PONOLOHIYA

PONOLOHIYA(Palatunugan) Mga Salik sa Pagsasalitapinanggagalingan ng lakas o enerhiyakumakatal na bagaypatunugan o resonadorPonetika (phonetics)Ang agham ng wika na nag-aaral sa tamang pagbigkas ng mga salita at kung paano nagsasalita ang isang tao.

PonolohiyaMakaagham na pag-aaral ng mga tunog.Pag-aaral ng mga padron ng mga tunog ng wika.Pag-aaral ng wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag na ponema.

PonemaPonemang segmental

Ponemang suprasegmental

Ponemang Malayang Nagpapalitanmga ponema na maaaring nagpapalitan ngunit hindi nagbabago ang kahulugan

babae babaimadumi - marumiPares MinimalIto ay mga pares na salita na magkatulad na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema, at dahil dito ay nagbabago ang kahulugan.

Mga halimbawa:tela (cloth):tila (maybe)uso (modern):oso (bear)ginto (gold):pinto (door)pala (spade):bala (bullet)

Kambal-Katinig

Tinatawag na kambal-katinig (consonant clusters) ang dalawang magkasunod na katinig na kapwa binibigkas.DiptonggoAng mga diptonggo ng Filipino ay iw, iy, aw, oy at uy.

Halimbawa:mababawsaliwaliwreynakeykPonemang SuprasegmentalTono tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig.

http://www.slideshare.net/ididobolyuayen/fil-103-ponolohiya-suprasegmentalhttp://www.slideshare.net/cli4d/ponema-12525048http://www.slideshare.net/renkierenkie/ponolohiya-37233284?related=1http://siningngfilipino.blogspot.com/2011/08/ponolohiya.html11Ponemang SuprasegmentalDiin (stress) tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig ng salita na may patinig o katinig.

MALUMAYParaan ng pagbigkas ng salita na may lundo sa pantig bago ang huling pantig.

sabongnanayamihanbagaymaletaMALUMParaan ng pagbigkas ng salita na katulad ng malumay ngunit may impit ang huling pantig.

samo lipikuta lahikulaniMABILSParaan ng pagbigkas ng salita na tuloy-tuloy hanggang sa huling pantig.

talongtutubisapin-sapinpamaypayrotasyondiinMARAGSParaan ng pagbigkas ng salita na katulad ng mabilis ngunit may impit sa huling pantig.

salitabungosalapiupolarobangaPonemang SuprasegmentalHinto o pagtigil tumutukoy sa saglit na paghinto sa pagsasalita na maaaring pananandalian.Halimbawa:Doktor, ang kapatid ko. (Doktor/ang kapatid ko//)Doktor ang kapatid ko. (Doktor ang kapatid ko//)