pnömatik transport

8/7/2019 pnmatik transport

1/20

BLM 12.

PNMATK TRANSPORTMAKNALARI

12.1. PNMATK TRANSPORT MAKNALARININ ANA TRLER

Pnmatik ya da haval konveyrler; dkme malzemeleri ya da zel tayclar iinde birimykleri, bir kanal iinde hareket eden hava akmyla iletimde kullanlrlar. Pnmatik transportmakinalarnn hepsinde ortak olan alma ilkesi, hareketin hzl bir hava akm tarafndanyke iletilmesidir.

Pnmatik transportun bir dier yntemi de serbest akl pudra ya da kk paralmalzemelere havalandrma yoluyla akclk kazandrmaktr. Bu ilkeye gre alandzeneklerin iine hava kza denen havalandrlm tama tekneleri, havalandrlm

tablalar ve malzemeyi geveterek ykleme teknelerinden ve silolardan boaltlmasn salayaneitli konstrksiyonlardaki boaltclar girer.


2/20

Srekli Transport Sistemleri184

Pnmatik transport, endstrinin bir ok dalnda, inaat ilerinde, demiryolu ve su yolutamaclnda kullanlr. Ayrca, dkme malzemeleri ambarlar ve atlyeler iinde; ambardanykleyiciye ve demiryolu vagonlarndan ya da gemilerden fabrikalarn silolarna veyaykleme yerlerine; vagonlarn ve gemilerin boaltlmasnda; basnl konteynrlarn

boaltlmasnda; malzemelerin silolardan kontroll olarak alnmasnda kullanlrlar. Kuru ve

serbest akl ve pudra durumundaki geni malzeme dilimi pnmatik sistemde baar iletanrlar. Bunlarn en nemlileri: imento, kmr tozu, tahl, almina, fosforit konsantresi,kl, pamuk, tlm kmr, hzar tala, kraking nitelerindeki katalizrlerdir.

Bir pnmatik imento tama biriminin basit emasekil 12.1de grlmektedir. Burada: (1)vidal (helezon) besleyici; (2) tama borusu; (3) silolar; (4) yol deitirme vanalar; (5) seviyegstergeleri; (6) toz toplayc (torba filtre); (7) boaltma kapaklar; (8) havalandrma levhalar;(9) hava kza; (10) krkler; (11) kendiliinden boaltmal hazne; (12) ara hazne; (13) betonsantrali haznesi; (14) kompresr; (15) basnl hava deposu ve (16) su tutucudur.

ekil 12.1 Pnmatik transport sistemi

Pnmatik sistemlerin kapasiteleri ve ana karakteristikleri geni snrlar iinde deimektedir.Baz trler tek bir boru iinde 300 [t/saat] kadar yksek olabilirler.

Bir hava akmyla malzeme tayan pnmatik transport sistemlerinin balca stnlkleri:Malzeme szdrmaz borularla tandndan ve kay plar nlenir, zellikle tozlu malzemeler

iin bu koul nemlidir; hava borusunun istenilen dorultuda bklebildiinden yerekonomisi; hareketli paralarn azl nedeniyle az sayda iletme personeli gerektirir vetama ilemi otomasyonu da kolaydr.

Pnmatik transport sistemlerinin ana sakncalar ise yksek g tketimi (tanan malzemenintonu bana 1 - 4 [kWsaat]) ve andrc zellik gsteren mallarn tanmas srasndaki hzlypranmadr. Ayrca pnmatik dzenekler; slak, topaklanan ve yapkan malzemeyi tamayauygun deillerdir.


3/20

Pnmatik Transport Makinalar185

12.2. DKME YK TAIYAN PNMATK TRANSPORT SSTEMLER

Boruda hava akmn oluturmak iin gerekli basn dmnn yaratlma yntemine balolarak pnmatik transport sistemleri emme altnda alanlar; basn altnda alanlarvehem emme hem basn kullananlar olarak e ayrlrlar. Emme altnda alan sistemlerde

malzeme, dk younluktaki hava iinde; basn altnda alanlar da basnl bir hava akmiinde tanrlar. Birleik sistemler ise ksmi vakum altnda alan birinci blm ve basnlhava ile alan ikinci blm olmak zere iki blmden meydana gelirler.

Basnl donanmlarda hava younluu daha yksek ve bylece basn dm de dahafazladr. Bu onlar yava akml malzemelerde ve byk uzaklklara tamada ok etkin yapar.Basnl sistemler bata ar pudra ve ktleli malzemeleri tamakta kullanlrlar. Malzeme,

boruya bir emme az araclyla girer. Atmosfer basncnn stndeki basnta alan birsistemde boruya giri, bir hcreli besleyici ya da zel tasarml diferansiyel adml bir vida(helezon) besleyici ve bir hcre tamburu araclyla olur.

