Upload
kacper-daraszkiewicz
View
815
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
materia pochodzi ze strony matematyka.pisz.plOkrg i koo .
uk okrgu, wycinek i odcinek koa
A
A
r
r
okrg o rodku A
koo o rodku A
l=
2r 360
P =
r2 360
dugo uku
pole wycinka
3, 14
promie
rednica
ciciwa
r
Dugo okrgu i pole koa . odcinek koa pole odcinka koa = pole wycinka koa pole trjkta
r
A r
Kty w okrgu
l = 2r
P = r
2 K
3, 14A B A F B A B
F
kt rodkowy oparty matematyka.pisz.pl 1
kt wpisany oparty
kt rodkowy oparty
matematyka.pisz.pl
na uku AFB
na uku AFB
na uku AKB okrg opisany na trjkcie
Kt rodkowy ma wierzchoek w rodku okrgu. Kt wpisany ma wierzchoek na okrgu.R
a b
c
Twierdzenie o ktach wpisanych Kty wpisane oparte na tym samym uku s rwne. Przykady: promie: R =
a 2 sin
a dowolny bok kt naprzeciw tego boku
R=
abc 4P
a, b, c dugoci bokw trjkta P pole trjkta
Twierdzenie o kcie wpisanym i rodkowym Trjkt oparty na rednicy jest prostoktny. Kt rodkowy jest dwa razy wikszy od kta wpisanego opartego na tym samym uku co kt rodkowy. Przykady:
240
rodek okrgu opisanego na trjkcie znajdujemy rysujc symetralne bokw trjkta.
2
30
60120
Kt wpisany oparty na rednicy ma 90 .180
matematyka.pisz.pl
2
matematyka.pisz.pl
okrg wpisany w trjkt
Okrg wpisany w czworokt (czworokt opisany na okrgu)
cpromie okrgu:
d
c r a
b r= 2P a+b+c P - pole trjkta a
b
a+c=b+d
Czworokt moemy opisa na okrgu, jeeli suma jego przeciwlegych bokw jest rwna. promie okrgu wpisanego w czworokt
crodek okrgu wpisanego w trjkt znajdujemy rysujc dwusieczne ktw trjkta.
r= r d a b
2P a+b+c+d
P pole czworokta
Wzajemne pooenie prostej i okrgu Okrg opisany na czworokcie (czworokt wpisany w okrg)
O
prosta jest zewntrzn okrgu
+ = 180 + = 180prosta jest sieczn okrgu
O
Czworokt moemy wpisa w okrg, jeeli suma jego przeciwlegych ktw jest rwna 180 .A
rO
prosta jest styczn okrgu
matematyka.pisz.pl
3
matematyka.pisz.pl
A punkt stycznoci. Jedyny punkt wsplny prostej i okrgu.Odlego stycznej od rodka okrgu O jest rwna promieniowi okrgu r .Kt midzy promieniem okrgu a styczn jest prosty. dwie styczne do okrgu
r1 A
r2 B
okrgi przecinajce si
|r1 r2 | < |AB| < r1 + r2
Dwie styczne do okrgu
A B O C
A r1 Br2
okrgi styczne wewntrznie
|AB| = |r1 r2 |
A r1 B r2
okrgi rozczne wewntrznie
|AB| < |r1 r2 |
Odcinki AB i AC s rwne
|AB| = |AC|Pprosta AO jest dwusieczn kta CAB . okrgi wsprodkowe
wzajemne pooenie dwch okrgw
Kty w trjkcie
r1 A
r2 B
okrgi rozczne zewntrznie
|AB| > r1 + r2
.
Suma wszystkich ktw w trjkcie wynosi 180 .
r1 A r2 Bokrgi styczne zewntrznie
+ + = 180
|AB| = r1 + r2
matematyka.pisz.pl
4
matematyka.pisz.pl
Nierwno trjkta Dowolny bok trjkta ma mniejsz dugo od sumy dugoci pozostaych bokw. Przykady: rodek cikoci dzieli kad rodkow w stosunku 2 : 1.
