Upload
rahim-hunt
View
235
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Periferik Kan ve Kemik İliğinin İncelenmesi. Kan Hücreleri. Eritrositler (RBC) Lökositler (WBC) Granülosit Nötrofil Eozinofil Bazofil Mononükleer hücreler Lenfosit (Plazma hücreleri) Monosit Trombositler ( platelet / Plt ). Çomak/parçalı. Çevresel kanın incelenmesi. Kan sayımı - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Kan Hücreleri
• Eritrositler (RBC)• Lökositler (WBC)
– Granülosit• Nötrofil• Eozinofil• Bazofil
– Mononükleer hücreler• Lenfosit (Plazma hücreleri)
• Monosit
• Trombositler (platelet/Plt)
Çomak/parçalı
• Kan sayımı– Manuel– Otomatik cihaz
• Çevresel yaymanın incelenmesi– Eritrositler– Lökositler– Trombositler– Atipik hücreler– Parazitler vd
Çevresel kanın incelenmesi
Kan sayımı önemlidir, çünkü…
• Hekimlik pratiğinde en çok başvurulan tetkiklerdendir
Tanısal değeri yüksektir– Bazı hastalıkların en önemli tanı aracıdır– Bunların bir kısmı hayati önem taşır– Bir kısmı ise toplumsal önem taşır
Kan sayımı önemlidir ve….
• Her hekim kan sayımı normallerini ve değişikliklerin anlamını bilmelidir– Kan sayımlarında değişikliğe yol açan hastalıkların
spektrumu çok geniştir• Kan sayım cihazlarının yaygın kullanımı bu
önemi arttırmaktadır
Kan Sayımı Parametreleri
• Eritrosit değerleri– Eritrosit sayısı– Hgb– Hct– MCV (OEH)– MCH (OEH)– MCHC (OEHK)– RDW– Retikülosit– Diğer: Histogram, HDW vd
• Lökosit değerleri – WBC– Lökosit alt grup
• %• #
– Sitogram
• Trombosit değerleri– Sayı– MPV– Pct– PDW– Histogram
Referans Değerler (I)(Erişkin)
Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006
Parametre Kadın Erkek
Eritrosit (milyon/mm3)
4.6 (4.1–5.1) 5.21 (4.52–5.9)
Hgb (g/dL) 13.8 (12.3–15.3) 15.7 (14.0–17.5)
Hct (%) 40 (36–45) 46 (42–50)
Yaş Hgb (g/dL)
12 ay 11.1-14.1
4 yaş 11.2-14.3
6 yaş 11.4-14.5
10 yaş 11.8-15
21 yaş E: 16 , K: 14
Yaşa göre kan sayım değerleri: HemoglobinWilliams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006
MCV (Mean Corpuscular Volume)( Ortalama Eritrosit Hacmi: OEH )
• MCV (OEH):Ortalama eritrosit hacmi• Erişkinlerde normal değeri: 80-100 femtolitre (fL) • MCV: Hct x 1000/Eritrosit sayısı • MCV>100 fL: Makrositoz• MCV<80 fL: Mikrositoz• MCV 80-100 fL: Normosit
MCH(Mean Corpuscular Hemoglobin) (Ortalama Eritrosit Hemoglobini :OEHb)
• Eritrositlerin içerdiği ortalama hemoglobin miktarını verir.
• MCH: Hgb x 10 /Eritrosit sayısı• Normal değeri 30-34 pikogramdır(pg). Mikrositik
eritrositlerin taşıdığı hemoglobin miktarı da az olacağından MCV ile paralel seyreder.
• MCH < 30 pg: Hipokromi• MCH 30-34pg:Normokromi
MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) OEHK (Ortalama Eritrosit Hemoglobin Konsantrasyonu)
• Eritrositlerdeki hemoglobin miktarının yüzde olarak ifadesidir.
• MCHC(%): Hgb /Hct x 100• Eritrosit büyüklüğü ne olursa olsun içindeki
hemoglobin konsantrasyonu %30-36 arasındadır. • MCHC bu özelliğinden faydalanılarak kan sayımı
cihazlarında kontrol parametresi olarak kullanılır. • Herediter sferositozda MCHC yükselir.