Emme dzeneklerinde, malzemeyi havadan ayrmak iin seri balanm toz toplaycl zelseparatrler kullanlr. Basnl dzeneklerde bu ilem, separatrlerle ya da mal dorudanykleme haznesine besleniyorsa toz kapanlaryla yaplr. Pnmatik tama birimleri ve

bunlarn besleyicileri; sabit, raylar ya da uzaktan kumandal ve kendiliinden hareketlitayclar zerine yerletirilmi olarak hareketli ya da deiik tasarmlardaki kaldrma

palangalarna asl olabilirler. Pnmatik transport sistemlerinin ana trleri ekil 12.2deematik olarak gsterilmitir. Emmeli donamm ekil 12.2ada ve basnl sistemler ise ekil12.2b ve ekil 12.2cde gsterilmilerdir.

(1) emme az (4) toz toplayc(2) boru (5) kapak(3) separatr (6) krk

(a) (b)(1) emme az (4) toz toplayc(2) boru (5) kapak(3) separatr (6) krk

(1) al birimi(2) boru(3) separatr

(1) emme az (4) toz toplayc(2) boru (5) kapak(3) separatr (6) krk

(c) (d)ekil 12.2 Pnmatik transport sistemlerinin ana trleri


4/20


Tahl boaltma biriminin pnmatik tama blm emme azlar; dey ve yatay borublmleri, tahl ve toz ayraclar, hava kilitli vanalar ve bir egzoz pompasndan oluur (ekil12.3).

ekil 12.3 Yzer pnmatik tahl boaltma sistemi

12.2.1.Pnmatik Transport Sistemlerinin ParalarHava akmyla dkme mal tayan bir pnmatik transport sistemi (ekil 12.2) al birimi,

boru, yol deitirici vanalar, separatrler ve toz toplayclar, kompresr sistemi ve otomatikkontrol sisteminden oluur.

Al birimi

Vidal ya da hcreli besleyiciler ve kaplar basnl dzenekleri yklemekte kullanlrlar.Emmeli gtrme dzeneklerinde ise al azlar kullanlr. Sabit helezon besleyiciler (ekil12.4), imento ve dier pudra malzemeler iin geni lde kullanlrlar.

ekil 12.4 Helezon pnmatik besleyici

Burada malzeme motorla dndrlen yksek hzl bir (3) helezonuyla (1) beslemehaznesinden aln p, (2) kartrma odasna gnderilir. Bu silindirik gvde iinde 1000 [d/d]kadar hzla dnen helezon vida adm, ykn gidi dorultusunda azalr. Silindirik gvde

iinde (4) deitirilebilir gmlekleri yerletirilmitir. Bu deiken vida ad

m

yknsktrlmasn salar ve bylece kartrma odasndan ykleme haznesine helezon yoluyla


5/20


basnl hava kamasn nler. Malzemenin helezon tarafndan sktrlma derecesi (5) vanasile ayarlanr. Bu vana sistem sprldnde helezon yoluyla tekneye hava girmesini nler.Kartrma odasnn alt blm iki sral (6) boru azlarn ierir. Basnl hava bunlararaclyla kartrma odasna girer. Hava oda ierisinde malzemeyi gevetir ve onu kazna gtren boru iine gtrr. Yataklar, helezonu tayan odadan toz giriini nleyen (7)

kepeleriyle korunurlar. zel salmastra kutular ya da ya kepeleri havann dar bir evreselyark boyunca yataklardan helezonlara doru akmasn salarlar.

Helezon besleyiciler srekli beslemeyi salarlar ve kk bir ykseklikleri vardr. Ancakhelezonu dndrmek iin nemli lde g tketirler (Tablo 12.1). Bir dier sakncalar dahelezon ve gmleklerin hzl anmalardr.

Tablo 12.1 Besleyicilerin karakteristikleri (imento iin)

Helezon ap[mm]

Kapasite[t/saat]

Hava basnc[at]

Mildeki g [kW]

150 25 35 1.8 2.5 35 50200 35 80 1.8 2.5 60 120

250 80 160 1.8 2.5 150 240

Hcreli besleyiciler imento ya da hava akm iinde sspansiyon halindeki dier pudramalzemelerin bir pnmatik transport sisteminin borusuna yklenmesinde kullanlrlar.

Hcreli besleyiciler iki gruba ayrlrlar: malzemeyi haznenin dibinden boaltanlar vemalzemeyi haznenin tepesinden boaltanlar. Malzemeyi haznenin tepesinden boaltan trde

bir besleyici ekil 12.5te grlmektedir. Bu trden bir besleyici genel boyutlar bakmndan

kktr.

ekil 12.5 Tepeden boaltmal pnmatik hcreli besleyici


6/20


Besleyici, koni tabanl bir silindirik kaptr. Malzeme (2) deliinden kabn st blmnebeslenir. Delik, (3) konik vanasyla tam szdrmaz duruma getirilmitir. Kap doldurulduu veatmosferden yaltld zaman hava kabn (4) alt blmne geer. Hava burada malzemeyihavalandrr ve malzemenin sspansiyon halinde bulunduu bir karm meydana getirir.Hava ayrca burada kar basnc oluturmak zere, (5) st blmne de geer. Basn

dm havalandrlm ktleyi (6) borusuna gitmeye zorlar ve buradan boaltma ucuna tar.

