POCHODZENIE I ZASTOSOWANIE WŁÓKIEN

Włókna

Naturalne

Roślinne

Bawełna

Len

Konopie

Zwierzęce

Wełna

Jedwab

Końskie włosie

Chemiczne

sztuczne

syntetyczne

mineralne

Pochodzenie włókien roślinnych

• Łodygowce – wyrabiane są z łodyg lnu, konopi, juty, pokrzywy.

• Liściaste – do ich produkcji wykorzystuje się liście manili, sizalu, juki, rafii.

• Nasienne – do produkcji pozyskuje się surowiec z nasion bawełny.

• Owocowe – surowcem do produkcji są owoce kokosu i kapoku.

Łodygowce - lenLen jest jedną z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Już między 5000 a 4000 lat p.n.e. uprawiali go Egipcjanie, Babilończycy, Fenicjanie i inne cywilizacje. Wiadomo też, iż był uprawiany w starożytnym Rzymie. Z lnu otrzymuje się nie tylko włókno, ale również siemię lniane - czyli nasiona dające olej używany przede wszystkim do wyrobu pokostu.

Obróbka lnu• Zbiór lnu - len wyrywa sie z korzeniami, a następnie suszy na polu. Aby otrzymać

bardziej delikatne włókno, zbioru dokonuje się wówczas, gdy łodyga jest jeszcze zielonożółta.

• Odziarnianie -usuwanie torebek nasiennych.

• Roszenie - moczenie słomy lnianej w basenie z ciepłą wodą w celu rozpuszczenia substancji sklejających tzw. pektyn.

• Łamanie i trzepanie -wyroszoną i wysuszoną słomę lnianą poddaje się międleniu, czyli łamaniu i kruszeniu zdrewniałych części łodygi w celu ich usunięcia w procesie trzepania.

• Czesanie - wyczesywanie łyka, aż do momentu powstania wiązki włókien nadających się do przędzenia (patrz zdjęcie).W wyniku czesania uzyskuje się: len czesany, wyczeski lniane tzw. pakuły.

Łodygowce - konopie

Konopie są obok lnu główną włóknodajną rośliną pozyskiwaną z łodyg. Roślina ta wymaga cieplejszego klimatu niż len.

Stosowane są w przemyśle powroźniczym, do produkcji plandek oraz jako osnowę podkładową do dywanów.

Łodygowce - jutaStosuje się ją do produkcji tkanin opakowaniowych, pasów transmisyjnych, osnów do dywanów, tkanin podkładowych do wykładzin.

Łodygowce - pokrzywaWłókna pokrzywy otrzymywane z łodyg, których wydajność wynosi ok. 10%, są długie i mocne. Kiedyś były powszechnie wykorzystywane do produkcji szpagatu, lin a nawet tkanin.Ajnowie z Sachalinu od wieków wykorzystywali pokrzywę do otrzymywania przędzy, z której pletli powrozy i sieci rybackie. Podobnie postępowali rybacy z Kamczatki, którzy włókna pokrzywy wykorzystywali do produkcji sieci odznaczających się trwałością i lekkością, długo nie nasiąkały wodą i nie gniły (w tamtych rejonach nie rosną inne rośliny włókniste.) W XIX w. w Europie z pokrzywy wyrabiano tkaniny i sita do przesiewania mąki. Podczas I wojny światowej w Niemczech z pokrzywy wytwarzano materiały ubraniowe, ze względu na brak bawełny.

Łodygowce - ramiaSzczmiel biały (rami, ramia) - dostarcza cennego włókna o nazwie „ramia”, otrzymywanego z łodyg. Wytwarza się z nich lekką, trwałą tkaninę na pościel, obrusy, tasiemki i sznurki. Krótkich włókien używa się do produkcji banknotów.

Liściaste - manilaBananowiec manilski - Z pochew jego liści otrzymuje się lekkie włókno, zwane manilą (lub abaką) o długości 0,7-3,6 m. Jest wytrzymałe i wodoodporne, dlatego też używa się go głównie do wyrobu lin i sieci rybackich.Produkuje się z niego liny okrętowe, powrozy i sznury, a także tkaniny i różnego rodzaju plecionki. Główne rejony uprawy ciągną się od Filipin po Indie.

Liściaste - sizalWłókno pozyskiwane z liści agawy sizalskiej, wykorzystywane w produkcji wyrobów powroźniczych i mat, worków, papieru, tarcz do gry w rzutki i innych wyrobów.Włókno sizalu jest twarde, bardzo wytrzymałe na rozerwanie i stosunkowo tanie, mimo to jego produkcja zmniejsza się z powodu konkurencji włókien sztucznych i syntetycznych.

Liściaste - jukaJukę włóknistą uprawia się na skalę przemysłową na włókno służące do wyrobu grubych tkanin, lin, worków i papieru.

Liściaste - rafiaZastosowanie rafii jest bardzo wszechstronne, od produkcji lin po produkcję tekstyliów. Po nacięciu uzyskuje się bogaty w cukry sok, który używany jest jako półprodukt do tworzenia mocniejszych alkoholi.

Nasienne - bawełnaSłuży m.in. do wytwarzania miękkiej tkaniny – najpopularniejszej w przemyśle tekstylnym, a także, ze względu na silne własności absorpcyjne, do produkcji materiałów opatrunkowych. Włókno bawełniane jest też stosowane w mieszankach włókien, jako dodatek do wełny czy lnu.

Owocowe - kokosWszystkie części palmy kokosowej są użyteczne. Z jednego drzewa można uzyskać do 75 „orzechów” rocznie, co stanowi znaczącą wartość ekonomiczną.Z włókna kokosowego wytwarza się liny, pędzle, szczotki, maty zastępujące dywany, uszczelnia się nim łodzie. Jest też używane szeroko w ogrodnictwie do robienia kompostu jako substytut torfu.

Owocowe - kapokDrzewo kapokowe - Owoce w postaci jajowatych torebek, zawierających nasiona. Dorosłe drzewo wytwarza kilkaset takich torebek. Nasiona w torebce otoczone są puchowym, żółtawym włóknem, zbudowanym z ligniny i celulozy. Włókno to, zwane kapokiem, jest głównym celem uprawy puchowca. Jest ono bardzo lekkie, sprężyste i odporne na działanie wody. Dzięki tym zaletom wykorzystywane jest do wypełniania materaców, w tapicerstwie, i jako wykładzina ocieplająca. W przeszłości używano go również do wypełniania pływaków kamizelek ratunkowych. Współcześnie kapok z większości zastosowań jest wypierany przez tworzywa sztuczne.

Pochodzenie włókien zwierzęcych

• Wełna – wykorzystuje się wełnę owczą, króliczą, kozią, wielbłądzią.

• Sierść – zastosowanie znalazła sierść zajęcza oraz bydlęca.

• Końskie włosie• Wydzielina gruczołów gąsienic – wydzielina ta

nosi nazwę jedwabiu naturalnego (morwowego lub dębowego – w zależności od rodzaju pokarmu gąsienic).

Wełna

Pochodzenie włókien chemicznych

• Sztuczne – wytwarzane ze związków znajdujących się w przyrodzie, na przykład z celulozy pozyskiwanej z drewna.

• Syntetyczne – powstające z połączenia ze sobą kilku związków pochodzenia naturalnego.

• Mineralne – surowcem do ich produkcji jest węgiel, metale, minerały.

Włókna chemiczne są w całości wykonane przez człowieka. Dzielą się na: