Beth sydd yn y bennod hon?

5.1 – Creu Hanes Ymchwiliwch i rai o’r digwyddiadau pwysig ym maes

archwilio’r gofod a nodwch y bobl a’r gwledydd oedd yn gysylltiedig â nhw.

> Gwyddoniaeth a Hanes

5.2 – Cynefin yn y Gofod Ar ôl ystyried amodau unigryw planed, dyluniwch gynefin

yn y gofod a fyddai’n cynnal pobl. > Gwyddoniaeth a Chelf

5.3 – Robotiaid yn y Gofod Dysgwch am y robotiaid a ddefnyddir i archwilio’r gofod,

yna ewch ati i ddylunio un i gyflawni tasg benodol.

Er mwyn annog y disgyblion i feddwl am archwilio’r gofod yn ehangach, mae’r bennod hon yn gofyn

iddynt ymchwilio i hanes archwilio’r gofod, ystyried pa heriau y byddai pobl yn eu hwynebu er mwyn gallu byw ar blaned arall a dysgu am y rôl mae

robotiaid yn ei chwarae mewn teithiau i’r gofod.

Pennod 5: Torri Tir Newydd

2000

: Y

criw

cyn

taf y

n cy

rrae

dd y

r Ors

af

____

____

____

____

_

2015

:

Y llu

niau

ag

os c

ynta

f o 

gorb

lane

d

P___

____

__

____

___:

Tim

Pea

ke y

n te

ithio

i’r O

rsaf

O

fod

Ryng

wla

dol!

1991

:

Hel

en S

harm

an y

n ym

wel

d â

Gor

saf

Ofo

d Rw

sia

M__

____

__

____

___:

Y tw

rist

gofo

d cy

ntaf

yn

ym

wel

d â’

r O

rsaf

Ofo

d Ry

ngw

lado

l

1950

1980

1990

1970

2000

2010

2020

1960

Cyrh

aedd

odd

y go

fodw

yr c

ynta

f yr O

rsaf

Ofo

d Ry

ngw

lado

l yn

2000

. Saw

l blw

yddy

n cy

n i c

hi g

ael

eich

gen

i oed

d hy

nny?

Gor

ffenn

wch

y ll

inel

l am

ser,

yna

ychw

aneg

wch

ddy

ddia

dau

geni

eic

h te

ulu

a’ch

ffr

indi

au (a

chi

’ch

hun)

yn

yr h

anne

r uch

af e

r mw

yn e

u cy

mha

ru â

che

rrig

mill

tir h

anes

y g

ofod

.

creu han

es

1957

: ‘Sp

utni

k’, y

Ll

____

____

____

_ gy

ntaf

i gy

lchd

roi’r

D

daea

r

1986

:La

nsio

Gor

saf O

fod

Mir

Rwsia

/yr U

ndeb

So

fieta

idd

1961

:Y

tro

cynt

af i

bers

on h

edfa

n i’r

gof

od!

1969

: G

ofod

wyr

yn

gla

nio

ar

____

____

__

____

___:

Ch

wili

edyd

d Vo

yage

r yn

gada

el

y D

daea

r ar g

yfer

rh

anna

u al

lano

l cy

saw

d yr

hau

l

discoverydiaries.org

87

disc

over

ydia

ries.

org

Gweithgaredd 5.1: Creu Hanes

Cefndir y Gweithgaredd hwnMae llinell amser y gofod yn dechrau ar 1950. Mae’n gyfnod cyffrous o hanes sy’n parhau hyd yn oed nawr gydag ymweliad Tim Peake â’r Orsaf Ofod Ryngwladol, sef un o’r digwyddiadau mwyaf diweddar yn hanes y gofod. Yn y dyfodol, mae teithiau i’r gofod wedi’u cynllunio y gellir eu hychwanegu at y llinell amser. Pwy a ŵyr, efallai mai un o’ch disgyblion chi fydd yn mynd!

