PARIMET E KONSERVIMIT URBAN - katedra-htta.weebly.com · Burimet e paripërtëritshme, duke minimizuar konsumin e tyre dhe duke inkurajuar ripërdorimin dhe riciklimin e tyre. NDËRHYRJET

[email protected]

PARIMET E KONSERVIMIT URBAN

HYRJE

PËRMBAJTJA

Dokumentet doktrinare ndërkombëtareArsyet për mbrojtje

MASAT E MBROJTJES

Masat ligjore dhe administrativeMasat teknike, ekonomike dhe sociale

NDËRHYRJET NË ZONAT E MBROJTURA

Nivelet e ndërhyrjesElementet që duhet të ruhenParimet e ndërhyrjes

POLITIKAT E KONSERVIMIT TË INTEGRUAR

TK DHE ZHVILLIMI I QËNDRUESHËM

NocioniParimet e përgjithshme

STRATEGJIA E KOSOVËS 2017-2027

HYRJE

Pas L.II.B rritet ndërgjegjësimi në lidhje me mbrojtjen dhe zhvillimin e mjediseve urbane historike:

DOKUMENTET DOKTRINARE NDËRKOMBËTARE

✓ UNESCO: Rekomandimet mbi Ruajtjen e Rolit Bashkëkohor tëZonave Historike (1976)

✓ ICOMOS: Karta për Mbrojtjen e Qyteteve Historike dhe ZonaveUrbane, e njohur si Karta e Uashingtonit (1987)

Referencat e mëvonshme ndërkombëtare përfshijnë politikat e qëndrueshmërisë në fushën e TK shek. XXI:

✓ UNESCO: Rekomandimi për Peisazhet Urbane Historike (2011)

✓ ICOMOS: Karta Apelton mbi mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit tëndërtuar (1983),

✓ ICOMOS: Parimet për Ruajtjen edhe Menaxhimin e QyteteveHistorike, Qytezave dhe Zonave Urbane (Parimet e Valetës, 2011) , etj.

ARSYET PËR MBROJTJE

✓ konservimi dhe restaurimi i zonave historike

✓ zhvillimi i tyre

✓ adaptimin harmonik në jetën bashkëkohore

në kushtet e globalizmit - kontribuon në ruajtjendhe zhvillimin e vlerave kombëtare, kulturore dhesociale.

KONSERVIM URBAN – proces i mbrojtjes

NOCIONI

KONSERVIM URBAN - nocion i dakorduar

REGJENERIMI URBAN - si ripërtëritje e mjediseve dhe funksioneve të zonës

REVITALIZIMI URBAN - nocioni u përdor pas L.II.B. si masë që synoi rijetësimin hapësinordhe funksional të qyteteve të shkatërruara ngalufta

REHABILITIMI URBAN - si riaftësim dhe nëraste rifunksionalizim i zonave historike

PARIMET E PËRGJITHSHME [ 2 parime ]

ZONAT HISTORIKE DHE RRETHINAT E TYRE DUHET TË MBROHEN NË MËNYRË AKTIVE NGA DËMTIMET E TË GJITHA LLOJEVE

Angazhimi

✓ të sigurohet që të mos dëmtohen perspektivat, vizurat, pikatfokale, korridoret vizuale të zonave historike - pjesë përbërësee perceptimit të hapësirave historike;

✓ të sigurohet që zonat historike të jenë të integruara nëmënyrë harmonike në jetën bashkëkohore.

− përdorimet e papërshtatshme, − ndryshimet dhe shtesat e panevojshme që cenojnë autenticitetin, − ndotja, − shkatërrimi i drejtpërdrejtë & dëmtimi i karakterit, që vjen si pasojë

e urbanizimit bashkëkohor , etj

PARIMET E PËRGJITHSHME

ZONAT HISTORIKE DHE RRETHINAT E TYRE DUHET TË INTEGROHEN NË JETËN SOCIALE TË KOHËS SONË

Angazhimi

✓ konservimi urban duhet të jetë pjesë integrale e politikave të zhvillimit ekonomik dhe social, dhepjesë e pandarë e planifikimit urban

− të kuptohen si tërësi koherente ku aktivitetet njerëzorekanë të njejtën peshë sikur ndërtesat, organizimihapësinor dhe mjedisi natyror i zonës

MASAT E MBROJTJES

!

