ORGANIZACJA ŚWIADCZENIA USŁUG DORADZTWA ZAWODOWEGO

(wykład - 4 godz., ćwiczenia - 8 godz.)

standard usług czyli sformalizowane wymagania dotyczące świadczenia tych usług

Organizacja świadczenia usług doradztwa (poradnictwa) zawodowego, to pewien element standardu tej usługi.Standard to pewien uzgodniony "wzorzec" dla porównań, a standaryzacja to wprowadzenie jednolitych norm lub "ujednolicanie".

Wyjść o zadań doradcy zawodowego (można je wymienić). Aby te zadania mogły być sprawnie i efektywnie realizowane niezbędne jest (tu właśnie mówimy o organizacji świadczenia usług doradztwa vel. poradnictwa): dostosowanie pomieszczeń, w których prowadzi się usługi poradnictwa i ich wyposażenia w odpowiednie narzędzia, metody, publikacje (książki, czasopisma, informatory), edukacyjno-informacyjne programy komputerowe oraz materiały informacyjne związane z informacją edukacyjno-zawodową oraz planowaniem kariery zawodowej (edukacyjno-zawodowej).

Należy odpowiedzieć sobie na następujące pytania:1. Podać definicję usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego?2. Jakie zadania realizuje doradca zawodowy, dla jakich grup klientów?3. Co jest elementem organizacji świadczenia usług doradztwa vel. poradnictwa

zawodowego?4. Jak w praktyce są organizowane te usługi w różnych instytucjach?5. Jakie pojawiają się w organizacji tych usług bariery, problemy i trudności? 6. Gdzie można znaleźć wsparcie w razie trudności w organizacji tych usług?

Podstawowe pojęcia z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego(źródło: opracowanie KOWEZiU z 2003 roku "Szkolny Doradca Zawodowy" stanowiące

próbę sprecyzowania koncepcji działań szkolnego doradcy zawodowego - osoby

odpowiedzialnej za organizację i funkcjonowanie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa,

koordynującej działania w jego ramach)

ORIENTACJA ZAWODOWAObejmuje wszystkie działania wychowawcze szkoły, rodziców i innych osób, grup i instytucji

mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, której ważnym

elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru szkoły i zawodu /Lelińska 1999/.

1

DORADZTWO ZAWODOWEObejmuje świadczenie pomocy w dokonywaniu kolejnych decyzji wyboru szkoły, zawodu

lub pracy w formie indywidualnej porady zawodowej, poprzez analizę pola problemowego

jednostki i udzielanie jej informacji zawodowych, podawanie wskazówek, sugestii

oraz instrukcji /Lelińska 1999/.

INFORMACJA ZAWODOWAObejmuje zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania kolejnych decyzji

zawodowych oraz związanych z zatrudnieniem. Zakres treści, metod i kanały

przekazywanych informacji są dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki

oraz rodzajów podejmowanych decyzji.

PORADNICTWO ZAWODOWEObejmuje system długofalowych i wieloetapowych działań wychowawczych towarzyszących

jednostce w trakcie rozwoju zawodowego. Obejmuje ono całokształt zadań związanych

z udzielaniem uczniom i dorosłym pomocy w planowaniu, tworzeniu i rozwoju kariery

zawodowej, przynoszącej jednostce satysfakcję i zawodowy sukces /Lelińska 1999/.

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA Obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów

do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System określa rolę i zadania nauczycieli

w ramach rocznego planu działania, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty,

metody pracy.

Czym jest poradnictwo zawodowe według Standardów Usług Rynku Pracy – Standard

Usługi „Poradnictwo Zawodowe”

Nazwa usługi – poradnictwo zawodoweCele usługi:

Udzielenie porad ułatwiających: wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę zatrudnienia

Udzielenie informacji o: zawodach, rynku pracy, możliwościach szkolenia i dokształcania

Podstawa prawna standardu: Art.35 ust.2 i 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Poradnictwo zawodowe jest procesem, w którym doradca zawodowy i klient pracują wspólnie nad świadomym i samodzielnym podjęciem przez klienta decyzji dotyczącej drogi rozwoju zawodowego oraz nad dostosowaniem się do wymogów rynku pracy.

2

Poradnictwo zawodowe polega w szczególności na wykonywaniu czynności i działań określonych w art.38 ust.1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, mających na celu osiągnięcie efektu polegającego na:

udzieleniu bezrobotnym i poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu bądź zmianie miejsca zatrudnienia

udzieleniu pracodawcom pomocy w doborze kandydatów na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych

Podstawowymi modelami organizacji poradnictwa zawodowego są:Poradnictwo indywidualne – przez które należy rozumieć proces, podczas którego doradca zawodowy w sposób świadomy i celowy, wykorzystują procedury i techniki rozmowy doradczej, motywuje klienta do swobodnego wypowiadania się oraz aktywnego współdziałania w rozwiązywaniu jego problemów.Poradnictwo grupowe – przez które należy rozumieć sposób pracy z ludźmi, którzy jako członkowie grupy, w atmosferze akceptacji i otwartości, mają możliwość zbadania i zdefiniowania własnego problemu zawodowego, dokonania adekwatnej oceny siebie oraz rozwijania umiejętności podejmowania decyzji dotyczących planowania własnej kariery zawodowej.

Poradnictwo zawodowe realizowane przez publiczne służby zatrudnienia opiera się na zasadach:

bezpłatności dostępności dobrowolności równości swobody wyboru zawodu i miejsca pracy poufności i ochrony danych osobowych

Poradnictwo zawodowe realizowane przez agencje zatrudnienia opiera się na zasadach: dostępności dobrowolności równości swobody wyboru zawodu i miejsca pracy poufności i ochrony danych osobowych

Według Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w

sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych

przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114) - do zadań doradcy

zawodowego należy w szczególności:

1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje

edukacyjne i zawodowe oraz na pomoc w planowaniu kształcenia i kariery

zawodowej;

2) gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych

właściwych dla danego poziomu kształcenia;

3

3) wskazywanie uczniom, rodzicom i nauczycielom dodatkowych źródeł informacji

na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim i światowym

dotyczących:

a) rynku pracy;

b) trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia;

c) wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów przy wykonywaniu

przyszłych zadań zawodowych;

d) instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób

niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym;

e) alternatywnych możliwości kształcenia dla uczniów z problemami

emocjonalnymi i dla uczniów niedostosowanych społecznie;

f) programów edukacyjnych Unii Europejskiej

4) udzielanie indywidualnych porad uczniom i rodzicom;

5) prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do

świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej;

6) koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę;

7) wspieranie w działaniach doradczych rodziców i nauczycieli poprzez

organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych, udostępnianie informacji i

materiałów do pracy z uczniami;

8) współpraca z radą pedagogiczną w zakresie tworzenia i zapewnienia ciągłości

działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, realizacji działań z

zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w

programie wychowawczym szkoły i programie profilaktyki, o których mowa w

odrębnych przepisach;

9) współpraca z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa

zawodowego, w szczególności z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w

tym poradniami specjalistycznymi, oraz innymi instytucjami świadczącymi

poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom.