Cyflawni’r GweithgareddEfallai y byddai’n syniad da trafod graddfa’r llinell amser, i’w helpu i ddeall lle mae plotio’r dyddiadau gwahanol ar ei hyd. Fe allech chi ddangos hyn drwy ddefnyddio sialc i dynnu llinell amser yn yr iard o’r blynyddoedd y ganwyd eich disgyblion a gofyn iddynt sefyll yn y man sy’n cynrychioli eu dyddiad geni.

Ar y llinell amser Creu Hanes, gall y disgyblion nodi eu dyddiad geni a

dyddiadau geni aelodau o’u teulu. Gallant wedyn gyfateb y dyddiadau geni hyn i ddigwyddiadau yn y gofod. Mae hyn yn gyfle gwych i’r plant gyfweld â’u teulu a’u ffrindiau ynghylch eu hoff atgofion o’r gofod, ac i ymchwilio i’r cerrig milltir gwahanol yn y gofod. Gall Prentisiaid y Gofod ddod â’u llinell amser yn fyw drwy ychwanegu lluniau a dyfyniadau ati sy’n deillio o deithiau a gyflawnwyd gan archwilwyr gofod amrywiol.

Neu, efallai yr hoffai’r disgyblion greu llinell amser ar wal yr ystafell ddosbarth er mwyn i bawb ychwanegu ati, neu ymchwilio i linell amser ryngweithiol a’i chreu gan ddefnyddio ap fel hwn: http://www.readwritethink.org/classroom-resources/mobile-apps/timeline-b-31047.html.

Gall y disgyblion ymchwilio ymhellach i hanes y gofod:

• Mae llinellau amser y gofod ar gael yn: http://www.spacekids.co.uk/spacehistory/ a: http://www.timetoast.com/timelines/space-exploration-timeline-dfd0454b-b6c7-4d07-9de0-262e90abc550

• Mae animeiddiad byr ar hanes archwilio’r gofod ar gael yn: https://youtu.be/_hO6WpwFpf8

• Mae lluniau o deithiau’r Voyager ar gael yn: voyager.jpl.nasa.gov/gallery/

Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Cyfrifiaduron (dewisol)

Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/making-history-2/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.1

Creu Hanes

2000

: Y

criw

cyn

taf y

n cy

rrae

dd y

r Ors

af

____

____

____

____

_

2015

:

Y llu

niau

ag

os c

ynta

f o 

gorb

lane

d

P___

____

__

____

___:

Tim

Pea

ke y

n te

ithio

i’r O

rsaf

O

fod

Ryng

wla

dol!

1991

:

Hel

en S

harm

an y

n ym

wel

d â

Gor

saf

Ofo

d Rw

sia

M__

____

__

____

___:

Y tw

rist

gofo

d cy

ntaf

yn

ym

wel

d â’

r O

rsaf

Ofo

d Ry

ngw

lado

l

1950

1980

1990

1970

2000

2010

2020

1960

Cyrh

aedd

odd

y go

fodw

yr c

ynta

f yr O

rsaf

Ofo

d Ry

ngw

lado

l yn

2000

. Saw

l blw

yddy

n cy

n i c

hi g

ael

eich

gen

i oed

d hy

nny?

Gor

ffenn

wch

y ll

inel

l am

ser,

yna

ychw

aneg

wch

ddy

ddia

dau

geni

eic

h te

ulu

a’ch

ffr

indi

au (a

chi

’ch

hun)

yn

yr h

anne

r uch

af e

r mw

yn e

u cy

mha

ru â

che

rrig

mill

tir h

anes

y g

ofod

.

creu han

es

1957

: ‘Sp

utni

k’, y

Ll

____

____

____

_ gy

ntaf

i gy

lchd

roi’r

D

daea

r

1986

:La

nsio

Gor

saf O

fod

Mir

Rwsia

/yr U

ndeb

So

fieta

idd

1961

:Y

tro

cynt

af i

bers

on h

edfa

n i’r

gof

od!

