Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
POLACY I SPRAWA POLSKA W CZASIE
II WOJNY ŚWIATOWEJ
Agata Błaszczyk
PMS
26/10/2013
Kluczowe aspekty tematu
• Polacy i II Wojna Światowa – Polski
wkład w II Wojnę Światową – całość
działań militarnych polskiego wojska,
osiągnięcia technologiczne oraz
wywiadu.
Wojna obronna we wrześniu 1939
• Polska odmawia stania się satelitą Niemiec. Pakt o
niestosowaniu przemocy z 1934 zerwano.
• Straty Polaków w 1939-60 tys.poległych i 140tys. rannych,
dużo więcej cywilów.
• Zadaniem Wojska Polskiego było powstrzymanie
Wehrmachtu na 2 tygodnie a nie pokonanie go. (Czas dla
aliantów na ofensywę).
• Straty niemieckie-50tys. poległych żołnierzy –opóźniony
atak na Francje i Anglie.
• Armia Polska niezmobilizowana, mobilizacja w pełni-
odwołana na życzenie Francji i Anglii-nie drażnić Hitlera.
Upadek-1939
• Polska nigdy oficjalnie nie skapitulowała nie utworzono w
niej również kolaboracyjnego rządu marionetkowego
podporządkowanego okupantom.
• Przyczyny-przewaga armii niemieckiej liczebna i
techniczna, niedopracowany plan obronny, najważniejszy
czynnik to uderzenie Sowietów od wschodu-17/09/1939-
czynnik psychologiczny.
Wkład Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
• Po przegranej Kampanii Wrześniowej część polskiego
wojska oraz korpusu oficerskiego ewakuowała się do
Rumunii oraz na Węgry gdzie zostali internowani. Żołnierze
ci kierowali się później do Francji gdzie Rząd RP na
uchodźstwie w szybkim czasie zorganizował nową polską
armię we Francji w liczbie ok. 80 000 żołnierzy.
• W 1940 wojsko to wzięło udział w kampanii norweskiej (maj
1940-Narwik) oraz bitwie o Francję.
• Po klęsce Francji około 27 000 polskich żołnierzy
ewakuowało się do Palestyny i Wielkiej Brytanii, gdzie po
reorganizacji stworzyli polskie siły zbrojne walczące u
boku aliantów do końca wojny.
Rząd Polski na Uchodźstwie i Polskie Siły Zbrojne
• Polski Rząd na Uchodźstwie - po klęsce wrześniowej wielu
polskich przywódców, dowódców oraz żołnierzy udało się
na emigrację, gdzie utworzyli polski rząd z siedzibą w
Londynie), Polskie Siły Zbrojne oraz siatkę wywiadowczą.
Wschód–Armia Andersa i Armia Berlinga
• Wschód - po ataku Hitlera na ZSRR w 1941 roku i zawarciu
układu Sikorski-Majski powstały również Polskie Siły
Zbrojne w ZSRR (Armia Andersa).
• Na przełomie marca i kwietnia 1942 Armia Andersa
przedostala sie przez Morze Kaspijskie do Iranu. Na Bliskim
Wschodzie Armia Andersa dołączyła do 8 Armii Brytyjskiej i
stała się znana jako 2 Korpus Polski.
• W 1943 pod auspicjami Związku Patriotów Polskich
utworzono podporządkowane ZSRR oddziały wojskowe
nazwane później Armią Berlinga.-Sielce nad Oką-1 Dywizja
Piechoty im. Kościuszki, przekształcona w korpus a potem w armię –Lenino- dezerterzy 25-27 żołnierzy
Anders i Jego Armia – Z Rosji do Brytyjskiej Palestyny (dziś IZRAEL)
Polacy na Syberii
Płyta główna polskiego cmentarza wojennego w Lenino-1989
12/10/1943
Zbrodnia Katyńska
• Wiosną 1940 r. Rozstrzelano co najmniej 21 768 obywateli
Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na
mocy decyzji najwyższych władz ZSRR zawartej w tajnej
uchwale z 5 marca 1940 roku (tzw. decyzja katyńska).
• Egzekucji ofiar dokonała radziecka policja polityczna
NKWD. W latach 1940–1990 władze ZSRR zaprzeczały
swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską.
