gdzie podjęcie takiego zatrudnienia będzie naruszało

np. swobodę przemieszczenia się jednostki, uderzało w spójność

rodziny, małżeństwa czy godność ludzką.

Regulacje niemieckie w kwestii

podejmowania pracy


W ramach poznawania dualnego systemu kształcenia zawodowego,

w który zaangażowane jest Internationaler Bund posiadające

w Brandenburgii rozbudowany system kształcenia zawodowego

młodzieży. Uczestnicy projektu zapoznani zostali również ze

strukturą kształcenia dzieci i młodzieży.

Kwestia systemu kształcenia jest o tyle ważna z punktu widzenia

przedstawicieli polskich instytucji pomocy i integracji społecznej,

iż w wielu polskich rodzinach zagrożonych wykluczeniem społecznym

zachodzi proces „dziedziczenia biedy”.

System kształcenia


Kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 6 do 15 lat

(z wyjątkiem niektórych landów). Po 4-6 latach nauki w szkole

podstawowej (Primarschule) uczniowie przechodzą do szkół średnich

(Sekundarbereich I), które są podzielone na różne ścieżki edukacyjne -

(Gymnasium, Hauptschule lub Realschule). Decyzja o wyborze ścieżki

leży w gestii rodziców lub szkół (bądź odpowiednich władz).

Osoby, które przerwały naukę w szkole i nie zamierzają kończyć nauki

obowiązkowej w pełnym wymiarze godzin, muszą odbyć roczne

przygotowanie do zawodu w pełnym wymiarze godzin

(Berufsvorbereitungsjahr) lub 3-letnie kształcenie zawodowe

w niepełnym wymiarze godzin (do ukończenia 18 lat).


W roku 1971 i ponownie w 2004 Federalna Agencja Zatrudnienia

i Stała Konferencja Ministrów Edukacji (Kultusministerkonferenz)

uchwaliły porozumienia ramowe w sprawie współpracy między

szkołami i agencjami poradnictwa zawodowego, mające wspierać

pomyślne przechodzenie młodzieży ze szkoły ogólnokształcącej do

kształcenia zawodowego, szkolnictwa wyższego lub na rynek pracy.

Na szczeblu landów podpisywane są porozumienia uzupełniające,

a szkoły i lokalne biura pracy (Arbeitsamt) co roku negocjują

umowy na szczeblu lokalnym.

Współpraca systemu pośrednictwa

pracy z systemem edukacji


W 2005 r. rząd federalny i stowarzyszenia biznesowe podpisały

Narodowy Pakt na rzecz Kształcenia Zawodowego i Rozwoju

Fachowej Siły Roboczej w Niemczech (Nationaler Pakt für

Ausbildung und Fachkräftenachwuchs in Deutschland).

Ma on na celu skierowanie oferty szkoleń zawodowych do

wszystkich absolwentów szkół, którzy chcą i mogą odebrać

przygotowanie zawodowe.

Różnorodne środki oceny jakości w landach przyczyniają się do

poprawiania kwalifikacji absolwentów szkół oraz wspierają

podejmowanie przez nich pracy.


Landy w Niemczech są odpowiedzialne za zapewnienie

całościowego ogólnokrajowego poradnictwa w zakresie nauki

obowiązkowej i studiów. Federalna Agencja Zatrudnienia (BA)

oferuje poradnictwo zawodowe w całym kraju, pośrednictwo pracy

oraz usługi poradnictwa dla osób bezrobotnych i zagrożonych

bezrobociem. Administracja do spraw zatrudnienia w Niemczech

skoncentrowała się na głównym zadaniu, jakim jest walka

z bezrobociem i uzależnieniem od zasiłków przez umożliwianie

ludziom powrotu na rynek pracy tak szybko, jak to możliwe.


Za informowanie, poradnictwo zawodowe i zatrudnienie odpowiedzialna

jest Federalna Agencja Zatrudnienia i jej biura regionalne.

Rola Ministerstwa Pracy ogranicza się do nadzoru prawnego nad

działalnością Agencji.