1969

: G

ofod

wyr

yn

gla

nio

ar

____

____

__

____

___:

Ch

wili

edyd

d Vo

yage

r yn

gada

el

y D

daea

r ar g

yfer

rh

anna

u al

lano

l cy

saw

d yr

hau

l

2000: Y criw cyntaf yn cyrraedd yr Orsaf

_________________

2015:

Y lluniau agos cyntaf o gorblaned

P_________

_______:Tim Peake yn teithio i’r Orsaf Ofod Ryngwladol!

1991:

Helen Sharman yn ymweld â Gorsaf Ofod Rwsia

M________

_______:Y twrist gofod cyntaf yn ymweld â’r Orsaf Ofod Ryngwladol

1950

1980

1990

1970

2000

2010

2020

1960

Cyrhaeddodd y gofodwyr cyntaf yr Orsaf Ofod Ryngwladol yn 2000. Sawl blwyddyn cyn i chi gael eich geni oedd hynny? Gorffennwch y llinell amser, yna ychwanegwch ddyddiadau geni eich teulu a’ch ffrindiau (a chi’ch hun) yn yr hanner uchaf er mwyn eu cymharu â cherrig milltir hanes y gofod.

creuhanes

1957: ‘Sputnik’, y Ll_____________ gyntaf i gylchdroi’r Ddaear

1986:Lansio Gorsaf Ofod Mir Rwsia/yr Undeb Sofietaidd

1961:Y tro cyntaf i berson hedfan i’r gofod!

1969: Gofodwyr yn glanio ar

__________

_______: Chwiliedydd Voyager yn gadael y Ddaear ar gyfer rhannau allanol cysawd yr haul

88

disc

over

ydia

ries.

org

• Mae lluniau o daith New Horizons i blaned Iau a Gwregys Kuiper ar gael yn: https://www.nasa.gov/mission_pages/newhorizons/images

AtebionLloeren; Lleuad; 1977; Mir; Ofod Ryngwladol; 2001; Plwton; 2015

Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth• Beth achosodd y Ras i’r Gofod? Yn

sydyn iawn, roedd pawb ar ras i gael pobl i’r gofod. Pam hynny?

• Pa ddigwyddiadau eraill y gallech eu cynnwys ar y llinell amser: y ferch gyntaf yn y gofod, y tro cyntaf i rywun gerdded yn y gofod, yr anifeiliaid cyntaf yn y gofod?

• Beth allai ddigwydd rhwng 2016 a 2020 o ran teithio i’r gofod?

• Mae rhai digwyddiadau trist iawn wedi digwydd gyda thrychinebau Gwenoliaid Gofod Challenger a Columbia. Sut mae’r digwyddiadau hyn wedi effeithio ar deithio i’r gofod?

• Aeth teithiau Voyager â Record Aur yr un i’r gofod, yn llawn synau a lluniau o’r Ddaear. Beth fyddech chi’n ei gynnwys ar Record Aur i esbonio ein planed?

• Pa ofodwyr eraill a anwyd ym Mhrydain sydd wedi ymweld â’r gofod a phryd? Ymchwiliwch i Michael Foale, Nick Patrick, Richard Garriott, Piers Sellers, Helen Sharman. (Gallai’r disgyblion lunio bywgraffiad ar un ohonynt).

Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Gallech gynnwys dyddiadau sy’n

golygu rhywbeth i’r disgyblion - fel blwyddyn eu geni neu’r flwyddyn y gwnaethant ddechrau yn yr ysgol - ar y llinell amser, i helpu i osod cyd-destun.

• Gwahoddwch aelodau hŷn o’r teulu i’r dosbarth, i rannu eu hatgofion o gerrig milltir archwilio’r gofod.

Her:• Gofynnwch i’r disgyblion ymchwilio

i ddatblygiadau eraill ym maes archwilio’r gofod gan ychwanegu’r dyddiadau hyn at linell amser a ddangosir ar wal yr ystafell ddosbarth.

• Crëwch ddolen drawsgwricwlaidd rhwng gwyddoniaeth, hanes a Chymraeg drwy ofyn i’r disgyblion ysgrifennu cofnod dyddiadur o safbwynt ffigwr pwysig yn hanes archwilio’r gofod.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.1 Creu Hanes

Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!