Zadania zawodowe doradcy zawodowego opisane w Klasyfikacji Zawodów i SpecjalnościDoradca zawodowy [241303] charakterystyka - zadania i czynności doradcy zawodowego Zmiany na rynku pracy, bezrobocie, wzrastająca stale liczba informacji na temat zawodów i dróg kształcenia wpływają na zwiększenie popytu na usługi specjalistów – doradców zawodowych. W Polsce zawód ten powstał oficjalnie dopiero w 1995 roku i został opisany w

4

„Klasyfikacji zawodów i specjalności”. Doradca zawodowy udziela pomocy w formie porad młodzieży i osobom dorosłym przy wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia. Uwzględnia przy tym możliwości psychofizyczne, sytuację życiową, potrzeby rynku pracy, możliwości systemu edukacyjnego. Współpracuje z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów. Wykorzystuje swoją wiedzę o zawodach, rynku pracy oraz technicznych środkach przekazywania informacji zawodowej. W pracy z osobami dorosłymi doradcy zawodowi pomagają klientom w podejmowaniu decyzji dotyczących kariery zawodowej. Razem z klientami dokonują przeglądu ich wykształcenia, przebytych szkoleń, doświadczenia zawodowego, zainteresowań, umiejętności, cech osobistych i możliwości fizycznych. Pomagają również w formułowaniu podań o pracę, życiorysów zawodowych, a także przygotowaniu do rozmów kwalifikacyjnych. Doradcy zawodowi stosują również testy sprawdzające zdolności i umiejętności klientów. Usługi oferowane przez doradców zawodowych można podzielić na dwie główne grupy: poradnictwo zawodowe oraz informację zawodową. Informacja zawodowa jest krótszą formą, polegającą głównie na przekazaniu danych dotyczących np. instytucji pośrednictwa pracy, sposobów pisania dokumentów, instytucji szkoleniowych itp. Nie ma w tego rodzaju działalności wchodzenia w głębsze relacje interpersonalne z klientem, w przeciwieństwie do poradnictwa zawodowego, które polega na pomocy w rozwiązaniu konkretnego problemu. Dla młodzieży jest to np. stworzenie odpowiedniej ścieżki kariery zawodowej, dla dorosłych pomoc w odnalezieniu się w nowej sytuacji na rynku pracy. Informacja zawodowa jest najczęściej usługą jednorazową, natomiast poradnictwo może obejmować od kilku do kilkunastu spotkań w zależności od potrzeb klienta. Inny podział to poradnictwo dla młodzieży uczącej się oraz dla osób dorosłych: bezrobotnych i poszukujących pracy. Praca z młodzieżą polega głownie na pomocy w tworzeniu tak zwanej ścieżki kariery, to znaczy znalezienia odpowiedniego zawodu oraz dróg prowadzących do jego zdobycia (odpowiednia ścieżka edukacji). Osoby dorosłe pragną głownie uzupełnić swój deficyt wiedzy dotyczący sposobów poszukiwania pracy, ewentualnie pragną się dokształcić albo zmienić wykonywany zawód. Poradnictwo zawodowe dzieli się również na pracę indywidualną jak i grupową. Po zebraniu pewnej liczby osób z podobnym problemem można przeprowadzić spotkanie grupowe np. na temat sposobów przygotowywania dokumentów aplikacyjnych, rozmowy kwalifikacyjnej itp. Spotkania grupowe z młodzieżą służą głownie przekazaniu podstawowych informacji dotyczących rynku pracy, wyboru szkół, pomocy w odnalezieniu własnych predyspozycji i umiejętności itp. Oprócz pracy bezpośrednio z klientami doradca zawodowy ma również inne zadania. Należy do nich: prowadzenia kart usług doradczych klientów, którzy korzystali z porady zawodowej, praca nad tworzeniem nowych narzędzi badawczych, testów, aktualizacji informacji dotyczących zawodów, lokalnego rynku pracy, instytucji kształcących, przygotowywanie statystyk itp. Na warsztat pracy doradcy zawodowego składają się: różnego rodzaju testy psychologiczne pomagające w określeniu problemu klienta czy też jego umiejętności predyspozycji zawodowych, informatory o szkołach, zawodach, instytucjach szkolących itp., filmy zawodoznawcze, ulotki informacyjne, programy komputerowe itp. Doradca zawodowy, dla zwiększenia skuteczności swoich działań musi współpracować z różnego rodzaju instytucjami rynku pracy: firmami szkoleniowymi, szkołami, pracodawcami itp.

Nazwa: Doradca zawodowyKod: 241303Synteza: Udziela pomocy młodzieży, bezrobotnym i poszukującym pracy, a także osobom niepełnosprawnym, w planowaniu i rozwoju kariery zawodowej; w wyborze odpowiedniego poziomu i kierunku dalszego kształcenia, odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, stosując indywidualne i grupowe metody sprzyjające samopoznaniu i

5

nabywaniu wiedzy o świecie zawodów; współpracuje z pracodawcami w doborze kandydatów do pracy, publicznymi służbami zatrudnienia innymi instytucjami rynku pracy oraz organizatorami kształcenia i szkolenia zawodowego; prowadzi odpowiednią dokumentacje osób zgłaszających się po poradę, ocenia jakość i kontroluje skuteczność wykonywanych usług doradczych. Zadania zawodowe:

wykonywanie badań zainteresowań, zdolności i kompetencji społecznych z wykorzystaniem standaryzowanych metod w celu dokonania diagnozy umiejętności i możliwości zawodowych różnych grup klientów;

gromadzenie, opracowywanie i aktualizowanie i zarządzanie informacją edukacyjną i zawodową z uwzględnieniem nowoczesnych nośników i form przekazu informacji zgodnych z potrzebami rynku pracy (internetowe bazy danych, programy komputerowe, filmy itp.);

prowadzenie z młodzieżą i dorosłymi zajęć warsztatowych sprzyjających planowaniu kariery zawodowej i aktywnemu poszukiwaniu zatrudnienia;

udzielanie, we wszystkich obszarach działania, porad indywidualnych i grupowych ułatwiających wybór zawodu, podjęcie lub zmianę zatrudnienia oraz zmianę kwalifikacji zawodowych wykorzystując w tym celu badania specjalistyczne; psychologiczne, pedagogiczne i lekarskie;

przekazywanie informacji edukacyjnej i zawodowej w młodzieży, bezrobotnym i osobom poszukującym pracy w formie zajęć grupowych i indywidualnych konsultacji;

udzielanie konsultacji nauczycielom i rodzicom, których dzieci podejmują decyzje edukacyjne i zawodowe;

prowadzenie dokumentacji osób zgłaszających się po poradę do doradcy zawodowego;

udzielanie informacji i współpraca z pracodawcami na lokalnym rynku pracy w zakresie doboru kandydatów do pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych oraz dotyczących restrukturyzacji zatrudnienia;

badanie i kontrola skuteczności usług doradczych; doskonalenie jakości usług poradnictwa zawodowego poprzez udział w szkoleniach,

konferencjach, seminariach; współpraca ze wszystkimi instytucjami rynku pracy oraz szkołami i placówkami

kształcenia i szkolenia zawodowego w celu doskonalenia własnego warsztatu doradczego.

