Praca ze sprawc przemocy w rodzinie
Wykonaa: Paulina Czaja
Przemoc w rodzinie
W ,, Sowniku socjologicznym przemoc jest zdefiniowana jako:
jeden z gwnych , obok groby , rodkw przymusu. Polega na uyciu siy
fizycznej , przez jednostk czy grup, czsto wbrew obowizujcemu prawu
, w celu zmuszenia jakiej osoby czy czonkw grupy do okrelonego
dziaania czy te uniemoliwienia podjcia dziaa lub do zaprzestania
wykonywania czynnoci ju rozpocztej;take bezprawne narzucanie
wadzy.
Wedug Ireny Obuchowskiej pojcie przemoc kojarzy si z agresj.
Agresj okrela si w zalenoci od tego, czy bezporednie lub porednie
przyniesienie szkody ma charakter intencjonalny lub
nieintencjonalny. Podobnie jest z przemoc; nie zawsze stosujca j
osoba traktuje dziaanie jako przemoc, moe to by w jego intencjach
pomoc, skuteczna technika lub konieczny skadnik wychowania.
Przemoc domowa jako zjawisko ktre jest przyczyn albo skutkiem
dysfunkcji w rodzinie. Nie skupia si tylko na paszczynie fizycznej,
ale take na psychicznej. przemoc domowa jest wyuczonym zachowaniem,
ktre przynosi zyski i straty dla sprawcy,
przemoc domowa jest tolerowana i wzmacniana przez postawy i
pogldy wielu ludzi czsto zakorzeniona jest we wzorach postpowania
przekazywanych z pokolenia na pokolenie,
przemoc domowa jest szkodliwym i ranicym naduywaniem siy i wadzy
oraz denia do kontrolowania wspmaonki/ wspmaonka,
partnerki/partnera, dziecka lub sytuacji rodzinnej,
mona nauczy si nie stosowania przemocy, nigdy nie naley godzi si
na przemoc i rezygnowa z jej powstrzymania,
stosowanie przemocy w adnym przypadku nie moe by
usprawiedliwiane stwierdzeniem, e byo skutkiem prowokacji ze strony
ofiary,
korzenie przemocy domowej tkwi w stereotypach kulturowych i
obyczajowych dotyczcych pci, rasy, orientacji seksualnej, ktre
usprawiedliwiaj dyskryminacj jednostek i grup spoecznych,
stosowanie przemocy domowej jest wyborem, za ktry sprawca ponosi
odpowiedzialno moraln i prawn.
Formy przemocy w rodzinie
Przemoc fizyczna - zamierzone dziaanie sprawcy, zwrcone
przeciwko fizycznoci czonka jego rodziny, niosce ryzyko uszkodzenia
w ciele. Przemoc fizyczna obejmuje wiele form zachowania , ktre mog
wystpowa w postaci:
czynnej- wszelkie formy bicia- klapsy, uderzenia, zadawanie ran
citych i szarpanych, duszenie, oparzenie, usiowanie i dokonanie
zabjstwabierna- przejawiaj si w postaci zakazw mwienia, chodzenia,
zaatwiania potrzeb fizjologicznych, wszelkiego rodzaju zaniedbania,
celowe pozbawienie poywienia, brak opieki wobec dzieci.
Przemoc psychiczna - wszystkie dziaania zmierzajce do ponienia
ofiary, obraenia, zastraszenia, pozbawienia wiary we wasne
moliwoci, szanta emocjonalny, zabawa uczuciami czonka rodziny,
manipulacja,Przemoc seksualna- zmuszanie ofiary do jakiejkolwiek
formy aktywnoci seksualnej wbrew jej woli Przemoc ekonomiczna/
materialna odmawianie lub ograniczanie dostpu do wsplnych rodkw
finansowych lub odbieranie zarobionych pienidzy, uniemoliwiania bd
ograniczanie podjcia pracy zarobkowej ale rwnie niszczenie
przedmiotw itp.
Typy przemocy wewntrzrodzinnej :
Przemoc gorca (spontaniczna)
U podstaw tej formy przemocy le negatywne, intensywne przeycia
zwizane z frustracja de i potrzeb sprawcy. Przejawia si ona w
postaci napadw furii, zoci, wyadowa emocjonalnych. Zwykle pojawia
si nagle i stosunkowo szybko znika. Jest to przemoc naadowana
agresj, gwatowna, wystpujca zwykle w afekcie. Towarzysz jej bogate
formy ekspresji (krzyki, gwatowne zadawanie blu, wyzwiska).
Przemoc chodna (instrumentalna)
Jest ona najczciej dokonywana z premedytacj, ma swj konkretny
cel (czasem pozytywny). Rozwija si przewanie na gruncie
autorytarnych modeli wspycia midzy ludmi i kierowania nimi. Jest to
zazwyczaj proces pozbawiony silnych i gwatownych emocji. Nazwa ta
ma rdo w emocjonalnym chodzie i spokoju, ktry towarzyszy tej formie
przemocy. Emocje s kontrolowane i tumione. Najczciej sprawca
ingeruje w psychik ofiary, naruszajc jej wewntrzn stabilno i
integracj, przyczyniajc si do rozbicia emocjonalnego, wycieczenia,
i poczucia bezsilnoci. Czsto tak form przybieraj metody
wychowawcze, ktre maj silne poparcie otoczenia, s uwarunkowane
kulturowo. Sprawcy maj wwczas wytumaczenie dla stosowania przez
nich tego rodzaju przemocy
CYKLE I FAZY PRZEMOCY W RODZINIE
Faza I - tworzenia i budowania napiecia, pojawiaja sie w niej
dorazne i malo dotkliwe incydenty przemocy, dochodzi do
usprawiedliwiania i minimalizowania zachowanprzemocowych, akty
agresji narastaja. Ta faza moze trwac od kilku tygodni do kilku
lat.
Faza II - eksplozji i ostrych incydentw bicia i przemocy. W tej
fazie dochodzi do coraz czestszych i mocniejszych zachowan
przemocowych, agresja wymyka sie spod kontroli obu stron. Akty
przemocy w tej fazie moga byc zagrazajace dla zdrowia i zycia
ofiary. Moze dojsc u ofiary do dysocjacji, co ulatwia przetrwanie
blu i grozy. U sprawcy moze dojsc do czesciowej niepamieci zdarzen.
Bezposrednim nastepstwem zakonczenia agresji jest przezywanie szoku
i niemoznosc uwierzenia w prawdziwosc tego, co sie stalo.
Faza III w trzeciej fazie pojawia sie wzmozona uprzejmosc i
skrucha. Dominuje poczucie winy i zalu. Sprawca obiecuje nigdy
wiecej. Zmiana w funkcjonowaniu sprawcy sprawia, e ofiara ma
nadzieje na mozliwosc trwalej zmiany. Jednak zazwyczaj jest to
zludne. Ten proces wiktymizacji ukazuje, ze ofiary czesto tkwia w
krzywdzacym zwiazku latami. Proces ponownej nadziei, rozczarowania
i poczucia wlasnej bezradnosci wzmacnia patologiczna relacje.
SPRAWCY PRZEMOCY
Portret sprawcy
Sprawc przemocy w rodzinie praktycznie moe by kady, bez wzgldu
na wykonywany zawd, pozycj spoeczn czy zamono. Z przeprowadzonych
bada dotyczcy przemocy w rodzinie wykazuj si, e sprawcami s
najczciej mczyni. Potrafi skutecznie kamuflowa swoje prawdziwe
oblicze i manipulowa nie tylko swoimi ofiarami, ale take otoczeniem
czy osobami prbujcymi interweniowa. Stosujc naprzemiennie kary i
nagrody, ktre wprowadzaj zamt w myleniu ofiary i wiadkw przemocy.
Posiada: nisk samoocen i poczucie niedostosowania, poczucie
izolacji i braku wsparcia spoecznego, zaburzenia psychiczne
(depresj, lk), naduywaniu alkoholu i narkotykw, sab kontrol impulsw
i zachowa antyspoecznych.
Problematyka leczenia sprawcw przemocy w rodzinie
Podejcie psychoterapeutyczne skupione na czynnikach
indywidualnych.
W najbardziej tradycyjnym podejciu, przemoc jest traktowana
przez praktykw jako indywidualny problem sprawcy. Psychodynamicznie
terapeuci koncentruj si na czynnikach intra- psychicznych,
tumaczcych agresj wobec partnera sab kontrola popdw, niska
tolerancja na frustracje, lekiem przed bliskoci i przed
porzuceniem, zalenoci, deficytami ego, bdcymi efektem traum z
okresu dziecistwa. Terapeuci koncertuj si na leczeniu wewntrznych
konfliktw i zaburze osobowoci, zakadajc znikniecie przemocy po
wyleczeniu zaburze.
Podejcie skupione na czynnikach spoecznych
Za przemoc uznaj si intencjonalne zachowanie, suce sprawowaniu
wadzy i kontroli nad partnerem. W tym modelu przemoc rozumiana jest
szerzej ni w pozostaych nie tylko fizycznie. W tym podejciu przemoc
jest zachowanie, ktre wywouje strach i podporzdkowanie. Sprawcy s
cakowicie odpowiedzialni za stosowan przemoc. W tym oddziaowy waniu
terapeutycznym uywa si terminu interwencja terapeutyczna, zamiast
terminu leczenie, podkrelajc sposb pracy ze sprawc. Postawa
terapeuty jest dyrektywna i aktywna w stosunku do sprawcy.Podejcie
interakcyjne
W tym ujciu przemoc rozumiana jest nie tyle jako prba i
kontroli, ile jako przejaw deficytu komunikacji w parze. Stad tez
odpowiedzialno za ni spada na obydwoje partnerw. Celem leczenia
jest poprawa maeskiej komunikacji, a forma leczenia jest terapia
dla pary. Podejcie to jest ostro krytykowane ze wzgldu na
rwnomierne rozoenie odpowiedzialnoci za przemoc miedzy ofiara i
sprawca.
