powrot_do_gwiazdozbioru_oriona.pdf

7/22/2019 powrot_do_gwiazdozbioru_oriona.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/powrotdogwiazdozbioruorionapdf 1/32



© CHRISTA / EGMONT POLSKA / NA PLASTERKI 2012 Wydanie I, PDF

Komisy i rysunki: Janusz ChristaOpracowanie i komentarz: NA PLASTERKI!!!

Przygotowanie do druku: Arkadiusz Salamoński Współpraca: Bogdan Ruksztełło-Kowalewski

Więcej informacji o twórczości Janusza Christyznajdziecie na blogu NA PLASTERKI!!!

POWRÓT DO GWIAZDOZBIORU ORIONA

KAJTEK I KOKO W KOSMOSIEOficjalny dodatek do III wyd. albumu

www.na-plasterki.blogspot.com



3

Powrót do gwiazdozbioru Oriona

których żaden fan „Kajtka i Koka w kos-mosie” obejść się nie może. Wszędzietam, gdzie odsyłamy do pasków z „Wie-czoru Wybrzeża”, podaliśmy numeryz III wydania Egmontu.

Książeczka została tak pomyślana, abypo wydrukowaniu i zszyciu (instrukcjaznajduje się na ostatniej stronie),można ją było włożyć do albumu jakoostatni rozdział. Dzięki uprzejmościEgmontu uzyskaliśmy dostęp do naj-lepszych materiałów źródłowych, zatemjakość druku powinna być porównywalnaz albumami. A teraz już zapraszamy dorakiety, czas wracać do gwiazdozbioruOriona. Aha, i oczywiście…

stron

Przyzwyczailiśmy się traktować komiksyJanusza Christy jak dzieła skończone,w które l epiej nie ingerować, żeby nie

zepsuć efektu. Tymczasem autor sam nie-jednokrotnie przerabiał swoje histo-ryjki. Najlepszym tego przykładem sądwie wersje „Opowieści Koka”: jednaz lat sześćdziesiątych, a druga z dzie-więćdziesiątych. Na oryginałach „Ark-tycznej wyprawy” Christa wykoreksowałteksty i wpisał nowe, a w „Przemytni-czym szlaku” zmienił również część ry-sunków. No i która wersja jest terazoryginalna? Starsza, nowsza, czy obie?

Podobna sytuacja miała miejsce w przy-padku „Kajtka i Koka w kosmosie”. Nie-zwykle obszerny, tworzony na bieżąco

przez cztery lata materiał, siłą rzeczybył dość niejednolity. Nic dziwnego, żeChrista traktował go potem jak zbiórepizodów, które można było dowolniełączyć i przycinać, w zależności odzamówień. Na bazie 1270 odcinkówz „Wieczoru Wybrzeża” autor zrealizo-wał dwie różne kompilacje (gdańskialbum i Robot BX-27”) oraz kolorowąreedycję. Do każdej z nich stworzył pokilka nowych pasków, inne zaś przery-sował, często zmieniając treść. Wpraw-dzie w trzecim wydaniu Egmontu znalazłysię wszystkie paski z pierwszej publi-kacji gazetowej, ale dla rasowych ko-lekcjonerów tutaj dopiero zaczyna się,a nie kończy zabawa.

Sami jesteśmy kolekcjonerami, więcdoskonale rozumiemy potrzeby naszychsióstr i braci w zbieractwie. Stąd naszpomysł na fanowski suplement, którydzięki patronatowi Egmontu stał sięoficjalnym dodatkiem do albumu. Znaj-dziecie tu wszystkie nadliczbowe i al-ternatywne odcinki (w tym zakwestiono-wane przez cenzurę), niepublikowaneokładki, ilustracje i inne dodatki, bez

„

SPIS TREŚCI Wieczór WybrzeżaKosmozagadka

Wydawnictwo Artystyczno-GraficzneExpress IlustrowanyRelax i Milicja Obywatelska

Adarex i Wojtek-PressKomiksowa archeologiaSzkice

Felp pomaga

......................................... 4............................................. 7

........................ 8...................................... 13

.............................. 19.................................... 20.................................... 24

................................................... 26

.............................................. 32Bibliografia serii ....................................... 31



4

Wieczór Wybrzeza.

Pierwsze nadprogramowe odcinki powstały jeszcze w trakcie publikacji komiksuw „Wieczorze Wybrzeża”, za sprawą cenzury, czy raczej nadgorliwości redakcji.Najsłynniejszy taki przypadek miał miejsce w grudniu 1970. Christa przyniósł

wtedy do gazety sześć pa sków, których akcja rozgrywała się w zrujnowanym pałacukosmicznego władcy. Pech chciał, że w tym samym czasie demonstranci podpaliligmach Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Żeby uniknąć zarzutu politykowania,redakcja odrzuciła całą partię „proroczych” historyjek.

Po odcinku 777 z 17 grudnia (str. 412/2) nastąpiła tygodniowa przerwa. W tymczasie autor przerysowywał paski, usuwając z nich wszelkie ślady walk. Dwa

miesiące później jeden z wycofanych stripów ukazał się jako ilustracja do wywiaduz Christą w „Ilustrowanym Kurierze Polskim”. Niestety, numer paska zostałzamazany. Dziwne bzyczące urządzenia nie pojawiły się w „Wieczorze”.



5

Wieczór Wybrzeza.

Ze wstrzymanej partii zachowały się także odcinki 778 i 779. Po dwudziestu latachautor wyciągnął je z szuflady i przez pomyłkę włączył do materiałów na edycjękolorową, mieszając je z przerysowanymi paskami o tych samych numerach. Tym

sposobem pojawiły się one w I i II wydaniu Egmontu. Odcinki ocenzurowane(poniżej) znacznie różnią się od wersji ostatecznej (album, str. 413). Widać, żepierwotna fabuła zmierzała w innym kierunku.



6

Wieczór Wybrzeza.

Redakcji nie spodobał się też stereotypowy obraz magazyniera malwersantaw odcinku 670. W drugiej wersji paska (album str. 357/1) nie było już nawetwzmianki o areszcie. Warto dodać, że w młodości Christa sam był magazynierem.

W albumie autor poplątał obie wersje: tę z aresztem i tę bez. Na oryginałachpasków 669 i 670 zachowały się zmiany w dialogach, będące próbą ujednoliceniafabuły. W wydaniu I i II można zobaczyć co z tego wyszło.

PRL miał teżinne sposoby,

żeby uprzy-krzyć życie

komiksiarzo-wi. A komi-

ksiarz mu-siał z tego

dowcipniewybrnąć

(patrz: odc.489, str.

261/2).



7

Kosmozagadka

Wśród oryginałów z „Wieczoru Wybrzeża” znajdują się dwa paski pokolorowane,a więc bezużyteczne dla ówczesnych drukarni. Kolor musiał powstać zanim autornauczył się techniki blaudruku, czyli przed rokiem 1975. Odcinek 451 nie miał

znaczenia dla fabuły i bezboleśnie można go było usunąć z komiksu.

Pasek 528 (poniżej) był jednym z kluczowych, a jednak autor także go poświęcił.Być może chodziło o próbę koloru do gdańskiego albumu. Byłoby to rozwiązanieeleganckie, tanie w produkcji, ale dla rysownika bardzo pracochłonne.



8

Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne

Wieczór Wybrzeża, 16.08.1974

Okładka albumu , WAG 1974„Kajtek i Koko w kosmosie”

Dwa lata po zakończeniu publikacjiw gazecie, kosmiczna epopeja doczekałasię wersji albumowej. P remiera odbyłasię w sierpniu 1974 r. na Jarmarku Domi-nikańskim. Komiks wydrukowany zostałprzez Gdańskie Wydawnictwo Prasowei naprawdę pr zypominał gazetę: począ-wszy od papieru, na kolorach kończąc.Niektóre kadry były niebieskie, innewściekle pomarańczowe, a reszta blado-czarna. Historyjka była znacznie k rót-sza od oryginału i stanowiła kompilację

kilku fragmentów z „Wieczoru Wybrze-ża”. Specjalnie na potrzeby tej edycjiautor narysował osiem nowych odcinków,a w kilkunastu kadrach dokonał zmian,głównie w tekście. Część przeróbekweszła potem na stałe do komiksu, np.dwa nowe odcinki wstępu, przedrukowanew wersji kolorowej z 1991 roku oraz wewszystkich wydaniach Egmontu. Jednakwiększość tych „dokrętek” pojawiła siętylko tutaj.



