PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANEPR VENDET E BALLKANIT PERNDIMOR

Slavica Penev

Titulli i origjinalit:Economic and European perspectives for the Western Balkan countries

Slavica PenevPerspektivat Ekonomike dhe Evropiane pr Vendet e Ballkanit Perndimor

Publikuar ngaFondacioni Westminster pr Demokraci (WFD)Rrjeti i Parlamentarve te Ballkanit Perndimor t Komisioneve pr Ekonomi, Financ dhe BuxhetFakulteti i Ekonomis, SarajevInstituti i Shkencave Ekonomike, Beograd

Par ngaPeter SanfeyFikretaueviAhmet ManellariAndrejaMarui

Redaktimi letrar:Dorarta Hyseni

Prpunimi Grafi kSlavoDanailov

Shtypi ngaKumi

Tirazhi: 400

ISBN CIP -

SHNIM

Ky publikim sht mundsuar me mbshtetjen e Fondacionit t Westminster-it pr Demokraci (WFD). Prmbajtja e ktij publikimi sht prgjegjsi vetm e autorit dhe nuk reflekton pikpamjet e WFD.

5

PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE PR VENDET E BALLKANIT PERNDIMOR

PARATHNIE

Bashkpunimi rajonal midis Parlamenteve t vendeve t Ballkanit Perndimor ka filluar n vitin 2004 n Konferencn Parlamentare Rajonale: Roli i Parlamenteve n politikn ekonomike dhe reformat institucionale dhe ligjore n Evropn Juglindore, mbajtur n Dubrovnik (2004) dhe organizuar nga Fondacioni Friedrich-Ebert, OECD dhe Pakti i Stabilitetit/Kompakti i Investimeve pr Evropn Juglindore. Gjat ksaj konference u hodh ideja pr realizimin e nj projekti rajonal q do t prqendrohej n rolin e Parlamenteve n procesin e reforms ekonomike.

Projekti rajonal sht drejtuar nga OECD dhe GIZ, baza e t cilit prfshinte studime pr Shqiprin, Bosnje Hercegovinn, Maqedonin, Malin e Zi dhe Serbin. Bazuar n gjetjet nga studimet n kto vende, u hartua edhe pasqyra rajonale e tyre. Kto rezultate u prezantuan n konferencn rajonale e cila u mbajt n Milocer, Mal i Zi, m 7-8 tetor 2008. Gjat konferencs u hodh ideja pr krijimin e nj rrjeti rajonal t komisioneve parlamentare pr Ekonomi dhe Financa, e cila do t rezultonte n institucionalizimin e bashkpunimit rajonal ekzistues.

Nevoja pr vazhdimin e bashkpunimit mes Parlamenteve t Ballkanit Perndimor pas prfundimit t projektit rajonal oi n organizimin e Konferencs Rajonale n Beograd (mars 2009), ku u nnshkrua Deklarata Rajonale e Bashkpunimit mes Parlamenteve t Ballkanit Perndimor dhe u krijua Rrjeti rajonal i Komisioneve Parlamentare pr Ekonomin dhe Financat e vendeve t Ballkanit Perndimor, me qllim avancimin e bashkpunimit ndrmjet parlamenteve t ktij rajoni. U ra dakord q fushat e bashkpunimit duhet t mbulonin: (i) shkmbimin e informacionit n fushn e ekonomis dhe legjislacionit ekonomik, (ii) monitorimin e metodologjis pr propozimin e rregulloreve dhe rolin e komisioneve dhe grupeve t puns n kt proces; (iii) harmonizimin e rregulloreve t miratuara me legjislacionin evropian, (iv) monitorimin e procedurs s propozimit t ligjeve, veanrisht atyre q i referohen harmonizimit rregullator me legjislacionin evropian. Pr shkak t kapaciteteve t pabarabarta t stafit dhe t ekspertve t komisioneve pr ekonomin dhe financn, dhe t parlamenteve n prgjithsi, prvoja e vendeve m t avancuara do t ishte me dobi t madhe pr vendet e mbetura prapa n kt proces. Aktivitetet e Rrjetit pr t cilat u ra dakord ishin: (i) ushtrimi i bashkpunimit nprmjet grupeve t ekspertve parlamentar, (ii) organizimi i takimeve t prfaqsuesve t Komisioneve n disa parlamente, pr shkmbimin e informacionit dhe prvojave, (iii) shkmbimet e planeve vjetore t puns dhe pjesmarrja n veprimtarin e komisioneve t parlamenteve t tjera, si dhe (iv) organizimi i seancave t prbashkta n kuadr t bashkpunimit parlamentar dypalsh dhe shumpalsh, n rastet kur diskutohen projekte t rndsishme infrastrukturore dhe shtje m rndsi pr t gjith rajonin.