• RDW (Red Cell Distribution Width):
• Eritrosit büyüklüklerinin dağılım genişliğini (anisositoz) verir.
• RDW-CV(coefficient variation) ve RDW-SD (standart deviation) olarak iki şekilde ifade edilebilir.
• Örnekteki eritrositlerin eritrosit volüm heterogenitesini ortaya koyar. (anizositoz)
RDW: Normalin üstünde
• Anizositoz – Eritrositlerin normalden/birbirlerinden farklı
büyüklüklerde olması
Retikülosit Sayısı
• Retikülosit:– Olgunlaşmamış eritrositlerin son safhasıdır (genç eritrosit)
• Sitoplazmasında RNA ve ribosom kalıntıları vardır. • Ret.Sayımı eritropoetik aktivite hakkında fikir verir. • Ret. sayımının normal değeri % 0.5 – 2.5’dur. • Düzeltilmiş retikülosit oranı (%):
Retikülosit (%)x Hct/45. • Mutlak retikülosit sayısı : 25000-75000/mikroLitre.
Hücre Sayı x 1000/µl veya x10E9/L Ortalama Oran %
Ortalama Sınırlar
Lökosit 7.4 4.5-11 Nötrofil 4.4 1.8-7.7 59 Nötrofil çomak 0.22 0-0.7 3 Nötrofil parçalı 4.2 1.8-7 56 Eozinofil 0.2 0-0.45 2.7 Bazofil 0.04 0-0.20 0.5 Lenfosit 2.5 1-4.8 34 Monosit 0.30 0-0.8 4
Referans Değerler (II)Lökositler (Erişkin)
Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006
Yaş Lökosit Nötrofil Eos. Baso Lenfo
Mono
12 ay
6-17.5 1.5-8.5 0.05-0.7 0-0.20 4-10.5
0.05-1.1
4 yaş 5.5-15 1.5-8.5 0.02-0.65
0-0.20 2-8 0-0.8
6 yaş 5-14.5 1.5-8 0-0.65 0-0.20 1.5-7 0-0.8
10 yaş
4.5-13 1.8-8 0-0.60 0-0.20 1.5-6.5
0-0.8
21 yaş
4.5-11 1.8-7.7 0-0.45 0-0.20 1-4.8 0-0.8
Lökositler: bin/µl veya x10E9/L
Referans Değerler (III)
Yaşa göre lökosit değerleri Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006
MPV / Mean platelet volume (7.4 - 10.4 fL) (Trombosit hacim ortalamasını tanımlar )
Tr sayısı ve MPV birlikte değerlendirilir.
• MPV’ nin arttığı durumlar : Myeloproliferatif hastalıklar , ITP
• MPV’nin azaldığı durum : Yapım eksikliği
• Trombositopeni + MPV artışı : Tr yıkım artışı
• Trombositopeni + MPV azalması: Tr yapım eksikliği
• Anemi• Eritrositoz / polisitemi• Lökositoz
– Nötrofilik lökositoz/Nötrofili– Eozinofili– Bazofili– Lenfositoz– Monositoz
• Lökopeni– Nötropeni– Lenfopeni– Vd
• Trombositoz• Trombositopeni
Periferik kan yayması önemlidir!
• Sıkça ihtiyaç duyulur– Kan sayımı PY– Klinik bulgular PY
• Bazı hastalıklar için çok önemli tanı yöntemi– PY > MR,BT,Sintigrafi, USG ……..
• Bulguyu doğrudan saptama• Kolay, ucuz• Fakat bilgi gerektirir!
