EVROPSKI UNIVERZITET – SVEUČILIŠTE BRČKO SAOBRAĆAJNI FAKULTET

SEMINARSKI RAD

Tema:

PODSISTEMI SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

S T U D E N T:

Bektić Samir index 016/12-DS

BRČKO, 2013.

EVROPSKI UNIVERZITET – SVEUČILIŠTE BRČKO SAOBRAĆAJNI FAKULTET

PODSISTEMI SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

- SEMINARSKI RAD -

M E N T O R: S T U D E N T:

Doc. dr Zoran Lalić, dipl.ing. Bektić Samir

index 016/12-DS

1

BRČKO, 2013.

SADRŽAJ

1. UVOD ______________________________________________________________3

2. PODSISTEMI SAOBRAĆAJNOG SISTEMA ____________________________4

2.1.Podjela prema teritoriji ______________________________________________4

2.2.Podjela prema vrstama djelatnosti _____________________________________4

2.3.Podjela prema organizaciji saobraćaja __________________________________5

2.4.Podjela prema vrsti saobraćajnog puta, granska podjela ____________________5

2.5.Podjela prema servisima _____________________________________________5

3. TEHNIČKI PREGLED KAO PODSISTEM SAOBRAĆAJNOG SISTEMA ___6

3.1.Osnovni zakonski uslovi koje moraju ispunjavati stanice tehničkih pregleda ____7

3.2.Tok tehničkog pregleda _____________________________________________10

4. ZAKLJUČAK ______________________________________________________12

5. LITERATURA _____________________________________________________13

2

1.UVOD

Saobraćaj predstavlja organizacionu i privrednu djelatnost koja omogućava vremensko savlađivanje prostornih udaljenosti, odnosno unaprijed utvrđenih tačaka.Saobraćaj predstavlja raznolik i složen sistem transportnih sredstava koje su ljudi i priroda podarili čovječanstvu, povezujući prostorno i vremenski, ljude, gradove kulture.Zavisno od ambijenta u kome se njegova aktivnost odvija, saobraćaj se dijeli na: kopneni, vodeni i vazdušni.Kopneni saobraćaj obuhvata: drumski, željeznički, prevoz trakama i cijevni saobraćaj.U okviru vodenog saobraćaja razlikujemo:Pomorski saobraćaj, koji se obavlja unutar mora i okeana, i vodeni saobraćaj na unutrašnjim vodenim putevima (rijeke, jezera, kanala).Vazdušni saobraćaj svoju djelatnost obavlja u vazduhu koristeći pri tome avione, helikoptere ijedrilice.Osnovne karakteristike saobraćaja su: - javna djelatnost- svrsishodna djelatnost, služi za savladanje vremena i prostora za razne ekonomske i društvene potrebe,- predstavlja osnovu proizvodne infrastrukture,- preduslov svake moderne i uspješne proizvodnje,- tehnološki povezan sa ogromnim brojem vrsta proizvodnje,- veliki utrošak resursa i velika potreba za kapitalom, sa drugim rokovima isplativosti, čini saobraćaj objektom nacionalne privrede.Transportna djelatnost je svrsishodna djelatnost, u kojoj proces rada predstavlja proces premještanja predmetnog rada, sredstva rada, odnosno robe i ljudi s jednog mjesta na drugo. Proces transporta, kao proces rada, predstavlja produženje procesa proizvodnje kada se radi o prevozu robe.Postoje razne definicije saobraćajnih sistema, ali ono što je zajedničko većini definicija jeste da sistem predstavlja konačan i uređen skup elemenata (objekata, djelova, ideja, funkcija, živih bića), realnih ili apstraktnih, sa odnosima i vezama između elemenata i njihovih atributa, koji funkcionišu zajedno radi ostvarenja cilja ili svrhe.Saobraćajni sistem predstavlja jedinstvenu cjelinu podsistema (vidova i grana saobraćaja), koja izvršava određenu funkciju u privredi i društvu. Osnovna funkcija saobraćajnog sistema jeste zadovoljenje potreba za kretanjem i prostorno povezivanje svih ostalih sistema društvene reprodukcije. Time se omogućava njihovo normalno funkcionisanje i dalji razvoj. Svoju osnovnu funkciju saobraćajni sistem ostvaruje zadovoljenjem društvenih i privrednih potreba u kretanju (prevozu, premještanju i prenosu) ljudi, dobara i poruka. Pored funkcija, saobraćajni sistem ima svoje elemente, strukturu, podsisteme, hijerarhiju, okruženje i dinamiku.