Hcreli besleyicilerin, helezon besleyicilere gre stnlkleri: G tketimleri dktr veabuk anan paralar yoktur. Bylelikle andrc malzemeyi tamaya elverilidirler.Hcreli besleyiciler, en ok malzemenin byk uzaklklara tand ve dolaysyla basndmnn byk olduu durumlarda kullanlrlar (Tablo 12.2).

Tablo 12.2 Pnmatik hcreli besleyicilerin karakteristikleri (imento iin)Kapasite [t/s]Kap ap

[mm]Besleyici

ykseklii [mm] ift hcreli Tek hcreliHava basnc

[at]1000 2200 10 20 6 12 3 5

1400 3200 20 50 12 30 3 51800 3400 40 100 24 60 3 5

Hcreli besleyicilerin balca sakncalar byk ykseklikleri ile kesikli almalardr. Kesiklialma sakncas, malzemenin srasyla almak hcrelerden alnmas nedeniyle, ift hcreli

besleyicilerde sz konusu deildir.

Kapaklar

Orta basnl (1,4 [at]) sistemlerde malzeme ou kez hava kilitli vanalar yardmyla girer.

Bu vanalar ayrca emmeli ya da emme ve basn birleimli sistemlerde, gerekenden fazlahavann malzemeye girmesini nler. Bir hava kilitli kapak yk alak basnl bir blmdendaha yksek basnl bir basnl blme iletmeye yarar ve bunun tersi de dorudur.

Bir hcre tekerlekli vana ekil 12.6da grlmektedir. Malzeme (1) konisiyle (2) dnertekerleinin hcrelerine beslenir ve buradan, arlnn etkisi altnda ya da basn borusuyla(3) ykleme haznesine der. Tekerlek, yuvasna hassas olarak altrlmtr ve bu havannszmasn nler. Hcre tekerlekli vanalar genellikle 20 30 [d/d] lik hzlarda dnerler.

ekil 12.6 Hcre tekerlekli vana


7/20


Emme azlar

Emme azlar malzemeyi, emmeli sistemlerin borusuna yklemek iin kullanlrlar.Bklebilir bir hortumla boruya bal olan az (ekil 12.7) tanacak dkme maln iinegmldr. Basn dm bir hava akm yaratr ve bunun bir blm malzeme iinden

geer; dier blm ise bir kontrol vanas araclyla az iindeki evresel yarktan emilir.Malzeme iinden geen malzeme onun paracklarn kaldrr ve borunun iine srkler.

ekil 12.7 Emme az

Tama borular

Yksek basnl konveyrlerde 50 250 [mm] arasnda deien aplardaki dikisiz elikborular kullanlr. Alak ve orta basnl gtrclerde 1 3 [mm] arasnda et kalnlndakidaha hafif borular kullanlabilir. Borular, aynekilde szdrmaz duruma getirilmi standartflanlarla birletirilirler.

Yol deitirme vanalar

Bir yol deitirme vanas (ekil 12.8) pompalama birimini boru kollarndan birine balamaya

yarar. Dkme demirden (1) vana gvdesi, (3) koluyla altrlan (2) tablal vanasn tar.Tabla, (4) salmastra kutusu sklerek dar alnr. Vana manuel ya da uzaktan kumandalolabilir. Uzaktan kumandal olarak i yapan hava akm, elektropnmatik bir sprmeli vanaile bir hava silindirine (deposuna) baslr ve bu silindirin pistonu vanann durumunu dzenler.

Daha karmak vanalarda kullanlr. Bunlar, birisi maden dieri lastik olan konik szdrmazlkyzeylerine sahiptirler. Maden ve lastik temas gvenilir bir szdrmazlk salar.


8/20


ekil 12.8 Yol deitirme vanas

Separatrler

Malzemeyi srkleyen hava separatre girer. Burada hz kayb, akm ynnn deimesi vesantrifj kuvvet etkisiyle malzeme hava akmndan ayrlr. Karm, separatrdeki anigenleme nedeniyle hz kaybeder. Bu bir depo, hazne ya da oda olabilir. Separatrn kesitalan, kendisine balanan gtrc borusununkinden 50 150 kez daha byktr.

Separatrdeki hava hz 0.2 0.8 [m/s] arasnda deiir. Yani, tama havas akmn kkparacklardan bile temizlemeye yetecek kadar dk bir hzdr. Separatr, genellikle bombeliular olan silindirik bir kap (ekil 12.2) olup, dipteki bir kapaktan separatr boaltmakmmkndr.