Dodatkowe zadania zawodowe: organizowanie i uczestnictwo w targach edukacyjnych, giełdach zawodów oraz

„dniach otwartych” w różnych placówkach edukacyjnych; tworzenie własnych baz danych i prezentacji multimedialnych na użytek świadczenia

usług multimedialnych; sporządzanie opisów zawodów i stanowisk pracy, którymi zainteresowani są

potencjalni klienci; prowadzenie niepublicznych placówek doradztwa zawodowego.

W opracowaniu nawiązano do tego, co mówią o organizacji świadczenia usług poradnictwa zawodowego:A) standard usług poradnictwa zawodowego w szkołach o profilu zawodowym opracowany w ramach projektu "Zawodowe Drogowskazy. Wsparcie dla modernizacji oferty szkół o profilu zawodowym."B) opracowanie KOWEZiU z 2003 roku "Szkolny Doradca Zawodowy"

6

C) standard usługi "Poradnictwo Zawodowe" w ramach Standardów Usług Rynku PracyD) specyfikacja konkursowa na SZOK-iE) standard w OHP - dokument "Standard usługi - Poradnictwo zawodowe dla młodzieży"

A) standard usług poradnictwa zawodowego w szkołach o profilu zawodowym opracowany w ramach projektu "Zawodowe Drogowskazy. Wsparcie dla modernizacji oferty szkół o profilu zawodowym."

Jakie elementy mają realny wpływ na organizację świadczenia usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego w szkole lub instytucji rynku pracy?Według tego standardu, do elementów świadczenia usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego możemy zaliczyć:

1) ich promocje

Chodzi o promocje rozumianą przede wszystkim jako informowanie o rodzaju i charakterze oferowanych usług, o możliwym wsparciu i dostępie do metod, narzędzi i zasobów informacji zawodowej.Tak rozumiana promocja:

zapewnia szeroką dostępność informacji o usługach zrozumiale informuje i upowszechnia cele, adresatów usług oraz zakres usług zapewnia niezbędną informację o specyfice i charakterze usług oraz o odpowiednim

ich wykorzystaniu aktywnie eksploruje środowisko uwzględnia działania zapewniające równość szans

2) kompetencje osoby świadczącej te usługi, jej umiejętności, kształcenie, doskonalenie, wsparcie

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 Nr 50, poz. 400)

§ 22 ust.1Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, liceach ogólokształcących, liceach profilowanych, technikach, szkołach policealnych, uzupełniających technikach i uzupełniających liceach ogólnokształcących posiada osoba, która ukończyła:

1) studia magisterskie w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

2) studia magisterskie na dowolnym kierunku i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

§ 22 Ust.2Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych posiada osoba, która:

7

1) ma kwalifikacje określone w ust. 1 lub2) ukończyła:

a) studia licencjackie w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

b) studia licencjackie na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

§ 22 Ust.3Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego w gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, szkołach specjalnych przysposabiających do pracy ... posiada osoba, która ma kwalifikacje określone w ust.1 lub ust. 2, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej, odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub rodzaju placówki

Edukacja i kształcenie ustawiczne kadry doradców zawodowych to ważny element świadczenia usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego, który powinien zostać rozwiązany na poziomie krajowym.

Dobre przygotowanie doradców do pracy obejmuje takie zagadnienia jak: Odpowiednie programy i kierunki studiów Poziom kształcenia na uczelniach System kształcenia ustawicznego doradców Wsparcie samodzielnego uczenia się przez doradców (np. e-learning)

Dwie pierwsze kwestie ze względu chociażby na dużą niezależność uczelni wyższych są bardzo trudne do jednoznacznego uregulowania. Szczególnie studia podyplomowe tworzą bardzo zróżnicowane kontinuum od tych bogatych w nowoczesną treść i realizowanych na bardzo wysokim poziomie, aż do zawierających stare i nieadekwatne treści kształcenia.

Wobec powyższego wydaje się konieczne opracowanie na poziomie centralnym pewnego ramowego programu kształcenia doradców zawodowych, który zawierać będzie sprawdzalne kryteria dotyczące zawartości i jakości kształcenia dla takich studiów podyplomowych.

Ważne wydaje się również utworzenie systemu kształcenia ustawicznego doradców zawodowych. Punktem wyjścia dla takiego systemu powinno być przyjęcie profilu kompetencji doradcy zawodowego. Następnie należy opracować narzędzia analizujące braki w profilu kompetencji i przekładające je na konkretne moduły szkoleniowe. Takie rozwiązanie da nam możliwość wpływania na bazowy poziom i zestaw kompetencji, jakie posiadać powinni doradcy zawodowi.Oczywiste jest, że sam profil kompetencji doradcy zawodowego musi podlegać ciągłym zmianom i rozwojowi.

Platforma programowa „OHP dla szkoły” – www.ohpdlaszkoly.pl

Aby wspomóc szkoły w rozwijaniu oferty działalności Szkolnych Ośrodków Kariery utworzonych w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, jako efekt trzech edycji

8

konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Pracy i Pomocy Społecznej w 2005 roku Ochotnicze Hufce Pracy wystąpiły z inicjatywą programową „OHP dla szkoły”. Celem tej inicjatywy było utworzenie i działalność systemu współpracy i wsparcia doradców zawodowych w szkołach i placówkach OHP. Miała ona jednocześnie służyć integracji środowiska doradców zawodowych z całego kraju, wsparciu tworzonego w szkołach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zwiększeniu dostępu młodzieży do usług poradnictwa i informacji zawodowej.Stworzony system obejmuje:

wspólne programy i przedsięwzięcia doradców zawodowych w zakresie upowszechniania metod i narzędzi poradnictwa zawodowego,

organizację targów i giełd edukacyjnych, wspólnych zajęć warsztatowych dla młodzieży,

szkolenia doradców zawodowych i prezentację dobrych praktyk, utworzenie portalu tematycznego zawierającego część informacyjno-edukacyjną dla

doradców zawodowych i młodzieży oraz część szkoleniową dla doradców zawodowych OHP i SzOK (kursy w formie e-learningu – „Orientacja zawodowa w gimnazjum”, „Pierwsze kroki do przedsiębiorczości”).

Docelowymi odbiorcami systemu współpracy „OHP dla szkoły” są doradcy zawodowi OHP oraz szkolni doradcy zawodowi. Pośrednimi jego klientami są: młodzież szkolna i jej rodzice, absolwenci szkół (dalej uczący się, pracujący, bezrobotni), nauczyciele zainteresowani lub zajmujący się preorientacją zawodową i poradnictwem zawodowym, wszyscy pozostali, zainteresowani kontaktem ze Szkolnym Ośrodkiem Kariery.

3) pomieszczenie

Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga odpowiednich warunków lokalowych do ich prowadzenia. Pomieszczenie (lub pomieszczenia) przeznaczone dla doradcy zawodowego powinny zapewniać przestrzeń dla:

prowadzenia porad indywidualnych (m.in. gwarantujące poufność prowadzonych rozmów)

prowadzenia zajęć grupowych (odpowiednio duże i wyposażone) odpowiedniej prezentacji i wykorzystania zasobów informacji zawodowej

Szczegółowe rozwiązanie zależeć może od specyfiki dostępnych pomieszczeń, np. zasoby informacji zawodowej najlepiej, jeśli można prezentować w osobnej Sali wyposażonej w specjalne regały, półki, stojaki do ulotek i broszur, stanowiska komputerowe i stoliki do pracy indywidualnej. Można do tego celu wykorzystać bibliotekę i czytelnię szkolną, jeśli dysponuje ona wystarczająca powierzchnią, aby odpowiednio prezentować posiadane zasoby informacji, zaś do prezentacji programów komputerowych i zasobów internetowych można wykorzystać szkolną pracownię komputerową.

