UDC 633.71Tutun/Tobacco, Vol.53, No 1-2, 31-53, 2003Institut za tutun - Prilep, R. Makedonija

PEDESET I ^ETIRI GODINI PLODNA RABOTA NA SPISANIETOTUTUN/TOBACCO

K. Filiposki

JNU Institut za tutun-Prilep

Godinava se navr{uvaat 54 godiniod objavuvaweto na prviot broj na spisa-nieto "TUTUN/TOBACCO" i 80 godini odpostoeweto na nau~nata slu`ba po tutunot.Po toj povod, sakame da se potsetime nadolgata istorija na spisanieto "TUTUN/TOBACCO" i negovoto zna~ewe za razvojotna tutunskoto stopanstvo vo Makedonija ipo{iroko, na prostorot od porane{naJugoslavija. Prviot broj na spisanieto"TUTUN/TOBACCO" se rodi vo januari 1951godina, pod imeto "TUTUN" - "DUVAN", poinicijativa na nau~niot kadar od Institutotza tutun.

Vo ovoj moment e prilika da potse-time deka vo toa vreme tutunoproizvod-stvoto vo Jugoslavija ima{e silen hori-zontalen i vertikalen porast. Ogromen delod tutunoproizvoditelite go nemaa pot-rebnoto iskustvo i tradicija, a vo proiz-vodstvoto na tutun bea vklu~eni i zemjo-delski povr{ini {to dotoga{ ne slu`eleza taa namena. Od vremeto na biv{a Jugo-slavija, vo tutunoproizvodstvoto , kako i vodrugite oblasti na ~ove~kite dejnosti, be{enasledena celosna primitivnost. Nau~natamisla i nejzinite soznanija bea nedostapnine samo za neposrednite proizvoditeli tukui za rakovodniot kadar od instruktivnataslu`ba od pretprijatijata za proizvodstvoi obrabotka na tutun. Postoe~kiot kadar votutunoproizvodstvoto ne zadovoluva{e nitupo broj nitu po stru~na podgotovka. ̂ etiritezavr{eni generacii maturanti od Srednototutunsko u~ili{te ne mo`ea da najdat stru~-na literatura za dopolnuvawe na svoiteteoretski i zacvrstuvawe na prakti~nitesoznanija od oblasta na tutunot.

Vo takvi uslovi neophodna be{epojavata na stru~noto spisanie "TUTUN" -"DUVAN". Osnovna zada~a na spisanieto eusovr{uvawe na kadarot i unapreduvawe na

tutunskoto stopanstvo koe bi gi aktiviralosite stru~ni sili preku vakov vid napublikuvawe na rezultatite od nau~no-istra`uva~ka rabota i na iskustvoto od{irokata praksa za da se obezbedi tolkupotrebnata stru~na pomo{ na neposredniteproizvoditeli i na tutunskoto stopanstvovo site negovi segmenti od proizvodstvoto,obrabotkata i fabrikacijata. Treba da seakcentira deka ova nau~no spisanie gipopularizira pridobivkite i rezultatiteod nau~no-istra`uva~kata rabota po tutunotkaj nas, gi iznesuva iskustvata i postignu-vawata na operativata, objavuva prikazi odprakti~ni i nau~ni postignuvawa od oblastana tutunot vo stranstvo, i na stranicite naspisanieto gi aktivira site stru~ni sili voborbata za unapreduvawe na tutunskotostopanstvo.

Prviot broj na spisanieto "TUTUN" -"DUVAN" izleze vo januari 1951 gosdinakako mese~no spisanie. Prvite sedum broeviizlegoa pod ova ime, dodeka poslednite tribroja od 1951 izlegoa pod imeto TUTUN -DUVAN - TOUTOUN. Od 1952 do 1961 godinaspisanieto izleguva{e kako "TUTUN - LETABAC" i "DUVAN - LE TABAC", a od januari1962 godina do denes izleguva pod imeto"TUTUN/TOBACCO". Zna~i, ovaa godina smena po~etokot na pedeset i ~etirigodi{notoneprekinato izleguvawe na ova spisanie.

Vo svojata dolgogodi{na istorija,spisanieto po sila na prilikite se menuvaloi dinamikata na izleguvawe. Po~nalo daizleguva kako mese~no spisanie, no mnogu~esto izleguva i kako dvomese~en broj.Poslednive desetina godini izleguva i kakotrimese~en ili kako {estmese~en broj, anekolku godini ima izleguvano i kakogodi{nik vo eden broj. Vo tekot na izmina-tive pedeset i ~etiri godini, otpe~ateni se289 broja so 18 191 stranica.

ISSN 0494-3244UDK: 050(497.7)(060.91)

32

Vo ovaa prilika }e naglasime dekaspisanieto "TUTUN/TOBACCO" do 1961godina izleguva{e dvojazi~no, na make-donski i na srpskohrvatski jazik. Od 1962godina pa do denes spisanieto izleguva namakedonski jazik, so toa {to trudovite naavtorite na porane{nite jugoslovenskirepubliki se pe~atat na jazikot na koj senapi{ani, a onie od ostanatite zemji sepe~atat prevedeni na makedonski ili naangliski jazik.

Vo tekot na svoeto izleguvawespisanito postojano se menuva{e i vonegovite sodr`ini se objavuvaa statii koitretiraa sekoga{ aktuelni problematiki odvremeto koe go opkru`uva{e , kako i statiiza vremeto koe doa|a. Spisanieto stanapoznato ne samo vo na{ata dr`ava tuku ipo{iroko na Balkanot - vo nego se objavuvaatstatii na avtori skoro od site balkanskidr`avi.

Spored Pravilnikot za izdava~kadejnost na Institutot za tutun od 1980godina, za glaven urednik se nazna~uvadirektorot na Institutot.

Spisanito "TUTUN/TOBACCO"napolno go opravda svoeto postoewe kakona po~etokot na svojata pionerska zada~ataka i denes, vo uslovi na tranzicija natutunskoto stopanstvo.