Toz toplayclar (filtreler)

Separatr iindeki hava hz ok dk olmakla birlikte, yine de tozu ve sspansiyonhalindeki hafif paracklar k tarafna srklemeye yetecek kadar yksektir. Bu nedenle,havay temizlemek iin eitli trde filtreler sisteme eklenmelidir. Bunlar; santrifj siklonlar,torbal filtreler, sulu siklonlar veya elektrostatik filtreler olabilirler. Havann temizlenme

derecesine gre filtreler kaba ya da ince diye iki gruba ayrlrlar.


9/20


12.2.2.Pnmatik Transport Sistemlerinin Hesap EsaslarDkme malzeme tayan bir pnmatik transport sistemi saate ton olarak istenen Qkapasitesine, uzunlua ve borunun yrnge diyagramna bal olarak tasarlanr. Tasarmda,tanan ykn fiziksel ve mekanik zellikleri de nemli bir rol oynar. eitli malzemelerin

pnmatik tanmaya yatknl deneyle belirlenir.

Bir pnmatik transport sisteminin hesabnda belirlenmesi gereken en nemli parametrelerhava tketimi Vhava [m

3/s], hava basncP[kg/cm2] ve tama borusunun i apdb [m] dir.

Pnmatik tama srecini niteleyen ikinci derece parametreler de ayrca belirlenmelidir.Bunlar arasnda indirgenmi tama uzunluu Lind [m], karmn arlk konsantrasyonu,malzeme paracklarnn vk kaldrma hz [m/s], boru iindeki hava akmnn hzvhava [m/s]vardr.

Hesaplar genellikle iletme ve test birimlerindeki deneylerden elde edilen verilere dayanr.

ndirgenmi tama uzunluu, tama borusunun geometrik uzunluu ile edeeruzunluklarnn toplam olarak elde edilir.

Bir yerel direncin edeer boyu, iinde malzeme srkleyen bir hava akmndan dolay budirence eit bir basn kayb meydana gelen yatay ve dz bir boru parasnn boyudur. Bu birdirsek veya yol deitirme vanas olabilir. Bu edeer boy, tanan malzemenin zelliklerineve bu yerel direnleri douran dzeneklerin boyutlarna ve bunlar arasndaki ilikilere balolup; kesin bir hesab yaplamamaktadr. Pratik birekilde anlalmas iin; bu direnlerin,deneysel verilerine dayanan yaklak deerleri aada verilmitir. Sonu olarak, edeeruzunluk:

+++= vededyatind llllL .. (12.1)

ile ifade edilir. Burada,

lyat : yatay blmlerin uzunluklarnn toplamld : dey blmlerin uzunluklarnn toplamled.d : dirseklerin toplam edeer uzunluuled.v : vanalarn toplam edeer uzunluu

90o lik dirseklerden doan uzunluk deerleri Tablo 12.3ten alnabilir. Tablo 12.3te Rodirseklerin erilik yarap ve ise transport borusunun i apdr.

Tablo 12.3 Dirsekler iin edeer uzunluklarRo/ dboranna gre led.ddeeri [m]Malzeme

4 6 10 20

Pudra 4 8 5 10 6 10 8 10

Homojen taneli 8 10 12 16 16 20

Kk paral dzgnsz 28 35 38 45

ri paral dzgnsz 60 80 70 90

Dk deerler, andrc olmayan ve dk gtrme hzlarndaki malzemeler iin alnr.


10/20


Genellikle kullanlan iki yollu yol deitirme vanalar iin edeer uzunluk, pudra malzemeleriin led.v = 8 [m] alnabilir. Pudra malzemeden farkl malzeme tandnda, yol deitirmevanas kesiti transport borusuna edeer biimde olmaldr. Bu ekilde yksek yerel direnlernlenmi olur.

Ancak tama hava akmnn hzvhavayeterli derecede yksek olduu zaman, malzeme boruboyunca kararl birekilde hareket eder.

Dier taraftan, ar ve gereksiz g tketimini nlemek iin, hava hz izin verilebilir birminimum (kritik) hzdan ok fazla da yksek olmamaldr. Fakat, iletme koullarndaki hafifdeiimler boruyu tkayarak dar boazlar meydana getireceinden, bu minimum hz da belli

bir snrn altna dmemelidir.

Kaldrlarak hava akm ile tanacak yk paracklarnn zellii; belli lde vk kaldrmahz, yani paracn arln dengelemeye yeterli kaldrma kuvvetini yaratan hava akm

hz tarafndan belirlenir.