9


Wstęp do albumu , WAG 1974„Kajtek i Koko w kosmosie”

Z prologu i rozdziału I autor pozo-stawił zaledwie 15 odcinków. Następnieakcja na chwilę przeskoczyła do koń-cówki rozdziału VII, by zaraz po lądo-waniu na planecie Burbli (str. 345/2)wrócić do połowy rozdziału II. To osta-tnie łączenie wymagało dorysowaniatrzech pasków (poniżej). Szwy są prawie

niewidoczne, jednak nie obyło się bezdrobnej wpadki. Kajtek i Koko wychodząz rakiety w lekkich skafandrach, a jużna następnym kadrze maszerują w cię-żkich kombinezonach. Uważni czytelnicydo tej pory zadają sobie pytanie: kiedykosmonauci zdążyli się przebrać?



10


Teraz już bez żadnych zmian fabuła dochodzi prawie do końca rozdziału II. Naostatnim kadrze odcinka 210 (str. 117/1) zamiast Orionidy w głębi korytarzapojawia się Eta. Ta kosmetyczna zmiana prowadziła do dwóch nowych pasków (nanastępnej stronie), w których Christa pozbył się nadmiaru postaci i wykonałkolejny skok, tym razem do rozdziału VI. Klei się to na tyle dobrze, że nie znając

oryginału, trudno się domyślić braku aż 300 odcinków.



11


Dalej mamy rozdział VI, niemal kompletny, po czym następuje największy w tymalbumie przeskok, o d razu do rozdziału XIII. Autor nabrał wprawy w oszczędnymłączeniu wątków i teraz potrzebował zaledwie jednego nowego paska (na następnejstronie) oraz zmiany tekstów w dwóch kadrach odcinka 1156 (str. 607/1). Tym razemnie zapomniał wyjaśnić zmiany kroju skafandrów.



12


Wieczór Wybrzeża Album WAG

Z końcówki Christa usunął 49 odcinków o lądowaniu na Z iemi (str. 632/1-656/1),nie zmieniając ani jednej kreski. Wyrzucił finałowy pasek i upchnął puentęw dorysowanym kadrze przedostatniego odcinka (po lewej). Pojedynczy nowy kadrmożna też znaleźć na początku komiksu (str. 20/2, po prawej).

Są t eż drobne zmiany, z których najdziwniejszą jest znikający Koko (str. 11).



13

Express Ilustrowany

Wieczór Wybrzeża, 30.03.1974

Rok przed premierą albumu WAG, 1 czerwca 1973 r.na łamach łódzkiego „Expressu Ilustrowanego”ukazał się jeszcze jeden dodatkowy kadr z Kajt-

kiem i Kokiem w kosmosie. Rysunek był fragmen-tem przerobionego wstępu do „Złotego pucharu”,który Christa przygotował z myślą o nowychczytelnikach. Oryginalnego tekstu w ostatniejramce nie udało się odtworzyć.

„Złoty puchar” cieszył się w Łodzi sporą popu-larnością. Po jego zakończeniu redakcja z pew-nością chciała kontynuacji, ale Christa niemógł zaoferować następnego „Kajka i Kokosza”.Oryginały „Szranków i konkurów” pojechały do„Expressu Poznańskiego”, a „Woje Mirmiła” bylidopiero w planach. Namiastką miał być „RobotBX-27”, czyli fragment „Kajtka i Koka w kos-mosie” w realiach średniowiecznych. Niestety,

sto pasków zgubiło się gdzieś po drodze do Łodzi. 30 marca 1974 r.autor bezskutecznieapelował w „Wieczorze

Wybrzeża” o zwrot pacz-ki z odcinkami. Ich brakzburzył całą koncepcjęprzedruku. Christa mu-siał zmienić kolejnośćepi zodów , a k ującelub łączące o dcinki do-rysowywał już na b ieżą-co, w miarę ich publika-cji. Świadczą o tym wy-raźne różnice w kresce

i liternictwie.

bra



14

Express Ilustrowany

Rzekomo zaginiona setka pasków odnalazła się potem… w pierwszym wydaniu Egmontu.Ze zmienionych w stosunku do wersji gdańskiej tekstów można domyślić się, żepoczątkiem „Robota BX-27” miał być rozdział VIII. Ostatecznie łódzka kompilacja

zaczęła się jednak od rozdziału IX. Dwa nowe paski wstępu (poniżej) pr owadziłybezpośrednio do odcinka 770 (str. 409/1).