3 4 3 < 4+2 4 < 3+2 2 < 3+4
2
2
6 5 6 < 2+5 5 < 2+6 2 < 6+5
3
5 4 5 < 3+4 4 < 3+5 3 < 5+4
p a
x
b y q
x 2 = y 1
a 2 = b 1
q 2 = p 1
rodkowa dzieli trjkt na dwa trjkty o rwnych polach.
P 1 = P2 P1Wysoko trjkta Wysoko to odcinek czcy wierzchoek trjkta z podstaw lub jej przedueniem pod ktem prostym. Kady trjkt ma trzy wysokoci. Przykady: Symetralna boku trjkta to prosta prostopada do boku i przechodzca przez jego rodek.
P2
symetralna
Wysokoci lub ich przeduenia przecinaj si w jednym punkcie.
rodkowa trjkta rodkowa to odcinek czcy wierzchoek trjkta ze rodkiem przeciwlegego boku. Symetralne bokw trjkta przecinaj si w jednym punkcie, ktry jest rodkiem okrgu opisanego na tym trjkcie.
rodkowe przecinaj si w jednym punkcie. Nazywamy go rodkiem cikoci trjkta.
matematyka.pisz.pl
5
matematyka.pisz.pl
dwusieczna Dwusieczna kta to pprosta dzielca go na dwa rwne kty.
b ramionaW trjkcie rwnoramiennym kty przy podstawie s rwne.
Dwusieczne ktw trjkta przecinaj si w jednym punkcie, ktry jest rodkiem okrgu wpisanego w ten trjkt.
Wysoko dzieli podstaw i kt przy wierzchoku trjkta rwnoramiennego na dwie rwne czci.
odcinki o rwnej dugoci
Twierdzenie o dwusiecznej Trjkt rwnoboczny Twierdzenie o dwusiecznej
a a c b dWysoko i pole Dwusieczna dzieli bok trjkta na odcinki c i d o dugociach speniajcych rwnanie:
a
a
c d = a b aTrjkt rwnoramienny
h
a 3 h= 2 a2 3 P = 4
Kty w trjkcie60
60
60
Wysokoci w trjkcie rwnobocznym przecinaj si w jednym punkcie. Punkt przecicia dzieli wysoko na odcinki w stosunku 2 : 1
b a
b
b a
b
b a
b
x y
x=
2 h 3
y=
1 h 3
x 2 = y 1
a podstawa matematyka.pisz.pl 6 matematyka.pisz.pl
Trjkt prostoktny
Pole trjkta
b a
c
a, b przyprostoktne c przeciwprostoktna
h a
h a
h
a
h a
a podstawa h wysoko P = 1 ah 2
Twierdzenie Pitagorasa Funkcje trygonometryczne Wzory na dugo bokw trjkta prostoktnego (gimnazjum)c a b
wzr Herona:
P =
p(p a)(p b)(p c)
1 p = 2 (a + b + c) poowa obwodu
Twierdzenie Pitagorasa W kadym trjkcie prostoktnym:
c b a
b a2 + b2 = c2 a
P =
1 ab sin 2
Cechy przystawania trjktw Przykady: Przystawanie wieloktw
3
5 4 a=?
c=? 6(bbb) bok bok bok odpowiednie boki trjktw s rwne
c b a c
b a
a2 + 32 = 52 a2 = 9 25 a = 16 = 4
62 + 42 = c2 c2 = + 16 36 c = 52 = 4 13 = 2 13
(bkb) bok kt bok odpowiednie dwa boki trjktw s rwne i kt midzy nimi. 7
b b a
a
matematyka.pisz.pl
matematyka.pisz.pl
wynik.
(kbk) kt bok kt odpowiednie dwa kty trjktw s rwne i bok do nich przylegy
b
c
a
a
a a b c = = = 2R sin sin sin
Cechy podobiestwa trjktw .
bok bok bok
bok kt bok
kt kt kt R - dugo promienia okrgu opisanego na tym trjkcie
Kwadrat
a atwierdzenie cosinusw Przektna kwadratu Jeeli mamy dugo dwch bokw trjkta i kt jaki tworz, to moemy wyznaczy dugo trzeciego.