4) wyposażenie w sprzęt, materiały (zasoby informacyjne), narzędzia pracy doradczej

Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga posiadania odpowiedniego wyposażenia obejmującego sprzęt (elektroniczny, biurowy, komputerowy), zasoby informacji zawodowej oraz narzędzia pracy doradcy. Podstawowe wyposażenie, które nie powinno być już bardziej ograniczane obejmuje:SPRZĘT

stanowisko komputerowe ze skanerem, drukarką i stałym łączem internetowym kserokopiarka

9

odtwarzacz DVD + telewizor + słuchawki rzutnik multimedialny rzutnik pisma ekran ze stojakiem telefon kamera cyfrowa ze statywem meble przystosowane do posiadanego sprzętu oraz zapewniające właściwą ekspozycję

i dostęp do zasobów informacji zawodowej tablica typu flipchart tablica ścienna tablica korkowa lub podobna – informacyjna

MATERIAŁY – ZASOBY INFORMACJI ZAWODOWEJ ulotki i broszury informacyjno-promocyjne ulotki o zawodach przewodnik po zawodach teczki informacji o zawodach charakterystyki, monografie zawodów itp. Filmy o zawodach Poradniki i broszury dla młodzieży Informatory edukacyjno-zawodowe Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe z dziedziny informacji edukacyjno-

zawodowej Klasyfikacja zawodów i specjalności Czasopisma i publikacje (w dowolnej formie: drukowane, CD-ROM, DVD, programy

komputerowe itp.) pomocne w realizacji usług poradnictwa zawodowego Analizy rynku pracy Rejestr instytucji szkoleniowych Rejestr pracodawców

NARZĘDZIA Specjalistyczne oprogramowanie wspierające pracę doradcy zawodowego Zestaw narzędzi do oceny i samooceny m.in. cech osobowości, umiejętności,

zdolności, zainteresowań, postaw, wartości itp. Zestaw standaryzowanych testów (w szczególności służących do badania

zainteresowań, uzdolnień zawodowych, predyspozycji zawodowych, umiejętności) Książki, zeszyty metodyczne dla doradcy zawodowego Niezbędne druki i formularze (wewnętrzne i zewnętrzne)

Wyposażenie warsztatu pracy doradcy zawodowego wymaga ciągłego uzupełniania i aktualizacji. Niezbędne jest regularne aktualizowanie i poszerzanie zbiorów informacji zawodowej. Konieczny jest również systematyczny rozwój i wzbogacanie zasobów oraz stosowanych metod i narzędzi.

5) współpraca zewnętrzna

Usługi z zakresu poradnictwa zawodowego nie mogą być realizowane w oderwaniu od realiów świata pracy. Celem uniknięcia zasklepienia się usług poradnictwa zawodowego wewnątrz danej instytucji świadczącej to poradnictwo oraz uniknięcia działania w oderwaniu od realiów świata pracy ogromne znaczenie ma współpraca zewnętrzna z innymi.

10

W celu efektywnego świadczenia usług orientacji i poradnictwa zawodowego należy starać się je zintegrować z usługami pozaszkolnymi w zakresie poradnictwa zawodowego. Przepływ informacji pomiędzy partnerami wewnętrznymi i zewnętrznymi doradcy zawodowego powinien opierać się na następujących zasadach;

zasada otwartości – wszelkie działania w zakresie usług poradnictwa zawodowego realizowane w szkole powinny być analizowane pod kątem możliwości włączenia do nich partnerów zewnętrznych

zasada ciągłości – współpraca zewnętrzna powinna mieć formę stałych działań, spotkań i kontaktów powiązanych z harmonogramem roku szkolnego

zasada wymiany – planując działania w zakresie usług poradnictwa zawodowego w szkołach należy w maksymalny sposób uwzględnić wymianę wiedzy, zasobów, narzędzi i metod z partnerami zewnętrznymi

zasada koordynacji – planując usługi poradnictwa zawodowego w szkołach należy skoordynować ich treść i harmonogram z planami działań partnerów zewnętrznych (np. uwzględniając dni otwarte uczelni, wycieczki zawodoznawcze, specjalistyczne targi organizowane przez instytucje rynku pracy

6) koordynacja, planowanie i rozwój usług

Planowanie i rozwój usług jest procesem, który ma zapobiegać skostnieniu i rutynie w realizacji usług.Przykładowe zasady planowania i rozwoju usług, którymi powinien kierować się doradca zawodowy:

minimum raz w roku (wyłącznie na swoje osobiste potrzeby - na zasadzie samokontroli i jako samoocenę) dokonuje analizy świadczonych przez siebie usług, ocenia ich wykonanie, planuje zmiany i rozwój

zwraca szczególną uwagę na przypadki nieudanych interwencji i działań analizując ich przyczyny oraz możliwe środki zaradcze w przyszłości

analizuje wszystkie informacje zwrotne od klientów pod kątem ulepszenia świadczonych usług

rozważa możliwości innych bardziej efektywnych wariantów współdziałania z partnerami zewnętrznymi

szuka nowych zasobów, narzędzi i metod możliwych do włączenia do swojego warsztatu pracy

podsumowuje wnioski i zapisuje planowane działania

7) finansowanie usług

Usługi poradnictwa zawodowego mogą być finansowane na różne sposoby: na szczeblu centralnym przez rząd na szczeblu lokalnym przez samorząd poprzez odbiorców końcowych (np. pracodawców, środki własne, sponsorów,

organizacje pozarządowe itp.) poprzez mix trzech powyższych możliwości

11

Szczególnie trudnym wyzwaniem jest znalezienie najbardziej odpowiedniego modelu lub modeli, działających w kontekście szkoły i placówki oświatowej.

8) zapewnienie ich jakości

OCENA JAKOŚCI USŁUG i pytania z nią związane: Po co oceniać? (aby sprawdzić zgodność z wymaganiami standardu usługi, aby

doskonalić jakość świadczonych usług) Co oceniać? (jakość materiałów, efekty usługi, postawy klientów) Czym oceniać? (metody oceny, techniki oceniania, narzędzia oceny) Kiedy oceniać? (na wejściu, w trakcie realizacji, na wyjściu, po zakończeniu usługi)

Przykładowe wskaźniki jakości usług doradczych: kiedy doradca osiąga cele i wyznaczone standardy kiedy doradca uzyskuje zasoby potrzebne do osiągania celów kiedy istnieje kultura doskonalenia, stałego usprawniania działania kiedy klienci są usatysfakcjonowani kiedy doradca świadczący usługi ma dobrą reputację kiedy funkcjonowanie doradcy opiera się na dobrej komunikacji kiedy doradca potrafi dostosować się do zmieniających się wymagań

Subiektywne i obiektywne metody oceny jakości usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego.