Oprócz Federalnej Agencji Zatrudnienia (SGB III), usługodawców

odpowiedzialnych za udzielanie podstawowego wsparcia finansowego (SGB

II) oraz szkół, instytucji szkolnictwa wyższego i władz lokalnych usługi

poradnictwa zawodowego i edukacyjnego świadczy także wielu różnych

dostawców usług (edukacyjnych) i instytucji – czasami są to działania

ukierunkowane na określone grupy docelowe (takie jak kobiety, imigranci,

osoby niepełnosprawne); coraz częściej zajmują się tym również podmioty

prywatne.

SGB = Sozialgesetzbuch (kodeks socjalny)


Agencje opieki nad młodzieżą i niezależne agencje opieki

społecznej/organizacje pozarządowe świadczą też usługi

poradnictwa edukacyjnego i zawodowego na podstawie SGB VIII

(Ustawa o usługach dla dzieci i młodzieży), w zależności od typu

problemów i szczególnych sytuacji w indywidualnych przypadkach.


Jugendmigrationsdienst Frankfurt (Oder) Młodzieżowe Centrum

Migracyjne we Frankfurcie nad Odrą zaprezentowało uczestnikom

projektu różnorodność form wsparcia dla młodych imigrantów (osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym) w ich integracji językowej,

edukacyjnej, zawodowej i społecznej.

[email protected]

Jugendmigrationsdienst Frankfurt (Oder)


Powyższe centrum doradztwa obsługuje:

- młodzież nowo przybyłą na teren Niemiec oraz młodzież przybyłą

wcześniej, a także młodych dorosłych w wieku do lat 27, nie objętych

już aktualnie pełnym obowiązkiem szkolnym.

Doradztwo adresowane jest do młodzieży oraz młodych dorosłych,

którzy na stałe pozostaną w Niemczech oraz powinien rozpocząć się

wkrótce po ich przybyciu na teren Republiki Federalnej Niemiec oraz

dzieci, młodzież oraz młodych dorosłych mieszkających dłużej na

terenie Niemiec z przyczyn migracyjnych oraz będących w wieku od 12

do maksymalnie 27 lat, o ile zaistnieje potrzeba otoczenia ich dalszą

opieką integracyjną.


Nowo przybyły imigrant może tu skorzystać z:

- indywidualnej porady stosownie do potrzeb na wszystkich etapach

procesu integracyjnego; centrum JMD wspólnie z młodym imigrantem

przygotuje indywidualny plan integracji;

- pośrednictwa stosownego do potrzeb, polegającego na skontaktowaniu z

dalszymi instytucjami jak np. organami pomocy dla dzieci i młodzieży oraz

młodzieży dokonującej wyboru zawodu, organami prowadzącymi poradnie

dla młodzieży oraz osób uzależnionych od narkotyków, poradni zdrowia

oraz poradni dla kobiet ciężarnych;

- ofert w ramach indywidualnego procesu integracyjnego jak kursy

językowe, działania przysposabiające do zawodu, kształcenie, działania w

czasie wolnym, działania prewencyjne, praktyki itd., a także wsparcia i

doradztwa w czasie kursu językowego;

- ofert grupowych jak orientacja w ramach zdobywania wykształcenia,

planowania kariery zawodowej, wykorzystania technologii informacyjnej

oraz korzystania z ofert tzw. pedagogiki wykorzystania czasu wolnego;

- pomocy w szczególnych sytuacjach kryzysowych.


Zdjęcia z wizyty w Jugendmigrationsdienst


Wprowadzenie do świata zawodowego i świata pracy jest obowiązkowym

komponentem wszystkich cyklów kształcenia na poziomie szkoły średniej

I stopnia. Wprowadzenie to odbywa się w ramach osobnego przedmiotu

(Arbeitslehre, czyli studia przedzawodowe) lub jest częścią materiału

omawianego na innych przedmiotach, jak wiedza o społeczeństwie,

ekonomia i technika. Nauczanie to bywa najczęściej realizowane

w ostatnich dwóch latach edukacji obowiązkowej, ale może też zacząć

się wcześniej. Rzadziej prowadzi się je w szkołach ogólnokształcących

(Gymnasium), częściej w innych typach szkół (Hauptschule lub

Realschule). W 16 landach średni czas poświęcany na poradnictwo

zawodowe to 2 godziny tygodniowo.