Lluniwch linell amser ar wal yn yr ystafell ddosbarth, er mwyn

i’r disgyblion allu ychwanegu cerrig milltir pwysig eraill

ati. Fe allech chi hyd yn oed ei hymestyn i’r 1500au, i

gynnwys darganfyddiadau seryddol.

Awgrym i’r Athro!

Mae

’n b

ryd

i chi

arc

hwili

o ei

ch c

ymdo

gaet

h go

smig

. Cym

erw

ch g

ip a

r eic

h ad

rodd

iad

ar

gysa

wd

yr h

aul a

dew

iswch

bla

ned

i ym

gart

refu

ar

ni. T

ynnw

ch lu

n ei

ch d

inas

yn

y go

fod

yma

a ch

ofiw

ch g

ynnw

ys p

etha

u fy

dd y

n ei

ch h

elpu

i or

oesi’

r am

odau

ar e

ich

plan

ed.

Cynef

inYn

yGo

fod

discoverydiaries.org

90

disc

over

ydia

ries.

org

Trafodwch gyda’r dosbarth beth fyddai ei angen ar gyfer cynefin ar blaned estron.

Edrychwch ar yr oriel hon o luniau am ysbrydoliaeth: https://www.theguardian.com/cities/gallery/2014/may/16/a-cosy-little-house-on-mars-cities-in-space-in-pictures

Gall y disgyblion greu a thynnu llun eu dinas yn y gofod ond gallwch ddefnyddio Lego neu ddeunyddiau crefft hefyd i greu model 3D o gynefin yn y dyfodol. Fe allech wahodd y disgyblion i ddefnyddio rhaglenni cyfrifiadurol i fodelu eu dinasoedd hefyd.

Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth • Sut byddech chi’n tyfu bwyd ar eich

cartref newydd?

• Pa fath o reolau a chyfreithiau fyddech chi eisiau eu cael ar y blaned?

• Beth yw manteision ac anfanteision ymgartrefu ar blaned arall?

• Beth yw’r risg fwyaf i ymgartrefu ar blaned newydd?

Cefndir y Gweithgaredd hwnMae’r gweithgaredd hwn yn annog Prentisiaid y Gofod i feddwl am blaned i ymgartrefu arni. Efallai y byddai’n syniad trafod pethau fel ’Rhanbarth Elen Benfelen’ a’r amodau sydd eu hangen arnom i fyw’n llwyddiannus ar blaned arall. Gallwch edrych yn ôl ar amodau cysawd yr haul yma: https://discoverydiaries.org/exploring-solar-system/.

Cyflawni’r GweithgareddAnogwch y disgyblion i ystyried pethau fel yr atmosffer ar y blaned, ei thymereddau, ei grymoedd disgyrchiant, a oes dŵr ar gael a hyd dydd a nos.

Mae’r fideo hwn o Stephen Hawking yn sôn am lawer o’r problemau hyn: https://www.youtube.com/watch?v=n4uT3rTSty4

Gweithgaredd 5.2: Cynefin yn y Gofod

Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Beiros a phensiliau

• Deunyddiau crefft neu adnoddau fel Lego (dewisol)

Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/space-habitat/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.2 Cynefin yn y Gofod

Mae’n bryd i chi archwilio eich cymdogaeth gosmig. Cymerwch gip ar eich adroddiad ar gysawd yr haul a dewiswch blaned i ymgartrefu arni. Tynnwch lun eich dinas yn y gofod yma a chofiwch gynnwys pethau fydd yn eich helpu i oroesi’r amodau ar eich planed.

CynefinYn y Gofod

91

disc

over

ydia

ries.

org

Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Fel dosbarth, tasgwch syniadau

am nodweddion pwysig dinas, fel tai, cynhyrchu bwyd, cynhyrchu pŵer, trafnidiaeth, gofal iechyd, adloniant ac ati. Bydd hyn yn helpu’r disgyblion i gynllunio beth i’w gynnwys yn eu dinas.

• Gall y disgyblion iau dynnu llun cartref yn y gofod, yn hytrach na dinas gyfan.