15

Express Ilustrowany

Dalej historyjka toczyła się bez większych zmian w stosunku do pierwodruku. Nowepaski pojawiały się głównie tam, gdzie zabrakło oryginałów. Tak było w przypadkuodcinków o numerach 886-889 ( str. 469/1-470/2), które przepadły chyba jeszcze

w drukarni „Wieczoru Wybrzeża”. W ich miejsce Christa narysował tylko dwa paski,skracając brakujący fragment o połowę.



16

Kolejne skróty były coraz bardziej oszczędne, np. 13 pasków (odc. 1100-1112, str.579/1-585/2) skurczyło się do zaledwie dwóch. Brak całego wątku o buncie przeciw-ko kapłance Mbaali nie wyszedł historyjce na dobre.

Express Ilustrowany



17

Express Ilustrowany

Tuż przed końcem rozdziału XIII, kiedy rakieta zawracała ku Ziemi (odc. 1193,str. 626/2), historyjka również zatoczyła efektowną pętlę, wracając do rozdziałuI (odc. 57, str. 38/1), i to bez zmian w rysunkach. Chwilę później, zamiast

odcinków 101-127 (str. 59/1-73/1), pojawiły się dwa nowe paski. Przy okazjiwypadła scena kosmicznego pojedynku Orionidów, którzy wystąpili w łódzkiejkompilacji już wcześniej.



18

A tu najzabawniejsza pomyłka w karierze J anusza Christy. W przerysowanym odcinku433 (str. 233/2) Koko, zamiast marynarskiej czapki, nosi… hełm Kokosza. Pasekpochodzi z roku 1977, z czasów „Zamachu na Milusia”.

I jeszcze jeden, nieco wcześniejszy pasek zastępczy, przysłany do Łodzi w miejsceczterech starych odcinków 974-977 (str. 514/1-515/2).

Express Ilustrowany



19

Relax i Milicja Obywatelska

Dwanaście lat później Christa wysłał w kosmos dzielnych wojów Mirmiła. Kajkoi Kokosz, po założeniu doskonale znanych czytelnikom skafandrów, byli nie doodróżnienia od swoich praprapraprawnuków. Rysownik dorzucił im też robotapokładowego, przypominającego wiernego GA-2 z „Kajtka i Koka w kosmosie”. Epizodten był częścią milicyjnego kalendarza na rok 1988, i podobnie jak pozostałeshorty, kończył się dowcipnie dobranym przepisem ruchu drogowego.

Po „Kajtku i Koku w kosmosie” Christa jeszczedwukrotnie wracał w swoich komiksach do tematupodróży międzygwiezdnych. W roku 1976, czyli

w czasie, gdy „Express Ilustrowany” wciąż jeszczepublikował „Robota BX-27”, na łamach legendarnegomagazynu „Relax” ukazała się dwuplanszówka o ko-smonautach-krasnoludkach pt. „Zaginiona załoga”.

W warstwie wizualnej komiks ten śmiało możnanazwać realistyczną wersją „Kajtka i Koka w kosmo-sie”. Skafandry astronautów są niemal identyczne,rakieta też wygląda znajomo. Jeśli dobrze poszu-kać, to i w scenariuszu znajdą się podobieństwa.



20

Adarex i Wojtek-Press



21




22


Ilustracje

z kart tytu-

łowych albumów,

,

i

„Zabłąkana rakieta”

„Kosmiczni piraci”

„Przyjaciel Jol”

„Fatalny rozkaz”

Puzzle „Kajko i Kokosz w kosmosie”, Trefl



23


Wersja Adarexu różniła się od gazetowej nie tylko kolorem. Pierwszy tom od połowywyglądał jak odtwarzany ze słabych kserokopii. Christa nie mógł być zadowolonyz efektu, więc drugi album i pół trzeciego (do których również brakowało ory-

ginałów) narysował na nowo, dość wiernie trzymając się pierwowzoru. Zdarzały sięjednak odstępstwa, jak na poniższym kadrze (str. 82/1).