3

.2.PODSISTEMI SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

Saobraćajni sistem definisan je kao jedinstvena cjelina (skup) elemenata, koja, kao takva izvršava određenu funkciju, određene zadatke u privredi i društvu. Neke svoje zadatke saobraćajni sistem izvršava kao cjelina, a neke preko svojih dijelova - svojih podsistema. Da bi neki dio saobraćajnog sistema činio poseban podsistem, on mora da ima i posebne zadatke, različite od zadataka sistema kao cjeline i obratno.Da bi taj podsistem bio dio saobraćajnog sistema, on mora da ima i zajedničke zadatke sa drugim podsistemima u okviru ukupnog saobraćajnog sistema. Zadatak podsistema mora biti dio zadatka sistema. Saobraćajno školstvo je poseban podsistem saobraćajnog sistema jer ima posebnu zaokruženu funkciju - spremanje stručnjaka za rad u saobraćaju i tom funkcijom određenu strukturu: škole, učenike, studente, nastavnike, planove i programe, časove, ispite itd.Saobraćajno školstvo jeste podsistem saobraćajnog sistema jer (tačnije: ako) zajedno sa svim drugim podsistemima ovog složenog sistema i zvršava njegovu opštu funkciju: zadovoljavanje potreba u efikasnom, bezbjednom, racionalnom itd. prevozu ljudi, tereta i prenosu poruka.Saobraćajni sistem može se djeliti na podsisteme na više načina, po više mogućih mjerila.

2.1. Podjela prema teritoriji:

Podjela prema teritoriji na kojoj podsistemi djeluju. To je geografska podjela saobraćajnog sistema u podsisteme. Svjetski saobraćajni sistemi dijele se na svoje podsisteme: saobraćajne sisteme kontinenata, a ovi drugi na saobraćajne sisteme pojedinih zemalja.Nacionalni saobraćajni sistemi dijele se na podsisteme užih teritorijalnih cjelina: država, kantona, regiona, pokrajina, opština, itd. Saobraćajni sistem neke uže teritorije, pored toga što je podsistem saobraćajnog sistema šire teritorije, istovremeno može biti podsistem nekog drugog sistema višeg reda - sistema privrede iste teritorije. Naravno, da bi smo tvrdili da je saobraćaj nekog podrucja podsistem saobraćajnog sistema šire teritorije nije dovoljno da to područje geografski pripada široj teritoriji. Potrebno je da saobraćajni sistem područja realno funkcioniše kao dio saobraćajnog sistema šire teritorije. Na isti način cio saobraćajni sistem nekog područja, kao podsistemu sistema privrede istog područja, može govoriti samo onda kada su odnosi saobraćaja i privrede uspostavljeni na načelima teorije sistema.

2.2. Podjela prema vrstama djelatnosti:

Podjela prema vrstama djelatnosti koje pojedini podsistemi obavljaju, odnosno prema vrstama potreba koje podsistemi zadovoljavaju. To je funkcionalna podjela saobraćajnog sistema na podsisteme. Saobraćajni sistem zadovoljava potrebe u prevozu ljudi,potrebe u prevozu tereta i potrebe u prenosu saopštenja. Polazeći od ovih vrsta potreba, mogu se razlikovati: podsistem prevoza putnika, podsistem prevoza tereta i podsistem prenosa poruka. Po istom mjerilu,polazeći od funkcija saobraćajnog sistema mogu se uočiti i drugi podsistemi koji, takodje, imaju zaokružene vrste zadataka, kao sto su: sistem saobraćajnog školstva, sistem naučno istraživačkog rada u saobraćaju i drugi. Jedan od podsistema određenih na ovaj način je I podsistem organizacije kretanja na određenom prostoru. Elementi ovog podsistema su sva