Tama havas akmnn hz belli lde, kaldrma hzna baldr. Separatrlerin ve santrifjtoz toplayclarn tasarm parametreleri hesaplanrken, bu kaldrma hz dikkate alnmaldr.Yk boyutlar ve zgl arl bydke kaldrma hz byr, hava younluu ise klr:

hava

y

k

aKv

= [m/s] (12.2)

Buraday Yk paracklarnn zgl arl [t/m3]hava Havann zgl arl [kg/m

3]a Yk paracklarnn boyutu [m]

K Yk paracnn biimine, boyutlarna ve yzey koullarna bal katsay

Kkatsays, kre biimindeki paracklar iin geni snrlar iinde deiir, K= 10 170 dir.Kk parack ap iinKkatsaysnn kk deerleri alnr. Burada verilenKkatsaysnndeerleri 0.00001 0.07 [m] arasndaki parack boyutlarna kardr ve apa= 0.05 0.07[m] olan kre biimindeki paracklar iinK= 170 alnr.

Havann atmosfer basncndaki zgl arl hava = 1.2 [kg/m3

] dir. Dey borublmlerindeki ek hava stununun basnc hesaplanrken hava deerinin, basnl sistemlerdehava dan byk ve emmeli sistemlerde ise hava dan kk olduu dikkate alnmaldr. lkhesaplar iin, yksek basnl sistemlerde hava = 1.6 2 [kg/m

3], emmeli sistemlerde isehava = 0.8 0.95 [kg/m

3] arasnda alnr.

Btn boru boyunca hava hz sabit kalmaz, havann basnc ile ters orantl olarak deiir vebu nedenle de zgl arlk da deiir. Hem basnl hem de emmeli sistemlerde hava akmve ierisindeki asl malzeme, giri noktasndan boaltma noktasna doru ilerledike basnder ve buna karn hz ykselir. Bir hava akmnn tama kapasitesi yaklak olarakyounluu ve hznn karesi ile doru orantl olduundan, akmn tama kapasitesi borununilk blmnde dier blmlerine gre daha dktr. Dier btn koullar edeerken;havann tama kapasitesindeki fark indirgenmi tama uzunluuLindbydke artar.


11/20


Atmosfere yakn basntaki bir boru blmnde, yani bir basnl donanmlarn boaltma yada bir emmeli sistemin emme aznda, hava = sabit 1 [kg/m

3] iken, gerekli hava hz:

2indyhava LBv += [m/s] (12.3)

dr. Burada Yk paracklarna bal ve onlarn boyutlaryla artan katsay (Tablo 12.4)y yk paracklarnn zgl arl [t/m

3]B B = (25) 10-5 deerine eit bir katsay.

Kuru pudra malzemelerde dk deerler alnr.Lind ndirgenmi tama uzunluu

Tablo 12.4 Yk paracklarnn boyutlarna gre katsaysnn deerleri

Malzeme Max. parack ls a

Pudra 1 1000 mikron 10 16

Homojen taneli 1 10 mm 17 20

Kk paral, homojen 10 20 mm 17 22

Orta paral, homojen 40 80 mm 22 25

Emmeli donanmlarda, transport borusunun boyu 100 [m] yi nadiren getiinden; B L2indihmal edilir. Hava ve malzeme karmnn arlk ylmas (konsantrasyonu) , donanmnarlka kapasitesinin, malzemeyi gtrmek iin gerekli hava miktarna orandr ve

havahava V

Q

6.3= [kg malzeme / kg hava] (12.4)

olarak hesaplanabilir. BuradaQ Donanmn kapasitesi [t/s]hava Havann zgl arl [kg/m

3]Vhava Hava tketimi [m

3/s]

Mevcut donanmlarn ounluunda, karmn ylmas; transport borusunun dbapna,Pbasncna ve indirgenmi tama boyuna Lindbaldr. Her donanm tipi bir zgl hava

basncnda altndan, yksek basnl bir transport dzeninde P= 2.5 5 [kg/cm2], ortabasnl da P = 1.3 3.2 [kg/cm2]; emmeli bir tama dzeninde P = 0.2 0.45 [kg/cm2]alnr. Sonu olarak, hesaplanan donanmn trne karlk olarak verilmi bir basntakarmn arlk ylmas, edeer tama uzunluunaLindgre belirtilmelidir. Basnl veemmeli sistemler iin ile Lind arasndaki ilikiyi gsteren grafikler ekil 12.9 ve ekil12.10da verilmitir.


12/20


ekil 12.9 Karmn arlk ylmasnn indirgenmi tama uzunluuna bamll

ekil 12.9da 1- kuru ve serbest akl, zgl arl yksek malzemelery= 2.5 3.2 [t/m3];2- dk zgl arlkl y = 1.8 2.5 [t/m

3], ancak yksek nem miktar ve ok andrcmalzemeler iindir.

ekil 12.10 Karmn arlk ylmasnn indirgenmi tama uzunluuna bamll(tahl iin)

Gerekli hava tketimi

havab

hava

hava vdQ

V46.3

2

== [m3/s] (12.5)

olarak hesaplanr. Bu durumda, borunun i ap:

hava

havab

v

Vd

4= [m] (12.6)

olarak bulunur. Transport borusunun db teorik ap belirlendikten sonra, buna en yaknstandart boru ap alnr. Seilen borunun et kalnl, tanan malzemenin andrclna

baldr. Tanacak malzemenin andrcl arttka, borunun et kalnl da fazla alnr.


