Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Ngalan sa Tanom: Letsugas

Pag ilis-ilis sa Pagtanum

Human sa pagtanum sa letsugas, pulihi kini sa pagtanum ug

cucurbits, atsal, kamatis, talong, mais, broccoli, repolyo o

petsay. Likayi ang pagtanum ug utro sa letsugas human dayon

sa pag-ani niini.

Klima ug Kalidad sa Yutang Tamnan Ang letsugas maayong mutubo sa eksakto lang nga

temperatura nga anaa sa 15–35°C, ug labing muangay sa

bugnaw nga panahon sa mga ubos nga lebel sa yuta. Sa mga

taas nga temperatura, ang naporma ug lingin nga mga dahon

(ulo) sa letsugas mahimong muluag ug ang pinakapunoan niini

muaksayon sa pagtaas nga may kauban nga pagbuwak. Sa

pagpananum sa letsugas, kon mas sayo ang pagpamulak sa

tanom ug ang mas taas nga punoan muresulta gayod sa pagka

alkanse sa mag-uuma.

Ang letsugas mahimong patubuon sa bisan unsang klase sa

yuta nga maayo ang kalidad ug tambok/tabunok. Kasagaran

gayod kining patubuon sa medyo alkaline, balason apan

tabunok nga yuta, ug dili makasugakod sa pagtubo sa aslom

nga yuta (ubos pa sa 6 ang pH).

Pag andam sa Yutang Tamnan Daruha ug sudlaya ang yutang tamnan sa makaduhang

higayon aron madugmok ang mga nagtibug-ol nga yuta,

mapatag kini ug matangtang ang mga sagbot. Pag andam ug

hinabok/giisa nga luna nga mga anaa sa 15-20 sentimetro ang

gihabugon, usa ka metro ang gilapdon ug tunga sa metro ang

gilay-on kada usa. Paghimo usab ug kanal nga magsilbing

agianan sa sobrang tubig sa matag kilid sa luna nga tamnan.

Seguradoha nga mabisbisan pag-ayo ang mga hinabok nga

yutang tamnan aron maandam kini sa pagtanum sa mga

lawngon.

Pangtabon sa Yuta Basi sa gihimong pagsulay ug panukiduki sa Claveria, 8-14%

ang pag usbaw sa abot sa ginatabunan nga yuta kon ikompara

sa wala tabuni ang yuta. Ang pinaka epektibong gamitong

pangtabon kay ang uhot sa humay ug lindog ug dahon sa mais.

Ang tahop sa humay ug dahon sa madre de cacao mahimo

usab nga gamiton. Ang pangtabon kinahanglan nga ibutang sa

ibabaw sa mga hinabok nga saburan usa ka semana sa dili pa

ang pagtanum sa letsugas.

Aplayi ug organiko nga pangtabon mga 2.5 sentimetro ang

gibag-on aron mamenosan ang pag alisngaw sa tubig sa yuta

ug mapugngan ang pagturok ug pagtubo sa mga sagbot.

Lettuce

Pagtanum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Tinanum nga lawngon sa letsugas

Pagtanum Human sa 18 ka adlaw gikan sa pagluyong, ug sa usa ka

semana niining inanay nga pagbutang sa init sa adlaw ug

lawngon, mahimo ng ibalhin ang mga lawngon sa inandam

nga yutang tamnan. Ang pagtanum sa kahapunon diin

landong na ang palibot ang pinaka maayong panahon aron

mamenosan ang dili maayong epekto sa pagbalhin niini labi

na gayod kon init ang panahon. Bisbisi pagmaayo ang mga

lawngon nga igtatanum sa dili pa kini kuhaon sa trey aron

itanum.