Seminari i par rajonal i Rrjetit Rajonal t Komisioneve Parlamentare pr Ekonomi dhe Financa t vendeve t Ballkanit Perndimor, u quajt: Roli i Parlamenteve n Procesin e Vendosjes s Prioriteteve: Shkurtimi i Shpenzimeve Publike apo Nxitja e Ekonomis. Ai u mbajt n Beograd m 3 mars 2012 dhe u bashk-organizua nga Asambleja Kombtare e Republiks s Serbis, Fondacioni Friedrich Ebert - Zyra n Beograd dhe Instituti i Shkencave Ekonomike t Beogradit. Seminari theksoi rndsin e bashkpunimit m t ngusht dhe t vazhdueshm ndrmjet parlamenteve dhe komunitetit shkencor.

Fondacioni i Westminster-it pr Demokraci (WFD) njohu nevojn pr vazhdimin e bashkpunimit mes Parlamenteve t Ballkanit Perndimor nprmjet rrjetit t tyre t Komisioneve Parlamentare pr Ekonomi dhe Financa. Pr t mbshtetur kt bashkpunim rajonal, WFD inicioi hartimin e nj

6

PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE PR VENDET E BALLKANIT PERNDIMOR

programi rajonal tre-vjear q synon forcimin e rolit t Parlamenteve n nxitjen e konkurrueshmris dhe rritjen ekonomike n vendet e Ballkanit Perndimor.

Prve forcimit t bashkpunimit rajonal, programi synon t forcoj rolin e Parlamenteve dhe qeverive n prmirsimin e konkurrueshmris dhe rritjen ekonomike t vendeve t Ballkanit Perndimor, t cilat jan n krye t rendit t dits pr antart e parlamentit, ministrat, zyrtart qeveritar, si dhe hartuesit e politikave n rajon. Ky studim sht nj vlersim i thelluar pr situatn e reformave rregullatore dhe ekonomike, si dhe pr rolin e Parlamenteve n kt proces. Gjithashtu, sht arritur hartimi dhe miratimi nga palt e interesuara t gjasht vendeve pjesmarrse i nj udhrrfyesi q prcakton synimet e vendeve, dhe rajonit, pr realizim deri n vitin 2015.

Programi gjithashtu synon t theksoj rndsin e bashkpunimit t ngusht dhe t vazhdueshm ndrmjet parlamenteve, qeverive dhe ekonomistve nga komuniteti shkencor n rajon. Nj bashkpunim i till mund t siguroj nj qasje t re pr forcimin e kapaciteteve t Parlamenteve t rajonit.

7

PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE PR VENDET E BALLKANIT PERNDIMOR

MIRNJOHJE

Ky studim sht mbshtetur nga Fondacioni i Westminster-it pr Demokraci (WFD) me qllim forcimin e bashkpunimit ekzistues ndrmjet parlamenteve dhe qeverive t vendeve t Ballkanit Perndimor, si dhe t bashkpunimit brenda rrjetit t komisioneve parlamentare pr ekonomin, financn dhe buxhetin.

Falnderime t veanta pr prpjekjet e tyre pr krijimin e ktij bashkpunimi rajonal dhe ngritjen e ktij rrjeti shkojn pr: Z. Beriz Belki, ish Kryetar i Dhoms s Prfaqsuesve t Asambles Parlamentare t Bosnje-Hercegovins, i cili iu prkushtua personalisht mundsimit t ktij bashkpunimi, Z. Edmond Spaho, Kryetar i Komisionit t Ekonomis dhe Financave t Parlamentit Shqiptar, i cili e inicioi krijimin e ktij rrjeti, Znj.Gordana omi, nn-Kryetare e Parlamentit t Serbis, pr prkushtimin e saj t fort pr prmirsimin e bashkpunimit rajonal dhe ngritjen e ktij rrjeti, Z. Aleksandar Damjanovi, Kryetar i Komisionit t Ekonomis, Financs dhe Buxhetit, i cili investoi njohurit dhe energjit e tij pr ta br kt rrjet t funksionoj, dhe Z. Ljubisav Ivanov Singo, ish Kryetar i Komisionit pr Ekonomi t Parlamentit Maqedonas, i cili besoi n t ardhmen e ktij bashkpunimi.