4

kretanja koja se tu obavljaju: vozila, biciklista, pješaka itd., kao i sve ono što ta kretanja omogućava: površine, saobraćajni znaci, semafori i dr.Odgovarajućom strukturom sistema vezama između ovih elemenata - obezbeđuje se izvrsenje zadataka (funkcija) sistema: optimalno (količinski, bezbjednosno, ekološki itd.) zadovoljavanje potreba u kretanju na datom, namijenjenom saobraćajnom prostoru (ulici, raskrsnici). Ovaj podsistem pripada i saobraćajnom sistemu i opštom sistemu korištenja prostora (sistemu prostornog planiranja).

2.3. Podjela prema organizaciji saobraćaja:

Podjela prema organizaciji saobraćaja, odnosno prema izvršenoj društvenoj podjeli rada u saobraćaju. To je institucionalna podjela, jer polazi od institucija, ustanova, organizacija, preduzeća koje obavljaju određene zadatke u okviru saobraćajnog sistema. Saobraćaj je kao samostalna oblast proizvodnje nastao kroz proces društvene podjele rada, izdvajanjem od drugih privrednih oblasti. Kasnije podjele rada dovele su do odvajanja pojedinih saobraćajnih organizacija koje su se specijalizovale za pojedine saobraćajne djelatnosti. Tako su se, npr., odvojila i specijalizovala preduzeća za obavljanje pretovara u lukama, pristaništima, stanicama itd., preduzeća za opsluživanje aviona, putnika i tereta na aerodromima i mnoga druga.U praksi se, ponekad, institucionalna podjela poklapa sa funkcionalnom podjelom. Tako, npr., Gradsko saobraćajno preduzeće - Sarajevo, kao institucija (preduzeće) obavlja cjelovitu funkciju masovnog javnog prevoza ljudi na teritoriji Sarajeva. Saobraćajni fakultet kao ustanova obavlja cjelovitu funkciju obrazovanja saobraćajnih stručnjaka visokoškolskog nivoa. Često se, međutim, saobraćajne organizacije ne obrazuju prema cjelovitim funkcijama, nego prema nekim drugim mjerilima.Tada se institucionalna podjela ne poklapa sa funkcionalnom. Primjer za to mogu biti preduzeće za drumski saobracaj koja obavljaju višefunkcija - prevoz tereta, prevoz putnika - ali ne cjelovito, jer iste funkcije na istoj teritoriji obavljaju i druga preduzeća drumskog i železnicčkog saobraćaja.

2.4. Podjela prema vrsti saobraćajnog puta,granska podjela:

Podjela prema vrsti saobraćajnog puta; odnosno granska podjela saobraćajnog sistema. Podsistemi dobijeni ovom podelom jesu:željeznički, drumski, pomorski, riječni i jezerski, vazdušni i cijevni saobraćaj. Kao posebna grana (podsistem) računa se i PTT saobraćaj,koji - po ovom mjerilu - nije mogao biti razvrstan ni u jednu granu, jer koristi sve vrste saobraćajnica.U ovoj podjeli, posebnu granu čini gradski putnički saobraćaj. Posebna grana je i pretovar. Očigledno je da podjela saobraćaja na grane nije sprovedena po jedinstvenim mjerilima, jer se, pored vrste puta, koriste i druga mjerila: funkcija (PTT, pretovar)odnosno prostor (gradski saobraćaj). Granska podjela može da ima nešto veći značaj kada se poklapa sa institucionalnom podjelom, što je bilo pravilo od sredine XIX do sredine XX vijeka. U tom periodu, pojedina saobraćajna preduzeća su najčešće obavljala prevoz samo na jednoj vrsti puta. I danas, još uvijek, ima preduzeća koja se specijalizuju za prevoz samo jednom vrstom saobraćajnica. Savremeni razvoj saobraćajnog sistema traži, međutim, da se organizacija saobraćaja - a i ona je dio strukture sistema, sve više usklađuje sa njegovom funkcijom. U procesu obrazovanja saobraćajnog sistema, granska podjela saobraćaja sve više gubi svoj raniji značaj. Osim navedenih, moguće su i druge podjele ili kombinacije podjela saobraćajnog sistema u njegove podsisteme.