Himuang 4 ka tudling sa mga tanom kada hinabok nga yuta,

nga 25 sentimetro ang gilay-on, markahe ug 20-25 sentimetro

ang gilay-on alang sa matag punoan sa tanom. Pagbuho ug

parehas nga giladmon nga mga lungag nga sama sa giladmon

sa trey nga gitamnan ug hinayi pagbutang ang mga lawngon

didto sa gihimong mga buho. Pundoka ang mga yuta nga

gikutkot didto sa punoan sa tanom ug hinayi kini sa pagduot

aron mapahimutang ang tanom ug mapatag ang yuta sa

palibot nini. Human sa pagtanum, bisbisi dayon ang mga

tanom apan likayan gayod nga kini pasobraan nga mahimong

muresulta na hinuon sa pagkalumos niini.

Mga lawngon sa letsugas nga mahimo ng itanum

Pagkontrolar o Pagsumpo sa Sagbot • Daruha ang yuta sa dili pa kini tamnan aron mamenosan

ang mga sagbot, mapahumok ang mga nanggahi nga

tamnanan.

• Gamiti ug organiko nga pangtabon sa yuta aron

mamenosan ang pagpangguna sa mga sagbot.

• Sa panahon sa pagtubo na sa tanom, gamiti ug guna alang

sa de mano nga pamaagi sa pagkuha sa mga sagbot.

• Bombahi o esprihi ang mga kanal, mga agianan taliwala

sa mga hinabok nga luna/ saburan ug contact/systemic

nga pamatay sa sagbot.

Pag-ani Aniha ang letsugas kon kini 30-40 na ka adlaw gikan sa

pagtanum (sa dili pa kini muaksyon sa pagpamulak), kon ang

mga nilingin nga mga dahon (heads) niabot na sa gidak-on nga

angay ng ibaligya, apan depende usab kini sa klase/barayte.

Ang sobra ka guwang nga letsugas mahimong lanuton ug pait

na ang mga dahon. Para sa iceberg nga klase sa letsugas, aniha

kini kon ang naporma ug lingin nga mga dahon (heads) pinaka

dagko na basi sa iyang barayte ug kon kini bus-ok ug gahi pa.

Ang pag-ani sa letsugas gikinahanglan nga pagabuhaton

pinaagi sa pagputol sa lindog o sa punoan niini gamit ang

mahait nga kutsilyo. Ang mga dahon nga nagputos mahimong

tangtangon kon gikinahanglan o kaha ipabilin lang sa luna ug

pasagdan nga malata aron makatabang usab sa pagpabalik sa

sustansiya sa yuta.

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Ang letsugas kinahanglan nga anihon sa dili pa muaksyon sa

pagpamulak. Ang pagsugod sa pagpamulak niini mailhan kon

ang pinakaudlot nga anaa sa sulod sa naporma nga ulo

(niilingin nga mga dahon) musugod na sa pagtaas, labi na sa

mga dahunon nga klase sa letsugas. Ang pagsugod sa

pagbulak muresulta usab sa pagka pait sa dahon niini, diin dili

na gayod kini maayo ug gikinahanglan pa nga mahitabo.

Letsugas nga anaa na sa eksaktong panahon aron anihon Sa pag-ani sa letsugas, putla pagawas ang punoan o lindog niini gamit ang mahait nga kutsilyo

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Pamaagi sa Pag-abono, Patubig, ug Pagsumpo sa mga Peste ug Sakit sa Letsugas

PERYOD SA PAGTUBO SA LETSUGAS

Sa Dili pa

Itanum

Pagbalhin ug

Lawngon

Pagtubo Pagporma sa

Ulo

Paggulang

Abono Sa dili pa itanom, butangi daan ug abono ang matag lungag nga tamnan ug isagol kini sa yuta. Sa

panahon sa pagtubo na sa tanom, abonohi kini pag-usab usa ka pulgada ng distansya gikan sa punoan

sa tanom. Seguradoha gayod nga dili maigo sa dahon sa tanom ang abono aron malikayan ang

pagkasunog niini. Dugang abono pa ang ihatag sa tanom kada ika-duha ka semana. Gamita kini nga

basihan kon kanus-a ug unsay gidaghanon sa pag-abono.