Vo ovaa prilika }e dademe kratkibiografii na urednicite na ova spisanie.Isto taka, na krajot od ova jubileno pret-stavuvawe }e ja prezentirame "Uvodnatare~" na spisanieto "TUTUN/TOBACCO"napi{ana vo negoviot prv broj od 1951godina, kako i hronologijata na formata iimeto na spisanieto.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

33

Hro

nol

ogij

a na

izl

eguv

awet

o na

spi

sani

eto

TU

TU

N/T

OBA

CC

O i

neg

ovit

e ur

edni

ci

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

34

Hronologija na izleguvaweto na spisanieto TUTUN/TOBACCOi negovite urednici

289 broja 18.191 stranici

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

35

UREDNICI NA SPISANIETOTUTUN/TOBACCO

in`. HRISTO MIHAJLO BEAKA Nau~en sorabotnik Urednik na spisanieto vo 1951 godina

In`. HRISTO BEAKA e roden kon krajot na dekemvri 1912 godina, vo potpelister-skoto selo Trnovo, vo mnogu~leno i dobrostoe~ko semejstvo, kako zaednica na tatko mu idvata negovi bra}a. Tatko mu bil trgovec i dolgi godini pominal na pe~alba vo stranstvo.

Vo 1916 godina celoto semejstvo e proterano i internirano vo Bugarija, vo gradotSliven. Po zavr{uvaweto na „-ta Svetska vojna, semejstvoto se naselilo vo Bitola.

Osnovno obrazovanie zavr{uva vo Bitola, a istovremeno fakulatativno go posetuvai Francuskoto u~ili{te, pa taka francuskiot jazik mu stana kako maj~iniot - vla{kiot.Po tatko i majka e Vlav. Poradi izvonrednoto poznavawe na francuskiot jazik se zapi{ana poznatiot i edinstven francuski licej na Balkanot vo Bitola (Sredno gimnaziskou~ili{te). Francuskiot licej go zavr{i so odli~en uspeh, no zaradi propisite mora{e daizu~i u{te edna godina vo Bitolskata realna gimnazija, so {to go verificira srednotoobrazovanie.

Vo 1932 godina se zapi{uva na Zemjodelskiot fakultet vo Zemun, po ~ie zavr{uvawenekolku godini raboti vo Srbija, kako agronom - specijalist za tutun.

Za vreme na „„-ta Svetska vojna prvo raboti kako agronom vo bugarskiot grad Haskovo,a potoa e premesten vo Bitola, kako ovlasten zemjodelski inspektor. Rabotata ja prekinuvai zaminuva vo partizani, kako oficer na VII - ta Bitolska osloboditelna brigada.

Po osloboduvaweto raboti kako stru~en sorabotnik vo Prilepskiot monopol, odkade {to po kratko vreme preminuva vo Institutot za tutun, kade be{e nazna~en za direktorod 1953 do 1956 godina. Vo 1955 godina e ispraten na ednogodi{na specijalizacija voFrancija. Vo Institutot, kade ima{e zvawe nau~en sorabotnik, ostanuva do 1957 godina,koga preminuva vo Republi~kiot zavod za produktivnost na trudot.

In`. Hristo Beaka isto taka be{e nastavnik vo Sojuznoto sredno tutunsko u~ili{te,koe rabote{e vo Institutot za tutun od 1946 do 1953 godina.

Toj e prviot urednik na spisanieto TUTUN/TOBACCO vo 1951 godina. Pod negovouredni{tvo se izlezeni site broevi od taa godina.

Rabotnata kariera ja zavr{uva vo Republi~kiot zavod za produktivnost na trudot,na rabotni zada~i od svojata specijalnost- tutunoproizvodstvoto.

Po~ina na 11.03. 1993 godina vo Skopje, a pogreban e vo semejnata grobnica vo Bitola.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

36

Akademik RUDOLF \URE GORNIK Nau~en sovetnik Glaven urednik na spisanieto od 1952 do 1954

Akad. R. Gornik e roden 1898 godina vo Sremska Mitrovica. Maturiral 1916 godinavo realnata gimnazija vo Osiek. Od 1919 do 1923 godina studiral vo Praga, kade {todiplomiral vo 1923 godina na Zemjodelskiot fakultet, potoa specijaliziral od oblastana selekcijata na rastenijata. Vo 1924 godina e nazna~en za rakovoditel vo Opitnata stanicaza tutun vo Prilep. Po osnovaweto na Opitnata stanica, stanuva nejzin prv upravnik vo1928 godina. Potoa odi na specijalizacija vo Grcija, kade {to gi posetuva i reonite natutunskoto proizvodstvo (Makedonija, Trakija, Tesalija) i se vra}a so mnogu semenskimaterijal od tutun, {to }e mu poslu`i podocna za selekcija.

Toj go osnova, organizira i izgradi Institutot za tutun vo Prilep, kade {to ostanado 1939 godina, koga e premesten vo Belgrad za na~alnik na Dr`avniot monopol na tutunot.Vo Belgrad ostanuva do vojnata. Vedna{ po osloboduvaweto, vo 1945 godina, e unapreden vovi{ sovetnik, a vo 1946 godina povtorno e nazna~en za direktor na Institutot za tutun voPrilep. Vo Prilep ostanuva do 1954 godina, koga e izbran za direktor na Institutot zatutun vo Zagreb. Gi ima dobieno site nau~ni zvawa, vklu~itelno i najvisokoto (nau~ensovetnik). Bil na studiski prestoj vo SSSR i Francija vo 1947/48 godina.

Odlikuvan e so Orden na trudot od „„ i „ red. Za postigawata vo oblasta na selekcijatana tutunot odlikuvan e so Orden zaslugi za narod so zlaten venec, a po povod proslavata na40 godini od osnovaweto na Institutot za tutun vo Prilep proglasen e i za po~esen gra|aninna Op{tinata Prilep. Bil i zamenik-pratenik vo Narodnoto sobranie vo Belgrad.

Na 14.05.1979 godina e izbran za akademik na MANU, kako ~len nadvor od rabotniotsostav.