MASAT E MBROJTJES

✓ Plani i Konservimit Urban MASAT LIGJORE DHE ADMINISTRATIVE

A✓ Plani i Menaxhimit

MASAT TEKNIKE, EKONOMIKE DHE SOCIALEB

✓ i definojnë kushtet & kufizimet që do të zbatohen për zonat e mbrojtura; ✓ programet & veprimet, ✓ kushtet & standardet e mirëmbajtjes, ✓ kushtet e përgjithshme që rregullojnë infrastrukturën dhe shërbimet;✓ institucionet përgjegjëse që autorizojnë ndërhyrjet brenda perimetrit të

mbrojtur të zonave✓ mjetet për financim & zbatim të programeve të mbrojtjes

✓ Parashtrojnë si kërkesë studimin e plotë urbanistik-arkitektonik

MASAT LIGJORE & ADMINISTATIVE

✓ Plani i Konservimit Urban paraprihet nga studimet multidisiplinare

synon✓ raportin harmonik midis zonave historike dhe qytetit në tërësi✓ promovimin e menaxhimit mjedisor dhe të parimeve të

qëndrueshmërisë

përcakton ✓ cilat ndërtesa duhet të ruhen ose cilat mund të jenë tëpavlera - valorizimi (Parimet e Valetës të vitit 2011 )

zonifikimi i qendrës apo zonës urbane në

zona të ndërmjetme(tampon zona)

zona të mbrojtura


ZONA TË MBROJTURA (bërthama)

✓ përfaqëson një periudhëhistorike apo fazë të zhvillimittë qytetit;

✓ Përfshin monumentet dheindin urban autentik kundërtesat shprehin vleratkulturore për të cilat mbrohetzona;

✓ Konservimi mund të përfshijëedhe zhvillimin historik tëqytetit, si dhe mund tëmbështesë funksionet e tijkarakteristike civile, fetare dhesociale .

✓ Plani i Konservimit Urban


ZONA TË NDËRMJETME (zonatampon /zona e kontaktit)

✓ është zona e definuar jashtëzonës së mbrojtur,

✓ Ka rolin e mbrojtjes së vleravekulturore të zonës së mbrojturnga ndikimi i aktiviteteve nërrethinat e saj;

✓ Bën lidhjen midis qendrëshistorike dhe qytetit si tërësi;

✓ Udhëhiqet nga parimi izbutjes së kontrastit të ashpërmidis këtyre dy njësive, nëdobi të ruajtjes së karakterittë zonës së mbrojtur.



✓ Plani i Konservimit Urban Qednra Historike e Napoli, Itali (WHS)




✓ Plani i Konservimit Urban Qendra historike e Salvador, Brazil (WHS)


✓ Plani i Konservimit Urban Qendra historike e Vilnius, Lituani (WHS)


✓ Plani i Konservimit Urban Qendra historike e Vilnius, Lituani (WHS)


✓ Plani i Konservimit Urban Qendra Historike e Riga, Latvi (WHS)


✓ Plani i Konservimit Urban Budapest Lokaliteti i mbrojtur (WHS)

Lokaliteti: kuarti i Kështjellës së Budës, brigjet e lumit dhe bulevardi Andrassy



Historic Cairo world heritage property and buffer zone


✓ Plani i Konservimit Urban Qednra historike e Malacca, Kuala Lumpur (WHS)





PLANI I PËRGJITHSHËM (GJENERAL) PRIZRENI 2003-2013 PLANI I KONSERVIMIT DHE ZHVILLIMIT TË ZONËS HISTORIKE TË PRIZRENITKORDINATOR I PROJEKTITProf.Dr. Nuran ZEREN GÜLERSOY (Arkitekt / Planer Urban) Universiteti Teknik i Stambollit (ITU)

Lulëzim NIXHA, ark.ing. dipl.Vlora NAVAKAZI, ark. cand. Mr.Florina JERLIU, ark. MABehar DYLA, ark. ing. dipl.Astrit NIXHA ark. ing. dipl.Shqipe NIXHA, ark. Mr. Sc.Edi SHUKRIU, Prof. Dr.Halim GJERGJIZI, Mr. Ecc.Agron NAGAVGCI, ing. hidro.Ramë QUPEVA, inxh. dipl. transportBaton BEGOLLI, Mr. ambient.Xhelal ORANA, ing. dipl.Myzhdat Gjini, ing. elektro.Gëzim PULA, ing. elektro.Rasim MJEKIQI, ing. dipl. makin.

