Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Pesten en cyberpesten in de hogeschool: ook uw zorg?!
Focus
• Wijzen op de noodzaak van een anti(cyber)pestbeleid op hogeschoolniveau
• Hoe bouw je zo’n beleid uit? Het UCLL-beleid als voorbeeld.
• Kwesties en vragen
• Reflectie en discussie
Waarom een antipestbeleid?
Ontbrekende schakel
Waarom een pestactieplan?
• (Cyber-)pestincidenten tussen studenten = directe aanleiding hoe aanpakken?
• Garanderen van optimale leeromgeving aan elke student
• Gelijke kansen – diversiteit
• Ethische verantwoordelijkheid, aansluitend bij de missie en visie van de hogeschool/hogescholen
Een studentenbegeleider
‘Dit schooljaar sprak ik met studenten van het tweede jaar diete maken kregen met cyberpesten. Ze vertelden me dat ersnapchats van hen werden gemaakt en doorgestuurd. Veelmeer info hierover heb ik niet.
Ik heb de studenten opgevangen, ben met hen in gesprekgegaan (maar niet met de "pesters“).
We hebben een plan van aanpak besproken en nu hebben zeer – naar ik vermoed - geen last meer van.’
Zie zo…
Akelig hard
Pesten en cyberpesten
Van naderbij bekeken
(Cyber-)pesten
Pesten
Kwalijk en kwetsend gedrag door individu of groep
Herhaaldelijk & systematisch
Intentioneel
Machtsonevenwicht
Sociale functie
Cyberpesten
Pesten m.b.v. nieuwe communicatiemedia
Sociale functie blijft van toepassing
Techno-power speelt mee
Meer macht (24/7, anonimiteit, breed bereik)
voor pestkop vs. groter controleverlies
bij slachtoffer
1 x = altijd
Disinhibitie-effect: ongeremder contact
Cijfers
Klassiek pesten (op school)
• Merendeel onderzoek basis- en secundair onderwijs
• Prevalentie (10- t.e.m. 18-jarigen) – HBSC-studie (2016)
19,3% - laatste 2 maanden minstens 2 x slachtoffer
18,5% - … minstens 2x iemand gepest
5,4% - … minstens wekelijks slachtoffer
3,0% - … meer dan één keer per week slachtoffer
• Pestkop-slachtoffers
2,4% (DICA-studie, 2013) 14% (O’Moore, 2010)
Erreygers & Vandebosch, 2016
KLASSIEK
PESTEN
CYBERPESTEN
afgelopen half
jaar minstens
één keer door
iemand gepest
(SL)
17,3 % 10,2%
afgelopen half
jaar minstens
één keer iemand
gepest (PK)8 % 7,1 %
Klassiek pesten op de werkvloer (Vlaanderen)
Onderzoek IDEWE & KU Leuven, 2014 (n= 3083 werknemers) 13,8%: maandelijks gepest
12,6%: wekelijks
6,9%: dagelijks
Onderzoek Securex, 2016 (n= 1754 werknemers) 14% voelt zich gepest
29%: slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag (agressie (19%), discriminatie (14%), pesten (14%), ongewenst seksueel gedrag (2%))
Cyberpesten volwassenen (Vlaanderen)
• Onderzoek in kinderschoenen
• Cyberpesten op de werkvloer: onderzoek bij 6 Vlaamse organisaties (Vranjes, I., 2016) 3% wordt gecyberpest
1% cyberpest
Nederland, 2016: 16,7% belaagd
Cyberstalking hogeschoolstudenten(cijfers: Anne Groenen)
= ‘het welbewust en herhaaldelijk lastig vallen van een persoon via elektronische communicatiemedia’
1 op 1
Cijfers
USA: 12 tot 41% slachtoffer (waarvan 5% ook pleger)
Vlaanderen: 26,2% slachtoffer
(Cyber-)pesten in het hoger onderwijs (UK)• National Union of Students (NUS, 2008)
N= 3135 – 146 instellingen
Slachtofferervaringen: 7% • waarvan 79% door medestudent
• Waarvan 21% door personeel van de opleiding
• British Medical Association, 2006; Curtis, Bowen & Raid, 2007 Opleiding Verpleegkunde – Geneeskunde
Slachtofferschap: 17%
(Cyber-)pesten in het hoger onderwijs (Finland) • Student Health Survey (Pörhölä & Kunttu, 2013)
n = 4969 (studenten die nog geen graad hadden bereikt)
5,6% redelijk tot veel gepest door medestudenten
• 51% van de pestende studenten deed dat eerder op de middelbare school
• 47% van de slachtoffers was dat eerder op de middelbare school
Zie ook: Bauman & Newman, 2013(US) ; Chapell et al., 2006 (US); Curwen et al.,
2011 (Canada)
Gevolgen
The Lancet Psychiatry (2015, april)
• Gepest worden door leeftijdsgenoten (7 t.e.m. 16 jaar) brengt meer schade toe dan seksueel misbruik (tijdens eerste acht levensjaren)