13/20


Boruda gerekli hava basncnn belirlenmesi iin sktrlm bir ortamn (hava), bir boruiindeki hareketinin teorik ve deneysel incelemeleri aadaki denklemleri salamtr:

Basnl transport dzenleri iin:

b

havaindg

d

vLPP

21+= [ata] (12.7)

dir. Emmeli transport dzenleri iin ise

b

havaindg

d

vLPP

2

1= [ata] (12.8)

dir. BuradaPgveP , indirgenmi uzunluunLindtransport borusunun srasyla giri ve k

noktalarndaki mutlak hava basnlar ; temiz havann harekete kar diren katsays, dbborunun i ap [m] dr.

Hava ve malzeme karmnn hareketinde bir ok etkene, zellikle de arlk ylmasnabal olup, = eklinde ifade edilmektedir. Burada deeri

b

havaind

d

vLs

2

= (12.9)

deerine baldr.

Basnl transport dzenleri iin bu deerlerin karlkl bamllklar iletme ve testverilerinden elde edilir ve buna ilikin eri ekil 12.11de gsterilmitir. Emmeli transportdzenlerinde= 1,5x10-7 sabit deeri kullanlr.

ekil 12.11katsaysnns deerine bamll

Eer malzeme bir yksekliine kaldrlacaksa, yalnz srtnme kayplar deil

fakat hava malzeme stununun boru kesitine indirgenmi birim arl da hesabakatlmaldr.

= dlH


14/20


1000hava

kes

HP

= [kg/cm2] (12.10)

Burada hava verilen dey blm iin ortalama havann zgl arldr. Basnl transport

dzeneklerindeP 1 [ata] ve emmeli transport dzenlerinde Pg 1 [ata] olduundan sonutabasnl transport dzenleri iin:

kes

b

havaindg P

d

vLP +=

2

1

[ata] (12.12)

ve emmeli gtrme dzenleri iin:

kesb

havaind

Pd

vLP =

2

1

[ata] (12.13)

yazlabilir. Basnl transport dzenleri iin, yukar doru hareket iin Pkes in nndeki iaret(+), aaya doru hareket iin () alnr. Emmeli transport dzenlerinde ise bu durumun tersiuygulanr. Krk iin gerekli g:

120600

=

VLN kk [kW] (12.14)

ekilde hesaplanabilir. BuradaLk krn izotermik sktrma srasnda emilen 1 [m3] hava

bana yapt teorik i olup,Pkkrkteki basn alndnda

)/log(23030 00 PPPL kk = [kgm/m3] (12.15)

olarak yazlr. Krkteki basn ise

kayawk PPP += [ata] (12.16)

dr. BuradaPw alma basnc [ata]. Basnl sistemlerde giri noktasndaki hava basnc ve

emmeli sistemlerde borunun son noktasndaki basn. Emmeli donanmlardaPw = Po P

Giriteki kayplar iin katsay (1.15 1.25). Bu katsaynn deeri enjektrlerinyapsna baldr.

Pkayp Ana hava besleme borusundaki basn kayplar. Kompresrler iin Pkayp 0,3[kg/cm2] alnabilir.

Po Atmosferik basn, yaklak olarak 1 [ata] alnr.

(12.14) denklemindeki toplam kompresr verimi , 0.55 0.75 arasnda deiir. 1 [m3]havann sktrlmas iin gerekli Lk ii, Pk nn katsays olarak (12.16) denklemine veyaTablo 12.5e gre seilir.


15/20


Tablo 12.5Pkya bal olarakLkdeerleri

Pk [ata] Lk[kgm/m3] Pk [ata] Lk[kgm/m

3]

0.6 4700 0.8 3500

0.7 4100 0.9 2700

12.3. HAVA KIZAKLARI

Hava kzaklar kuru ve kolay havalanabilir pudra malzemelerin tanmasnda kullanlrlar.Havalandrlm bir malzemenin akkanlk kazanmas nedeniyle; malzeme, ancak 0.04 0.05lik bir eime sahip bir tekne iinde hareket ettirilebilir.

ekil 12.12de grlen bir hava kza, birbirine civatalanm elik levhalardan yaplm (1)ve (2) tekne blmlerinden meydana gelir. Bu iki blm arasna bir (3) gzenekli blmesiyerletirilmitir. Bu blme seramik ya da yn trnden tek para ya da karma olabilir. Tekne

iindeki malzeme blme yzeyi zerinde hareket eder. Hava, teknenin alt blmnden ve (4)vantilatr ile beslenir ve blmenin btn yzeyine dzgn olarak datlr. Hava, blmedengeerken, blmenin zerindeki malzeme tabakasn havalandrr ve akkan durumuna getirir;sonra da tekne kapann uzunluu boyunca yerletirilmi (5) kuma filtrelerinden kar.

