Upload
minhhoang-pham
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
1/58
CH NG I:CC THUYT AXIT BAZ TS. Tr ng Th Cm Mai
Khoa Ha hc HQuy Nhn
1
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
2/58
THUYTAXIT BAZ CAARENIUYT
- Axit l cht tan trong n c phn ly cho ion H +.- Ba z l cht tan trong n c phn ly cho ion OH - - Phn ng trung ha l phn ng gia axit v baz ,to ra mui v n c .- Phn ng thy phn ca mui l phn ng gia ionca mui vi n c , kt qu lm cn bng phn li ca
n c thay i, dn n mi tr ng ca dung dch thayi.
2
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
3/58
u im:Thuyt ca Areniuyt l thuyt axit- baz sm nht.
N gii thch c nhiu tnh cht v phn ng ca ccaxit, baz trong dung dch n c .
Nhc im:- Thuyt axit baz Areniuyt ch p dng ng cho
dung mi l n c , khng p dng c cho tt c ccdung mi, ng thi n ch a thy c vai tr quyt nh ca dung mi trong s phn li axit, baz .
- Thuyt Areniuyt khng gii thch c cc phn
ng to ra mui ging nh phn ng trung ha m trong li khng c H + hoc OH - tham gia.
3
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
4/58
Axit l cht (hoc ion) c kh nng cho proton, baz lcht (hoc ion) c kh nng nhn proton.V d:
CH3COOH + H
2O CH
3COO - + H
3O + (a)
Axit Baz Baz Axit
Cp CH3COOH CH3COO- v cp H3O+ - H2O l nhng cp axit-baz lin hp.
A1 + B 2 B1 + A 2 Axit 1 baz 2 baz 1 axit 2
THUYT AXIT- BAZ CA BRONSTET VLAURI ( thuyt proton)
4
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
5/58
Cc axit Bronstet-Lauri u cha proton chngcn c gi l axit protonic.
Cc axit protonic c th l:- Phn t trung ha nh HCl, H 2SO4 , H 3PO 4 - Anion nh HSO 4- , H 2PO 4- , HS - - Cation nh H3O+ , NH 4+ , [Pt(NH 3) 6] 4+ ,
[Fe(H 2O) 6] 3+ Cc baz Bronstet-Lauri c th l:
- Phn t trung ha nh NH3 , R-NH 2 , R 2CO (Rl gc hu c hoc halogen), piridin, H 2O - Anion nh H2PO 4- , OH - , Cl - , NH 2-
- Cation nh H2N-NH 3+ , [Pt(NH 3) 5(OH)] 3+ ,[Fe(H 2O) 5(OH)] 2+
5
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
6/58
u im :1. Thuyt proton gii thch c tnh cht baz ca cc hp cht hu c nh amin, ete, xeton vthioete Nh c cc cp electront do, khi kt hp proton, cc hp cht ny to thnh cc cationoni.
Nhng ion ny l axit lin hp ca cc hp cht .
6
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
7/58
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
8/58
Nh c im:Thuyt proton ch gii hn cho nhng phn ng axit-baz trong c s trao i proton . C nhiu qu trnht ng tc, trong cc cht th hin tnh cht axit vtnh cht baz , nh ng theo thuyt proton khng cho lphn ng axit- baz , bi v khng c s trao i
proton. Chng hn, phn ng ca oxit kim loi v oxitphi kim to ra mui.Th d:CaO + SO 3 CaSO 4
Hoc phn ng gia SOCl 2 v K 2SO 3 trong SO 2 lng:SOCl 2 + K 2SO 3 2KCl + 2SO 2
8
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
9/58
Lc axit c tr ng cho kh nng phn lyproton ca axit, lc baz c tr ng cho kh nng nhn proton ca cc baz.
Trong iu kin dung mi l n c lc axitbaz theo Bronstet Laury ph thuc vo ccyu t: phn cc ca lin kt ( da vo hiu ng
m in ). bn ca lin kt ( da vo bn k nh nguynt , di lin kt nng lng lin kt , mt in tch dng hoc m )
9
Cc yu t nh h ng n lc axit baz Bronstet Laury
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
10/58
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
11/58
Trong phn nhm chnh :+ Khi i t trn xung d i yu t quyt
nh n lc axit ca cc hirua phi kim l dilin kt. V i t trn xung bn knh ca E tng,lm cho di lin kt E H tng, bn ca linkt gim nn kh nng tch H+ tng.