2.5. Podjela prema servisima:

5

Podjela prema servisima koje su usko povezane sa svim gore navedenim podsistemina, i to: tehnički pregledi vozila ( godišnji, šestomjesečni, preventivni, vanredni.), auto-servisi, auto-mehaničarske radnje, vulkanizerske radnje itd.Ovaj sistem sam po sebi se razlikuje od drugih, zato što se bavi ispravnošću vozila kojim se obavljaju razni prevozi (ljudi, tereta), na lokalnim putevima,unutar granica jedne države i međudržavnim putevima.

3.TEHNIČKI PREGLED KAO PODSISTEM SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

Ideja da se samo tehnički ispravna vozila puštaju u promet vezuje se za danskog inženjeraHansa Petera Andersena iz Kopenhagena. On je 13.02.1922. patentirao pronalazak koji je nazvao “Uređaj za ispitivanje automobila”, a šest godina kasnije otvorio je prvi test centar. Tako je tehnička ispravnost vozila prvi put provjeravana ispitivanjem njegovih performansi.

Dugo vremena nakon drugog svjetskog rata tehnički pregled vozila kao obavezan vid kontrole tehničke ispravnosti vozila, nije obavljan u većini zemalja Europe.Međutim nakon directive Europske ekonomske zajednice (EEC), većina zemalja uvodi obavezan tehnički pregled, prije puštanja vozila u promet.

U mnogim europskim zemljama, tehnički pregled vozila vrši se u periodu od dvije i više godina (tri godine za novoproizvedena vozila), a ne svake godine. Djelimično je tome uzrok relativno veliki broj vozila, visok standard (voze se u prosjeku mlađa vozila, vrši se redovno servisiranje i opravak vozila u ovlaštenim radionicama), povećan je broj kontroliranih vozila

6

putem vanrednih tehničkih pregleda, visoka svijest o neophodnosti tehničke ispravnosti, kvalitetnija izrada cesta i sl.

Motorno vozilo je tehnički sistem koji, dok je u pogonu, stvara opsanost po okolinu, naročito ukoliko se neoprezno koristi i nedovoljo održava. Sastoji se od velikog broja tehničkih elemenata, dijelova, uređaja i sklopova.

Motorno vozilo da bi se koristilo u saobraćaju mora biti tehnički ispravno, registrovano i opremljeno u skladu s odgovarajucim propisima. Osnovni tehnički eksplatacioni uslovi koji se moraju ispunjavati u saobraćaju, način termini vršenja tehničkih pregleda vozila da bi mogla učestovat u saobraćaju, način i termini vršenja tehničkog pregleda vozila i drugi aspekti bitni za sigurno učestovanje vozila u saobraćaju na putevima regulisani su odgovarajućim zakonskim i podzakonskim aktima.

3.1. Osnovni zakonskih uslovi koje moraju ispunjavati stanice za tehnički pregled vozila

Uslovi koje moraju ispunjavati stanice tehničkih pregleda u pogledu objekta, opreme, strukture zaposlenih, kao i procedure tehničkog pregleda propisane su zakonom.

Za obavljane tehničkih pregleda vozila stanice za tehnički pregled vozila moraju imati odgovarajuća ovlaštenja izdata od strane Ministarstva saobraćaja i komunikacije Bosne i Hercegovine.

Tehnički pregled vozila se mogu vršiti samo u objektu koji ispunjava zakonom tj pravilnikom-uslovima rada, organizacijskim i drugim uslovima za rad stanica za tehnički pregled vozila propisane uslove za tehnički pregled vozila.