Podejcie poznawczo-behawioralne
W tym ujciu przemoc rozpatrywana jest w kategoriach zachowania
spoecznie wyuczonego i wzmacnianego. Aby pomc sprawcy lepiej
rozpoznawa swoje emocje i negatywne konsekwencje stosowanej ,
terapeuta stosuje techniki psychoedukacyjne, uczy alternatywnych
zachowa, poszerza zakres spoecznych umiejtnoci. W przeciwiestwie do
poprzednich modeli,w tym podejciu pomoc jest przedmiotem
terapii.Podejcie eklektyczne
W podejciu eklektycznym terapeuci cz rone elementy
feministycznej i poznawczo- behawioralnej. Celem oddziaywa
terapeutycznych jest uczenie umiejtnoci spoecznych oraz praca nad
zmiana postaw wobec samego zjawiska przemocy oraz roli kobiety i
mczyzny.
Zasady postpowania sub wobec osoby stosujcej przemoc w
rodzinie
1) Policja Dziaania policji okrelone zostay w Zarzdzeniu nr.162
Komendanta Gwnego Policji z dnia 18 lutego 2008 r. w ramach
procedury Niebieskie Karty. Zgodnie z tym zarzdzeniem policjant
powinien: - zatrzyma sprawc przemocy w rodzinie, gdy stanowi on
realne zagroenie dla zdrowia i ycia domownikw, szczeglnie wtedy,
gdy jest nietrzewy;- przeprowadzi ze sprawc przemocy rozmow o
odpowiedzialnoci karnej za zncanie si fizyczne lub psychiczne nad
osob blisk oraz wezwa sprawc do zachowania zgodnego z prawem i
zasadami wspycia spoecznego;- sporzdzi Niebiesk Kart i przekaza j
dzielnicowemu.
2) Gminna Komisje Rozwizywania Problemw Alkoholowych.Podejmuje
dziaania wobec sprawcy przemocy w rodzinie alkoholowej, takie jak
:wezwanie sprawcy na rozmow ostrzegawcz
przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego i sporzdzenie Niebieskiej
Karty;
motywowanie sprawcy aby dobrowolnie zgosi si do poradni, grupy
AA
3) Placwki specjalistyczne, orodki terapeutyczne i pomocowe
prowadzce oddziaywania korekcyjno- edukacyjne.
Szczegowe kierunki prowadzenia oddziaywa korekcyjno -
edukacyjnych wobec sprawcw przemocy w rodzinie okrela Rozporzdzenie
Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 6 lipca 2006 r. w
sprawie standardw podstawowych usug wiadczonych przez
specjalistyczne orodki wsparcia dla ofiar i sprawcw przemocy w
rodzinie.Oddziaywania te prowadzone s w celu :powstrzymania osoby
stosujcej przemoc w rodzinie przed dalszym jej stosowaniem;
rozwijania umiejtnoci samokontroli i wspycia w rodzinie;
ksztatowania umiejtnoci w zakresie wychowywania dzieci bez
uywania przemocy;
uznania przez osob stosujc przemoc w rodzinie faktu stosowania
tej przemocy;
zdobycia wiedzy i rozpoznawania mechanizmw psychologicznych,
prowadzcych do zachowa krzywdzcych;
wzicia odpowiedzialnoci za dokonanie zmiany zachowa
Przykady programw dla sprawcw przemocy
THE DULUTH CURRICULUM
Leczenie sprawcw jest czci programu o nazwie Domestic Abuse
Intervention Project of Duluth, ktry powsta na pocztku lat 80-w
Minnesocie. Du wag przywizuje si w nim do skoordynowania ronych
dziaa w spoecznoci wobec problemu . Przemoc jest definiowana
przejaw mskiej wadzy i kontroli nad kobieta. Jest ni nie tylko
fizyczne zncanie si, ale take groby, izolowanie, upokarzanie,
przymusu. Program ma charakter psychoedukacyjny i prowadzony jest
dyrektywnie. Na spotkaniach prowadzcy przedstawia tematy zwizane z
problemem zaufania, szacunku, , partnerstwa umiejtnoci negocjacji.
Kademu tematowi powicone jest kilka sesji. Na pocztku kadej sesji
na temat terapeuta prezentuje na wideo, ktre jest ilustracja
przemocy. Nastpnie kady z uczestnikw omawia swoje spostrzeenia w
odniesieniu do przedstawionego materiau na kasecie. Na kolejnych
sesjach opisuje swoje wasne kontrolujce zachowania, nastpnie
wszyscy poszukuj alternatywnych zachowa dla .