Poradnictwo zawodowe


Uczniowie, którzy nie rozpoczęli edukacji na poziomie szkoły

średniej II stopnia, często ze względu na pochodzenie

ze środowiska zagrożonego wykluczeniem społecznym, trudności

w nauce lub potrzebę pomocy w zakresie języka niemieckiego

(imigranci), mogą odbyć roczne przygotowanie do zawodu

(Berufsvorbereitungsjahr).

Internationaler Bund oddział w Brandenburgii zaprezentował

uczestnikom projektu warsztaty na jakich młodzież może odbywać

przygotowanie do zawodu.


Zdjęcia z warsztatów zawodowych


KUBUS gGmbH

KUBUS Kommunalberatung und Service GmbH

działa na terenie Gmin Parlamentu Meklemburgia-Pomorze

Przednie, Szlezwik-Holsztyn .

KUBUS to firma działająca od 1927r. Świadcząca usługi doradcze,

usługi eksperckie, i usług dla lokalnych usługodawców

i infrastruktury komunalnej.

Od 2002 roku KUBUS jest zaangażowany w realizację zadań

wynikających z programu Hartz I-IV ze względu na projekty

integracji zawodowej osób długotrwale bezrobotnych

(młodzieży i dorosłych)


KUBUS realizuje bardzo interesujące projekty w obszarze

aktywizacji zawodowej i społecznej, których uczestnicy

świadczą usługi na rzecz społeczności lokalnych w formie:

przeróbki materiałów odpadowych na pełnowartościowe

rzeczy (np. palety przerabiane są na meble – krzesła, stoliki)

utylizacji szkodników zagrażających drzewom kasztanowca.

Uczestnicy projektów realizowanych przez KUBUS nie mogą być

jednak konkurencją dla pracowników otwartego rynku pracy, co

w sytuacji CIS jest dopuszczalne.


Wichern Diakonie Frankfurt (Oder) e.V.

- Hospiz Frankfurt (Oder)

Wizyta w Diakonii Wichern we Frankfurtcie nad Odrą pozwoliła na

szerszą dyskusję na temat pracy socjalnej w Niemczech i Polsce

prowadzoną z osobami niepełnosprawnymi oraz

ubezwłasnowolnionymi.

Poruszono również kwestię wynagrodzenia pracowników socjalnych

w Polsce i Niemczech. Dla pracowników socjalnych w Diakonii Wichern

bardzo dużym zaskoczeniem były niskie stawki wynagrodzeń polskich

pracowników socjalnych, które nawet w projektach unijnych wynoszą

średnio netto 520 euro/mies., co przy stawkach netto 2000 euro/mies.

w Niemczech stanowi bardzo dużą dysproporcję.


Zdjęcia z wizyty w Diakonii


Zeuthener Akademie für Weiterbildung

GmbH (ZAK)

Zeuthener Akademie für Weiterbildung GmbH

(ZAK)

Friedrich-Engels-Straße 63, Haus 24

15745 Wildau

DEUTSCHLAND

[email protected]

www.zak-wildau.de

ZAK to nowoczesna instytucja edukacji

założona w 1991r. posiadająca ofertę dla

klientów różnych orientacji, szkolenia,

przekwalifikowania zawodowe i rozwój

osobisty. ZAK dostosowuje swoją ofertę

opierając się na obserwacji rynku pracy

i procesów rozwoju społecznego.

Wizyta uczestników projektu w ZAK

przybliżyła proces rozwoju usług i narzędzi

służących nowoczesnej pracy socjalnej.

ZAK wraz z Internationaler Bund Polska jest

również zaangażowany w międzynarodowy

projekt PUMEC realizowany w ramach

Programu Grundtvig.


Przedstawiciele ZAK omówili również ofertę edukacyjną dostępną dla:

wykwalifikowanych pracowników, które rozszerzają możliwości

techniczne i zawodowe, zdobywając wiedzę poprzez regularne

szkolenia;

osób bezrobotnych w tym głownie młodzieży, która bierze udział

w szkoleniach prowadzonych w nowocześnie wyposażonych

warsztatach i salach lekcyjnych;

seniorów, którzy biorą udział w spotkaniach służących motywacji

do utrzymania aktywności społecznej.