a
d a
d=a 2
b a
cObwd kwadratu
a a a aPole kwadratu
Obw = 4a
c2 = a2 + b2 2ab cos
atwierdzenie sinusw Dzielc dugo dowolnego boku trjkta przez sinus kta naprzeciwko otrzymujemy ten sam matematyka.pisz.pl 8
P = a2 a
matematyka.pisz.pl
prostokt
Kty w rwnolegoboku
a b aObwd prostokta Przektne w rwnolegobokuy x
+ = 180 b
a b aPole prostokta
xO
b
Obw = 2a + 2b
y
Punkt przecicia przektnych O dzieli przektne na rwne czci
b a
P = ab
Romb Romb to rwnolegobok, ktrego wszystkie boki s rwne.
aRwnolegobok Rwnolegobok to czworokt, ktrego przeciwlege boki s rwnolege.
a aObwd rombu Obw = 4a Pole rombu
a
a
b aObwd rwnolegoboku Obw = 2a + 2b Pole rwnolegoboku
b
f
h a a b
a
h
a
e
f
e
a P = ah P = a2 sin P = ef 2
h a P = ah
h
a P = ah matematyka.pisz.pl
P = ab sin 9 matematyka.pisz.pl
Kty w rombie deltoid
+ = 180
q p p, q przektne
Przektne w rombiey x y
Pole deltoidu
x
P =
pq 2
Przektne w rombie przecinaj si pod ktem prostym. Punkt przecicia przektnych dzieli przektne na rwne czci.
wielokty
Trapez
wielokt wypuky
wielokt wklsy
prostoktny Pole trapezu:
rwnoramienny suma miar ktw wewntrznych wielokta wypukego, ktry ma n wierzchokw, jest rwna (n 2) 180
b h a P = h
b
a, b podstawy h wysoko
wielokty foremne
a a+b h 2
Kty w trapezie:
+ = 180 + = 180
trjkt rwnoboczny
kwadrat
piciokt foremny
szeciokt foremny
piciokt foremny w piciokcie foremnym wszystkie boki maj tak sam dugo, a kty s rwne matematyka.pisz.pl 10 matematyka.pisz.pl
a a apiciokt foremny wpisany w okrg
apole: konstrukcja5 2 4a
a
P =
ctg 36
Kty w szeciokcie foremnym:
60 0 6
konstrukcja
60
60 60
60
12 0
0 12
360 : 6 = 60kty w piciokcie foremnym108
60 + 60 + 60 = 180
108
72
Obwd wielokta Obwd dowolnego wielokta otrzymujemy dodajc dugoci wszystkich bokw. Przykady:
72
72 54 5410 8 10 8
360 : 5 = 72
54 + 54 + 72 = 180
3Szeciokt foremny
2 4 3
Obw = 4 + 2 + 3 = 9
W szeciokcie foremnym wszystkie boki maj tak sam dugo, a kty s rwne.
a a a aSzeciokt foremny wpisany w okrg:
3 a aPole:
3 3 5
Obw = 4 3 = 12
3a2 3 P = 2
3 5
3
Obw = 2 5 + 2 3 = 10 + 6 = 16
matematyka.pisz.pl
11
matematyka.pisz.pl
120
12 0
0 12
60
60 0 6
120
72
72
108
72
d 1 3 2 b c d e a = = = = =k a b c d ePrzystawanie wieloktw Przykad: Dwie gury nazywamy przystajcymi, gdy mona je naoy na siebie tak, aby dokadnie si pokryy.
c
5 e
d
c
e
4
Obw = 4 + 5 + 1 + 3 + 2 = 15
a
b
b
a
24100
8100
1560
60
5przystajce trjkty:80 120
1880 120
6 4
2.5
100
460
80
3120
12
2 2 3 4 2, 5 1 = = = = 12 18 24 15 6 k= 1 6
18 24 15 12 = = = =3 4 6 8 5przystajce prostokty:
k=3
jednokadno Figura i jej obraz w jednokadnoci o rodku O i skali k . k Oznaczenie takiej jednokadnoci: JO przystajce piciokty: przykady:DB A D C
B AB A
C
C
S
O
O OB
Podobiestwo wielkoktw
AA
OB
S B
C
A
Wielkokty s podobne, jeeli ich kty s odpowiednio rwne, a boki proporcjonalne w skali rwnej k .