+ V d dy HF HI, r X tng t F I nnnng lng lin kt gim t HF HI (HF l 569kJ/mol trong khi nng lng lin kt HI ch l 297kJ/mol ) bn ca lin kt HXgim v vy lc
axit tng t HF HI.( y ta khng th cn c vo phn cc ca lin kt so snh lc axit mc d lin kt HF phn cc hn lin kt HI).
11
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
12/58
- i vi dy hiroxit : c 2 kiu phn ct lin kt Kiu 1: R O H ROH th hin tnh axit.Kiu 2: R O H ROH th hin tnh baz.
Trong mt chu k : + Khi i t tri sang phi, m in ca R
tng, hiu m in R O gim, lin kt R OH tr thnh lin kt cng ha tr. iu ny dn n lin kt O H phn cc n mc H+ tch ra d, lc axit tng.
+ Khi i t tri sang phi bn knh R cnggim, mt in tch d ng trn R cng ln, R+ vH+ y nhau cng mnh lm cho kh nng tch H+ tng lc axit tng.
b. Axit baz cha oxi
12
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
13/58
13
Trong mt phn nhm chnh: + Khi i t trn xung m in ca R
gim, hiu m in R O tng, lin kt R Oc th xem l lin kt ion nn chng d phn lithnh OH -, lc axit gim.
+ Bn knh ca R tng, in tch ca Rkhng i dn n + gim, kh nng y H+ ca R gim, lc axit gim.
+ Khi R c bn knh cng ha tr trung
gian v trng thi oxi ha (OXH) trung gian,hp cht c th hot ng nh mt axit hoc mt baz, tc l th hin tnh l ng tnh.
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
14/58
14
i vi mt nguyn t ha hc c ccmc OXH khc nhau , lc axit tng khi s
oxi ha tng . V d lc axit ca dy Mn(OH) 2 Mn(OH) 7 tng .
G ii thch:+ Khi mc OXH tng, m in ca nguyn t tng hiu m in M O gim,
lin kt M OH tr thnh lin kt cng ha tr, phn cc O H tng, lc axit tng .
+ T Mn 2+ Mn+7 , mt in tch d ng trn Mn tng, kh nng y H+ tng, lm cholc axit tng .
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
15/58
15
- i vi cc oxi ax it (HO) n EO m : Y u t quyt nh lc axit ca chng l m in
ca phi kim trung tm v s l ng nguyn t oxi (m) linkt vi E.+ i vi oxi axit c cng s m, lc axit tng theo m in ca E, m in ca E tng, lin kt O Hcng phn cc hn d phn ly ra H +.
V d: H2SO3: (HO)2SO v H2SeO3: (HO)2SeO. T S Se, m in gim (dc theo phn nhm), phn cc linkt E O (E: S,Se) tng, lin kt O H bn dn (km phncc hn), lc axit gim, pKa (H2SO3) = 1,87, pKa (H2SeO3) =2,62.
+ i vi cc oxi axit c s m khc nhau, lc axittng theo m. V nguyn t oxi c m in ln, n ht e ca E lm lin kt O H phn cc hn, cng d phn ly raH+.
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
16/5816
- Nu ion kim loi Mn+ c bn knh ln,in tch d ng nh + nh, kh nng y H+ kh nn t nh h ng n cc phn t n c b hirat ha; do hu nh khng c
lc axit (cation trung tnh (Na+
, K+
, Ca2+
...).- Nu ion kim loi Mn+ c bn knh nh,in tch d ng ln + ln, y H+ mnh nn th hin tnh axit (hay + ln nn htmnh oxi ca phn t n c hirat ha lmlin kt O H phn cc , kh nng tch H + d) l cc cation axit (Al 3+, Fe3+...).
c. Lc axit ca cc ion hirat ha
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
17/58
+ Cc ax it c lc axit mnh hn H 3 O + Ta bit rng trong n c bt k axit no mnh hn H3O+ u chuyn hon ton proton cho baz n c to thnh H 3O+
khng mt axit no mnh hn H3O+ tn ti c trong n c .Vvy, khng th no xc nh c gi tr pKa ca chng.