Subiektywne: poziom wiedzy i umiejętności doradcy zawodowego wykorzystanie narzędzi i technik korzystanie z konsultacji innych specjalistów postawy wobec klientów

Obiektywne: analiza dokumentacji procesu poradnictwa indywidualnego i grupowego stopień realizacji celów doradczych (według faz rozmowy doradczej) efektywność rozwiązywania problemów zawodowych ucznia (np. wybór specjalizacji

zawodowej) efektywność rozwiązywania problemów edukacyjnych ucznia (np. wybór ścieżki

dalszego kształcenia zawodowego) efektywność dostarczonych informacji w formie indywidualnej i grupowej (np. ilość i

jakość opracowanych materiałów informacyjnych).

Zapewnienie jednolitego poziomu jakości świadczonych usług poradnictwa zawodowego i stałego jego wzrostu możliwe jest poprzez mądre upowszechnianie Standardu usług poradnictwa zawodowego, czyli stworzenie takiej procedury wdrażania standardu, która połączy efektywne finansowanie usług z obiektywną certyfikacją przestrzegania Standardu. Tak rozumiane zapewnienie jakości powiązane jest nierozłącznie z koniecznością istnienia strategicznego koordynatora rozwoju usług poradnictwa zawodowego.

9) informacje zwrotne

12

Ważnym elementem doskonalenia jakości i lepszej organizacji usług jest zaplanowanie działań służących procesowi ciągłego otrzymywania informacji zwrotnych od różnych grup klientów usług doradczych. Odbiorcy usług doradztwa vel. poradnictwa zawodowego:

młodzież ucząca się (przygotowująca się do wyboru zawodu lub stojąca przed wyborem dalszej drogi kształcenia)

młodzież poszukująca pracy (pozostająca dłuższy czas bez zatrudnienia, chcąca zmienić zawód lub zdobyć nowe kwalifikacje zawodowe, absolwenci szkół)

osoby współuczestniczące w decyzjach zawodowych młodzieży (rodzice, nauczyciele, szkolni doradcy zawodowi)

Projektowanie usług poradnictwa zawodowego bez diagnozowania („słuchania”) i uwzględniania potrzeb klientów obarczone jest dużym ryzykiem niepowodzenia tych usług.Proponowane zasady wdrożenia mechanizmów informacji zwrotnej:

celem jest otrzymanie informacji zwrotnych na temat jakości usług od klientów oraz współpracujących z doradcą podmiotów

informacje zwrotne zbierane są w sposób ciągły informacje przekazywane są w sposób otwarty, z podaniem danych osobowych klienci korzystający z usługi poradnictwa zawodowego znają procedury i ich przebieg

– wiedzą z kim się skontaktować w celu udzielenia pochwały, złożenia skargi lub wniosku, wiedzą jak będą one rozpatrywane

klienci dowiadują się, w jaki sposób ich sugestie zostały wykorzystane do doskonalenia usług

doradca zawodowy potrafi wykorzystać opinie klientów w celu regularnej oceny prowadzonych przez siebie usług

ocenie i analizie podlegają zarówno oficjalne, jak i nieoficjalne komentarze na temat prowadzonych usług poradnictwa zawodowego

10) dokumentowanie usług

Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 lipca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczo-opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2009 r. Nr 116 poz. 977).

§ 18 Pedagog, psycholog, logopeda lub doradca zawodowy zatrudniony odpowiednio w przedszkolu, szkole lub placówce prowadzi dziennik, do którego wpisuje tygodniowy plan swoich zajęć, zajęcia i czynności przeprowadzone w poszczególnych dniach, imiona i nazwiska dzieci, uczniów lub wychowanków objętych różnymi formami pomocy, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, oraz informacje o kontaktach z osobami i instytucjami, z którymi pedagog, psycholog, logopeda lub doradca zawodowy współdziała przy wykonywaniu swoich zadań.

§ 19Przedszkole, szkoła i placówka gromadzi, w indywidualnej teczce, dla każdego dziecka, ucznia lub wychowanka objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną dokumentację badań i czynności uzupełniających prowadzonych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę, doradcę zawodowego i lekarza.

13

11) ocena ich efektywności (ewaluacja)

Zadanie utworzenia wiarygodnego zestawu danych przydatnych w ewaluacji usług poradnictwa zawodowego jest wyzwaniem szczególnie trudnym. W poradnictwie zawodowym bowiem zarówno procesy, jak i wyniki nie są łatwe do zauważenia czy oceny. Trudno jest zmierzyć przyczynę zachodzących w kliencie zmian.

Planując proces gromadzenia danym przydatnych w ewaluacji usługi poradnictwa zawodowego należy unikać tendencji do koncentrowania się na prostych wskaźnikach ilościowych takich, jak liczba klientów objętych usługą czy odsetek klientów, którym udało się poprawić swoją sytuację zawodową. Wydaje się, że takimi wskaźnikami mogą być m.in. poziom satysfakcji klientów usługi czy wzrost ich umiejętności do podejmowania decyzji zawodowych.

Ocenę efektywności usług poradnictwa zawodowego możemy przeprowadzić w oparciu o informacje zbierane od klientów usługi oraz samoocenę pracy doradcy.

12) krajowa strategia rozwoju usług poradnictwa zawodowego

Organizując system usług poradnictwa zawodowego (np. w szkołach i placówkach oświatowych, instytucjach rynku pracy) należy zbierać odpowiednie informacje potrzebne dla uzyskania całościowego obrazu poradnictwa zawodowego i jego efektywności w realizacji celów polityki społecznej. Całość zagadnień i warunków realizacji niezbędnych do funkcjonowania usług poradnictwa zawodowego powinna stanowić pewien element rządowej polityki społecznej w tym zakresie opracowanej w formie jednolitego dokumentu – STRATEGII.Taki dokument jest zgodny z zobowiązaniami Polski przyjętymi w podpisanej przez nasz kraj Rezolucji „Całożyciowe poradnictwo w Europie”.

Problemy, jakie należy rozwiązać tworząc Strategię, są powiązane m.in. z następującymi pytaniami:

Jakie rodzaje danych niezbędne są do monitorowania zbieżności świadczonych usług poradnictwa zawodowego i celów polityki społecznej?

Jakie strategie gromadzenia informacji potrzebne są do oceny usług poradnictwa zawodowego dla poszczególnych grup ich adresatów?

Jakie istnieją dowody na opłacalność inwestycji ze środków publicznych na poradnictwo zawodowe?

Jakie są orientacyjne koszty i zyski różnych rodzajów form usług poradnictwa zawodowego?

Jakie posiadamy informacje na temat zasięgu i charakteru usług poradnictwa zawodowego świadczonych przez sektor prywatny? Kto korzysta z tych usług i jakie są tego koszty?

Tworzona strategia rozwoju usług poradnictwa zawodowego w Polsce powinna m.in.:

14

Zbudować jawną, spójną i długofalową politykę resortu edukacji w dziedzinie świadczonych usług informacji i poradnictwa zawodowego w szkołach i placówkach oświatowych

Przygotować, bądź zainicjować szczegółowe rozwiązania organizacyjne i prawne regulujące usługi informacji i poradnictwa zawodowego

Zainspirować powstanie nowoczesnego centrum wsparcia metodycznego, które tworzyłoby aktualne oprzyrządowanie usług doradczych (narzędzia, metody, programy komputerowe, aktualną i rzetelną informację zawodową o ścieżkach edukacyjnych, zawodach i trendach na rynku pracy)

Zapewnić rozwój wsparcia merytorycznego dotyczącego kształcenia ustawicznego doradców, koordynować współpracę resortów, instytutów naukowych, inicjując badania oraz upowszechniając ich osiągnięcia naukowe.