Tehnički pregledi motornih vozila mogu biti :

-redovni tehnički pregled vozila

-preventivni tehnički pregled vozila

-vanredni tehnički pregled vozila

-tehnički pregled za utvrđivanje tehničko-eksploatacionih uslova

Redovni tehnički pregled vozila je tehnički pregled koji se obavlja prije prve i prilikom produženja registracije vozila. Redovni tehnički pregledi vozila obavljaju se prije isteka registracije jednom godišnje u periodu ne dužem od 30 dana prije isteka registracije. Novoproizvedena vozila podliježu obavezi obavljanja redovnog tehničkog pregleda za njegovu prvu registraciju, a zatim, nakon dvije godine, podliježu redovnim godišnjim tehničkim pregledima. Redovni tehnički pregled je definisan u okviru Pravilnika o tehničkim pregledima vozila (SGBiH 13/07), sa pripadajućim izmjenama i dopunama objavljenim u (SG BiH 72/07, SG BiH 74/08, SG BiH 3/09, SG BiH 76/09 i SG BiH 29/11).

7

Vozila koja podliježu redovnom tehničkom pregledu svakih šest mjeseci su taxi vozila,

autobusi, teretna motorna i priključna vozila, vozila auto-škola i vozila rent-a-car-a, koja su

starija od 5 godina, osim prikolica, poluprikolica i vozila za prevoz pčela.

Tehnički pregled traktora, radnih mašina, motokultivatora, lakih prikolica i prikolica za

kampovanje obavlja se u mjesecu u kojem ističe godina dana od prethodno obavljenog

tehničkog pregleda.

Vanredni tehnički pregled vozila obavlja se:

na zahtjev ovlaštene službene osobe ako postoji osnovana sumnja da bi dalja upotreba vozila ugrozila sigurnost saobraćaja, ili vozilo prekomjerno zagađuje okolinu ili pravi prekomjernu buku;

nakon vanrednog događaja;

nakon izvršene ugradnje ili prepravke sklopa ili više njih od čije ispravnosti zavisi tehnička ispravnost vozila uređaji za upravljanje, uređaji za zaustavljanje, uređaji za spajanje vučnog i priključnog vozila, gasna instalacija i drugi uređaji koji su važni za sigurnost saobraćaja), i obavljenog certificiranja vozila u roku od 15 dana;

na zahtjev vlasnika ili vozača vozila.

Ako je na vanrednom tehničkom pregledu utvrđeno da je vozilo neispravno, ovlaštena osoba

koja je isto uputila na vanredni tehnički pregled dužna je osigurati da vlasnik ili vozač vozila

plate uslugu tehničkog pregleda.

Tehnički pregled vozila za ispitivanje tehničko-eksploatacionih uslova vrši se u zavisnosti od

starosne dobi vozila i to:

za vozila starosti do jedne godine - jednom i to na početku perioda korištenja vozila, a potvrda se izdaje sa rokom važenja pet godina;

za vozila starosti od jedne do dvije godine - jednom i to na početku perioda korištenja vozila, a potvrda se izdaje sa rokom važenja četiri godine;

za vozila starosti od dvije do osam godina - svake tri godine, a potvrda se izdaje sa rokom važenja tri godine;

za vozila starosti od osam do deset godina - svake dvije godine, a potvrda se izdaje sa rokom važenja dvije godine;

za vozila starosti preko deset godina - svake godine, a potvrda se izdaje sa rokom važenja jedne godine.

Vozila koja podliježu tehničkom pregledu za ispunjavanje tehničko-eksploatacionih uslova

su:

8

Vozila za prijevoz lica (autobusi, trolejbusi, taksi vozila, rent-a-car vozila, kombinovana vozila).

Vozila za prijevoz stvari (auto cisterne, auto-hladnjače, vozila za prijevoz prehrambenih proizvoda, vozila za prijevoz dragocjenosti,

Vozila za prijevoz smeća i fekalija, vozila za prijevoz opasnih materija, vozila za prijevoz žive stoke, …)

Kompletni uslovi za vozila koja moraju ispunjavati tehničko eksploatacione uslove se mogu

pronaći u Pravilniku o tehničko-eksploatacionim uslovima za vozila kojima se obavljaju

pojedine vrste prijevoza (SN FBiH 51/06), sa pripadajućim izmjenama i dopunama

objavljenim u (SN FBiH 79/06, SN FBiH 11/09, SN FBiH 56/10 i SN FBiH 79/11).