Akad. R. Gornik ima objaveno nad 60 nau~ni i stru~ni trudovi. Negoviot nau~en opuse odraz na uslovite vo koi rabotel pred vojnata i vo godinite neposredno po vojnata, kogamo`nostite za nau~na rabota bile ograni~eni. So selekciona rabota akad. R. Gornik sezanimaval vo Prilep od 1924 do 1939 i od 1946 do 1954 godina, a potoa vo Zagreb . Pokrajsortata jaka JK 7-4/2, negovo delo se i novite sorti {to gi narekol "prilep" ("P 10-3/2" i "P12-2/1"). Pokraj ovie tri najva`ni sorti tutun, toj sozdal i drugi {to imaat pomalarasprostranetost (H2, H10, H11, GCR1, GCR2, GV3, DV3 i dr).

So krstosuvawe, vo Zagreb toj sozdava novi, otporni sorti od tipot virxinija: N2(ili "Zagreb") i H1 (ili "Podravina").

Po~ina na 19.02.1980 godina vo Zagreb.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

37

in`. KUNE DIMITAR GEOR\IEVSKI Nau~en sorabotnik Odgovoren urednik na spisanieto od 1952 do 1954 godina Urednik na spisanieto od 1955 do br. 2 od 1958 godina

In`. Kune Geor|ievski e roden vo 31.08.1914 godina vo Debar, od majka Tonica itatko Dimitar, kako vtor sin od devette deca. Osnovno u~ili{te zavr{uva vo Debar. Nainicijativa na u~ili{teto se zapi{al gimnazija vo Kraguevac. Vo 1934 godina se zapi{uvana Zemjodelskiot fakultet vo Zemun i istiot go zavr{uva vo 1939 godina.

Kako in`. agronom najprvo se vrabotuva vo fabrikata za {e}er vo Belgrad (okolueden mesec), a od 12.12.1939 godina se vrabotuva vo Tutunskata stanica vo Skopje. VoInstitutot za tutun vo Prilep se vrabotuva od 25.03.1940 godina kade ostanuva do 30.11.1942godina. Potoa, kako stru~wak e ispraten vo Okoliskoto agronomstvo vo Harmanli, Bugarija.kade ostanuva do 1943 godina, a potoa se vra}a vo Makedonija i odi vo partizani.

Vedna{ po osloboduvaweto, kako ve}e afirmiran stru~wak, postaven e za direktorna Fabrikata za tutun vo Skopje (1944 - 1945 god). Od 1945 godina do 1947 godina raboti kako{ef na Tutunskata stanica vo Skopje, a od 1947 do.1949 godina raboti vo Reonskata direkcijaza tutun vo Skopje. Od1949 do 1957 godina raboti vo Institutot za tutun vo Prilep, prilaboratorijata vo Skopje, a potoa raboti vo Dr`avniot sekretarijat za stokov promet voBelgrad do 1961 godina. Od 1961 godina do penzioniraweto raboti vo Makedonija Tabak -Skopje.

In`. Kune Geor|ievski ima publikuvani golem broj nau~ni i stru~ni trudovi so koise re{eni mnogubrojni problemi od na{ata tutunska praktika. Za svojata stru~na, nau~na iorganizatorska rabota, be{e odlikuvan so Ukaz na Pretsedatelot na SFRJ Josip Broz Titoso medal Zaslugi za narod vo 1961 godina i so Orden za trud so zlaten venec vo 1965 godina.

In`. Kune Geor|ievski bil postojan dopisnik za redakcijatata na me|unarodnotospisanie WORLD TOBACCO za Jugoslavija. Vo tekot na svojata rabota prezentiral pove}etrudovi na razni kongresi i simpoziumi vo zemjata i stranstvo. Isto taka ima objaveno ipove}e posebni publikacii i knigi za proizvodstvo i poznavawe na tutunskata surovina.Poslednata kniga za proizvodstvo na tutun ostana neobjavena, bidej}i smrtta go iznenadi.

In`. Kune Geor|ievski nenadejno po~ina na 18 januari 2003 godina vo Skopje. Negovatasopruga Katerina `ivee povremeno vo Skopje i kaj }erkata Liljana vo Kru{evac.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

38

in`. METODI PANOV TATAR^EV Nau~en sorabtnik Odgovoren urednik na spisanieto

od 1958 do 1961 godina

In`. Metodi Tatar~ev e roden vo 1904 godina vo Resen. Gimnazija zavr{il vo 1926godina vo Maribor, a Zemjodelski fakultet vo Praga vo 1938 godina. Celoto svoe slu`buvawego ima provedeno vo tutunskata struka.

Vedna{ po osloboduvaweto, kako afirmiran stru~wak postaven e za {ef na otsekotza kultura i otkup na tutun vo direkcijata na Dr`avniot monopol vo Skopje, a pri formi-raweto na Sojuznata glavna uprava za tutun, toj e nazna~en za {ef na otsekot po fermentacija.

Koga vo Prilep se osnova Srednoto tutunsko u~ili{te pri Institutot za tutun, tojbe{e eden od direktorite. Nemu mu pripa|a golema zasluga za stru~noto izdigawe napomladiot stru~en kadar. Kako sestran poznava~ na tutunot toj nesebi~no go prenesuva{esvoeto znaewe i iskustvo na idnite tutunski stru~waci i slu`e{e kako ̀ iva enciklopedija,kako za prakti~nite taka i za teoretskite problemi po tutunot. Podocna dr`e{e predavawana Zemjodelsko-{umarskiot fakultet vo Skopje, po predmetot Prerabotka na tutunot.

Imaj}i ogromna volja za natamo{no navleguvawe vo tajnite na tutunskata nauka, vo1950/51 godina specijalizira vo Hemiskasta laboratorija vo Zagreb. Tuka svoeto vreme goposvetuva na sovladuvawe na nau~nata disciplina hemija na tutunot, na koja podocna }e iposveti golem broj nau~ni trudovi. Po zavr{uvaweto na ovaa specijalizacija, zema najaktivnou~estvo vo organiziraweto na Laboratorijata za tutun vo Skopje, koja ja rakovodi kako {efse do nejzinoto preseluvawe vo Prilep.