B) opracowanie KOWEZiU z 2003 roku "Szkolny Doradca Zawodowy" stanowiące próbę sprecyzowania koncepcji działań szkolnego doradcy zawodowego - osoby odpowiedzialnej za organizację i funkcjonowanie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa, koordynującej działania w jego ramach. Opracowanie zawiera m.in. standard wyposażenia pracowni szkolnego doradcy zawodowego. Zawiera propozycję, aby była to pracownia z wydzielonym aneksem do indywidualnych spotkań lub pokój usytuowany w pobliżu biblioteki szkolnej, z następującym wyposażeniem:

1) meble i sprzęt biurowy,2) sprzęt do ekspozycji materiałów drukowanych (tablice informacyjne, regały na

książki, stojaki na ulotki itp.),3) sprzęt do ekspozycji materiałów multimedialnych (komputer z dostępem do internetu,

rzutnik multimedialny, kamera wideo, magnetowid, telewizor, ekran itp.),4) sprzęt do powielania informacji (drukarka, kopiarka),5) zbiory informacji drukowanych (informatory, ulotki, czasopisma specjalistyczne,

wycinki z prasy itp.),6) zbiory informacji multimedialnych (filmy, płyty CD i DVD, kasety wideo, programy

komputerowe itp.),7) materiały wspomagające pracę doradcy i nauczycieli: ankiety, kwestionariusze, testy,

scenariusze zajęć itp.,8) biblioteczka specjalistyczna doradcy (opracowania teoretyczne, materiały

metodyczne, poradniki, opisy zawodów itp.).

Aktualnie trwają prace nad opracowaniem modelu poradnictwa zawodowego w systemie oświaty w Polsce oraz internetowego systemu informacji edukacyjno-zawodowej. Trwają też prace nad standardami usług doradczych w sektorze oświaty.Prowadzi je KOWEZiU.

C) standard usługi "Poradnictwo Zawodowe" w ramach Standardów Usług Rynku Pracy

Standardy Usług Rynku Pracy – Standard Usługi „Poradnictwo Zawodowe”

Nazwa usługi – poradnictwo zawodoweCele usługi:

15

Udzielenie porad ułatwiających: wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę zatrudnienia

Udzielenie informacji o: zawodach, rynku pracy, możliwościach szkolenia i dokształcania

Podstawa prawna standardu: Art.35 ust.2 i 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Poradnictwo zawodowe jest procesem, w którym doradca zawodowy i klient pracują wspólnie nad świadomym i samodzielnym podjęciem przez klienta decyzji dotyczącej drogi rozwoju zawodowego oraz nad dostosowaniem się do wymogów rynku pracy.

Poradnictwo zawodowe polega w szczególności na wykonywaniu czynności i działań określonych w art.38 ust.1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, mających na celu osiągnięcie efektu polegającego na:

udzieleniu bezrobotnym i poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu bądź zmianie miejsca zatrudnienia

udzieleniu pracodawcom pomocy w doborze kandydatów na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych

Podstawowymi modelami organizacji poradnictwa zawodowego są:Poradnictwo indywidualne – przez które należy rozumieć proces, podczas którego doradca zawodowy w sposób świadomy i celowy, wykorzystują procedury i techniki rozmowy doradczej, motywuje klienta do swobodnego wypowiadania się oraz aktywnego współdziałania w rozwiązywaniu jego problemów.Poradnictwo grupowe – przez które należy rozumieć sposób pracy z ludźmi, którzy jako członkowie grupy, w atmosferze akceptacji i otwartości, mają możliwość zbadania i zdefiniowania własnego problemu zawodowego, dokonania adekwatnej oceny siebie oraz rozwijania umiejętności podejmowania decyzji dotyczących planowania własnej kariery zawodowej.

Poradnictwo zawodowe realizowane przez publiczne służby zatrudnienia opiera się na zasadach:

bezpłatności dostępności dobrowolności równości swobody wyboru zawodu i miejsca pracy poufności i ochrony danych osobowych

Poradnictwo zawodowe realizowane przez agencje zatrudnienia opiera się na zasadach: dostępności dobrowolności równości swobody wyboru zawodu i miejsca pracy poufności i ochrony danych osobowych

Poradnictwo zawodowe realizowane jest w każdym powiatowym urzędzie pracy w wydzielonej komórce organizacyjnej oraz w centrach informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy, przez doradców zawodowych, spełniających wymagania określone w art.94 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

16

Poradnictwo zawodowe realizowane jest także przez agencje pośrednictwa pracy, o których mowa w art.18 ust.2 ustawy.

Usługa poradnictwa zawodowego (w całości lub w części) może być również zlecana do wykonania innym podmiotom (mowa o tym w ustawie).Działania związane z realizacją usługi poradnictwa zawodowego są zorientowane na klienta, ukierunkowane na rzeczywiste potrzeby klientów oraz realizację ich oczekiwań.

To zorientowanie na klienta obejmuje: analizę potrzeb – polega na określeniu faktycznych lub co najmniej

prawdopodobnych potrzeb klienta (które nie zawsze pokrywają się ze zgłaszanym przez niego zapotrzebowaniem). Dokonywana jest ona na podstawie wiedzy o kliencie, czerpanej z danych będących w posiadaniu doradcy zawodowego oraz na podstawie przeprowadzonych z klientem rozmów i analizy jego oczekiwań.

analizę oczekiwań klienta - polega na identyfikacji oczekiwań klienta oraz ich skonfrontowaniu z jego prawdopodobnymi rzeczywistymi potrzebami.

analizę możliwych działań – polega na identyfikacji katalogu możliwych do podjęcia przez doradcę działań odnoszących się do danego klienta, jak najpełniej odpowiadających oczekiwaniom i potrzebom klienta.

dostosowanie możliwości działania do oczekiwań klienta – polega na doborze najlepszych i najwłaściwszych z możliwych do zastosowania przez doradcę działań, mających na celu jak najpełniejszą realizację potrzeb i oczekiwań klienta.

