Planine svijeta i Evrope

 

Planine ili gore su u geografskom smislu uzdignuti dijelovi Zemljine kore,veći od 500 m.Premastarosti i geološkoj građi djelimo ih na stara i mlada gorja.Mlada gorja su uglavnom strmija iviša,a stara blaža i niža.Planine nastaju i oblikuju se tektonskim procesima koje dijelimo naendogene ili unutarnje (seizmička i vulkanska aktivnost) i egzogene ili vanjske(erozija-odnošenje zemlje uzrokovano kretanjem voda,denudacija-ogoljivanje stijena zbograzlika temperatura i atmosferilija ili širenja korijena biljaka,korazija (ne korozija!) – mehaničkooblikovanje stijena i dr.)

Najveći planinski lanci svijeta su: Himalaja sa najvišim vrhom svijeta Mt. Everestom iliChomolugmom (8848 m) te još 13 vrhova viših od 8000 metara (K-2,Cho Oyu,Lhoste idr.),Kordiljeri (Rocky Mountains),Ande s najvišim vrhom Aconcaguom,Alpe,Klimimanjaro i dr.

 

Najviši planinski vrhovi po kontinentima:

 

Evropa:

1 / 7

Planine svijeta i Evrope

Najviši vrh Evrope je Elbrus (5642 m) u masivu Kavkaza.Na zapadu Evrope dominirajuAlpe,čiji su najviši vrhovi Mont Blanc (4807),Monte Rosa,Matterhorn,Jungfrau,Grossglockner idr.Među evropskim planinskim lancima ističu se još Pirineji,Apenini,Tatre i Dinaridi.

 

 

Azija:

Monut Everest (također tib. Chomolungma,nep. Sagarmatha),najviša planina na Zemlji-njezinvrh nalazi se 8848 metara iznad nivoa mora.Planina,koja je dio divovskog masiva Himalaje uAziji,locirana je na granici između zone Sagarmatha u Nepalu,i autonomne regije Tibet uKini.Britanska je expedicija sa planinarima,Novozelanđaninom Edmundom Hillaryjem inepalskim Sherpom Tenzingom Norgayem prva se popela na vrh u 11:30 po lokalnomvremenu,29.maja,1953. godine rutom preko južnog prevoja.U to doba,obojica su uspijeh priznalitimskim naporima cijele expedicije,ali nekoliko godina kasnije Tenzing je otkrio da je Hillary prvizakoračio na vrh.

2 / 7

Planine svijeta i Evrope

 

 

Afrika:

Kilimanjaro (Kilima Njaro – Bijelo brdo ili Sniježno brdo) je najviši planinski masiv uAfrici,smješten u sjevero istočnoj Tanzaniji.Sastoji se od tri vulkana –Shira (4006 m),Mawenzi(5355 m) i Kibro (5895 m) s najvišim vrhom Uhuru Peak-om,koji ima nekoliko lednjaka.Naplanini se smjenjuju različite klimatske zone.Dok u podnožju vlada tropska klima,na vrhu je toalpska.Kilimanjaro se nalazi u blizini Ekvatora.Snježna granica se nalazi na visini od nekih4.600 metara.Od 1987. godine je Klilimanjaro pod zaštitom UNESCO-a.

 

Sjeverna Amerika:

3 / 7

Planine svijeta i Evrope

Mount McKinley (Aljaska) je najviši planinski vrh sjevernoameričkog kontinenta,visok 6194m.Smješten je na jugu Aljaske,u Nacionalnom parku Denali i nalazi se pod stalnim snježnimpokrivačem.

 

 

Južna Amerika:

Aconcagua (Ande) je najviši vrh obiju Amerika,a i najviši vrh južne hemisfere.Visina planine je6.962 m,vrh je planinskog lanca Anda,a nalazi se u Argentini.Rijeka istog imena teče s planinepravo prema jugu,a zatim skreće na zapad te se ulijeva u Tihi okean u Čileu.Ande i Aconcguasu mlađe nabrano gorje,nastalo podvlačenjem geološke ploče Nazca ispod južnoameričkeploče.Ime Aconcagua dolazi od domorodačkih riječi Aconca-Hue što označava kamenogstražara.Na samu planinu nebi se bilo teško popeti jer je njezin sjeverni prilazi planinarskijednostavan,da nije smanjenog atmosferskog pritiska (na vrhu je 40% pritiska što vlada pripovršini mora) i razrijeđenog zraka – ipak nisu potrebne boce s kisikom.Na vrh se prvi popeoŠvicarac Matthias Zurbriggen 11.januara 1897. godine.

4 / 7

Planine svijeta i Evrope

 

 

Australija i Oceanija:

Carstensz piramida (u Indoneziji,vrh Jaya = Summit pobjede,a tada nazvana Djalaspitze) je4884 metara,najviša planina u Oceaniji i na taj način najveća planina između Himalaja i Anda,alii na svijetu najviša planina na otoku.Nalazi se direktno uz najveći rudnik zlata u svijetu,Grasbergrudnik u Papui.Planina je nastala poniranjem Pcifičke ploče pod Indo-australskuploču.Razmatra se da li Carstensz piramida kao predstavnica Australije i Oceanije pripada u„Sedam samita“ ili ne.Politički gledano,ta planina pripada Indoneziji pa samim tim i Aziji.S drugestrane,Carstensz Piramida nalazi se na Australijskoj kontinentalnoj masi te time geografskipripada Euroaziji.

 

 

Antartika:

5 / 7

Planine svijeta i Evrope

Mount Vinsons (također Vinsonov Masiv) je sa visinom 4892 m (također često prikazivan sa5140 m),najveća planina Antartike – zbog toga se ubraja u Sedam samita.Planina je dobila imepo američkom senatoru Carl Vinsonu,koji je zalagao za proučavanje antartike.Na jednom letuU.S Air Force kroz Sentinel Range 1957. godine otrivena je ta planina.Prvo osvajanje je bilo 17.Decembra 1966. od strane jedne expedicije Američkog alpinističkog kluba – finansijskipodržanu od strane Nacional Geographic Society i uz pomoć američke mornarice.Poteškoćepenjanja,osim visoke cijene,ne leže u tehnici penjanja,već su uzrokovane zbog extremnogstajališta (udaljenost od južnog pola je oko 1200 km,koje uzrokuju hladnoću i oluje).

 

 

Najviši vrhovi Alpa:

Mont Blanc........................................................ 4808 m

Dufourspitze (Monte Rosa)............................... 4634 m

Nordend............................................................ 4609 m

6 / 7

Planine svijeta i Evrope

Dom................................................................... 4545 m

Lyskamm............................................................ 4527 m

Weisshorn.......................................................... 4506 m

Taschhorn........................................................... 4491 m

Matterhorn (Monte Cervino)............................. 4478 m

7 / 7