Podocna, vo 1956 godina, koga e postaven za direktor na Institutot za tutun voPrilep, toj nastojuva da gi usovr{i metodite i pridonesuva dobienite rezultati da imaatmatemati~ka preciznost. Toj e eden od tvorcite na na{iot troklasen standard zamanipulacija i avtor na noviot na~in na proizvoditelska manipulacija i otkup na tutunot.

In`. Metodi Tatar~ev e odgovoren urednik na spisanieto TUTUN/TOBACCO od br.3 vo 1958 godina do krajot na 1961 godina.

Toj e direktor na Institutot za tutun od 1956 do 1960 godina. Vo Institutot go imadobieno zvaweto nau~en sorabotnik. Institutot za tutun go napu{ta vo 1956 godina i seprefrla vo Tutunskiot kombinat - Skopje.

In`. Metodi Tatar~ev e eden od prvite i glavnite organizatori na nau~noistra-`uva~kata slu`ba po tehnologijata na tutunot vo na{ata zemja. Publikuval golem broj nau~nii stru~ni trudovi so koi se re{eni mnogubrojni problemi od na{ata tutunska praktika.Zasvojata stru~na, nau~na i organizatorska rabota in`. Metodi Tatar~ev be{e odlikuvan soOrden na trudot so zlaten venec.

Nenadejno po~ina na 17 dekemvri 1968 godina vo Skopje. Smrtta go zatekna kakorakovoditel na proizvodno-tehnolo{kiot sektor vo zdru`enata organizacija "Jugotutun -Tutunski kombinat " Skopje.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

39

D-r BORIS VEQAN TODOROSKI Nau~en sovetnikUrednik na spisanieto od 1962 - 1964 i Odgovoren urednik od 1973 do1979 god

D-r Boris Todorovski e roden vo 1922 god. vo Bitola. Diplomiral na zemjodelsko-{umarskiot fakultet na Univerzitetot - Belgrad, vo 1949 god. Po zavr{uvaweto nafakultetot, vo 1950 god. raboti kako glaven agronom vo Skopskata oblast, a potoa voMinsiterstvoto za dr`avni nabavki - Uprava za zemjodelie - Skopje. Od 1952 do 1954 godinaraboti kako rakovoditel vo Dr`avnata ergela vo s. Gneotino - Bitolsko.

Vo 1954 godina, po barawe na Institutot za tutun - Prilep, e izbran prvo za asistentvo Oddelenieto za selekcija, a potoa vo Oddelenieto za za{tita na tutunot, otsekentomologija. Postdiplomski studii zavr{il so odli~en uspeh vo 1958 god., na katedrataza za{tita na rastenijata na Zemjodelskiot fakultet vo Zemun. Vo 1957 godina u~estvuvakako ~len na nau~na ekspedicija vo Grcija, koja{to ima{e za zada~a da prou~i nekoi vidoviod {tetnata entomofauna na razli~ni kulturi.

Za nau~en sorabotnik e izbran vo 1960 god. Doktorira na belgradskiot Univerzitetvo 1967 god., a vo 1972 godina e izbran za nau~en sovetnik.

D-r Boris Todorovski so svojata plodna rabota ima dadeno pridones i nadvor odna{ata zemja (NR Polska, Sirija i dr.) za izveduvawe na eksperimenti, obu~uvawe na kadri,u~estvo vo me|unarodni organizacii i sl.

D-r Boris Todorovski go napu{ti Institutot za tutun vo 1979 godina, koga preminaza rakovoditel na Biolo{kata laboratorija vo "OHIS" Skopje.

So svojata plodna rabota ostavi bogata riznica na nau~ni i stru~ni soznanija odoblasta na koja rabote{e, a koi i se dobro poznati na na{ata i svetskata javnost.

D-r Boris Todorovski dolgo vreme so uspeh go ureduva{e spisanieto "TUTUN/TOBACCO" kako urednik od 1962 do 1964 godina i odgovoren urednik od 1973 do 1979 godina.

Za negovata op{testveno-politi~ka nau~na i stru~na dejnost odlikuvan e so: Ordenna trudot so srebren venec vo 1969 god.; Orden za zaslugi na narod so srebrena yvezda vo1979 god. i Orden na trudot so zlaten venec vo 1973 godina.

Nenajdejno po~ina na 05.09.1982 godina vo Skopje. Smrtta go zatekna kako rakovoditelna Biolo{kata laboratorija na "OHIS".

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

40

D-r JOSIF STOJAN MICKOVSKINau~en sovetnik

Glaven urednik na spisanieto1965-1979

Roden e vo s. Golemo Crsko - Ki~evsko na 7.07.1925 godina. Osnovno obrazovanie igimnazija zavr{uva vo Bitola, a Zemjodelsko-{umarski fakultet vo Skopje, 1950 godina.Po zavr{uvaweto na Zemjodelskiot fakultet raboti dve i pol godini vo Okoliskiotzadru`en sojuz vo Ki~evo. Vo 1953 godina ja formira nau~nata slu`ba po Za{tita na tutunotod bolesti i {tetnici vo Institutot za tutun vo Prilep. Vo 1954 godina e nazna~en zadirektor na Institutot za tutun vo Prilep, i taa funkcija ja vr{i pove}e od 17 godini.Doktoriral na Zemjodelskiot fakultet vo Zemun vo 1964 godina i po recenzijata nacelokupnata nau~na aktivnost, vo 1970 godina mu se dodeluva najvisokoto nau~no zvawe -nau~en sovetnik. Vo 1987 d-r Josif Mickovski se penzionira.

Svojata nau~na rabota ja posvetil na fitopatolo{kite problemi {to se od golemozna~ewe za proizvodstvoto na tutun vo na{ata zemja. Vo ovoj period uspeal da objavi okolu140 nau~ni i stru~ni trudovi, zna~ajni za naukata i praktikata. U~estvuval na mnogubrojnime|unarodni kongresi, simpoziumi i konferencii vo Pariz, London, Viena, Rim, Lisabon,Atina, Hamburg, Montre, Varna i drugi.