2003

TRANSFER VENDOR - HUAJ - VENDOR

2008

PLAN VENDOR

Zona I Mbrojtjes

Zona II Mbrojtjes

Zona e Kontaktit

Zona e Gjelb e Mbr.

− Definimi i zonave të mbrojtjes dhe zonave të ndërmjetme e përcakton shkallën dhemënyrën e mbrojtjes (ndërhyrjes restauruese ) të secilës kategori zonale;

− Çdo ndërhyrje restauruese në zona historike duhet të bazohet në parimet shkencore;

− Para çdo ndërhyrjeje, kushtet ekzistuese të zonës përkatëse duhet të dokumentohenplotësisht;

− Kartat ndërkombëtare sugjerojnë që aty ku nuk ka plan të konservimit (përkatësisht, deri në miratimin e tij) çdo aktivitet i nevojshëm i mbrojtjes dhe zhvillimit të kryhet nëpërputhje me parimet dhe objektivat e konservimit dhe të përmirësimit të zonës ;

− Përfshirja e banorëve të zonës në procesin e planifikimit - bashkëpunimi në këtëproces i komuniteteve lokale dhe grupeve profesionale është baza e konservimit tëintegruar.



PARIMET

✓ specifikon strategjitë dhe mjetet që do të përdoren për mbrojtjen e zonëshistorike dhe që në të njëjtën kohë ipërgjigjet nevojave të jetësbashkëkohore;

✓ përmban dokumentet ligjore, financiare, administrative, dokumentacionet e konservimit, si dhePlanet e Konservimit dhe të Monitorimit

✓ merr parasysh karakteristikat e zonës sëmbrojtur, si dhe kontekstin e tyrekulturor dhe natyror.


✓ Plani i Menaxhimit


✓ Plani i Menaxhimit

✓ përcaktojë vlerat kulturore të zonës;

✓ identifikojë akterët dhe vlerat e tyre;

✓ identifikojë konfliktet e mundshme dhe objektivat e konservimit;

✓ përcaktojë metodat dhe mjetet ligjore, financiare, administrative dhe teknike;

✓ duhet të kuptojë gjendjen (përparësitë, dobësitë, mundësitë dhe kërcënimet)

✓ duhet të përcaktojë strategjitë e përshtatshme, afatet dhe veprimet specifike;

✓ duhet të jetë produkt i një procesi me pjesëmarrje.

DUHET TË:

MASAT TEKNIKE, EKONOMIKE DHE SOCIALE

✓ zonat e mbrojtura duhet të jenë pjesë e listës/regjistrit të TK

✓ duhet të bëhet studimi i plotë urbanistik-arkitektonik që përfshinëedhe analizën e zhvillimit hapësinor (të dhënat arkeologjike, historike, arkitektonike, teknike të zonës);

✓ studimi i plotë i të dhënave dhe strukturave sociale, ekonomike, kulturore dhe teknike,

✓ studimi i kontekstit më të gjerë urban ose rajonal .

KARTA MBI RUAJTJEN E ROLIT BASHKËKOHOR TË ZONAVE HISTORIKE (KARTA E VARSHAVËS/NAIROBIT 1976)

✓ harmonia e lartësive, ngjyrave, materialevedhe formave;

✓ mënyra e ndërtimit të fasadave & kulmeve;

✓ marrëdhënia midis vëllimit të ndërtesave & vëllimit hapësinor,

✓ proporcionet mesatare dhe pozitat;

Vëmendje e veçantë ndaj madhësisë sëparcelave - ekziston rreziku që çdoriorganizim i parcelave të prish nga harmoniae tërësisë !