V d: Trong n c khng th ni HCl hay HBr l mnh hn, v c hai thc cht phn ng hon ton vi n c to thnh H 3O+.
n c c hiu ng san bng mnh ca cc axit mnh, n lm cho tt c cc axit mnh u c lc axit ca axit H 3O + tc
l cc axit mnh u c mnh ngang nhau trong nc. Nicch khc, axit mnh nht trong nc l H 3O + Nh vy, i vi tt cc c ax it c pKa < 0 ta
khng th phn b it lc ca c hng trong dung
m i n c .
Phn bit lc axit- baz Bronstet trong dungmi n c
17
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
18/58
- i vi cc axit yu c lc axit yu hn H 3O + nh ng mnh hn n c , ngha l 0 < pK a < 14. Cc axitny chuyn proton mt phn cho n c (phn ly mt phn trong n c ) nn trong dung dch tn ti phn t axit, ta c th xc nh c K a hay pK a ca chng,ngha l ta phn bit c mt cch nh l ng lc axitca chng.
- i vi cc axit yu hn H 2O tc l c pKa > 14
cng khng phn hng c bi v trong nc chngng vai tr l baz . xc nh lc axit ca chng(Ka) phi dng dung mi khc nc.
- Trong nc ch phn bit c lc axit ca
cc ax it c pKa t 0 14. 18
Cc axit c lc axit yu hn H 3 O +
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
19/58
Tt c cc baz mnh hn OH - u khng tn ti c trong nc m phn ng hon ton vi nc to ra OH -. Vy, baz mnh nht c th tn ti trong nc l OH -. Nh vy, i v i tt cc c bazc pK b 14 tc l baz yu hn H
2O, ta cng khng xc nh
c lc baz v lc ny so vi nc th n li l axit. Mun xc
nh c lc baz phi dngdung mi khc nc.Kt lun : t rong nc ta ch
phn bit c mnh yu nhng axit hoc baz c 0 < pK a HBr > H2SO4 (nc 1) > HCl > HNO3
Trong dung mi khc nc
Cc dung mi m trong cc dung mi , s khcnhau v lc ca cc axit, hoc lc ca cc baz th hin mc ln, c gi l cc dung mi phn bit c. Ngc
li,
c
gi
l cc dung mi sanbng
. Khong phn bit lc axit baz ca dung mi c n nh bi chnh hng s
t phn li ca n . 21
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
22/58
22
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
23/58
Hm axit, pH hiu dng v pKa quy i. Siuaxit
B + H + BH +
- Xt s proton ho mt baz yu trong mi trng axitmnh
23
++ ++ +
+BB-1 HBH H
a a +a B BHH BH
H . . B .a a .a1K = = K = =
K a .a a BH .
+
+
B+H0
BH
.h = H . 0 0H = lghV
a 0 +
BK = h .
BH
a 0 +
BlgK = lgh + lg
BH
a 0 +
B pK = H lg
BH
0 a +
BH = pK + lg
BH hay
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
24/58
- xc nh c H o ngi ta chn baz B m gi tr pK a (ca axit lin hp vi n, BH +) bit v sao cho bng thc nghim c th d dng xc nh c t s
H o c trng cho kh nng nhng proton ca mi trng, l c trng cho " axit" ca dung dch.
V th, ngi ta gi n l hm axit. H m axit ny xcnh c l nh dng cc baz ch th khng mang in tch nn gi l hm H o .
H o l mt i lng nhm m rng mc o nh
lng axi t, tc m rng thang pH , sang vng pH < 0.V th H o cn mang ngha l pH hiu dng .
[B]
[BH ]
24
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
25/58
Gi tr H o ca H 2SO 4 100% l -12,1 chng t n
c kh nng cho proton rt mnh. Nu kh nng choproton ca mt mi trng no mnh hn H 2SO 4 100% tc l c H o < -12 chnh l nhng siu axit.