Lereya, Copeland, Costello & Wolke, 2015
Belangrijkste gevolgen
• Stress
• Angst & depressie
• Eenzaamheid – isolement
• Aantasting zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen Onderpresteren
Faalangst
Agressie
Middelenmisbruik
…
Belangrijkste gevolgen
• Studieproblemen – school- en leermotivatie
• Gezondheids- en functioneringsproblemen
• Grensoverschrijdend gedrag – agressie –delinquentie
• Suïcidaal gedrag – suïcide
Ingrijpend effect op lichaam, brein, gedrag, persoonlijkheid en levenshouding
Olievlek
De negatieve impact geldt ook voor
Medestudenten
Leerkrachten, docenten en (hoge)school
Ouders, partner/vriend(in), andere gezinsleden
Vrijetijdsmilieu
Samenleving
Pestkop en (toekomstige) omgeving
De aanpak van pesterijen en
pestgedrag
Achtergrondinformatie en houvasten
Lessen uit reviewstudies m.b.t. pestaanpak
Reviewstudies pestaanpak(Farrigton & Ttofi, 2011; Smith et al., 2004, 2012; Hahn et al., 2007; van Rooijen-Mutsaers, 2012; de Pont, 2004)
Belangrijkste aanbevelingen:
Intensieve programma’s (Whole School Approach) geven beste resultaat
Geordende aanpak (klasmanagement, afspraken)
[Betrokkenheid ouders is pluspunt]
Expliciete houding van de onderwijsinstelling: ‘pesten kan niet!’
[Effectief toezicht] alerte houding docenten
Reviewstudies pestaanpak(Farrigton & Ttofi, 2009, 2011; Smith et al., 2004, 2012; Hahn et al., 2007; van Rooijen-Mutsaers, 2012; de Pont, 2004; )
Belangrijkste aanbevelingen:
Goede relaties ts. leerkrachten en leerlingen & veilig schoolklimaat
‘Peers’ in actieve rol plaatsen
Bevorderen van coöperatief werken (peer education)
Herstelgerichte aanpak > bestraffende aanpak
(Skiba et al., 2006; Garandeau et al., 2011; Morrison,
2007; Hansen, 2009, 2010)
Belangrijke referentie-
kaders
Groepsdynamische kijk
Rollen (Salmivalli, 1996)
PESTKOPNeemt initiatief om anderen te pesten
ASSISTENTPest actief mee
– voert uit
VERSTERKERMoedigt het pesten aan
VERDEDIGERNeemt het op voor het
slachtoffer
INSTEMMENDE TOESCHOUWER
Acht zich neutraal en doet niets om het pesten te
stoppen
SLACHTOFFERMikpunt van de
pesterijen
Groepsdynamisch perspectief
1. Rolbenadering bij pesten(Salmivalli et al., 1996; Sainio, Veenstra, Huitsing & Salmivalli, 2010)
2. Sterke sociale positionering van pestkoppen (Salmivalli, 2010; Veenstra, Lindenberg, Munniksma & Dijkstra, 2010; Dijkstra, Lindenberg & Veenstra, 2008; Volk, Camilleri, Dane & Marini, 2012)
3. Cruciale rol van de leerkracht(en)/docent(en)(Hanushek, 2010; Veenstra, Lindenberg, Huitsing, Sainio & Salmivalli, 2013)
Change Manegement - Kotter
Kotter, J.P., 1996
Het onderwijs- en examenreglement
Interne regelgeving (OER, 2016-17)
• ARTIKEL 143 - Engagement van de student
De student verbindt er zich toe om in het licht van de onderwijsvisie van mee te werken aan de door hem gekozen opleiding. Meer bepaald zal hij actief deelnemen aan de geprogrammeerde onderwijsactiviteiten, de raadgevingen van de bevoegde personen naleven, naar behoefte gebruik maken van het begeleidingsaanbod en bijdragen tot het creëren van een voor de studie bevorderlijke sfeer.
Interne regelgeving (OER)
• Art. 149 §3
De studenten hebben geen recht op het maken van geluids- of beeldopnamen van de onderwijsactiviteiten, tenzij hieromtrent een specifieke afspraak is gemaakt met de titularis van het opleidingsonderdeel.
Interne regelgeving (OER, 2016-17)
• Art. 165 (Tuchtreglement)
Van de studenten die zich aan UC Leuven –Limburg inschrijven, wordt verlangd dat ze zich in hun gedragingen en sociale relaties en (elektronische) communicatie, zowel binnen als buiten UC Leuven-Limburg, laten leiden door eerbied voor de menselijke persoon en respect voor ieders overtuiging en privacy alsook voor de samenleving en haar goederen; dat ze geen handelingen verrichten die onverenigbaar zijn met de missie van UC Leuven-Limburg.
Studenten die zich hier niet aan houden, kunnen worden gesanctioneerd volgens de bepalingen van het tuchtreglement.