Preventivni tehnički pregledi mogu biti:

dnevni

periodični.

Dnevni tehnički pregled vozila obavlja se dnevno (prije uključivanja vozila u promet), a

periodični tehnički pregled u rokovima utvrđenim Pravilnikom o preventivnim tehničkim

pregledima motornih i priključnih vozila (SN FBiH 51/06). Uređaji i oprema na vozilima

koji se pregledaju prilikom preventivnog tehničkog pregleda su dati u Pravilnikom o

preventivnim tehničkim pregledima motornih i priključnih vozila (SN FBiH 51/06), sa

pripadajućim izmjenama i dopunama objavljenim u (SN FBiH 79/06, SN FBiH 11/09 i SN

FBiH 56/10).

Ako se različite vrste tehničkih pregleda vremenski podudaraju, izvršiće se pregled više kategorije, te ako je rezultat pozitivan za ostale preglede će se izvrštiti samo ovjera. Pri pregledu prioritet ima tehnički pregled za utvrđivanje tehničko eksploatacionih uslova za motorna i priklučnja vozila, drugi prioritet ima redovni tehnički pregled, dok je periodičan-prevetivni tehnički pregled na trećem mjestu.

Prilikom tehničkog pregleda vozila potrebno je pregledati slijedeće uređaje i opremu:

Sistem za kočenje

Mehaničko stanje i funkcionalnost vozila

Performanse i efikasnost

Sistem upravljanja

Uređaji za osvjetljenje i svjetlosnu signalaziciju

Uređaji koji omugaćavaju normalnu vidljivost

9

Elementi ovjesa,osovine i točkovi

Motor

Buka vozila

Elektro uređaji i električna instalacija

Preijenosni mehanizam itd.

3.2. Tok tehničkog pregleda

Vlasnik vozila ili korisnik, uz ovlaštenje vlasnika vozila, je dužan dovesti vozilo do STP i

obratiti se sa zahtjevom za obavljanje tehničkog pregleda vozila (redovni, vanredni,

preventivni ili provjera ispunjavanja tehničko eksploatacionih uslova). Tom prilikom vozilo

mora biti čisto, uredno obojeno i bez znakova korozije, sa svim podmazanim dijelovima i

sklopovima, zadovoljavajućom dubinom šare u gaznom sloju pneumatika, pri čemu dijelovi

karoserije i staklene površine nisu oštećeni.

Tehnički pregled se obavlja na praznom vozilu, osim u slučaju opravdane nemogućnosti da se

vozilo isprazni od tereta, pod uvjetom da takvim pregledom neće biti dovedena u pitanje

ispravnost i funkcionalnost instalirane opreme na stanici. Tehnički pregled vozila mora se

izvršiti u potpunosti, bez obzira da li je tokom pregleda utvrđena neispravnost vozila. Za

vozila pogonjena gasom, pomoću uređaja za detekciju gasa utvrđuje se nepropusnost uređaja

za gas, i to prije ulaska u objekt.

Tehnički pregled se sastoji od identifikacije, vizuelnog pregleda i pregleda uz korištenje

uređaja i opreme u stanici.

Nakon podnesenog zahtjeva za obavljanje tehničkog pregleda vozila vrši se identifikacija

vozila kroz verifikaciju broja šasije, broja motora, tablice sa registarskim oznakama, te

oblikom i namjenom karoserije na samom vozilu i u pratećoj dokumentaciji (vlasnička

knjižica, potvrda o registraciji vozila, račun, itd.). Ako se utvrdi da podaci u dokumentaciji

vozila ne odgovaraju stvarnim podacima na vozilu ili se ne može naći originalno utisnut broj

šasije na šasiju (karoseriju, ram) ili pločicu, tehnički pregled se neće obaviti, a vozilo će se

uputiti do Institucije ovlaštene za certificiranje vozila gdje će nakon provedenog postupka

certificiranja vozila biti izdat odgovarajući certifikat.