ekil 12.12 Hava kza

Basit tasarm, dk maliyet, hareketli ve anan paralarn yokluu, dk g tketimi,yksek tama kapasitesi, kk genel ller, basit montaj ve ayarlama bu tr konveyrlerin

balca stnlklerini oluturur (Tablo 12.6). Bir ok durumda, hava kzaklar helezon ya da

titreimli konveyrlere ve kapal tr konveyrlere gre tercih edilirler.

Tablo 12.6 Hava kzaklarnn karakteristikleriGerekli motor gc [BG]

Tama uzunluu [m]Tekne

genilii B[mm]

KapasiteQ

[m3/s] 10 25 40125 20 0,85 1,35 1,85250 40 1,1 2,2 3,0400 80 1,5 3,0 4,5500 120 1,8 3,6 5,5


16/20


Teknenin zorunlu aaya eimi ve tanan malzemenin yapsndan gelen snrlamalar butrn balca sakncalardr. Yalnzca; imento, kl, kmr tozu gibi kuru malzemeler havakzaklaryla verimli biimde tanabilirler. Bu tip konveyrler; topaklar ieren slakmalzemeleri, tebeir al ta gibi skan ve yapkan malzemeleri tayamazlar.

12.4. HAVA TP TAIYICILAR

Dkme mallara ek olarak, standartlatrlm kaplardaki (tayclarda) para mallar da pnmatik olarak tanabilirler (ekil 12.13). Bu tayclarn, hava giriini nleyecek zelszdrmazlklar vardr.

ekil 12.13 Pnmatik transport sisteminin taycs

Yk taycya konur ve al noktasndan, boaltma noktasna kadar boru boyunca gider (ekil12.14). ekil 12.14te; (1) boaltcy, (2) kontroll boaltcy, (3) besleyiciyi, (4) ara

besleyiciyi ve (5) kr gstermektedir.

ekil 12.14 Para mallarn tanmasnda kullanlan kapal devre donanm emas


17/20


Bu tr tama, kentsel haberlemede geni bir uygulama alan bulur; posta ve telgrafmerkezleri, bankalar, maazalar, gazete yaynevleri ve ticari kurulular, kk paketlerin vedier eyalarn iletilmesinde bu sistemi kullanrlar. Bu nedenle buna haval (pnmatik) postada ad verilir.

Son yllarda, para mallarn hava ile tanmas endstride de byk lde uygulanmayabalanmtr. Makina yapm fabrikalarnda kk boyutlu kesme takmlar; elikfabrikalarnda analiz iin kullanlan elik numuneleri; kitaplarda kitaplar gibi rnekler bu

biimde tayclar iinde tanmaktadr. Bu tr donanmlar da daha evvel aklanan pnmatiktransport sistemlerinin ilkelerine gre alrlar.

Bu donanmlarn borular yuvarlak (25 100 [mm] ap) ya da eliptik (en ok 259x400 [mm])olabilirler. Tayclar 6 12 [m/s] arasndaki hzlarda iletilirler.

12.5. PNMATK TRANSPORT SSTEMLER RNEK HESABI

12.5.1. Basnl Pnmatik Transport Sistemi

Basnl pnmatik transport sistemi, depodan bir beton santraline imento tamak zeretasarlanmaktadr. Donanmn emas ekil 12.15te grlmektedir. Donanmn kapasitesiQ = 50 [t/saat] ve ykn zgl arly= 3,2 [t/m

3] tr.

ekil 12.15 Pnmatik imento biriminin hesap emas

ndirgenmi tama uzunluu (12.1) denkleminden led.d = 5 m alnarak (Tablo 12.3e gre4 iin) hesaplanrsa4/0 =bdR

2505325210 =++=indL m

bulunur. Transport havasnn hz ise denklem (12.3) kullanlarak,


18/20


5.232501032.312 25 =+= havav m/s

olarak hesaplanr. Karmn arlk ylmas; yksek basnl dzeneklerde, srtnmekatsaysn indirgenmi tama uzunluunun fonksiyonu olarak veren ekil 12.9dan = 35olarak alnarak, gerekli hava tketimi, (12.5) denkleminden

33.0352.16.3

50

6.3=

==

havahava

QV m3/s

deeri bulunur. Burada hava deeri, (12.2) denklemi iin verilen aklamalara uygun olarakseilmitir. (12.6) denklemine gre, transport borusunun i ap,

135.05.23

33.044

==

hava

havab

v

Vd m

olarak hesaplanr. Hesaplanm olan bu apa en yakn llerdeki, st standarttan ekme elikboru ap alnacandan; 146 mm d apnda ve 5 mm et kalnlndaki (db= 136 mm) boruseilir.