Mikroskopik İnceleme
• Eritrositler• Trombositler• Lökositler• Diğer
– Tm vd kan hücresi dışındaki yapılar– Enfeksiyon etkenleri vd
Periferik Yaymanın Mikroskopik İncelenmesi
• Eritrositler– Büyüklük özellikleri– Boyanma özellikleri– Şekil özellikleri– İnklüzyonlar– Birbirleri ile ilişkileri– Çekirdekli eritrositler– Parazitler
Eritrosit büyüklük değişimleri• Normositoz
– Nor: 7,5 mikron– Lenfosit çekirdeği: Yaklaşık 8,5 mikron– MCV: 80-100 fL
• Anizositoz– Eritrositler farklı büyüklüklerdedir
• Mikrositoz– Eritrositler normalden küçüktür (< 7 mikron)– MCV < 80 fL
• Makrositoz– Eritrositler normalden büyüktür(> 8 mikron)– MCV> 100 fL
Mikrositik Anemiler(Hipokrom-Mikrositik Anemiler)
• Demir Eksikliği Anemisi• Talasemiler • Sideroblastik Anemi • Kronik Hastalık Anemisi • Kurşun Zehirlenmesi
Makrositler
• Makrosit• Makroovalosit
– Megaloblastik anemi• B12 Vitamini ve• Folik asit eksikliği• Diğer
Non-Megaloblastik Makrositik Anemiler
• Hemolitik Anemiler• Posthemorajik Anemi• Karaciğer Hastalıkları• MDS , akut lösemi• Miyelofitizik Anemiler• Aplastik Anemi• Alkolizm (megaloblastik de olabilir )• Hipotiroidi
•Eritrositler• Boyanma özellikleri
• Hipokromi • Hiperkromi• Anizokromi• Polikromazi
• Şekil özellikleri • İnklüzyonlar, • Birbirleri ile ilişkileri• Çekirdekli eritrositler• Parazitler
• Eritrositler– Şekil özellikleri
• Poikilositoz
– İnklüzyonlar, – Birbirleri ile ilişkileri– Çekirdekli eritrositler– Parazitler
Normal eritrosit Sferosit
Eliptosit Ovalosit Göz yaşı şeklinde hücre(Tear-drop /dacryocyte)
Hedef hücre
A beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004
Stomatosit Keratosit Şistosit veyaFragman
Ekinosit (Burr-cell)
Akantosit Orak hücre Bot şeklinde hücre
S-C poikilosit
Orak hücre ve türevleriA beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004
Sferosit– Herediter sferositoz– İmmün hemolitik anemi– Hiposplenizm– Yanık– Clostridium toksini– Mikroanjiyopatik ve– Mekanik hemolitik anemi– Her. piropoikilositoz
Eliptosit– Herediter eliptositoz– Demir eksikliği
– Beta talasemi
– Miyelodisplastik sendrom (MDS)
– Miyelofibroz
– Megaloblastik anemi
(Makro-ovalositoz)
Eliptosit
Eliptosit: Uzun aks > 2x kısa aks uzunluğu
Ovalosit: Uzun aksı < 2xkısa aks uzunluğu
Stomatosit– Herediter stomatositoz– Malign neoplaziler– Kardiyovasküler hastalıklar– Hepatobiliyer hastalıklar– Alkolizm
Eritrosit FragmantasyonuŞistosit/ miğfer hücre
• TTP, HUS• YDİP• Vaskülit• Habis hipertansiyon• Kr Böbrek yetmezliği• Renal graft rejeksiyonu• Gebelik toksemisi• Yanıklar• Protez kapak vd kardiyak hemolitik anemiler• Yürüyüş hemoglobinürisi
Burns E et al.Am J Hematol.2004
• Ekinosit / Burr hücre– Bekleme artefaktı
– Üremi
– Hipofosfatemi (TPN)
– Piruvat kinaz eksikliği
– Karaciğer hastalığı + renal yetmezlik
– HUS
– Yanık
– By-pass veya
– Transfüzyon ardından Plazma yağ asitlerinde artış ,lisolesitin artışı, ATP azalması, hücre içine kalsiyum geçişi, spektrin polimerleşmesi
Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006
• Akantosit (Spur cell/mahmuz hücre)
– Ağır karaciğer hastalığı
– Abetalipoproteinemi
– Nöro-akantositoz
– Renal yetersizlik
– Hipotiroidi
– MDS
– Splenektomi
– Mc Leod kan grubu fenotipi taşıyanlar
– PK eksikliği