Procedury realizacji usługi poradnictwa zawodowego:

porada indywidualnaCel: pomoc w rozwiązaniu problemu zawodowego klienta (bezrobotnego/poszukującego pracy)Wymagania do uruchomienia procedury: informacja o potrzebie udzielenia porady, identyfikacja klientaRezultat: podjęcie przez klienta decyzji zawodowej, ustalenie problemu zawodowego klienta, wypracowanie sposobu dalszej pracy z klientem, określenie przydatności do zawoduKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować zachowanie klienta, przeanalizować zachowanie innych podmiotów współpracujących, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

rozmowa doradcza z bezrobotnym/poszukującym pracyCel: uzyskanie informacji dotyczących problemu zawodowego klienta, uzyskanie informacji umożliwiających zhierarchizowanie innych problemów klienta, umożliwienie dokonania oceny klienta, umożliwienie podjęcia decyzji, co do dalszego postępowaniaWymagania do uruchomienia procedury: identyfikacja klienta, informacje na temat ewentualnych możliwości działań we współpracy z innymi specjalistami, informacja na temat klientaRezultat: ustalenie hierarchii problemów, określenie problemu zawodowego klienta, ustalenie planu działania, ustalenie alternatywnych metod działania, ocena klientaKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych

17

rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować reakcje i zachowanie klienta, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

grupowe poradnictwo zawodoweCel: pomoc w rozwiązaniu problemu zawodowego wybranej grupy klientów (bezrobotnych/poszukujących pracy)Wymagania do uruchomienia procedury: identyfikacja potrzeby poradnictwa grupowego, identyfikacja klientówRezultat: realizacja założonych celów, przezwyciężenie problemu zawodowego klientów, uświadomienia i przedstawienie uczestnikom metod przezwyciężenia problemu, ocena klientaKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować reakcje i zachowanie klientów, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

indywidualny plan działaniaCel: pomoc w indywidualnej sprawie związanej z rozwiązaniem problemu zawodowego klienta (bezrobotnego/poszukującego pracy)Wymagania do uruchomienia procedury: identyfikacja problemu zawodowego klienta, ustalenie hierarchii problemów, identyfikacja klienta, ocena klienta, wiedza na temat ewentualnych możliwych do podjęcia działańRezultat: opracowanie indywidualnego planu działania dla klienta, ustalenie zasad realizacji indywidualnego planu działania, opracowanie metodologii dalszej pracy z klientemKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować reakcje i zachowanie klienta, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

informacja zawodowaCel: zapoznanie z materiałami dotyczącymi informacji zawodowej, pomoc w podjęciu decyzji zawodowejWymagania do uruchomienia procedury: zgłoszenie potrzeby informacji zawodowejRezultat: prezentacja posiadanych zasobów informacyjnych, pomoc w korzystaniu z zasobów informacyjnych, przeprowadzenie spotkania informacyjnego, udzielenie informacji na temat innych zasobów informacji zawodowejKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować reakcje i zachowanie klientów, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

doradztwo dla pracodawcówCel: udzielenie pracodawcy pomocy w określeniu kwalifikacji pracowników na wolne miejsce pracyWymagania do uruchomienia procedury: zgłoszenie potrzeby wykonania usługiRezultat: skonstruowanie modelowej sylwetki pracownika, udzielenie pracodawcy informacji na temat pożądanych cech osobowości potencjalnego pracownika, udzielenie pracodawcy

18

informacji na temat pożądanych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego potencjalnego pracownika, udzielenie informacji na temat możliwości pomocy przy znalezieniu (selekcji) kandydatówKontrola jakości wykonania procedury: przeanalizować prawidłowość wykonania poszczególnych czynności (zwrócić uwagę na przypadki nie uzyskania oczekiwanych rezultatów, przeanalizować przyczyny nie uzyskania właściwych rezultatów), przeanalizować reakcje i zachowanie pracodawcy, zastanowić się nad możliwością lepszego wykonania procedury, zastanowić się nad możliwością poprawy procedury, wyciągnąć wnioski

badanie jakości wykonania usługiCel: ocena jakości wykonania usługi, ocena prawidłowości realizacji usługi

Formy prowadzenia usług poradnictwa zawodowego: Indywidualne porady zawodowe Indywidualne informacje zawodowe Grupowe informacje zawodowe Grupowe poradnictwo zawodowe

Zasoby ludzkie niezbędne do realizacji usługi poradnictwa zawodowego

Doradcą zawodowym może być osoba posiadająca ukończone studia wyższe, która ukończyła co najmniej szkolenie przygotowujące ją do świadczenia poradnictwa zawodowego, spełniająca co najmniej warunki określone w ogólnym modelu kwalifikacyjnym doradcy zawodowego. Wymogi kwalifikacyjne dla doradców zawodowych publicznych służb zatrudnienia określone są w art.94 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Według Ogólnego Modelu Kwalifikacji Zawodowych doradcy zawodowego:Doradca zawodowy powinien posiadać wiedzę w zakresie:

zasad postępowania doradcy zawodowego podczas kontaktu z klientem, metod i technik poradnictwa zawodowego, podstawowych zasad zachowania grupy i przewodzenia grupie, zjawisk zachodzących na rynku pracy oraz warunkach i możliwościach zatrudnienia

na lokalnym rynku pracy, ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wybranych elementów kodeksu pracy

Doradca zawodowy powinien posiadać umiejętności: nawiązywania kontaktu z klientem, tworzenia atmosfery zaufania, życzliwości i

akceptacji, motywowania klientów do aktywnego współdziałania w rozwiązywaniu problemów

zawodowych, prowadzenia rozmowy doradczej, prowadzenia zajęć grupowych, tworzenia z klientem odpowiedniego planu zawodowego, gromadzenia i wykorzystywania informacji dotyczących kształcenia i szkolenia

zawodowego, zatrudnienia i rynku pracy, planowania i organizacji pracy własnej, radzenia sobie ze stresem, obsługi komputera i urządzeń audiowizualnych,

Doradca zawodowy powinien cechować się:

19

poczuciem odpowiedzialności, samokontrolą, dojrzałością i odpornością emocjonalną, logicznym rozumowaniem, zdolnością przekonywania, łatwością wypowiadania się w mowie i piśmie, umiejętnością słuchania i obserwacji, otwartością na problemy i sprawy innych, obiektywizmem i tolerancją, dobrą pamięcią, podzielnością i koncentracją uwagi, elastycznością i twórczym podejściem oraz otwarciem na problemy i sprawy innych.

Ponadto, doradca zawodowy powinien posiadać kompetencje społeczne, do których należą cechy osobowości, uzdolnienia i zainteresowania warunkujące powodzenie w pracy z ludźmi.

Doradcy zawodowi realizujący usługi poradnictwa zawodowego są zobowiązani do przestrzegania następujących zasad etyki zawodowej:

zasady poszanowania godności ludzkiej, zasady odpowiedzialności, zasady kompetencji, zasady zachowania tajemnicy służbowej, zasady zaufania, zasady współdziałania, zasady zabezpieczenia dobra klienta.

Zasoby lokalowe istotne dla realizacji usługi poradnictwa zawodowego sala informacji zawodowej i poradnictwa grupowego o odpowiedniej powierzchni, pokój (pokoje) doradcy zawodowego, pokój (pokoje) poradnictwa zawodowego, sala audiowizualna, pracownia diagnostyki psychologicznej.