• 13 kwietnia 1990 roku oficjalnie przyznały, że była to
„jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”.
ZDJDocumentation
Formowanie się nowej Armii Polskiej
Polacy przybywający z obozów pracy w Rosji
Armia Andersa
Ruch oporu
• 27/09/39- Służba Zwycięstwu Polski
• Armia Krajowa licząca ok. 400 tys. zaprzysiężonych
członków-luty 1942
• W okupowanej Polsce działały również inne organizacje
podziemne jak Bataliony Chłopskie (ok. 130 000), NSZ (ok.
70 000) oraz Armia Ludowa (ok. 30 000).
• Liczba członków polskiego ruchu oporu podczas II wojny
światowej oscylowała w okolicach 600 000 – jeden z
największych w Europie.
Największe akcje AK-Burza
• Akcja Burza, podczas której Armia Krajowa
przeprowadzała szereg ataków wymierzonych w niemiecką
armię wycofującą się przed Armią Czerwoną. (Wilno,
Lwów, W-wa).
• Operacja Ostra Brama – plan samodzielnego
oswobodzenia Wilna – 7/07/1944 –brak informacji o tej
akcji na zachodzie - cenzura prewencyjna nalożona na
wszelkie informacje w brytyjskich mediach.
• Powstanie we Lwowie - 22 lipca 1944-Około 700 żołnierzy
AK zginęło, biorąc udział w walkach o wyzwolenie Lwowa.
Ponad 2 tys. żołnierzy Lwowskiej AK zostało skazanych i
uwięzionych w łagrach sowieckich.
• Powstanie warszawskie.
Powstanie Warszawskie
• Powstanie - najbardziej kontrowersyjne w historii-symbol
walk o niepodleglość Polski, ostatni zryw narodu-symbol
bohaterstwa i heroizmu, manifestacja przed Sowietami.
• 250tys mieszkancow zginelo.
• Przez 3 miesiace systematycznie niszczono W-we, 93%
budynkow w ruinie.
Kampanie europejskie
• Udził Polaków w ważnych kampaniach na europejskim
teatrze działań wojennych: kampania wrześniowa, bitwa o
Francję, kampania norweska, bitwa o Anglię, lądowanie w
Normandii, operacja Overlord, bitwa o Berlin i wielu innych.
• Polskie Siły Zbrojne zaangażowane w II wojnie światowej w
walkę przeciw nazistom stanowiły czwartą co do wielkości
armię aliancką w Europie (oprócz armii francuskiej).
Bitwy z udziałem Polaków – I
Kampania wrześniowa (1939)
Bitwa pod Mokrą
Bitwa nad Bzurą
Bitwa pod Tomaszowem
Lubelskim
Obrona Warszawy
Obrona Westerplatte
Akcje polskiego podziemia:
Powstanie Zamojskie 1942-1944
Akcja Góral 1943
Akcja Główki 1943-1944
Akcja Burza 1944
Operacja Ostra Brama
Powstanie we Lwowie
Powstanie Warszawskie
Zamach na Café Club
Bitwa na Porytowym Wzgórzu
Bitwy z udziałem Polaków – II
Monte Casino
Wkład Polskiej Marynarki Wojennej (PMW) • Podczas II wojny światowej w skład PMW wchodziło łącznie
27 okrętów. Okręty PMW przeprowadziły 1162 patroli oraz
operacji wojskowych, zatopiły 12 okrętów nieprzyjaciela (w
tym 5 okrętów podwodnych), 41 statków handlowych,
uszkodziły 24 okręty (w tym osiem okrętów podwodnych) i
zestrzeliły 20 samolotów. (Burza, Blyskawica, Grom-do
Anglii)
Polskie niszczyciele płynące do Wielkiej
Brytanii w ramach planu "Peking"
Polski wywiad • Wg. polsko-brytyjskiej komisji historycznej, która znalazła
w archiwach brytyjskich notatkę, z której wynika, że 45
proc. ogółu brytyjskich doniesień wywiadowczych okresu II
wojny światowej pochodziło z polskich źródeł, z czego 85
proc. określono jako „wysokiej lub bardzo wysokiej
jakości” (2005).