– AnoreksiKolesterol/fosfolipid oranı artmıştır
Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006
Nöro-akantositoz : NS ile dilüe ıslak preperatta > % 6.3 AU Storch A; Kornhass M; Schwarz J
SO J Neurol 2005
• Hedef (Target) Hücreler– Karaciğer hastalığı– Talasemi– HbC– Splenektomi sonrası– Orak hücreli anemi– Demir eksikliği anemisi vd
Membran kolesterol ve fosfolipidi artmıştır
Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006
• Gözyaşı hücresi (dacrocyte/ tear drop cell)
– Miyelofibroz
vd miyelofitizik anemiler
– Megaloblastik anemi
– Talasemi majör
– MDS , vd
• Howell-Jolly cisimcikleri– Splenektomiden sonra
– Hiposplenizm
– Megaloblastik anemi
– Hemolitik anemi
Howell – Jolly cisimciği
Nukleus artıkları
• Bazofilik noktalanma– Kurşun zehirlenmesi
– Talasemi, hemoglobinopatiler
– MDS vd diseritropoez durumları
– Megaloblastik anemi
– Hemolitik anemiler,
• Dayanıksız hemoglobinler, 5-nükleotidaz eksikliği
Ribozom/RNA/mitokondri artıkları
• Heinz Cisimcikleri– Enzim defekti
– Dayanıksız hemoglobin
– Talasemi
– Orak hücre anemisi
– G6PD Eksikliği
Metilen mavisi
eritroblast
Göz yaşı hücre
• Eritrositler– Çekirdekli eritrositler (eritroblastlar)
• Hemoliz, • Akut kanama, • Ekstrameduller
hematopoez, • MDS, • Miyelofitizik anemi, • Megaloblastik anemi, • Eritrolösemi, • Postsplenektomi
Trombositler• 1-3 µm çap• Düzensiz kenarlı, yuvarlak, çekirdeksiz• Kırmızı granüller içeren pembe-mor renk• 8-15/ immersiyon alanı• Trombosit/eritrosit= 1/20
Yalancı Trombositopeni
• Trombosit sayısı normal hastada kan sayım cihazının trombositopeni bildirmesi– EDTA’ya bağlı kümeleşme– Trombosit satellitizmi– Dev trombositler– Soğuk aglutininler – Lipemi– Paraproteinemi, – Kanın uygun alınmaması
• Ör: Koagüle olması
Trombositoz• Miyeloproliferatif hastalıklar
– (PV,ET,MMMF,KML)• Demir eksikliği anemisi• Splenektomi veya hiposplenizm• Malign hastalıklar• Kollagen doku hastalıkları• İnfeksiyon• Hemoliz veya kanama • MDS• Cerrahi girişimler• İlaçlar: ör- adrenalin
Lökosit değişikliklerigranülosit• Lökosit formülü
• Sayısal değişiklikler– Lökositoz
• Nötrofili, eozinofili, bazofili, monositoz, lenfositoz• Sola kayma• Lökomoid reaksiyon
– Lökopeni• Nötropeni, lenfopeni vd
• Morfolojik değişimler– Çekirdek anomalileri– Sitoplazmik değişimler– Atipik şekiller
lenfosit
A beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004
Sola kayma– İnfeksiyonlar – Gebelik– Hipoksi, asidoz,şok – Tirotoksikoz – Karaciğer yetmezliği– Hemoliz– Kolit, pankreatit– G-CSF– Yanık, doku nekrozu (MI, PE)– KML vd
Sağa kaymaNötrofil hipersegmentasyonu
Lökomoid reaksiyon
Endikasyonlar
• Anemilerin tanı ve ayırıcı tanısı• Nötropenilerin tetkiki• Lösemilerin tanısı• Trombositopenilerin tetkiki• Plazma h hastalıkları tanısı• Diğer
– Sitogenetik , bakteriyolojik vd incelemeler için örnek temini
– vd
Biyopsi
• Aspirasyon yeterli değilse• Pansitopeni/bisitopeni tetkiki• Myelofibrozisin gösterilmesi• Metastaz, infiltrasyon tetkiki• Sebebi bilinmeyen ateş vd
İnceleme Yöntemleri• Hücresellik düzeyi ve M/E oranı: nor: 3-4/1• Morfolojik inceleme, Histokimyasal
inceleme• İmmunhistokimyasal inceleme• Sitogenetik• Moleküler genetik• Kültür vd mikrobiyolojik inceleme• Akım sitometrisi• Hücre kültürü