Identifikacija potencijala za zaštitu geografskog porijekla u Crnoj Gori

Donja Gorica, 20 April 2015

Razlozi za kupovinu proizvoda?

① Cijena

② Organoleptičke osobine (ukus, izgled)

③ Porjeklo

④ Ekološki proizvod

⑤ Etički ili socijalni razlozi

Svaki potrošač je različit i različito vrednuje označene kriterijume

Segmentacija tržišta Diferencijacija proizvoda

Različite komunikacijske strategije koje osmišljavaju proizvođači, prerađivači ili

trgovci

Različite oznake kvaliteta

Promet proizvoda sa održivim oznakama kvaliteta (ekološki, čuvaju biodiverzitet, fer trgovina, razvoj zajednice itd) u

trgovinskom lancu Coop u Svajcarskoj izražen u milionima CFR

Carrefour trgovinski lanac

Organski proizvodi Oznaka „Fair trade“

Specifični uslovi sredine:

Reljef, vremenske prilike, zemljište,

biljke, životinje

Ljudski faktor:

Zajednice: Navike, kultura, religija

Dobre ideje za razvoj i očuvanje znanja

Tipični prehrambeni

proizvodi jasno definisanim oblastima

INTERAKCIJA

REPUTACIJA

• Ranije su tradicionalni prehrambeni proizvodi bili samo (lokalni) prehrambeni proizvodi...

...sa razvojem nauke i znanja, standardizacija prehrambenih proizvoda dominira, ali svugdje u svijetu održao se tradicionalni način proizvodnje hrane!

Zvanične oznake kvaliteta u EU Ime porijekla

PDO Geografska oznaka

PGI Garantovano tradicionalni

specijalitet TSG

Organska proizvodnja

Pokriva poljoprivredne i

prehrambene proizvode

koji su u potpunosti proizvedeni na određenom

geografskom području primjenom priznatih

vještina i sastojka iz

regiona koji je povezan sa geografskim porijeklom

Kvalitet vezan za teritoriju

Pokriva poljoprivredne i prehrambene proizvode koji su u tijesnoj vezi sa geografskim područjem. Najmanje jedna od faza proizvodnje, prerade ili pripremu odvija u oblasti.

Naglašava tradicionalni

karakter, bilo u sastavu ili u sredstvima za proizvodnju.

Nije povezano sa

određenim geografskim

regionom.

Način proizvodnje

Zašto su nam potrebne zvanične geografske oznake?

GO- Evropa

PO TIPU PROIZVODA PO ZEMLJI

DOOR BAZA PODATAKA

• Diverzifikacija proizvodnje na farmama

• Promocija tradicionalnih prehrambenih proizvoda

• Uvećanje prihoda farmerima

• Zadržavanje ruralne populacije

• Više informacija za potrošače

Februar 2011: 1000 registrovanih proizvoda April 2013.: 1108 registrovanih proizvoda

TIPIČNOST: definicija još uvijek u razvoju ...

Tipičnost je prepoznatljivost zasnovana na ljudskom faktoru:

• Određeni tip proizvoda posjeduje karakteristike definisane određenim tehničkih aspektima (agronomskim, stočarskim...), ali i društvenim i kulturnim aspektima (izabranih / identifikovanih od strane društvene zajednice koja stvara tipičnost i opisuje je). Ove karakteristike daju specifičnost tipa i predstavljaju alate za identifikaciju tipa.

Tip proizvoda vs. tipičan proizvod • Tip proizvoda – sve one karakteristike koje označavaju proizvod- razlike mogu da

uoče samo obučeni stručnjaci

• Tipični proizvodi- karakteristike proizvoda koje ga odmah povezuju sa regionom proizvodnje ili načinom proizvodnje

TIP PROIZVODA

SUŠENI i/ili DIMLJENI

SINJSKI BUT- PRŠUTA

TIPIČAN PROIZVOD

NJEGUŠKA PRŠUTA

SERANO PRŠUTA

PARMA PRŠUTA

•Zašto zaštiti ime proizvoda?

•Proizvođači koji registruju svoje proizvode za zaštitu porijekla imaće korist od činjenice da će se povećati svijest potrošača o njihovom proizvodu. •Tome ide u prilog i činjenica da su preference potrošača sve više usmjerene prema regionalnim i specifičnim prehrambenim proizvodima. •Geografske oznake i šeme kvaliteta za tradicionalne specijalitete povećavaju raznovrsnost poljoprivredne proizvodnje i pomažu potrošačima dajući im informacije u vezi specifičnosti proizvoda.

Inventar proizvoda u CG

Cilj kreiranja onventara je identifikovanje svih prehrambenih proizvoda koji zadovoljavaju sledeće kriterijume:

•Tradicionalni proizvodi koji imaju specifične karakteristike nastale kao posledica uslova prirodne sredine u određenom lokalitetu ili znanja i vještina proizvođača, naslijeđenog kroz nekoliko generacija

•Proizvodi sa reputacijom, prepoznati od strane potrošača koji žive u regiji u kojoj se vrši proizvodnja tih proizvoda, ILI

•Proizvodi koji se kao takvi tradicionalno konzumiraju, u formi dodataka ili kao posebna jela, tj. tipični proizvodi crnogorske kuhinje.

Cilj kreiranja inventara

- Da se identifikuju potencijali za deklarisanje ovih proizvoda -

-Da se inicira promocija strategija vezanih za kvalitet

-Da se obezbijedi podrška mjerama namijenjenim identifikovanim kroz projekte ili državne instrumente.

Očekivani rezutati

•Registar postojećih proizvoda koji će biti kreiran, omogućiće podizanje svijesti među proizvođačima i potrošačima u vezi sa postojećim vrijednostima njihovih proizvoda, a takođe će pomoći boljem sagledavanju raznolikosti i bogatstva prehrambenih proizvoda u Crnoj Gori. •Registar će obezbijediti neophodne informacije za odabir pilot proizvoda za razvoj i registraciju geografskih indikacija u Crnoj Gori, za proizvod od mesa u oviru FAO-EBRD projekta.

VRSTE PROIZVODA

Za svaki identifikovani proizvod bilježe se podaci o:

• Načinu proizvodnje

• Porijeklu sirovina

• Korišćenje geografskih indikacija prilikom opisa proizvoda

• Jedinstvenost proizvodnje

• Specifična znanja koja se koriste tokom proizvodnje

• Uticaj uslova prirodne sredine na kvalitet proizvoda i proces

proizvodnje

• Specifičnost recepture

• Ekonomski pokazatelji vezani za proizvodnju

Preliminarni rezultati

• Registar će sadržavati preko 400 različitih tradicionalnih proizvoda, uključujući i tradicionalna jela

• Pokrivena je kompletna teritorija Crne Gore

• Preliminarni rezultati pokazuju da određen broj proizvoda zadovoljava kriterijume neophodne za zaštitu oznaka geografskog porijekla

• Do sada se po specficnosti i raznovrsnosti ističu:

med i slični proizvodi sirevi svježe meso procesuirano i svježe voće i povrće tradicionalna jela: kačamak; raštan;

popara; priganice

Hvala na pažnji

Pascal Bernardoni

pascal.bernardoni@redd.pro

REDD - www.redd.pro & www.redd.ch

Prof. Dr. Aleksandra Martinovic

aleksandra.martinovic@udg.edu.me

Univerzitet Donja Gorica, UDG, Fakultet za prehrambenu tehnologiju, bezbjednost hrane i ekologiju

University Donja Gorica, www. udg.edu.me