Her:• Beth am gynnwys TGCh drwy ofyn

i’r disgyblion ddylunio eu dinas gan ddefnyddio ap tynnu llun.

• Gallech ymestyn y disgyblion drwy eu herio i greu hysbyseb, yn argyhoeddi pobl bod ymgartrefu yn eu dinas yn y gofod yn syniad da. Dylai eu hysbyseb dynnu sylw at y nodweddion maen nhw wedi’u cynnwys yn eu dinas.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.2

Cynefin yn y Gofod

Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!

Er mwyn integreiddio Dylunio a Thechnoleg i’r

gweithgaredd hwn, rhowch focsys bach a deunyddiau

crefft i’r disgyblion, gan ofyn iddynt greu

diorama 3D o’u cynefin yn y gofod.

Awgrym i’r Athro!

Pete

r ydw

i ac

rydw

i’n

arbe

nigw

r rob

oteg

. Allw

ch

chi d

dylu

nio

robo

t fyd

d yn

ein

he

lpu

i arc

hwili

o ei

ch c

ynefi

n ne

wyd

d yn

y g

ofod

?

yn y

gof

odRo

boti

aid

Mae

robo

tiaid

yn

ddef

nydd

iol i

awn

yn y

gof

od.

Mae

n nh

w’n

gal

lu g

wne

ud ll

awer

o d

asga

u

gwah

anol

- rh

ai s

y’n

rhy

anod

d ne

u be

rygl

us i

bobl

.

Tra

oedd

Tim

ar y

r Ors

af O

fod

Ryng

wla

dol,

gyrr

odd

gerb

yd y

n ôl

ar y

Dda

ear.

Zapi

wch

ym

a i w

ylio

’r

fideo

, yna

dyl

uniw

ch e

ich

robo

t eic

h hu

n!

Rob

onôt

Eich

Ffr

ind

Robo

tig

Bygi

’r L

leuad

Y C

ludw

r Pob

l

Cerby

d Pl

aned

M

awrth

Yr A

rchw

iliw

r Dew

r

Chw

ilie

dydd

y

Gofo

dD

yfai

s D

arga

nfod

Tele

sgop

y

Gofo

dY

Ffot

ogra

ffydd

Pel

l

Cerby

d Cl

udo

ar

y L

leuad

Bw

s y

Gof

od

93

disc

over

ydia

ries.

org

archwilio a oes difrod ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol ac ar longau gofod. Gelwir y fraich robotig bresennol ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol yn Canadarm 2. Mae’n 17.6 metr o hyd ac yn pwyso 1800kg. Gall godi hyd at 116,000kg! Mae’n system glyfar sy’n gallu symud i leoliad arall a symud fel lindysyn i gyrraedd rhannau gwahanol o’r Orsaf.

Mae chwiliedyddion y gofod yn llongau gofod sy’n gallu archwilio planedau, asteroidau neu gomedau eraill heb fod angen gofodwyr. Cânt eu rheoli gan bobl ar y Ddaear. Maen nhw’n darparu gwybodaeth am y tymheredd, pelydriad, meysydd magnetig, beth mae atmosffer planed yn ei gynnwys, cyfansoddiad pridd a phresenoldeb dŵr.

Mae telesgopau’r gofod, fel Telesgop Gofod Hubble: http://hubblesite.org, wedi darparu lluniau rhyfeddol o gysawd yr haul. Bydd Telesgop Gofod James Webb yn cymryd lle Telesgop Hubble: http://www.jwst.nasa.gov yn 2018. Mae’r telesgopau wedi ein helpu i ddysgu mwy am eni a marwolaeth y sêr, a bodolaeth planedau allheulol.

Gelwir bygis lleuad hefyd yn Gerbydau Crwydro’r Lleuad (LRV) ac fe’u defnyddiwyd yn 1971 ac 1972 i ymestyn y pellter y gallai’r gofodwyr ei archwilio ar y Lleuad, yn ystod teithiau Apollo.