Minimalne zasoby sprzętowe i materiałowe niezbędne dla realizacji usługi poradnictwa zawodowego:a) dokumentacja:

standard usługi komplet obowiązujących przepisów niezbędne druki i formularze (wewnętrzne i zewnętrzne) przewodnik po zawodach teczki informacji o zawodach materiały zawodoznawcze (filmy, ulotki, broszury, informatory, itp.) klasyfikacja zawodów i specjalności prasa inne publikacje fachowe analizy rynku pracy rejestr instytucji szkoleniowych (lub dostęp do niego) rejestr pracodawców (lub dostęp do niego) zestaw standardowych testów, np.: Zds, KPZ,

b) sprzęt techniczny: odtwarzacz video + monitor + słuchawki TV magnetowid

20

radiomagnetofon komputer z peryferiami (m.in. drukarka) i łączem internetowym xero kamera video urządzenie do łączenia kartek (np. blindownica) urządzenie do wyświetlania materiałów na ekranie (rzutnik multimedialny, rzutnik

pisma) meble pod sprzęt techniczny i audio (spełniający normy techniczne i normy

bezpieczeństwa) regały (otwarte i zamknięte) stojaki wielopoziomowe stojaki lub szafy garderobiane tablice (flipchart, ścienna, magnetyczna, foliowo-magnetyczna) ekran ze stojakiem odpowiednia ilość biurek, stołów (prostokątnych, trapezowych, okrągłych) i krzeseł krzesła obrotowe niszczarka dokumentów materiały piśmiennicze i eksploatacyjne

D) specyfikacja konkursowa na SZOK-i

Specyfikacja konkursowa dotycząca zasad udzielania grantów dla szkół publicznych na tworzenie Szkolnych Ośrodków Kariery w ramach Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów "PIERWSZA PRACA" - opracowana przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Warszawa, lipiec 2003 r.).Idea Szkolnych Ośrodków Kariery zawarta w Programu "PIERWSZA PRACA" przewiduje, że władze szkolne tworzyć będą warunki umożliwiające dostęp do szerokiej informacji zawodowej, ułatwiającej młodzieży uczącej się planowanie indywidualnej ścieżki rozwoju zawodowego.Zgodnie z założeniami Programu, Szkolny Ośrodek Kariery - to miejsce w szkole gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej (pracownia komputerowa, biblioteka, gabinet doradcy zawodowego lub dowolna klasa), gdzie uczniowie mogą zdobywać wiedzę i umiejętności, a także kształtować postawy i zachowania niezbędne do realizowania swojej drogi zawodowej, poznawać reguły rządzące rynkiem pracy, uzyskać informacje o ścieżkach edukacyjnych, o lokalnym rynku pracy, zapoznać się z podstawowymi informacjami z zakresu prawa pracy.Szkolne Ośrodki Kariery powinny być wyposażone w różne materiały zawodoznawcze, narzędzia i metody do planowania kariery zawodowej, zbiory informacji edukacyjno-zawodowej, multimedialne programy komputerowe, scenariusze zajęć z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego, itp.Informacje posiadane przez SZOK powinny być udostępnione w różnych formach, konwencjonalnych i nowoczesnych, w tym przez internet.Szkolne Ośrodki Kariery mają pomagać w wyrównywaniu szans edukacyjnych, mają zapewniać możliwość korzystania z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w uczeniu się oraz rozwiązywaniu problemów edukacyjno-zawodowych młodzieży będącej w trakcie nauki w szkole oraz mają zapewnić przygotowanie tej młodzieży do wejścia na rynek pracy.Podstawowym warunkiem ubiegania się o granty na tworzenie Szkolnych Ośrodków Kariery jest posiadanie pomieszczenia, w którym utworzono by SZOK działający co najmniej 5 dni w tygodniu, minimum 4 godziny dziennie. Pomieszczenie takie powinno mieć możliwość podłączenia łącza SDI/DSL lub innego łącza, o co najmniej porównywalnym standardzie

21

dostępu do internetu. Szkoła ubiegająca się o grant powinna mieć zatrudnionego szkolnego doradcę zawodowego.Środki przyznane w ramach grantu mogą zostać przeznaczone wyłącznie na:

1) wyposażenie SZOK w podstawowy sprzęt do prowadzenia działalności, taki jak: komputer oraz niezbędne oprogramowanie, drukarka laserowa, instalacja łącza SDI/DSL (lub innego o porównywalnym standardzie dostępu do internetu), podstawowe materiały eksploatacyjne do zakupionego sprzętu

2) zakup narzędzi, metod, publikacji i materiałów informacyjnych dla szkolnego doradcy zawodowego i uczniów, materiałów związanych z informacją edukacyjno-zawodową oraz planowaniem kariery zawodowej,

3) związane z tym szkolenia doskonalące dla doradcy4) edukacyjno-informacyjne programy komputerowe z bazą danych o rynku

edukacyjnym i rynku pracy oraz ewentualnie niezbędne, związane z tym szkolenia dla doradcy.

E) standard w OHP - dokument "Standard usługi - Poradnictwo zawodowe dla młodzieży"

Przez Standard usługi - poradnictwo zawodowe dla młodzieży należy rozumieć obowiązujące w sieci Mobilnych Centrów Informacji Zawodowej (MCIZ) OHP kryteria wymagań, których przestrzeganie zapewnia jakość i porównywalność usług świadczonych dla młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz osób poszukujących pracy w formie indywidualnych i grupowych usług poradnictwa zawodowego.Usługi te należą do zadań, które zostały określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.Wymagania określone w standardzie są aktualizowane z uwzględnieniem dobrych praktyk polskich i europejskich oraz doświadczeń i propozycji ze strony doradców zawodowych.Na standard usługi - poradnictwo zawodowe dla młodzieży, którą świadczą Mobilne Centra Informacji Zawodowej OHP składają się cztery grupy usług:

indywidualne poradnictwo zawodowe grupowe poradnictwo zawodowe indywidualna informacja zawodowa grupowa informacja zawodowa

Do każdej z tych grup usług odnoszą się takie same kryteria wymagań, które wyznaczają standard tej usługi.Tych kryteriów jest 7.

1. Cel usługi - określa zamierzony (planowany), końcowy efekt działań wchodzących w zakres usługi

2. Zakres usługi - wyznacza przebieg (procedurę) działań - tok postępowania doradcy zawodowego (jego podstawowe zadania, etapy pracy doradczej, czynności), które umożliwiają skuteczną realizację usługi.

3. Rezultat usługi - określa oczekiwane (spodziewane) wyniki w realacji doradca zawodowy - klient, które mogą przybierać formę konkretnego produktu (np. opracowany scenariusz zajęć grupowych), procesu (np. przeprowadzone zajęcia poradnictwa grupowego) lub efektu w postaci podjęcia decyzji (np. zaproponowanie tematyki zajęć grupowych na podstawie zidentyfikowanych potrzeb klientów usługi z wykorzystaniem ankiety).

4. Czas świadczenia usługi - określa orientacyjny czas, w jakim usług może być zrealizowana, nie wyznaczając sztywnych ram czasowych z uwagi na indywidualny charakter każdej usługi.

22

5. Dokumentacja usługi - określa, jakie dokumenty powinny zostać obowiązkowo wypełnione przez doradcę zawodowego w trakcie lub po zrealizowaniu usługi.

6. Współpraca przy realizacji usługi - określa z kim doradca zawodowy powinien i może współpracować, aby zaspokoić potrzeby i oczekiwania klienta usługi.

7. Kontrola jakości wykonania usługi - określa ramy samokontroli, samooceny i ewaluacji (wewnętrznej i zewnętrznej) usługi prowadzonej przez doradcę zawodowego.

F) jak wygląda organizacja usług poradnictwo zawodowe na świecie – podać literaturę m.in. Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy ZawodowegoPrezentacja multimedialna

23