Cc mi trng siu axit nh dung dch SbF 5 hoc AsF 5 trong HSO 3F hoc trong HF c ng dng rng ri. Chng c dng to ra dung dch bn ca nhiu cacbocation, ion oxoni,cation axyl l nhng tiu phn tn ti rt t trong dungmi l axit thng thng. V d:
HH
F
SbF 5+HF
F
+
Hm axit, pH hiu dng v pKa quy i. Siu axi
25
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
26/58
nh gi "nh lng baz" i vi mi trng baz mnh nh dung dch kim c, dung dch ca hiroxit tetrametylamoni, Me 4N+OH - trong DMSO v H 2O, ngi
ta dng cc axit yu m baz lin hp ca n mang in tchm lm ch th. V baz trong cn bng mang in tch m (-)nn hm axit thu c gi l hm H - ("ht tr'') . Th d:
p-O2N-C6H4-NH2 + OH- p-O2N-C6H4-NH- + H2ODMSO
26
aB
K = h_ .HB
aB
pK = H_ lgHB
aB
H_ = pK + lgHB
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
27/58
Nh vy, H l hm c trng cho kh nng nhn proton ca mi trng, tc c
trng cho " baz" ca mi trng. H lmt i lng dng m rng mc o nh lng " baz'' v pha pH > 14
Bng cch la chn cc h dung mi baz hoc dung mi axit thch hp, ngi ta thuc cc dung dch c khong Ho v H tri rng n cc gi tr -21 v +26. Tc l m rng thang o axit baz ca dung dch ngoi phm vi pH t 0 14. V vy, c i lng Ho v H c hiu l pH hiu dng .
27
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
28/58
4-(O 2N)C 6H 4NH 2 (B1) l mt baz yu, axit lin hp ca n l 4-(O 2N)C 6H 4 H 3 c pKa c xc nh trong nc l0,99, cn i vi 2,4-(O 2N) 2C 6H 3NH 2 (B2) l mt baz rt yu, axit lin hp vi n l 2,4-(O 2N)2C 6H 3 H 3 c pKa < 0nn khng xc nh c trong nc.Ho tan ring B1 v B2 vo cng mt
mi trng axit mnh.
V d v tnh pKa quy i
28
N
N
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
29/58
T tnh c pK a ca 2,4-(O 2N) 2C 6H 3 H 3 trong nc l 4,53. Gi tr pKa = 4,53 c xc nh gin tip nh trn, do , n c hiu nh lgi tr pKa quy i v dung dch nc.
1
1
o 1a(B H )
[B ]pK H lg
[B H ]
2
2
o 2a(B H )
[B ]pK H lg
[B H ]
1 2
2 1
2 1a(B H ) a(B H ) [B ] [B ]pK pK lg lg[B H ] [B H ]
v
29
Bit pK a ca 4-(O 2N)C 6H 4 H 3 trong nc l0,99. Nh phng php trc quang xc nh c gitr cc t s:
N
2
2[B ]
[B H ]
1
1[B ]
[B H ]
N
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
30/58
i vi cc axit cc yu, nh cc axit loi C-H, N-H ngi ta cng ch c th c c gi tr pKa trong nc bng con ng gin tip nh s dng hm H- trong cc dung mi khcnc thch hp. Th d, i vi qu trnh gi
nh xy ra trong nc nh sau: 4-(O 2N)C 6H4NH2 4-(O 2N)C 6H4NH - + H +
S dng hm H -, ngi ta tnh c pKa = 18,4.30
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
31/58
Tm li, bng cch la chn cc h dung mi axit hoc dung mi baz thch hp, s dng cc hm H o, H vi cc phng php thc nghim trc tip v tnh ton ngi ta thu c gi tr pKa trong nc cho mi axit, t cc yu nh axit cacbon (C H ), axit
nit (N H ) n cc mnh nh ccH X (tr H F ), H ClO 4 , H 2 SO 4 31
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
32/58
Mi dung mi proton u c kh nng t phn li mc khc nhau.
Th d: i vi H 2O, NH 3 lng v HFlng: 2H2O H3O+ + OH
2HF H2F+ + F 2NH3 NH4+ + NH2
THUYT CC H DUNG MI
32
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
33/58
V d: Trong amoniac lng, cc amiua ca kim loi nh NaNH 2, KNH 2, Ca(NH 2)2 l baz, cc mui amoni l axit. Ur cng laxit (mc d trong nc, n hon ton trung
tnh) 33
Ni dung thuyt cc h dung mi:- Axit l cht c th to ra trong dung
dch cation ng nht vi cation do dungmi t phn li ra.- Baz l cht c th to ra trong dung
dch anion ng nht vi anion do dungmi t phn li ra.