Enigma
• Zespół w składzie: Marian Rejewski, Henryk Zygalski i
Jerzy Różycki w styczniu 1933 złamał kod niemieckiej
maszyny szyfrującej Enigma, zbudował jej działającą kopię
oraz urządzenia deszyfrujące szyfrogramy Enigmy –
najpierw tzw. cyklometr, a następnie, po udoskonaleniu
przez Niemców techniki szyfrowania, tzw. bombę
kryptologiczną.
• Dzięki Enigmie niemiecki atak na Polskę nie był
zaskoczeniem dla polskiego Sztabu Generalnego.
Rozszyfrowanie Enigmy
Marian Rejewski - polski matematyk i kryptolog
Jerzy Różycki - polski matematyk i kryptolog
Henryk Zygalski - polski matematyk i kryptolog
Broń rakietowa – pociski V1 i V2
• Polski wywiad miał swój udział w rozpracowaniu tajnego
projektu III Rzeszy broni rakietowej V1 i V2. W operacji Most
III przeprowadzonej w lipcu 1944 polski ruch oporu
dostarczył aliantom elementy zdobytego nad Bugiem
pocisku V-2.
• Części te wraz z planami konstrukcji zostały
przetransportowane samolotemdo Londynu. Dzięki
informacjom zbieranym przez wywiad Armii Krajowej wśród
Polaków, pracowników przymusowych zatrudnionych w
zakładach w Peenemünde, lotnictwo alianckie dokonało
nalotów niszcząc linie produkcyjne rakiet V1/V2 oraz
fabrykę benzyny syntetycznej w Policach (benzyny
używanej do V1 i V2)
Police- Akcja „Synteza”
Po nalotach i kompletnym zniszczeniu fabryki Gestapo wpadło na trop uczestników akcji. Większość aresztowano i w wyniku procesu w Berlinie kary śmierci uniknęły tylko pojedyncze osoby. Z pięciu wyroków śmierci wykonano cztery – wszystkie niemal w przededniu zdobycia stolicy Niemiec przez Armię Czerwoną.
Wydobycie V2
Armia Krajowa wydobywa z Bugu czesci V-2
Technologia i rozwój broni-I
• Czołg-7TP (skrót od siedmiotonowy, polski) – polski czołg
lekki skonstruowany przed II wojną światową. Konstrukcja
tego czołgu była polskim rozwinięciem brytyjskiego czołgu
Vickers E, którego licencję zakupiła Polska.
• Czołg ten miał mocniejszy silnik wysokoprężny i był
pierwszym w Europie oraz jednym z pierwszych na świecie
czołgów wyposażonych w tego rodzaju silnik (obok
czołgów japońskich tego okresu).
Technologia i rozwój broni-II
• Pierwszy ręczny wykrywacz min opracowany podczas II
wojny światowej, zimą 1941/42, służących w Polskich
Siłach Zbrojnych na Zachodzie.
• Dzięki 500 sztukom polskiego wykrywacza min udało się
Brytyjczykom przejść przez pola minowe pod El Alamein,
co walnie przyczyniło się do zwycięstwa 8 Armii.
• Wykrywacz, nieodpłatnie przekazano Brytyjczykom.
Technologia i rozwój broni-III • Wyrzutnik bomb Władysława Świąteckiego – wynaleziony
w 1925 roku przez polskiego wynalazcę, masowo
stosowany podczas II wojny światowej w bombowcach
polskich i alianckich. W czasie wojny w Wielkiej Brytanii
wyprodukowano ponad 165 tys. takich wyrzutników.
• SCR-300 – pierwsza na świecie plecakowa radiostacja z
manualnie ustawianą częstotliwością zaprojektowana w
1940 przez polskiego inżyniera Henryka Magnuskiego.
Radiostacja była powszechnie używana przez
amerykańskie siły zbrojne pod popularną nazwą walkie-
talkie.
Technologia i rozwój broni-IV
Karabin przeciwpancerny wz. 35
SCR-300 – pierwszy odbiornik i nadajnik z manualnie ustawianą częstotliwością
Polska Diaspora w Anglii po 1945 r.