„Przyjaciel Jol” Wieczór Wybrzeża

„Twierdza tyrana” Wieczór Wybrzeża

„Twierdza tyrana” Wieczór Wybrzeża

W sumie przerysowanychjest ponad 50 plansz(str. 68/2-139/2).Gdybyśmy pokazali jetu wszystkie, suple-ment rozrósłby się dorozmiarów książki.

W tym jednym miejscuzrobimy więc odstę-pstwo i odeślemy czy-telników do albumów

wydawnictwa Wojtek-Press, albo do I wyda-nia Egmontu.

W latach 1990. styl Christy był znacznie bardziej ekspresyjny niż dwie dekadywcześniej. W nowych wersjach starych pasków bohaterowie mają wyraźnie żywsząmimikę i gestykulację, co niekoniecznie było zamierzone. Zmieniły się też rysytwarzy Zarzura. Z haczykowatym nosem i wydatnym p odbródkiem, wredny Orionidazaczął przypominać innego komiksowego choleryka, zbójcerza Kaprala.

Drobne zmiany trafiają się nawet tam, gdzie Christa nie musiał odtwarzać pasków.Pod koniec rozdziału V jest scena z pędzącą na kosmonautów czerwoną chmurą (str.221/2). W wersji albumowej autor usunął kilka poprzedzających ją odcinkówi poprawił dymki. Do nowego dialogu nie pasował uśmiech Kajtka, więc rysownik po

prostu zmienił mu minę na zatroskaną, a resztę zostawił.



24

Komiksowa archeologia

Zawsze nas zastanawiało, na czym bazował Christa, przerysowując dla Adarexuzaginione paski. Dotąd sądziliśmy, że na wycinkach prasowych. Tymczasem okazałosię, że w latach 1972-1974 rysownik wykonał kserokopie oryginałów „Kajtka i Koka

w kosmosie” i oprawił je w dwa grube tomy. Przy innych komiksach autor nie był ażtak zapobiegliwy, zapewne dlatego, że w tamtych czasach ksero było w Polsceogromną rzadkością. Władza niechętnie udostępniała je obywatelom, żeby ci niepowielali antypaństwowej bibuły. Ale jeśli miało się dojście, np. do biuraprojektów, można było skopiować choćby i komiks.

Datę powstania tych kserowanych niebieskich albumów można określić dośćdokładnie. Wskazówką są n p. dwa odcinki (str. 25/1, 32/1), które do edycji WAGChrista pociął, połączył i zmienił im teksty. Paski były tak poprzerabiane(przykład poniżej), że wypadły nawet z wersji kolorowej. Tymczasem na kseroko-piach oryginały są jeszcze dziewicze, jak w „Wieczorze Wybrzeża”.

Dzięki kopiom wiadomo też któreodcinki nie wróciły do autoraz drukarni „Wieczoru”, a które do-piero potem rozeszły się po świe-cie. Już w 1974 r. braki byłyspore, jednak nie t ak duże, jak 20lat później. Wyjaśniła się teżsprawa dwóch pokolorowanych pas-ków: tylko ten z Orionidami byłwtedy jeszcze czarno-biały.

W „niebieskich” albumach są teżnotatki na temat zawartości edycji

Adarexu. Christa zamierzał usunąćz niej paski 718-763 (str. 381- 403), zapewne z powodu

skojarzeń z „Dniem Śmie-chały” i braku orygina-

łów. Miała też zniknąćscenka inspirowana „Aste-rik sem” ( str. 464/ 2-467/1).

Na zdjęciach z naszego ar-chiwum, wykonanych jesz-cze za życia Janusza Chri-sty, znaleźliśmy 12 te-czek z oryginałami do ko-lejnych tomów „Kajtkai Koka w kosmosie”. Orygi-nały ocalały, ale teczkipotem przepadły. To dużastrata, bo na kilku z nich

autor ołówkiem dopisałrobocze tytuły albumów.