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
34/58
Tnh cht ca cc baz tng t nhau * tan : LiOH t tan, NaOH, KOH... tan
LiNH2 t tan, NaNH2 tan t cn li u tan* Kh nng dn in: u l hp cht
ion, phn ly hon ton trong dung dch. * Dung dch baz lm qu tm ha
xanh, phenolphtalein khng mu chuyn
sang hng
2M + 2NH 3 2MNH 2 +H 2
2M + 2H2
O 2MOH + H2
34
Phn ng to thnh baz t ng t nhau
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
35/58
35
Phn ng to thnh axit t ng t nhau
Tnh cht ca cc axit tng t nhau * Tc dng vi baz to phn t dung mi
* Tc dng vi kim loi hot ng gii phng H 2
H2SO4+ 2H2O (H3O)2SO4
H2SO4 + 2NH3 (NH4)2SO4
H3O+ + OH 2H2ONH4+ + NH2 2NH3
Mg + (H3O)2SO4 MgSO4 + 2H2O + H2 Mg + (NH4)2SO4 MgSO4 + 2NH3 + H2
h h l h h h
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
36/58
36
Zn(NH 2)2 + 2KNH 2 K 2[Zn(NH 2)4]Zn(NH 2)2 + 2NH 4Cl [Zn(NH 3)4]Cl2 Zn(OH) 2 + 2KOH K 2[Zn(OH) 4]
Zn(OH) 2 + 2[H 3O+]Cl2 [Zn(H 2O) 4]Cl2
Tnh cht l ng tnh ca cc cht t ng t nhauAl(OH)3, Zn(OH)2... tan c trong axit v
baz l cht l ng tnh. Al(NH2)3, Zn(NH2)2...tan c trong dung dch mui amoni v tan c trong dung dch mui amiua ca kim loi kim:
Tm li : Trong dung mi NH 3 lng, cc phn ng axit baz xy ra tng t nh trong nc. Dung mi NH 3 lng, HFlng, H 2O c gi l dung mi proton t ion ha.
M
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
37/58
axi t baz
2BrF 3 2 4BrF BrF
2SO2
SO2+
+ 23
SO
SbBr 3 2SbBr Br
NOCl NO+
+ Cl
N 2 O 4 NO+
+3
NO
Mt s dung mi khng proton, t ion ha
37
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
38/58
u im: Thuyt cc h dung mi xut pht t lun im t phn li ca dung mi nn cc khi nim axit, baz c m rng hn v thch hp hn.
- N p dng cho c dung mi proton v dungmi khng proton, do , c th ni thuyt proton ltrng hp ring nm trong thuyt cc h dung mi.
-ng thi, mt ln na cho php hiu ti saolc axit, baz khng phi l tnh cht tuyt i m ch
l tnh cht tng i ca cht tan. Ngha l cc lc ca cht tan th hin khc nhau trong cc dung mi
khc nhau.Thuyt h cc dung mi ngy cng c vai trquan trng i vi vic nghin cu phn ng axit baz trong dung mi khc nc.
38
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
39/58
39
Nh c im: khng gii thch c phn ng trung ha xy ra trongiu kin khng c dung mi nh phn ng to thnh NH4Cl rn t khHCl v kh NH3 hay ch a gii thch c nguyn nhn lm cht ch th i mu khi tc dng vi cc axit, baz.
THUYT AXITBAZ CA LIUYT
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
40/58
Ni dung:- Axit l tiu phn c kh nng nhn cp electron.- Baz l tiu phn c kh nng cho
cp electron to thnh lin kt chonhn .- T ng tc axit - baz l s to
thnh lin kt cng ho tr cho nhn , c tr ng cho s to thnh cc hp cht phc .
40
THUYT AXIT BAZ CA LIUYT
B Li
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
41/58
41
Baz Liuyt l nhng tiu phn c s
cho cp e-, chng c th l anion (OH
-, Cl
-,Br -...) hoc cc phn t trung ha m trong
phn t cn cp e- ch a tham gia lin kt (NH
3, amin,
hp cht
hu
c
ccha
oxinh r u , xeton...).
Nh vy nh ngha baz ca Liuytkhng m rng khi nim baz v theoBronstet - Laury, tiu phn l baz khi nc kh nng nhn proton, tc l cng phi c cp e- cho i.
Baz Liuyt
A i Li
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
42/58
42
Axit l nhng tiu phn c d mt in tch d ng hoc l nhng phn t (hoc ion) cn c cc obitantrng thch hp cho vic nhn e t baz chuyn sang. c th l H+,HCl hoc BF3, Cu2+, Cr 3+...(khng cha hiro trong cng thc nn khng th l axit protonic). iu cng cngha l, tt c cc axit Bronstet Laury u l axit Liuyt.