• Świadomość Rządu Brytyjskiego z konsekwencji,
wynikających z postanowień Konferencji w Teheranie w
1943 roku w tzw. Kwestii Polskiej.
• Nowa Polska, w granicach nakreślonych przez Teheran nie
miała szans na akceptację ze strony Polaków, wtedy
jeszcze walczących o wspólną sprawę sojuszników.
Spośród Wielkiej Trójki, Wielka Brytania znalazła się w
sytuacji najmniej komfortowej. Polscy żołnierze stanowili
największy odsetek żolnierzy obcych, walczących w Anglii.
Przyszłość Polaków leżała w rękach Anglii.
• Nowy porządek oznaczał dla Polaków niemożność powrotu
i odcięcie od Kraju.
Koniec wojny- Jałta 1945
„Polish Question”
• Polish Question – spędza sen z oczu brytyjskich premierów – brak
pomysłu na Polaków – 120.00 osób-1946 (Raport Raczyńskiego)
• Co zrobić z taką masą ludności – brak doświadczenia z punktu
widzenia prawa, brak ustaw emigracyjnych.
• Gabinet Wojny podkreśla fakt moralnego obowiązku jaki spoczywał
na wszystkich sojusznikach – Aliantach, gwarancji na możliwość
osiedlenia się Polaków poza granicami Polski, będącej pod wpływem
sowieckim.
• 5 lipca 1945 roku Rząd Brytyjski oficjalnie wycofał uznanie dla
Polskiego Rządu na Uchodźstwie. Odtąd sytuacja Polaków zostanie
zakwalifikowana do „sytuacji bez wyjścia”.
• Rozczarowana i kompletnie zszokowana społeczność polska
postawiona została przed faktem dokonanym. Dla wielu polskich
żołnierzy decyzja o pozostaniu na uchodźstwie podjęta została w
ciągu jednej nocy.
Dylemat-Co zrobić z Polską Armią?
Polacy w Anglii – Maj 1946
• Maj 1946 – pierwsze transporty Polaków do Anglii. (kilka
dni po ogłoszeniu decyzji E. Bevin – sekretarza w Min.
Finansów)
• Gen.Anders: “Nie wracamy do domu. Jedziemy na
wygnanie”- ostatni kontyngent
• Polacy w Anglii – b. zorganizowani: szkoły, szpitale, prasa,
kantyny, teatr, pełna infrastruktura – “Małe Polski”
Nie mogli pozostać niezauważeni lub zignorowani
• Potrzeba edukacji na każdym szczeblu – “hunger for
education” – młodzi ludzie- przerwana edukacja
• Brytyjski punkt widzenia- szybka i bezbolesna integracja i
asymilacja – główne narzedzie – edukacja
Polski Akt Osiedleńczy-PRB
• Ostateczna decyzja: zgoda na emigracje, Polscy-uchodźcy
polityczni bedą mogli liczyć na pomoc brytyjską - Polish
Resettlement Bill in March 1947 (Pierwsze prawo,
dotyczace masowej migracji w parlamencie brytyskim).
• Dokument regulował też wszystkie aspekty codziennego
życia: edukację dzieci i młodzieży, kwestie zatrudnienia,
emerytur i opieki zdrowotnej.
• Komitet Edukacji dla Polakow-bezprecedensowe
przedsiewziecie. Byl pierwszą i jedyną tego rodzaju
instytucją mającą zapewnić pomoc edukacyjną mniejszości
narodowej.
• 9-milionow funtow - brytyjska pomoc
Polska szkoła na wygnaniu
• We wszystkich polskich skupiskach istnialy szkoły polskie
na szczeblu podstawowym, średnim, ogólnokształcącym,
zawodowym i wyższym: w Rumunii, na Węgrzech, we
Francji, Wielkiej Brytani, poza Europą w Teheranie,
Jerozolimie, Bejrucie, Bombaju, Nairobi, Santa Rosie
(Meksyk), Pahiaucie (Nowa Zelandia). Ich początkowym
zadaniem była kontynuacja nauki. Z czasem przekształciła
się ona w specjalną misję o utrzymanie języka, kultury i
tradycji polskiej.