Blagodarenie na svojata plodna nau~noistra`uva~ka rabota steknal priznanie iafirmacija kako vo zemjata taka i vo stranstvo. Bil izbran dva pati za ~len na nau~natakomisija CORESTA (me|unarodna organizacija za prou~uvawe na tutunot so sedi{te vo Pariz).Kako konsultant na Obedinetite nacii FAO za tutun, od 1970 do 1983 povremeno prestojuvavo Al`ir, Kongo - Brazavil, Mavricius i objavil nekolku zna~ajni trudovi vo koi se zafa}acelokupnata problematika za proizvodstvo na tutun vo ovie zemji. Istovremeno bil ~lenna jugoslovenskata komisija za sorabotka so Organizacijata na Obedinetite nacii za ishranai zemjodelstvo (FAO). Dolg period bil glaven urednik na spisanieto "TUTUN/TOBACCO" ibil pretsedatel na Dru{tvoto za nauka i umetnost vo Prilep, vo 1982 godina.

Za posebni zaslugi na poleto na naukata za tutunot, dodelena mu e nagradata "3-tiNoemvri" na grad Prilep, a isto taka dobil i pogolem broj zlatni plaketi. Odlikuvan e soOrden na trudot so zlaten venec i so Orden na trudot so crveno zname.

D-r Josif Mickovski kako penzioner `ivee vo Prilep.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

41

In`. \OR\I NAUM KUZMANOVSKI Nau~en sorabotnik Odgovoren urednik na spisanieto od 1965 do 1970 god

Roden e vo s. Labuni{ta, op{tina Struga na 12.10.1931 godina. Osnovno u~ili{tezavr{il vo Prilep, a srednoto obrazovanie go oformil vo Bitola. Diplomiral naZemjodelskiot fakultet vo Skopje vo 1956 godina. Po diplomiraweto se vrabotuva vopretprijatieto za obrabotka i prerabotka na tutun "Borka Levata" vo Prilep, kakorakovoditel na proizvodstvo.

Vo 1959 godina ja formiral Pedolo{kata stanica vo Prilep i kako direktor jarakovodel do 1962 godina. Od Pedolo{kata stanica se vrabotuva vo Tutunskiot Kombinatvo Prilep, kako ~len na investicionata grupa za izgradba na ve{ta~koto ezero i hidro-sitemot "Prilepsko pole".

Od 1963 godina preminuva na rabota vo Institutot za tutun vo Prilep, kako asistentvo oddelenieto za Agretehnika na tutunot, kade go vodi oddelot za navodnuvawe na tutunot.Od 1965 do 1970 godina e odgovoren urednik na spisanieto Tutun/Tobacco.

Vrz osnova na objavenite nau~ni i stru~ni trudovi vo 1967 godina go dobil zvawetonau~en sorabotnik. Od dekemvri 1969 godina se vrabotuva vo "Makedonija Tabak" - Skopje,kako vi{ tutunski ekspert vo sektorot za izvoz na tutun vo zapadnite zemji, a potoa bilnazna~en i za glaven tutunski ekspert. Vrz osnova na poznavaweto na angliskiot jazik iposebno polo`eniot ispit za nadvore{no trgovsko rabotewe, in`. \or|i Kuzmanovski bilnazna~en za Direktor na Sektorot za izvoz na tutun vo zapadnoevropskite zemji, SAD, Ko-rea, Japonija, Kina i dr.

In`. \or|i Kuzmanovski ima objaveno pogolem broj na nau~ni i stru~ni trudovi. Sosvoi trudovi ima u~estvuvano na mnogu simpoziumi i kongresi od oblasta na tutunot vozemjava i stranstvo.

Od 1996 godina e Generalen direktor na novoformiranata firma so stranski kapital"SOKOMAK" A.D. - Skopje, kade ostanuva se do negovoto zaminuvawe vo penzija vo 2001 god.

In`. \or|i Kuzmanovski kako penzioner `ivee vo Skopje.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

42

In`. DIM^E BOCE ^AVKAROSKI Nau~en sorabotnik Odgovoren urednik na spisanieto od 1971 do 1972 i od 1980 do 1983 god.

Roden e vo s. Pletvar na 8.12.1935 godina.Osnovno u~ili{te zavr{il vo s. Pletvar,a srednoto obrazovanie go oformil vo Zemjodelskoto u~ili{te vo Bitola. Diplomiral naZemjodelskiot fakultet - Skopje, vo 1960 godina i kako studen bil demonstrator popredmetot Botanika na ovoj fakultet. Po diplomiraweto, od 1961 do 1963 godina raboti voTutunskiot Kombinat - Prilep, kako tehnolog vo sezonska fermentacija.

Od 15. april 1963 godina e vraboten vo Institutot za tutun - Prilep, kako asistentvo Oddelenieto za agrotehnika i rakovoditel na otsekot za mehanizacija. Vo 1967 godina eprefrlen vo Oddelenieto po selekcija i semeproizvodstvo i vo 1971 godina e izbran vozvawe nau~en sorabotnik vo istoto oddelenie. Vo 1980 godina za prv pat e izbran vo zvawestru~en sovetnik vo Oddelnieto za genetika, selekcija i semekontrola.

Kako sorabotnik na Institutot za tutun - Prilep, vo 1964 godina bil na speci-jalizacija na Zemjodelskiot fakultet vo Zemun, R. Srbija, a vo 1965 godina vo Institutot zatutun - Plovdiv, NR Bugarija. Vo 1969/70 godina pet meseci bil na izu~uvawe na angliskiotjazik vo London. Vo 1972 godina bil na studiski prestoj vo SAD (S. Karolina, J. Karolina,Virxinija), a vo 1979 godina vo NR Polska, za prou~uvawe na tipovite virxinija i berlej.

In`. Dim~e ̂ avkaroski posebno vnimanie im posvetil na problemite od selekcijatai proizvodstvoto na tipovite virxinija i berlej. Sozdal bogata kolekcija od ovie dva tipatutun, kako baza na Institutot za natamo{na selekciona rabota za pomladite kadri. Istotaka, toj sozdal i svoi sorti od orientalski, virxiniski i berlejski tip tutun. Nekolkukreacii od negovite sorti se priznati i vovedeni vo masovnoto proizvodstvo. Prvatamakedonska virxiniska sorta MV-1 pove}e od edna decenija e {iroko rasprostraneta voproizvodstvoto na Republika Makedonija i SR Jugoslavija.