PARIMET (2 parime)

ANALIZA E KONTEKSTIT URBAN

Përcaktimi ikarakterit tëpërgjithshëm & karakteristikavedominuese tëzonës, si:

✓ hulumtime sistematike, përfshirë edhehulumtimet arkeologjike;

✓ Dokumentimi i plotë!

✓ Këtu hyjnë edhe programet e informimit përbanorët.


PARIMET

NJOHJA E HISTORISË SË QYTETIT HISTORIK APO ZONËS URBANE


JP - EU/CoE Support to the Promotion of Cultural Diversity


Zona historike sipas Planit Urban Detaj1978

Zona historike sipas vendimit tëKomunës së Prishtinës 2009

Zona historike sipas studimit JP -EU/CoE Support to the Promotion of Cultural Diversity 2012

PRISHTINA:

Problemi i kufijve të qytetit historik


Struktura Urbane midis shek 15 – fillimshek. 19

Rritja urbane fillimshek. 19 (pas 1878)




E TASHMJA: Ndërprerja e zonave të trashëgimisë në qytet

E ARDHMJA: Shesh i ri lidh zonat e trashëgimisë së qytetit nëkuptimin fizik, simbolik dhe vizual

NIVELET E NDËRHYRJES

(1) sinjifikanca kulturore,

(2) gjendja dhe integriteti i strukturës arkitektonike dhe urbane,

(3) vlera kontekstuale,

(4) përdorimi /funksioni i duhur.


PËRZGJIDHEN VETËM PASI TË JENË SHQYRTUAR NË MËNYRË TË KUJDESSHME:

JANË DEFINUARA ME KARTËN APELTON MBI MBROJTJEN DHE PËRMIRËSIMIN E MJEDISIT TË NDËRTUAR (1983):

✓ngritja e strukturave bashkëkohore apo shtesaveqë janë të ndjeshme ndaj kontekstit urban.


NIVELET E NDËRHYRJES

1. Ruajtja (konservimi): ✓mbajtja e formës, materialit dhe integritetit

ekzistues të zonës;

2. Restaurimi i periudhës (historike): ✓ rimëkëmbja e një forme, materiali dhe

integriteti të mëhershëm të zonës; ✓ ndërhyrjet kufizohen aty ku fillon sypozimi;

3. Rehabilitimi: ✓modifikimi sipas standardeve funksionale

bashkëkohore, që mund të përfshijëadaptimin për një përdorim të ri;

4. Rindërtimi i periudhës (historike): ✓rikrijimi i objekteve të humbura /përkeqësuara;

5. Rizhvillimi:

a) Dispozita urbane si e definuar nga parcelat dhe rrugët, hapësirat e gjelbra dhemarrëdhëniet midis ndërtesave dhe hapësirave të gjelbra dhe të hapura;

b) Forma dhe pamja e brendshme dhe e jashtme e ndërtesave si të definuara ngastruktura e tyre, vëllimi, stili, shkalla, materialet, ngjyra dhe dekorimi;

c) Marrëdhënia midis zonës dhe rrethinës së saj natyrore apo të ndërtuar;

d) Funksionet e ndryshme që qyteti /zona urbane ka fituar me kalimin e kohës;

e) Traditat kulturore, teknikat tradicionale, shpirti i vendit dhe çdo gjë qëkontribuon në identitetin e një vendi.

Autenticiteti dhe integriteti i qyteteve /zonave historike, karakteri i tëcilave është i shprehur në natyrën dhe koherencën e të gjitha elementevetë tyre materiale dhe jomateriale, veçanërisht:


ELEMENTET QË DUHET TË RUHEN

PARIMET E VALETËS (2011) - I KANË PLOTËSUAR KARTAT PARAPRAKE

1

Struktura sociale, diversiteti kulturor;

Burimet e paripërtëritshme, duke minimizuar konsumin e tyredhe duke inkurajuar ripërdorimin dhe riciklimin e tyre.