25

Komiksowa archeologia

Z fotografii teczek udało nam się odczytać dwa tytuły:„Gladiatorzy” (tom 4, ostatecznie zmieniony na „Przy-jaciel Jol”) oraz „Bohaterskie sny”. Sporo szczęścia

mieliśmy z tytułem tomu 10 - napis „Dwór Apodyktusa”znalazł się na niepozornym skrawku papieru, wrzuconym dojednego z „niebieskich” albumów.

Natomiast sam projekt podziału komiksu na albumy,wykonany przez Janusza Christę (czy może przez jegowspólnika z Adarexu, Adama Kołodziejczyka), został bardzodobrze udokumentowany. Poszczególne tomy miały się mie-ścić na standardowych 48 stronach, za wyjątkiem finało-wego, dwunastego albumu, nieco dłuższego od pozostałych.

Podobnie jak w przypadku pasków z „Wieczoru Wybrzeża”, także wiele oryginałów z wydania WAG i „Expressu Ilustrowanego” nie przetrwa-ło do dziś. W pracy nad „Powrotem do gwiazdo-zbioru Oriona” musieliśmy sobie radzić beznich. Szczególnie dumni jesteśmy z rekon-

strukcji ocenzurowanego paska, który ukazałsię tylko raz, w „Ilustrowanym Kurierze Pol-skim”. Dysponowaliśmy dwiema reprodukcjami:bladą kserokopią z lat 1990. oraz zniszczo-nym wycinkiem prasowym, wklejonym do pamią-tkowego a lbumu rodziny Christów (na zdjęciuobok). Do innych egzemplarzy nie udało siędotrzeć, okazało się bowiem, że bibliotekinie trzymają lokalnych gazet w nieskończo-ność, tylko oddają stare roczniki na prze-miał. Odtworzenie całego odcinka z dwóchdostępnych kopii zajęło nam dwa tygodnie,ale było warto. Efekt końcowy jest porówny-walny z oryginałem.



26

Szkice

Na koniec zajrzymy za kulisy „Kajtka i Koka w kosmosie”. Przed nami prawdziwyrarytas - nieobrobione szkice Janusza Christy, w swojej prawdziwej, miejscamichropawej formie. Powstało i ch sporo, bo i tematyka tego komiksu wymagała od

rysownika wyjątkowej inwencji i wyobraźni. Celowo nie podpisywaliśmy szkiców,żeby nie psuć Wam przyjemności rozpoznawania znajomych postaci i maszyn.



27

Szkice



28

Szkice



29

Szkice



30

Szkice



31

Bibliografia serii

„Kajtek i Koko w kosmosie”


„Robot BX-27”

„Kajko i Kokosz na planecie X”


„Zabłąkana rakieta”

„Twierdza tyrana”„Kosmiczni piraci”

„Przyjaciel Jol”


„Powrót na Ziemię”


, Wieczór Wybrzeża 29.04.1968-31.07.1972 (1270 pasków,numeracja do 1265)

Ilustrowany Kurier Polski 07.02.1971 (1 pasek nie opublikowany w Wieczorze Wybrzeża)

, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne 1974, 2 wydania(188 pasków, w tym 8 nowych)

, Express Ilustrowany 29.04.1974-21.03.1977 (737 pasków, w tym9 nowych, numeracja do 747)

, Express Ilustrowany 04.03.1983-21.07.1983(98 pasków, w tym 2 nieoryginalne)

cz.1-6, wydanie klubowe ok. 1987 (1270 pasków+ fragmenty innych wydań)

cz.1, Adarex 1991

cz.2, Wojtek-Press 1992cz.3, Wojtek-Press 1992(kolor, razem 280 pasków, w tym 105 przerysowanych)

, Świat Komiksu nr 10, 1999 (kolor, 41 pasków, fragment 4 cz.)

, Egmont 2001, 2007 (1120 pasków, w tym 3 wcześniej niepublikowane)

Giełda Komiksów nr 5, 2001 (1 pasek z Ilustrowanego Kuriera Polskiego)

, Giełda Komiksów nr 7-9, 2002-2003 (kolor: ArkadiuszSalamoński, 41 pasków)

, E gmont 2012 (wydanie III uzupełnione, 1270 pasków+ 2 z albumu WAG)



SWIATAKOMIKSU´

Felp pomaga

www.na-plasterki.blogspot.com www.swiatkomiksu.pl

Documents

powrot_do_gwiazdozbioru_oriona.pdf