In`.Dim~e ^avkaroski be{e odgovoren urednik na spisanieto TUTUN/TOBACCO od1971 do 1972 godina i povtorno od 1980 do 1983 godina.

Ima objaveno nad 50 stru~ni i nau~ni trudovi. So svoi trudovi ima u~estvuvano nanad 25 simpoziumi i kongresi od oblasta na tutunot vo zemjava i stranstvo.

Vo 1997 godina zamina vo penzija. Po~ina nenadejno, vo Prilep na 26.12.2000 godina.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

43

D-r \ORE KRSTE PE^IJARESKI Nau~en sovetnik Glaven urednik na spisanieto 1980 - 1983

Roden e na 6.03.1922 godina vo Prilep. Osnovno i sredno obrazovanie zavr{il vorodniot grad.

Diplomiral na Zemjodelsko-{umarskiot fakultet vo Zemun vo 1950 god. Podiplomiraweto raboti vo Institutot za tutun - Prilep, do 1952 godina, a potoa, do 1961godina raboti vo zemjodelskoto stopanstvo specijalizirano za proizvodstvo na tutun "N.H.Borka Levata" Prilep. Potoa povtorno se vra}a vo Institutot za tutun, na rabotno mesto{ef na Rabotnata edinica za tehnologija, hemija, fermentacija i fabrikacija na tutunot.Doktoriral na Zemjodelsko-{umarskiot fakultet vo Skopje vo 1968 god. Vo zvawe nau~ensovetnik e izbran 1972 god., a vo 1977 godina e izbran za direktor na Institutot. Na taafunkcija na koja ostanuva do 1981 godina, a od 1987 godina e vo penzija.

Bil ~len na Statutarnata komisija na SKJ, delegat vo Sojuzniot sobor, ~len naKomisijata za izbor i imenuvawe na Sojuznoto sobranie vo Belgrad, pretsedatel naOp{tinskata konferencija na SK Prilep, pretsedatel na Dru{tvoto za nauka i umetnost-Prilep.

U~esnik e vo NOV od 1941 god. Odlikuvan e so Orden zaslugi za narod od „„„ red.Orden Bratstvo i edinstvo „„ red, Orden na trudot so zlaten venec, Zlatna plaketa na"Jugotutun" i Zlatna plaketa od Tutunskiot kombinat- Prilep po povod stogodi{ninata odnegovoto formirawe. Nositel e na tretonoemvriska nagrada na Sobranieto na Op{tinataPrilep, kako i na drugi pismeni priznanija. So sopstveni trudovi u~estvuval na pove}eme|unarodni kongresi i simpoziumi.

Po~ina vo Prilep na 26.07.2002 godina.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

44

D-r JOVAN BORIZ NAJDOSKI Nau~en sovetnik

Glaven urednik na spisanieto vo 1984 godina

Roden e vo Prilep na 14.01.1941 godina vo tutunoproizvoditelsko semejstvo. Osnov-no obrazovanie i Sredno tutunsko u~ili{te zavr{uva vo Prilep, a Zemjodelski fakultetvo Skopje, kade diplomira vo 1965 godina.

Od 15.03.1967 godina raboti vo Institutot za tutun - Prilep, po~nuvaj}i od asistentdo nau~en sovetnik vo Oddelenieto za tehnologija, fermentacija i fabrikacija na tutunot.

Na postdiplomski studii na Zemjodelskiot fakultet - grupa Proizvodstvo i ob-rabotka na tutunot se zapi{uva vo u~ebnata 1973/74 godina, a magistrira na 02.02.1976 god.

Doktoriral na Zemjodelskiot fakultet vo Skopje vo 1984 godina na tema: "Pridoneskon zapoznavaweto na pova`nite fizi~ki, hemiski i degustativni karakteristiki natutunskata surovina od tipot prilep - reon Prilep".

Od 1982 godina do 1986 godina be{e direktor na Institutot za tutun - Prilep irakovoditel na Oddelenieto za tehnologija, fermentacija i fabrikacija na tutunot, a od1989 godina zamenik - direktor na Institutot. Pove}e pati be{e izbiran vo samoupravniteorgani na Institutot za tutun - Prilep i Slo`enata organizacija "Jugotutun" - Skopje, kakoi vo op{testveno-politi~kite organizacii vo op{tinata. Be{e ~len i u~estvuva{e vorabotnite grupi i kongresi na me|unarodnata organizacija po tutun "CORESTA" - Pariz.

Za vreme na negoviot raboten vek be{e odlikuvan so Srebrena plaketa od slo`enataorganizacija "Jugotutun" - Skopje, Orden na trudot so srebren venec od pretsedaelot naSFRJ i Zlatna plaketa od Institutot za tutun - Prilep po povod 60-godi{ninata od negovotopostoewe.

D-r Jovan Najdoski so svojata plodna nau~noistra`uva~ka rabota so nad 32 nau~ni istru~ni trudovi kako i so pove}e realizirani nau~no-istra`uva~ki proekti dade golempridones za naukata po tutunot. So svoi trudovi u~estvuval na mnogubrojni simpoziumi ikongresi vo zemjata i stranstvo.

Na 25 maj 1993 godina nenadejno po~ina. Smrtta go zatekna kako nau~en sovetnik izamenik - direktor na Institutot za tutun - Prilep.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

45

D-r TRAJ^E KRUME LAZAROSKI Vi{ nau~en sorabotnik Glaven urednik na spisanieto od 1985 do 1987 godina

D-r Traj~e Lazaroski e roden na 12.06.1934 godina vo rabotni~ko semejstvo vo Prilep.Po zavr{uvaweto na Srednoto tutunsko u~ili{te vo Prilep, od 1951 do 1954 godina rabotikako tehni~ar vo Institutot za tutun -Prilep, najprvin vo instruktivnata slu`ba zaunapreduvawe na tutunoproizvodstvoto vo Tetovo, Gostivar i Ki~evo, a potoa kako izveduv~na komparativni opiti od selekcija vo Radovi{ i Struga. Svoeto obrazovanie go prodol`ina Zemjodelsko-{umarskiot fakultet vo Skopje, koe go zavr{uva vo 1959 godina, a potoaraboti kako rakovoditel po lozarstvo vo zemjodelskoto stopanstvo "Crna Reka" s.Kanatlarci. Po reguliraweto na voenata obvrska raboti kako {ef na otsekot za stopanstvovo op{tina Topol~ani.