Vizuelnim pregledom vozila se utvrđuje stanje karoserije vozila, pneumatika, staklenih

površina i boje vozila. Također, utvrđuje se da li vozilo ima sve propisne oznake, da li su one

pravilno postavljene, dobro pričvršćene i ispravne, odnosno da li su oštećene i prljave u

tolikoj mjeri da je narušen njihov funkcionalni i estetski izgled. Za registarske tablice

10

provjerava se njihova originalnost i istovjetnost na oba kraja vozila, uz izuzetak onih vozila

koja imaju registarsku tablicu postavljenu samo na zadnjoj strani vozila.

Korištenjem uređaja i opreme u STP omogućava se mjerenje pojedinih veličina koje se

upoređuju sa graničnim vrijednostima propisanih zakonskim i podzakonskim aktima. Posebna

pažnja se posvećuje:

1. najvažnijem sistemu aktivne sigurnosti cestovnih vozila - sistemu kočenja, čija se

ispravnost i funkcionalnost provjerava određivanjem koeficijenta kočenja cjelokupnog

vozila, te razlici sila kočenja na lijevom i desnom točku iste osovine cestovnog vozila,

2. emisiji zagađujućih materija u izduvnim gasovima motornih vozila.

3. postavljanju (geometriji) točkova,

4. vizuelnoj provjeri funkcionalnosti sistema upravljanja i sistema elastičnog oslanjanja

bez postojanja zazora u sklopovima,

5. položaju, ispravnosti i funkcionalnosti uređaja za osvjetljavanje puta,

6. itd.

Provjera ispravnosti ostalih uređaja i opreme vrši se na osnovu procjene kontrolora.

Ukoliko je prilikom ispitivanja vozila uočena neka neispravnost i vozilo je vraćeno sa

tehničkog pregleda onda se takvo vozilo mora vratiti na ponovljeni tehnički pregled u roku 10

dana na istu stanicu tehničkog pregleda pri čemu se ne naplaćuje ponovljeni pregled onoga

uređaja ili dijela opreme koji je prvobitno bio neispravan.

U slučaju da je vozilo tehnički ispravno, nakon obavljenog tehničkog pregleda vlasnik ili

korisnik vozila dobiva Zapisnik o obavljenom tehničkom pregledu vozila.

Vozilo koje je bilo podvrgnuto tehničkom pregledu za provjeru ispunjavanja tehničko

eksploatacionih uslova, u slučaju zadovoljavanja provedenih provjera dobiva Potvrdu o

ispravnosti i opremljenosti vozila za obavljanje prijevoza u cestovnom prometu.

Ukoliko se radi o preventivnom tehničkom pregledu vozila, na kraju ispitivanja i u slučaju da

je vozilo zadovoljilo na ispitivanju, dobiva se Potvrda o obavljenom periodičnom pregledu

vozila i Zapisnik o periodičnom pregledu vozila.

11

4. ZAKLJUČAK

Iz rada možemo zaključiti da su podsistemi saobraćajnog sistema veoma složeni i precizno podijeljeni prema vrstama podsistema kojem pripadaju.

Kao jedan od bitnih podsistema su i tehnički pregledi vozila, koje sam pokušao opisat u svom seminarskom radu, kroz sami tok ispitivanja vozila na tehničkim pregledima, zakonske regualative i vrste tehničkih pregleda.

Da bi se poboljšao rad uposlenika, i povećala kontrola vozila u BiH potrebno je što više edukovati uposlenike stanica tehničkog pregleda zbog stalnog tehničko-tehnološkog napretka u razvoju auto industrije, uvođenja novih tehnologija, informatičke opreme, sofisticiranijih bezbjednosnih uređaja te novih zakonskih propisa, uredbi i direktiva. Sve stanice moraju stalno obnavljati i modernizovati opremu radi što bržeg, tačnijeg, preciznijeg, obavljanja tehničkog pregleda vozila, time bi smo smanjili broj nezgoda koje nastaju iz dana u dan.

12

1. LITERATURA

LALIĆ Z., „Bezbednost u saobraćaju“, Miroslav, Beograd, 2009

KLISURA F., „STRUČNI VODIČ“, Zenica, 2011

Internet adrese:

(1) http://www.ipi.ba

(2) http://www.mervik.ba

13