Internationaler Bund - FIZ Neuenhagen

FIZ Neuenhagen działający od 1993 roku w obszarze edukacji zawodowej oraz pracy z

młodzieżą było jedną z kluczowych instytucji jakie uczestnicy projektu mieli możliwość

odwiedzić podczas wizyt studyjnych. Wyjątkowy charakter tej instytucji polega na

wszechstronnym oddziaływaniu na młodzież i młodych dorosłych, którzy są uczestnikami

szkoleń w ramach procesu rehabilitacji zawodowej.

Oferta szkoleniowa w Neuenhagen i okolicznych miejscowościach prowadzone przez

Internationaler Bund obejmują 30 zawodów.

Młodych ludzi mają możliwość przygotowania zawodowego i poradnictwa zawodowego.

Uczestnicy projektu mieli możliwość rozmowy z instruktorami zawodu, którzy oprowadzili

po całym kompleksie wyposażonym m.in. w:

pracownię stolarską wraz z salami do nauki teoretycznej

firmę symulacyjną przygotowaną dla młodzieży kształcącej się w kierunkach

ekonomicznych, biurowych, administracyjnych

profesjonalną pracownię kosmetyczną i fryzjerską

warsztaty ogrodnicze


Podczas wizyt studyjnych w Brandenburgii wszyscy

przedstawiciele niemieckich instytucji i organizacji podkreślali,

iż w Niemczech występuje bardzo ścisła współpraca w obszarze

edukacji - firm prywatnych z przedstawicielami sektora

kształcenia, w tym kształcenia ustawicznego. Uże inwestycje w

edukacje mają być receptą na ograniczenie ilości osób


Należy jednakże zaznaczyć, iż w Niemczech nie występuje

model Centrum Integracji Społecznej, który stanowi z jednej

strony formę kształcenia ustawicznego, a z drugiej strony formę

„działalności gospodarczej” w obszarze ekonomii społecznej.



Praca socjalna prowadzona w Niemczech, na co zwracali uwagę

przedstawiciele polskich instytucji pomocy i integracji

społecznej, jest oddzielona od przydzielania zasiłków.

Wykluczenie, bowiem to cos o wiele więcej niż niski dochód.

Odzwierciedla ono również niedostateczne dbanie o zdrowie

i edukacje, deprywacje pod względem wiedzy i komunikacji

społecznej, niezdolność do cieszenia się ludzkimi i politycznymi

prawami, nieobecność zaufania i szacunku dla samego siebie,

czyli sposób i jakość życia.


Ze względu na odmienne uregulowania prawne nie można niestety

wprowadzić w Polsce tak restrykcyjnego systemu pracy z osobami

bezrobotnymi jak to ma miejsce w Niemczech. Natomiast możliwe do

adaptacji jest przejęcie bardzo zindywidualizowanego systemu pracy

z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.

Wielość form pracy i narzędzi jakimi posługują się pracownicy socjalni

w Niemczech wiąże się również z większymi możliwościami finansowymi,

które w Polsce są dostępne jedynie w ramach projektów

współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.

W Centrach Integracji Społecznej, których pracownicy brali udział

w projekcie, jest średnio około 40 uczestników i wdrażana jest właśnie

zindywidualizowana forma pracy z klientami.


Czas wolny uczestnicy projektu przeznaczyli na zapoznanie

się z miejscami ważnymi dla historii Niemiec


Więcej informacji o możliwościach wdrażania dobrych niemieckich

praktyk z obszaru pomocy i integracji społecznej udzielają

pracownicy Centrum Integracji Społecznej w Tychach

prowadzonego przez Fundację Internationaler Bund Polska.

Dane kontaktowe

www.ib-polska.pl

e-mail [email protected]

tel. 32 219 10 10

Centrum Integracji Społecznej, 43-100 Tychy, ul. Edukacji 11




mailto:[email protected]

Documents

Organizacja procesu reintegracji zawodowej