k=2
k = 2
k=
1 2
k = 1 3
Po przeksztaceniu jednokadnoci o skali k : matematyka.pisz.pl 12 matematyka.pisz.pl
obwd gury zmienia si |k| razy: pole gury zmienia si k 2 razy:
Obw2 = |k| Obw1 P2 = k 2 P 1
y A A
A
B
y
C
jednokadno w ukadzie wsprzdnych Obrazem punktu A = (x, y) w jednokadnoci o rodku O w pocztku ukadu wsprzdnych i skali k jest A = (kx, ky).y A xB
x AA
C
C
x
B
B
A
AA
B
y
punkt: wzgldem osi x: wzgldem osi y :A
A = (3, 2) A = (3, 2) A = (3, 2)
x
symetria rodkowa
k=3 A = (2, 1) A = (3 2, 3 1) = (6, 3)
k = 1 2 A = (6, 2) 1 A = 1 (6), 2 2 = (3, 1) 2 B = (2, 4) 1 B = 1 (2), 2 4 = (1, 2) 2
Figura i jej obraz w symetrii rodkowej wzgldem punktu O .C B A A O O A A A B B CS
B A OS
O
symetria osiowa Figura i jej obraz w symetrii osiowej wzgldem prostej k .C A A B B AO
konstrukcja
konstrukcja
konstrukcja
konstrukcja
symetria rodkowa wzgldem pocztku ukadu wsprzdnychk
kA A B
kC
A B
k
O
obrazem punktu A = (x, y) w symetrii rodkowej wzgldem punktu pocztku ukadu wsprzdnych jest A = (x, y)yA B
y
konstrukcja
konstrukcja
konstrukcja
konstrukcja
AC
x
C
x
symetria osiowa w ukadzie wsprzdnych obrazem punktu A = (x, y) w symetrii wzgldem osi x jest A = (x, y) obrazem punktu A = (x, y) w symetrii wzgldem osi y jest A = (x, y)
AB A
A = (3, 2)
A = (3, 2)
A = (7, 4) B = (2, 4) C = (5, 1) matematyka.pisz.pl
A = (7, 4) B = (2, 4) C = (5, 1)
matematyka.pisz.pl
13
y
przesunicie (translacja) o wektor Punkt A = (x, y) przesunity o wektor v = [a, b] daje punkt A o wsprzdnych
Punkt A = (x, y) obrcony o kt wok pocztku ukadu wsprzdnych daje punktA A
A = (x , y )x
A = [x + a, y + b]przykady:
x = x cos y sin y = x sin + y cos przykady wyprowadzenie
B = (1, 2) b = [2, 2] B = (1 + (2), 2 + 2) = (3, 4) yB
A = (2, 1) a = [3, 2] A = (2 + 3, 1 + 2) = (5, 3)
A B A C C
o symetrii gury O symetrii gury jest prost, wzgldem ktrej ta gura jest do siebie osiowo symetryczna. O symetrii dzieli gur na dwie przystajce czci.
xprzykady gur z jedn osi symetrii:D D
C = (2, 1) c = [0, 2] C = (2 + 0, 1 + (2)) = (2, 3)
D = (4, 3) d = [2, 0] D = (4 + (2), 3 + 0) = (2, 3)trjkt rwnoramienny obrt trapez rwnoramienny deltoid
Figura i jej obraz w obrocie dokoa punktu OB A O A B A A OC A A B CS
przykady gur z dwiema osiami symetrii:BS
O
O
obrt o 40
obrt o 50
obrt o 60
obrt o 110
obrt w ukadzie wsprzdnych matematyka.pisz.pl 14 matematyka.pisz.pl
odcinek
prostokt
romb
dalej
rodek symetrii gury rodek symetrii gury jest punktem, wzgldem ktrego ta gura jest do siebie rodkowosymetryczna. Figura obrcona o 180 wok swojego rodka symetrii naoy si na siebie. przykady gur ze rodkiem symetrii:
prostokt
odcinek
okrg, koo
szeciokt foremny
kwadrat
przykady gur bez rodka symetrii:
matematyka.pisz.pl
15
matematyka.pisz.pl