Strukturimi dhe puna krkimore jan kryer nga Slavica Penev, krkuese dhe hulumtuese e lart e Institutit t Shkencave Ekonomike Beograd, me ndihmn e Milica Travica, kryetare e njsis s analizs s tregut financiar, Banka Intesa, Beograd. Ato morn prkrahje t fuqishme nga ekipi i WFD, Romana Janku, Marija Kostovska, Dorarta Hyseni dhe Veljko Milievi, i kryesuar nga Alex Romaniuc.

Studimi u pa nga Peter Sanfey, zvends drejtor i strategjis dhe politikave t vendeve n Zyrn e Krye-Ekonomistit t BERZH, Fikret auevi, Profesor n Fakultetin e Ekonomis dhe t Biznesit, Sarajev, Ahmet Manellarit, Profesor n Fakultetin Ekonomik, Tiran, dhe Andreja Marui, specialiste e lart e rregullave t biznesit, Grupi i Banks Botrore.

Studimi sht mbshtetur nga antart e Parlamentit dhe rrjetit rajonal t komisioneve parlamentare pr ekonomi, financa, buxhet dhe integrim n BE, nga t gjitha parlamentet e Ballkanit Perndimor, duke prfshir: Z. Edmond Spaho, Z. Sybi Hida, Z. Osman Metalla, nga Kuvendi i Shqipris, Z. Beriz Belki, Znj. Danijela Martinovi, Znj. Vesna Krstovi Spremo, dhe Z. Boko Tomi, nga Asambleja Parlamentare e Bosnje-Hercegovins, Znj. Mira Grgi dhe Z. Omr Vatri, nga Asambleja Parlamentare e Federats s Bosnje-Hercegovins, Branislav Borenovi dhe Z. Uro Gosti nga Asambleja Kombtare e Republiks Serbe, Znj. Vladanka Avirovi, Z. Marjano Nikolov dhe Z. Hajrulla Misini, nga Kuvendi i Republiks s Maqedonis, Z. Aleksandar Damjanovi dhe Z. Zoran Vukevi nga Parlamenti i Malit t Zi, Znj. Vesna Kova dhe Znj. Aleksandra Tomi nga Parlamenti serb; dhe Znj. Safete Hadrgjonaj, Z. Ali Sadriu dhe Z. Zenun Pajaziti nga Kuvendi i Kosovs*. Stafi parlamentar gjithashtu ka luajtur nj rol t rndsishm n ofrimin e mbshtetjes pr kt studim, duke prfshir edhe Znj. Mirjana Radakovi dhe Z. Mladen Mladenovi nga Kuvendi Popullor i Republiks s Serbis, Damir Davidovi, Natasha Komneni dhe Nadja Vukievi nga Parlamenti i Malit t Zi, eljko Kosmajac dhe Amer Bekri nga Asambleja Parlamentare e B-H, Sead Dizdarevi nga Asambleja Parlamentare e Federats s B-H, Liljana Petrovi nga Asambleja Kombtare e Republiks Serbe, Vanja Ralev, Liljana Petreska dhe Olivera Trengovska nga Kuvendi i Republiks s Maqedonis, Nivini Lekaj nga Parlamenti Shqiptar dhe Vilson Ukaj nga Parlamenti i Kosovs*.

8

PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE PR VENDET E BALLKANIT PERNDIMOR

Studimi sht mbshtetur edhe nga antart e qeverive t rajonit, duke prfshir edhe Znj Adriana Xhuveli, Znj Pranvera Kastrati dhe Znj Eranda Begaj nga Qeveria e Shqipris; Znj Nevenka Savi nga Kshilli i Ministrave t Bosnje-Hercegovins dhe Znj Gordana Opai Zeevi nga Qeveria e Republiks Serbe; Z. Vladimir Peshevski, Znj Romela Popovic Trajkova, Znj Jana Stojkova Trajkovska, Znj. Marta Arsovksa Tomovska dhe Znj Suzana Nikodijevi Filipovska nga Qeveria e Republiks s Maqedonis; Z. Milorad Katni dhe Znj Bojana Bokovi nga Qeveria e Malit t Zi; Znj. Mira Prokopijevi nga Qeveria e Serbis; dhe Znj. Mimoza Kusari-Lila dhe Florent Baki