ELEMENTET QË DUHET TË RUHEN

PARIMET E VALETËS (2011) - I KANË PLOTËSUAR KARTAT PARAPRAKE

2 Marrëdhëniet midis lokacionit në tërësinë e tij, pjesëve përbërëse dhekontekstit të tij, si dhe pjesëve që përbëjnë këtë kontekst

3

4


PARIMET E NDËRHYRJES (11 parimet)

RESPEKTI PËR SUBSTANCËN EKZISTUESE:

✓ ndërhyrjet duhet të respektojnë dhe të referojnë vlerat kulturoremateriale dhe jomateriale;

✓ duhet të respektohet/vlerësohet diversiteti kulturor ikomuniteteve që kanë jetuar në qytetet historike gjatë rrjedhës sëkohës;



1

KONSERVIMI (përfshin mirëmbajtjen e vazhdueshme dhe mund tëpërfshijë stabilizimin):

✓ Mirëmbajtja: aktivitet i vazhdueshëm që siguron jetëgjatësinë e burimeve/aseteve - esenciale për mbrojtje në shkallë urbane.

✓ Stabilizimi: aktivitet periodik që ndalon përkeqësimin dhe që e vëformën dhe materialet e një lokacioni në një gjendje ekuilibri duke aplikuar ndryshime minimale.

Shpejtësia e ndryshimeve, përfshirë ndërhyrjet restauruese, ështëparametër që duhet të kontrollohet.


2


VLERA ARTIFAKTUALE:

✓ Lokalitetet me sinjifikancë të lartë kulturore duhet të konsiderohensi artifakte;

✓ Elementet jolëndore që kontribuojnë në identitetin dhe shpirtin evendit duhet të vendosen dhe të ruhen, pasi ato ndihmojnë nëpërcaktimin e karakterit të zonës dhe shpirtit të saj.


3


LOKACIONI:

✓ Çdo element i mjedisit të ndërtuar është i pandashëm ngahistoria dhe lokacioni i vet;

✓ Rrjedhimisht, të gjitha ndërhyrjet trajtojnë tërësinë por edhepjesët e veçanta;

✓ Rilocimi dhe demontimi i një objekti ekzistues bëhet vetëm simjeti i fundit, atëherë kur mbrojtja nuk mund të arrihet me mjete tjera.


4


PËRDORIMI/FUNKSIONI:

✓ Inkurajohen përdorimet/funksionet burimore - kur është e parealizueshme, përdorimi i ri implikon ndryshime minimale;

✓ Ndryshimet duhet të jenë në përputhje me karakterin e qendrëshistorike apo zonës urbane;

✓ Aktivitetet e reja nuk duhet t’i konkurrojnë mbijetesës sëaktiviteteve tradicionale dhe atyre të përditshme të banorëve tëzonës;

✓ Prandaj, ruajtja e diversitetit tradicional kulturor dhe ekonomikështë e domosdoshme;

✓ Përshtatja për jetë bashkëkohore kërkon vendosjen e kujdesshmeose përmirësimin e objekteve të shërbimit publik.


5


PËRMIRËSIMI (KUALITETI):

✓ Çdo ndërhyrje duhet të synojnë përmirësimin e kualitetit jetësor/mjedisor. Përmirësimi përfshin aktivitetet modifikuese periodike silargimet dhe plotësimet në mjedis urban (sipërfaqe, shtresa, vëllimedhe/ose elemente);

✓ Përmirësimi i banimit - objektiv themelor i mbrojtjes në shkallëurbane;

✓ Përmirësimi i hapësirave publike - të respektojëdizajnin/planimetrinë kompozicionale, elementet mikrourbane, menaxhimin e hapësirës;


6


ARKITEKTURA BASHKËKOHORE:

✓ duhet të respektohet dispozita hapësinore ekzistuese, sidomos nëaspektin e shkallës dhe të madhësisë së parcelave;

✓ Marrëdhënie e qartë me arkitekturën ekzistuese dhe kontekstinzhvillimor të saj - vijnë në shprehje parimet e përgjithshme të mbrojtjes :

a) Lexueshmëria (dallueshmëria): ndërhyrjet e reja të jenë tëidentifikueshme & të mos dëmtojnë integritetin estetik apo koherencëne tërësisë;

b) Reverzibiliteti: ofron mundësi të zhvillimeve të ardhshme, ose korrigjimtë problemeve të paparapara;

c) Materialet dhe teknikat: të respektojnë praktikat tradicionale; përndryshe, materialet dhe teknikat e reja të kenë bazë shkencore dhe tëburojnë nga përvoja të dëshmuara.