Od 1963 do 1967 godina be{e rakovoditel za proizvodstvo na tutun, a podocna idirektor na zemjodelskoto stopanstvo za proizvodstvo na tutun "Borka Levata" vo Prilep.So razvojot na fabrikacijata za cigari vo Tutunskiot kombinat - Prilep, od 1967 godinabe{e rakovoditel za nabavka na tutun, potoa direktor na slu`bata za nabavka na osnovnasurovina i direktor na Fabrikata za cigari. Od 1974 godina raboti vo Institutot za tutun- Prilep, vo Oddelenieto za agrotehnika. Magistrira na Univerzitetot "Kiril i Metodij"vo Skopje vo 1976 godina, a vo 1984 godina ja odbrani doktorskata disertacija na Belgradskiotuniverzitet.

Be{e ~len na Pretsedatelstvoto na Sindikatot na rabotnicite od zemjodelstvoto,prehranbenata i tutunskata industrija na SFRJ i na SRM. Be{e aktiven ~len na Sovetot naSOZT "Jugotutun" - Skopje i pretsedatel na Odborot za proizvodstvo, ~len na Pretseda-telstvoto na Sojuzot na zdru`enijata na tutunoproizvoditelite na SRM. Od 1984 do 1986godina be{e i pretsedatel na Sobranieto na op{tina Prilep.

Za negovata rabota i op{testveno-politi~kata aktivnost odlikuvan e so Orden natrudot so zlaten venec, Orden na trudot so srebreni zraci i mnogubrojni priznanija i plaketikako od oblasta na tutunskoto stopanstvo taka i od oblasta na op{testveno-politi~kataaktivnost.

D-r Traj~e Lazaroski po~ina na 07.12.1987 godina. Smrtta go zatekna na funkcijatadirektor na Institut za tutun - Prilep, koja ja izvr{uva{e od 1.02.1986 godina

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

46

M-r TOME KIRO GRABULOSKI Nau~en sorabotnik Glaven urednik na spisanieto od 1988 - 1992

Roden e na 22.03.1937 godina vo Prilep. Osnovno i sredno obrazovanie zavr{uva voPrilep, a Prirodno-matemati~ki fakultet, grupa Hemija,vo Skopje, kade diplomira 1962godina. Po diplomiraweto raboti vo Hemisko-prehranbenoto u~ili{te "Borka Taleski" voPrilep, kako profesor po Organska i analiti~ka hemija. Od 1964 godina raboti vo Institutotza tutun - Prilep, prvo kako asistent vo Oddelenieto za biohemija na tutunot, a vo 1970godina e izbran vo zvawe nau~en sorabotnik vo istoto oddelenie.

Postdiplomski studii zapi{al na Hemiskiot fakultet vo Skopje, na grupataOrganska hemija, vo u~ebnata 1974/75, a magistriral na 1.06.1978 godina.

Kratko vreme po doa|aweto vo Institutot nazna~en e za rakovoditel na Oddelenietoza hemija.

Pove}epati bil na stru~ni usovr{uvawa vo zemjata i stranstvo, kako na pr.:Farmacevtski fakultet - Zagreb, Institut za tutun - Plovdiv, NR Bugarija, Institut zatutun - Krasnodar, SSSR, Institut za tutun vo Sautempton - Anglija i dr. Isto taka, bil napove}e studiski patuvawa vo zemjata i stranstvo.

Od 1.01.1986 godina bil zamenik -direktor na Institutot, a potoa od 1986 godina do1993 godina i direktor na Institutot. Na rabota vo Institutot za tutun ostanuva do negovotopenzionirawe vo 2000 godina. .

Na pove}e navrati bil izbiran vo upravnite organi na Institutot, a bil i pret-sedatel na Rabotni~kiot i Nau~niot sovet. ̂ len e na Dru{tvoto za nauka i umetnost - Prilepod negovoto osnovawe.

Aktivno u~estvuva vo kreativnosta i razvojot na hemiskata struka na tutunskatasurovina, cigari i repromaterijali povrzani so kvalitetnite svojstva na tutunot i negoviteprerabotki. Kako rakovoditel na Oddelenieto, vo domenot na svojata profesija ima prou~enoi postaveno pove}e metodi za prou~uvawe na biohemiskite komponenti od tutunot itutunskiot ~ad, ostatoci od primenetite hemiski preparati i dr.

Svoite nau~ni i stru~ni dostignuvawa gi ima prezentirano vo zemjata i stranstvona pove}e simpoziumi i kongresi i ima objaveno 47 trudovi vo spisanija od oblasta na tutunot.

Vo dosega{nata rabota ima objaveno pove}e trudovi kako avtor i koavtor. U~estvuvalso sopstveni trudovi na pove}e simpoziumi i kongresi od oblasta na hemijata na tutunot.

M-r Tome Grabuloski kako penzioner `ivee vo Prilep.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

47

D-r QUBEN KRUME POPOSKI Vi{ nau~en sorabotnik Glaven urednik na spisanieto 1993 - 1994

Roden e na 4.01.1937 godina vo Prilep. Osnovno obrazovanie i gimnazija ima zavr{enovo rodniot grad. Na Ekonomskiot fakultet vo Skopje diplomira 1961 godina. Po zavr{uva-weto na fakultetot se vrabotuva vo Tutunskiot kombinat - Prilep, a vo 1963 godina e nazna-~en za direktor na organizaciono-analiti~kiot sektor. Dve godini podocna e imenuvan nafunkcijata na~alnik na Oddelenieto za stopanstvo na op{tina Prilep. Vo 1966 godinapovtorno se vra}a vo Tutunskiot kombinat - Prilep, kako direktor na Fabrikata za cigari,i tuka ostanuva sé do 1971 godina.