Cefndir y Gweithgaredd hwnMae robotiaid yn ddefnyddiol iawn yn y gofod. Gallant gyflawni llawer o dasgau gwahanol, y mae rhai ohonynt yn rhy anodd neu beryglus i bobl. Dyma rai enghreifftiau:

Mae robonôt yn robot a fydd yn cael ei ddefnyddio un diwrnod ar gyfer cerdded yn y gofod neu ar gyfer gweithgareddau allgerbydol. Mae gan y robonôt siâp ddynolffurf ac fe gaiff ei reoli gan berson â chyfrifiadur. Hedfanodd Robonôt 2 – neu R2 – i’r Orsaf Ofod Ryngwladol yn 2011. Mae gan R2 ddwylo a bysedd fel person, a gall gyflawni tasgau lle mae angen cryn dipyn o fedrusrwydd. Mae peirianwyr a gwyddonwyr nawr yn datblygu coesau ar gyfer R2, er mwyn iddo allu cyflawni tasgau y tu mewn a’r tu allan i’r Orsaf Ofod.

Caiff Breichiau Robotig eu defnyddio i helpu i drin a thrafod nwyddau ac i

Gweithgaredd 5.3: Robotiaid yn y Gofod

Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Cyfrifiaduron â mynediad i’r

rhyngrwyd

• Offer trydanol a Dylunio a Thechnoleg (dewisol)

Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/robots-in-space/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.3

Robotiaid yn y Gofod

Pete

r ydw

i ac

rydw

i’n

arbe

nigw

r rob

oteg

. Allw

ch

chi d

dylu

nio

robo

t fyd

d yn

ein

he

lpu

i arc

hwili

o ei

ch c

ynefi

n ne

wyd

d yn

y g

ofod

?

yn y

gof

odRo

boti

aid

Mae

robo

tiaid

yn

ddef

nydd

iol i

awn

yn y

gof

od.

Mae

n nh

w’n

gal

lu g

wne

ud ll

awer

o d

asga

u

gwah

anol

- rh

ai s

y’n

rhy

anod

d ne

u be

rygl

us i

bobl

.

Tra

oedd

Tim

ar y

r Ors

af O

fod

Ryng

wla

dol,

gyrr

odd

gerb

yd y

n ôl

ar y

Dda

ear.

Zapi

wch

ym

a i w

ylio

’r

fideo

, yna

dyl

uniw

ch e

ich

robo

t eic

h hu

n!

Rob

onôt

Eich

Ffr

ind

Robo

tig

Bygi

’r L

leuad

Y C

ludw

r Pob

l

Cerby

d Pl

aned

M

awrth

Yr A

rchw

iliw

r Dew

r

Chw

ilie

dydd

y

Gofo

dD

yfai

s D

arga

nfod

Tele

sgop

y

Gofo

dY

Ffot

ogra

ffydd

Pel

l

Cerby

d Cl

udo

ar

y L

leuad

Bw

s y

Gof

od

Peter ydw i ac rydw i’n arbenigwr roboteg. Allwch chi ddylunio robot fydd yn ein helpu i archwilio eich cynefin newydd yn y gofod?

yn y gofodRobotiaid

Mae robotiaid yn ddefnyddiol iawn yn y gofod.

Maen nhw’n gallu gwneud llawer o dasgau

gwahanol - rhai sy’n rhy anodd neu beryglus i bobl.

Tra oedd Tim ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol, gyrrodd

gerbyd yn ôl ar y Ddaear. Zapiwch yma i wylio’r

fideo, yna dyluniwch eich robot eich hun!

RobonôtEich Ffrind Robotig

Bygi’r LleuadY Cludwr Pobl

Cerbyd Planed MawrthYr Archwiliwr Dewr

Chwiliedydd y GofodDyfais Darganfod

Telesgop y GofodY Ffotograffydd Pell

Cerbyd Cludo ar y LleuadBws y Gofod

94

disc

over

ydia

ries.

org

Mae Cerbydau wedi cael eu defnyddio ar blaned Mawrth i archwilio a mapio’r blaned goch. Mae’r National Geographic wedi cynhyrchu ffilm fer o sut byddai’r cerbydau yn edrych wrth iddynt archwilio tirwedd planed Mawrth: http://video.nationalgeographic.com/video/mars-rovers-sci.