Axit Liuyt
Phn ng axit baz theo Liuyt
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
43/58
1. Phn ng cng : Sn phm ca bt k
phn ng axit baz Liuyt no cng c gi l sn phm cng (adduct), i khi cn gi l phc cht
A : B A - B (sn phm cng hp)
S d to ra sn phm cng bn l do obitan lin kt mi c nng lng thp hn c hnh thnh v c lp y
bi cc cp electron t HOMO ca baz nn h thp nng lng ca h.
43
Phn ng axit baz theo Liuyt
C nhng h t hot ng a nh mt i li a nh
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
44/58
C nhng phn t hot ng va nh mt axit li va nh mt baz Liuyt v nhng phn t va c nguyn t c kh nng nhn cp electron va c nguyn t c kh nng cho cp electron. Th d, SnCl
2 th hin ln lt nh mt axit, ri nh mt
baz trong cc phn ng sau:
SnCl 2 24PtClCl 3
3 3 5SnCl Pt(SnCl )
3 3 3
3 3 3N(CH ) BF
2 2 3 3
F B N(CH )\ /
SnCl Cl SnN(CH ) Sn
/ \Cl Cl
Axit l cht nhn electron nn cn c gi l cht electrophin, cn baz l cht choelectron hoc cht nucleophin 44
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
45/58
Phn ng th mt axit hoc baz Liuyt ny bng mt axit hoc baz Liuyt khc:
B - A + :B' :B + A-B'
(C2H5)2O-BF3 + :NC5H5 (C2H5)2O + F3B-NC5H5
A + B - A' B - A + A'
BF3 + C5H5N-SnCl2 C5H5N-BF3 + SnCl2 Phn ng trao i
A-B + A-B ' A-B' + A-B
(C2H5)3Si - I + AgBr (C2H5)3Si-Br + AgI
45
2. Phn ng th
Mts axit Liuyt th ng gp
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
46/58
Axit L iuyt cha nguyn t thiu ht electron laxit cha nguyn t trung tm cha 8 electron :
- Cc hp cht cng ho tr ca cc nguyn t nhm IIIAnh cc halogenua ca B, Al, Ga, In, v Tl.
- Cc halogenua ca Si, Ge, Sn, Pb, P, As, Sb, Bi trng thi oxi ho thp nh SnCl 2, AsCl 3, BiCl 3
Nhng hp cht ny phn ng rt mnh honchnh bt t .
46
Mt s axit Liuyt th ng gp
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
47/58
l i
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
48/58
Ax it Liuyt l ion k im loi
48
HH
BASE
Co2+
CID
O HO H
Co2+
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
49/58
49
Phn ng ca NH3 vi Cu2+
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
50/58
- Tnh l ng tnh ca Al(OH) 3(s)
c gii thch nh sau: Al(OH) 3(s) + 3H + Al3+ + 3 H 2O y Al(OH) 3 l baz theo
Bronstet Al(OH) 3(s) + OH - Al(OH) 4- y Al(OH)3 l axit liuyt
Al :O-H- 50
LCAXIT BAZLIUYT
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
51/58
d on nh tnh lc axit - baz Liuyt ng i ta cn c vo yu t cm ng , cng hng v lp th: Hiu ng ht, y electron ca
nhm th n in tch d ng trnnguyn t c kh nng nhn e - vin tch m trn nguyn t c cp e - ch a tham gia lin kt. Lin kt c d hay kh b ph v khitham gia phn ng . Hiu ng khng gian.
51
LC AXIT BAZ LIUYT
BF BCl BB t i phi h
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
52/58
BF 3 - BCl 3 - BBr 3: t tri sang phi tnhaxit tng dn:
iu ny khng ph hp vi qui lut da trnhiu ng cm ng. y gii thch lc axit tng dn ta da trn kh nng ph v lin kt d hay kh.Trong phn t BF 3, nguyn t B trng thi lai hasp 2. Phn t gm 3 lin kt v 1 lin kt cho nhn (t F n B) khng nh v, gii ta u 4 tm nn BF 3 khng c obitan trng. Khi tc dng vi mt baz Liuyt th BF 3 phi chuyn t dng lai ha sp 2 thnhlai ha sp 3 xen ph to lin kt cng ha tr cho -nhn vi baz Liuyt , v vy lin kt b ph v .