Po 1971 godina raboti vo DIK "Crn Bor" - Prilep, kako zamenik na generalniotdirektor, a potoa i kako generalen direktor, na koja funkcija ostanuva 4 godini, si doseptemvri 1980 godina, koga preminuva na rabota vo Institutot za tutun - Prilep, na rabotnomesto stru~en sovetnik po ekonomika i organizacija na tutunskoto stopanstvo.

Od 1974 do 1976 godina e nastavnik na Ekonomskiot fakultet vo Prilep po predmetotIstra`uvawe na pazarot i cenite. Vo 1983 godina magistritra na Ekonomskiot fakultet voSkopje.

Na 1.04.1984 godina e izbran vo zvawe nau~en sorabotnik vo Oddelenieto za ekonom-sko planirawe i programirawe, a na 1.03.1990 godina doktorira na Zemjodelskiot fakultetvo Belgrad, na Katedrata za Agroekonomija.

Na 26.01.1991 godina e izbran vo zvawe vi{ nau~en sorabotnik vo Oddelenieto zaekonomsko planirawe i programirawe i istata godina e nazna~en za rakovoditel na Oddele-nieto. Od maj 1993 godina do maj 1997 godina e direktor na Institutot za tutun. Institutotgo napu{ta vo 1998 godina.

Vo tekot na svojata rabota ima objaveno pove}e trudovi kako avtor i koavtor. Sosvoi trudovi u~estvuval na pove}e simpoziumi i kongresi vo zemjata i stranstvo.

D-r Quben Poposki kako penzioner `ivee vo Prilep.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

48

D-r KIRIL BLAGOJA FILIPOSKI Nau~en sovetnik Odgovoren urednik na spisanieto od 1984 do 1994 godina Glaven urednik na spisanieto od 1995 do 2004 godina

D-r Kiril Blagoja Filiposki e roden na 24.01.1950 godina vo Prilep, Osnovnoobrazovanie i Sredno tutunsko u~ili{te zavr{il vo Prilep.

Zemjodelski fakultet, poledelska nasoka, zavr{uva vo 1975 godina vo Skopje.Naporedno so studiite rabotel kako laborant na Katedrata za pedologija i agrohemija naZemjodelskiot fakultet vo Skopje, kaj akad. \or|i Filiposki.

Na 15.01.1976 godina se vrabotuva vo Institutot za tutun-Prilep. Vo 1978 godina sezapi{uva, a vo 1981 godina magistrira na postdiplomskite studii na Zemjodelskiot fakultetvo Skopje, so prose~na ocenka 10,00 .

Doktorskata disertacija: "Uticaj mineralne ishrane na potro{wu vode i kvalitetduvana tipa prilep" ja odbrani na Zemjodelskiot fakultet vo Zemun - 1986 godina.

Za nau~en sorabotnik e izbran vo 1983 godina, za vi{ nau~en sorabotnik vo 1989godina, a za nau~en sovetnik vo 1993 godina. Za redoven profesor na poslediplomskitestudii e izbran vo 1998 godina

Rakovoditel e na Oddelenieto za agrotehnika na tutunot od 1987 do 1993 godina,zamenik - direktor od 1993 do 1997 godina, pretsedatel na Sovetot od 1996 do 1997 i direktorna Institutot za tutun od maj 1997 godina do denes.

Posebno vnimanie i gri`a posvetuva na izdignuvaweto, t.e. usovr{uvaweto na mladitekadri. Inicijator e za otvorawe na poslediplomskite studii vo Institutot za tutun.

Svojata nau~na rabota ja posvetil na problemite od fiziologijata na mineralnataishrana i navodnuvaweto na tutunot. Kako rakovoditel na Oddelenieto za agrotehnika natutunot gi podobri i usovr{i metodite za ispituvawe na azot, fosfor, kalium i humus vopo~vata. Isto taka, gi ima korigirano skoro site klasifikacii za utvrduvawe na grani~nitevrednosti na oddelni svojstva na po~vata. Od 1984 do 1997 godina e odgovoren urednik, a od1997 godina do denes glaven urednik na spisanieto TUTUN/TOBACCO. Od 2001 godina e~len na redakciskiot odbor na renomiranoto spisanie "Arhiv poqoprivredne nauke" odJugoslavija.

Dosega objavil i soop{til nad 120 trudovi, od koi 7 se posebni publikacii.

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

49

D-r JORDAN PETAR TRAJKOSKI Vi{ nau~en sorabotnikOdgovoren urednik na spisanieto 1995 - 2004

D-r Jordan Trajkoski e roden na 19.03.1959 godina vo Prilep. Osnovno i srednoTutunsko u~ili{te zavr{il vo Prilep, a Zemjodelski fakultet vo Skopje. Magistriral naZemjodelskiot fakultet vo Skopje 1994 godina na grupata Agrohemija so pedologija, na tema:"Sostav na humusot kaj cimetnite {umski po~vi vo kumanovskiot i prilepskiot proizvodenreon".

Od 01.02.1988 godina e vraboten vo Institutot za tutun, kako pomlad asistent voOddelenieto za agrotehnika na tutunot. Vo zvawe asistent-istra`uva~ e izbran vo 1994godina, vo zvawe nau~en sorabotnik vo 1998 godina, a vo zvawe vi{ nau~en sorabotnik vo2001 godina. Vo 1998 godina e izbran za docent na poslediplomskite studii na Institutotza tutun. Rakovoditel na Oddelenieto za agrotehnika e od 1997 do sega.

Vo tekot na svoeto {koluvawe i rabotewe u~estvuva vo mnogu aktivnosti i pri toabil pretsedatel na Mladinskata organizacija, ~len na IO na Sindikalnata organizacijapri Institutot za tutun - Prilep i pretsedatel na Rabotni~kiot sovet pri Institutot zatutun - Prilep od 1997 do sega.

D-r Jordan Trajkoski objavil nad 50 trudovi. U~estvuval so nad 25 izlagawa nakongresi i simpoziumi vo zemjata i stranstvo.

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

50

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

51

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco

52

Tutun/Tobacco, Vol.54, No 1-2, 31-53, 2004

53

K. Filiposki: Pedeset i ~etiri godini plodna rabota na spisanieto Tutun/Tobacco