7


INTEGRITETI STRUKTUROR & TEKNOLOGJIK:

✓Të respektohet në rrafshin e performancës & pamjes;

✓Patina është pjesë e integritetit historik – largohet vetëm atëherë kurështë esenciale për mbrojtjen;


8


MOBILITETI:

✓ Inkurajohet sistemi i shtigjeve këmbësorike;✓ Trafiku automobilistik duhet të kontrollohet;✓ Parkimi nuk duhet të dëmtojë dispozitën historike ose mjedisore të

zonës; ✓ Nëse planifikohen rrugë të reja të rendit të parë, ato nuk duhet të

depërtojnë në zonat historike, por duhet ta përmirësojnë qasjen nëto;

✓ Sistemi rrugor lidhet kryesisht me dy aspekte: a) konfiguracioni b) teknikat e përdorura për ndërtimin e rrugëve;

✓ Sistemi rrugor tradicional korrespondon me mobilitetin, dendësinëdhe mjetet e transportit tradicional;

✓ Modernizimi i transportit automobilistik (?) duhet synuar largimiapo së paku redukimi i qarkullimit të automjeteve


9


TURIZMI:

✓mund të luajë rol pozitiv në zhvillim & revitalizim;

✓Zhvillimi i turizmit duhet të bazohet në përmirësimin e monumenteve dhe hapësirave të hapura publike.;

✓Planet e konservimit dhe të menaxhimit duhet të marrin parasyshndikimin e pritshëm të turizmit & rritjen ekonomike të zonës.


10


KONTROLLI MJEDISOR:

✓ zonat historike duhet të mbrohen nga efektet e ndryshimeveklimatike dhe nga fatkeqësitë natyrore;

✓ shërbimet e kontrollit duhet të përmirësohen ashtu që tërespektohet barazpesha tradicionale;

✓ Të gjitha intervenimet duhet të synojnë përmirësimin e eficiencës sëenergjisë dhe uljen e ndotjes mjedisore.


11



Konservimi i integruar lidh mbrojtjen e trashëgimisë me planifikimin urban – një nga politikat më të rëndësishmezhvillimore në Evropë!

– Konservimi i integruar shmangë rreziqet e përkeqësimit / degradimit tëstandardit banesor, me anë të zbatimit të teknikave të ndjeshme tërestaurimit dhe zgjedhjes së duhur të funksioneve të përshtatshme;

– Konservimi i integruar varet nga masat juridike (ligjet, rregulloret), administrative (shërbime administrative dhe personel të mjaftueshëm), teknike (firma të specializuara dhe mjeshtër të restaurimit) dhe financiare- qeveritë të ndërmarrin masa të duhura!


KARTA E AMSTERDAMIT MBI TRASHËGIMINË ARKITEKTURORE EVROPIANE (1975)

REZOLUTA 76 (28) E KËSHILLLIT TË EVROPËS (KE) MBI PËRSHTATJEN E LIGJEVE DHE RREGULLOREVE KËRKESAVE TË KONSERVIMIT TË INTEGRUAR TË TRASHËGIMISË ARKITEKTURORE (1976)

(1) ruajtja fizike e trashëgimisë arkitekturore, nëpërmjetmasave për mbrojtje si dhe veprimeve restauruese/përmirësuese;

(2) integrimi i kësaj trashëgimie në mjedisin fizik tëshoqërisë bashkëkohore nëpërmjet programeve tërevitalizimit dhe rehabilitimit, përfshirë veprimet e adaptimit të ndërtesave kushteve bashkëkohore, ndërkohë që ruhen tiparet me interes kulturor dhekarakteri i vendit.