Kanus-a Sa panahon sa

pagtanum

1 ka semana sa

dili pa itanum.

2 ka semana

human ug tanum

3 ka semana

human ug tanum

Dugang pa nga pag-

abono

Gidagha

non

10g nga

rehistradong

organiko nga

abono ug 10 g

kada punoan nga

14-14-14 (NPK)

2g nga Urea

(46-0-0), 5.5g

nga solophos

(0-18-0) ug 2.5g

nga potash (0-

0-60) kada

tanom

2 g nga urea (46-

0-0), 5.5g nga

solophos (0-18-

0) ug 2.5g nga

potash (0-0-60)

kada tanom

2g nga Urea (46-0-

0), 5.5g nga

solophos (0-18-0)

ug 2.5g of potash

(0-0-60) kada

tanom

2g nga Urea (46-0-

0), 5.5g nga

solophos (0-18-0)

ug 2.5g nga potash

(0-0-60) kada

tanom

Patubig Pagsukod ug tubo nga gamiton sa patubig nga maoy mubisbis sa tanom kada tudling. Gamiti ug tag-

usa ka tubo kada tudling nga may bangag nga 25 centimetro ang gilay-on nga maoy magsilbing

agasanan sa tubig alang sa pagbisbis sa mga tanom. Pinaka maayo nga pamaagi nga bas-on pag-ayo

ang yuta aron makatubo dayon ang gamut sa letsugas.

Bisbisi dayon

ang lawngon

human kini

ibalhin ug

tanom hangtod

nga ang yuta

mabasa gayod

pag-ayo.

Bisbisi kada 3-4

ka adlaw sulod

sa upat hangtud

sa unom ka oras

o hangtud nga

mabasa na pag-

ayo ang yuta.

Bisbisi kada 3-4 ka

adlaw sulod sa 4-6

ka oras o hangtud

nga mabasa na

pag-ayo ang yuta.

Ayaw paughi o

pasobrahe ang

tubig sa tanom.

Peste/

Dangan

Bantayi ug obserbahi kanunay ang mga tanom aron malikayan ang peste. Tan-awa ang mga udlot ug

ang ilalum sa mga dahon niini. Ang gi-aprobar ra nga pamatay sa insekto o ‘insecticide’ ang pwedeng

gamiton sumala sa marka sa botelya o sa produkto. Dugmuka ang itlog ug kaba-kaba sa alibangbang.

Putla ang giatake na og peste nga mga dahon. Kuhaa ang mga til-as o ulod sa bunga ug dahon nga

sakiton ug ilubong kini. Ayaw ibalhin-balhin ang aduna nay peste nga tanom aron dili kini manakod.

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Aphids,

cutworm, leaf

miner

Aphids,

cutworm, leaf

miner

Aphids, cutworm,

leaf miner

Aphids, cutworm,

leaf miner

Mga

Sakit

Bantayi ug obserbahi kanunay ang mga tanom aron mailhan dayon kon giatake na kini og sakit. Ibton

ang nasakit na nga tanom nga dili na pwedeng matambalan ug mag-amping sa pagpul-ong sa mga

sanga ug uban pang bahin sa tanom nga gi-atake na sa peste. Hugasi kanunay ang gigamit sa pagpul-

ong sa matag tanom aron malikayan ang pagbalhin-balhin sa sakit. Ang ‘bacterial wilt’ ug ‘blight’

pwedeng makuha gikan sa gigamit ug pul-ong sa tanom. Ibutang ug plastik nga sudlanan ang pinul-

ong nga parte sa tanom nga nataptan na og sakit aron dili na kini motakod sa uban pang himsug nga

tanom ug malikayan ang pagkuyanap sa sakit. Mga aprobadong fungicides lamang ang gamiton nga

anaa mahimutang sa mga gipustan o gisudlan niini.