Wetgeving
Belgische wetgeving – Cyberpesten(Eva Lievens, Studiedag ‘Bits of Help’, UAntwerpen)
• Art. 145§3bis - Wet 13 juni 2005: veroorzaken van last of schade door middel van elektronische communicatiemiddelen (intentie / correspondent)
• Strafwet: Art. 442bis Sw.: belaging (Cass. 29/10/2013: ruim!)
Art. 443 / 444 Sw.: laster / eerroof ; art. 448: belediging(problematiek drukpersmisdrijven)
Art. 470 Sw.: Afpersing
Art. 550bis (hacking), 550ter (virussen), 210bis (valsheid in informatica)
Voorstel tot actieplan
Persoons- en relatiegerichte veranderingen
Structurele veranderingen
StudentenDocenten – begeleiders Stuvoor Leidinggevenden
Keuze voor integrale aanpak (I)(whole school approach)
Keuze voor integrale aanpak (II)
1 • Preventie
2 • Detectie en melding
3 • Specifieke aanpak incidenten
4 • Nazorg/Opvolging
Fase 1Basisbegeleiding
Fase 2Toegevoegde begeleiding
Fase 3Bijzondere
begeleiding/zorg/hulp
Fase 4Externe
zorg/hulp
Fase 0 = Positief klimaat – stimuleren ‘thuisgevoel’ via goede contacten
Alle leden van de hogeschoolgemeenschap
Alle medewerkers die in rechtstreeks contact staan met studenten: docenten, secretariaat, hulppersoneel, …
Al wie t.a.v. de student(en) een specifieke, ondersteunende of coachende taak opneemt (m.u.v. het stuvoo(r)-aanbod) = coaches, ombuds, diversiteitspunt, …
Studentenvoorziening, arts, bemiddeling, …
Gespecialiseerde hogeschoolexterne hulp/begeleiding
Fase 1Basisbegeleiding
Fase 2Toegevoegde begeleiding
Fase 3Bijzondere
begeleiding/zorg/hulp
Fase 4Externe
zorg/hulp
Mogelijke acties
Inventarisatie hogeschoolnabije partners: JAC’s, CAW’s, psychiatrie, cyberpolitie, bemiddelingsdiensten
Professionalisering medewerkers psycho-sociale diensten:
- Coaching – interventie- Training, hulp (faalangst, social
skills, …) - Bemiddeling
Professionalisering medewerkers:- Sensibilisatie & verwachtingskader - Info & signaalherkenning- Handelingskader: wat doe ik als…?
(Preventie & Remediëring)- Gespreksvaardigheden aanscherpen
(hulp, aanpak, …):- Vertrouwenspersonen en andere
meldpunten kenbaar makenSensibiliseren en actief betrekken van studenten
Basisbegeleiding
• Preventie Regelduidelijkheid
Vorming: kennis over/visieontwikkeling – herkennen van –gespreks- en didactische vaardigheden – procesevaluatie: hoe? –basishouding
Verbindende communicatie – proactief handelen
• Signalisatie en detectie Aandacht voor groepsdynamiek en herkennen van signalen
Introduceren van kwaliteitscirkels – proactieve cirkels
Aankaarten en signaleren van problemen
Basisbegeleiding
• Eerste hulp bij (cyber)pesten Aanwezig zijn – veilig stellen van slachtoffer en omgeving
Bewaken van de morele en formeel afgesproken grenzen (door gepast te reageren)
Helder communiceren over ‘en wat volgt er nu?’ (procedure)
Woord en daad verbinden: melden van het probleem
In gesprek met slachtoffer: • Wat is er aan de hand? Wat is er eerder gebeurd? (Uitleg vragen bij wat
werd opgemerkt/gehoord/gezien.)
• Emoties opvangen (indien nodig – opening bieden om die te uiten)
• In beeld brengen van de hogeschoolinterne of –nabije hulpverlening
• Verduidelijken wat jou te doen staat
• Discrete opvolging
Drie ‘V’s’ als richtsnoer
• Veiligheid
• Vertrouwen
• Verbondenheid
Toegevoegde begeleiding
• Drie ‘V’s’ blijven van toepassing
• Discretie (en grenzen van discretie) toelichten
• In samenspraak met de student(en) zoeken naar de meest wenselijke vervolgstap(pen): Wat is nodig?
Wat kan? Wat kan niet?
Wie (nog) betrekken?
Wie neemt welke verantwoordelijkheid op?
Hoe contact houden?
Knopen en kwesties
Knopen en kwesties
• Aanpassing OER o.m. respect privacy en gebruik e-communicatie
• Deontologische vraagstukken uitklaren Niet-vraaggestuurde aanpak: wat met melding door derden?
Bemiddeling (Wie? Hoe? Waar?)
Betrekken ondersteunende derden: hoe faciliteren (familie, partner)?
• Stageplaatsen: tot wie kan de student zich richten?
• Onderzoek i.f.v. effectmeting (kwaliteitsbewaking)
Op komst…
Dank voor jullie aandacht !