Definon dy qëllimet themelore të konservimit të integruar:

REZOLUTA 76 (28) E KËSHILLLIT TË EVROPËS (KE) MBI PËRSHTATJEN E LIGJEVE DHE RREGULLOREVE KËRKESAVE TË KONSERVIMIT TË INTEGRUAR TË TRASHËGIMISË ARKITEKTURORE (1976)

(1) është një nga komponentet themelore të planifikimit urban...;

(2) ka të bëjë para së gjithash me qytetarët e saj; prandaj, duhet tëmbahet ekuilibri midis njeriut dhe mjedisit të tij tradicional…;

(3) autoritetet publike kanë përgjegjësi të veçantë dhe rol tëdrejtpërdrejtë në mbështetjen e veprimeve: ndarje e fondeve, inkurajim i iniciativave private, trajnime, harmonizim i të resë me tëvjetrën, etj.


vendos tri parime të konservimit të integruar , sipas të cilave, Konservimi i integruar i trashëgimisë arkitekturore :


(1) zhvillimi ekonomik,

(2) balanci shoqëror,

(3) mbrojtja e mjedisit (trashëgiminë kulturore & natyrore).


KËSHILLI I EVROPËS (2000): “PARIMET E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM HAPËSINOR PËR KONTINENTIN EVROPIAN”

Tri parime kryesore - të barabarta për nga rëndësia e tyre:

Tri çështje që lidhen me zhvillimin e qëndrueshëm dhe TK

Koncepti i qëndrueshmërisë bazohet në kapacitetin e trashëgimisë kulturoredhe natyrore që të përshtatet për nevojat dhe kërkesat aktuale (nëpërmjetadaptimit të ndërtesave dhe funksioneve), pa krijuar periudha të gjata tëpasivitetit apo vjetrimit, si dhe duke përjashtuar veprime të dyshimta që e destabilizojnë mjedisin e trashëgimisë

Zhvillimi i qëndrueshëm nënkupton zbatimin e politikave të ndjeshme tëmenaxhimit të trashëgiminë kulturore dhe natyrore, ashtu që t’u përcjelletgjeneratave të ardhshme me gjithë bukurinë, autenticitetin dhe diversitetin e saj, si burim i kreativitetit dhe si trashëgimi e pasuruar me veprabashkëkohore


Mbrojtja e trashëgimisë nuk është më objektiv në vetvete, por definohet simjet thelbësor i zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik, social dhe mjedisor



Politikat sektoriale duhet të adresojnë:

Zhvillimi i qëndrueshëm dheTrashëgima Arkitekturore

Zhvillimi i qëndrueshëm dheTrashëgima Arkeologjike


Mbrojtja e TA nëpërmjet restaurimit;konservimit –objektiv që integron TA në politikat dhe proceset e planifikimit urban;

Integrimi i TA për një qëllim social

Kërkesa e respektimit të identitetit dhe qasjes në tëkaluarën - konservimi i integruar pajton / kombinonkërkesat përkatëse të arkeologjisë me zhvillimin dheplanifikimin fizik, si dhe ulë mundësitë përshkatërrimin apo përkeqësimin e trashëgimisëarkeologjike.


Politikat sektoriale duhet të adresojnë:

Zhvillimi i qëndrueshëm dheTrashëgima Kulturore dheNatyrore


Zhvillimi i qëndrueshëm dheturizmi kulturor

‘mjedisit kulturor’, si pasqyrim i identitetit dhediversitetit evropian, si burim ekonomik në fushëne turizimit kulturor

Prioritet zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm;

Kjo shtron si nevojë të kuptuarit e vendit(ekosistemeve, qyteteve historike, etj), numrit tëvizitorëve, instrumenteve të kontrollit (vlerësim indikimit rajonal).


http://www.mkrs-ks.org/repository/docs/shqip_strategjia_per_trashegimi.pdf


[i] Reforma institucionale &ligjore 1. Avancimi i kornizës ligjore dhe institucionale

[ii] Qasja e integruar

2. Qasja e integruar në mbrojtje të trashëgimisë

kulturore drejt zhvillimit të qëndrueshëm

3. Përfshirja e trashëgimisë kulturore në planet zhvillimore

4. Promovimi i trashëgimisë kulturore

5. Edukimi, aftësimi dhe pjesëmarrja aktive në

mbrojtjen e trashëgimisë kulturore

[iii] Roli i trashëgimisë përshoqërinë

OBJEKTIVATSYNIMET

2. Qasja e integruar në mbrojtje të trashëgimisë kulturore drejt

zhvillimit të qëndrueshëm


Ruajtja dhe menaxhimi efektiv i aseteve të trashëgimisë kulturore si parakusht për zhvillim të

qëndrueshëm

1. Vazhdimi dhe avancimi i programit për intervenime emergjente, duke garantuar të drejtat e

pronarëve, poseduesve dhe shfrytëzuesve të pronave kulturore;