• Nie mniejszą troską otoczono młodzież w oddziałach
wojskowych. Miały one tutaj szczególną rolę: były terapią
po przeżyciach w Rosji, pomostem do normalności.
Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia - PKPR
• Do pierwszych decyzji podjętych przez nowy rząd Partii
Pracy w marcu 1947 roku należała ustawa o osiedleniu
Polaków – Polish Resettlement Corps.- nie jednostka o
charakterze militarnym natomiast pod brytyjskim
dowództwem wojskowym.
• Zadania PRC: wyłącznie cywilne: przydzielić i wysłać
Polaków do pracy, szkół lub uniwersytetów; giełda pracy
dla Polaków; 2 letni trening lub szkolenie.
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
14.000Polskich Lotników od
1939 Jednostki broniące
angielskie nadbrzeża – Wschodnia
Szkocja Jednostki wywiadowcze m.in grupa pracująca nad
Enigma
Armia Andersa
(II Korpus)
Jednostki sprowadzone z Bliskiego Wschodu, Afryki , Niemiec
ROK 1946 160.000 Polaków zostało objętych tymże programem. ROK 1948 250.000 w Anglii – SZCZYTOWY MOMENT
Rynek pracy dla Polaków w Anglii w 1947r
PRACA DLA POLAKÓW W ANGLII
1947
Rolnictwo: np. Szkocja
zbiory 1947 Przemysł budowlany:
murarz, malarz, tapeciarz,hydraulik ,
elektryk ,etc.
Przemysł tekstylny:
szycie, haftowanie,
wykonywanie
zabawek
Turystyka:kucharzkelnerka,
sprzątaczka
Usługi: zegarmistrz, szewc, naprawa
samochodów
Przemysł mechaniczny
Przemysł papierniczy
Obozy w Anglii
• Do października 1946 r. 120.000 tys. żołnierzy polskich
zostało zakwaterowanych na terenie Anglii w byłych
amerykańskich , kanadyjskich i angielskich obozach
wojskowych. Powstało wtedy 160 obozów dla żolnierzy
Drugiego Korpusu oraz ich rodzin.
• Obozy były rozsiane na terenie całego kraju.
• Usytuowane 2 -3 mile od najbliższej wsi lub miasta
ARMY UNITS IN POLISH RESETTLEMENT CORPS CAMPS IN THE UK 1946-1948
Scotland
WALES
ENGLAND
NORTHUMBERLAND- NORTH ENGLAND
MORPETH
MORPETH- “CRASH” CAMP
MIDLANDS - CHESHIRE
DELAMERE PARK CAMP – NORTWICH
OULTON PARK CAMP –TARPOLEY
DODDINGTON PARK – NANTWICH
NANTWICH
MIDLANDS - STAFFORDSHIRE
BLACK SHAW MOOR CAMP
LEEK
MIDLAND – GLOUCESTERSHIRE
STOWELL PARK CAMP-CHELTENHAM
FAIRFORD PARK CAMP
DAGLINGWORTH CAMP - CIRENSTER
FAIRFORD
Nissen huts – Beczki Śmiechu – konstrukcja
Wyposażenie baraku
Dwie rodziny na barak Główne ścieżki - bruk , reszta wydeptane małe dróżki.
Wyposażenie baraku: łóżko z materacem, komoda, składane krzesła, stół, sztućce, pościel. Pomieszczenie podzielone zasloną : sypialnia i pokój - brak prywatności Rezydenci-brak skarg na warunki obozowe.
Drewniane baraki
Ogrzewanie i elektryczność Elektryczne oświetlenie (limitowane) ogrzewanie – prymitywne piecyki , słaba wentylacja. Warunki sanitarne – prymitywne, dostępne w głównym baraku – wg. inspektorów niedopuszczalne. Ciepła woda, raz lub dwa razy w tygodniu.
Czas wolny
Kantyny NAAFI , kino i tańce, brak jakiejkolwiek działalności kulturalnej. Brak miejsca na sport i rekreacje. Dziewczęta – szycie, haftowanie Chłopcy – w kontakcie z miejscowymi skautami Według raportów, nie ma żadnej aktywności stymulującej młodzież. Poczucie bezcelowości i apatii. Chłopcy z Lilford - Wschodnia Afryka- łowienie ryb w rzekach i jeziorach-bez licencji!