52
ca phn ng gia piriin
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
53/58
ca phn ng gia piriin,metylpiriin vi B(CH3)3 ln l t l:
71 74 42 (kJ)Cn tr khng gian lm 2-metylpiriin c tnh baz yu hn so vi
piriin v 3-metyl piriin (gi tr ca phn ng b nht)53
N
B(CH 3 ) 3
N
B(CH 3 ) 3
CH 3
N
B(CH 3 ) 3CH 3
Nh vy em t lc a it baz Li t phi em t
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
54/58
Nh vy , xem xt lc axit - baz Liuyt phi xem xty nh h ng ca tt c cc yu t cm ng , cng h ng v lp th . iu ny rt kh khn v phc tp ,
c nhng tr ng hp khng gii thch c :Kh nng to phc ca ion halogenua vi Al3+ tng dn theo trt t I- < Br< Cl < F nh ng i vi Hg2+ th ng c li I- > Br - > Cl- > F-
Nhit ca phn ng gia I2 v (C2H5)2S ln hn vi (C2H5)2O nh ng nhit ca phn ng gia C6H5OHvi (C2H5)2S li nh hn vi (C2H5)2O. gii thch s khc bit ny, nm 1963 Pearson a ra qui tc axit baz cng mm da vo bn ca cht to thnh.
54
Axit hoc baz mm l axit hoc baz m e - ha tr
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
55/58
Axit hoc baz mm l axit hoc baz m e ha tr ca chng d b phn cc ha, d hnh thnh lin kt cng ha tr (+ nh - - nh) (d b phn cc ha i
vi baz mm cng l d cho cp e-)
Axit hoc baz cng l axit hoc baz m e - ca chng b gi cht, kh bin dng, t ng tc gia chng ging nh t ng tc ion (+ ln - ln).
Nh vy, cc axit baz cng kh bin dng tnhaxit baz ca chng cng cng , cc axit baz d b bin dng th tnh axit baz ca chng cngmm. Tnh cht cng hay mm ca cc axit baz gn lin vi kh nng b phn cc ca chng, do c lin quan trc tip n cu to lp v e-, kchth c v in tch ca chng.
55
Quy tc Pearson:
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
56/58
i vi tng tc cng - cng, lc ht Culong c tcdng quan trng, cn i vi tng tc mm - mm thphn ng gp ca lin kt cng ho tr l quan trng hn.
Q yAxit cng a bazcng, axit m m a bazm m .
56
Al3+ l axit cng, n d dng lin kt vi baz
cng nh
F-, cn Hg 2+ l axitmm
, nd
dng linkt
vi
baz mm nh I-. V t I- n F- bn knh gim, - tng, F- tb bin dng d i tc dng ca cation hn I-.
V bn knh ca oxi nh hn bn knh ca l u hunh nn - trn oxi ln hn trn S, dn n kh nng b phn cc ca (C2H5)2O km hn so vi (C2H5)2S nn(C2H5)2S l baz mm, I2 li l axit mm nn nhit ca phn ng ta ra mnh, phn ng rt thun li. CnC6H5OH l axit cng nn phn ng mnh vi baz cng l
(C2H5)2O.
S h hi i b h h g h
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
57/58
- S phn chia axit, baz thnh cng hay mm khng phi l tuyt i v cng khng phi l c mt ranh gii r rt. Ni chung tnh cng ca axit baz lion n gin th gim dc theo nhm, th d:
Li+ > Na+ > K+;Zn2+ > Cd2+ > Hg2+;F-> Cl- > Br - > I-.- i vi cc baz l cc tiu phn ng
electron (isoelectron) th tnh cng tng dc theo chuk : NH 2- < OH < F .
- tnh cng ca nguyn t thng tng theos tng trng thi oxi ho. i t u nhm n cui nhm th tnh cng gim i vi cc hp cht ccng s oxi ho ca nguyn t trung tm.
57
8/10/2019 phan ung axit bazo 2012 day cao hoc ban dung.pptx
58/58
58
u im: Thuyt electron ca Liuyt m rng rt nhiu so vi cc thuyt axit - baz tr c . Thuyt ca Liuyt gii thch c , m rng c nhng hn ch ca thuyt Bronstet - Laury v phn ng axit -baz ch c s trao i proton. Liuyt cho rng tt c cc phn ng tr phn ng thc cht c s cho v
nhn hn e-
u l phn ng axit - baz . Nhc im: Hn ch ln nht ca thuyt lkhng gii quyt c mt cch tha ng vic nh l ng lc ca axit - baz nh thuyt ca Areniuyts vthuyt ca Bronstet - Laury.