Cyflawni’r GweithgareddMae’r gweithgaredd hwn yn ymwneud â pha mor ddefnyddiol y gall robotiaid fod i archwilio’r gofod. Gall y disgyblion ymchwilio i’r ffordd y defnyddir robotiaid yn y gofod drwy ddarllen y nodiadau cefndir. Neu, gallant ymchwilio i’r robotiaid yn y gofod drostynt eu hunain cyn iddynt ddechrau’r broses ddylunio. Ydych chi’n gallu dylunio robot a fydd yn ein helpu i archwilio eich cynefin newydd yn y gofod? Meddyliwch beth fydd pwrpas y robot, ac yna ychwanegwch y nodweddion hynny. Gwnewch yn siŵr eich bod chi’n labelu eich dyluniad yn glir.

Gall y disgyblion ymchwilio ymhellach i’r defnydd o robotiaid yn y gofod gyda:

Gwybodaeth Asiantaeth Ofod Ewrop am fraich robotig yr Orsaf Ofod Ryngwladol: http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/International_Space_Station/European_Robotic_Arm

Gwybodaeth am archwilio planed Mawrth: http://exploration.esa.int/mars/

Beth am chwarae ar ap Rugged Rovers yr Amgueddfa Wyddoniaeth sydd ar gael ar gyfer iPhone, iPad ac Android. http://www.sciencemuseum.org.uk/online_science/apps/rugged-rovers

Gwaith Ymestynnol ac Adnoddau DigidolZAP! Gall y disgyblion ddefnyddio ap Zappar i wylio fideo o Tim Peake yn rheoli cerbyd tra oedd ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol. Mae cyfarwyddiadau Zappar i’w gweld yn y ddolen isod. Nodwch y bydd angen i’r ddyfais symudol/tabled fod wedi’i chysylltu â’r rhyngrwyd: https://discoverydiaries.org/toolkit/discovery-diaries-zappar-instructions/

Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth• Pam bod robotiaid yn ddefnyddiol i

archwilio’r gofod? Beth maen nhw’n gallu ei wneud na all pobl ei wneud?

• Pa broblemau allai godi yn sgil defnyddio robotiaid i archwilio, yn hytrach na phobl?

• A ddylai robotiaid neu bobl archwilio planedau eraill?

• Beth fyddech chi’n gadael i robot wneud drosoch chi? Beth na fyddech chi’n gadael i robot wneud drosoch chi?

Pennod Dau Gweithgaredd 5.3 Robotiaid yn y Gofod

Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!

95

disc

over

ydia

ries.

org

• Beth yw eich hoff fath o robot gofod? Pam?

• Pam byddech chi eisiau anfon chwiliedydd gofod robotig i’r planedau pell, yn hytrach na pherson?

Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Fel dosbarth, dewiswch un math

penodol o robot i’w ddylunio. Trafodwch beth yw pwrpas y robot yma, a pha rôl mae’n ei chwarae o ran archwilio’r gofod. Yn seiliedig ar hyn, nodwch y nodweddion fydd eu hangen arno i gyflawni ei rôl.

Her:• Gofynnwch i’r disgyblion ysgrifennu

llawlyfr cyfarwyddiadau i fynd gyda’u robot, sy’n esbonio ei nodweddion a’i swyddogaethau.

• Gofynnwch i’r disgyblion ymchwilio i robotiaid gwahanol a ddefnyddir yn y gofod a lluniwch ffeil ffeithiau neu gyflwyniadau.

Pennod Dau Gweithgaredd 5.3

Robotiaid yn y Gofod

Gofynnwch i’r disgyblion fwrw golwg arall ar eu cynefin yn y gofod

o Weithgaredd 5.2 a meddwl pa fath o robotiaid fyddai’n ddefnyddiol ar eu

planed ddewisol.

Awgrym i’r Athro!