Southern

blight/rot, soft

rot, grey

(botrytis)/ white

(sclerotinia)

mould, bacterial

leaf spot

Southern

blight/rot, soft rot,

grey (botrytis)/

white (sclerotinia)

mould, bacterial

leaf spot

Southern blight/rot,

soft rot, grey

(botrytis)/ white

(sclerotinia) mould,

bacterial leaf spot

Letsugas nga anaa na sa eksaktong

panahon aron anihon

Sa pag-ani sa letsugas, putla pagawas

ang punoan o lindog niini gamit ang

mahait nga kutsilyo

Ang pagpamulak sa letsugas usa ka dili na

kinahanglan nga panghitabo sa tanom ug

kinahnaglng gayod nga kini

mapugngan. Bantayi ug giunsa

pagsugod sa pagtaas sa udlot sa dahunon

nga letsugas

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Mga Buhaton Human sa Pag-ani Kon kini naani na, ang letsugas kay dali ng madaut kon itandi sa

naa pa kini sa punoan. Kini gayod ang imong paggabuhaton sa

mga inaning ulo sa letsugas:

1. Aniha kon bugnaw na ang panahon- sayo ba kaha sa

buntag o sa kahapunon.

2. Ibutang ang inani nga ulo sa letsugas layo sa init sa

adlaw sa labing dali nga panahon.

3. Tangtanga ug ilain ang mga dahon nga dauton,

nangalata, nalawos ug sakiton. Gikinahanglan usab nga

ibutang ang letsugas layo sa kontaminasyon sa yuta o

unsa pa mang lata nga parte sa tanom.

4. Ilain-lain ang mga ulo niini basi sa eksaktong gidak-on

para sa mamalitay.

5. Isulod dayon ang mga inaning letsugas sa karton nga

adunay buho nga kahungawan o sa plastik nga kahon

sa paagi nga mamenosan ang pagkadaut niini sa

panahon sa pagbiyahe paingon sa merkado. Ang

pagkapundo sa inani muresulta gayod sa pagmenos sa

panahon nga kini mapuslan pa, makaon ug sa kalidad.

6. Ipadala ang inani ngadto sa merkado sa labing daling

panahon human sa pag-ani. Kinahanglan nga kadiyot

lamang ang panahon gunad sa pag-ani niini hangtod na

nga kini mabaligya sa merkado.

7. Pidbak: Susiha ug sutaa kon giunsa pag-abot sa imong

inani nga letsugas didto sa merkado ug kanunay nga

paninguhaa nga mapalambo pa ang kalidad sa imong

letsugas sa pag-abot niini sa merkado.

Mga Angay Pang Buhaton

Human sa pinaka-ulahing pag-ani sa letsugas, ang mga tanom

kinahanglan gayud nga tangtangon ug ibton. Daruhon dayon

ang luna aron malikayan ang pagdaghan ug pagkuyanap sa mga

dangan nga insekto ug sakit didto sa lain pang mga tanom.

Kining nga mga butanga kinahanglan gayud nga buhaton.

Letsugas- Pagpananum sa Gawas o Hawan nga Dapit

Lettuce

Applied Horticultural Research Pty Ltd (AHR), the Australian Centre for International Agricultural Research (ACIAR) and NSW Department of Primary Industries (NSW DPI) make no

representations and expressly disclaims all warranties (to the extent permitted by law) about the accuracy, completeness, or currency of information in this fact sheet. Users of this material

should take independent action before relying on its accuracy in any way. Reliance on any information provided by AHR, ACIAR or NSW DPI is entirely at your own risk. AHR, ACIAR or NSW

DPI are not responsible for, and will not be liable or, any loss, damage, claim, expense, cost (including legal costs) or other liability arising in any way from your use or non-use of information in

this fact sheet, or from reliance on information AHR, ACIAR or NSW DPI provides to you by any other means.