EMERGE
Program zosta opracowany w w Massachusetts. W porwnaniu z
poprzednim programem zawiera wicej w psychoterapeutycznych. Kadego
uczestnika starannie wprowadza si w grup. Prosi si go o
przedstawienie si i opisanie przemocy, ktry bezporednio stal si
przyczyna uczestnictwa w programie. Zachca si do podawania szczegw
przemocy i omawia si zachowania z minionego tygodnia. spotkaniach
omawia si nie tylko zachowania agresywne wobec , ale take szerzej
relacje miedzy nimi. Jedna z technik uczcych podmiotowego
traktowania jest mwienie o partnerce,ozywajc jej imienia, a nie
tylko okrelajc ja poprzez rodzaj relacji, np. moja zona. Kady z
uczestnikw formuuje swoje indywidualne cele zwizane z dla siebie
krzywdzcymi zachowaniami, np. ekstremalna zazdroci. Cele te s pniej
omawiane w grupie oraz dyskutowane s sposoby wprowadzania innych
zachowa, nie majcych charakteru przemocy.
AMEND
Program ma charakter dugoterminowy i skada si z 4 etapw.
Pierwsze 2 etapy trwaj kilka miesicy i s nastawione na
psychoedukacje i prace z zaprzeczania sprawcy. Trzeci etap obejmuje
kilka miesicy pracy w grupie terapeutycznej, podczas ktrych zaczyna
rozpoznawa wasne racjonalizacje zwizane z przemoc i zaczyna mwi.
Zachca si tez w do budowania sieci wsparcia, ktra pozwoli na
unikanie stosowania w przyszoci. Ostatnia faza leczenia jest
pocztkiem zmian. W tym uczestnicy dostaj wicej wsparcia i s
zachcani do zaangaowania si w rone dziaania na rzecz
przeciwdziaania . wynikw leczenia sprawcw przemocy w rodzinie.
Najczciej za miar efektywnoci programu uznawane jest zakoczenie
stosowania przemocy fizycznej wobec partnera.
BIBLIOGRAFIA
K. Olechnicki, P. Zacki, Sownik socjologiczny, Wyd. Graffiti BC,
Toru 1988, s. 167
I. Obuchowska, Przemoc w wychowaniu, Kwartalnik Pedagogiczny nr
4/134, Warszawa 1989, s. 28
J. Mazur , Przemoc w rodzinie Teoria i rzeczywisto, Wyd.
Akademickie ak, Warszawa 2002, s.37-49
D. Jaszczak -Kumiska, Katarzyna Michalska, Przemoc w Rodzinie
wobec osb starszych
i niepenosprawnych. Poradnik dla pracownikw pierwszego kontaktu.,
Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej, Warszawa 2010, str. 11
J. Mellibruda, Oblicza przemocy,Remedium, Warszawa 1993
K. Kmiecik-Baran, Przemoc wobec dzieci diagnoza i interwencja.
w: Papie J., Plukis A., Przemoc dzieci i modziey w perspektywie
polskiej transformacji ustrojowej, Wydawnictwo Adam Marszaek,
Warszawa 1998, s.14
Por. Kubacka-Jasiecka, Lipowska-Teutsch, Wobec przemocy, w 1997,
s. 93-95
Nowakowska, 1995 cyt z I. Rajska- Kulik, Dominacja w systemie
rodzinnym... op. cit., s.120
B. Pawlica, A. Woniak- Krakowian, Psychologiczna i socjologiczna
analiza..., op. cit., s.54
K. Browne, M. Herbert, Zapobieganie przemocy w rodzinie, Wyd.
Szkolne i Pedagogiczne Spka Akcyjna, Warszawa, s.91-92
W. Bandura Madej, Agnieszka Dobryska- Mesterhazy, Przemoc w
rodzinie, interwencja kryzysowa i psychoterapia, Wyd. Uniwersytetu
Jagieloskiego, Krakw 2000, s.75-78
Linowski K., Wysocki I. Agresja, Autoagresja i przemoc w yciu
czowieka. Przyczyny, przejawy, przeciwdziaanie i resocjalizacja.,
Wyd. 2012, str. 189-191
Alarcon Arias L., Paszkiewicz W., Wiechciska A., Godne ycie bez
przemocy. Poradnik dla osb stosujcych przemoc, Stowarzyszenie na
Rzecz Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, Warszawa
2008
W. Bandura Madej, Agnieszka Dobryska- Mesterhazy, Przemoc w
rodzinie, interwencja kryzysowa i psychoterapia, Wyd. Uniwersytetu
Jagieloskiego, Krakw 2000, s.83-84