Transport borusunun giriinde gerekli hava mutlak basnc iin ncelikle (12.10)denkleminden,

622

1036136.0

5.2325035

==

b

havaind

d

vLs

deeri bulunur. Bu deere karlk olarak ekil 12.11 yardmyla deeri

bulunur. (12.12) ve (12.11) denklemlerinden,

7105.2 =

5.310000

358.125

136.0

5.2325035105.21

100001

272

+

+=

++= hava

b

havaindg

H

d

vLP ata

(veya 2,5 at) bulunur. 8.1=hava deeri, (12.2) denklemi iin verilen aklamalara uygun

olarak ve borunun dey blmnn geometrisi ve biiminden bamsz olarak seilmitir.

Kompresrn ana hava besleme borusunda gerekli hava basnc (12.16) denkleminden,

3.43.02.15.3 =+=kP ata

bulunur. Gerekli kompresr kapasitesi ise (12.5) denkleminden

22601.15.234

136.0 2

==

havao VV m3/dak

olarak belirlenir. Buradaki sistemdeki kaaklar gz nne alan katsay olup = 1.1 deerialnmtr.


19/20


Gerekli motor gc (12.14) denklemi kullanlarak

9855.012060

221015

12060

30 =

=

=

VLN kk kW

hesaplanr. Ayrca, kompresrn emilen her [m3] bana yapt teorik i, (12.15) denklemiyardmyla

31015)1/3.4log(123030 ==kL kg/m3

olarak hesaplanr.

12.5.2. Emmeli Pnmatik Transport Sistemi

Emmeli transport donanm, deniz tatlarn boaltmak iin tasarlanmaktadr. Boaltlmas

istenen ykn zgl arl 4.1=y t/m3 olan buday olup, istenen kapasite t/saattir. Donanmn emas ekil 12.2ada verilmitir. Malzeme metreye

ykseltilecektir ve yatay tama mesafesi

25=Q

== 15dlH

= 10yatl metredir.

ndirgenmi tama uzunluu (12.1) denkleminden, Tablo 12.3den iin, l6/0 =bdR ed.d= 10

m deeri alnarak ve ayrca bklebilir dirseklerin hesaplanm says ise 2.5 kabul edilerek

50105.21510 =++=indL m

olarak hesaplanr. Transport havasnn hz ise denklem (12.3) kullanlarak,

224.118 ==havav m/s

hesaplanr. Karmn arlk ylmas, srtnme katsaysn indirgenmi tama uzunluununfonksiyonu veren ekil 12.10dan = 15 deeri alnr. Bu durumda gerekli hava tketimi,(12.5) denklemi ile,

385.0152.16.3

25

36=

=

=

havahava

QV m3/s

olarak hesaplanr. hava = 12 deeri, (12.2) denklemi iin verilen aklamalara uygun olarakseilmitir.

Transport borusunun i ap (12.6) denklemine gre belirlenir,

14.022

385.044

==

hava

havab

v

Vd m

dir. Hesaplanm olan bu apa en yakn llerdeki, st standarttan ekme elik boru ap

alnacandan; 152 mm d apnda ve 6 mm et kalnlndaki (db = 140 mm) boru seilir.


20/20


Transport borusunun k noktasndaki gerekli hava mutlak basnc iin ncelikle (12.10)denkleminden,

522

105.2814.0

225015

==

b

havaind

d

vLs

hesaplanr. Bu deere karlk olarakekil 12.11 yardmyla deeri bulunur.

(12.13) ve (12.11) denklemlerinden,

7105.1 =

95.0=hava deeri, (12.2) denklemi iin verilen

aklamalara uygun olarak seilerek, emmeli transport dzenleri iin basn

764.010000

1595.015

14.0

225015105.11

100001

272

=

=

= hava

b

havaind

H

d

vLP ata

olarak hesaplanr.Po= 1 [kg/cm2] lik atmosfer basncnda gerekli vakum ise

236.0764.010 === w PPP kg/cm2

dir. Krk ana besleme borusundaki gerekli vakum (12.16) denkleminden ve tahl ykleyiciiin = 1.05 1.1 aralnda,Pkayp= 0,02 [kg/cm

2] seilerek

28.002.01.1236.0 =+=kP ata

deeri hesaplanr. Gerekli krk kapasitesi (12.5) denkleminden, 1.1= alnarak

3.22601.122414.0 2

=

oV m3/dak

olarak belirlenir. Gerekli motor gc (12.14) denklemi kullanlarak ve Lk= 5000 [kgm/m3]

alnarak,

3355.012060

3.22105

12060

30 =

=

=

VLN kk kW

hesaplanr.

Documents

pnömatik transport