Springhill Camp
Opieka zdrowotna
Kazdy oboz – punkt medyczny Slabe wyposazenie, braki w lekach, brak kontroli dentystycznej. Posilki – malokaloryczne, nieurozmaicone Stan zdrowia – anemia Wysoki procent smiertelnosci wsrod noworodkow – Fairford
Każdy obóz – punkt medyczny. Słabe wyposażenie, braki w lekach, brak kontroli dentystycznej. Posiłki – małokaloryczne, nieurozmaicone, często zimne – duża odległość z baraku kuchennego do pomieszczeń mieszkalnych. Ostatni posiłek – 5pm (raporty-krytyka) Stan zdrowia – anemia, próchnica, malaria. 75-Stowell Park – 1949 Harrod – „moje dzieci” Obowiązkowo: tran, sok pomarańczowy, mleko Wysoki procent śmiertelności wśród noworodków – Fairford
EAST MOOR CAMP
Raporty z obozów
• Nieodparta chęć nauki u młodych ludzi, dyscyplina,
respekt dla nauczycieli, bardzo ciężka praca – ogromny
bagaż doświadczeń
• Ogromny podział wiekowy w klasach, przepełnione klasy. Stowell Park – Dwudziestodwuletnie dziewczyny z ośmioletnimi dziewczynkami.
• Lokalne szkoły angielskie także przeładowane- np. Nantwich –Doddington Camp
• Zebrania z rodzicami – wyraźna nięchęć posyłania dzieci do szkół angielskich niekatolickich – Doddington
• Niezmienny cel: szybka asymilacja
• Odpowiedź Polaków: Polska Macierz Szkolna, szkoły sobotnie
Raporty z obozów
Ashby Folville
Springhill Camp Fairford Camp
Problemy językowe
• Kursy językowe wieczorowe dla doroslych – dla
ambitnych, czytanie książek J.Austin; zła frekwencja -
29%
np. Doddington Camp -100 osob na 600
Melton Mowbray – zbiory ziemniaków - spadek z 37 do 66.
• Zmęczenie, wiek, powrót do kraju, odizolowanie
geograficzne – brak kontaktu z językiem, Polacy nie
nawiązują kontaktów poza miejscem pracy
• Brytyjczycy: apatia, kryzys moralny, załamanie nerwowe –
przyczyna niechęci i cynizmu
Powolna adaptacja
• Polacy są mniej sceptyczni do wszelkiego rodzaju społecznych i edukacyjnych inicjatyw. Zakładają swoje organizacje , przystosowują się do nowego życia.
• 1953r – oznaki integracji, reakcje na koronacje - Polacy uczestniczą w lokalnych uroczystościach, wywieszają flagi brytyjskie i polskie w obozach i hostelach, tańczą narodowe tańce na festynch, skadki dla ofiar powodzi w 1953 itd.
• Lokalna społeczność postrzega ich jako: ciężko pracujących, honorowych. Posiadają naturalną tendencje do zabawy i korzystania z przyjemności życia .
Asymilacja Polaków
• Największa przeszkoda w asymilacji – obozy i dystans -
ważny czynnik w integracji.
• Wysoki wskaźnik urodzin 1953 - wg. Harrod’s te dzieci
powinny być już pod wpływem brytyjskiej społeczności.
• Obozy zamyka się w latach 60-tych, ostatnie szkoły -
Northwick Park i Melton Mowbray w 1962.
• Marzec 1953 – koniec Komitetu – obawa Polaków,koniec
pomocy finansowej dla Polaków?
• Asymilacja? - kultywowanie Polskości - tożsamości
narodowej - paradoks - w zaprzeczeniu do oczekiwań
brytyjskich
POP Dzisiaj Rips
Bibliografia • Andrzej Garlicki: Historia 1939–1997/98: Polska i świat.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 1998.
• Wojciech Roszkowski, Historia Polski, 1914-2004, PWN,
2004.
• Jan Żak, Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski, Antoni
Czubiński: Dzieje Polski. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Nowa Powszechna Encyklopedia PWN. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004,