2. Monitorimi dhe mirëmbajtja e vazhdueshme e aseteve të trashëgimisë kulturore;

3. Hartimi i planeve të menaxhimit dhe caktimi i njësive menaxhuese për lokalitetet madhore të

trashëgimisë kulturore;

4. Përmirësimi i qasjes publike dhe promovimi i përdorimeve të qëndrueshme të aseteve të

trashëgimisë kulturore.

Përfshirja e trashëgimisë kulturore në agjendën e zhvillimit të qëndrueshëm

1. Identifikimi dhe mbrojtja ligjore e peisazheve kulturore;

2. Përfshirja e peisazheve kulturore në mekanizmat e planifikimit dhe të menaxhimit të zhvillimeve

socio-ekonomike dhe hapësinore;

3. Promovimi i turizmit të qëndrueshëm në zonat dhe lokalitetet e trashëgimisë kulturore.

Krijimi dhe asociimi në platformat e bashkëpunimit

1. Bashkëpunimi multisektorial dhe ndërinstitucional në planifikim dhe menaxhim të qëndrueshëm

projekteve zhvillimore / investimeve kapitale ;

2. Bashkëpunimi ndërkomunal në planifikim dhe menaxhim të qëndrueshëm të territoreve dhe

itinerareve ndërkomunale të trashëgimisë kulturore ;

3. Bashkëpunimi ndërkufitar në planifikim dhe menaxhim të qëndrueshëm të projekteve që

promovojnë diversitetin kulturor dhe identitetin evropian të rajonit.

3. Përfshirja e trashëgimisë kulturore në planet zhvillimore


Fuqizimi i konservimit të integruar si koncept fundamental për zhvillim të qëndrueshëm

1.Përditësimi i dokumentit strategjik të MKRS mbi Konservimin e Integruar;

2.Zhvillimi i politikave dhe instrumenteve për planifikimin / menaxhimin e integruar;

3.Krijimi i një kornize eksperimentimi për planifikim territorial dinamik dhe sistematik.

Përfshirja e trashëgimisë kulturore në politikat dhe dokumentet kombëtare të planifikimit hapësinor

1.Përditësimi i provizioneve të trashëgimisë kulturore në dokumentin e Planit Hapësinor të Kosovës dhe

përfshirja e saj në Hartën Zonale të Kosovës;

2.Identifikimi/fuqizimi i masave administrative, financiare dhe edukative të konservimit të integruar, dhe

përfshirja e tyre në politikat kombëtare;

3.Avancimi /koordinimi i masave legjislative për parandalim të zhvillimit të pakontrolluar urban dhe rural;

4.Fuqizimi i vlerësimit të ndikimit në trashëgiminë kulturore si pjesë e mekanizmit të Vlerësimit të Ndikimit

në Mjedis (VNM-së);

5.Nxitja e pjesëmarrjes efektive të të gjitha komuniteteve në procesin e planifikimit dhe hartimit.

Përfshirja e trashëgimisë kulturore në dokumentet e planifikimit komunal

1.Definimi i zonave/qendrave historike dhe integrimi i tyre në proceset e planifikimit zhvillimor komunal;

2.Përvetësimi i qasjes së integruar ndaj konservimit dhe zhvillimit urban dhe reflektimi i saj në hartën

zonale të komunave;

3.Zhvillimi i pilot projekteve të bazuara në qasjen e integruar konform parimeve dhe praktikave

bashkëkohore për konservim, restaurim dhe ripërdorim adaptiv

4.Përvetësimi i qasjes së bazuar në Peisazhin Historik Urban për planifikim dhe menaxhim ndërkomunal,

sipas rekomandimeve të UNESCO-s (2011).

Documents

PARIMET E KONSERVIMIT URBAN - katedra-htta.weebly.com · Burimet e paripërtëritshme, duke minimizuar konsumin e tyre dhe duke inkurajuar ripërdorimin dhe riciklimin e tyre. NDËRHYRJET